Ο ‘ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΟΣ’ ΧΡΗΣΤΗΣ Ο ‘ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ’ ΕΙΔΙΚΟΣ Η ‘ΤΕΛΕΙΑ’ ΜΗΧΑΝΗ Τεχνολογικές Ουτοπίες Εκδημοκρατισμού του Σχεδιασμού στο Προ-Διαδικτυακό Παράδειγμα
Αδαμόπουλος Γιώργος
Παππάς Φίλιππος
Επιβλεποντες: Παπαλεξόπουλος Δημήτρης
Σταυρίδου Αθηνά
«Από εδώ και στο εξής, αποτελούν δημόσια γνώση, μια ανοικτή πηγή (open source) η οποία ελπίζουμε ότι θα μπορέσει να εξαλείψει ακόμα μια δικαιολογία του γιατί οι αγορές και οι κυβερνήσεις δεν κινούνται προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του προβλήματος της ραγδαίας μαζικής αστικοποίησης. Τα σχέδια αυτά ενδέχεται να χρειαστεί να τροποποιηθούν προκειμένου να υπακούσουν σε τοπικές νομοθεσίες, να συμβαδίσουν με τοπικές πραγματικότητες και να χρησιμοποιήσουν συναφή οικοδομικά υλικά. Αλλά είναι γνώση την οποία έχουμε δοκιμάσει, η οποία έχει αποδειχθεί ωφέλιμη σε κοινότητες και έχει εφαρμοστεί εντός πολύ πιεστικών οικονομικών και νομικών περιορισμών»
SKETCHCHAIR
“I had (and still have) a dream that the web could be less of a television channel and more of an interactive sea of shared knowledge. I imagine it immersing us as a warm, friendly environment made of the things we and our friends have seen, heard, believe or have figured out.“ Tim Berners-Lee, ομιλία MIT, 12 October 1995
‘Απελευθερωμένος’ Χρήστης ‘Ευγενικός’ Ειδικός ‘Τέλεια’ Μηχανή
Ted Nelson, Computer Lib, 1974
O ‘Απελευθερωμένος’ Χρήστης Από το Whole Earth Catalog του Stewart Brand, στους θόλους του Buckminster Fuller και στις ‘Μηχανές Ονείρων’ του Ted Nelson
Carl Steinitz, Congruence and Meaning,1967
Stewart Brand (1938,-)
“We are as Gods, and we might as well get used to it.� Stewart Brand, Whole Earth Catalog, 1968-1972
Whole Earth Catalog Spring,1969
Alladin Catalog
Κατάλογος πρόσβασης σε Γνώσεις & Εργαλεία
Ο χρήστης του Brand αυτοεκπαιδεύεται
Πλατφόρμα Επικοινωνίας
« Ήταν κάπως σαν το Google σε έντυπη μορφή, 35 χρόνια πριν την εμφάνιση του: ήταν ιδεαλιστικό και ξεχείλιζε με φοβερά εργαλεία και σπουδαίες έννοιες» Steve Jobs, εναρκτήριος λόγος, Stanford, 2005
Hey Beatnic This is The Farm Book, Stephen Gaskin, 1974
Αδιαίρετο
Άνθρωπος + Μηχανή
Βιολογικό-Μηχανικό Συστηµα
∆ιορθωτική Κίνηση ∆ράση
Άνθρωπος + Μηχανή
Περιβάλλον
(Φυσικός Κόσµος, Κοινωνικό Πλαίσιο)
Feedback
Απόκλιση από επιθυµητό στόχο
Jay W. Forrester, Limits to Growth in the World System, Urban Dynamics, 1969
Richard Brautigan, All Watched Over By machines of Loving Grace, 1967
The Rainbow Gathering, Arizona, 1979
“ο σύγχρονος νομάς μπορούσε να περνάει από καταυλισμό σε καταυλισμό, φαντασιωνόμενος τον εαυτό του ταυτόχρονα ως αρχαίο και σύγχρονο. Ήταν ένας Ινδιάνος αλλά ήταν επίσης και ένας μηχανικός.” Fred Turner, From Cyberculture to Counterculture, 2006
Naval Institute Photo Archive, 1954
Drop City, Τρινιδάδ, Κολοράντο,1965
Lloyd Kahn, Domebook 2, 1971
Lloyd Kahn, Domebook 2, 1971
Drop City, Τρινιδάδ, Κολοράντο,1965
“μακριά από το γιγάντιο και το κεντρικό, προς το μικρό και το προσωπικό, προς την κατεύθυνση της μέγιστης υπολογιστικής δύναμης στα χέρια οποιουδήποτε ατόμου τη θέλει” Stewart Brand, 1972
Μια νέα ιδέα του εαυτού για τον άνθρωπο που κάθεται πίσω από μια οθόνη
O ‘Ευγενικός’ Ειδικός Yona Friedman & Christopher Alexander
Yona Friedman (1923,-)
O χρήστης του Friedman εκπαιδεύεται σε μια Επιστήμη
O Friedman κατασκευάζει ένα Μενού χωρικών “εξαρτημάτων” το Εργαλείο “συναρμολόγησης” τους & την Υποδομή ένταξης τους
menu
Αρχιτεκτονικής
ΣΥΝ∆ΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ∆ΩΜΑΤΙΩΝ 1
2
ΕΞΩ
3
+
ΣΧΕΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ∆ΩΜΑΤΙΩΝ
1 2 3
ΣΧΗΜΑ ∆ΩΜΑΤΙΩΝ
+
1
+
2 3
ΕΞΩ 1 3
2
ΕΞΩ 3 1 2
ΕΞΩ 1
3
2
1 2
ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
ΣΧΕΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
+
O αρχιτέκτονας του Friedman είναι συντάκτης καταλόγων
Flatwriter
Γραφομηχανή Χώρων
Το σπίτι μου
Το σπίτι μου
Πόσο καλό είναι το σπίτι που έφτιαξα?
Η μηχανή του Friedman είναι αμερόληπτος διαμεσολαβητής
Αν χ = ένα δωμάτιο του σπιτιού y = κάθε άλλο δωμάτιο του σπιτιού, τοτε για κάθε χ:
ως “επίπτωση” Εχ ορίζεται το άθροισμα των γινομένων dxy * dxy = η απόσταση του χ από τo y wy = η συχνότητα επίσκεψης του κάθε y
wy, όπου
ο Κρυμμένος Ειδικός No. 1
Ποιότητα Χώρου =
?
Μεταφραστής επιθυμιών σε σχέδιο
Μεταφραστής του Αρχιτεκτονικού Προβλήματος σε γλώσσα μηχανής
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
ότι θέλεις
ο Κρυμμένος Ειδικός No. 2
Ο Friedman δεν σου έλεγε πώς ακριβώς θα ζήσεις καλά, αλλά ότι θα ζούσες καλύτερα στην Σκαλωσιά του
Αρχιτεκτονική Γνώση
ή Γνώση του Συστήματος ;
Christopher Alexander (1936,-)
“ Και αν καταλάβω κάποιον ικανό να βλέπει τι είναι από τη φύση του ένα και πολλά μαζί, αυτόν τον παίρνω από πίσω πάνω στα χνάρια του σαν να ήτανε χνάρια θεού.” Πλάτωνας, Φαίδρος, 265d-266c
Montreal Biosphere
Buckminster Fuller, 1967
Farnsworth house
Ludwig Mies van der Rohe, 1951
Αν ο Friedman έφτιαχνε ένα μενού εστιατορίου, ο Alexander έφτιαχνε ένα βιβλίο συνταγών
O Alexander κατασκευάζει ένα Βιβλίο μεθόδων Καλής Αρχιτεκτονικής τη Γλώσσα συνάρθρωσής τους & την Ηθική που τις διαποτίζει
if A, then B, because C
πρόβλημα
πρόβλημα
λύση
ανάλυση
σύνδεση με patterns μεγαλύτερης κλίμακας
σύνδεση με patterns μικρότερης κλίμακας
Η βεράντα μου:
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140) ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163) ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120) ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242) ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245) ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140)
ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163) ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120) ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242) ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245) ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140) ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163)
ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120) ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242) ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245) ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140) ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163) ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120)
ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242) ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245) ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140) ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163) ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120) ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242)
ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245) ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΒΕΡΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ (140) ΗΛΙΟΛΟΥΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (161) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΩΜΑΤΙΟ (163) ΔΙΜΕΤΡΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ (I67) ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ (120) ΠΟΙΚΙΛΑ ΥΨΗ ΧΩΡΩΝ (190) ΓΩΝΙΑΚΕΣ ΚΟΛΩΝΕΣ (212) ΠΑΓΚΑΚΙ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ (242) ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΕΣ (245)
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΑΡΕΚΛΕΣ (251)
Ο χρήστης του Alexander μυείται σε μια Ηθική
TIMELESS WAY
“Οι άνθρωποι μπορούν να διαμορφώσουν τα κτίρια για τον εαυτό τους όπως έκαναν εδώ και αιώνες, χρησιμοποιώντας γλώσσες που ονομάζω γλώσσες μοτίβων (pattern languages)” Christopher Alexander, The Timeless Way of Building, σ.1
Bernard Rudofsky Architecture Without Architects, 1964
QUALITY WITHOUT A NAME
“Για να αναζητήσουμε τον διαχρονικό τρόπο, πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε την ποιότητα χωρίς όνομα. Υπάρχει μία κεντρική ποιότητα που είναι το θεμελιώδες κριτήριο ζωής και πνεύματος σε έναν άνθρωπο, μια πόλη, ένα κτίριο ή στην άγρια φύση. Η ποιότητα είναι αντικειμενική και ακριβής, αλλά δεν μπορεί να ονομαστεί.” Christopher Alexander, The Timeless Way of Building, σ.17
THE GATE
“Για να βρούμε την ποιότητα χωρίς όνομα πρέπει πρώτα να κατασκευάσουμε μία γλώσσα μοτίβων σαν πύλη” Christopher Alexander, The Timeless Way of Building, σ.155
Christopher Alexander The Timeless Way of Building,1979
THE WAY
“Αφού έχουμε κατασκευάσει την πύλη, την διαβαίνουμε περνώντας στην πρακτική του Διαχρονικού Τρόπου.” Christopher Alexander, The Timeless Way of Building, σ.347
THE KERNEL OF THE WAY
“Δεν μας διδάσκουν αλλά μας υπενθυμίζουν αυτό που ήδη ξέρουμε, και αυτό που θα ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά μέσα στον χρόνο, αφού εγκαταλείψουμε τις ιδέες και τις απόψεις μας και κάνουμε ακριβώς αυτό που αναδύεται από μέσα μας.” Christopher Alexander, The Timeless Way of Building, σ.531
Christopher Alexander The Timeless Way of Building,1979
Ο Alexander δεν σου έλεγε πού ακριβώς να ζήσεις, αλλά ότι θα ζούσες καλύτερα με την Ηθική του
ΧΩΡΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ VS ΗΘΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ
Όχι απλά ένας τρόπος για να χτίζεις, Ο Τρόπος για να χτίζεις
“it is clear that there is no classification of the Universe not being arbitrary and full of conjectures. The reason for this is very simple: we do not know what thing the universe is.� Jorge Luis Borges, The Analytical Language of John Wilkins, Otras Inquisiciones, 1937 - 1952
Η τέλεια μηχανή Nicholas Negroponte και Τεχνητή Νοημοσύνη
Nicholas Negroponte (1943,-)
“... ο αρχιτέκτονας είναι ένας περιττός & δυσκίνητος μεσάζοντας ανάμεσα στο άτομο, στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του & στη συνεχή ενσωμάτωση αυτών των αλλαγών στο δομημένο περιβάλλον. ”
Nicholas Negroponte, Soft Architecture Machines, 1975
“Can the resident participate in or control the design of his own house?�
Bernard Rudofsky Architecture Without Architects, 1964
Mέρη οπως το Ποζιτάνο, η Μύκονος και η Μοχακαρ είναι γνωστά παραδείγματα αρχιτεκτονικης χωρις αρχιτεκτονες η οποια εχει συναρπασει και εχει διατηρησει τον ενθουσιαμο των αρχιτεκτονων… Πως μπορουμε να προσομοιώσουμε αυτές τις συνθήκες σε μια βιομηχανοποιημένη κοινωνία?
Αν ο αρχιτέκτονας του Friedman είναι ταπεινός, ο αρχιτέκτονας του Negroponte είναι
νεκρός.
“Η γενική μου θέση είναι πως το κάθε άτομο μπορεί να γίνει αρχιτέκτονας του εαυτού του. Η συμμετοχή επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μιας πολύ προσωπικής υπολογιστικής μηχανής.” “Οι πρωταρχικές λειτουργίες του αρχιτέκτονα, προτείνω, θα εξυπηρετούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από τους υπολογιστές.”
Ivan Sutherland SKETCHPAD, 1963
“Design Amplifier” (1) Ο υπολογιστής ως σχεδιαστής (2) Ο υπολογιστής ως σύντροφος του αρχάριου χρήστη (3)Ο υπολογιστής ως υλικό περιβάλλον το οποίο με γνωρίζει
“υπάρχουν πλέον στον κόσμο μηχανές που σκέφτονται, μαθαίνουν και δημιουργούν. Σε 10 χρόνια από τώρα ένας ψηφιακός υπολογιστής θα είναι ο παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι. Σε 10 χρόνια από τώρα οι περισσότερες θεωρίες της ψυχολογίας θα έχουν τη μορφή υπολογιστικών προγραμμάτων” Marvin Misnky, 1957
Μια μηχανή που ξέρει τα πάντα...
Good Old Fashioned Artificial Intelligence: Οι προγραμματιστές εισάγουν στον υπολογιστή μια πλήρη περιγραφή του περιβάλλοντος του και ένα πλήρες σύνολο κανόνων ώστε να ανταπεξέλθει σε κάθε περίπτωση
Πόση Γνώση χρειάζεται ένα πρόγραµµα...
...για να µε κερδίσει στην
τρίλιζα ;
...για να µε κερδίσει στο
σκάκι;
...για να µου κάνει
ψυχανάλυση;
“[...] αισθάνοµαι πως µια µηχανή θα χρειαστεί να αποκτήσει εκατοντάδες χιλιάδες στοιχεία γνώσης προκειµένου να µπορεί να συµπεριφέρεται µε λογική σε συνηθισµένες περιστάσεις. Ένα εκατοµµύριο στοιχεία γνώσης, αν οργανωθούν κατάλληλα, πρέπει να είναι αρκετά για µια πολύ σπουδαία νοηµοσύνη.” Marvin Minsky, Semantic Information Processing, 1968
Jay Forrester Μοντέλο του “Υποαπασχολούμενου Τομέα” , 1969
Christopher Herot, Τι είναι ένα σπίτι (“houseness”), 1974
... η μια μηχανή που (με) μαθαίνει;
(human) Situation
= (physical)
State
It’s the
Context stupid !
(δεν υπάρχουν γεγονότα με προεγκατεστημένη σημασία)
«για οποιοδήποτε αρχιτεκτονικό αξίωμα ή κανόνα, υπάρχει τουλάχιστον μια περίσταση, στην οποία το αξίωμα ή ο κανόνας αυτός
θα αποτύχει ή θα προκαλέσει καταστροφή, αν εφαρμοστεί τυφλά ως αυτονόητη αλήθεια. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν αλήθειες στην αρχιτεκτονική. Όλες οι αρχές, αξιολογούνται ανάλογα με τις περιστάσεις. »
Δεν θα ‘πρεπε να εμφυσήσουμε στις μηχανές τις -υποτιθέμενες- αντικειμενικές γνώσεις μας για τον κόσμο,
αλλά την ικανότητα να μαθαίνουν, την ικανότητα να μαθαίνουν το πώς να μαθαίνουν, & τον πόθο να μάθουν
2001: A Space Odyssey (1968)
Ο πραγματικός κόσμος ως
μοντέλο του εαυτού του
Η Τέλεια Μηχανή: Καλοπροαίρετος δάσκαλος, αχόρταγος μαθητής
Ένας πλοηγός και όχι ένας καθοδηγητής, ο οποίος θα πρότεινε χωρίς να πατρονάρει, θα αναρωτιόταν χωρίς να προκαθορίζει απαντήσεις.
Ο χρήστης του Νegroponte εκπαιδεύει και εκπαιδευέται από μια Τέλεια Μηχανή
Architecture Machine Group πρόγραμμα αναγνώρισης σκίτσων HUNCH (1972)
Mathias Eitz, James Hays, Marc Alexa “How Do Humans Sketch Objects?” (2012)
Architecture Machine Group πρόγραμμα SEEK, 1970
Architecture Machine Group πρόγραμμα URBAN5, 1968
The Turk, μηχανικός σκακιστής, 1770
“Θα ήθελαν στα αλήθεια οι άνθρωποι να σχεδιάσουν τα σπίτια τους; Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα του να σχεδιάζεις σε αντίθεση με το να επιλέγεις απλώς; Χάνουμε άραγε θετικές προσλαμβάνουσες παραμερίζοντας τις προσωπικές εμπειρίες του αρχιτέκτονα; Είναι τελικά αυτή μια αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες, ή μήπως υπονοούμε στην πραγματικότητα μια νέα γενιά αναπληρωτών αρχιτεκτόνων;”
Nicholas Negroponte Soft Architecture Machines, 1975
“My prediction is that we are going to ingest information—we’re going to swallow a pill and know English and swallow a pill and know Shakespeare”
Χάρτης Υποθαλάσσιων Καλωδίων Οπτικών Ινών, 2009
Χαρτογραφική απεικόνιση συνδεδεμένων χρηστών του Facebook
Alexandra Elbakyan, συνιδρυτής του Sci-Hub
Aaron Schwartz, (1986-2013)
ότι θέλεις