2014 05 gdyński iks

GAZETA BEZPŁATNA Nr 7, MAJ 2014

Gdynia wdzięczna papieżowi Wraz z całym moim Narodem nie przestaję żywić wdzięczności dla tych, którzy to miasto, ten port bałtycki, tworzyli tutaj od podstaw, poniekąd z niczego. Gdynia stała się więc wyrazem nowej woli życia Narodu.

Wyrazem przekonywającym i skutecznym.

I bądź błogosławione ty, morze, które jesteś przeznaczeniem Wisły, naszej rzeki - tak jak królestwo Boże jest przeznaczeniem ludzi żyjących na tej ziemi. Morze… Przemawia ono do człowieka szczególną mową. Jest to naprzód mowa bezkresu. Oto od ujścia Wisły otwiera się dal, wyznaczona taflą Bałtyku, bezkresna dal, której końca oko ludzkie nie dosięga. Ogrom wody, jakby bardziej jednolity od obszarów ziemi. Obszar niezamieszkany i niemieszkalny, a równocześnie obszar szeroko otwarty, który człowieka przyzywa.

Przyzywa ludzi. Przyzywa narody. Ci, którzy idą za tym wezwaniem, nazywają się ludźmi morza. Oto bowiem poprzez tę dal, która się otwiera przed oczyma człowieka stojącego na brzegu, z kolei: przed oczyma żeglarza

wśród morskich przestrzeni, prowadzi droga do wielu na świecie miejsc, do krajów i kontynentów. Do wielu ludów i narodów. Tak. Morze mówi człowiekowi o potrzebie szukania się nawzajem. O potrzebie spotkania i współpracy. O potrzebie solidarności. Międzyludzkiej i międzynarodowej. I nie możemy iść dalej naprzód - nie może być mowy o żadnym postępie, jeżeli w imię społecznej solidarności nie będą respektowane do końca prawa każdego człowieka. Jeżeli nie znajdzie się w życiu społecznym dość przestrzeni dla jego talentów i inicjatywy. A nade wszystko dla jego pracy.” (słowa Jana Pawła II skierowane do gdynian podczas trzeciej pielgrzymki do Polski 11 czerwca 1987 roku w Gdyni, a przywołane podczas koncertu dziękczynnego pt. „Gdynianie wdzięczni za kanonizację Jana Pawła II” 2 maja 2014 roku w Kościele NMP Królowej Polski w Gdyni.)

Ciąg dalszy na str. 4-5

Barbara Kalita

Collage R.Daruk

„Jako pierwszą pozdrawiam Gdynię. Chociaż rosłem na ziemi polskiej daleko stąd, to jednak mogę powiedzieć, że rosłem równoległe z tym miastem, które stało się poniekąd symbolem naszej drugiej niepodległości.

REKLAMA Zadzwoń lub odzwiedź nas

tel. 693-99-60-88 gdynski.iks@fundacjafly.pl

ul. Świętojańska 36/2 81-372 Gdynia

2

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

„Gdyński IKS” wydaje:

Fundacja FLY ISSN 2353-2157 ul. Świętojańska 36/2, 81-372 Gdynia tel. 693-99-60-88, gdyński.iks@fundacjafly.pl Nakład 10.000 egz.

Redaktor Naczelna – Dorota Kitowska Sekretarz Redakcji – Radosław Daruk Redakcja: Radosław Daruk, Agnieszka Gondek, Barbara Kalita-Misiuro, Rafał Miotłowski, Weronika Peek, Sonia Watras-Langowska, Alina Zielińska Korekta – Mariola Wrońska Grafika: Łukasz Bieszke, Radosław Daruk Skład: ALFA SKŁAD Łukasz Bieszke, biuro@alfasklad.com.pl Gazeta współfinansowana ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

Aktywni dla siebie, aktywni dla innych Liczba mieszkańców Gdyni w wieku powyżej sześćdziesięciu lat wynosi ponad 50.000, czyli co piąta osoba to senior. kusje, a frekwencja świadczy o ogromnej potrzebie organizowania takich zajęć. Projekt jest otwarty na nowe propozycje, tak ze strony seniorów, którzy zgłaszają swoje pomysły i potrzeby, jak i ze strony wolontariuszy, którzy sami zgłaszają się do Fundacji z ofertą prowadzenia zajęć. Ich różnorodność jest największym atutem, gdyż każdy może znaleźć coś dla siebie i nie ma szansy na nudę, bo z każdym semestrem można zapisać się na inne zajęcia. Regularnie w ciągu tygodnia odbywa się ponad 120 godzin zajęć.

Ogromną popularnością cieszą się zajęcia ruchowe – gimnastyka dla osób ze schorzeniami kręgosłupa, pilates, gimnastyka ogólnokondycyjna, zajęcia paneurytmii, jogi tybetańskiej, czy tai-chi. Służą one doskonale utrzymaniu, a nawet poprawianiu kondycji fizycznej, a tym samym przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia. Dlatego ważny jest

regularny i aktywny udział.

Ilość miejsc jest deficytowa (ponieważ zapotrzebowanie jest ogromne), co sprawia, że każdy pilnie uczęszcza, a w razie nieobecności usprawiedliwia się, aby nie stracić miejsca.

W IX LO, gdzie odbywają się zajęcia, nauczyciele i uczniowie zdążyli przywyknąć do ćwiczących grup seniorów i szczerze ich podziwiają. Widok gimnastykujących łamie stereotyp o niedołężności przypisanej osobom 60+. Każda forma ruchu jest zbawienna. Wystarczy tylko chcieć!

W holu Fundacji co dwa, trzy tygodnie zmieniają się wystawy prac wykonywanych podczas zajęć artystycznych.

Tutaj także oferta jest zróżnicowana. Od podstaw rysunku po malarstwo olejne, od robótek ręcznych po kreatywne szycie. Różne techniki, formy i materiały: tkactwo, decoupage, haft, biżuteria… Niektórzy „studiują” wybrane kierunki kilka semestrów, odkrywając

Fot. www.freeimages.com

Według danych zawartych w rządowym projekcie Aktywizacji Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020, liczba osób w wieku poprodukcyjnym w ciągu nadchodzących 20 lat może wzrosnąć z 17% (6,49 mln osób) do 27% (8,69 mln osób). Wydłuży się także przeciętna długość życia o ok. 8 lat dla mężczyzn i ok. 3 lata dla kobiet. Zjawisko to już trwa. W ciągu ostatniej dekady średnia długość życia mężczyzn wzrosła o 2,4 lata, kobiet zaś o 2,6 lata. Liczba seniorów może więc szybko rosnąć. Czy można zapobiec pogarszaniu się standardu życia seniorów?

Co zrobić, aby zachęcić do aktywności, bycia wśród ludzi, czerpania z jesieni życia pełnymi garściami?

Naprzeciw tym zagadnieniom od połowy 2012 roku wychodzi Fundacja FLY, proponując gdyńskim seniorom udział w projekcie „Ciągle Młodzi”, którego kontynuacją jest projekt „Aktywni dla siebie – aktywni dla innych”. Projekt obejmuje organizację zajęć i warsztatów edukacyjnych, artystycznych, hobbystycznych, komputerowych oraz rekreacyjno-ruchowych dla osób starszych. W różnorodnych zajęciach udział bierze ponad 900 osób. Wszystkie zajęcia prowadzone są przez wolontariuszy. To grupa ponad 60 osób zaangażowanych całym sercem w przekazywanie „starszej młodzieży” swoich pasji, wiedzy i doświadczenia. Największą satysfakcją dla prowadzących jest zaangażowanie seniorów i ich aktywny udział. Na każdych zajęciach są pytania, dys-

drzemiące uzdolnienia, realizując swoje marzenia, rozwijają zainteresowania. I najważniejsze – nie siedzą w domu.

Muszą przygotować się na spotkanie z ludźmi, odrobić „prace domowe”, mają motywację do działania. Niektórym sam udział nie wystarcza, dlatego angażują się w różne działania społeczne. Tak jak grupa, która założyła charytatywny Y’s Men’s Club Gdynia i prowadzi sklepik „Z głębokiej szuflady”, przeznaczając dochody na Klub Młodzieżowy działający dla wyrównania szans edukacyjnych gdyńskich gimnazjalistów z niezamożnych rodzin.

W stu procentach realizują hasło projektu: aktywni dla siebie – aktywni dla innych.

Ważnym elementem projektu są warsztaty komputerowe, gdyż to właśnie seniorzy najbardziej narażeni są na tzw. e-wykluczenie. Różne poziomy zajęć – od podstaw po zaawansowane korzystanie z komputera i Internetu - dają możliwość oswojenia się z nowoczesnymi technologiami. A te ciągle się zmieniają, dlatego program kursów stale ewoluuje. W przyszłym semestrze m.in. będzie kurs z obsługi komputera z systemem Windows 8 oraz tabletów. Seniorzy, którzy nie mają własnego komputera mogą korzystać z pracowni w czasie kiedy nie ma zajęć. Warsztaty nastawione są na korzystanie z Internetu. Prowadzący po-

kazuje jak znaleźć potrzebne informacje, jak wysłać mail, porozmawiać przez Internet, jak zgrać zdjęcia na komputer… W warsztatach od marca uczestniczy 160 osób.

Projekt ten obejmuje także inne formy aktywizacji. Zaplanowane jest wyjście do teatru dla 420 osób, wyjście do kina dla 300 osób, zabawy integracyjne, wystawy artystyczne, zwiedzanie muzeów, wystaw.

Wydany zostanie także tomik poezji seniorów biorących udział w spotkaniach poetyckich. W ramach projektu wydawana jest także gazeta, którą właśnie trzymasz w ręku, Drogi Czytelniku.

Wszystko to dzięki przekonaniu, że w gdyńskiej społeczności drzemie ogromny potencjał aktywności społecznej, zarówno po stronie wolontariuszy prowadzących zajęcia, jak i wśród seniorów korzystających z zajęć. Projekt ten jest wspierany finansowo przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach rządowego programu Aktywizacji Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020.

Zapisy na nowy semestr ruszają już od 2 czerwca. Jeżeli należysz do grupy „wcześniej urodzonych” – dołącz do nas!

Wystarczy tylko chcieć…

Radosław Daruk PS Powiedz Babci, powiedz Dziadkowi…

3

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

26 maja obchodzimy Dzień Matki – przedszkolaki recytują wiersze, wręczają własnoręcznie wykonane laurki. Starsze dzieci kupują bukiety róż i zabierają mamę na spacer. Nawet jeżeli nasi rodzicie już nie żyją, warto tego dnia pomyśleć, jaki wpływ na nasze życie ma przywiązanie do matki, które ukształtowało się wiele lat temu - gdy jeszcze byliśmy niemowlętami …

Mary Ainsworth – kanadyjska psycholog rozwojowa – w 1978 roku opracowała tzw. teorię przywiązania. Teoria ta dokonała jednego z najważniejszych przełomów w dziejach myśli psychologicznej i do dziś jej wartość merytoryczna jest niepodważalna. Badaczka opracowała „procedurę nieznanej sytuacji” – obserwowała reakcje niemowląt na opuszczenie przez matkę (kobieta po prostu wychodziła z pokoju, w którym pozostawało dziecko wraz z badaczką) oraz na jej powrót. Na podstawie analizy setek takich badań, Ainsworth wyróżniła cztery możliwe rodzaje przywiązania występujące u ludzi: • przywiązanie bezpieczne – najbardziej pożądany rodzaj przywiązania. Dzieci bez większych problemów znosiły rozłąkę z matką, szybko zaczynały interesować się otoczeniem. Po

Fot. mamazone.pl

Teoria przywiązania

powrocie witały ją ciepło, a jeżeli wcześniej się czegoś przestraszyły, obecność matki działała na nie kojąco – bardzo szybko się uspokajały i przestawały płakać.

• przywiązanie unikające – po powrocie mamy dziecko pozostaje bierne, nie szuka kontaktu, ale nie przeciwstawia się też wysiłkom matki, traktuje ją podobnie jak osobę obcą.

• przywiązanie ambiwalentne – dziecko bardzo niepokoi się, gdy zostaje w pokoju samo z eksperymentatorem, nie in-

teresuje się otoczeniem, płacze.

Po powrocie mamy nie może się uspokoić – czasami szuka, a czasem unika kontaktu z nią.

• przywiązanie zdezorganizowane – dziecko po powrocie mamy przez dłuższy czas pozostaje oszołomione, wykazuje sprzeczne zachowania, np. wykonuje ruchy w kierunku matki, jednocześnie odwracając od niej wzrok.

Na wytworzenie się wzorca przywiązania bezpiecznego największy wpływ ma dostępność emocjonalna rodziców (przede

wszystkim matki, bo w pierwszych miesiącach życia dziecko spędza z nią najwięcej czasu), czyli gotowość do nawiązywania psychicznego kontaktu z niemowlęciem, uśmiechanie się, gdy ono się uśmiecha, mówienie, kiedy ono się odzywa, czułe dotykanie, przytulanie, gdy płacze.

Gdy rodzice reagują mniej adekwatnie na potrzeby dziecka, są zajęci swoimi problemami, cierpią na zaburzenia psychiczne, np. depresję, nie spędzają dużej ilości czasu z niemowlęciem, może dojść do wytworzenia się mniej pożądanego wzorca przywiązania – unikającego, ambiwalentnego lub zdezorganizowanego.

Rodzaj przywiązania jest z reguły stały w czasie, o ile sytuacja dziecka się nie zmienia.

Gdy w sytuacji rodzinnej zachodzą niekorzystne zmiany, np. rozwód rodziców, przeprowadzka, inna trauma, przywiązanie bezpieczne może zmienić się np. w ambiwalentne.

Myli się ten, kto sądzi, że rodzaj przywiązania odgrywa rolę jedynie w dzieciństwie.

Skutki wzorca, który wypracowaliśmy w pierwszych miesiącach życia często odczuwamy aż do starości. Wiele badań potwierdziło, że dzieci przywią-

Czy powinniśmy czytać baśnie?

Wielu ludzi uważa, że baśnie to utwory tylko dla dzieci. Być może dzieje się tak dlatego, że pojawiają się one w naszym życiu bardzo wcześnie. Kiedy jesteśmy starsi zapominamy o nich, czasami wstydzimy się je czytać, mówiąc, że to bajki dla dzieci, a szkoda, bo baśnie odkrywają przed nami inny świat. Zmuszają do refleksji nad swoim postępowaniem, uczą jak być dobrym i tą dobrocią obdarzać innych, w jaki sposób postępować, by nikogo nie urazić, nikogo nie skrzywdzić.

Jak napisał w swojej książce Bruno Bettelheim „Baśń to elementarz, z którego uczyć się można prawd wewnętrznych człowieka.”2 A uczyć się powinien każdy z nas i to przez całe życie.

Czy możemy więc powiedzieć, że baśnie są drogowskazem życiowym? Tak, oczywiście, ponieważ zachowany jest tam porządek moralny. Widzimy, co dobre, co

złe, za co możemy spodziewać się nagrody, a za co kary. Kiedy przekraczamy ten magiczny próg baśni, utożsamiamy się z bohaterem lub postrzegamy wyraziściej problemy innych.

Ich treść pozwala wierzyć, iż w trudnych chwilach mogą zadziałać siły wyższe, przecież wiara w nie pozwala utrzymać nadzieję każdemu. Wierzymy w horoskopy, przepowiednie, talizmany, w kominiarza, czemu nie możemy wierzyć

„Były to historie cudowne, działy się daleko – hen za siedmioma górami, za siedmioma rzekami i za siedmioma morzami.”1

w wróżki i krasnoludki. Fikcyjne postaci pomagają nam wprawdzie wyobrazić sobie ten inny świat, ale nie miejmy złudnej nadziei, że wskażą nam właściwą drogę do szczęścia. Czasami nawet mogą wytworzyć fałszywy obraz

- w życiu nie zawsze dobro zwycięża, a cuda raczej się nie zdarzają.

Baśń to utwór wielopłaszczyznowy i każdy ma prawo do własnej interpretacji, każdy może „wynieść” z niej to, czego mu akurat w życiu bra-

zane bezpiecznie do matek są w późniejszym życiu bardziej towarzyskie, radosne, życzliwe, empatyczne, a zarazem mniej kłótliwe, agresywne i zależne od innych. Osoby dorosłe o stylu bezpiecznym częściej przyjmują rolę lidera grupy, mają wyższą samoocenę i lepsze osiągnięcia w nauce. W niektórych badaniach stwierdzono związek niekorzystnego stylu przywiązania w dzieciństwie z dysfunkcją seksualną u dorosłych mężczyzn. Dziś wiadomo, że typ przywiązania w niemowlęctwie czasem lepiej prognozuje zaburzenia seksualne w dorosłości niż doświadczenie wykorzystywania w dzieciństwie!

Nasz styl przywiązania wpływa również na to, jak wychowujemy własne dzieci, a co za tym idzie, jaką więź z nimi wytworzymy. Oprócz tego należy pamiętać, że relacja przywiązania jest podstawą dla naszych późniejszych związków – zawodowych, przyjacielskich czy partnerskich. Często - co wydaje się nieprawdopodobne - swojego małżonka traktujemy zgodnie z tym samym wzorcem, który wypracowaliśmy lata temu w pierwszej, a zarazem najważniejszej relacji w życiu – z matką.

Agnieszka Gondek

kuje, nauczyć się patrzeć na świat innymi oczami, dostrzec problemy swoje i bliskich w łagodniejszym świetle. Prostota baśni łatwiej dociera do naszych przekonań i budzi w nas uśpione emocje, które znajdują ujście w różnych wnioskach, przemyśleniach i poczynaniach. Jedno jest pewne, baśń to nauka przedstawionych wartości, tego, co się w życiu człowieka ceni, co jest najważniejsze. I dlatego „I my, dorośli, nie rezygnujmy z tego odprężenia i radości, które dać może zanurzenie się w krainie fikcji”3 i czytajmy sobie oraz swoim dzieciom baśnie.

(Endnotes) 1. Russocka Janina, Dla dorosłych i dla dzieci, w. Wiedza i życie nr 4, 1966, s.68.

2. Bettelheim Bruno, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniu i wartościach baśni, Warszawa 1985, t.1.

3. Słońska Irena, Dzieci i książki, Warszawa 1957, s.72-85.

Alina Zielińska

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

Fot. wikipedia

Alpinista kowalik

Jest niezwykle pracowity i oszczędny. Pochwyciwszy ziarenko słonecznika, nie zjada go natychmiast, lecz trzyma pod językiem. Leci z nim, by schować pod korą upatrzonego drzewa na cięższe czasy. Prawem kaduka przejmuje dziuplę wydłubaną przez innego ptaka, a otwór do niej zalepia gliną tak, by tylko on mógł się zmieścić, a poprzedni właściciel, uzurpujący sobie prawo do swojej nieruchomości, nie miał szansy jej odzyskać.

Jednak kowalik nie zasłynął wyłącznie z ekonomicznego podejścia do życia, lecz przede wszystkim z akrobacji, które jako jedyny spośród skrzydlatego bractwa żyjącego w Polsce potrafi wykonać.

Umie błyskawicznie wdrapać się na górę drzewa i równie szybko zejść po pniu. Nie sfruwa, lecz zsuwa się głową w dół, przytrzymując się kory łapkami. W ten sposób zbiera owady przeoczone przez inne ptaki. Bywa, że przemieszcza się, trzymając się spodu gałęzi. Ma oczywiście ku temu

predyspozycje: bardzo silne nogi.

Dziób niewielkiego kowalika przypomina kształtem dziób dzięcioła. Upierzenie jest atrakcyjne: Pióra grzbietu są popielato – błękitne, a lotki czarne. Policzki zdobi czarna kreska, szyję zaś biały „szalik”. Upierzenie brzuszków u obu płci - niemal jednakowe - różni się intensywnością barwy: samiczka jest beżowo - ruda, a samiec brązowo - wiśniowy.

W okresie lęgowym samica składa w dziupli do ośmiu jaj, które sama wysiaduje karmiona przez samca. Po wykluciu się piskląt pożywienie zdobywają już we dwoje.

Ptaka tego niezwykle trudno sfotografować, z uwagi na tempo w jakim się przemieszcza i rezerwę, z jaką odnosi się do człowieka. Jednak jesienią, zwłaszcza w parkach - w których mieszka po odchowaniu piskląt - podlatuje on ufnie do człowieka, jeśli ten wyciągnie do niego ręką z ziarnami słonecznika.

Sonia Langowska

Gdynia wdz SCENA PIERWSZA Gdynia - słoneczne, piękne popołudnie 27 kwietnia 2014 roku. Dzień kanonizacji Jana Pawła II. W nastroju radości i wdzięczności tysiące gdynian liczniej niż zwykle, bo tłumnie wyległo na spacer po bulwarze im. Nowowiejskiego, skwerze Kościuszki i nabrzeżu portu jachtowego w Gdyni. Nastrój niepowtarzalny - wszyscy przechodnie spokojni, pogodni, uśmiechnięci. Połączeni jedną myślą: „To dziś Nasz Kochany Papież Jan Paweł II został Świętym”. Co więcej wielu z przechodniów, co potwierdzili w luźnych rozmowach, miało nieodparte, choć wiadomo, że nierzeczywiste wrażenie, że tego dnia Jan Paweł II, (który pierwsze kroki na Wybrzeżu podczas swoich licznych papieskich pielgrzymek w Polsce postawił w czerwcu 1987 roku w Gdyni) jest w dniu swojej kanonizacji i przyjęcia do grona świętych, tj. 27 kwietnia 2014 roku - właśnie tu na bulwarze i w centrum Gdyni. I… przechadza się wśród nas. On - Nasz Papież - ale już Święty!

SCENA DRUGA Na schodach, przed ołtarzem kościoła NMP w Gdyni - skupiona, pięknie prezentująca się, bo jednakowo, elegancko ubrana młodzież. To członkowie Akademickiego Chóru Politechniki Gdańskiej - wykonawcy koncertu dziękczynnego za kanonizację Jana Pawła II. A przed przedstawieniem szczegółów refleksja.

Młodym na całym świecie,

Wspomnienia sposobienie wojskowe. Zawsze jednego dnia w tygodniu byliśmy szkoleni przez oddelegowanego oficera z 4. pułku z Bukówki. Opiekunem z ramienia szkoły był pan Stanisław Czarnocki - wspaniały nauczyciel wychowania fizycznego, nasz wielki przyjaciel, który nauczył nas świetnie pływać, jeździć na nartach, uprawiać lekkoatletykę. Był organizatorem wszelkich zawodów szkolnych i międzyszkolnych.

5 maja 1947 roku został zorganizowany bieg patrolowy w ramach przysposobie-

nia wojskowego. Reprezentacją naszej szkoły - Liceum im.

Jana Śniadeckiego w Kielcach została nasza klasa. Zaczęły się przygotowania. Byliśmy mocni, gdyż większość chłopców przechodziła szkolenie wojskowe w latach działalności w Szarych Szeregach. Poza tym zostaliśmy przeszkoleni w harcerstwie w dziedzinie samarytanki, terenoznawstwa, topografii i marszu na azymut. Naszą dodatkową ambicją było pokazanie, że jesteśmy najlepsi wśród patroli z innych kieleckich liceów,

Fot. Ze zbiorów autora

Był rok 1947 – Kielce. Jesteśmy już w pierwszej klasie liceum. Rok temu, po czwartej gimnazjalnej, zdaliśmy tzw. małą maturę. Klasa bardzo zżyta, mocno doświadczona w czasie okupacji i w 70% zorganizowana w harcerstwie. Jesteśmy już po pierwszym obozie letnim odbytym w 1946 roku. W nauce odrabiamy braki z lat wojennych, ale nauka jest dla nas obowiązkiem podstawowym. Od roku 1945 w szkołach średnich i męskich liceach dyrekcje dobrowolnie wprowadziły przedmiot przy-

których Jan Paweł II jako duchowy ojciec zawsze wyróżniał - zostawił credo : „Każdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje Westerplatte, jakiś wymiar zadań, które trzeba podjąć i wypełnić, jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć, jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić, nie można zdezerterować.

Wreszcie, jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba utrzymać i obronić, tak jak to Westerplatte. Utrzymać i obronić, w sobie i wokół siebie, obronić dla siebie i dla innych”. Nic zatem dziwnego, że to oni właśnie - ci piękni, młodzi, pełni wiary - w podziękowaniu za pontyfikat i kanonizację Jana Pawła II wykonali pracę dla swojego duchowego przewodnika, przygotowując piękny koncert z ambitnym repertuarem.

Wysiłek przyniósł wspaniały efekt w takim, jak ten ważnym historycznie momencie. Bo oto Akademicki Chór Politechniki Gdańskiej, uznany już za swe osiągnięcia w europejskich konkursach oraz Gdyńska Orkiestra Barokowa Sinfonia Nordica pod dyrekcją Mariusza Mroza, z udziałem wybitnych artystów: Aleksandry Kucharskiej-Szefler (sopran), Karoliny Sikory (alt), Piotra Kusiewicza (tenor), Grzegorza Piotra Kołodzieja (bas) i pod dyrekcją Mariusza Mroza byli rzęsiście oklaskiwanymi głównymi bohaterami i wykonawcami dziękczynnego koncertu w gdyńskiej świątyni. W dniu tak podniosłej

Fot. Marek Grabarz

4

uroczystości, po raz pierwszy na Wybrzeżu wykonali m.in. sześcioczęściową mszę koronacyjną C - dur Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wzruszający koncert dziękczynny odbył się w piątek 2 maja 2014 roku w kościele Najświętszej Marii Panny przy ul. Świętojańskiej w Gdyni, gdzie przybyły tłumy gdynian. W świątyni byli też obecni przedstawiciele władz, zresztą, co warto podkreślić, gospodarze koncertu, a wśród nich m.in. prezydent Gdyni - Wojciech Szczurek, metropolita gdański - ksiądz arcybiskup Sławoj

5

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

zięczna papieżowi Akademicki Chór politechniki Gdańskiej

był podniosły, a w głowach wielu uczestników koncertu znalazła się nieodparta myśl, że możemy być dumni z naszego miasta i jego mieszkańców.

Wśród zapytanych przez nas po koncercie gdynian, za co są wdzięczni Janowi Pawłowi II, dominowały odpowiedzi, że za wskazanie drogi życiowej poprzez utrzymanie wierności wartościom, jakimi są: miłość, wsparcie i wzajemne przebaczanie. Spotkaliśmy nawet gdyniankę, która ponad 20 lat mieszkała w Nowym Jorku, gdzie wielu Amerykanów

Fot. Ze zbiorów autora

Leszek Głódź oraz ksiądz prałat Edmund Skalski. Wszystkich, w imieniu wykonawców koncertu, przywitał Krzysztof Dąbrowski, który odniósł się do wielokrotnych spotkań gdynian w ramach obchodów Dni Papieskich, wspólnego przeżywania radości z beatyfikacji Jana Pawła II i w końcu koncertu, który jest podziękowaniem za jego kanonizację.

Wspominał pobyt Ojca Świętego w Gdyni, wyrażając przekonanie, że słowa wówczas przez niego wypowiedziane zapadły głęboko w nasze serca. Nastrój

uczestniczyło w rozwijających duchowo kursach medytacji z zakresu psychologii transpersonalnej. Ona też zapisała się wtedy na taki kurs. Było to podczas pontyfikatu Jana Pawła II, kiedy cały świat bacznie wsłuchiwał się w jego homilie pielgrzymkowe. Wspomniana gdynianka podczas stosowania na kursie medytacyjnym metod bazujących na ludzkiej świadomości, trenujących wolę, poświęconych modnej w Stanach Zjednoczonych idei wspomagania własnego rozwoju duchowego, była zobo-

wiązana do obrania swojego przewodnika duchowego. Nasza rozmówczyni zwierzyła się, że tym przewodnikiem jest dla niej Jan Paweł II, który jej zdaniem zawsze w chwilach dla niej ważnych, w trakcie medytacyjnego skupienia pomaga jej dokonywać właściwych życiowych wyborów i żyć w zgodzie z naturą i Bogiem. Stosuje tę metodę do dziś i dlatego jest wdzięczna za dar apostolskiego życia i posłannictwa, najpierw Błogosławionego a teraz już Świętego Jana Pawła II. Nasza rozmówczyni podkreśliła celnie, że np. w litanii do Św.

Jana Pawła II zawarte są „złote myśli” godne etyki i wyznawanej przez Niego filozofii, a przesłane światu jako dzieło Jego pontyfikatu. Warto mieć je na co dzień w sercach i działaniu. Oto one: „wskazujący drogę błądzącym, przebaczający krzywdzicielom, szanujący przeciwników i prześladowców, wspierający bezrobotnych, bezdomnych, umacniający słabych, uczący wszystkich solidarności poprzez wołanie „Jeden drugiego brzemiona noście”.

I choć tych brzemion wielu z nas nosi na co dzień dużo, to razem za posłannictwem nauk Świętego Jana Pawła II jest dla każdego szansa na godne życie.

Na Wybrzeżu, w tym szczególnie w Gdyni, którą Papież odwiedził jako pierwszą, wszyscy wiemy, że morze łączy myśli i serca mieszkańców Trójmiasta i Polski. W ważnych chwilach potrafimy uruchamiać wspólne myślenie. I oto w Muzeum Bursztynu mieszczącym się w wieży katowni w Gdańsku,

z okazji kanonizacji Jana Pawła II, jakby w ramach takiego wspólnego myślenia, przygotowano niecodzienną prezentację portretu papieża Polaka, nawiązującą do zawartych powyżej refleksji. Portret papieża Jana Pawła II został wykonany techniką intaglio w formie płaskorzeźby w bryłce bursztynu. Jego autorami są gdańscy artyści -specjaliści złotnictwa, bursztynnicy, twórcy sztuki sakralnej-Mariusz i Kamil Drapikowscy*. Wybrana przez nich metoda była powszechnie stosowana przez dawnych gdańskich mistrzów bursztynnictwa. Polega ona na rzeźbieniu wgłębnym na odwrocie bryłki bursztynu.

Wykonany przez wymienionych artystów symboliczny, bo bliski morzu portret Jana Pawła II, które, jak sam papież mówił przypomina o potrzebie szukania się nawzajem, uświadomi jeszcze nieraz i niejednemu potrzebę życia oraz pokonywania przeszkód w sprzyjającej rozwiązywaniu problemów atmosferze ludzkiej życzliwości i pomocy.

Bursztynowy wizerunek, tak jak i gdyński koncert dziękczynny za kanonizację Jana Pawła II, pozostaną historyczną już pamiątką wdzięczności za pontyfikat Naszego Papieża.

Barbara Kalita

a przede wszystkim lepsi od patroli politycznych związków młodzieżowych, takich jak Związek Walki Młodych (młodzieżówka PPR), Organizacja Młodzieżowa Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych (młodzieżówka PPS) i młodzieżówka Stronnictwa Ludowego „Wici”.

Zostaliśmy umundurowani i rozpoczął się bieg. Cala grupa, a było nas kilkudziesięciu miała pokonać odległość około 6 km, zdając po drodze (na poszczególnych punktach) znajomość ze spraw wojskowych i wychowania fizycznego. Zajęliśmy pierwsze miejsce i każdy z nas otrzymał dyplom.

Patrząc z łezką w oku na zbiorowe zdjęcie naszego pa-

trolu, zrobione na tle cokołu zniszczonego pomnika Czynu Legionowego, przypomina sobie człowiek te wspaniałe młodzieńcze lata, pełne smutku, ale i radości. Na załączonej fotografii naszego patrolu od lewej stoją: Maciek Gąsiorowski, kolega nieznany, Andrzej Pniewski, Marek Żakiewicz+, Irek Bernacki, Andrzej Gumiński+, Aureliusz Misiorek+, Janek Spiechowicz; od lewej na motorach: Andrzej Wojakowski+, Andrzej Stanek+, Waldek Kołkiewicz, pozostali koledzy siedzący - nieznani. Na drugim zdjęciu jest dyplom Maćka Gąsiorowskiego z biegu. Z lewej strony podpis sędziego Stanisława Czarnockiego.

Dziadek „Jędruś”

*Inne prace twórców płaskorzeźby można będzie zobaczyć na wystawie „Mariusz i Kamil Drapikowscy. Sztuka w kręgu sacrum” w Muzeum Bursztynu w Gdańsku w dniach od 20 czerwca do 28 września 2014 r.

6

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

Niebo istnieje... naprawdę?

fot. filmus.pl

Już 16 kwietnia do kin weszła nowa produkcja Randalla Wallace’a „Niebo istnieje... naprawdę”, która jest ekranizacją powieści o tym samym tytule bazowanej na prawdziwych wydarzeniach. Historia Coltona, chłopca, który opuścił swoje ciało podczas operacji i odwiedził niebo, stała się betsellerem na całym świecie, skłoniła też tysiące ludzi do przemyśleń. Czy jednak zekranizowanie przeżyć dziecka było dobrym pomysłem?

Film „Niebo istnieje... naprawdę” opowiada o wydarzeniach z punktu widzenia ojca Coltona, Todda Burpo. Szanowany, uwielbiany przez mieszkańców pastor wiedzie spokojne, szczęśliwe życie wzorowego chrześcijanina i chociaż dotykają go problemy finansowe, wspiera go kochająca żona, a także przyjaciele. Todd jest wspaniałym ojcem dla swoich dzieci i mądrym kaznodzieją. Sytuacja zmienia się, gdy wskutek niefortunnej wycieczki jego syn nagle znajduje się

Kadr z filmu

na granicy życia i śmierci. Colton przeżywa ciężkie chwile, lecz po pewnym czasie zaczyna opowiadać ojcu o swoim pobycie w niebie. Twierdzi, że podczas operacji wyszedł poza ciało i spotkał Jezusa. Jak w tej sytuacji postąpi pastor? Przekonajcie się sami.

Choć film „Niebo istnieje...

Święto czy majówka?

Na początku miesiąca, jak co roku, mogliśmy cieszyć się długim weekendem majowym. Pierwszego maja obchodziliśmy Święto Pracy i 10. rocznicę przyłączenia do Unii Europejskiej, drugiego Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, a trzeciego pamiątkę uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Można odnieść wrażenie, że w ferworze grillowania i wyjazdów za miasto nie wszyscy o tym pamiętali.

Wydaje mi się, że ważne jest, aby zastanowić się chwilę nad stosunkiem młodych do tych świąt. Za parę lat to oni właśnie będą współtworzyć nasz kraj, decydować o jego przyszłości, głosować. Gdyby spytać Polaków, czy praca jest jeszcze wartością, zdania byłyby podzielone. Dla jednych praca to tylko przykry obowiązek, inni powiedzą, że to spełnianie siebie, swoich pasji, możliwość uniezależnienia się. Praca może być wartością wtedy, gdy pozwala ludziom rozwijać się i sprawia im po prostu radość. Święto Pracy ma przypominać o tym, że państwo nie mogłoby funkcjonować, a ludzie żyć, gdyby nie było pracy. Dlatego warto ten dzień uczcić, chociażby myśląc, że dobrze jest mieć pracę.

Dzień Flagi RP jest bardzo ważny dla Polski. Tego dnia możemy świętować po-

siadanie własnej flagi, która oznacza naszą niepodległość.

W tym dniu powinno uczyć się najmłodszych, jak ważna jest nasza flaga. Ile musieli oddać nasi dziadkowie i pradziadkowie, abyśmy mogli tę flagę mieć.

Trzeciego maja obchodzimy jedną z ważniejszych rocznic naszego państwa.

Tego dnia przypominamy sobie uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Musimy być świadomi, że był to pierwszy krok do obecnej demokracji. Dzisiaj jest ona gwarancją przestrzegania naszych praw. Warto, aby każdy obywatel zapoznał się z tymi prawami, ponieważ dzięki nim jesteśmy wolnymi ludźmi, mogącymi wyrażać swoje poglądy w sposób jawny.

Dzięki tym trzem majowym świętom możemy uczyć się patriotyzmu. Jak? Nie ma już obowiązkowych pochodów pierwszomajowych, są natomiast kilkudniowe wypady za miasto, spotkania z przyjaciółmi, grill. Czy chcemy, czy umiemy znaleźć inny sposób? Może spędzając ten czas w gronie rodziny, wystarczy pamiętać, bo najcenniejsza w tym wszystkim jest po prostu pamięć, którą można i trzeba przekazywać najmłodszym.

Julia Dąbrowska I b IX LO w Gdyni

naprawdę” opowiada historię do głębi wzruszającą, to jednak reżyser nie wykorzystał jej potencjału. Pojawiają się sceny przykre lub wesołe, jednak żadna z nich nie porusza widza tak bardzo, jak by mogła. Akcja toczy się dość prosto i nie zaskakuje nagłymi zwrotami, co niestety, działa na niekorzyść filmu,

czyniąc go nie „głębokim”, lecz po prostu „sympatycznym”.

Wallace stara się przekonać widzów do uwierzenia w nieprawdopodobną opowieść, jednak jego argumenty, niestety, nie są wystarczająco przekonujące, co więcej – wręcz nieco nachalne.

Wierzący wychodzą z kina nieco bardziej utwierdzeni w swo-

jej wierze, niewierzący zaś z niezachwianą pewnością, że mimo wszystko mają rację. Chociaż uroki kanadyjskiej przyrody, pośród której kręcono większość scen, są bez wątpienia miłe dla oka, przedstawienie nieba zdaje się ocierać o kicz.

Pół-kościół, pół-polana ze śpiewającymi wizerunkami aniołów i sylwetką Jezusa chyba nie jest tym, czego oczekują miłośnicy efektów specjalnych. Niemniej, rozterki Todda Burpo, postaci bez wątpienia ciekawej, skłaniają widza do przemyśleń.

Być może najnowsza produkcja Randalla Wallace’a nie znajduje się w czołówce najlepszych filmów, z pewnością jednak jest warta zobaczenia. Nie można co prawda oczekiwać zadziwiających efektów specjalnych lub zdumiewających zwrotów akcji, lecz przecież nie o to chodzi w tej historii. To przyjemny, wart uwagi obraz, który stawia widza przed ważnym pytaniem: „Czy niebo istnieje... naprawdę?”

Weronika Peek

Młodzież w działaniu Powszechna opinia głosi, że w naszym państwie przed osiągnięciem pełnoletniości młodzież nie jest w stanie niczego zainicjować. Czy to prawda? Uczniowie VI Liceum Ogólnokształcącego w Gdyni dowiedli, że wcale tak nie jest. W ramach programu „Młody obywatel” organizowanego przez Centrum Edukacji Obywatelskiej młodzi ludzie stworzyli przy swojej szkole unikalną strefę relaksu, dostępną nie tylko dla uczniów.

Pierwsze działania nastąpiły już w lutym, kiedy to sześcioosobowa grupa o dumnej nazwie Młodzi Przyrodnicy zdecydowała się zagospodarować szkolny teren, który dotychczas nie był używany.

Z pomocą pani Magdaleny Ankiewicz - Kopickiej, nauczycielki przyrody, młodzi aktywiści zaprojektowali przy ulicy Kopernika niewielki ogród. Nieużywany skrawek zieleni ozdobiono tujami, bluszczem i bratkami. Chętna do działania młodzież zadbała też o zapewnienie odwiedzającym miejsc do podziwiania przyrody – w tym celu zostały odrestaurowane i udekorowane szkolne ławki. Ciężką pracę Młodych Przyrodników wspierały też inne klasy. Dzięki pomocy młodzieży z całej

szkoły, a także Rady Rodziców, która dofinansowała projekt, ogród został ukończony w zaledwie dwa miesiące. 12 kwietnia tego roku, w dniu otwartym naszej szkoły, podczas specjalnie przygotowanej uroczystości, w której uczestniczyła także pani dyrektor Ewa Śliwińska, zaciszny, zielony kąt stworzony przez Młodych Przyrodników został oficjalnie oddany do użytku. Uczniowie w czerwcu wybierają się do Warszawy, by zaprezentować swój projekt w Centrum Edukacji Obywatelskiej.

Choć zrealizowanie pomysłu uczniów wymagało wiele pracy, a młodzi aktywiści musieli pokonać mnóstwo przeszkód, akcja zakończyła się

sukcesem. Uczniowie z entuzjazmem korzystają ze strefy wypoczynku, podobnie jak mieszkańcy okolicznych domostw. Jak widać, młodzi ludzie mogą zdziałać naprawdę wiele. Potrzebują jedynie odpowiedniej motywacji, chęci i nieco wsparcia, a przede wszystkim – przekonania, że to, co robią, przysłuży się także innym. Jakie są tego skutki? Cóż, popularność zakątka i ogólne zadowolenie uczniów mówią same za siebie.

Weronika Peek Od Redakcji: Więcej o ciekawych inicjatywach młodzieży przeczytasz na stronie www.ceo.org.pl/pl/mlodyobywatel.

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

Geny czy środowisko?

Spór o to, co ważniejsze trwa w psychologii od stuleci i w zasadzie do dziś nie został ostatecznie rozstrzygnięty.

Czy za to, kim jesteśmy odpowiedzialne jest wyłącznie nasze otoczenie i ludzie, wśród których się wychowaliśmy?

A może cała prawda o nas była zapisana w nukleotydach kwasu DNA zanim jeszcze przyszliśmy na świat?

Na przestrzeni epok przypisywano różną wartość powyższym zmiennym – raz dominował pogląd, że to biologia determinuje nasze zachowanie, a niespełna kilkanaście lat później sądzono, że jest zupełnie odwrotnie – prym wiedzie środowisko. Stanowisko dzisiejszej nauki jest takie, że za to, kim jesteśmy, kogo darzymy sympatią, co sprawia nam radość, a czego unikamy jak ognia – odpowiadają jednocześnie geny i środowisko. Jednak w każdą cechę człowieka wkład tych czynników jest odmienny. Dla przykładu - inteligencja w przeważającym stopniu uwarunkowana jest czynnikami genetycznymi.

Z drugiej strony, np. religijność to cecha, którą przede wszystkim determinuje środowisko – wychowanie, które otrzymaliśmy oraz ludzie, z którymi przebywamy. Zgodnie z teorią nie istnieje jednak taka cecha, która byłaby spowodowana jedynie wpływem genów lub jedynie wpływem środowiska.

Tutaj powstaje zasadnicze pytanie – jak wytłumaczyć fakt jednoczesnego oddziaływania genów i środowiska, który powoduje wystąpienie u człowieka cech takich jak rasizm, religijność czy kłótliwość. Podręczniki wskazują, że każda właściwość musi przecież w pewnym stopniu pozostawać pod wpływem genów, jak i otoczenia. Intuicyjnie przeczuwamy jednak, że nie istnieje coś takiego jak „gen nienawiści do czarnoskórych” - geny nie mogą przecież odpowiadać za to, że jeden człowiek urodził się altruistą, a inny faszystą!

Odpowiedź jest prostsza niż mogłoby się wydawać – mimo, że geny nie przyczyniają się bezpośrednio do takich różnic między ludźmi (np. nazizm, rasizm, altruizm), to warunkują one typowe jedynie dla człowieka wyposażenie genetyczne, które pozwala na ukształtowanie się tych cech w ciągu życia. Nikt z nas nie widział przecież papugi – feministki albo psa – nazisty! Geny odpowiadają za powstanie biologicznego podłoża dla różnych cech charakteru. Nie ma genu wywołującego bicie kibiców przeciwnej drużyny po meczu, ale istnieją takie ich konstelacje, które powodują większą podatność na zachowania agresywne, mniejszą odporność na frustrację – a co za tym idzie – zwiększają prawdopodobieństwo różnych patologii w przyszłości.

W genach zapisane jest maksimum naszych potencjalnych możliwości, jednak to, w jakim ostatecznie stopniu się rozwiną, zależy głównie od środowiska. „Genetyczny geniusz”, który nie będzie stymulowany przez otoczenie do rozwoju, może ostatecznie wykształcić inteligencję poniżej przeciętnej normy dla jego wieku. Równie prawdopodobne jest przecież to, że dziecko mordercy stanie się dobrym, wartościowym człowiekiem jak i to, że potomek światowej sławy profesora psychiatrii będzie w przyszłości uzależniony od alkoholu i narkotyków. Ta fascynująca mozaika genów i środowiska w człowieku, to zarówno przekleństwo, jak i największa nadzieja na przyszłość dla każdego z nas!

Agnieszka Gondek

IKS W KUCHNI

Sałatka z cykorii Warzywa w naszej codziennej diecie są niezbędne, gdyż zawierają cenne składniki pokarmowe. Jednak nie zawsze zadajemy sobie trudu, by nimi urozmaicać codzienny jadłospis.

Często latem na naszych stołach goszczą sałaty. Jedną z nich jest niezbyt jeszcze popularna u nas cykoria. Jest ona bardzo bogata w witaminy (A, B, B1, B2, C, E, K) i różne składniki mineralne (m.in. potas, magnez, wapń, fosfor, cynk, selen, mangan, kwas foliowy), posiada więc zarówno właściwości odżywcze jak i lecznicze. Możemy spożywać ją pod różną postacią, ale najzdrowsza jest zjadana w formie sałatek i surówek.

- 3-4 główki cykorii sałatowej - sok z ½ cytryny - sok z ½ pomarańczy - około 1/3 łyżeczki soli - 1 łyżka miodu - 1 łyżka posiekanej natki pietruszki - 100 ml oleju

Cykorię myjemy, wycinamy głąby, oddzielamy listki. Miód ucieramy z solą, dodajemy sok z cytrusów oraz olej i ponownie ucieramy. Na końcu dodajemy posiekaną nać pietruszki. Tak przygotowanym sosem polewamy listki cykorii.

Smacznego!

Urszula Postek

7

OSOBOWOŚCI MINIONEGO STULECIA

Część IV

George S. Patton (1885-1945)

Nie wdając się zbytnio w detale, 3. Armia osiągając piorunujące tempo natarcia na froncie zachodnim – z szybkością porównywalną tylko do niemieckich błyskawicznych posunięć w głąb terytorium Związku Sowieckiego w początkowej fazie operacji „Barbarossa” latem 1941 r. – była tym alianckim związkiem taktycznym, który wdarł się najdalej na Sir Gen. Bernard kontynent europejski, Law Montgomery (1944) docierając aż do przedmieść Pragi. Generał umiejętnie wykorzystywał kooperację na polu walki zastępów lądowych, głównie pancernych, z lotnictwem taktycznym. A zatem stosował formę taktyki zbliżoną do blitzkriegu, którą to Wehrmacht prowadził od 1939 r., z tym że on sam nieco ją zmienił. Za wyjątkiem właśnie zachodniej Czechosłowacji, gdzie zadecydowały przyczyny polityczne, 3. Armia nigdy nie musiała wycofywać się z zajętych wcześniej przez siebie terenów. Co najwyżej była zatrzymywana, albo dlatego że logistyka nie nadążała za jej oddziałami liniowymi (bo i sztab aliantów nie przewidywał takiej prędkości operacyjnej), albo z uwagi na konieczność równego rozdysponowania paliwa między wojska amerykańskie i brytyjskie. A owa, w pewnym sensie kłopotliwa dla Pattona, potrzeba dzielenia się z sojusznikiem tym cennym surowcem, hamowała jego zamierzenia na linii frontu. Chodziło tu także, a może przede wszystkim, o w miarę jednakowe postępy wojsk anglo-amerykańskich, by żadna ze stron nie czuła się dyskryminowana w tym względzie. Zwłaszcza że równolegle do działań przeciwko wspólnemu wrogowi rozwijała się od pewnego już czasu, niezdrowa poniekąd i chyba szkodząca wspólnej sprawie jak najszybszego zwycięstwa nad siłami zbrojnymi III Rzeszy, rywalizacja Pattona ze swoim brytyjskim odpowiednikiem, w zasadzie rówieśnikiem i również postacią niejednoznacznie ocenianą, generałem, a potem marszałkiem Bernardem Montgomerym („Monty’m”); w Europie Zachodniej dowodził on aliancką 21. Grupą Armii. Ten ambicjonalny wyścig obu zawziętych wojskowych przeszedł niejako do legendy i świetnie, z pewną dozą humoru, został pokazany na ekranie.

Sięgał on w zasadzie jeszcze etapu kampanii na Sycylii z lipca i sierpnia 1943 r. Było to już i po udanym lądowaniu wojsk USA w Maroku (jako elementu szerszej operacji desantowej aliantów obejmującej także Algierię – listopad 1942 r.), gdzie Pattonowi przyszło walczyć, co prawda krótko, z jednostkami francuskimi wiernymi władzom w Vichy, i zakończonej sukcesem batalii w Tunezji w następnych miesiącach, gdzie po prawie ćwierć wieku ponownie starł się z Niemcami (tym razem był to „Afrika Korps”). W ramach przygotowań do inwazji na wyspę, będącej „miękkim podbrzuszem” sił Osi, objął on dowództwo nad wspomnianą już 7. Armią. Miała ona desantować się tam wspólnie z brytyjską 8. armią, znajdującą się wówczas pod komendą B. Montgomery’ego. Jemu to uprzednio udało się zatrzymać pochód na Kair sił niemiecko-włoskich zwycięstwem, fakt faktem pyrrusowym, pod El Alamein (Egipt, październik–listopad 1942 r.) i zmusić je do odwrotu w kierunku Tunezji, co stanowiło punkt zwrotny w wojnie na terenie Afryki Północnej. A więc obydwaj generałowie mieli już na koncie własne sukcesy. I pożądali następnych. Pytanie, który bardziej? Stąd już po lądowaniu na Sycylii (operacja „Husky”) rozpoczęła się między nimi zacięta chwilami rywalizacja o pierwszeństwo w opanowaniu Messyny, na północnym wschodzie. Pierwotny plan, przedstawiony przez Pattona, zakładał zdobycie jej jako pierwszej, ale ostatecznie Eisenhower jako naczelny dowódca zaaprobował – gorszy – wariant brytyjski uderzenia od południa. W efekcie Montgomery operował, paradoksalnie nie bez problemów, po wschodniej stronie wyspy, a Patton po zachodniej, gdzie po zajęciu – wbrew planom – Palermo (północny zachód) udał się w kierunku Messyny, by ostatecznie opanować miasto tuż przed „Monty’m”, ku niezadowoleniu tego ostatniego oczywiście.

Ciąg dalszy w następnym numerze Rafał Miotłowski

8

Informacje – Kultura – SpołeczeńStwo

Magiczna moc kawy Każdy smakosz kawy odpowie, że magiczna moc tego napoju tkwi w jego niesamowitym aromacie (w kawie znajduje się około 700 różnych olejków zapachowych) oraz gorzkawym smaku, który zniewala nasze podniebienia. „Zapach kawy wciąż pozostaje w pewnym stopniu tajemnicą.”

Kawa – to napój sporządzony z palonych, a następnie zmielonych ziaren kawowca lub z ekstraktu, podawany najczęściej na gorąco.

Uprawa i gatunki Drzewka kakaowca są niewysokie i mają ciemnozielone, parzyście ułożone liście. Kwitną tylko raz w roku. Ich owoce są ciemnoczerwone i przypominają nieco wiśnie. W środku, zamiast pestki znajdują się dwa ziarenka i to z nich właśnie powstaje ten magiczny napar. Drzewka kakaowca wymagają specjalnych warunków klimatycznych – średnia temperatura powietrza i odpowiednia częstotliwość opadów.

W zależności od gatunku wybiera się też miejsce zakładania plantacji. W obrębie każdego gatunku: arabika (Kolumbia), robusta (Wietnam) i liberika (Liberia) możemy wyróżnić wiele rodzajów. Kawa występuje pod postacią ziaren (palonych lub niepalonych), ale znamy ją również w wersji zmielonej oraz rozpuszczalnej.

Polski łyk historii Do Polski kawa dotarła dopiero pod koniec XVII wieku.

Niestety nowy napój uznano za niesmaczny i szkodliwy dla zdrowia. Mimo licznych protestów na przełomie XVII i XVIII w. kawa zyskuje wielu zwolenników. Powstają pierwsze kawiarnie tzw. kafehauze, najpierw w Gdańsku, a póź-

niej w Warszawie i w Krakowie. W roku 1795 ukazał się też pierwszy w języku polskim podręcznik dla kawiarzy „Krótka wiadomość o kawie i jej właściwościach i skutkach na zdrowie ludzi spływających” (przekład z języka francuskiego), a w 1779 książę Adam Kazimierz Czartoryski napisał komedię „Kawa”.

Początkowo kawę pito bez dodatków, szybko jednak zaczęto dodawać do niej mleko, śmietankę, cukier, alkohol i sól. W drugiej połowie XVIII w. zmieszano ją z cykorią (w 1818 r. we Włocławku otwarto pierwszą w Polsce wytwórnię kawy zbożowej). Zamożna polska szlachta zatrudniała służbę wykwalifikowaną do podawania kawy – możemy o tym przeczytać w utworze Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” (księga II w.497-504): „Takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju: W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju, Jest do robienia kawy osobna niewiasta, Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku, I zna tajne sposoby gotowania trunku, Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu, Zapach moki i gęstość miodowego płynu.”

www.tapeciarnia.pl

(Ted Lingle, The Coffee Cupper1s Handabook)

Podczas II wojny światowej dostęp do kawy był bardzo ograniczony i ratowano się naparem otrzymywanym z żołędzi palonych na płycie kuchennej. Dzisiaj kawa stała się niezbędnym elementem życia wielu osób i to bez względu na wiek.

Zalety kawy - Pobudza układ oddechowy, obniża napięcie mięśni i stymuluje krążenie.

- Poprawia samopoczucie i koncentrację.

- Ma wiele substancji przeciwzapalnych i przeciwutleniających, które chronią naczynia krwionośne przed miażdżycą, a organizm przed starzeniem.

- Polepsza pamięć krótkotrwałą.

- Polepsza perystaltykę jelit.

- Zmniejsza ryzyko zachorowań na niektóre choroby.

- Przyspiesza metabolizm.

- Prawie nie zawiera kalorii (2 kcal filiżanka czarnej kawy bez dodatków).

Przeciwwskazania - Nie powinno się jej pić wieczorem (niektórzy mogą mieć kłopot z zasypianiem).

- Może spowodować wzrost poziomu cholesterolu we krwi.

- Podnosi ciśnienie.

- Zwiększa uczucie niepokoju.

Dobre rady Prawdziwa kawa to ziarna, kupujmy więc kawę w ziarnach i mielmy w domu tuż przed podaniem.

Przechowujmy kawę w szczelnym opakowaniu, ponieważ chłonie inne zapachy.

Do przygotowania naparu nie stosujmy wrzątku (85-90 st. C wystarczy).

Kawę parzymy 4-5 minut (pa-

rzona zbyt krótko nie będzie miała smaku, zbyt długo, stanie się gorzka i cierpka).

Zachowajmy umiar (3-4 filiżanki dziennie).

Do przyrządzania kawy stosujmy dzbanki, ekspresy, zaparzacze, tygielki.

Nie należy zastępować śniadania kawą, należy po nią sięgać dopiero po śniadaniu.

Rodzaje kawy ze względu na sposób jej parzenia („Claudia” nr 2, 2014 r., s.108): espresso – mała kawa pokryta kożuszkiem z pianki; caffe lungo – espresso przygotowane z podwójną ilością wody; cappuccino – espresso zalane spienionym mlekiem i posypane startą czekoladą; kawa po turecku – napar uzyskany przez zalanie mielonej kawy wrzątkiem; caffe macchiato – espresso z dodatkiem niewielkiej ilości spienionego gorącego mleka; kawa po wiedeńsku – mocna kawa podana z bitą śmietaną; caffe au lait – kawa zalana ciepłym mlekiem; mocha – mieszanina gorącej czekolady, espresso i gorącego mleka, można dodać bitą śmietanę; latte macchiato – kawa trójwarstwowa; gorące mleko, espresso, gorąca mleczna pianka; caffe latte – espresso zalane dużą ilością gorącego mleka; frappe – kawa zmiksowana z kostkami lodu i cukrem, przybrana bitą śmietaną; irish coffee – kawa z dodatkiem podgrzanej whisky, z cukrem trzcinowym i udekorowana bitą śmietaną.

Ciekawostka Filiżanka najdroższej kawy kosztuje około 100 zł. Ziarna do jej przygotowania wydobywa się z odchodów indonezyjskiego łaskuna muzanga (gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łaszowatych), który zjada tylko najlepsze owoce kawy. Po częściowym przetrawieniu kawa traci gorzki smak i zyskuje lepszy aromat.

Alina Zielińska