Sterke Yerke Journaal 1979 by FritsRiemersma

YERKE

Het vlot Sterke Yerke 111 van bouw tot stranding

Colophon

Filmmateriaal: Kodak Fotocamera's : Nikon Foto 's:

HenK van Dam Leeuwarden (Frl .) Bemanning Sterke Yerke 111 R, Betcke Ton van het Hof , Bonaire Algemeen Dagblad , Robert Lantos Rotterdam Leeuwarder Courant Jan van der Laan Ruurd de Jong Otto Geesink, Bonaire Omslagfoto: Otto Geesink Afwerking omslagfoto: Ruurd de Jong Coördinatie: Fotostudio van Dam te Leeuwarden Vormgeving en eindredactie: Laurens Posthumus te Harlingen Druk : Handelsdrukkerij van 1874 te Leeuwarden Copyright by Stichting Sterke Yerke te Leeuwarden (Fr .)

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en /of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de stichting .

Woord vooraf

Nadat we met het vlot Sterke Yerke II Engeland hadden gehaald, waren er maar 4 jongens van de 12 die mee wilden varen naar Amerika . Sommigen wilden nooit meer en anderen hadden walverplichtingen. Zo scheidde het kaf zich van het koren . We waren ons bewust dat de tocht veel meer van ons zou vergen , zowel geestelijk als lichamelijk . Ook moest er een nieuw vlot komen . Een vlot dat tegen de Atlantische stormen bestand was . Het werd de Sterke Yerke 111. Organisatorisch zou het groter aangepakt moeten worden . Henk van Dam uit Leeuwarden was bereid deze taak op zich te nemen . Op de Friese meren en de Waddenzee , waar wij rege lmat ig met ons vlot voeren , hadden wij de steeds groter wordende watervervuil ing geconstateerd . Dat heeft ons doen besl uiten in het kader van het milieu te gaan varen . Mede daarom hebben wij student bio loog Frits Riemersma aangetrokken om het milieuproject voor zijn reken ing te nemen . En daarmee was de bemanning geformeerd . Er is heel wat gebeurt in wat wij wel het Yerke-jaar 1979 noemen . Eerst hadden we de Rijn -Waddenreis om zowel de vervu iling van de Rijn als de Wadden aan te tonen . 1 augustus vertrokken wij ondanks het zeer slechte weer richting Noordzee, om via het Kanaal en de Golf van Biscaje de grote oversteek naar Curaçao te wagen . Wij hebben vele tegenslagen moeten overwinnen . Steeds als de moed ons in de schoenen zakte , kwam het net weer goed . De weergoden hebben ons niet gespaard. Storm en regen teisterden ons keer op keer , vooral op de Noordzee en in het Kanaal. Zon en windstiltes op de Atlantische Oceaan , met uiteindelijk de stranding op de Noordoostkust van Bonaire. Omdat wij, als bemann ing , vinden dat zowel de oversteek van de Atlantische Oceaan als het milieuproject zeker zijn geslaagd , zijn wij blij , dat wij met het overgebleven fotomateriaal er in geslaagd zijn dit fotoboek uit te geven om u mee te laten beleven wat het vlot Sterke Yerke 111 van bouw tot stranding voor ons is geweest. Guus, Leo , Chr is en Frits

De oorsp ro nkelijke bemanning . V.l.n.r.: Leo v. d. Ploeg (De Paling), Chris Schweigmann (De Mu ck), Frits Riemersma (De Riem ) en Guus Schweigmann (Bob o).

Een droom die bijna werkelijkheid werd

Want wat werkelijkheid moest worden en op dat moment nog een droom was , werd een droom die ruw verstoord werd . Uitgerekend in die nacht, de nacht van de 14e december, liep de Yerke 111 stuk op het koraalstrand van het eiland Bona ire . AI datgene wat men met vee l moeite had weten te vergaren , werd in één klap vern iet igd . Maandenlange research , vooral op het gebied van de watervervuil ing , werd ten ietgedaan. Het Yerke-project leek ten einde . ..

Geschiedenis " Gepavoiseerde schepen , gillende scheepssirenes , spui tende blusboten , vlaggen en zowel op de kade als op de bekende schipbrug in de St. Annabaai , duizenden men sen . Uitkijkend naar een klein vlot met vier mensen . Met hoog in de mast , naast de vaderlandse driekleur, de eigen vlag - de pompeblèden . En daar verschijnen ze, na een reis van vier maanden vol ontberingen . Vier stoere Friezen uit het hoge noorden van dat klein e landje aan de zee . Als helden worden ze ontvangen en geen van hen , had zich een moo ier Kerstfeest 1979 ku nnen wensen dan ... " Ja , dan ... Wanneer het bovenstaande werkelijkheid was geworden . Doch die werkeli jkhe id lag te ver . Pop ulair gezegd , één eiland te ver.

......

Het is de zomer van 1974 . Een aantal knapen besluit on der het genot van " us nasjonale slokje " een vlot te bouwen. Van wat hout en oliedrums timmeren zij een vlot in elkaar, dat de naam Sterke Yerke I krijgt. Yerke , wat is dat eigenlijk voor naam? Yerke is het Friese woord voor woerd , ofwel mannetjeseend , terwijl het anderz ijds de naam is van een legendarische boerenzoon uit Fries land . Het vlot kwam er en begon aan zijn eerste proefvaarten . Bescheiden weliswaar, op de Friese meren . Doch Friezen zijn alt ijd al een zeevarend volk geweest en wilde men meer. Ze wilden naar Engeland varen . Nu was dat de Duitsers in de jaren 1940- '45 ook niet gelukt, doch wie niet waagt die niet wint. Jammergenoeg , even buiten l.Jrnuiden ging het fout en de Yerke I moest aan de golven worden pr ijsgegeven .

•.

..:.; "

.........., .'

.... ....... ..'I'

De route . zoals die door de Sterke Yerke 11/ is afgelegd binnen vier maanden

Dirk Nauta : Zorgen dat je er niet afspoeld.

" Gjin belies jaan en trochsette" , luidde het devies. En " tro chsette" deden ze. Twaalf enthousiastelingen togen aan het werk en een nieuwe Yerke verscheen , Yerke 11. Opnieuw een aantal proefvaarten . Harlingen-Terschelling was er één van . En opnieuw kwam Engeland ter sprake . Na wekenlang wachtten op een gunstige wind was het dan zover. De oversteek kon beginnen . Engeland werd gehaald en het eerste grote succes was binnen . Een tijd lang bleef het stil rond de Yerke . Tot de zomer van 1977 . Van de oorspronkelijke bemanning van de Yerke 11 , waren er nog maar vier over gebleven . Drie van hen , Guus, Leo en Chris staken de koppen bij elkaar, voor iets groots. Een tocht per vlot over de oceaan , van het ene continent naar het andere . Nee , niet een tocht alleen uit avontuur, doch meer een tocht met een doel. Een milieutocht moest het worden. Frits , student biologie , werd toegevoegd en de bemanning was compleet. Dit alles leidde er toe , dat eind 1978 de Stichting Sterke Yerke in het leven werd geroepen . Nu zitten er aan het voorbereiden van een dergelijke expeditie enorm veel problemen vast. die opgelost moesten worden . Vooral de financiële kant telt zwaar mee . Het groene licht werd gegeven door de Landelijke Vereniging tot behoud van de Waddenzee , die door een gift van f 10 .000,- zorgde, dat de bouw daadwerkel ijk van start kon gaan . Er is veel gepraat. geschreven en gebeld , doch dankzij de hulp van velen , was het mogelijk , dat december 1978 de perspijpen (het onderstel) uit Sliedrecht konden worden opgehaald . Ondanks de barre winter, die nog velen vers in het geheugen ligt. slaagde men er in de bouw van het vlot in vier maanden te realiseren . Gesteund door zowel Friese als Nederlandse bedrijven is het april zover. Onder een stralende zon wordt de Yerke lil , na gedoopt te zijn door Ingrid de dochter van de bekende zeezeiler Dirk Nauta, te water gelaten . Op het Pikmeer bij Grouw is de eerste proefvaart. En wanneer de laatste klanken van het Fries volkslied zijn verstomd , en de " pompeb lêden" zijn gehesen , wordt de tros los gesmeten en vaart de Yerke 111 . . . op eigen kracht. Diezelfde middag wordt tevens afscheid genomen van de Yerke II - overgedragen aan de zeeverkenners uit Sneek . Verdere voorbereid ingen worden getroffen . Er worden kontakten gezocht met o .a.: het Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) het Nederlands Instituut voor Onderzoek op Zee (NIOZ) met dr. Dudok van Heel , van het Dolfinarium in Harderwijk met prot. Gerritsma van de Technische Hogeschool in Delft met het KNMI in de Bilt met bekende zeezeilers , zoals Dirk Nauta, Eilco Caze mier, Gerard Dijkstra , Conny van Rietschoten , Eyb Kuyt en Rob Kwekkeboom en natuurlijk met de pers (Algemeen Dagblad , Leeuwarder Courant , De Vaarkrant en de Nieuwe Revu) Radio en TV (Veronica , NOS en van Gewest tot Gewest)

Sake Merkus: De bemanning kr ijgt het zwaarder dan het vlo t.

Siete Meeter: Sterke Yerke I is op weg naar Engeland vergaan , de tweede heeft het gehaald. Yerke 1/1 zal wel vergaan en Yerke IV zal het wel weer halen.

Eyb Kuyt: Het Kanaa l, da t word t oppassen . alert uitk ijke n.

Con ny van Riet schot en: Er verandert iets in j e na zo 'n toc ht .

Ei/co Cazemier: Jullie zullen som s door oliefil ms varen .

Rob Kwekkeboom : Het leven aan bo ord van de Yerke wordt een klein maats chappijtje met z 'n eigen wetj es en regel s.

YERKE RIJN-ATlANTIC CROSSING Sti chting " Sterke Yerke " -

8901 Bl Postbus 667 leeuwarden -

W il. D D E: N '[' 0 C 11 'P l ' H U G R A 1'1 N A

Postçiro 667050 -

.Y..!Ll:!.

Bank : NMB-leeuwarden 67 .81 .61.488

DES TER K E

rrr ,

Y E Ir K E

Deze waddent.ocl rt is in samenwerking met de Landeli jke v e r eniging tot b ehou d van de '.laddenzee

ge o r{ ~·an i s e e rd .

en d a a r \.,rerkt',Toe pen v un de

De Ye r ke 111 zal e nke le plaats en aanlopen

~I ad d e nv e ren i c-i n g

onderst eunen . L;oals die v an de werk-

gToe p L,luwe r s mee r , dit Lv . m. de defensieplannen v an de r eger ing al daar en de b e drei ::in c; v an een z eeh onden popu.l. u t Le be n oo r den dit ;:;ebi e d , welke gevaar zal lopen. De Herk['; roell Eernsh nven , dit i. v. m. de t r oos t e loze boe l aldaar en met het toekomsti ge j,l e e r i j ns e a a r dga s , da t daar heengebrach t zal worden door schepen, " v a r en de bonunen "wel c-e n o emd . De l fzijl , dit Lv.m. de a l daar op s t a p e l staande en

gepland~

kerncentrale . De werkgro ep Doll ardhaven, welk een duits project is maar gedeeltelijk op Ne de r l ands natuurmonumentenge bi ed zal worden gebouwd. li e t "vaarplan" zi et er alsvol gt uit . Vrijda g

22 juni 1979, vertrek Ha r lin ge n , richting Lauwe rame e r .

L;at e r dae

23 24

Zondag r'!aandae Di n s d hg Thor Heyerdahl: Ik wens de bemanning van de Sterke Yerke 11/ net zoveel succes als ik met het vlot de Kontiki heb gehad.

Gerard Dijkstra : Rapp orte ring over de weter vet vuuinq erg belangrijk.

1,~ o e n s d2 {':

Dond e r d.ir,

Vr ijda c

" "

6on d D[" In samenwerking met de Landelijke Vereniging tot behoud van de Waddenzee , worden er proefvaarten op touw gezet. De een zal over de Rijn gaan en de ander over de Wadden tot aan de Duitse Waddeneilanden . Het doel er van is tweeled ig. Enerzijds het testen van de Yerke lil , anderzijds wetenschappel ijk en wel uit milieu oogpunt. Vooropgesteld stond : de wateren onderzoeken op verv uiling mate en plaats van de vervu iling constateren rapportering van onze bev ind ingen d.m.V. pers, rad io en TV. Daarvoor werd het flesjesplan ontw ikkeld . Duizenden flesjes werden op die man ier over boord gezet. voorz ien van een bijhorende briefkaart. Op die man ier hoopte de bemanning een overzicht te verkrijgen , hoeveel flesjes er , wanneer en waar ze gevonden werden . Verder maakte men gebruik van een sleepnet om het oppervlaktewater te zeven , te inventariseren en te determineren. Hoewel niet alle flesjes terug kwamen , hebben zij na afloop wel kunnen constateren , dat het Rijnwater op vele plaatsen sterker vervuild is, dan men igeen denkt. AI met al, de Rijnreis van de Ye rke 111 werd een succes. 8

De tweede tocht begon in Harlingen , welke stad ook zou fungeren als startplaats voor onze grote tocht. Hoewel de start op vrijdag was gepland , verh inderde een straffe Westenwind het uitvaren . Zaterdags leek het gun stiger. Met een wind uit het Oosten werd rond half tien het was toen tege n hoog water - koers gezet richting Terschelling . Gadegeslagen door e en ha ndjevol nie uws gierige n ve rlie t het vlot de ha ve n. Treffend daarbij was de uitspraak van een Har linger "o uwe se un" , d ie na ge ïnfo rmeerd te zijn ove r het doe l va n deze en de gro te reis zich he t volge nde liet ontva llen: " Do u kanst mij meer ferte lle seun , maar met dat sootsje planken , hale s e Kornwe rdersan nog nie t eens." Via Terschel ling - he t weer was inmidde ls a lweer in zijn oude doen ter uggekeerd - bereikte het vlot Lauwersoog . Vandaar ging he t met een stevige wind richting Emden , waar persconferenties werden gegeven en contacten werden gelegd met Duitse milieugroepen .

" r,

Zat e r da G

Proefvaarten

" " "

1 juIi 2

tocht naar Lauwersme er.

" " " " "

vermoedelijk a ank oms t Lauw ersme e r , laat i n de middag. verblijf Lauwersmeer en evt . pers c onf erenti e . ve rt r e k richting Eemsha v e n . ve r moe de l i jke a ank oms t Eemsha v en , l a at in de middagv ert r ek Eemshav e n richting Delfzijl , aankomst De lfzijl .

v e r bli jf Delfzijl, evt . persconferenti e .

" "

v e rt r ek richting Emden , vermoedelijke aankomst Is - middags . verblijf EInd en , ontmoeting Duits e Wad dengroe p

verblijf

~nden

(?) .

en evt. persconf erentie Duits e pers .

evt. vertrek Emden richting Harlingen . Vrijda g

vermoedelijk 'aankomst Harlingen , evt . persconf e rentie .

Bov en s t a and v aarplan is door de b e manni ng zo ruiJIl lBoflwJli jk"'op ge ze t

.>,'_

: ... *,'~M; ;.:.:..' /':-;( ;':':::'*::.1-

di t L v . m. de vele f aktoren wa ar een vlot a l s de Yerke afhankelij k v an is . Zoali:Î wi nd , s t r omi ng enz . JI.oc h t U tvli jfelen of meer willen weten , dan kunt

al t ijd met

ondersta ande ~dre s s en kon t a kt opnemen over het wel en wee van de Ste:.r:ke 'Y'~1"ke 111 . ,. ",-,.,

1,.:add enhui s te i1 a r linc;e n 05178 - 5541. of 05176 - 658 .

_.Ao~

-~ ~~~ "

!lenk van Dum te Leeuwarden 05100 - 36814 / 61653.

;~w; ~_ ,.. ~,:Jj/~~::~:. ~~ _..~ ,/~~~#n, M/#~ .d'1*}2t~}i;~~~~·'/_ .. ~{-t'hW'" ~ ..;(; j ..

\'J addentraj ekt-be~a.ppj.JU1 ~:.:-':

. .• .• i ( ·;

'".,

r.'. r ...?~

. v·

F rits

.....

Riemerlijl}h. , .<'1:'~ ~ , ..,

,_:'-'; 'M":~~ ' (.

'" ehr!'tf"'·Schweigmaim.

., . ~

.- .. , . •.~

Le o van de Ploeg.

...:;: . ~~:,«»X.~.;" . _ ._~.o\O'~

~ '"

Persbericht van de Wadden reis doo r de Yerke

Het is zover Eindelijk , na een voorbereiding van twee jaar is de tijd daar. De grote tocht kan beginnen . Eigenlijk was die 1 juli gepland. Doch door tegenslagen is men genoodzaakt te verhuizen naar 1 augustus . De uiterste datum van vertrek . Het lijkt wel of het nu al tegenloopt. Het weer laat iedereen - zoals zo vaak deze zomer - volledig in de steek . Een stormachtige wind uit de verkeerde hoek en een stromende regen maken het leven niet tot een pretje . Op eigen kracht gaat niet en wordt het slepen geblazen. De Waddenzee over tot aan Texel. Een storm maakt het onmogelijk om uit te varen en noodgedwongen blijft de Yerke een aantal dagen in de Marinehaven liggen . Wachtend op beter weer. Na vier dagen klaart het op en kunnen de trossen worden losgesmeten . Doch ter hoogte van Hoek van Holland gaat het weer mis . Een nieuwe storm slaat het vlot terug en dankzij sleepboothulp belandt de Yerke in veilige haven . .. Hoek van Holland. Opnieuw klaart het op en bereikt het vlot na veel moeite de Engelse havenplaats Lowestoft. Helaas is vlotvaren niet zonder meer toegestaan . Een volgschip behoort het vlot te begeleiden . Het is de "Blue Stone " , een zeilschip uit Harlingen van de familie Faber met als schipper Sake Merkus, die Yerke op het eerste deel tot na het Kanaal begeleidt. Het weer blijft ruwen op de rede van Brighton moet weer gewacht worden. Zowel bemanning als vlot hebben een veilig onderkomen gevonden , doch de deelnemers aan de Fastnet-race worden zwaar getroffen . Het is inmiddels al september wanneer het weer definitief opklaart. Alles lijkt goed te gaan tot er zich een klein drama voordoet. Tijdens een stormachtige nacht verdwijnen zowel de scheepskat als de papegaai.

Beiden vinden hun laatste rustplaats in de golven . Op 28 september zeilt de Yerke III de haven van Las Palmas binnen . Het eerste deel van de tocht zit er op . Na een heerlijke rust en periode van hard werken , herstel en bevoorrading begint de Yerke 111 op 25 oktober aan het tweede deel. Daarvoor had de bemanning om milieu-technische redenen nog een bezoek gebracht aan de " Marinula" een supertanker van 250 .000 ton van de Koninklijke Shell. De reis over de oceaan verliep voorspoedig. Wel heerste er enige ongerustheid over de huiduitslag van Leo en het wegvallen van het radiocontact , gedurende een veertien dagen , doch alles kwam weer op z'n pootjes terecht. Het is 9 december wanneer het vlot Tobago passeert. Sinterklaas is niet ongemerkt voorbijgegaan . Met zelfgemaakte surprises en gedichten heeft de bemanning dit feest op gepaste wijze gevierd. Via de noordzijde van de koraalriffen tussen Tobago en Curaçao wordt langs de oostkust van Bonaire koers gezet naar Curaçao . De voorbereidingen voor de binnenkomst kunnen beginnen. Echter . . . een wegvallende wind en een sterke stroom worden de Yerke noodlottig .

Tot slot Velen van u hebben de geschiedenis van de Yerke :s van dichtbij meegemaakt. Anderen via de pers , de radio en TV. Velen ook hebben ons voor gek verklaard , toen de plannen voor de grote oversteek gerealiseerd werden . Moge daarom de hierna volgende fotoreportage de laatste twijfel wegnemen onder hen die niet in het Yerke-project geloofden . Dank aan hen, die dit alles mogelijk maakten , waarbij wij als bemanning dit fotoboek aan hen opdragen .

Dit is het vlot Sterke Yerke 11. zij heeft Engeland gehaald. Sterke Yerke 111. nog beter geconstrueerd, moet Amerika kunnen halen .

" Maquette " Sterke Yerke 1/1

Het "Sterke Yerke team " aan den beginne. Bovenste rij v.l.n.r.: Henk van Dam . coördinator; Henk Laanstra. promotieteam + verzekeringen ; Meindert van der Meulen, geluidsman /redakteur en Wilfred de Jong. promotieteam. Staande v.l.n.r.: Harry Sieswerda . en Sierk Biegel, Yerke journaal /promotieteam ; Leo v. d. Ploeg, bemanning; Piet Terpsire . boekhouding; Frits Riemersma , bemanning; Johan Vos. promotieteam ; Arjen de Ruiter. Rijn-adviseur; Simon Kingma , eindredacteur Yerke journaal; Ruud de Jong. promotieteam; Mevr. Pool . Yerke journaal; Joop Pool . vormgever Yerke journaal. Hurkend v.l.n.r.: Chris Brink, ex-bemanningslid; Chris Schweigmann , bemanning en Guus Schweigmann, bemanning.

De uitverkoren bemanning. V.l.n.r.: Max Schweigmann, wegens zakelijke omstandigheden afgehaakt, Chris Brink, wegens privé -omstandigheden afgehaakt. Chris Schweigmann, kok aan boord; Frits Riemersma, milieu-onderzoek , fotograaf en filmer; Guus Schweigmann , schipper. meteorologische waarnemingen . nauticus en Leo van der Ploeg , tuigage.

Vergaderen was dagelijks werk . Toegevoegd waren : eerste van links : Martin Reitsma; derde van links : Nan Bulthuis: zesde van links : Joke de Witte ; tweede van rechts : Joko Edens . allen promotieteam.

Bestond de Yerke I en 11 uit aan elkaar gelaste oliedrums. de Yerke IJl kreeg een drijvend gedeelte van zand-persbuizen . Het verschil is duidelijk. Yerke I en 11 bewogen als rupsen op het water. Sterke Yerke IJl werd één compact geheel. Op de foto is Leo v. d. Ploeg de wanddikte van een bu is aan het meten . die ongeveer 5 mm zou worden.

De stichting is een feit . Voorzitter Henk van Dam tekend. Rechts van hem Sierk Biegel. penningmeester. Links kandidaat notaris De Lange van notariskantoor Adema.

De navigatiecursus van Sake Merkus aan bemanningsleden en geïnteresseerden begon de eerste week van november 1978.

Aankomst van de zandpersbuizen op het fabrieksterrein van Faber Haarden waar de Yerke gebouwd mocht worden . Transport werd verzorgd door Richard Kempers.

Het Sterke Yerke onderframe compleet. Dwarsscheeps zijn 4 wrangen geplaatst van ieder 5 meter breed. Plaatdikte 8 mmo Roman Solarsz links op de foto last de laatste wrang vast op de bu izen .

Het bewerken van de buizen.

Onze lassers met de gouden handen. Roman Solarz (links) en Piet Kramer (rechts). Zij moesten 1200 meter laswerk verrichten in een tijdsbestek van 4 maanden . van december 1978 t lm maart 1979.

Dat was werken die dagen. Want de Sterke Yerke 111 zou op de Recreana ( Watersportten toonstelli ng) te Leeuwarden voor het eerst aan het publiek getoond worden . Het vlot hangt in de takels voor ver voer naar de Recreana .

Overzicht van de Sterke Yerke-stand.

Het vlot onderweg naar de Recreana in de Frieslandhal. De weergoden zaten net als de hele winter van 1978 /79 niet mee . Koud, veel wind en sneeuw.

Verbazing voor het vlot door de Commisaris der Koningin de heer mr. H. Rijpstra . "Moet dit de oceaan over " , riep hij .

Het roerblad wordt nog 1 x in de verf gezet. Gegevens over het roer: hoogte 1,50 meter: lengte 1,00 meter: roerkoning : 3 meter hoog waaraan een twee meter lange helmstok is bevestigd.

Terug op de bouwplaats bij Faber Haarden . Het Bruynzeel dek , watervast hechthout, wordt verder afgemaakt.

De laatste werkzaamheden voor de doop.

In het kader van "het jaar van het kind" heeft het Yerke team besloten de doop te laten verrichten door een kind. Wie konden we beter uitnodigen dan de dochter van de zeezeiler Dirk Nauta . De fles was dermate sterk dat vader Dirk Nauta . Ingrid moest helpen bij het stuk gooien van de champagnefles op de buizen van de Sterke Yerke.

" Liket my neat ta . .. " zei een oudere belangstel/ende.

Max Schweigmann bezig aan de top van de mast . Masthoogte 12 meter.

De PAX tilt de Sterke Yerke 11/ boven het water. Nu gaat het gebeuren. Hoe diep gaat zij in het water liggen . Een spannend moment voor iedereen . ondanks berekeningen.

" Ik doop u Sterke Yerke 11/ en wens u een behouden vaart ", waren de woorden van Ingrid.

Onder de vele belangstellenden van de eerste proefvaart waren onder anderen aanwezig v.l.n.r.: de heer S. Schweigmann sr ., de commandant van de vliegbasis Kol , F. J . de Jong en de heer J. C. vissetter. verkoopmanager van de de Handelsdrukkerij. Gespannen kijken zij toe hoe de Sterke Yerke voor het eerst door de wind wordt vooruit gedreven

,. Yerke voor de wind . . .

Een laatst blik op de Sterke Yerke 11. Wij hebben haar geschonken aan de zeeverkennersgroep " Grea te Pier" te Sneek

Sterke Yerke lil wordt ingescheept in het ruim van het vrachtschip . .. van Rienk Zwaga . Eindbestemming Bonn . Begin milieureis

Daar ligt ze dan in het ruim

Deutsche Grundlichkeit, strenge papieren-kontrole op de Rijn .

U denkt ongetwijfeld wat een drank gaat er mee , maar niets is minder waar. In de lege Bokmaflesjes bevinden zich een antwoordkaart, en een laagje zand. Deze flesjes zullen deel uitmaken van de eerste dumping op de Rijn (SOOx) en bij Hoek van Holland (SOOx). Hierna zullen nog drie dumpingen van ieder 1000 stuks plaats vinden . De vinder van de fles werd verzocht de antwoordkaart met vindplaats en adres op te sturen naar de stichting. Afhankelijk van de vindplaatsen zouden wij kunnen aantonen dat de Rijn één van de grootste vervuilers van de Waddenzee zou kunnen zijn.

Hier de vierkante Bokmettee. voorzien van laagje zand en antwoordkaart.

Sterke Yerke midden op de Rijn .

---

--- - - - - - - -

Frits Riemersma (rechts) en Leo v. d. Ploeg (links) dumpen de eerste flesjes in de Rijn bij Bonn.

Terug in Harlingen kreeg de Sterke Yerke een onderwaterbeurt op de werf " Welg elegen ".

Op weg naar Hoek van Holland.

30 31

...

Het weer zat weer eens tegen . Onder begeleiding van de Princehof met aan boord de familieleden . genodigden en belangstellenden , wordt de Yerke uitgeleide gedaan.

Fotograaf Frits inspekteert zijn Nikon kamera 's voor vertrek.

\I \,

Schipper Guus Schweigmann bespreekt nog enige technische details met de single-handed sailer Eilco Cazemier. Eilco 's laatste woorden die dag : "Dit moet lukken " .

Een laatste vaarwel van de bemanning.

•

Het volgschip de " Blue Stone " zal het vlot begeleiden over de Noordzee en door het Kanaal.

Schipper van het volgschip was Sake Merkus uit Delfstrahuizen. Op de foto rechts van Sake de eigenaren van de "Blue Stone ". Arnold en Gilles Faber uit Harlingen.

Zwaar weer op komst, windkracht 9, dwingt de Yerke-bemanning de hulp in te roepen van de Rijkswaterstaat, de RHW 7 om het vlot Hoek v. Holland binnen te laten slepen. Bijkomstigheid de RHW 7 heeft de Sterke Yerke I op de zelfde plaats de grond in geboord.

(

Een vermoeide postduif werd aan boord van het vlot verzorgd. Na te zijn uitgerust werd een briefje , met een boodschap en een groet van de bemanning . aan z 'n poot gedaan. Toen werd de duif losgelaten . Na enkele weken bleek de duif afkomstig te zijn uit Bolsward.

Student biologie Frits Riemersma heeft een onderonsje met de meegenomen papegaa i Kokkie .

We zitten 80 mijl ten zuidwesten van Engeland en de 2e dumping van 1000 flesjes word nu overboord gezet.

Het poesje Hummel speelt hier met een gevangen makreel.

\ ,

Tegen de avond terwijl we een spelletje "mens erger je niet " aan het spelen waren kregen wij plotseling bezoek van een walvis. wat een Noordse vinvis bleek te zijn. We sprongen op en grepen de kamera 's. De walvis zwom twee maal om het vlot op een afstand van 10 meter. Hummel de poes kijkt nieuwsgierig toe.

Zwaar weer (38° NB en 12°.30 ·WL) ter hoogte van de straat van Gibraltar werden we geteistert door een zware storm . Deze storm met een gemiddelde windkracht van 7 Beaufort hield ons gedurende 6 dagen bezig. Het vlot hield zich goed. De schade bleef beperkt tot 2 afgebroken steekzwaarden. Op de foto trekken Leo v.d . Ploeg (links) en Guus Schweigmann (rechts) aan de schoot van het grootzeil.

Ongeveer 200 zeemijl uit de Portugese kust dreven we een etmaal in een olieveld. Zwemmen . wassen en je tanden poetsen was door deze vervuiling niet mogelijk. Op de foto ziet u duidelijk de drijvende olie .

" Z ee"

De vervuiling was zo ernstig dat we de olieklonten met de hand uit het water haalden , zonder daarbij gebruik te maken van het sleepnet. Op de foto toont Frits de oliekoek welke in potjes werd bewaard.

Schone strakke blauwe pracht Vervloekt zijn haar niets ontziende kracht Suizend, brekend. loerend op een fout Slopend onderga ik deze strijd Vastberaden met afgedwongen respekt Een overwinning in eigen kracht Door haar. " de Zee"

Frits inspekteert het sleepanker. Deze wordt aan een tros achter het vlot gesleept om bij storm de hoge snelheid van het vlot af te remmen. Het drijfanker is een trechtervormige zak met een lengte van 1 meter.

Chris Schweigmann. de hofmeester. bezig met de afwas. Het Bruynzeeldek wordt als afdroogrek gebruikt.

Als de koperen ploert schijnt (de zon) is het goed toeven aan de schaduwzijde van de tent. Frits is hier bezig met het bijhouden van de milieuklapper.

Gebroederlijk zitten de gebroeders Schweigmann te eten .

Aankomst in haven van Las Palmas 28 september 1979.

. ..

~.:..:~- -~

-~:;.-

Soms kwamen we een schip tegen . We hadden dan vaak even radio-contact. Uite raad wordt er dan een pos itie-check gemaakt.

25 oktober 1979. vertrek Las Palmas richting Beneden Windse eilanden. De grote oversteek gaat beginnen.

----

Met de Noordoost-passaat (windkracht 6) in de rug liepen we vaak 5 mijl per uur.

Het sleepnet.

Het douchen op het achterdek spreekt voor zich .

Het dagelijkse leven aan boord. Brood bakken met meel van Koopmans meelfabrieken .

Elke dag een terugkerend beeld. Olieklonten uit het sleepnet gehaald. Vaak waren de olieklonten begroeid met algen, eendemosselen en kreeftjes.

Guus brengt de pos itie in kaart.

Voor de wind . . .. het ra-zeil omhoog.

Woensdag 14 november 1979. We hebben ons op de verkeerslijst laten zetten van Scheveningen Radio . Om 14.30 uur maakt Henk van Dam kontakt met de Sterke Yerke 1/1. ergens op de Oceaan . Krakend komt de stem van Guus Schweigmann over. "Henk, maak het kort want wij vertrouwen onze generator niet en die hebben wij nog vaak nodig om te zenden. Over . . . Hoe is het met de patiënten in de ziekenboeg. Over . . . Ja, goed ontvangen. Zij maken het goed. Dat wil zeggen . Leo v.d . Ploeg heeft steeds minder jeuk na het gebruik van de voorgeschreven medicijnen . Chris krijgt al een vers velletje over zijn verbrande been . Frits en ik zijn kerngezond. We draaien nu weer met z'n vieren wacht. Over . .. Wat is jullie koers en snelheid. Over . . . We zitten momenteel op 47°. 45 ' graden Westerlengte en 13.25 graden Noorderbreedte. Dat is westelijk van de Kaap Verdische eilanden . We lopen ongeveer 75 mijl per dag . De wind is Noord-Oost. ideaal. We kunnen merken dat we door de Noord-Equatoriale stroom zijn opgepikt. Over . .. Goed ontvangen Guus , wat is er met de generator aan de hand. Over . . . De generator wordt te warm . Over . . . Oké Guus dan stoppen we, in de wetenschap dat het met de gezondheid van de boys goed vooruit gaat en een generator. nou ja . . . . Over. . .. Goed ontvangen, ja Henk zo is het. Groet iedereen in Leeuwarden van ons . Over en sluiten maar . .. " Kraakhelder en emotieloos komt de stem van de juffrouw van Scheven ingen Radio door. Einde gesprek meneer . . . ? Ja juffrouw, einde gesprek . . .

Na inspectie bleken er scheurtjes in het zeil te zitten . Leo is bezig deze te repareren .

I I

De rubberboot wordt in gereedheid gebracht om foto 's en films rondom het vlot te maken .

Nadat we emmers vol teer uit de Oceaan hadden gehaald bleek ook de Caraibische zee zeer vervuild te zijn . Op de foto een halve emmer vol teer na een sleeptrek van drie uur en een afstand van 10 mijl.

Laatste dag . Het ging nog steeds voor de wind . . .

et vlot. De sleepboot " Chogog o" van de fa. Bopec probeert een sleeptros aan

De luchtkussens van de fa. van Seumeren uit Utrecht worden bedrijfsklaar gemaakt op het achterdek van de sleepboot Chogogo. V.l.n.r.: Johnny Craane - sleepbootkapitein., Leo v.d. Ploeg , Chris Schweigmann , Leo Schuil. Yke Faber - (wal-coördinator op Bonaire).

Het bevestigen van de sleeptros.

De duikers moeten de luchtkussens naar 20 meter diepte brengen om ze daarna aan het vlot te bevestigen.

Spanning is duidelijk af te lezen van de gezichten van Bill van Loon en Jan van Seumeren jr.

Bill van Loon , die de leiding had van de bergingsakties, geeft hier de laatste instrukties aan een duiker door.

t=()T()~TU()I() V~()Ml REPORTAGE / INDUSTRIE / REKlAME OOSTERGRACHTSWAL 113 LEEUWARDEN TEL. 05100- 36814

Zuidvliet 290a 8921 ET Leeuwarden Telefoon 05100-52228

W~O(?(JC3@)

@)C3~@)(J1)~ wOC3C3êWêUC3[j1) C3[j1) @)~C3~WU~C3§~U@)@)QD[Z~C3[j1) winterakoniet 40 leeuwarden tel:05100- 81072- 81416

ONTDEIJEPLEKJE

LEEUWARDEN. TELEFOON 22292

herensalon nan bulthuis

voor mensen met een fijne neus voor drukwerk silkscreen m. schweigmann Stickers, affiche s, t-shirts ,tassen enz. Heerenwaltje 7 Leeuwarden tel.51651

PHARMACEUTISCHE DROGISTERIJ

BIEGEL Cosmetica Parfumer ie Kruiden Chemical iën

sexbierumerstraat 41 telefoon 05100 - 22800 leeuwarden

Nieuwestad 12 - Leeuwarden - Telefoon 05100·26253

WINEL

grootscheeps wees w ijs me t de wadde nzee

Het aantal geboo rten bij zeehonden in het Nederlandse waddengeb ied is te laag om hun voortbestaan zeker te ste llen . Vergeleken met zijn soortgenoten in het Duitse en Deense waddengebied , blijkt de

Vierkant in de fles Rond op de tong

De RASSORA is een zeegaa nd 11 meter jach t , zeer luxe uitgevoerd met o.a. een 2e stu urstand , ruim zonnedek, r.v.s. zeere ling , davits , mar ifoon , echolood , verwarm ing , koe lkast, bar , etc . etc . Het schip vo ldoet aan de modernste eisen en is voorz ien van zeer veel com fort in de standaardu itvoering .

Nederlandse zeehond tien maal meer PCB 's (polychloorbifenylen) in het lic haam te hebben. Van de 2700 Nederlandse zeehonden in 1950 zijn er nog maar ongeveer 400 over. Dit betekent dat wij nog meer druk moeten gaa n uitoefenen op de Nederlandse regering om een verbod op PCB 's doorgevoerd te krijgen . Hoe groter de achterban van de Waddenveren ig ing , hoe luider haar stem zal doorklinken bij de dames en heren politici. Als u dat ook vindt, geeft u zich dan op als lid van de

De COUSA is een luxe 8 Y2 meter motorkru iser . Het sch ip is, zoals de Rasbora, geheel therm isch geïso leerd voor een langer vaarse izoen en is voorz ien van vele gemakken . De door ons toegepaste bouwwijze maakt de Col isa uitermate gesc hikt voor ru im wate r.

Alle Wine l motorjachten worden gebouwd In rnultl-kn lk uitvoering en hebben excellente vaare igenschappen. Ze zijn zeer kompleet en luxueus afgewerkt met een fraaie massieve betimmering. Bouw alleen op bestelling. In dive rse afbouwstad ia leverbaar.

Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee, Postbus 90, 8860 AB Harlingen, telefoon

niet vergeten ... frico eten wordt ze lfs op zee toegepast

05178-5541.

Uitgebreide do cu mentatie ligt voor u klaar.

Winel b.v. Kruiserbouw Assen Tel. 05920-14644 - Havenkade 16 - 9403 AH Assen-Holland

Er hee rst d e laat ste tijd ee n spraakverwarring rond het begrip H ec hth o ut. Volge ns ve len zou Hech tho u t een verzame lnaam zijn voor alle mu ltiplex plaatmaterialen . Dit echter is een vergissing. H ech tho ut is een zeer speciale kwaliteit multiplex plaatmateriaal. En de enige die het maakt is Bruyn zeel. H ech tho u t van Bruynzeel is wateren weerbestendig. Is gemaakt van door en door dezelfde houtsoort. Vertoont geen verborgen gebreke n. /;

Er zit a ltijd een Bruyn zccl-zcgel op. En een schriftelijke garantie voor tien jaar. Vraag daar altijd even naar. Als u een houten boo t gaat bouwen of kopen . Voor meer informatie ov er Bruynzcc l Hechthout bel of schrijf naar Bruynzeel Multipanel bv, Po stbus :'it). Zaandam - Holland . Tel. 07:'i - :'i4 t) I I I.

Alleen Bruynzeel maakt Hechthout"

Waars~huWiJi'g voor w~~~rsp~rters.

Kookgas: 2 propaangasflessen . Slaapgelegenheid: Een tent aan dek en in de bu izen .

Afm etin gen: Lengte: 12 meter. Breedte : 5 meter. Diepgang : 0,5 meter. Con structie: Langsscheeps: 5 persp ijpen . Diameter 80 cm en dik 5 mmo Dwarsscheeps: 4 wrangen . Zeil en: Genua , stormfok, ra, grootzeil, grote aap , kleine aap en bezaanzeil. Totaal plm . 150 m2 .

Gegevens over het vlot

Voed sel: 1500 kilo . Drin kwater: 1000 liter.

Bergplaatsen : In de bu izen . Veili gh eidsmi ddelen: Boordverlichting , radarreflector, mar ifoon (88 kana len ), korte golfzender (400 Watt) , 2 extincteurs, 6 pers . reddingsvlot, 4 overlevingspakken , lijfl ijnen , M.O .B.-lijn (Man Over Boord-reddingslijn van 100 meter) en een zoeklicht. Bemanning: Guus Schweigmann ; schipper; leeftijd 27 jaar ; 2e stuurman G.H.V.; Klokstraat 12, Leeuwarden . Chris Schweigmann ; hofmeester ; leeftijd 25 jaar ; textielverkoper, Heerewaltje 7, Leeuwarden . Frits Riemersma; milieu-onderzoeker; leeftijd 25 jaar ; student biologie Ubbo Emmius; Anjenplein 8, Leeuwarden. Leo V. d. Ploeg ; man van de tuigage ; leeft ijd 25 jaar ; verfmixer; Elias Venekstraat 9, Leeuwarden .

:'1 1 'I

Lijst van sponsors

~ bruynzeel

Bruynzeel multipanel bv

Yerke voe r met zeilen van WAGENAAR de halve were ld rond. Kwaliteit en de gelijke afw erking staa n bij ons sinds 1895 voor op Vraag de Yerke bemanning maar .

Wagenaar B.V. w. de 64

Zeilmakerij - Watersportartikelen

Geeststraat 46-51 Leeuward en Te lefoon 05100-26095

Dhr. Dijkstra, B.V. Verffabrieken v/h Johan Zandleven , Leeuwarden - Verf Machinefabriek en Handelsmaatschappij Winel B.V., Havenkade 16, Assen - Overlevingsoveralls Faber Haarden , Leeuwarden - Bouwterrein , materiaal en financieel Richard Kempers, Internationale Expeditie, Leeuwarden Transporten Landel ijke Verenig ing tot behoud van de Waddenzee Financieel I.P.A. Steigerbouw, Drachten - Steigers van de tent Nederlandse Middenstandsbank - Financieel Bruynzeel Multiplan B.V., Zaandam - Hechthout Jop Jeans en Vrijetijdskleding , Leeuwarden - Uitgaanstenue's Scheepswerf " Welgelegen", Harl ingen - Onderwaterbeurt Bouwbedrijf Tadema B.v., Leeuwarden - Materieel /financieel Scheepsbouw " De Tille B.V." , Kootstertil le - Materieel F.I.B. B.V., Leeuwarden - Materieel Chris Fahner , Leeuwarden - Groenten Gezamenl ijke apothekers, Friesland - E.H.B.O.-kist Wagenaar, Leeuwarden - Materieel Houkers B.V., Leeuwarden - Materieel Hoeben B.V., Franeker - Materieel Koos Reinsma , Leeuwarden - Borden Spitman B.V.lIBA conta iners, Renkum - Gr itstraalbeurt Hacquebord ijzer en staa l, Drachten - Materieel CEBO Holland B.V., Heemstede - Noodzender Fa. Bota l, Leeuwarden - Motoren Fa. Nimag, Leidschendam - Motoren Waterland B.V., Leeuwarden - Bemiddeling en Rijnpatent Pax Leeuwarden - Transporten en takelwerk Benegas Friesland (Butaan, Propaan flessen en tanks) - Gas Kodak Nederland B.V. - Films Sailtron B.V., Utrecht - Radio -apparatuur Datema Delfzijl B.V. - Zeekaarten Van de Velde , Leeuwarden - Lektuur en boeken Gebr. Ferwerda, Leeuwarden - Aggregaat, kompas enz . Bokma , Leeuwarden - Flesjes Sake Merkus - Navigatiecursus en volg schip

Eumig Ned . B.V., Weesp - Filmapparatuur Koopmans Meelfabrieken , Leeuwarden - Meelprodukten Van Erp , Leeuwarden - Keukengere i Inka (Nikon) , Haarlem - Foto-apparatuur Philips Telecommunicatie - Muz iek / insta llat ie V.O.T.C. Gilze Rijen - Cursus overleven op zee Nestlé Ned. B.V., Amsterdam - Droogvriesartikelen Drogisterij Biegel , Leeuwarden - Drog isterij- en toiletartikelen Grandorama , Leeuwarden - Sleepnet A.V .M., 'Beverw ijk - Financieel DEBO, Harlingen - Materieel Loreal, Uithoorn - Zonnebrandartikelen Bureau Moderne Voeding , Hardegarijp - Reformartikelen Knorr, Utrecht - Soepen Senurer's Hengelsportartikelen , West-Terschelling - Visgerei Willem v. Rijn b.V., Amsterdam - Camera 's en pro jectoren Nautische Unie b.v., Farmsum - Dinghy Slager , Elektro-technisch installatiebedrijf, Leeuwarden Financieel Miedema Caravans, Opeinde - Yerke caravan Handelsdrukkerij van 1874, Leeuwarden Posters en ansichtkaarten Boekhandel De Tille Leeuwarden - Boeken Hultink - Duikersuitrusting Leeuwarder Stremselfabr iek , Leeuwarden - Vaten Jody , Leeuwarden - Broeken Klokzeep - Financieel Frico Leeuwarden - Zuivelprodukten Fa. Sume x, Elburg - Luchtgedroogde groente Heineken - Bier Brocacef - Med ic ijnen Floreyn Juwel ier - Horloges Leeuwarder Sleepdienst _ Sleepwerk K.N.S.M. - Transport Bonaire-Amsterdam Bopec, Bonaire - Log ies en bergingsakties MLD, Curaçao - Opsporingsakties Inpo nv, Bonaire - Log ies Hotel Plaza, Curaçao - Logies S. Osinga , Leeuwarden - Financieel C.C.W. Leeuwarden - Financieel Fa. van Seumeren - Luchtkussens General Motors Continental, Rotterdam - AC DELCO accu 's

•