YÖRESEL MUTFAK
DÖRT MEVSİM SÜREN LEZZET CÜMBÜŞÜ
KARADENİZ MUTFAĞI ! Sinan DEMİR • sinan@restorandergisi.com
Medeniyetler, tarih içinde yeni yerleşim yerlerinin kültürlerini, mutfak ve yeme içme kültürünü, yaşam tarzlarını benimserler. Yemek kültürü de sınırları kolayca aşar. Uygarlıkların sunduğu zenginliklerden biri de mutfak kültürüdür. Karadeniz bölge halkının tarih içinde yarattığı kültür ve uygarlığının zenginliğini, birkaç yüzyılda ortaya çıkmış yemek kültürü birikimi, birkaç yüz sayfalık bir çalışmada bütün yönleriyle işlemek elbette ki beklenemez. Karadeniz topraklarında egemenlik kuran topluluklar, bu etimolojik zenginliği miras olarak bu günlere taşımışlardır. Bazen haşin dalgaların oynaştığı deniziyle, yemyeşil dağlarıyla, tüm heyecanların ortaya döküldüğü Horonuyla, inanılmaz lezzetli tatlarıyla hakikaten bir başkadır Karadeniz. Bildiğiniz gibi Türkiye ekonomisinde önemli bir rolü olan Karadeniz Bölgesi coğrafi olarak üçe ayrılıyor. Dolayısıyla yemek konusunda da bu farklılıkları izlemek mümkün. Ancak genel olarak bakıldığında pratik ve basit bir mutfağa sahip olan Karadeniz Bölgesi denince herkesin aklına önce fındık, çay ve hamsi geliyor. Hamsi öylesine önemli bir balıktır ki, hamsi ile ilgili özdeyişler ve hikaye50
YORESEL MUTFAK 2
ler bir Karadenizlinin olmazsa olmazıdır. Karadeniz Bölgesi’nde kıyı şeridi ile dağların diğer tarafında kalan karasal coğrafya mutfağı farklılık gösterir. Karadeniz’de tarım için elverişli düzlük alanlar yoktur. Dolayısıyla bölgede yerleşim ve hayat oldukça zor şartlar altında gerçekleşir. Öncelikle iklim, Akdeniz’deki gibi cömert değildir. Böyle zor şartlar altında yaşayan Karadeniz insanı zaman içinde diğer kıyı coğrafyaları ile kıyaslanamayacak bir mutfak kültürü yaratır. Mutfak ve yeme içme kültürlerine ait sözcüklerde bir tarih birliği olmasına karşılık, doğal olarak lehçe
farklılıkları da doğmuştur. Adı nasıl söylenirse söylensin, Karadeniz´in bir ucundan diğer ucuna yemek isimlerinin benzerliği varlığını koruyup durmuştur. Karadeniz mutfak kültürü ve Karadeniz yemekleri konusu üzerinde çok az inceleme yapılmış, çok az şey söylenmiş bir alan olarak kalmıştır. Anadolu gibi Karadeniz de tarihsel süreç içerisinde uygarlıkların karışıp yeniden yoğrulduğu bir yerdir. “Karadeniz Mutfağı” deyince, hemen herkesin aklına gelen bilindik şeyler var; hamsi, fındık ve mısır unu gibi. Oysa Karadeniz Mutfağının en belirleyici özellik-
EKİM 2012
10/9/12 2:27 PM