Onderzoeksrapport Bubbles

2.2 Vrijetijdgedrag Maar hoe komt vrijetijdgedrag tot stand? Waarom gaat de ene persoon na het avondeten sporten en kiest de ander ervoor televisie te kijken? Een vrijetijdmanager zal geen genoegen nemen met een antwoord ‘daar had ik op dat moment het meeste zin in’, maar gaat op zoek naar de achterliggende drijfveren. Het blijkt dat vrijetijdgedrag beïnvloed wordt door sociologische aspecten (maatschappij, groep/subcultuur waartoe mensen behoren), psychologische aspecten (individuele voorkeuren), economische aspecten (middelen die je tot je beschikking hebt) alsmede het aanwezige aanbod aan vrijetijd activiteiten. Dit komt samen in het volgende model (Mulder, 2011 p85) Aan de linkerkant van dit model wordt aangegeven dat de keuzes die wij in onze vrijetijd maken beïnvloed worden door de maatschappij waarin iemand leeft, de subcultuur waartoe iemand behoort en individuele factoren (persoonskenmerken).

Zo heeft de samenleving waarin iemand leeft bepaalde gewoonten en gebruiken. De Nederlandse samenleving kent andere gewoonten en gebruiken dan bijvoorbeeld de Chinese samenleving; dit heeft ook weerslag op het vrijetijdgedrag van burgers. Zo wordt in China het Chinese Nieuwjaar gevierd en in delen van Nederland carnaval. De samenleving kent tevens een bepaalde sociale structuur die tevens de vrijetijd kan beïnvloeden. De ene samenleving kent bijvoorbeeld rangen en standen (of zuilen zoals voorheen in Nederland) of klassen (nog steeds in India) waar een bepaald (vrijetijd)gedrag bij hoort.

Ondanks dat iedere Nederlander onderdeel is van de Nederlandse cultuur is niet iedere Nederlander precies hetzelfde; niet iedereen heeft dezelfde normen, waarden, opvattingen en gewoonten. Een samenleving kent tal van subculturen: groepen mensen met waarden, normen, opvattingen instituties en gewoonten die deels overeenkomen met de cultuur van de hele samenleving en daar deels van afwijken (De Jager et al in Mulder 2010). Deze subculturen zijn te onderscheiden op demografische, geografische, psychografische en gedragskenmerken. Bijvoorbeeld: Brabanders en Limburgers zijn voorbeelden van geografische subculturen. Bij demografische subculturen kun je denken aan babyboomers, pubers, bejaarden, etc. De meeste subculturen zijn te onderscheiden op basis van psychografische en gedragskenmerken: denk bijvoorbeeld aan alto’s, skaters, gothics. Deze subculturen kennen bepaalde gedragscodes. Middels het vrijetijdgedrag wordt duidelijk dat iemand tot een bepaalde groep hoort: ze luisteren naar de muziek die bij de subcultuur hoort, dragen kleding die daarbij hoort etc.

Naast maatschappelijke en groepsfactoren spelen ook Individuele factoren een rol in onze keuze voor vrijetijdgedrag. Individuele factoren als persoonlijkheid, behoeften en motieven, maar ook je fysieke capaciteit en je intelligentie bepalen of je wel of niet voor een bepaalde vrijetijdsactiviteit kiest. Heb je een introverte of juist extraverte persoonlijkheid? Het zal leiden tot een andere voorkeur voor vrijetijdgedrag. Ook behoeften spelen een rol. Maslow ordende deze behoeften in de zogeheten piramide van Maslow. Allereerst heeft de mens fysiologische behoeften: dit is de behoefte aan eten, drinken en slaap: de basisbehoeften van de mens. Als deze behoeften voldoende verwezenlijkt zijn, gaat het individu zich richten op het volgende behoefteniveau: veiligheid. Een veilige leefomgeving is een voorwaarde om te kunnen overleven. Als het individu voldoende veiligheid ervaart, gaat hij op zoek naar sociale contacten. Daarna komt de behoefte aan waardering en erkenning. De behoefte aan zelfverwezenlijking is volgens Maslow het hoogst bereikbare behoefteniveau.

De behoeften van de mens leiden tot motivatie voor bepaald gedrag. Ragheb & Beard (in Beunders & Boers, 2007) hebben aan vier van de vijf behoeftecategorieën van Maslow vrijetijdsmotieven gekoppeld. Ze onderscheiden een viertal motieven voor vrijetijdgedrag: het motief om te ontsnappen aan de dagelijkse sleur, het motief om tijd met anderen door te brengen, het motief om een bepaalde prestatie te leveren en het motief iets te leren / jezelf intellectueel te ontwikkelen.

14