Bölüm 1: GNU Projesi ve Özgür Yazılım
Özgür Yazılım, Özgür Toplum
9. Özgür Yazılım Özgür Belgelendirme Gerektirir Özgür yazılım sistemlerinin en büyük eksiği yazılımda değildir, en büyük eksik, bu sistemlere dahil edebileceğimiz iyi özgür belgelerin olmamasıdır. En önemli programlarımızdan birçoğunun tam bir kılavuzları yoktur. Belgeleme, herhangi bir yazılım paketinin önemli bir kısmıdır; önemli bir özgür yazılım paketinin yanında özgür bir kılavuzu yoksa bu, büyük bir eksiktir. Günümüzde bunun gibi bir çok eksiğimiz vardır. Yıllar önce, bir zamanlar, Perl öğrenebileceğimi düşünmüştüm. Özgür kılavuzdan bir kopya edinmiş ancak bu kılavuzu okumakta zorlanmıştım. Perl kullanıcılarına başka kılavuzlar olup olmadığını sorduğumda, daha iyi anlatımlı kılavuzların olduğunu ancak bunların ücretsiz olmadığını öğrenmiştim. Bunun nedeni neydi? İyi kılavuzlar O’Reilly Associates için yazılmıştı ve bu kılavuzlar kısıtlayıcı terimlerle yayınlanmıştı, kopyalama ve değiştirme yasaktı, kaynak dosyalarına ulaşılamamaktaydı, özgür yazılım topluluğundan hariç tutulmaktaydılar. Bu olay, bu tip bir olayın ilk meydana gelişi değildi ve (topluluğumuz için büyük bir kayıptır ki) son olacak gibi de görünmüyordu. Özel mülk kılavuz yayıncıları, o zamandan beri birçok yazarını kılavuzlarını kısıtlamaları konusunda kandırmıştır. Birçok kereler, bir GNU kullanıcısının yazmakta olduğu bir kılavuz konusunda bana hevesli bir şekilde bir şeyler anlattığını duydum, bu kullanıcılar, bu yazdıklarıyla GNU Projesi’ne yardımcı olmak istemişti, ve daha sonra, umutlarım söndü, çünkü bu kullanıcılar, bizim kullanamayacağız şekilde bir yayıncı ile anlaşıp bir sözleşme imzaladığını söyledi. Programcıların iyi İngilizce yazamadıklarını göz önünde bulundurursak, kılavuzların bu şekilde işlevsizleştiğini de görürüz. Özgür yazılım gibi özgür belgeleme de ücretle ilgili değil özgürlükle ilgili bir husustur. Bu kılavuzlarla ilgili sorun, O’Reilly Associates’in kopyalar için bir ücret istemesi değildir, bununla ilgili bir sorun yoktur (Özgür Yazılım Vakfı özOrijinal olarak 2000’de yazılan bu deneme Özgür Yazılım, Özgür Toplum: Richard M. Stallman’ın Seçilmiş Yazıları, 2.Baskı’dan alınmıştır. (Boston: GNU Press, 2004), ISBN 1-882114-99-X, www.gnupress.org. Bu makalenin kelimesi kelimesine kopyalanmasına ve dağıtılmasına bu uyarının belirtilmesi durumunda izin verilmektedir.
81
stallman_baski.indd 81
19.11.2009 15:13:22