2017 / Yıl: 7 Sayı: 13
İmam Ca’fer-us-Sâdın’ın söylediği bu
ürünleri, gelenekselleşmiş ve kalıplaşmış
sözler, Edip Harabi’nin “Vahdetnamesi”ni
anlam dünyalarıyla çağdaş kuramlarla in-
değerlendirebilmemiz için oldukça önemli-
celenmeye en çok ihtiyacı olan ürünlerdir.
dir. Çünkü Harabi, “Vahdetname” ile ken-
Ama buna karşın, bu eserler hakkında ya-
disinden önceki gelen tasavvufçular gibi
pılan çalışmaların genelinde; eserlerin anla-
bize lafzi ifade (sadece halkın anlayacağı)
şılmayan noktalarının günümüz Türkçesine
dışında bir anlamsal yorumun kapılarını
çevrilmesiyle yetinilmiş ve birkaç yorumsal
açmıştır ve bunu eserinde güçlü bir biçim-
analiz katılarak eserin kendi iç yapısına ve
de kurgulayarak yapmıştır. Bu bağlamda
dinamiğine dönük çalışmalardan kaçınıl-
bakıldığında eser, sadece içinde geçen ta-
mıştır. Böylece tasavvuf ürünlerinin biçim-
savvuf terimleriyle açıklanamaz. Tam tersi-
sel yapılanışının da anlama katkısı göz ardı
ne eserin hem içeriksel hem de biçimsel dü-
edilmiş ve yapılan kuramsal çözümlemeler
zeyinde göndergelerin ve anlamsal bağların
‘öznel yorum’ olmaktan öteye gidememiş-
ortaya çıkarılması, derin yapıda bu gönder-
tir.
gelerin ve anlamsal bağların yeniden okunması gerekmektedir. Bu da ancak çağdaş yöntemlerden biri olan göstergebilim sayesinde yapılabilir.
Bunu aşmak için ele alınan çalışmada, yorumsal analizlerden kaçınarak Edip Harabi’nin “Vahdetname” adlı nefesini göstergebilimin yöntemlerinden yararla-
Göstergebilim, Umberto Eco’nun deyi-
narak yeniden okumaya çalışacağız. Bu
miyle ‘anlam ormanında’ bize yol gösteren
okuma sırasında nefesin öncelikle biçimsel
en önemli pusulalardan birisidir. Bunun en
özelliklerini yüzeysel yapıda inceleyecek,
önemli nedeni, onun çıkış noktasının nes-
daha sonra derin yapıda hem biçimsel hem
nenin (metnin) kendisi olmasıdır. İncelediği
de içeriksel bağlantıları ortaya koymaya ça-
nesneyi (metni) yüzeysel yapıdan başlaya-
lışacağız.
rak derin yapıya doğru inceleyen göstergebilim hem biçimsel hem de anlamsal bağları ayrıntılı olarak ortaya koymayı amaçlar. Böylece nesnedeki (metindeki) biçimsel yapılanışın anlama müdahalesini açık ve bilimsel bir şekilde ortaya koyar. Ülkemizde, özellikle de 1990’lardan sonra göstergebilimsel yöntemlerle ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan çok azı tasavvuf edebiyatı ürünlerine uygulanmıştır. Hâlbuki tasavvuf edebiyatı
13