WELKOM/THUIS HERINNERBUNDEL
In het project WELKOM/THUIS in Sluispolder West ging het om uw verhaal als bewoner uit de wijk, over de wijk. U werd als bewoner uitgenodigd om uw verhaal over het leven in de wijk, uw herinneringen, dromen en toekomst beelden, te delen met elkaar. Dat deed u tijdens workshops en activiteiten. Deze verhalen zien we terug op een aantal plekken in de wijk en nu ook in deze herinnerbundel van WELKOM/THUIS. Als korte verhalen en anekdotes. Als gedichten, citaten en associatieve woorden. Graag bieden we u deze bundel aan. Sluispolder West is in verandering de laatste jaren. Er is veel gesloopt en nieuw gebouwd ter verbetering van de verouderde woningvoorraad en vergroening van de buurt. De meeste wijkbewoners blijven of keren terug in de wijk. Het is nogal wat: alles op de schop, de wijk op z’n kop. Buren, die elkaar goed kennen, gaan en nieuwe buren moeten wennen aan. En tòch, de wijk verandert tegelijkertijd niet. In onze herinnering blijft ze als onze bakermat, ons thuis verankerd. Je huis is belangrijk en een wijk is wat wij zijn en ervan maken als bewoners. Een nieuwe omgeving is mooi, maar mensen zijn mooier. Bewoners maken de wijk en je thuis. Zoals dichter Derek Otte schreef voor Sluispolder West: elk thuis blijft in mensen huizen. De corona pandemie het afgelopen halfjaar bevestigde opnieuw hoe belangrijk ons huis en onze buurt is. We wensen u ook daarom van harte een WELKOM/THUIS toe. Geniet van deze herinnerbundel, Jiske Foppe (GEEN POEHA) en Caty Palmen (Stichting Mooi Werk) September 2020 WELKOM/THUIS werd gerealiseerd door Stichting Mooi Werk en GEEN POEHA, zaak voor poëzie met financiering van de Gemeente Maassluis, Stichting Fonds Schiedam Vlaardingen en Stichting Maasdelta Groep. Grafische Vormgeving: Anika Klevering.
SAMEN ZIJN WIJ MAASSLUIS Cultuur verbindt en verrijkt. Juist om deze reden vinden wij het in Maassluis belangrijk om ruimte te bieden aan vernieuwing en creativiteit. In welke vorm dan ook.
Sluispolder West, blijf wie jij was. Word nooit een ander.
Kunst en cultuur brengt mensen bij elkaar en verbindt culturen. Precies zoals wij dat in Maassluis graag zien. Samen zijn wij Maassluis. Cultuur is er voor iedereen en moet voor alle inwoners van Maassluis die dat willen bereikbaar zijn. Het is onze ambitie om kunst en cultuur voor een breed publiek toegankelijk te maken. Ook voor jou. Het is mooi om te zien hoe dat in Sluispolder West met dit project WELKOM/THUIS uitstekend is gelukt. Door verbinding te zoeken, met elkaar in gesprek te gaan en samen te werken komen bijzondere dingen tot stand. Ik bedank alle inwoners van de wijk en de organisaties die de samenwerking hebben begeleid. Jullie hebben iets bijzonders gedaan. Het doet mij goed als ik bezoekers van de stad vol enthousiasme en waardering hoor praten over kunst en cultuur in onze stad. Een kracht van Maassluis die gezien mag worden en waar jullie een fraaie bijdrage aan hebben geleverd. Corine Bronsveld, Wethouder Cultuur
Gedicht: Stadsdichter Jelle Ravestein, fragment uit het wijkgedicht op pagina 28
3
INHOUD
Door de hele bundel heen vindt u fragmenten, gedichten, korte verhalen en oranje gekleurde losse woorden en associaties die refereren aan herinneringen en toekomstbeelden van bewoners over de wijk. Sommige waren al te zien in de bewonersexpositie op de ramen van het schooltje aan de Monseigneur W.M. Bekkerslaan. Ze vormden inspiratie voor de stadsdichter Maassluis, Jelle Ravestein. Hij schreef twee wijkgedichten, beide staan in de bundel. Eén ervan is te lezen aan de G.A. Brederolaan.
33
5/28
Dichter Derek Otte liet zich inspireren door leerlingen van
10-11
IKC de Kindertuin en teksten en herinneringen van bewoners.
Het werd een prachtig gevelgedicht aan de Rhijnvis Feithstraat. Tijdens zijn gedichtenworkshop voor jong en oud in
14-15
IKC de Kindertuin werden Maassluise gedichten geschreven. In deze bundel is een selectie daaruit opgenomen.
Er zijn keramieken schalen gemaakt door bewoners, begeleid door Anna van der Ende van de Hooftzaak, met inspirerende woorden erop. Deze komen nog terug als vogelbassins in de wijk.
38
Er verschenen mysterieuze zinnen op de flat aan de Monseigneur
22-24
W.M. Bekkerslaan. Kunstenaar Ida van der Lee baseerde ze op de verhalen van bewoners tijdens haar workshops.
Over de wijkpauw werd door veel bewoners verteld. Deze
18-19
werd daarom op suggestie van een wijkbewoonster prachtig geportretteerd door beeldend kunstenaar Ricardo van Zwol.
Tijdens een muzikale wijkwandeling werden herinneringen en
20-21
toekomstbeelden op poëtische wijze verwoord door de dichtende woordenkunstenaar Wordbites, Hugo de Haas van Dorsser.
4
Wat is onze kern? Wij zijn allen wereldburgers Voelen ons in de kern Verdraagzaam Nederland De rest van de wereld Heeft ook dรกt beeld van ons Hoe zou dat komen? Wij hebben geleerd Met velen te leven op een klein stukje grond Het begint feitelijk In de eigen omgeving Daar ligt ons fundament Elkaar zien, begroeten Helpen waar het kan Dรกt schept een band Laat deze wijk een voorbeeld zijn voor al het goede in Maassluis Is er de verbinding Dan voelen wij ons veilig en is Sluispolder West een thuis
Stadsdichter Jelle Ravestein, juni 2019
5
‘De overlast is minimaal. Het is veel erger geweest. Politie op de galerijen.’ ‘Als ik aan Sluispolder-West denk, denk ik aan het pleintje waar ik woon (Da Costa plein) waar bij mooi weer van alles gebeurt op ‘ons’ grasveldje! Van verschillende dieren, mensen (jong en oud, verschillende culturen) en de dingen die ze dan doen bv voetbal, metaaldetectoren enzo!’ ‘Dansschool SITTON, daar heeft heel Maassluis dansles gekregen, van Irma en nog iemand, dan was je 16 en ging je op dansles.’ ‘Ik kwam hier per toeval wonen. Ik zocht een plek lekker dicht bij het centrum. Ik heb een mooi uitzicht. Ik kan bijna 360 graden kijken. Ik kijk uit over de molen, de grote kerk en de Nieuwe Waterweg. Je kunt, vanaf de PC Hooftlaan, een cruiseschip helemaal volgen van Rotterdam naar de zee.’ 6
‘Ik heb de wijk zien zetten. Ik heb nog gespeeld op de buizen. Het werd afgezet en opgespoten.’
‘De school De Woelige Hoef, en dat mijn oma daar woonde, dat was voor mij die wijk. Wippersmolen en markante plek, ik denk dat ‘t het laagste punt van Maassluis is. Vroeger was er Kermis in Wipperspark en kerstboomverbrandingen.’
‘Ik loop graag een rondje met de hond door het Wipperspark. Maar die is nu dood dus ik wandel niet meer.’
‘Ik woon nu acht huizen verder dan mijn geboortehuis. Vroeger was hier alles land. Ik kom uit een gezin van vijf kinderen. We speelden vaak landje pik. En als we wat uithaalden kwam de ‘kippennek’ (politie) en kregen we er van langs.’
‘Tien jaar geleden heb ik een schildpad van mijn oude buurvrouw gekregen. Zij ging verhuizen. Ik denk dat de schildpad wel 70 jaar is. Ik ga nooit meer weg.’
‘Je hoort gewoon de vogeltjes zingen, en als het regent ruik je nog lekker de koeienstront. Ik kom uit een hecht gezin uit Rotterdam, maar heb altijd het gevoel gehad dat ik thuiskom in Maassluis.’
‘Ik kom uit een gezin van 13 kinderen. Toen ik 13 jaar was, moest ik dienen in een gezin met 7 kinderen. Mijn moeder zei: ‘denk er aan dat je je best doet!’ Na een maand of 3 kwam ik ’s avonds thuis werd ik door mijn moeder apart genomen. ‘Kind’, zei ze, ‘je mag blijven.’ Ik zeg, wou je me wegdoen dan? Nee, zei mijn moeder, maar mevrouw is geweest. Ze vertelde dat je niet goed geluisterd hebt. Ik moest namelijk strijken. Een theedoek, een bloesje. Mevrouw deed het voor, maar ik deed het kennelijk niet goed ‘Zo heb ik het je niet geleerd Katrientje!’ Ik was woest en zei tegen haar: ‘Ken je het nog een keer voordoen.’ Dat was, begreep ik, te voortvarend. Dat woord zal ik nooit meer vergeten. Voortvarend.’ L
7
Hoi! Ik ben Aesha Ik kom uit Syrie Maar in Nederland voel ik me fijn Toch moet ik soms denken aan Syrie Maar het gaat toch! Maar blijf altijd sterk in mijn schoenen staan Ik zit op voetbal en dat vind ik fijn! En ik leer graag op school En ik heb veel vrienden en vriendinnen En ga graag op vakantie door Aesha
Als ik denk aan Maassluis voel ik me thuis Ook al ben ik hier niet geboren Ik kan het hart van Maassluis steeds horen De Maas zit in de maat En de sluis is gaaf In Maassluis voel ik me thuis De metro is weg, maar het is gewoon pech, balen zeg! De Furieade is een mooie parade Als het warm is eet ik ijs en dan maak ik een reis De grote kerk is erg groot en kost veel werk Dan ook echt een hoop Maassluis is klein naar dat is knussig en fijn. door Saffano
8
De leerlingen van IKC De Kindertuin deden mee aan de gedichtenworkshop van Derek Otte.
‘De jaren ’60 was een gouden tijd hier en er komt weer een gouden tijd aan in de wijk.’
PALINGENZWEMBAD ‘De nieuwe wijk is vooruitgang want dat is gewoon nodig maar ik houd ook van het oude.’
IJSVOGELS. RATTEN ‘Ik woon al 40 jaar prettig in de wijk en ben daarom erg benieuwd naar wat er allemaal gaat veranderen. We zijn 40 jaar geleden allemaal nieuw gestart in de straat, ook met jonge kinderen. Dus er zijn allemaal mooie vriendschappen ontstaan.’
GROTE BOMEN IN DE WATERPLAS ‘Het is leuk wat er allemaal gebouwd wordt, maar het is niet voor mij.’
KONINGSBOMEN ‘Het was hier groen. Populieren en grote bomen in de waterplas. Het waren echt koningsbomen. Die komen niet meer terug. Ik mis gewoon de kronen. Ze stonden echt heel groot te worden.’
DE WOELIGE HOEF ‘We krijgen een tuindorp hebben ze beloofd.’
9
10
GEVELGEDICHT RHIJNVIS FEITHSTRAAT het eerste licht speelt met het water het groen is ruisend getuige er ligt goud tussen toen en later elk thuis blijft in mensen huizen De dichter Derek Otte schreef speciaal voor Sluispolder-West dit gedicht. Hij liet zich inspireren door de verhalen en gedichten van kinderen en andere bewoners. ‘In het gedicht komt de zon op en doen de stralen het water schitteren. Het verwijst naar het haven-DNA van Maassluis. Het groen in de steeds groener wordende wijk is getuige van de voortgaande veranderingen en de plannen die er zijn. Veranderingen zijn niet altijd makkelijk en de derde regel verwijst daarom naar het nu, het goud tussen toen en later, dat ons kansen en houvast biedt. Want we kunnen (ver)bouwen wat we willen, uiteindelijk maken de bewoners de buurt. Een thuis huist in mensen, het is een gevoel, niet alleen bepaald door de omgeving; juist véél meer door de buren die er wonen en hun onderlinge contact. Dat blijft, zoals thuis een plek is waar je graag wil blijven. Wat er ook gebeurt!’ Derek Otte
11
‘Mijn oom had een vrachtschip, die bouwde dat zomers op met zo’n kas zeg maar, dat je gewoon licht had erin. Het hele ruim werd volgezet met bedden, matrassen.’
ENERGIE ZON DOEN
‘In het Klooster stond er bij een bewoner een poezenbeeldje in het raamkozijn. Het was heel grappig, een kat van buiten wilde vriendjes maken met het beeldje.’
OASEN VAN RUST
‘Mijn hond heet Legend. Zijn rasnaam is King. Hij heet voluit dus King Legend. Zijn ouders zijn showhonden. Het is een lieve hond. Iedereen hier kent hem. Hij is heel sociaal en houdt alles in de gaten.’
12
‘Ik ben 22 jaar en woon met veel plezier in de flat. Het is mijn eerste huis. Ik woon er met m’n meissie. Als ik thuis kom wacht de hond van de buren op mij. Hij herkent het geluid van mijn auto.’
HIER GEBEURT TENMINSTE NOG EENS WAT! ‘Ik heb een paar jaar geleden een beroerte gehad. De leukste plek in de wijk is achter de Schuurkerk. Of in de buurt van de begrafenisplaats. Daar zit ik soms te vissen. Ik zit altijd op hetzelfde bankje. Ik vind het er rustig. Even zitten. Een boek lezen. Ik lees graag Suske en Wiske, Donald Duck, Lucky Luke.’
SALAMANDERTJES VANGEN BIJ HET OPGESPOTEN LAND
Foto’s links: workshops van Ida van de Lee waarbij herinneringen ophalen en verhalen delen centraal stonden.
‘Het geheim voor een lang leven is volgens een bewoner van 88 jaar: ‘Rustig zijn en je niet gek laten maken door iedereen.’
UNITY
NETTEBOETEN
‘Ik denk aan mijn ervaring dat ik het als kind zijnde het heel erg naar mijn zin had in deze buurt. Ik denk aan de Humanitasflat die ik heb zien opbouwen. Te veel om op te schrijven maar het is een geweldige plek om je kinderen veilig te laten buiten spelen.’
Hij: ‘De huizen worden gesloopt. We hebben er 20 jaar gewoond. Heel erg dat we weg moeten. Ik had nog wel hier … We gaan naar de van Beethovenlaan, een seniorenflat. Dat wilde mijn vrouw.’ Zij: ‘Hij wilde hier, ik wilde iets anders. Je bent toch al 73… En de huisjes zijn van binnen best klein. Wij willen niet weg, we hebben hier met veel plezier gewoond.’
POPULIEREN EN KRONEN ROOIE WILLEM UIT DE DAMSTRAAT ‘Het is niet leuk dat het allemaal op de schop gaat. Want wij wonen hier fijn. Als we het maar kunnen beleven. We zitten hier al 16 jaar.’ 2 bewoners, 79 en 86 jaar, van De Vliet.’
Foto’s van rechtsboven naar onder: wijkbewoonsters, de keramiekworkshop, de buitenactiviteit Ida van der Lee.
13
Beeld water
DICHTWORKSHOP DEREK OTTE
In het hart van de stad Waar het water fel klettert Vanuit de fontein is het gewoon maar te zijn tussen verschillende mensen het gevoel van thuis In het hart van de stad Waar terrassen rumoeren Glazen die klinken Is daar waar vrienden drinken Op leven en dromen Het gevoel van thuis In het hart van de stad Schijnt de zon op de druppels Kinderen in water Daar is denken aan later Nu nog niet nodig
Maassluis mijn thuis klein, rustig is mijn huis ik woon bij de waterweg met niet zo heel veel pech we vissen aan de sluis zonder geruis zonder waterweg is Maassluis ook weg door Naaman en NoĂŤla
14
Want men is al thuis door Juf Manon IKC de Kindertuin
Maassluis mijn thuis Soms zie ik mensen vissen bij de sluis Op de metro wordt al jaren gewacht Over een paar maanden moet hij rijden, wie had dat gedacht Je hebt Maassluis Oost en West Maar mijn eigen huis is toch het best Ik ben lid van Excelsior Maassluis Dat is altijd mijn derde thuis Ik wil verhuizen naar een ander land Maar dan kom ik op de rotsblokken van Maassluis aangestrand Maassluis aan de waterweg Moet je je voorstellen het water weg. door Luke
15
‘Mijn wereld werd groter door middel van de fiets. Want eigenlijk was mijn wereld niet groter dan de Vliet.’
DOORGANGSGEBEUREN
VLIETJE ‘We waren de jongste in het rijtje en hielden de oudjes een beetje in de gaten. Af en toe brachten we ook een bordje langs als we aan het BBQ’en waren. Helaas komen een hoop van de oude bewoners niet meer terug in de nieuwe huizen aan het Da Costaplein. Dat is wel erg jammer.’
RUIMTE OM TE GROEIEN ‘Vroeger was het een stuk rommeliger bij de flats in de wijk. Meneer Gordijn, de lorreboer verzamelde alles wat los en vast zat in de Guido Gezellestraat. Van oud ijzer tot fietswielen. Met enige regelmaat moest de uitdragerij worden leeggeruimd door de gemeente.’
16
‘Het is een groene wijk met veel bomen. Veel speeltuintjes voor de kinderen. Nu lopen er achter ons een paar kippen die worden gevoerd door buurtbewoners.’
ZAND ZEEP SODA
‘Ik ben positief. Het wordt steeds groener. De flat gaat weg en dan kan ik het schuurkerkje zien.’
SLOOTJE KIEPEN
Links: deelneemster van de dichtworkshop door Derek Otte in IKC De Kindertuin.
DE GAB LAAN
‘Ik vind het schoolplein leuk. Het is een goeie plek om verstoppertje te spelen. Ik vind het tunneltje mooi gemaakt. Ik heb veel vrienden.’
IK HEB JOU GEKOZEN ‘Wij moesten naar de schippers beurs, met de trein naar Rotterdam. In zo’n mannen wereld. Dan kwam je terug met zo’n nummertje.’
IJZEREN HANDJES
‘De parkeerplaats was de katholieke kerk.’
Rechts: beelden van de keramiekworkshop in de Hooftzaak. Er zijn vogelbassins gemaakt.
17
DE PAUW ‘Er zit hier regelmatig een pauw. Niemand weet van wie hij is. Dan loopt hij hier rustig rond en gaat af en toe het hoekje om.’ Belangrijk is contact met mensen Mevrouw J. is tevreden met haar plekkie. ‘Maassluis knapt ontzettend op, en we lopen zo naar ’t centrum, dat is wel mooi. Mijn dochter woont hier ook sinds kort. We hebben prima buren, als er wat nodig is dan zijn ze er.’ Over de ‘wissel’-flat in de straat waar bewoners tijdelijk worden gehuisvest totdat hun nieuwe woningen klaar zijn, zegt ze: ‘Het gaat nu per straat, de wissels, dus je bouwt niet echt een band op. Belangrijk is contact met mensen. Dat je zorg hebt voor elkaar. Ik vind het positief dat de luiken er nu voor zitten. Wat mij stoort zijn die gekke, grijze palen, dat is wel echt lelijk.’ In Sluispolder West zijn veel dieren te vinden: ‘Eenden op Reviusplein,
18
honden, en die pauw – ik kon het laatst niet geloven: die zat op het dak van de flat!’. Haar overbuurvrouw kijkt uit naar hun nieuwe woning aan het Da Costaplein. ‘Het is wel veel klussen hoor, het is verschrikkelijk. Ik kijk wel uit naar een beetje rust.’ Ook zij komt de buurtpauw vaak tegen: ‘Hij loopt hier zeker al 6 weken rond, en er zijn 3 eenden en de kippen. De pauw zit bij ons voor de deur, een andere keer vloog hij zó voor mijn bumper – ik schrok me rot! Ik ben voor de auto gaan kijken of ‘ie eronder lag.’ Gelukkig was dat niet zo.
‘Er zit hier regelmatig een pauw. Niemand weet van wie hij is. Dan loopt hij hier rustig rond en gaat af en toe het hoekje om.’
Ricardo van Zwol schilderde de buurtpauw op de Monseigneur W.M. Bekkerslaan
19
WOORDENWANDELING Sluispolder West door Wordbites 30 juni 2019
20
VERTROUWD OP HET DA COSTAPLEIN S., haar broertje en haar moeder woonden vroeger aan het de Da Costa plein en maakten gebruik van de terugkeergarantie. Ze woonden tijdelijk in de flat aan de Mgr W.M. Bekkerslaan. De nieuwe woningen zijn net opgeleverd en S., broertje A. en hun moeder zijn er aan het klussen. S. is zelf inmiddels naar Schiedam verhuisd omdat ze niet voor een woning in aanmerking kwam en herinnert zich: ‘ Het is een wereld van verschil. Het was hier lekker wonen. Gewoon de
rust vond ik lekker, dat ’t rustig was. Het was ook vertrouwd op het Da Costaplein, je kon gewoon je balkon openlaten en er gebeurde niks. Ik had eens de sleutels in de voordeur laten zitten, toen kwam de politie ze langsbrengen, maar niemand had er misbruik van gemaakt. In de zomer hadden we het balkon open, de poezen konden vrij spelen, de buren letten op elkaars spullen. Ik wil graag terugkomen.’ A., 12 jaar, roept dat hij het leuk vind te gaan verhuizen, en rent dan mee met zijn zus om hun moeder te helpen met klussen.
21
DE LETTERFLAT Kunstenaar Ida van der Lee Ida van der Lee houdt zich graag bezig met betekenissen. Zij sprak met bewoners over hun leven in Sluispolder –West tijdens workshops en verdiepte zich in hun verhalen. De teksten op de flat aan de Monseigneur W.M. Bekkerslaan zijn het resultaat. Kleuren en woorden uit de teksten op de eerste etage komen terug in de fantasieteksten op de begane grond. Een flatbewoner voegde in samenwerking met Ida de liefdesverklaring ‘Ik heb jou gekozen’ toe op het paneel bij huisnr. 88. Ida licht haar werk hier toe. ‘De teksten van de bewoners hebben elk een andere kleur die symbool staan voor hoe verhalen verteld of gehoord worden. Het ene verhaal wordt luid en duidelijk verteld. Net zoals de kleur rood stevig zijn werk doet. Sommige verhalen of stemmen zijn ijl, worden niet altijd gehoord of verdrongen door andere geluiden. Zoals andere kleuren, groen of oranje, moeilijker leesbaar zijn. Je moet je best ervoor doen. De kleur lijkt te verdwijnen in het grijs. De teksten op de platen op straatniveau zijn samengesteld uit de verschillende kleuren en woorden op de 1e etage. De teksten zijn soms vreemd, soms heftig, soms mysterieus. Misschien worden ze niet begrepen en daarom bekritiseerd of genegeerd. ‘Schuurschippertjes volgen vriendschip’, en ‘Weilanden van de Dood’, of
22
‘Een vensterpauw is meer dan Rotterdam. ’Wat betekent dat allemaal, waar gaat het over? Vanwege de sloop-nieuwbouw moeten mensen verhuizen. Ze zeggen gedag tegen oude buren, krijgen nieuwe buren. Deze flat is een doorgangs flat: bewoners worden telkens opnieuw door elkaar gehusseld en moeten zich telkens opnieuw verhouden tot anderen. Die andere verhalen hebben en soms letterlijk of figuurlijk een andere taal gebruiken. Zo zijn de woorden van de teksten boven ook door elkaar gehusseld en krijg je nieuwe combinaties beneden. Nieuwe verhalen met verwondering, met (on)begrip, en met misschien nieuwe ideeën. Het is niet meer zoals het was. U wordt als buurtbewoners uitgenodigd om de betekenissen van de verhalen te ontrafelen, zoals bij een orakel. Er zelf betekenis aan te geven. Orakels zijn mysterieuze teksten die niet gelijk begrepen worden. Waar je tijd voor neemt om betekenissen te ontdekken, maar die uiteindelijk altijd een echo zijn van de lezer zelf.’
23
Monseigneur W.M. Bekkerslaan
Reviusplein
Vondelpark
De Tweemaster Argos Zorggroep
Bilderdijklaan
Van Lennepstraat
P.C. Hooftlaan
laan
Laan 1940-1945
Legenda route Tijdelijke werken tot de sloop: 1) Wijkgedicht Jelle Ravestein, 2) Foto’s vogelbassins, 3) De Letterflat, 6) De Pauw. Permanent werk: 4) Gevelgedicht Derek Otte, 5) o.v. locatie vogelbassins De nieuwe Vliet.
Wipperspark
Da Costaplein
2
G.A. Breder o
Vondellaan
24
Jan Luykenstraat
1
Henriette Roland Holststraat
5
Guido Gezellestraat
Buurtcentrum De Hooftzaak
3
6
4
Bilderdijklaan
P.C. Hooftlaan
PLATTEGROND KUNSTWERKEN
Zuidvliet
romige — zomerse — romige — zomerse Hollandse nachten, met geurig jasmijn slaperig park en zijzachte bomenzee, fietsbanden, tjonge, wat ruisen ze fijn wipmolens — kerkhoven — wipmolens — kerkhoven schim van een reiger, karton in de wind... kant, clair-obscur, het is niet te geloven — ik zoen een sering, net als toen, als dat kind. Marina Palej vertaling door Arie van der Ent
Een gedicht uit de bundel ‘Reviusplein’ van Marina Palej, een Nederlands-Russische schrijfster die aan het Reviusplein woont. Op de volgende pagina’s een deel van de inleiding.
25
REVIUSPLEIN ‘… het Reviusplein, waar ik al dertien jaar in alle bescheidenheid woon. Het is mij een genoegen mezelf dagelijks te hervinden aan dat plein van Jacobus Revius, de Nederlandse dichter, historicus, filosoof en godgeleerde uit de zeventiende eeuw. Voor een oog dat is gewend aan grote woonoorden (niet helemaal het mijne) is het misschien niet eens een plein, maar een schilderachtig stukje aarde aan de uiterste rand van het Rijnstadje Maassluis. En dat lapje grond, het zij geloofd en geprezen, heb ik in mijn hart gesloten: mijn jeugd verliep immers in een voorstad van Petersburg. (…) Ik zal voor u de halve cirkel om mijn flatgebouw beschrijven, te beginnen vanaf het noordoosten. Daar ligt het Wipperspark: minuscuul klein en doorgaans volkomen uitgestorven. Het wordt bespoeld door een schilderachtige plas, vol waterlelies, kikkers, vissen en vogels. Een van
26
zijn oevers ligt tegen een protestants kerkhof. Dat wordt door een levende haag van de wereld afgesloten, en in het warme jaargetijde, als het groen vol en dicht is, zijn de grafzerken niet te zien. Maar in de koude tijd wel, en wat dan indruk maakt, is dat ze zo markant afsteken tegen de (achter het kerkhof staande) molen, waarvan de wieken onverbiddelijk ronddraaiend hun ontnuchterende signaal afgeven: alles wordt vermalen, alles gaat voorbij. Deze molen wordt, over zeven jaar, een volle drie eeuwen oud. Hij staat aan een waterloop (om precies te zijn: de Zuidvliet) die eveneens zeer schilderachtig is en die u in een minuut of tien naar het allerschoonste dorpje Maasland zou kunnen voeren. Als we vandaar terugkeren, langs genoemde stroom, ontwaren we naast de molen – en pal tegenover mijn balkon op het noorden – een schoolgebouw. Het is me een waar genoegen om ‘s morgens vanuit mijn keuken naar de verlichte
klaslokalen te kijken... Ik zie mezelf dan haarfijn terug, vijftien tot zeventien jaar oud, in die allerbelangrijkste periode van mijn leven. Vanaf mijn balkon op het noorden zie ik dus een school: een geweldig uitzicht! En pal voor mijn balkon op het zuiden staan drie esdoorns – mijn drie meest intieme vrienden. Misschien heb ik die woning wel betrokken, omdat ik hen zag... Ja: ik zag hen – en de houten schuttingen erachter... Deze drie sprookjesachtige esdoorns troosten mij, schenken mij een gevoel van bos, en daarnaast – het paradijselijke gevoel van de vogel die in hun kruin woont... (….) Als ik de balans opmaak, bij wijze van ontijdig afscheid, kan ik zeggen: het Reviusplein is voor mij de meest vruchtbare plek op aarde geweest. Hier heb ik een heel arsenaal aan proza en toneel geschreven. Hier ben ik gaan dichten. Hier werden mij – en worden mij nog steeds – nieuwe vormen van literatuur aangereikt, nieuwe mogelijkheden van taal. Hier, in deze goddelijke
stilte, heb ik belangwekkende ontdekkingen mogen doen. Maar tot mijn onuitsprekelijk verdriet gaat mijn woonstee binnenkort tegen de vlakte. Het flatgebouw verkeert in uitstekende staat, maar het is een van de oppergodinnen in het pantheon der hedendaagse Hollanders die de afbraak ervan dicteert: Mevrouw Moderniteit. (…) Als ik terugkijk zie ik dat alle plekken waar ik mijn dierbare kinderen, mijn boeken, heb gekregen, allemaal met de grond gelijk zijn gemaakt. Achter mijn rug die zich verwijdert, krijgt een onverbiddelijk domino-effect gestalte. Ach, dat is om mij niet, wat god verhoede, het geloof in het illusoire karakter van de wereld te doen verliezen. Nou ja, misschien word ik nogmaals beloond met een ongekende vernieuwing.’
27
28
‘Mijn vader was grafmaker (en het heet ook echt grafmaker). Ze zeiden tegen hem: hee doodgraver! Dan zei hij: ik ben geen doodgraver want ik graaf niemand dood. Na zijn werk fietste hij met een paar collega’s van de begraafplaats naar huis. Hij floot dan. Als mijn moeder hem hoorde fluiten, ging ze naar de deur. Als er een collega floot, kwam ze niet. Dat kon nog in klein Maassluis.’ ‘De weilanden stonden in de oorlog onder water met palen, om te voorkomen dat vliegtuigen zouden landen.’
‘Koeien van Van Geest, die ging met groenten naar Engeland en kwam terug met koeien.’ ‘Het Da Costa plein werd het Jeneverplein genoemd, daar woonden veel Smit Tak medewerkers. Slepers en bergers’. ‘Ik zoek een huis. Ik heb hier nog slootje kiepen gedaan met een hele groep. Vroeger was hier nog alles gescheiden, de katholieken en de gereformeerden, winkel, kerk, clubs, alles was gescheiden.’
linkerpagina: Deze fotoplaat met wijkgedicht van stadsdichter Jelle Ravestein hangt aan de G.A.Brederolaan, hoek P.C. Hooftlaan.
29
Waar vroeger koeien graasden in weilanden langs de vliet, ontstond in de jaren vijftig een heel nieuw woongebied. ‘t Was een tijd van woningnood, er moest vlug worden gebouwd en dus werd Sluispolder-West naast laagbouw met flats volgestouwd. Vierhoogflats zonder een lift, zo werd tijd en geld bespaard, maar nu missen ze comfort en zijn ze weinig meer waard. Veel flats worden dus gesloopt, de wijk gaat flink op de schop en knapt met nieuwe huizen en veel meer groen echt mooi op. Straks is de wijk een tuindorp, een levendig woongebied, waar men, dichtbij het centrum, met volle teugen geniet.
30
Gedicht van oud-stadsdichter Jaap van Oostrom. 11 februari 2018 vond een winterwandeling plaats door de wijk. Speciaal voor de gelegenheid schreef Van Oostrum destijds dit gedicht over Sluispolder-West.
GOEIE GEDACHTE De buurman vertelt ‘De flat mag gauw weg, dan komen er mooie huizen. Ze zijn nu de wijk aan het renoveren, het is een goeie gedachte geweest. Het dreigde te verpauperen. Het gaat hier weer leven. Dat is heel goed. Er waren veel drugs, op plekken met hogere huren zal dat minder zijn. Hoe grauwer het is, hoe meer rommel en vage individuen.’ Met de flat en in de buurt is er
veel ‘doorgangsgebeuren’, zoals hij het noemt. Hij herinnert zich zijn kennismaking met Sluispolder –West en Maassluis. ‘Het is hier leuk. Ik ontdekte Maassluis pas na 30 jaar Maasland en heb de Maarten ’t Hart-route gelopen. Het is een prachtige stad. Het is eigenlijk maar een dorp, een mooi stadje, de gemeente heeft daar veel aan gedaan. Ze zijn het nu geweldig aan het opknappen, er is een prachtige school neergezet. Het is heel mooi opgeknapt.’
31
Thuis
Thuis
Denk ik aan Maassluis
In de stad
Dan is het best wel pluis
Aan het water.
We wonen hier al jaren
De haven,
Ook al komen wij uit de stad van de oud klaar
De boten, de kades.
Een ander is een Haagse kakker
Thuis
Maar wordt iedere ochtend blij in Maassluis wakker
In de stad
De molen is bekend in Maassluise stad
Aan het water.
Gehoord dat ze daar nog meel te koop had
De mensen
Met de duo-fiets over de haven en de Koepaardbrug
En huizen
Langs de vlietjes over het fietspad weer terug
‘in de buurt
De Furie, de Wip en het Hoofd
Van Rotterdam’
Zeemanshuis en de Groote Kerk voor wie gelooft
Aan de
De slakken gaan naar Rozenburg met de pont
Waterweg
Hopen dat de tunnel gauw komt
De golvende golven
De trein daar doen we ook niets meer mee
De bloeiende bloemen
Hopelijk maakt de nieuwe metro ons tevree
De vissers met netten
Altijd de juf geweest van de Maassluise bieb
En ga zo maar door.
Terwijl ze daarvoor veel in Nijmegen liep
Thuis is het hier
Het mag worden gezegd
Maassluis is het hier.
We zijn erg aan Maassluis gehecht door bewoners en begeleiders van de TweeMaster
door Eva
Aan de Waterweg is Maassluis Dat is ook mijn thuis. En ik vind Maassluis fijn. Ook al is het klein. En de Groote Kerk? Dat vind ik een meesterwerk. door Lukas
32
Eva en bewoners van de Tweemaster deden mee aan de poëzieworkshop, net zoals Lukas, een leerling van IKC De Kindertuin.
BEWONERSEXPOSITIE Vanaf april 2019 werden verhalen, gedichten en anekdotes van bewoners geĂŤxposeerd in de ramen van het schooltje aan de Monseigneur W.M. Bekkerslaan.
33
GEZELLIG ‘Gezellige wijk! Maar iedereen is op zichzelf.’ ‘Ik woon hier best naar m’n zin. Dichtbij het centrum, beste buren. We overlopen elkaar niet maar in nood staat iedereen klaar.’ ‘Je hebt met je directe buren contact maar geen activiteiten. Waarom weet ik niet. Ik doe ’t zelf ook niet, ik weet niet waarom. Ik vind het wel erg leuk hier.’ ‘Ik kom dichter bij de school wonen. We gaan verhuizen naar het Da Costa plein. We kozen
34
deze school vanwege de hygiëne. Het is hier heel schoon en dat is belangrijk voor mijn kind. De nieuwbouw valt op. Het is er gezellig. Er is een burenapp. ‘
MILJONAIRS BBQ MET DE BUREN P. zit met zijn buren te kletsen op het trapje voor zijn deur. Hij vertelt dat hij blij is om van de wisselflat aan de Mgr W.M. Bekkerslaan terug te verhuizen naar hun nu nieuwe woning. Naar zijn oude liefde: het Da Costaplein. ‘Ik ben direct verliefd geworden, op een pleintje. Verliefd op het Da Costa plein.’
Hij is positief: ‘Het gaat wel een goeie buurt worden. Mijn mooiste herinnering is dat ik 50 jaar ben geworden in deze buurt, toen hebben we een fotograaf gehuurd en zijn we overal in de buurt foto’s gaan maken. Bij de molen, in het park, in de straat en wijk. Voor mijn verjaardag!’ Toch zal hij de buren hier ook wel missen. Zijn wensdroom: ‘Ik zou wel miljonair willen worden en dan met alle buren BBQ-en. Dan zetten we de straat dicht en nodigen we alle bewoners uit.’ Gekste: ‘De pauw zit vaak voor onze deur als ik ’s ochtends de deur uit ga. Dan rent ‘ie zo het trapje af.’
WIJKBUDGET
WIJKDEAL
KUNST EN CULTUUR
Wilt u het nog gezelliger maken in uw straat of buurtje? Kijk dan ‘es naar het Wijkbudget!
Met een ‘Bij ons in de wijkdeal’ kunt u als (groep) bewoners een deal met de gemeente sluiten om samen de woonomgeving te verbeteren of op te fleuren. Bijvoorbeeld een initiatief voor mooiere en betere beplanting, een plantenbak of geveltuinen. De deal is dat u als bewoners deze zelf onderhoud of in ieder geval in samenwerking afspraken maakt over het onderhoud met de gemeente.
Voor culturele ideeën of bijzondere initiatieven met culturele samenwerking(en) met bijvoorbeeld maatschappelijke organisaties, jongeren of minderheden kunt u bij de stadsmakelaar cultuur Gertjan van de Velden terecht. Hij brengt mensen bij elkaar om cultuur in Maassluis te stimuleren en u over beschikbare subsidies (via het Subsidieloket) te informeren. Hij denkt mee, ondersteunt en is vraagbaak. Gertjan is te bereiken op 06-52606172 of per e-mail via stadsmakelaarcultuur@ maassluis.nl.
U kunt als bewoner of groep bewoners een idee indienen, bijvoorbeeld gericht op het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid van uw buurt. Voor uw idee kunt u een beroep doen op het wijkbudget dat door de gemeente samen met Maasdelta beschikbaar is gesteld. Dit is geld waar bewoners zeggenschap over hebben. Samen met een gebiedsjury bepalen de bewoners waaraan het geld wordt uitgegeven. Ideeën over de sociale leefbaarheid zijn bijvoorbeeld het plaatsen van een Social Sofa of het geven van buurt barbecue. Of denk bij fysieke leefbaarheid bijvoorbeeld aan het plaatsen van extra prullen bakken of verwijderen van zwerfvuil. Veiligheid gaat o.a. over acties tegen overlast door jeugd of verkeersveiligheid.
Meer uitleg, de criteria en het aanvraagformulier vind u via www.maassluis.nl, volg dan de pagina’s Wonen, verkeer en veiligheid › Bij ons in de wijk › en kies dan voor Wijkbudget of voor Wijkdeal. Vragen kunt u ook stellen aan wijkcoördinator de heer M. Slingerland of de mevrouw L. Hendriks van de gemeente via telefoonnummer: 14 010 of via email: g.l.hendriks@maassluis.nl.
JEUGDFONDS SPORT EN CULTUUR Het jeugdfonds sport en cultuur maakt het mogelijk dat alle kinderen tussen de 4 en 18 jaar kunnen sporten. Meer uitleg, de criteria en het aanvraagformulier vind u via www.maassluis.nl en volg dan de pagina’s Sport, Cultuur en Vrije tijd › Fondsen Sport en Cultuur › Jeugdfonds Sport en Cultuur.
35
36
DE NAMEN VAN SLUISPOLDER WEST Er zijn drie loopeenden, die zijn er al ruim drie jaar, misschien zelfs langer. We vermoeden dat ze oorspronkelijk bij de kinderboerderij aan de GABlaan (G.A. Brederolaan) horen, maar misschien komen ze ergens anders vandaan. Omdat ze best groot zijn, en voor niets en niemand bang zijn, vallen ze goed op. En omdat we ze regelmatig in de wijk spotten, hebben we ze ook maar namen gegeven: Kwik, Kwek en... Ricardo. De bewoner(s) van een van de oude huisjes aan het Da Costaplein/Staringstraat hield(en) twee witte kippen. Sinds de huisjes gesloopt waren, liepen die kippen vrij in de wijk rond; ze waren blijkbaar niet mee verhuisd. Omdat witte kippen ook best wel opvallen, hebben we hen ook maar van een naam voorzien: Peppie en Tokkie. Een paar weken voordat de nieuwe huisjes aan het Da Costaplein opgeleverd werden, liep er
ineens een klein konijntje op het grasveld aan het Da Costaplein rond. Sinds de oplevering hebben we hem/haar niet meer gezien. Maar we hebben dat konijntje toch dusdanig vaak gezien dat we ook daar maar een naampje aan hebben gegeven: Luchtbuks Bunny. Sinds een jaar loopt er een vrouwtjespauw in de wijk rond. We vermoeden dat die pauw ook bij de kinderboerderij aan de GAB-laan hoort. We hebben haar maar Jeroen Pauw genoemd, ook al is het een vrouwtjespauw. Soms woon je al jaren in de flat, kom je al jaren dezelfde persoon tegen die in diezelfde flat woont, en begroet je elkaar dan ook al jaren netjes en beleefd. Maar omdat je geen idee hebt hoe die persoon heet, en je ook geen zin hebt aan die persoon te vragen hoe hij eigenlijk heet, ga je ook bij die persoon maar een passende naam bedenken. Gezien de grootte van zijn snor was dat niet bijster moeilijk: Meneer Snorrovitz. Een jaar of twee later weet je pas zijn werkelijke naam.
37
KERAMIEKWORKSHOP VOGELBASSINS Tijdens keramiekworkshops in Buurtcentrum de Hooftzaak werden door bewoners schalen gemaakt om als vogelbassins in de wijk te plaatsen. De deelnemers werd gevraagd welk woord hun herinnering, toekomstbeeld, gezegde of gevoel over de wijk karakteriseerde. De gemeente Maasluis committeerde zich aan toekomstige plaatsing op het binnenterrein van De Nieuwe Vliet. Deze fotoplaat hangt aan de Bilderdijklaan tot de sloop van deze panden.
38
Verantwoording en colofon
Wijkgedichten:
Dank aan alle deelnemende kinderen
Vanwege de privacy zijn de uitspraken,
Wat is onze kern? (pagina 5) en
en bewoners uit de wijk en De Vliet,
teksten en anekdotes geanonimiseerd
Sluispolder-West (pagina 28)
Seniorenwelzijn, Buurtcentrum
tenzij er toestemming voor is gegeven.
Stadsdichter Jelle Ravestein.
De Hooftzaak (STOED), de Twee
Op enkele plekken zijn anekdotes en verhalen ingekort en geredigeerd.
master, IKC De Kindertuin, DansGedicht en Reviusplein (pagina 25-27)
en balletstudio West Side in het
Marina Palej
Schuurkerkje, Historische Vereniging
Redactie:
Maassluis, fotograaf Mick Otten,
Jiske Foppe, GEEN POEHA,
Sluispolder-West (pagina 30),
stadsdichter Jelle Ravestein,
zaak voor poëzie en
Jaap van Oostrom
kunstenaars Ida van der Lee,
Caty Palmen, Stichting Mooi Werk
Derek Otte, Ricardo van Zwol en
Grafische vormgeving:
Drukwerk: Drukwerkdeal
Wordbites voor hun bijdragen aan
Anika Klevering
Oplage: 1000
WELKOM / THUIS.
Foto’s: Mick Otten, Jiske Foppe,
September 2020
Peter Farla, Angela Kok,
www.stichtingmooiwerk.nl
Ida van der Lee en het Stadsarchief.
www.geenpoeha.com
Een strak stratenplan voor een naoorlogse buurt: Bilderdijk, Hooft, Vondel, Bredero, Bekkers en Laan 40-45. Zes verschillende lanen, geraamte van de wijk. De wijk wordt tuindorp, flats neergehaald voor moderne woningen. Contouren zijn zichtbaar, voorzichtig groen zoekt aarzelend zijn weg.
Straatnamen, een stoet beroemde schrijvers en dichters klinkende namen sommige eeuwen oud. Even waan ik mij in een boekenkast. De Schuurhof koestert haar mooie verhalen van vroeger’ kerkgang theaterbezoek en dans. De Hooftzaak ankerpunt, een dagelijkse zekerheid.
Kindertuin en Vondelpark levensbrengers in de wijk. De Tweemaster beschut behoeftige senioren, De Nieuwe Vliet biedt een laatste station. De Wippersmolen lonkt vermoeide rustzoekenden. Wipperspark en begraafplaats, heerlijke oasen van rust. Onbekende schoonheid, Moeder Natuur op haar best. Sluispolder West, blijf wie jij was. Word nooit een ander. Jouw inwoners blijven domweg gelukkig in de eigen buurt.
Dit wijkgedicht van stadsdichter Jelle Ravestein is tot aan de sloop van de hoekflat ook te lezen op de hoek P.C.Hooftlaan / G.A. Brederolaan