IN BRUSSEL GAAT ER GEEN DAG VOORBIJ ZONDER BETOGING, SOMS MASSAMANIFESTATIES LANGS DE TRADITIONELE NOORDZUID-AS, VAKER KLEINE SAMENSCHOLINGEN AAN AMBASSADES OF PARTIJHOOFDKWARTIEREN. RUUD WOUTERS VAN DE ONDERZOEKSGROEP MEDIA, MIDDENVELD & POLITIEK VAN DE UNIVERSITEIT ANTWERPEN DOET ONDERZOEK NAAR PROTESTPARTICIPATIE EN MEDIABERICHTGEVING OVER SOCIALE BEWEGINGEN. HIJ ONDERZOCHT BETOGINGEN IN BRUSSEL TUSSEN 2001 EN 2010.
D
at onze (politieke) hoofdstad jaarlijks niet minder dan 800 manifestaties door haar straten ziet trekken, is dat een teken dat onze democratie springlevend is? “Toch wel,” zegt Wouters. “Betogen is een van de mogelijkheden voor burgers om hun stem te laten horen.” In het stemhokje geven ze ook een signaal, maar politici moeten het zelf interpreteren. “Betogen is een aanvullend democratisch signaal.” Het is informatierijker, “omdat het een aantal kenmerken communiceert”: hoe belangrijk mensen iets vinden, hoe sterk een thema leeft, welke slagzinnen ze meedragen. Heeft alleen de mobilisatiemachine van de vakbonden gewerkt of is er een diverse opkomst? 20.000 mensen uit alle geledingen van de samenleving die op een stormachtige zondag een zondvloed trotseren of 20.000 vakbondsleden op een zonnige lentedag?
SPANKRACHT VERGROTEN Goed, maar als er elke dag betogingen door de straten hossen, hoe efficiënt is dat signaal dan nog? “Als er heel vaak betoogd wordt, dan kan dat vooral voor individuele betogingen nefast zijn,” zegt Wouters. “Er dreigt een stortvloed aan informatie die een beweging vleugellam kan maken.” Er is nog een nadeel aan te veel betogingen op eenzelfde moment. Bewegingen hebben betogingen nodig om de spankracht en de reikwijdte van een conflict te verbreden. “Maar dit lukt niet als ze geen media-aandacht genereren. In Brussel zijn er dagelijks zo’n 30 betogingen. Andere manifestaties zijn dus directe concurrenten voor de aandacht van de media.” Heeft betogen buiten de schijnwerpers van de nieuws ploegen eigenlijk zin? “Dat hangt ervan af,” meent Wouters. Met een betoging kan een beweging in eerste instantie de gezamenlijke identiteit van de achterban willen cementeren. “De indignados-beweging in Spanje hanteerde de strategie van de many mini’s. Ze hielden heel veel kleine betogingen om op die manier van onderuit de beweging vorm te geven, mensen te scholen in de leer van de indignados en de toewijding aan hun zaak te versterken. Maar als het de bedoeling is om beleidsmakers en de bredere publieke opinie te beïnvloeden en het protest aan te zwengelen, dan zijn de media onmisbaar.”
I
2015 39