Mateusz Kuczmierowski
KSIĄŻKA POTĘGA MITU, JOSEPH CAMPBELL, BILL MOYERS, WYD. ZNAK Mitologia, a mówiąc szerzej „literatura ducha”, była jeszcze niedawno dobrze znana każdej wyedukowanej osobie poprzez studia greki, łaciny i „Biblii”. Obecnie nacisk w nauczaniu przesunął się na bardziej praktyczną wiedzę. A przecież mity służyły człowiekowi od samego początku i stanowiły fundament jego kultury. Czy nie powstała zatem swoista luka? Joseph Campbell nie określał samego siebie mianem specjalisty, gdyż ci często muszą studiować lite-
raturę w dziesiątkach języków, aby dogłębnie zbadać wąskie zagadnienie dotyczące wierzeń pojedynczej kultury. Mogą jednak nie dostrzec, że podobne problemy występują w wielu kulturach. Do tego potrzebny będzie generalista, który porówna wyniki wielu badań i dostrzeże globalne, ogólnoludzkie podłoże ich przyczyny. Campbell określał się właśnie mianem generalisty i był jednym z największych autorytetów z dziedziny mitologii i religii porównawczej. Jego generalizm sięgał jednak o wiele dalej i chyba nigdzie się nie kończył. Szybko przekona się o tym każdy czytelnik Potęgi mitu. Książka ta opiera się na wywiadach przeprowadzonych 40 lat temu z Campbellem przez Billa Moyersa na potrzeby klasycznej już telewizyjnej serii dokumentalnej o tym samym tytule i stanowi uzupełnienie tejże serii. Campbell przystępnie tłumaczy swoje teorie, które zawarł chociażby w Bohaterze o tysiącu twarzy, relacjonuje, kategoryzuje i porównuje liczne mity i wierzenia, a także diagnozuje dręczące naszą cywilizację problemy. Bohater o tysiącu twarzy zyskał sporą popularność za sprawą Georga
Lucasa (na którego ranchu przeprowadzano zresztą wspomniane wywiady). Opisaną w książce strukturę ścieżki, jaką musieli przejść bohaterowie z mitów z całego świata, wykorzystał on z dużym sukcesem w Gwiezdnych wojnach, tym samym niejako ją testując i zapewniając Campbellowi stałe źródło czytelników. Gwiezdne wojny ani żaden inny film nie zapewnią jednak światu nowej, pełnoprawnej mitologii, której brak stanowi według Campbella duży problem. Elementy mityczne są obecne wokół nas, brakuje jednak kompletnych nowoczesnych wzorców, których niegdyś dostarczała mitologia. Dawne mity nie wystarczą, gdyż „dawne cnoty są dziś wadami”. Campbell opowiada w lekki, naturalny, ale naukowy sposób o trudnych duchowych koncepcjach. Naturalna wydaje się zwłaszcza jego erudycja. Zdaje się, że zaabsorbował kilka tysięcy lat dorobku kultury ludzkiej. Jego wykłady opowiadają o uniwersalnych trudnościach i odczuciach towarzyszących byciu żywym, dzięki czemu pomagają nam poczuć więź z każdym, kto doświadczył tego stanu.