το
τε ύχ ο δω ς δ ρε ιαν άν έμ ε
τα ι
ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ - ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ
ΑΠΕΛ-Σ ΕΤΟΣ 2017 - 2018
Δεκέμβρης - Γενάρης - Φλεβάρης ❀
Διαβάστε
ΤΕΥΧΟΣ 19ο
Νέα Περίοδος ❀
Η «Φωνή» 5 χρόνια μετά
Σαν τότε… σελ. 2 Αρθρογραφία σελ. 3 - 6 Επικαιρότητα σελ. 7 - 21 Νέα από την ΕΕΛ σελ. 22 - 24 Μορφές του πνεύματος Μεν.Λουντέμης ~ Ν. Καββαδίας
σελ. 25 - 32 Μορφές που έφυγαν σελ. 33 - 34 Η πένα των συνεργατών σελ 25 - 53. Βιβλιοπαρουσίαση σελ. 54 - 55 Ο Παρατηρητής σελ. 56
Πέντε ολόκληρα χρόνια η “Φωνή Λογοτεχνών” συνεχίζει την πορεία της συνεπής στους στόχους που είχε θέσει το Μάρτη του 2013. Παραχώρησε τις στήλες της σ’ όλους τους συναδέλφους-λογοτέχνες που έβλεπαν και βλέπουν τους πνευματικούς παράγοντες ως δύναμη σύγκρουσης με το σκοταδισμό, την εκμετάλλευση, τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς πλάι στο μαχόμενο λαϊκό κίνημα, του μόνου παράγοντα ανατροπής του ζοφερού εφιάλτη που βιώνουμε. Στο διάστημα αυτό το περιοδικό μας έκανε μεγάλα βήματα βελτίωσης τόσο στην ποσότητα της ύλης όσο –κυρίως αυτό– και στην ποιότητά της. Ποιητές, συγγραφείς, στοχαστές περνούν κάθε τρεις μήνες και προσθέτουν τη φωνή τους σ’ αυτό το κάλεσμα συνεργασίας και αγώνα. Καταφέραμε πολλά, παρά τις υλικές αντιξοότητες, τις χρονικές δυσκολίες και συχνά τις μικροψυχίες ορισμένων. Σταθήκαμε αλληλέγγυοι στις μάχες του λαού μας για καλύτερες συνθήκες ζωής, για την αποκάλυψη της υποκριτικής μεγαλοστομίας των κρατούντων ενάντια στις μεταλλάξεις παραγόντων που σχοινοβάτησαν και σχοινοβατούν λεκτικά υπέρ ενός συστήματος που, όποια προβιά κι αν φορέσει, δεν αλλάζει τον απάνθρωπο χαρακτήρα του, αφού πάνω κι από την ευτυχία, την ειρήνη, την προκοπή του ανθρώπου βάζει το ματωμένο κέρδος. Σ’ αυτό το επετειακό σημείωμα δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τον πρωΔΙΑΠΛΑΝΗΤΙΚΟ τοπόρο σύντροφό μας Αντώνη Κακαρά που μέχρι την τελευταία του πνοή ―«Να ζει κανείς ή να μη ζει;» στάθηκε δίπλα μας με συνεργασίες, ― Να ζει μα δίχως τους Ναζί. σχόλια, παρατηρήσεις και κυρίως σπαρταριστικές σελίδες ζωής και πάΚαλύτερα στους ουρανούς λης του λαού μας. Είχαμε δεσμευτεί να ζει με τους Αρειανούς και δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να τιμάμε το παράδειγμά του και, παρά με «άριους» στη Γη, σε πείσμα των χαλεπών καιρών που βλέποντας μαύρη ζούμε, θα είμαστε παρόντες έχοντας την «Αυγή». μοναδικό σκοπό να βοηθήσουμε κι εμείς απ’ αυτό το μετερίζι για την οριΆρης Απένταρος στική αλλαγή της κοινωνίας.
~ ❀~
Φωνή Λογοτεχνών Ενημερωτικό δελτίο Έκδοση της ΑΠΕΛ-Σ Τεύχος 19ο – Νέα Περίοδος Δεκέμβρης - Γενάρης - Φλεβάρης 2017 - 2018
Έδρα: Παπαφλέσσα 3 τ.κ. 18863 – ΠΕΡΑΜΑ
☎ 694-4323596 email: flogotexnwn@yahoo.gr Ιστότοπος: ISSUU.com/fonilogotexnwn
Αρχισυνταξία: Γιάννης Παπαοικονόμου Ομάδα σύνταξης: Θωμάς Μανόπουλος Γιάννης Μαντάς
Σελιδοποίηση: Γιάννης Μαντάς
Λογότυπο εξωφύλλου: Άγγελος Γόντικας
Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία: Γραφικές τέχνες Σταυρία Πετρίδου Ελικώνος 11 – Χαλάνδρι
☎ 210-6841959
Σαν ΤοΤε…
ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ Γεννιούνται: 1770 (16.12) ο Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν. 1880 (31.12) ο πρωτοπόρος παιδαγωγός Αλέξανδρος Δελμούζος. 1883 (14.12) ο συνθέτης Μανώλης Καλομοίρης. 1895 (14.12) ο Γάλλος κομμουνιστής ποιητής Πωλ Ελυάρ. 1900 (17.12) η ηθοποιός Κατίνα Παξινού. 1901 (5.12) ο Αμερικανός σκιτσογράφος Γουόλτ Ντίσνεϊ. 1911 (8.12) ο ποιητής Νίκος Γκάτσος. 1915 (19.12) ο Τούρκος συγγραφέας Αζίζ Νεσίν. 1923 (1.12) η κορυφαία υψίφωνος Μαρία Κάλλας. 1930 (3.12) ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζαν Λικ Γκοντάρ. 1934 (5.12) ο ηθοποιός Νίκος Κούρκουλος.
Αποβιώνουν: 1791 (5.12) ο Αυστριακός συνθέτης Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. 1919 (3.12) ο Γάλλος ζωγράφος Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ. 1932 (13.12) ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης («Σχολή του Μονάχου»).1974 (16.12) ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης. 1976 (7.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κώστας Μουσούρης. 1977 (25.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Τσάρλι Τσάπλιν, ο γνωστός Σαρλό. 1980 (1.12) η ερμηνεύτρια του ρεμπέτικου τραγουδιού Ρόζα Εσκενάζι. 1981 (20.12) ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης. 1987 (14.12) ο ηθοποιός Νίκος Σταυρίδης. 1990 (5.12) ο μουσικός Παύλος Σιδηρόπουλος.
ΓΕΝΑΡΗΣ Γεννιούνται: 1622 (15.1) ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Μπατίστ Ποκελέν (Μολιέρος). 1756 (27.1) ο Αυστριακός συνθέτης Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. 1797 (31.1) ο Αυστριακός συνθέτης Φραντς Σούμπερτ. 1853 (11.1) ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης («Σχολή του Μονάχου»). 1853 (28.1) ο Κουβανός επαναστάτης ποιητής Χοσέ Μαρτί. 1859 (13.1) στην Πάτρα, ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. 1860 (30.1) ο Ρώσος συγγραφέας Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχοφ. 1863 (17.1) ο Σοβιετικός σκηνοθέτης Κοσταντίν Στανισλάβσκι. 1876 (12.1) ο σοσιαλιστής Αμερικανός συγγραφέας Τζακ Λόντον. 1898 (23.1) ο μεγάλος Σοβιετικός σκηνοθέτης Σεργκέι Αϊζενστάιν. 1910 (11.1) ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. 1910 (13.1) ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης. 1915 (18.1) ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.1920 (20.1) ο Ιταλός σκηνοθέτης Φεντερίκο Φελίνι. 1925 (23.1) ο λαϊκός συνθέτης Γιώργος Ζαμπέτας. 1926 (8.1) ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου. 1936 (28.1) ο Αλβανός συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ.
Αποβιώνουν: 1853 (13.1) ο Θεόφιλος Καΐρης, εκπροσώπος του νεοελληνικού Διαφωτισμού. 1881 (28.1) ο Ρώσος συγγραφέας, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. 1895 (26/1) ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος. 1901 (27.1) ο
~ 2 ~
Ιταλός συνθέτης Τζουζέπε Βέρντι. 1904 (7.1) ο συγγραφέας Εμμανουήλ Ροΐδης. 1911 (3.1) ο μεγάλος Ελληνας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. 1943 (27.1) ο λυρικός ποιητής, Μιλτιάδης Μαλακάσης. 1951 (14.1) ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος. 1951 (3.1) ο πεζογράφος και ποιητής Γεώργιος Δροσίνης. 1967 (28.1) ο Γεράσιμος Σκλάβος, Ελληνας γλύπτης. 1968 (23.1) ο Κύπριος κομμουνιστής ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης. 1969 (3.1) στο Παρίσι ο κομμουνιστής καλλιτέχνης Τζαβαλάς Καρούσος. 1977 (22.1) ο συγγραφέας Μενέλαος Λουντέμης (Δημήτρης Βαλασιάδης). 1980 (27/1) ο συγγραφέας Στρατής Τσίρκας (Γιάννης Χατζηανδρέας). 1984 (17.1) ο συνθέτης Κώστας Γιαννίδης (Γιάννης Κωνσταντινίδης. 1984 (18.1) ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης. 1984 (21.1) ο συγγραφέας και ιστορικός Γιάννης Σκαρίμπας. 1993 (13.1) ο ζωγράφος και συγγραφέας Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. 1994 (27.1) η ηθοποιός, Μιράντα Μυράτ. 1998 (16.1) ο ηθοποιός Δημήτρης Χορν. 2002 (6.1) ο λογοτέχνης και δημοσιογράφος Ανδρέας Φραγκιάς. 2003 (28.1) η ηθοποιός, Ταϋγέτη Μπασούρη. 2005 (1.1) η ηθοποιός Μαρία Αλκαίου. 2007 (30.1) ο ηθοποιός και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Νίκος Κούρκουλος. 2009 (27.1) ο τραγουδοποιός και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Πάνος Τζαβέλλας. 2012 (24.1) ο Eλληνας σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος.
ΦΛΕΒΑΡΗΣ Γεννιούνται: 1802 (26.2) ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ. 1812 (7.2) ο Αγγλος συγγραφέας Κάρολος Ντίκενς. 1828 (8.2) ο Γάλλος συγγραφέας Ιούλιος Βερν. 1883 (18.2) ο μεγάλος λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης. 1884 (14.2) στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης.1898 (10.2) ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής και δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ. 1907 (16.2) ο πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας Αγγελος Τερζάκης.
Αποβιώνουν: 1564 (18.2) ο Μιχαήλ Αγγελος. 1857 (9.2) ο Διονύσιος Σολωμός. 1943 (27.2) ο μεγάλος Ελληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. 1948 (11.2) ο πρωτοπόρος Σοβιετικός σκηνοθέτης Σεργκέι Αϊζενστάιν. 1972 (8.2) ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτής του ρεμπέτικου Μάρκος Βαμβακάρης. 1973 (22.2) η ηθοποιός Κατίνα Παξινού. 1975 (10.2) ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. (10.2) 1980 (8.2) ο Κρητικός λυράρης και τραγουδιστής Νίκος Ξυλούρης. 1987 (14.2) ο Ελληνας θεατρικός σκηνοθέτης Κάρολος Κουν. 2001 (4.2) ο μουσικοσυνθέτης και αρχιτέκτονας Ιάννης Ξενάκης.
2017-18
αΡΘΡοΓΡαΦΙα
ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΑ ΡΙΖΩΜΑΤΑ
Ο «ματωμένος Γενάρης» «Στις πόλεις στους καιρούς της αναστάτωσης, όταν επικρατούσε πείνα, με τους ανθρώπους αναμείχθηκα στους καιρούς της αναταραχής. Και εξεγέρθηκα μ’ αυτούς, έτσι παρήλθε ο χρόνος μου, που μου εδόθη επί γης» Μπέρτολτ Μπρεχτ
Η Γερμανία στην αρχή του μεσοπολέμου. Εκατομμύρια προλετάριοι πέθαναν στα χαρακώματα στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ήττα και η Συνθήκη των Βερσαλλιών διαμόρφωσαν τα γεγονότα που συνέβησαν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αυτοκρατορία και ο «θεός» όπου ορκιζόταν η αστική τάξη έπνεαν τα λοίσθια. Η ατμόσφαιρα της μαύρης αγοράς, ο πληθωρισμός και η ανεργία, η πείνα και οι αρρώστιες ήταν το νέο πρόσωπο της Γερμανίας. Οι ουρές για ένα κομμάτι ψωμί και οι θάνατοι από ασιτία πολλαπλασιάζονται. Το Νοέμβρη του 1918 κάτω από τη λαϊκή εξέγερση –η πρωσική κυβέρνηση αποσύρεται– ο Κάιζερ παραιτείται. Ο σοσιαλδημοκράτης Φρίντριχ Έμπερτ (δίδει σανίδα σωτηρίας) αντικαθιστά τον καγκελάριο Μπάιτεν. Ο Σάιντεμαν, το άλλο παιδί της αστικής τάξης, από το βήμα του Ράιχσταγκ ανακηρύσσει τη «Δημοκρατία» της Βαϊμάρης. Μαζί με τον Νόσκε (σοσιαλδημοκράτες) καταδικάζουν τη γενική απεργία των εργατών… Οι μόνες φωνές αντίστασης ήταν οι Καρλ Λίμπκνεχτ, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, Φραντς Μέριγκ, Κλάρα Τσέτκιν, Χέρμαν και Κέτε Ντούρνκερ, Βίλχελμ Πικ που από το 1914, απέναντι στο γερμανικό μιλιταρισμό, συγκροτούν τη διεθνή ομάδα «Σπάρτακος» (εις ανάμνηση της εξέγερσης των δούλων κατά της Ρώμης). Σ’ αυτήν την επαναστατική κίνηση προσχωρεί το Ανεξάρτητο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας (ιδρύθηκε τον Οκτώβρη του 1917). Διαπνέονται από τις ιδέες της Μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης που άνοιγε νέα δεδομένα στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Ο γερμανικός στρατός εξαπολύει επίθεση οικονομική, στρατιωτική κατά της Σοβιετικής Ρωσίας. Ο κόκκινος στρατός με την καθοδήγηση του μπολσεβικικού κόμματος αντιστέκεται. Η στρατιωτική μηχανή της Γερμανίας δηλώνει ότι δεν μπορεί να κερδηθεί ο πόλεμος στη Ρωσία. Το γερμανικό κατεστημένο κλονίζεται. Αναζητά συμμαχίες. Ο «Σπάρτακος» καταγγέλλει ότι επιχειρείται η «ανανέωση» του αστικού συστήματος. Οι συγκρούσεις διευρύνονται σ’ όλα τα επίπεδα των ταξικών αγώνων. Ο Αϊχορν (αστυνομικός διευθυντής), «κατηγορούμενος» για συνεργασία με τους Σπαρτακιστές, αντικαθίσταται απ’ τον Νόσκε, σχεδιαστή της τρομοκρατίας και της «αποκατάστασης της τάξης». Τα τάγματα εφόδου –οι Freecorps (απόμαχοι στρατιώτες) χτυπούν αλύπητα– σπέρνουν το θάνατο. Το Νοέμβρη του 1918 το Βερολίνο ήταν επαναστατημένο. Πέφτει στα χέρια των επαναστατών. Το Δεκέμβρη του 1918, ιδρύεται το ΚΚ Γερμανίας. Οι επαναστατημένοι εργάτες, ναύτες, στρατιώτες ήταν η μαγιά του. Η αστική τάξη ζήτησε βοήθεια από τους σοσιαλδημοκράτες και της δόθηκε!!! Από τις 7 έως τις 15 Γενάρη του 1919 γίνονται οδομαχίες σ’ όλο το Βερολίνο. Οι αντεπαναστάτες και με
τη βοήθεια του ξένου κεφαλαίου νικούν τους επαναστάτες. Δολοφονούνται ο Καρλ Λίμπκνεχτ και η «κόκκινη» Ρόζα Λούξεμπουργκ. Με δολοφονίες, φυλακές και εξορίες και το αίμα των παιδιών του προλεταριάτου, συνεχίστηκε η πορεία του πρωθυπουργού Έμπερτ και του Σάιντεμαν. Οι όποιες κατακτήσεις του εργατικού κινήματος τσακίζονται. Η ιστορία της ανόδου του φασισμού είναι εν εξελίξει από το 1919 έως το 1933 (άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία). Από το 1923 έως το 1929 το γερμανικό κατεστημένο απολαμβάνει τα αγαθά του «φιλελευθερισμού», ενώ οι λαϊκές τάξεις βυθίζονται στη φτώχεια. Το 1929 με το «κραχ», οι χιλιάδες άνεργοι πολλαπλασιάζονται. Η αστική τάξη οδηγεί στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία (Γενάρης 1933), με 10 εκατομμύρια άνεργους στη Γερμανία και δεινά γι’ όλον τον κόσμο. ~~*~~
Η καγκελόφραχτη Ευρώπη… «Εάν ο άνθρωπος θέλει να αναγνωρίζεται, πρέπει απλά να λέει ποιος είναι. Αν σιωπά ή ψεύδεται πεθαίνει μόνος και όλα γύρω του βουλιάζουν στη δυστυχία. Αν, αντιθέτως, μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας, χωρίς αμφιβολία και πάλι θα πεθάνει, αλλά αφού θα έχει βοηθήσει τους άλλους και τον εαυτό του να ζήσουν» Αλμπέρ Καμύ, Παρεξήγηση, 1943. Στην Ελλάδα είναι σε εξέλιξη η «αρχιτεκτονική της παρακολούθησης». Στην Αγγλία ο «Μεγάλος Αδελφός» στο ερευνητικό κέντρο Success Information (επιτυχής πληροφορία), συνεργάζεται με την εταιρία Ν2Η2, αμερικανικών συμφερόντων. Αναπτύσσουν όλο το χαφιέδικο πλαίσιο μίας βάσης δεδομένων. Στην Αμερική, ο Big Brother, μέσα από το Internet, έχει τη δυνατότητα (ειδικά «φίλτρα» προγραμμάτων σε computer), να βλέπει, ποιος, πού, πότε, από ποια περιοχή, ανιχνεύοντας πληροφορίες, που «ταξιδεύουν» στο Διαδίκτυο. Ελέγχουν 20 εκατομμύρια χρήστες. Το μεγάλο «μάτι» βλέπει καλά για να πουλάει ό,τι επεξεργάζεται (πληροφορίες) αφού τις ταξινομήσει κατά ηλικία, πληθυσμιακές, γεωγραφικές ομάδες. Οι «καραβανάδες» των υπουργείων Άμυνας ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας βρήκαν την εφαρμογή εξόχως αποδοτική! (Ντόναλντ Ράμσφελντ, δήλωση στην εφημερίδα «Wall Street Journal»). «Προχωράει» η δικαστική συνεργασία –έκδοση– της συμφωνίας ΗΠΑ-ΕΕ: Τα υπερατλαντικά συμφέροντα δημιουργούν καθεστώς στην παρακολούθηση του δημοσίου χώρου (εξαφάνιση). Τον μετατρέπουν σε εμπορικό. Τους εξυπηρετεί στην εξαγωγή κερδών η τρομοκρατία κατά των λαών. Όλοι είμαστε «ύποπτοι». Όλοι μπορούν να εκδοθούν, να δικαστούν στις ΗΠΑ. Η καγκελόφραχτη Ευρώπη έχει –λένε– «ανάγκη», όχι από «ανυπακοή» αλλά από «φυλακή»! Η απόλυτη φυλακή, ο τρόμος του μόνιμου ελέγχου, πιστεύουν ότι «αποτρέπει» την αντίσταση στη διευρυνόμενη καπιταλιστική βαρβαρότητά τους!!! Η Ευρωπαϊκή –καπιταλιστική– Ένωση (ελέγχει το ¼ του παγκόσμιου προ-
~ 3 ~
αΡΘΡοΓΡαΦΙα
ϊόντος) σχεδιάζει την κατάργηση του δημόσιου χώρου – όπου γίνεται η απευθείας αντιπαράθεση με τον ταξικό εχθρό! (διαδηλώσεις). Η «προστασία» των ηλεκτρονικών δεδομένων στα χέρια δημίων είναι «δεδομένη» (Εκπρόσωπος της εταιρίας Ν2Η2 ομολόγησε στο «Wired» (περιοδικό πληροφορικής στις ΗΠΑ), πως δε θα είχε κανένα δισταγμό να πουλήσει «δεδομένα» στην Pepsi! Οι ευρωπαϊκές αρχές «ταχέως-συμπαθώς» παραιτούνται απ’ το πρωταρχικό τους «δικαίωμα» να ασκούν ποινικές διώξεις σε Αμερικανούς. Η «τεχνική» συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ καθιστά τη χώρα μας ξέφραγο αμπέλι. Για την ΕΕ, οποιοδήποτε «αίτημα» (στρατιωτικό, πολιτικό) απ΄ τις ΗΠΑ, σημαίνει «αποδέχομαι αναντίρρητα». Ο boss είναι οι ΗΠΑ: Μπορεί να κάνουν μπλόκα, να ακινητοποιούν λεωφορεία, να αναζητούν αντιστασιακούς με εφόδους στα σπίτια. Να μεταχειρίζονται τους ανθρώπους ως υπανθρώπους. Η «σκούπα» στα πάσης φύσεως κατακτημένα δι-
καιώματα με αγώνες, με τη συμφωνία της 25ης του Ιούνη, έχει αποδέκτη κάθε άνθρωπο. Αποκαλύπτει την ταξική διάρθρωση του καπιταλισμού, για τη διαιώνιση της κυριαρχίας του. Όσο η εκμετάλλευση εντείνεται τόσο τα μέτρα καταστολής διευρύνονται! Η κρατική τρομοκρατία είναι στην υπηρεσία του κεφαλαίου. Το κατασκοπευτικό πρόγραμμα Έσελον-Σένγκεν είναι το πλήρες ηλεκτρονικό φακέλωμα (μέσω κρατικών αρχείων, με πρόσβαση των μυστικών υπηρεσιών (Μ15Μ16) στις βάσεις δεδομένων τραπεζών-πολυεθνικών εταιριών). Αναπτύσσονται ορμητήρια, για τη λεηλασία του παγκόσμια παραγόμενου πλούτου, την υποταγή των λαών. Το χρέος να αντισταθούμε σ’ αυτή τη διευρυνόμενη αστυνόμευση πέφτει ιστορικά στα εκατομμύρια θύματα της ιμπεριαλιστικής τρομοκρατίας. Στα διεθνή αντιιμπεριαλιστικά κινήματα. Παναγιώτης Καραβασίλης
ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ
“Ελεγεία των Εκβατάνων”
Καθυστερημένα πήρα στα χέρια μου το καλαίσθητο εικαστικοποιητικό βιβλίο του φίλου Κώστα Ευαγγελάτου “Η ελεγεία των Εκβατάνων” (Εκδ. Απόπειρα), που περιέχει ποιήματα και χαρακτικά των χρόνων 20022006. Μια χαρούμενη θλίψη πλημμύρισε το είναι μου σ’ αυτή την αρμονία στίχων και σχεδίων, αποθέωση μιας λυρικής φαντασίας που δεν έπαψε να δημιουργεί. Εκείνο που εντυπωσιάζει από τους πρώτους στίχους είναι η αυτογνωσία του ποιητή και η συνειδητοποίηση της εσωτερικής ερημίας, της μοναξιάς: “Αχλύ της μοναξιάς/ πανσέληνος φόβου/ …ν’ αρμόσεις τα σπαράγματα/ με τη δροσιά του πρωινού/ να ράνεις τους λεκέδες/”. Όπως βλέπουμε η πίστη της κάθαρσης, της αισιοδοξίας συνυπάρχει με το μουντό κόσμο του σήμερα. Ακόμη πιο έντονα αξιοποιείται η ερημία κι η μοναξιά για την καθαρότητα του… πρωινού. Αντιμέτωπος με την πρόσκαιρη επιτυχία των πολλών που μόνο την “αβεβαιότητα ψυχών” θέλει να κρύψει: “χειροκροτήματα ψευδή κι άγονες φόρμες/ αβεβαιότητα ψυχών/ με στίγματα μολύβδου”/, ο ποιητής οργίζεται και καταγγέλει. Βέβαια αυτή η καταγγελία με τον ηρωισμό που την χαρακτηρίζει έχει το τίμημά της: “παίζοντας ζάρια με τους ποντικούς της γης./ –Αρχή του πένθους/ –Είσοδος του πόνου”. Το προσωπικό δράμα μετουσιώνεται σε σαρκασμό της πρόσκαιρης χαράς των παιγνίων. Μη φανταστείτε μ’ αυτό ότι ο Κώστας Ευαγγελάτος ομφαλοσκοπεί θρηνώντας τα προσωπικά του πάθια, όχι, αντιδρά με μια βαθειά τομή στη σύγχρονη πραγματικότητα: “Μετράς και τα μετράς κι ισολογίζεις/ τα άγρια συρίγματα των λύκων/ τη μολυσμένη θαλπωρή της στάχτης/ τα άροτρα της ρημαγμένης γης/ τα πέδιλα των νεαρών προσφύγων/ τα αμφιπρόσωπα είδωλα της σκέψης ”. Συμβουλάτορα λοιπόν του εαυτού του μα και όλων των άλλων που τον συναντούν είτε στην εικαστική του έκφραση είτε στην ποιητική: “Σέρνεσαι και γλιστράς/ Δεν κράτησες τα λά-
τ. 19
βαρα…/ Σκόρπισες και τα λύτρα… /”. Συνδέεται με αυτό του το λόγο με τις βαθύτατες ρίζες του ελληνικού ουμανισμού. Η προσωπική του δραματική εμπειρία στη ζωή τον εξόπλισε μ’ ένα αλάνθαστο ένστικτο αυτοέκθεσης στους συνανθρώπους του: “φωτιές και πίδακες της νιότης/ πατημασιές δειλές και κάμψεις/ της ανεπίδοτης οργής”. Της οργής δηλαδή που παραμένει πύρινος κεραυνός στα εσώψυχά του. Αυτή του η πορεία προς τα συμβολικά Εκβάτανα, τον τόπο της αυτοεξορίας και της αυτοτιμωρίας. Πόσο θυμίζει τα Σούσα του Καβάφη, μ’ επίγνωση της αυτοδιάλυσης που περιγράφει σπαρακτικά: “μετράς με στύσεις τους ρυθμούς της οικουμένης/ βάζεις φωτιά στο τρίχωμα του φόβου/ χύνεις δροσιά που τρέφει/ το θηρίο της ειμαρμένης/. Και σ’ ένα άψογο δεκαπεντασύλλαβο αλλού επιβεβαιώνει αυτή του τη τραγωδία: “κάθε σου σκέψη ανάφλεξη/ στη κάννη που αστοχεί”. Αυτή του η αναγκαία συνύπαρξη με την τύρβη: “τρέχεις και ξύνεις φθείρες ενοχής” δεν τον απελπίζει αλλά: “ωκεανός εισβάλλει στη χαράδρα/ της μετρημένης άμμου της ζωής.”, παρά τη διαπίστωση πως “τριγμός του εαυτού σου/ που τρέμει τους ανθρώπους”. Ένα πρώτιστο στοιχείο της ποίησης του Ευαγγελάτου είναι ο λυρισμός του που αχαλίνωτος, κάποιες φορές, παραμένει σε εικαστικά γνώριμα μεγέθη: “Δακρύζεις στην εξέδρα της φυγής/ δύο ουράνια τόξα στη μαυρίλα/ στα βράχια με τα πεύκα και τα σκίνα/ χειμώνας της καρδιάς και της βροχής”. Αυτή η έμμετρη κωδωνοκρουσία που αγγίζει τη λυρική παράδοση μας αφήνει το ροδόσταμο ιαματικά στη ψυχή μας, μ’ όλο που ο ποιητής ομολογεί πως: “κοιμάσαι ακίνητος/ στις θυμωνιές της τέφρας”. Η ματαιότητα της απόδρασης δε βγάζει όμως πουθενά
~ 4 ~
2017-18
αΡΘΡοΓΡαΦΙα
αφού: “μετακομίζεις στης απελπισίας το γκέτο/ …γίνεσαι άγαλμα στο κέντρο της πλατείας/ σήμα εκτόνωσης παιδιών κι αναρχικών/ δέχεσαι γλειφιτζούρια από μολότωφ./” Πόση σκληρότητα της ατομικής καταστροφής που απολιθώνεται στην αυταπάτη της άναρχης δράσης. Οι ιχνογραφήσεις της εφήμερης ικανοποίησης: “στροφές τριφασικές της συνουσίας/ σαθρό ψωμί των κβάντων της λαγνείας/ μελάνι πένθους σε σφραγίδες ενοχής”, καταλήγουν στην αποκάλυψη με μοναδική ειλικρίνεια των σπαραγμάτων της ζωής του και της ζωής μας. Ο Κ. Ευαγγελάτος δε θέλει να κρύψει τίποτε, δεν έχει κρατούμενα μ’ ένα συνεχή συμβολισμό εκθέτει κι εκτίθεται μ’ απώτερο σκοπό μια λυρική εξέγερση. Μένει ο έρωτας που συχνά καταλήγει σ’ ενοχή, όμως αποτελεί για τον ποιητή τη μόνη ατομική απελευθέρωση, όμως σ’ αυτή την απελευθερωτική λειτουργία, δημιουργία θα έλεγα δεν πρέπει να έχουν θέση η ενοχή και η τύψη: “Η λογική σου άχρηστη/ στο γραφείο της ελπίδας./ Γερνάς και γέρνεις/ στο κενό του τεχνικού αιώνα/ με δόλια γραμμάτια/ σε στοιχειωμένες πόρτες/ με ηλεκτροφόρα μουσική/ επιθανάτιου ρόγχου/. Νοιώθεις πως ο ποιητής συνθλίβεται από τη γνώση μιας πραγματικότητας που δε θέλει μα που σ’ αυτήν υπάρχει και δημιουργεί. Δεν υπάρχει λύπη επομένως, αλλά θρίαμβος ζωής που ανεπαισθήτως η ποίηση εκθέτει χωρίς συχνά να το γνωρίζει και μένει σ’ εμάς να ξεκουκκίσουμε το σκληρό καρπό για να βρούμε την ψίχα επιδόρπιο της ψυχής μας. Δηλαδή δε θα πρέπει
όπως λέει ο ίδιος ο ποιητής να “φιμώνεις πόθους/ με σεμνά εφύμνια”. Σ’ αυτό βρίσκεται η ουσία της αγωνίας του Κ. Ευαγγελάτου που γνωρίζει και περιγράφει την τραγικότητα της προσωπικής μας κοινωνικής συμβατικότητας, ενώ η ελευθερία καρτερεί τη διαύγεια της αποδοχής μιας αλήθειας που οδηγεί στη λύτρωση και στην έμβια ευτυχία: “στους φθαρτούς αρχαγγέλους της σκέψης/ στο πνεύμα της αφής και της αγάπης/ τους ζήτησες τη διδαχή-εμφύτευμα ζωής./” Δε θα συμφωνήσουμε στην άποψη ότι: “στα κόκκινα οστέινα καλούπια/ άφατο σώμα σχηματίζει το μηδέν”, αφού στη φύση δεν πάει τίποτα χαμένο, η έμβια σκόνη αποτελεί λίπασμα για τα μελλοντικά επινίκεια φύτρα. Ο ίδιος εν τέλει εκεί θα καταλήξει: “Αλληγορία πτώσης/ σιτοβολώνας νιότης/ με ορτανσίες χαράς/ αύλιος έρωτας θωπεύει/ τα προλετάρια σώματα/ το σμήνος των καλύκων/ τα κάνιστρα της μάχης/ τα σκήπτρα της λαγνείας/ πλέγμα δυναμικό της ελεγείας/ που εκπορθεί το πένθος/.” Τελικά σ’ αυτό το επώδεινο οδοιπορικό στο λυρικό και εικαστικό κόσμο του Κώστα Ευαγγελάτου αυτό που μας μένει σαν πικρόγλυκια γεύση είναι η αγωνία του να ξεφύγει από το σκοτεινό δάσος του πεπρωμένου με μια: “Αντιστασιακή ωδή στο θάνατο/ η γλώσσα της σκέψης προϋπάρχει”. Κρατάμε λοιπόν το φυλακτό της πνευματικότητας του ανθρώπου που ξεπερνάει συλλογικά τα πιο δύσκολα οδοφράγματα και αναδείχνεται μ’ αυτό νικητής της τέφρας και της φθοράς. Γιάννης Παπαοικονόμου
Επισημάνσεις με αφορμή την έκθεση
DADA-AFRICΑ ΣΤΟ MUSEE DE L' ORANGERIE
Το 2016 με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ανάπτυξη του "ντανταισμού", αλλά και φέτος σε μεγάλα διεθνή εικαστικά κέντρα έχουν διοργανωθεί από Oργανισμούς, Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης, Γκαλερί, Oμάδες καλλιτεχνών και διανοητών, εκθέσεις αφιερωμένες στο κίνημα DADA, με ανάλογες αναφορές, αναβιώσεις έργων αλλά και δράσεων, που εδράζονται στα διδάγματα και τα πρότυπα του κινήματος. Αν και η κριτική θεώρηση όλων αυτών που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, τόσο σε μεγάλα εικαστικά κέντρα του εξωτερικού, όσο και αυτά που έχουν διοργανωθεί επετειακά στον τόπο μας, απέχουν πρακτικά από τις πεποιθήσεις και τις προθέσεις του συγκλονιστικού αντιεξουσιαστικού κινήματος, αφού το παρουσιάζουν μουσειολογικά ή επαναλαμβάνουν μάλιστα σκηνοθετημένες ορισμένες από τις διάσημες performance των πρωτοπόρων του. Προεκτείνουν έτσι τη σύγχυση σε ακροατήρια και θεατές, που τόσα χρόνια κατευθύνονται από τους κανόνες και τις προθέσεις του συστήματος διακίνησης και προβολής των έργων τέχνης. Όμως, έστω και με αυτούς τους τρόπους, τα μηνύματα του "ντανταισμού" παραμένουν ηχηρά και επίκαιρα και όσοι διαθέτουν ανοικτές κεραίες συλλαμβάνουν το πηγαίο πνεύμα του, που τροφοδοτήθηκε κύρια, καταλυτικά και ιδιαίτερα από τον εισαγόμενο αισθητικό πρωτογονισμό των Αφρικανικών και υπερποντίων κτήσεων της Γαλλίας, της Βρετανίας, του Βελγίου και άλλων αποικιοκρατών της Ευρώπης. Εν τούτοις η μεγάλη έκθεση
που παρουσιάζεται από τον Οκτώβρη του 2017 και θα διαρκέσει μέχρι τον Φεβρουάριο του 2018 στο Μουσείο Ορανζερί στο Παρίσι φωτίζει συγκριτικά και εντυπωσιακά ένα μεγάλο και μη ιδιαίτερα προβεβλημένο φάσμα όλων των συμβολικών αισθητικών πηγών που ώθησαν και ενδυνάμωσαν το dada αλλά και όλα τα προηγούμενα, σύγχρονα με αυτό καθώς και τα επόμενα από αυτό κινήματα του μοντερνισμού. Το διεθνές κίνημα του "ντανταισμού", που ανέθρεψε σαν ευρηματική "νταντά" για νήπια ο επαναστατικός 20ος αιώνας, προβάλλει εμφανώς τις προθέσεις του σε σχέση με τα άλλα μεγάλα εκφραστικά-στυλιστικά κινήματα των –ισμων που εμφανίστηκαν πριν ή και παράλληλα του. Διαφέρει από τον "κυβισμό" που ανατέμνει και αναδιπλώνει χωροχρονικά τη φόρμα του αισθητικού αντικειμένου, με κορυφαίο τον Πικασσό και τα τερατικά πρόσωπα-μάσκες του, τον ονειρικό, και εφιαλτικό "υπερρεαλισμό" που αναλύει με ψυχογνωσιακές μεθόδους το υποσυνείδητο, με βάση την ψυχαναλυτική διαδικασία εφαρμόζοντας τα διδάγματα και το ξεκλείδωμα των δεδομένων της υποσυνείδητης ζωής από τα ταμπού και τοτέμ του Φρόυντ, με τη χρήση της ψυχανάλυσης. Τα έργα των κινημάτων αυτών απευθυνόντουσαν αρχικά σε ειδικούς και γενικά στο ελιτίστικο κοινό. Αντίθετα ο "ντανταισμός", απαίτησε τη συμμετοχή του κοινού και τη "θορυβώδη" δημόσια εμφάνιση των με-
~ 5 ~
αΡΘΡοΓΡαΦΙα
λών του. Πριν, τα έργα της πρωτοπορίας ήταν εκτεθειμένα στους συμβατικούς χώρους του ατελιέ, της γκαλερί, των ιδιωτικών και κρατικών συλλογών κλπ, αλλά δεν ήταν στη δημόσια καθημερινή σφαίρα και προσιτά με αμεσότητα. Για να συνειδητοποιήσουμε την επαναστατικότητα αυτών των κινημάτων και τις τεράστιες ανατρεπτικές επιπτώσεις και προτάσεις τους είναι βασική η ιστορική μας προσέγγιση στην πρώιμη ρωσική avant-garde, από την οποία ξεκίνησε η σύγχρονη τέχνη και κύρια στον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκυ. Ο κορυφαίος επαναστάτης ποιητής, σε εκκεντρικές δημόσιες εμφανίσεις του γινόταν ένα ζωντανό κινούμενο έργο τέχνης. Ανάμεσα στα νέα δεδομένα για τους καλλιτέχνες-ερευνητές ήταν εκτός από τις μεθόδους της ψυχανάλυσης, τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας, επιτεύγματα που ήδη από την διατύπωση της θεωρίας της Σχετικότητας από τον Αινστάιν, είχαν επηρεάσει τις δυνατότητες πρόσληψης και απόδοσης του αισθητικού αντικειμένου, ιδιαίτερα στις πρώτες φάσεις του κυβιστικού κινήματος. Όλα αυτά τα δεδομένα διαμόρφωσαν την ανατρεπτικότητα των ντανταιστών ήδη από το 1915. Στην δεκαετία λοιπόν του 1920-30 άνθισε ακάθεκτο το "ντανταιστικό" κίνημα και έγιναν πολλές εκθέσεις που απελευθέρωσαν τους καλλιτέχνες και το κοινό από τα παραδοσιακά πρότυπα της κλασικής τέχνης. Εκτίθενται έργα που προέρχονται από σκουπίδια, πολυθεαματικές συνθέσεις και ready mades, όχι με αρμονικούς άξονες αλλά με αντιθετικές τάσεις που φθάνουν μέχρι και την καταστροφή τους. Συλλήψεις αναρχικής εκφραστικής θεώρησης που το κάθε τι μπορεί να "είναι" έργο τέχνης, εφόσον ο καλλιτέχνης το υπογράφει. Κύριος θεμελιωτής των θεωρητικών αυτών απόψεων ο Μαρσέλ Ντυσάν, που διαδραμάτισε για δεκαετίες καθοριστικό ρόλο με την αναπροσαρμογή των ready mades, την ακύρωση της χρηστικής λογικής και της τεχνικής και γενικά την νοητική διεργασία πίσω από κάθε δημιούργημα. Όταν λοιπόν οι: Marcel Janco, Hugo Ball, Hans Richter, Tristan Tzara, Hans Arp, Fr. Picabia, Sophie Taeuber, Emmy Hennings, Richard Huelsenbeck και άλλοι καλλιτέχνες συνέλαβαν την ιδέα για μια παράσταση τύπου «καμπαρέ», με τραγούδια, απαγγελίες κειμένων, εκθέσεις έργων τους, σε αίθουσα που νοίκιασαν στη Ζυρίχη το 1916, ίδρυσαν το πρώτο Performance Center στην ιστορία. Η κυκλοφορία του φυλλαδίου Cabaret Voltaire, η διάδοση των «ντανταϊστικών» κειμένων και η ίδρυση της γκαλερί Dada, συνέτειναν στην εξάπλωση του κινήματος. Οι καλλιτέχνες του δυναμικού αντιεξουσιαστικού κινήματος, με τις ανατρεπτικές και ριζοσπαστικές τάσεις τους, διατυπωμένες και γραπτά στα μανιφέστα τους, έδωσαν τις θεωρητικές αναφορές, αλλά και τις πρακτικές εφαρμογές των νέων εκφραστικών μέσων. Η ταυτόχρονη ανάπτυξη της πλήρους αποσύνδεσης
τ. 19
του καλλιτέχνη από την ακαδημαική παράδοση, με έντονη εμβέλεια, συνέτειναν στην εμφάνιση και αποδοχή νεωτεριστικών μορφών εικαστικής έκφρασης. Οι "ντανταιστές" εκτός από την προσθήκη πραγματικών αντικειμένων στα έργα τους, κάτι που έκανε με ιδιαίτερη επιτυχία ο Kurt Schwitters, πρόσθεσαν στα έργα τους στοιχεία ζωντανής παράστασης που πολλές φορές θύμιζε πρωτόγονες τελετουργίες. Με άμεσες ή έμμεσες αναφορές στην εκφραστική δύναμη του αυθόρμητου βασίστηκε η δημιουργία των κάθε μορφής έργων. Βέβαια ο Μαρσέλ Ντυσσάν θεωρητικοποίησε τις νέες αισθητικές απόψεις, ο Λάσλο Μοχόλυ-Νάγκυ ανάπτυξε τεράστιες δυνατότητες με τα έργα του στο πεδίο των φωτογραφικών εφαρμογών, όπως τα φωτοκολλάζ, τα φωνητικά ποιήματα και οι εγκαταστάσεις στο περιβάλλον. Eπίσης ο Ραούλ Χάουσμαν με θεαματικό τρόπο πραγμάτωσε όλα εκείνα που πρότεινε στο θεωρητικό του κείμενο «Νέα Οπτική» ο Μοχόλυ-Νάγκυ. Τυχαία αντικείμενα μεταμορφώθηκαν σε έργα τέχνης και ο Χάνς Άρπ είχε δηλώσει με ενθουσιασμό στη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου: "…ενώ ο πόλεμος ήταν στο φόρτε του εμείς κάναμε πειραματική μοντέρνα τέχνη!" Κυριολεκτικά στην έξαρση του κινήματος εφαρμόστηκε η ιδεολογική και αισθητική άποψη και θέση απόρριψης των κλασικών προτύπων, αστικών κατεστημένων προσεγγίσεων στο φαινόμενο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η έμπρακτη κατάργηση των στεγανών μεταξύ διαφορετικών μορφών έκφρασης και η αλλαγή των προτύπων με πρωτόγονα και τοτεμικά σύμβολα εξω-ευρωπαικών πολιτισμών μπόλιασαν το κορεσμένο πνεύμα των Ευρωπαίων με το γήινο, προγονικό και "άλογο" πνεύμα των Αφρικανών ενάντια σε δυτικούς θεμελιώδεις κανόνες και οπτικές. Η τωρινή έκθεση στο Μουσείο Ορανζερί στο Παρίσι καταδεικνύει με εύληπτο τρόπο πως η αφρικανική λαική, θρησκευτική και έντονα παγανιστική τέχνη, ακόμη και τα αντικείμενα της μαγείας (βουντού) είχαν επιρρεάσει όλους σχεδόν τους "υπερρεαλιστές" και τους "ντανταιστές". Μάλιστα ορισμένοι όπως ο Αντρέ Μπρετόν, ο Γκιγιόμ Απολλιναίρ, ο Πάμπλο Πικασσό, ο Μαξ Έρνστ, κριτικοί τέχνης, συλλέκτες όπως ο Πώλ Γκιγιώμ κ.α. είχαν αποκτήσει "πολύτιμες" συλλογές με "νέγρικα", "βαρβαρικά" έργα των ανώνυμων Αφρικανών καλλιτεχνών. Η επιλεγμένη παράθεση στην έκθεση συναφών εκδόσεων και ντοκουμέντων συνθέτει ένα σύνολο πληροφοριών με σημαντική εκπαιδευτική αξία. Επίσης η πτέρυγα του Μουσείου με έργα σύγχρονων καλλιτεχνών που έχουν βασιστεί στα πρότυπα του DADAAFRICA έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον οπτικοποιώντας τη διαχρονικότητα του κινήματος μέχρι τις μέρες μας.
~ 6 ~
Κώστας Ευαγγελάτος Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
Χυδαία επίθεση στην Νατάσσα Μποφίλιου και πληρωμένες απαντήσεις...
Μια συνέντευξη που έδωσε στις αρχές του Δεκέμβρη η τραγουδίστρια Νατάσσα Μποφίλιου σε σαββατοκυριακάτικη εφημερίδα, έγινε με αφορμή να ξεκινήσει μια επίθεση εναντίον της. Στη συνέντευξη μεταξύ άλλων ανάφερε: «Πιστεύω στην οργανωμένη πάλη και θα στέκομαι μπροστά της προσοχή!», «η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι δικτατορία», «από τη στιγμή που είσαι μέσα στο σύστημα, δεν μπορείς να κάνεις την ανατροπή. Η επανάσταση γίνεται μόνο από το λαό», «Ψηφίζω ΚΚΕ, αν και διαφωνώ σε πολλά σημεία, για δύο λόγους: Επειδή το νιώθω ως τιμή για την οικογένειά μου και τους παππούδες μου, που ήταν στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και σκοτώθηκαν στην Αντίσταση κι επειδή πιστεύω στην οργανωμένη πάλη».
μένη πάλη και θα στέκομαι μπροστά της προσοχή! (...) Προσπαθώ όλη μου τη ζωή να παραμείνω συνεπής στις αρχές και τις θέσεις μου. Και θα συνεχίσω να προσπαθώ με πάθος. Εσείς μπορείτε, με τη σειρά σας, να συνεχίσετε να πετάτε λάσπη σε κάθε διαφορετική άποψη, με τη λύσσα και το βαθύ σεξισμό που συνηθίζετε, αλλά να είστε βέβαιοι πως δεν μπορείτε να λερώσετε ούτε την ψυχή, ούτε την τιμή μου». Τη στήριξή τους στην Νατάσσα Μποφίλιου, απέναντι στην αισχρή επίθεση που δέχεται, εξέφρασαν πολλοί συνάδελφοί της καλλιτέχνες, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, οι οποίοι με δηλώσεις και αναρτήσεις τους έχουν σταθεί στο πλευρό της. Ενδεικτικά αναφέρονται:
Μετά τη συνέντευξη έπεσαν πάνω της να τη «φάνε» τα διάφορα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης» με ειρωνείες και απαράδεκτα σχόλια, προσπαθώντας να «τσαλακώσουν» την εικόνα και τη σχέση της με το κοινό, ειδικά το νεανικό. Οι επιθέσεις και οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν από τα φασιστοειδή της Χρυσής Αυγής καθώς και από διάφορες «προσωπικότητες» και έντυπα, που επιτελούν πολύ πρόθυμα το ρόλο του υποστηρικτή της αντιδραστικής ΕΕ και της σαπίλας του καπιταλιστικού συστήματος. Κι όλα αυτά με έναν ραφιναρισμένο αντικομμουνισμό, που αποκαλύπτει τις πραγματικές τους προθέσεις. Φαίνεται λοιπόν ότι για όλους αυτούς είναι ασυγχώρητο μια καλλιτέχνιδα καταξιωμένη και δημοφιλής, κυρίως στη νεολαία, να δηλώνει δημόσια τη συμπάθειά της στο ΚΚΕ και την πίστη της στην οργανωμένη πάλη, σε καιρούς που ο αντικομμουνισμός φουντώνει και χύνει δηλητήριο στις νεανικές κυρίως συνειδήσεις. Τους είναι αδιανόητο να ακούγεται από τέτοια χείλη λόγος καταγγελτικός για την ΕΕ, που πράγματι είναι δικτατορία για τα δικαιώματα και τις σύγχρονες ανάγκες των λαών και έχει για επίσημη ιδεολογία της τον αντικομμουνισμό. Ωστόσο, όλοι αυτοί μάταια πασχίζουν, καθώς πληρωμένη απάντηση έδωσε η ίδια η Νατάσσα Μποφίλιου με ανάρτησή της, όπου μεταξύ άλλων σημειώνει: «Πιστεύω στον προσωπικό, αλλά και στο συλλογικό αγώνα, στα όμορφα πράγματα, στη μουσική, στον έρωτα, στον άνθρωπο, στην επανάσταση. Πιστεύω στην οργανω-
Ο τραγουδοποιός Παντελής Θαλασσινός σχολιάζοντας τους επικριτές της ανέφερε ότι κανείς δεν θα ασχολούνταν εάν στη συνέντευξή της υποστήριζε ότι θαυμάζει το «ευρωπαϊκό σύστημα». Η Τάνια Τσανακλίδου, απευθυνόμενη στην Ν.Μποφίλιου, σχολίασε ανάμεσα στα άλλα ότι «όταν μας βρίζουν αυτοί που σιχαινόμαστε πάει να πει ότι δεν έχουμε χάσει το δρόμο μας» και ο τραγουδοποιός Στάθης Δρογώσης ανέφερε ότι «βρίζετε ένα κορίτσι που τραγουδάει σε χιλιάδες κόσμο χωρίς να αλλάξει τις απόψεις της από τότε που ξεκίνησε». Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Έλενα Ακρίτα σε ανάρτησή της σημείωσε: «Δεν υπάρχει debate εδώ. Όταν έναν άνθρωπο τον φτύνει φασίστας, είσαι με τον άνθρωπο. Τέλος». Την ίδια στιγμή, συνεχίστηκε η επίθεση στην τραγουδίστρια και στη λίστα των ...«θιγμένων» προστέθηκε και ο Σταύρος Θεοδωράκης, εγκαλώντας τη μάλιστα με ...νουθεσίες, που αφορούν την επαγγελματική της ιδιότητα, ότι «δεν σκέφτεσαι καθόλου τις ευθύνες σου για όλους αυτούς που σε ακολουθούν». Τί άραγε θεωρεί ο ίδιος ως ευθύνη;… Το περιοδικό μας ενώνει την ταπεινή φωνή του μ’ εκείνους που, τιμώντας την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία πήραν αμέσως θέση κατά της χυδαιολογίας των στυλοβατών του σάπιου συστήματος που θέλουν την διαιώνισή του. Τί κρίμα γι’ αυτούς που δεν υπάρχουν πια ξερονήσια και σκοπευτήρια να νουθετήσουν την “αντάρτισσα” Νατάσσα Μπαφίλιου…
~ 7 ~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
Και το Ρεμπέτικο στον κατάλογο
τ. 19
της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO
Στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτι- Χίο, η Τηνιακή μαρμαροτεχνία, καθώς και το εθιμικό στικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO δρώμενο των Μωμόγερων, που πραγματοποιείται σε συμπεριλαμβάνεται πλέον και το Ρεμπέτικο τραγούδι, οκτώ χωριά της Κοζάνης την περίοδο από την παραμομετά τη σχετική απόφαση της Διακυβερνητικής Επι- νή των Χριστουγέννων έως των Φώτων. Φάκελο υποτροπής της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Αϋλης Πο- ψηφιότητας για εγγραφή στον ίδιο κατάλογο της UNλιτιστικής Κληρονομιάς στη 12η Ετήσια Συνεδρίασή ESCO έχει υποβάλει η Ελλάδα (από κοινού με τις Γαλτης, που πραγματοποιήθηκε στη Ν. Κορέα από τις 4 έως λία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρο, Σλοβετις 9 Δεκέμβρη. νία) για την τέχνη της ξερολιθιάς. Ο φάκελος υποψηΌπως σημειώνεται στο ν.3028/2002 «Για την προ- φιότητας πρόκειται να αξιολογηθεί από τις αρμόδιες στασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής επιτροπές της UNESCO το φθινόπωρο του 2018. κληρονομιάς», άυλα πολιτιστικά αγαθά «νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού». Τον Οκτώβρη του 2003 υιοθετήθηκε από την UNESCO η Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που αποδίδει πρωταρχική σημασία και στις κοινότητες - φορείς της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Ρεμπέτικο είναι το 5ο στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που εγγράφει η Ελλάδα στο σχετικό Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο. Έχουν προηγηθεί η Μεσογειακή δίαιτα (από κοινού με Ιταλία, Ισπανία, Μαρόκο, Πορτογαλία, Η κομπανία μπροστά από το μαγαζί του Μπάτη, στου Καραϊσκάκη το 1933. Κύπρο, Κροατία), η Τεχνογνωσία της παΔιακρίνονται οι Βαμβακάρης, Μπάτης, Μπόγρης, Γκότσης κ.ά. ραδοσιακής μαστιχοκαλλιέργειας στη
Συζήτηση με την Έρη Ρίτσου
Σε μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση που διοργανώθηκε στο 1ο ΓΕΛ Κερατσινίου παραβρέθηκε και μίλησε η συγγραφέας Έρη Ρίτσου στις 7 Δεκέμβρη. Κάποιοι μαθητές, στα πλαίσια του μαθήματος της Λογοτεχνίας, διάβασαν και έκαναν εργασίες πάνω στο βιβλίο της «Ο νεκρός δολοφονήθηκε». Άλλοι μαθητές και γονείς, είχαν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε μία
συζήτηση που απλώθηκε σε διάφορα ζητήματα. Η συγγραφέας ευχαρίστησε εκπαιδευτικούς και παιδιά και αναφέρθηκε στους νέους, που κατά τη γνώμη της έχουν και εξαιρετική ωριμότητα, κρίση και αισθητήριο. Σε ερωτήσεις που διατύπωσαν μαθητές του σχολείου, από που προέρχεται η έμπνευση για το συγκεκριμένο βιβλίο, η συγγραφέας απάντησε ότι ξεκίνησε να το γράφει μετά τις αλλεπάλληλες εκλογές του 2015 και αναφέρθηκε στη διάψευση της ελπίδας πολλών ανθρώπων, στην οικονομική κρίση, τη μείωση των μισθών και των συντάξεων, στα απίστευτα ψεύδη που είχαν λεχθεί, στο φευγιό των νέων επιστημόνων, το μεταναστευτικό θέμα, την άνοδο του φασισμού που βρίσκει απήχηση σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουν την Ιστορία. Μίλησε ακόμα με αγάπη για την μητέρα και τον πατέρα της και κάλεσε τους νέους να φροντίζουν τον εαυτό τους, να καλλιεργούν τη σκέψη τους, να έχουν ανθρωπιά, να διαλέγουν τον αγώνα, να μη μένουν απαθείς.
~ 8 ~
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
Εντυπωσιάζει η έκθεση με έργα του Γ. Βαρλάμου
Τεχνών Λ.Μοντεσάντου και Ν.ΔαμιαΗ έκθεση διοργανώθηκε από την ΚΕ νάκη. Εργάστηκαν συλλογικά για του ΚΚΕ, στο πλαίσιο του εορτασμού τρία χρόνια και δημιούργησαν ένα των 100 χρόνων του Κόμματος, για μοναδικό έργο, μέγιστης εικαστικής να τιμήσει τον μεγάλο κομμουνιστή αξίας, που κυκλοφόρησε στο λεύκωζωγράφο - χαράκτη Γιώργη Βαρλάμο, μα –σε περιορισμένο αριθμό αντιτύο οποίος κληροδότησε με τη χειρόπων– «Δέκα Λευκαί Αττικαί Λήκυγραφη δημόσια διαθήκη του στο ΚΚΕ θοι». Οι επισκέπτες ακόμα μπορούν το εργαστήριό του και το έργο του, να δουν σε προθήκες τα εργαλεία Η έκθεση φιλοξενείται στο Βυζαντιτου, μήτρες ξυλογραφίας, μελέτες νό και Χριστιανικό Μουσείο (Βασικαι σημειώσεις του. λίσσης Σοφίας 11), με θέμα «Τ' αγριοΜε τη ζωή και το έργο του λούλουδα του Βαρλάμου». στο πλευρό των καταπιεσμένων Με την παρουσία πλήθους κόΗ κομμουνιστική ιδεολογία ενέπνευσμου πραγματοποιήθηκαν το απόσε στον Βαρλάμο την αγάπη για τον γευμα της Παρασκευής 15 Δεκέμβρη άνθρωπο και τη φύση. Η συνεπής πο2017 τα εγκαίνια της εικαστικής έκλιτική θέση και στάση του του κόστιθεσης με έργα του Γιώργη Βαρλάσαν την απόρριψη των αιτήσεών του μου. Επίσης παρευρέθηκε πολυμεγια εκλογή του ως καθηγητή Χαρακτιλής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, κής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεμε επικεφαλής τον ΓΓ της, Δημήτρη χνών, επί τρεις μάλιστα φορές. Ο Κουτσούμπα, ο οποίος ξεναγήθηκε Γιώργης Βαρλάμος αφιέρωσε όλη τη στην έκθεση. Παρευρέθηκε ακόμα Αυτοπροσωπογραφία του Γιώργη Βαρλάμου ζωή και την τέχνη του στον αγώνα για αντιπροσωπεία του ΚΣ της ΚΝΕ, με να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Με το επικεφαλής τον Νίκο Αμπατιέλο, έργο του βρέθηκε στο πλευρό των Γραμματέα του ΚΣ. Επίσης παρευρέαδικημένων και καταπιεσμένων σε θηκε η Λίνα Ποταμιάνου, ανηψιά του κάθε κρίσιμη στιγμή της ταξικής πάΓ. Βαρλάμου. λης: Για τα δεινά του λαού μας, αλλά Την εκδήλωση άνοιξε η Αικατερίκαι για τον αγώνα του για τις μεγάλες νη Δελαπόρτα, διευθύντρια του Βυαξίες, το δίκιο και την ομορφιά, με έρζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. γα του ενάντια στο φασισμό, ενάντια Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ μίλησε η στον πόλεμο, για την ειρήνη. ΕργάΕλένη Μηλιαρονικολάκη, υπεύθυνη στηκε για την «έξοδο» της Τέχνης του Τμήματος Πολιτισμού. από τα σαλόνια και με την ακούραστη Ήδη στην έκθεση, έχουν ξεναγηδουλειά του πάλεψε για τη συμπόρευθεί εκατοντάδες επισκέπτες και θα ση της Τέχνης με τις ανάγκες, τα διδιαρκέσει έως τις 11 Μάρτη 2018. καιώματα, τους κοινωνικούς και απεΚορμός της είναι τα αγριολούλουδα, λευθερωτικούς αγώνες του λαού. που τόσο αγάπησε ο Βαρλάμος και Λίγο πριν «φύγει» από τη ζωή, ο τα προσέφερε με την τέχνη του στο «Αγριολούλουδα», ακουαρέλα 1978 Γιώργης Βαρλάμος άφησε στο ΚΚΕ κοινό. Πρόκειται για σχέδια (μελέτες), ακριλικά σε καμβά, ακουαρέλες και χαρακτικά. παρακαταθήκη το έργο του και την επιθυμία του να Ακόμα, θα παρουσιαστούν μερικά σχέδια του καλλι- μαθαίνουν οι νέοι καλλιτέχνες από αυτό. Το πρόγραμμα λειτουργίας τέχνη από την περίοδο της δικτατορίας καθώς και κάποια έργα του με θέμα τα Μετέωρα. Οι επισκέπτες της Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Κυριακή 9 π.μ. έκθεσης μπορούν ακόμα να θαυμάσουν ένα δείγμα 4 μ.μ. Οργανωμένες ξεναγήσεις πραγματοποιούνται από τη θαυμάσια εικονογράφηση που έκανε το 1973 κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 11 π.μ. και στη 1 μ.μ. Η γενική είσοδος είναι για τις τραγωδίες του 4 ευρώ, η είσοδος είναι Σοφοκλή και κυκλοφόελεύθερη την πρώτη ρησε σε πολυτελή τρίΚυριακή κάθε μήνα. τομη έκδοση στο ΠαρίΕλεύθερη είσοδος: Νέοι σι, όπως και δείγμα από έως 18 ετών, κάτοχοι την πιστή χαρακτική ενεργού κάρτας ανεραποτύπωση δέκα λευγίας, φοιτητές και σπουκών ληκύθων του 5ου δαστές, άτομα με αναπ.Χ. αιώνα, που φιλοτέπηρία (67% και άνω) και χνησε μαζί με τον δάένας συνοδός αυτών, σκαλό του Γ.Κεφαλληνό γονείς πολύτεκνων οικαι τους συμμαθητές κογενειών. του στη Σχολή Καλών Στιγμιότυπο από την έκθεση
~ 9 ~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
Συναυλία - αφιέρωμα στον Άλκη Αλκαίο
«Δε βγαίνουνε τα όνειρα σε πλειστηριασμό, δεν παίχτηκε η παρτίδα μας ακόμα...» Είναι ο τίτλος της συναυλίας - αφιέρωμα στον ποιητή και στιχουργό Αλκη Αλκαίο, που διοργάνωσε η Περιφερειακή Οργάνωση ΑΕΙ Αττικής της ΚΝΕ. Η συναυλία θα γίνει την Κυριακή 17 Δεκέμβρη, στις 6.30 μ.μ., στο κινηματογράφο «Studio» (Σταυροπούλου 33, πλ. Αμερικής) και θα παίξει συγκρότημα της ΠΟ ΑΕΙ Αττικής. Χαιρετισμό θα απεύθυνε η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ και υπεύθυνη της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ. Κάποια από τα αγαπημένα τραγούδια, που τους στίχους τους υπογράφει ο Αλ. Αλκαίος και ακούστηκαν στη συναυλία, είναι: Αγύριστο κεφάλι, Για μια Ντολόρες, Ερωτικό (Πιρόγα), Μια παλιά φωτογραφία, Πάντα γελαστοί, Πρωινό τσιγάρο, Πουέρτο Ρίκο... Πέντε χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατο του Αλ. Αλκαίου, στις 10 Δεκέμβρη του 2012, σε ηλικία 63 χρόνων. Μας συντροφεύουν όμως και θα μας συντροφεύουν πάντα τα τραγούδια του, εκατοντάδες ποιητικές δημιουργίες, μελοποιημένες από πολλούς, αξιολογότατους συνθέτες και χιλιοτραγουδισμένες... Ο Άλκης Αλκαίος (το πραγματικό του όνομα ήταν Βαγγέλης Λιάρος) ήταν ένας ποιητής «που υποδυόταν τον στιχουργό και άλλαξε τη ρότα του μεταπολιτευτικού τραγουδιού», όπως έχει πει χαρακτηριστικά ο Θάνος Μικρούτσικος, ο οποίος έχει μελοποιήσει δεκάδες τραγούδια του και μάλιστα ήταν αυτός που τον «ανακάλυψε» στιχουργικά. Από τα τέλη της δεκαετίας του '70, ο Αλ. Αλκαίος δημοσιεύει ποιήματά του και κείμενα για την τέχνη στον «Ριζοσπάστη» (είχε ενταχθεί στις γραμμές του ΚΚΕ με τη μεταπολίτευση). Στις 12 Φλεβάρη του 1978, δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη» το ποίημα του Αλ. Αλκαίου «Φλεβάρης 1848». Εκεί το διάβασε ο Θάνος Μικρούτσικος και αποφάσισε να το μελοποιήσει. Το ερμήνευσε η Μαρία Δημητριάδη και εντάχθηκε στο δίσκο «Τα τραγούδια της λευτεριάς» που κυκλοφόρησε το Δεκέμβρη του 1978. Από τότε ξεκίνησε η συνεργασία
τ. 19
στιχουργού και συνθέτη, που έδωσε αργότερα τους δίσκους «Εμπάργκο» και «Στου αιώνα την παράγκα» και πολλά ακόμα εξαιρετικά τραγούδια. Για τρεις δεκαετίες ο Αλ. Αλκαίος λάμπρυνε την ελληνική μουσική σκηνή με τους στίχους του. Συνεργάστηκε με τους Νότη Μαυρουδή, Σωκράτη Μάλαμα, Μίλτο Πασχαλίδη, Μάριο Τόκα, Διονύση Τσακνή, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Μπάμπη Στόκα, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Οδυσσέα Ιωάννου και άλλους ακόμα δημιουργούς.
Η επικοινωνία σας με τη Φωνή:
Μπορείτε να στέλνετε έργα και συνεργασίες σας σε μορφή word, όπως και απόψεις, φωτογραφίες, παρατηρήσεις ή ακόμα και ερωτήσεις για την έκδοση, στο e-mail του περιοδικού: flogotexnwn@yahoo.gr
Επιλέγετε, αν είναι δυνατό, τα πεζά κείμενά σας να μην ξεπερνούν τις δύο δακτυλογραφημένες σελίδες, για διευκόλυνση της σελιδοποίησης. ~~~*~~~
Επίσης η Φωνή έχει αναρτηθεί στον Ιστότοπο issuu.com/fonilogotexnwn
Εκεί μπορείτε να τη διαβάσετε ή και να την κατεβάσετε στον υπολογιστή σας με τη μορφή PDF. ~ 10 ~
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ
Αγωνιστικές δράσεις για την υπογραφή ΣΣΕ
Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν το βράδυ του Σαββάτου, 30 Δεκέμβρη, τα τριήμερα μουσικοθεατρικά δρώμενα που διοργάνωσε το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) για το κοινό, στην Αθήνα, στο πλαίσιο των πολύμορφων κινητοποιήσεών του για την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας με τους θεατρικούς επιχειρηματίες. Σε αυτό το πλαίσιο το βράδυ της Πέμπτης το ΣΕΗ έκανε χορευτικά δρώμενα μπροστά στα θέατρα «Γκλόρια» και «Ακροπόλ» στην οδό Ιπποκράτους. Την Παρασκευή 29 Δεκέμβρη κατά μήκος της οδού Σαρρή. Και το Σάββατο 30 Δεκέμβρη στο «Παλλάς» στη Βουκουρεστίου και τη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Αμερικής. Το δρώμενο προέβλεπε ότι στο πλαίσιο μιας υποτιθέμενης πρόβας, ένας ηθοποιός λιποθυμά από την εξάντληση, θέλοντας έτσι και με αυτόν τον συμβολικό τρόπο το ΣΕΗ να αναδείξει τις συνθήκες δουλειάς που επικρατούν στον κλάδο. Το δρώμενο συνάντησε τη θερμή υποδοχή και τη συμπαράσταση του κοινού που προσερχόταν στα θέ-
ατρα προκειμένου να παρακολουθήσει τις παραστάσεις, ενώ τα μέλη του ΣΕΗ με υλικό που μοίραζαν ενημέρωναν για τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις τους αναφορικά με την ΣΣΕ. Στο γράμμα του ΣΕΗ προς το κοινό, μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής: «Μετά την άρνηση θεατρικών επιχειρηματιών να έρθουν στις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή ΣΣΕ, το ΣΕΗ πήρε την απόφαση, να απευθυνθεί σε εσάς, το κοινό, γιατί ξέρουμε ότι στον αγώνα που έχουμε αποφασίσει να δώσουμε μπορείτε να παίξετε ένα σπουδαίο ρόλο. Μπορείτε να μας γεμίσετε με δύναμη και κουράγιο σε μια μάχη που εκτός από την υπεράσπιση των όρων εργασίας μας, αφορά και Στην ίδια μας την τέχνη, το ίδιο το θέατρο. Δίνουμε τη μάχη για να μπορούμε να ασκούμε την τέχνη μας με αξιώσεις, να την εξελίσσουμε, να μπορούμε να ζούμε από αυτήν, έτσι ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στον τελικό αποδέκτη, το κοινό». Σχετικό βίντεο είναι αναρτημένο στον 902.gr της 31 Δεκέμβρη 2017.
Μια παράσταση για τον Γιώργο Ζαμπέτα
Μία παράσταση που ξεδιπλώνει στιγμές από τη ζωή και το έργο του λαϊκού μουσικού δημιουργού και δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Γιώργου Ζαμπέτα, ανεβαίνει στο θέατρο «Αλίκη», σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. Την παράσταση παρακολούθησε, το βράδυ της Παρασκευής 29 Δεκέμβρη, αντιπροσωπεία του ΚΚΕ με
επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα. Πρωταγωνιστούν: Βίκυ Σταυροπούλου, Τάσος Χαλκιάς, Λευτέρης Ελευθερίου, Χριστίνα Τσάφου, Ελένη Καρακάση, Μάκης Πατέλης, Κωνσταντίνος Κακούρης και ένας μεγάλος θίασος από νέους ηθοποιούς και χορευτές και 8μελής ζωντανή ορχήστρα.
~ 11 ~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
8Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΝΕ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΣΣΟ
τ. 19
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΓΙΟΡΤΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Δημιουργικά εργαστήρια
Στο τέλος της βραδιάς πάρτι για μικρούς και μεγάλους
Μια πολύ κεφάτη και όμορφη γιορτή στήθηκε για άλλη μια χρονιά φέτος στην έδρα της ΚΕ του Κόμματος, στον Περισσό, προχτές Κυριακή: Ηταν το 8ο Χριστουγεννιάτικο Φεστιβάλ του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, που το αγκάλιασαν γονείς και παιδιά, που γέλασαν, έπαιξαν και διασκέδασαν με την καρδιά τους. Η καθιερωμένη και ξεχωριστή γιορτή είχε και φέτος όλα όσα ένα παιδί ονειρεύεται! Παιχνίδια, παραμύθια, θέατρο, ομαδικές δραστηριότητες, δημιουργικά εργαστήρια και, φυσικά, γλυκά! Από τις 5 το απόγευμα, άνοιξαν οι πόρτες και το φουαγέ γέμισε με χαρούμενες παιδικές φατσούλες.
«Η Αλίκη στη χώρα των Χριστουγέννων», από το θέατρο της Ι. Μπόικο
Χριστουγεννιάτικη γιορτή για παιδιά Λαϊκή Επιτροπή Κερατσινίου - Δραπετσώνας
ΚΝΕ Θεσσαλονίκης Πρωτοχρονιάτικη Γιορτή
Λαϊκή Επιτροπή Κερατσινιού - Δραπετσώνας Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση για τα παιδιά
ΚΝΕ Θεσσαλονίκης Παιδική ορχήστρα
Γιορτές για τα παιδια της ΟΓΕ Λαϊκή Επιτροπή Κερατσινίου - Δραπετσώνας
Η «Μάγισσα Φρικαντέλλα» από τη θεατρική ομάδα της ΚΝΕ στη Θεσσαλονίκη
Πάτρα Γιορτές για τα παιδια της ΟΓΕ
ΚΝΕ Θεσσαλονίκης Χοροί και παιχνίδια
«Γεννάμε τα παιδιά μας να ζουν και ν’ αγαπάνε. Στο ΝΑΤΟ δεν τα δίνουμε γι’ αυτούς να πολεμάνε».
~ 12 ~
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
5ος ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΝΕ ΚΑΙ ΤΟΥ «ΟΔΗΓΗΤΗ»
Κάλεσμα για έρευνα και συλλογική μαθητική δημιουργία
Το σημαντικό πράγμα είναι να μην σταματήσεις να κάνεις ερωτήσεις. Η περιέργεια έχει τον λόγο της που υπάρχει...» (Α. Αϊνστάιν). Μαθαίνουμε την αλήθεια, αλλάζουμε τον κόσμο...
Με αυτό το κάλεσμα, ανακοινώθηκε η έναρξη του Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού συλλογικής ερευνητικής εργασίας που διοργανώνουν για πέμπτη χρονιά η ΚΝΕ και ο «Οδηγητής». Όπως και στις προηγούμενες αντίστοιχες διοργανώσεις, έτσι και στον 5ο Πανελλαδικό Μαθητικό Διαγωνισμό, μπορούν να λάβουν μέρος ομάδες μαθητών από Γυμνάσια, Λύκεια και ΕΠΑΛ από όλη τη χώρα, με κίνητρο να ψάξουν, να μελετήσουν, να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν γύρω από τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα που τους περιβάλλουν, γύρω από καλλιτεχνικά έργα ή επιστημονικά επιτεύγματα που έβαλαν τη σφραγίδα τους στην πορεία της ανθρωπότητας ή που συνεχίζουν σήμερα να συγκινούν, γύρω από σημαντικές σελίδες της Ιστορίας του τόπου μας, αλλά και της παγκόσμιας Ιστορίας των λαών. Φέτος, όμως, ο διαγωνισμός θα είναι λίγο διαφορετικός από τις άλλες χρονιές. Οι μαθητικές ομάδες θα μπορούν να επιλέξουν το θέμα τους ελεύθερα, σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά τους και το γενικότερο πλαίσιο που έχει κάθε φορά ο διαγωνισμός, όμως θα διαγωνιστούν και στη μορφή με την οποία θα επιλέξουν να παρουσιάσουν την εργασία τους. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι δεν θα μετρήσουν και το περιεχόμενο που θα δώσουν και το θέμα που θα επιλέξουν, αυτά όμως θα κριθούν μεταξύ ομάδων που θα δώσουν εργασίες της ίδιας μορφής. Εξάλλου, σε όλους τους προηγούμενους διαγωνισμούς οι μαθητές εντυπωσίασαν εκτός των άλλων και με τους ευφάνταστους τρόπους που επέλεγαν να παρουσιάσουν τις εργασίες τους. Οι κατηγορίες στις οποίες θα διαγωνιστούν φέτος οι ομάδες Έτσι, οι φετινές κατηγορίες του διαγωνισμού, στις οποίες μπορούν να επιλέξουν οι μαθητικές ομάδες να διαγωνιστούν, είναι: Τραγούδι - Μουσική: Μπορούν να εμπνευστούν από
Από τη βράβευση των μαθητικών ομάδων που διακρίθηκαν στον περσινό, 4ο Πανελλαδικό Διαγωνισμό
τραγούδια που αγαπούν, να μελετήσουν τον τρόπο που γράφτηκαν και τα μηνύματά τους κι έτσι να διασκευάσουν ή να συνθέσουν δικά τους τραγούδια, να μελοποιήσουν ποιήματα ή και να γράψουν δικά τους τραγούδια εξολοκλήρου από την αρχή. Θέατρο: Μπορούν να αποδώσουν με τη δική τους ματιά θεατρικά έργα που θίγουν επίκαιρα ζητήματα και που τους εμπνέουν ή και να γράψουν και να παρουσιάσουν δικά τους θεατρικά. Κόμικ - Σκίτσο - Graffiti - Ζωγραφική: Εδώ οι ομάδες μπορούν να εκφραστούν εικαστικά, εμπνεόμενες από έργα γνωστών καλλιτεχνών ή «γεννώντας» πρωτόλειες δικές τους δημιουργίες πάνω στα θέματα που τους απασχολούν και τους εμπνέουν. Ντοκιμαντέρ - Ταινία μικρού μήκους - Video: Σενάρια, κάμερες, κινητά τηλέφωνα, έτοιμα πλάνα, όλα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτήν την κατηγορία και οι μαθητές αντίστοιχα να γίνουν ρεπόρτερ, σεναριογράφοι, ηθοποιοί για να παρουσιάσουν με αυτές τις μορφές το θέμα που θα επιλέξουν. Φωτογραφία: Μπορεί αυτή η μορφή να μοιάζει εκ πρώτης όψης δύσκολη, ωστόσο προηγούμενοι διαγωνισμοί φωτογραφίας που είχε προκηρύξει η ΚΝΕ έδειξαν πως συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των νέων. Εξάλλου, η φωτογραφία ως μέσο μπορεί να είναι από ένα καλλιτεχνικό έργο έως και ένα κοινωνικό σχόλιο, ενώ πολλές φωτογραφίες μαζί μπορούν να διηγηθούν μια ιστορία... Λογοτεχνικό εργαστήρι: Σταθερός στόχος στους μαθητικούς διαγωνισμούς της ΚΝΕ και του «Οδηγητή» είναι να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με το βιβλίο, με αξιόλογα έργα συγγραφέων, λογοτεχνών, ποιητών, να ψάξουν την ιστορία τους, τα μηνύματα, την επικαιρότητά τους. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία, η ΚΝΕ καλεί τώρα τους μαθητές να γίνουν οι ίδιοι συγγραφείς λογοτεχνικών κειμένων (πεζών ή ποιητικών). Επιστήμη - Τεχνολογία: Σε αυτήν την κατηγορία οι μαθητές μπορούν μέσα από το πείραμα και την αναπαράσταση να εντοπίσουν τους νόμους της επιστήμης στην καθημερινότητά τους, να αναφερθούν σε τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα που τους κάνουν εντύπωση. Οι προθεσμίες για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό Οι μαθητικές ομάδες μπορούν να στείλουν τις δηλώσεις συμμετοχής τους μέχρι τις 18/2/2018. Η καταληκτική ημερομηνία του διαγωνισμού για την αποστολή των ολοκληρωμένων εργασιών είναι στις 30/6/2018. Για τις δηλώσεις συμμετοχής, την αποστολή των εργασιών, αλλά και για περισσότερες πληροφορίες και διευκρινίσεις γύρω από το διαγωνισμό, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο e-mail: diagonismos@kne.gr Επίσης, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στην ιστοσελίδα της ΚΝΕ, , θα αναρτηθεί υποστηρικτικό υλικό για το διαγωνισμό, το οποίο θα εμπλουτίζεται, θα υπάρχει συνεχής ενημέρωση για την εξέλιξη του διαγωνισμού (καταχωρημένες συμμετοχές, ανάρτηση εργασιών, προγραμματισμός εκδηλώσεων και συναντήσεων ομάδων, ρεπορτάζ κ.ά.), καθώς και υλικό από τους προηγούμενους διαγωνισμούς.
~ 13 ~
τ. 19
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ
Από τους Θ.Καραγιάννη, Μ.Θερμό, Ν.Αβραμίδου, Α.Τουλιάτο, Βίκυ Κιτάνη
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΘΕΑΤΡΟ» • Ιστορική Αναδρομή - Αναφορές Προβληματισμοί & προεκτάσεις στη σύγχρονη πραγματικότητα. • Θέατρο για παιδιά και εφήβους & Θέατρο για ενήλικες. Εισηγητής: Θανάσης Ν. Καραγιάννης, εργάτης των γραμμάτων. Στην αίθουσα της Ένωσης Λογιστών Ελεγκτών Περιφέρειας Αττικής (ΕΛΕΠΑ), Κάνιγγος 27, 5ος όροφος, πλησίον πλατείας Κάνιγγος. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 1ο Μάθημα: Δευτέρα 5.2.2018, ώρα 18.00-20.00 «Ο Βασίλης Ρώτας και η δραματουργία του για παιδιά και εφήβους. Από τις παραδοσιακές θεματολογικές και ιδεολογικές απόπειρες (1927-1934) στη μετέπειτα μεταστροφή του (1943-1966)». 2ο Μάθημα: Δευτέρα 12.2.2018, ώρα 18.00-20.00
«Το Θέατρο για εφήβους στην Αθήνα των αρχών του 21ου αι. Αναφορές και προσεγγίσεις στη θεματολογία και ιδεολογία της δραματουργίας του». 3ο Μάθημα: Δευτέρα 26.2.2018, ώρα 18.00-20.00 «Βασίλης Ρώτας και Θέατρο Σκιών. Αναφορές - Επισημάνσεις - Προσεγγίσεις». 4ο Μάθημα: Δευτέρα 5.3.2018, ώρα 18.00-20.00 «Σχολικό Θέατρο και αστική ιδεολογία (κατά την περίοδο 1940-1949). Ιστορικές, παιδαγωγικές, ιδεολογικές αναφορές - σύγχρονοι κοινωνικοί προβληματισμοί». 5ο Μάθημα: Δευτέρα 12.3.2018, ώρα 18.00-20.00 «Παιδαγωγικά και ιδεολογικά ζητήματα σε προλογικά κείμενα του Σχολικού Θεάτρου (1900-1974). Αφορμές για συζήτηση όσον αφορά στη σύγχρονη σχολική (και μη) θεατρική πραγματικότητα».
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ & ΛΑΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Λαϊκό Πανεπιστήμιο «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ»
Συνεχίζονται τα σεμινάρια στον Πολυχώρο Ash in Art, Ηρακλέους 10 & Καλλιρρόης, κοντά στο μετρό «ΣΥΓΓΡΟΥ-ΦΙΞ». Για Πληροφορίες-Εγγραφές: κ. Γεωργία Μαυρέα, Γραμματέας του Συλλόγου. Τηλ.: 6936090112 – 6977972991 e-mail: sele.lpdg@gmail.com – http://sele1.webnode.gr ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΙΣΤΟΡΙΑ» 1ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 4 Μαρτίου 2018, ώρα: 18.00-20.00 Παρουσίαση του βιβλίου: Ιβάν Μιχαΐλοβιτς Μαΐσκι, «Ποιος βοήθησε τον Χίτλερ;» Από τον ΜΑΝΟ ΘΕΡΜΟ, Γεωλόγο. 2ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 22 Απριλίου 2018, ώρα: 18.00-20.00 ΝΑΤΑΣΑ ΑΒΡΑΜΙΔΟΥ, Φιλόλογος: «Η δουλεία στην αρχαία Ελλάδα και η συμβολή των δούλων και μετοίκων στην οικονομική ανάπτυξη της αθηναϊκής κοινωνίας». 3ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 29 Απριλίου 2018, ώρα: 18.00-20.00 ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΤΟΥΛΙΑΤΟΣ, Πτυχιούχος Ιστορικού Τμήματος Πανεπιστημίου
Αθηνών, Υποψήφιος Μεταπτυχιακού στο Παιδαγωγικό Τμήμα του ίδιου Πανεπιστημίου: «Το φεουδαρχικό σύστημα στην Ευρώπη και οι ιδιαιτερότητές του στον ελλαδικό χώρο».
~ 14 ~
4ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 6 Μαΐου 2018, ώρα: 18.00-20.00 ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ, «Η κοινοχτημονική επανάσταση των δούλων και προλετάριων της Μικρασίας 133-128 π.Χ.». 5ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 13 Μαΐου 2018, ώρα: 18.00-20.00 Παρουσίαση του βιβλίου: Ρ. Γκίντερ, “Η εξέγερση του Σπάρτακου”. Τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα των δούλων και των ελεύθερων στα τέλη της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, από την κα ΒΙΚΥ ΚΙΤΑΝΗ, Κοινωνιολόγο. 6ο ΜΑΘΗΜΑ: Κυριακή, 20 Μαΐου 2018, ώρα: 18.00-20.00 Παρουσίαση του βιβλίου: Ε. Γκόντος, «Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και η προϊστορία του (1870-1918)», από την κα ΒΙΚΥ ΚΙΤΑΝΗ, Κοινωνιολόγο.
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ - ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΧΕΝΤ ΤΑΜΙΜΙ
Η πρωτοβουλία της Επιτροπής Νεολαίας της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας για την απελευθέρωση της 16χρονης Παλαιστίνιας Άχεντ Ταμίμι βρίσκει σημαντική ανταπόκριση σε ολόκληρο τον κόσμο. Πολλά συνδικάτα έχουν εκδώσει ανακοινώσεις αλληλεγγύης και συμμετέχουν στέλνοντας συμβολικές φωτογραφίες με το μήνυμα της καμπάνιας «Λευτεριά στην Παλαιστίνη - Λευτεριά στην Άχεντ Ταμίμι». Και στην Ελλάδα, απ’ τις αρχές του Γενάρη, με πρωτοβουλία της Γραμματείας Νέων του ΠΑΜΕ, τυπώθηκε αφίσα, που μπορούν τα συνδικάτα να την προμηθεύονται από τα Γραφεία του ΠΑΜΕ για τους χώρους δουλειάς, τα πανεπιστήμια, τις σχολές μαθητείας και να εκφράσουν κι αυτοί τη δική τους στήριξη στον αγώνα για την απελευθέρωση της νεαρής Παλαιστίνιας και όλων των Παλαιστίνιων πολιτικών κρατουμένων. Θυμίζουμε ότι η 16χρονη κρατήθηκε στις φυλακές και δικάζεται από στρατοδικείο αντιμετωπίζοντας 12 κατηγορίες επειδή η νεαρή αγωνίστρια τόλμησε να χαστουκίσει πάνοπλο Ισραηλινό στρατιώτη που ήθελε να εισβάλει στον αυλόγυρο του σπιτιού της. Ήταν μια αντίδραση αντίστασης κατά της κατοχής αλλά και γιατί τις προηγούμενες μέρε, στις 15 Δεκέμβρη είχε τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι από σφαίρα καουτσούκ του κατοχικού στρατού ο 15χρονος ξαδερφός της Μοχάμεντ Ταμίμι. Το κάλεσμα βρήκε μεγάλη ανταπόκριση από συνδικάτα και Φοιτητικούς Συλλόγους με καταγγελτικά ψηφίσματα και παραστάσεις διαμαρτυρίας με αφίσες, αυτοκόλλυτα και γκράφιτι. Φωτογραφίες από την καμπάνια προστίθενται καθημερινά στο σάιτ της ΠΣΟ: http://www.wftucentral.org Όπως και από Σωματεία, Συλλογους ή Επιτροπές στέλνονται στα mail του ΠΑΜΕ: neoipame@pamehellas.gr ― pame@pamehellas.gr Στο κάλεσμα διαμαρτυρίας μεταξύ άλλων τονίζεται
ότι: Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να μεταφέρει την πρεσβεία της στην Ιερουσαλήμ, αναγνωρίζοντας επί της ουσίας την Ιερουσαλήμ σαν πρωτεύουσα του Ισραήλ, έδωσε “αέρα στα πανιά” της καταστολής του ισραηλινού κράτους. Οι δίκαιες αντιδράσεις του παλαιστινιακού λαού αντιμετωπίζονται για ακόμη μια φορά με βαρβαρότητα, δολοφονίες διαδηλωτών, συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας νέα παιδιά μόνο και μόνο επειδή υπερασπίζονται τα σπίτια τους. Η σύλληψη και η δίκη παρωδία της 16χρονης Παλαιστίνιας είναι ξεγύμνωμα όλων όσων μαζί με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ μιλούν για "Δημοκρατία και Ελευθερία", που επιβάλλουν το "δίκιο" τους με στρατοδικεία και δολοφονίες νέων παιδιών. Είναι ξεγύμνωμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που ενώ συνεχίζει να μην αναγνωρίζει το Παλαιστινιακό κράτος, ταυτόχρονα μιλά για ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή και οικοδομεί σχέσεις με το δολοφονικό κράτος του Ισραήλ. Στο κάλεσμα εκφράζεται η αλληλεγγύη προς τον Παλαιστινιακό Λαό που αγωνίζονται ενάντια στην ισραηλινή κατοχή και απαιτείται η άμεση απελευθέρωση της16χρονης Παλαιστίνιας. Θα πρέπει ακόμα να πούμε ότι στο ΠΑΜΕ έφτασε μήνυμα από την οικογένεια της Άχεντ Ταμίμι, στο οποίο χαιρετίζουν τις δράσεις αλληλεγγύης των εργαζομένων και των συνδικάτων της Ελλάδας. Επίσης έχει αναφερθεί ότι απ’ τον Δεκέμβρη, έχουν σκοτωθεί από τις σραηλινές κατοχικές δυνάμεις πλέον των 40 νεαρών Παλαιστινίων και έχουν τραυματίσει πολλές εκατοντάδες στη διάρκεια διαδηλώσεων διαμαρτυρίας. ~~•~~ Παρακάτω δημοσιεύουμε ένα επίκαιρο ποίημα που μας έστειλε η συνεργάτιδά μας Βαγγελιώ Καρακατσάνη από το Ηράκλειο Κρήτης
~ ~ ~ Άχεντ Ταμίμι ~ ~ ~
Δεν πρόλαβες να ονειρευτείς, δεν πρόλαβες, μα πάλεψες για το μεγάλο, το σπουδαίο: να ’χει ο καθένας μια φωλιά να ζεσταθεί και μια πατρίδα Λεύτερη! …Ατύχημα μοιραίο!
Άχεντ Ταμίμι τ’ όνομά σου ταξιδεύει, σπάει τα σύνορα, δεσμά και αλυσίδες σε κάθε νέου την καρδιά μπαίνει, φωλεύει, γεννάει όνειρα, κυοφορεί Ελπίδες!!! Η οικογένεια σου όλη στον αγώνα Τον Τίμιο, τον Υψηλό… Τον προμαχώνα της λευτεριάς και της ανδρειοσύνης Που να ακουμπήσει για δικαιοσύνη;
Άχεντ Ταμίμι τ’ όνομά σου ταξιδεύει, σπάει τα σύνορα, δεσμά και αλυσίδες σε κάθε νέου την καρδιά μπαίνει, φωλεύει, γεννάει όνειρα, κυοφορεί Ελπίδες!!!
Κι εσύ φτερό, στον άνεμο κριθάρι, σπόρος της Γης, της Ιερής, χρυσό βλαστάρι, κόβεις του άδικου τις αλυσίδες, μια χούφτα αγάπης σου γεννάει νέες Πατρίδες!
Άχεντ Ταμίμι τ’ όνομά σου ταξιδεύει, σπάει τα σύνορα, δεσμά και αλυσίδες σε κάθε νέου την καρδιά μπαίνει, φωλεύει, γεννάει όνειρα, κυοφορεί Πατρίδες!!!
~ 15 ~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
τ. 19
Οι αφισέτες που τυπώθηκαν και μοιράστηκαν από την ΑΠΕΛ-Σ
Αγωνιστική Παράταξη Ελλήνων Λογοτεχνών - Συνεργαζόμενοι
ΑΠΕΛ-Σ
~ 16 ~
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα Λευτεριά στην Παλαιστίνη - Λευτεριά στην Άχεντ Ταμίμι
Μεγάλη απήχηση βρίσκει η διεθνής καμπάνια της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας για την απελευθέρωση της Άχεντ Ταμίμι, καθώς και η καμπάνια του ΠΑΜΕ στη χώρα μας. Φωτογραφίες από την καμπάνια προστίθενται καθημερινά στο σάιτ της ΠΣΟ: http://www.wftucentral.org Όπως και από Σωματεία, Συλλογους ή Επιτροπές στέλνονται στα mail του ΠΑΜΕ: neoipame@pamehellas.gr ― pame@pamehellas.gr Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να μεταφέρει την πρεσβεία της στην Ιερουσαλήμ, αναγνωρίζοντας έτσι την Ιερουσαλήμ σαν πρωτεύουσα του Ισραήλ, τροφοδότησε την καταστολή του ισραηλινού κράτους. Οι δί-
καιες αντιδράσεις του παλαιστινιακού λαού αντιμετωπίζονται ξανά με βαρβαρότητα, δολοφονίες διαδηλωτών, συλλήψεις και διωγμούς. Οι δυνάμεις καταστολής του Ισραήλ τα βάζουν ακόμα και με έφηβους και παιδιά, όπως η 16χρονη Άχεντ Ταμίμι που τη συνέλαβαν μέσα στο σπίτι της με την κατηγορία της αντίστασης κατά των αρχών, ενώ στην συνέχεια της απήγγειλαν 12 κατηγορίες για τη δράση της ενάντια στην κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από τον ισραηλινό στρατό. Η Άχεντ Ταμίμι είναι μία από τους χιλιάδες νέους της Παλαιστίνης που παλεύουν για το δικαίωμά τους να ζουν στη δίκη τους πατρίδα χωρίς ξένους δυνάστες.
Το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών καταγγέλλει
Διαμαρτυρία στο Προξενείο ΗΠΑ Θεσσαλονίκης
Από διαμαρτυρία του ΠΑΜΕ
Νέοι στη Γαλλία συμμετέχουν στην καμπάνια
Γιατροί του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός»
Από εκδήλωση στην Σενεγάλη
Σωματείο Εργαζομένων στην ΕΒΓΑ
ΑΠΕΛ-Σ ~ 17 ~
Από εκδήλωση στη Βραζιλία
τ. 19
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα 100 ΧΡΟΝΙΑ ΣΕΗ
Ένα ντοκιμαντέρ για τα 100χρονα του Σωματείου
Στις 5 Φλεβάρη το βράδυ, ο κινηματογράφος «Τριανόν» γέμισε από ηθοποιούς όλων των γενιών, ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών –αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία των σκηνοθετών– αλλά και πολλούς εργαζόμενους, οι οποίοι με την παρουσία τους «επιβράβευσαν» την πρωτοβουλία του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ για τα 100 χρόνια του. Το ντοκιμαντέρ με τίτλο «100 Χρόνια ΣΕΗ» σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Βαρδαρού περιλάμβανε πολύτιμα ντοκουμέντα απ' όλη την 100χρονη πορεία του ΣΕΗ, δεμένα με τους αγώνες και τις δράσεις του Σωματείου στο σήμερα. Ήταν μια πραγματικά ζεστή και συγκινητική βραδιά, που έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο τις πολύμορφες δράσεις που είχε αναπτύξει το ΣΕΗ όλη την προηγούμενη χρονιά, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων ύπαρξής του. Από τις πολλές παρουσίες ξεχωρίζουμε αυτές των Βασίλη Κολοβού και Ελένης Γερασιμίδου (πρώην πρόεδροι του ΣΕΗ), του Στέφανου Ληναίου (πρώην γγ του ΣΕΗ), της Εύας Κοταμανίδου (πρώην αντιπρόεδρος του ΣΕΗ) και της Καλής Καλό, από τη γενιά της Αντίστασης.
Η Λίλα Καφαντάρη
Ακόμα, παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τους Νίκο Σοφιανό και Μάκη Παπαδόπουλο, μέλη του ΠΓ. Το «παρών» έδωσε και αντιπροσωπεία του ΠΑΜΕ. Η πρόεδρος του ΣΕΗ Λίλα Καφαντάρη καλωσόρισε το κοινό και έδωσε το λόγο στην Ήρα Ρόκου, γενική γραμματέα του ΣΕΗ, η οποία μεταξύ άλλων σημείωσε ότι σε αυτά τα 100 χρόνια, το ΣΕΗ: «Αποτέλεσε το αποκούμπι, τον οργανωτή της πάλης των ηθοποιών για όλα τα ζητήματα που απασχολούν τους ηθοποιούς και το θέατρο. Από την πρώτη μεγάλη κατάκτηση που κατοχύρωνε ότι ο ηθοποιός πρέπει να ζει από τη δουλειά του, μέχρι τις συμβάσεις εργασίας, τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά δικαιώματα. Μαζί με αυτά πάλεψε ασίγαστα για την ανάδειξη του πραγματικού ρόλου της τέχνης, για τη βελτίωση του θεάτρου και των καλλιτεχνών Φυσικά, η ιστορία και του σωματείου δεν ήταν μια ευθύγραμμη πορεία. Δεν είναι λίγες οι φορές που προσπάθησαν να το κλείσουν, να το διασπάσουν, να το αδρανοποιήσουν. Ωστόσο, μέσα από κάθε μάχη ή και προσωρινή ήττα, τελικά ξεπρόβαλε το αγωνιστικό ΣΕΗ.
Έξω από το σινεμά
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΠΙΕΡΙΑΣ
Ο Λεωνίδας Βαρδαρος
Λογοτεχνικός διαγωνισμός για μαθητές με θέμα ενάντια στον πόλεμο
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Πιερίας, σε συνεργασία με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ανατολικού Ολύμπου, διοργανώνουν για δεύτερη χρονιά Παμπιερικό Λογοτεχνικό Διαγωνισμό για μαθητές, με θέμα «Οι καταστρεπτικές συνέπειες του πολέμου στον άνθρωπο και στο φυσικό περιβάλλον». Ο Διαγωνισμός περιλαμβάνει δύο κατηγορίες διαγωνιζομένων: Μαθητές Γυμνασίου και Μαθητές Λυκείου (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ). Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν μέρος με ένα τουλάχιστον ποίημα ή/και διήγημα. Τα κείμενα, πεζά ή ποιητικά, θα πρέπει να σταλούν δακτυλογραφημένα σε πέντε αντίτυπα με ψευδώνυμο. Στο φάκελο, όμως, είναι απαραίτητο να υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του δημιουργού και
~ 18 ~
οπωσδήποτε ο αριθμός τηλεφώνου του σχολείου του. Τα κείμενα των μαθητών θα παραδοθούν στον διευθυντή του σχολείου τους έως την Τρίτη 24/4/2018. Θα βραβευθούν οι τρεις πρώτοι από κάθε κατηγορία. Επαινοι, επίσης, θα δοθούν σε μαθητές που φοιτούν στα Ειδικά Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και θα πάρουν μέρος στο Διαγωνισμό. Η ανακοίνωση του χώρου και χρόνου βράβευσης, καθώς και της σύνθεσης των κριτικών επιτροπών, θα γίνει ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του Διαγωνισμού, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μάη. Πληροφορίες δίνονται στα τηλέφωνα 6984.344.983 (Αννα Ασλανίδου) και 6979.006.953 (Θεοδώρα Γιαννακίδου).
2017-18
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
~ > Κάποιες απ’ τις πολλές Αποκριάτικες (και Αγωνιστικές) εκδηλώσεις < ~
Δήμος Καισαριανής, η καρναβαλική παρέλαση
Εκδηλώσεις στο Δήμο Πετρούπολης
Κέντρο Λαογραφίας - Πολιτισμού Δυτικής Αττικής
Γιάννενα, η ζεστή "Τζαμάλα" για εργάτες με χορούς και φασολάδα
Χαϊδάρι, παρέλαση αρμάτων
Πάτρα, ο τελάλης του Καρναβαλιού
Χαϊδάρι, παρέλαση στους δρόμους
Πάτρα, μικροί καρναβαλιστές
Χαϊδάρι, τα μπαλόνια που θ’ αφεθούν
Πάτρα, το απόγευμα χορός και σοκολατοπόλεμος
Χαϊδάρι, το κάψιμο του Καρνάβαλου
Πάτρα, στο Μόλο Αγίου Νικολάου μαζί ο δήμαρχος Κώστας Πελετίδης
~ 19 ~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα ΣΕΗ - ΠΜΣ
τ. 19
Κλιμακώνουν τον αγώνα μέχρι την υπογραφή της Σύμβασης
Με κοινή τους ανακοίνωση, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος ενημερώνουν τους συναδέλφους τους για την πορεία του αγώνα που δίνει εδώ και μήνες ο κλάδος των ηθοποιών και μουσικών για την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης στο Ελεύθερο Θέατρο. Το ΣΕΗ και ο ΠΜΣ πραγματοποίησε εξορμήσεις δράσεις την Παρασκευή 23 Φλεβάρη, το Σάββατο στο θέατρο «Μπρόντγουεη» και την Κυριακή στο «Αλίκη» και «Αποθήκη». Τη Δευτέρα 26 Φλεβάρη στις 12 μ., πραγματοποίησε διαδήλωση μπροστά στο υπουργείο Εργασίας. Κείμενο υπογραφών στήριξης του αγώνα του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών για ΣΣΕ Τη μάχη που δίνει το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών για την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης στηρίζουν καλλιτέχνες, δημιουργοί και εργαζόμενοι στο χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού. Το κείμενο και οι υπογραφές έχουν ως εξής: «Εμείς οι καλλιτέχνες και εργαζόμενοι στο χώρο του πολιτισμού, οι δημιουργοί της τέχνης από κάθε χώρο,
υπογράφουμε το κείμενο αυτό στηρίζοντας το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών στη μάχη που δίνει συνεχίζοντας την αγωνιστική 100χρονη πορεία του για μια τέχνη με αξιώσεις. Σε μια εποχή που μας παίρνουν πίσω κάθε εργασιακό μας δικαίωμα, που προσπαθούν να τσακίσουν κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια και κάθε ψήγμα πολιτισμού, το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, μετά την υπογραφή της σύμβασης στο Εθνικό, στο ΚΘΒΕ και στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, δίνει τη μάχη και στο Ελεύθερο Θέατρο. Για ένα θέατρο που θα εξασφαλίζει το δικαίωμα των καλλιτεχνών να ζουν από την τέχνη τους, ώστε να μπορούν με τη σειρά τους να την εξελίσσουν, να αναδεικνύουν τον ουσιαστικό της ρόλο στην κοινωνία. Ενώνουμε τη φωνή μας με τη φωνή του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, στηρίζοντας τον αγώνα του για υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στο Ελεύθερο θέατρο, για ένα θέατρο που μας αξίζει!» Ακολουθούν 96 υπογραφές από ανθρώπους της Τέχνης και του Πολιτισμού.
Άγνωστοι (ή μήπως οι γνωστοί;)
βεβήλωσαν το μνημείο της αιματοβαμμένης μάντρας στην Κοκκινιά
Το βράδυ της Κυριακής 25 Φλεβάρη άγνωστοι βεβήλωσαν και αφαίρεσαν την προτομή του Άρη Βελουχιώτη από την ιστορική Μάντρα του Μπλόκου της Κοκκινιάς. Το Παράρτημα Κοκκινιάς της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ με ανα-
κοίνωση που εξέδωσε απαιτεί την άμεση αποκατάσταση της προτομής στο ιστορικό μνημείο της πόλης και καταγγέλλει τη δημοτική αρχή Νίκαιας - Ρέντη για το γεγονός, μιας και ο χώρος έχει πάψει από καιρό να φυλάσσεται.
~ 20 ~
2017-18
~~~~~~~~~
εΠΙΚαΙΡοΤΗΤα
Ηχηρό μήνυμα ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ και την εμπλοκή της Ελλάδας σε αυτούς με ευθύνη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, εξέπεμψε η συγκέντρωση που διοργάνωσε η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ στην πλατεία Συντάγματος την Τρίτη 27 Φλεβάρη. Ο ΓΓ της ΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας απ' το βήμα, παρουσίασε τις θέσεις του Κόμματος για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Στη συγκέντρωση και την πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία, είχε συμμετοχή με δικό της πανό και η Επιτροπή για τις Ενοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας της ΚΕ του ΚΚΕ, με μαζική συμμετοχή στρατευμένων και απόστρατων των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας και σύνθημα «Ούτε γη ούτε νερό στους φονιάδες των λαών». Ξεχωριστή και η στιγμή όταν ένας από τους στρατευμένους, καταχειροκροτούμενος ανέβηκε στο βήμα, απευθύνοντας χαιρετισμό στη συγκέντρωση.
~~~~~~~~~
Ένα τμήμα απ’ τον χαιρετισμό του φαντάρου Αιμίλιου Κακλαμάνου Εμείς, οι Ελληνες στρατιώτες που υπηρετούμε τη θητεία μας και βρισκόμαστε σήμερα εδώ στο Σύνταγμα, νιώθουμε μεγάλη περηφάνια που μαζί με εργαζόμενους, μαζί με τους γονείς μας, τα αδέρφια μας, τους συναδέλφους και τους συμφοιτητές μας, ενώνουμε τη φωνή μας, μαζί σας: Καμιά συμμετοχή, καμιά εμπλοκή, να φύγουνε οι βάσεις κι οι ΝΑΤΟικοί! Ούτε γη ούτε νερό στους φονιάδες των λαών! Οι φαντάροι είναι του λαού παιδιά, έξω από τα σύνορα δεν έχουνε δουλειά! Υπερασπιζόμαστε το λαό μας, τα σύνορα της χώρας μας, στην πρώτη γραμμή. Δεν θα ματώσουμε όμως για τα κέρδη των πολυεθνικών του πετρελαίου, αλλά για μια πατρίδα της προκοπής χωρίς φτώχεια και πολέμους. Με δύναμη και αυτοπεποίθηση συνεχίζουμε. Γεια σας.
~ 21 ~
Τα νεα αΠο ΤΗν ε.ε.Λ.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΜΕΝΕΛΑΟ ΛΟΥΝΤΕΜΗ
Για τα 41 χρόνια από το θάνατό του
Στην κατάμεστη και φορτισμένη από συγκίνηση αίθουσα "Μιχαήλας Αβέρωφ" πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, την Τρίτη 30-1-18, από την ΕΕΛ, το πρώτο μετά το θάνατο του, εδώ και 41 χρόνια, αφιέρωμα στον μεγάλο μας λογοτέχνη Μενέλαο Λουντέμη, που κάποτε υπήρξε μέλος της. Στα πλαίσια του αφιερώματος παρουσιάστηκαν τα μελοποιημένα του από τον Σπύρο Σαμοΐλη, που συμπεριλαμβάνονται στο δίσκο με τίτλο “ΚΡΑΥΓΗ ΣΤΑ ΠΕΡΑΤΑ”, όπου και το συγκλονιστικό ποίημά του "Είμαι καλά", καθώς και το βιβλίο του Δημήτρη Δαμασκηνού "Τα πλοία άραξαν στην όχθη της καρδιάς μας" (Εκδόσεις ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ), προϊόν μιας τεκμηριωμένης, πολύπλευρης και σοβαρής έρευνας. Ομιλητές της εκδήλωσης: Γιώργος Σταυράκης (Γεν. Έφορος της ΕΕΛ, ποιητής κριτ.τέχνης), Άνκα Κισαλίτα (Α΄ γραμματέας της Ρουμάνικης Πρεσβείας στην Ελλάδα, κόρη της μεταφράστριας των έργων του Λουντέμη στη Ρουμανική γλώσα), Δημήτρης Δαμασκηνός (φιλόλογος - συγγραφέας του βιβλίου), Φαίδρα Ζαμπαθά Παγουλάτου (πρώην γ. γραμ. ΕΕΛ, ποιήτρια, δοκιμιογράφος και βαφτισιμιά του Μ.Λ.) και Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση (ποιήτρια πρώην αντιπρόεδρος ΕΕΛ). Οι ομιλητές αναφέρθηκαν σε διάφορες πτυχές της ζωής και του έργου του καθώς και στην επίδρασή του στις νεότερες γενιές, ενώ η ποιήτρια-ηθοποιός Μάρθα Παπαδοπούλου ερμήνευσε με τον μοναδικό της τρόπο, ποιήματα και διηγήματά του. Χαιρετισμοί και παρεμβάσεις έγιναν από τον πρόεδρο της ΕΕΛ Κώστα Καρούσο, από τον εκδότη Χρ.Τσαντή, από τον ποιητή Χρήστο Τουμανίδη με ποίημά του αφιερωμένο στο Μ.Λ., από τον γιο του συνεξόριστού του δημοσιογράφου Κώστα Ν. Λιναρδάτου και την κ. Ελένη Μπέλλα-Πένη, που τον είχαν γνωρίσει προσωπικά κ.α. Τον συντονισμό, από πλευράς Δ.Σ. είχε ο πρώην πρόεδρος και νυν αντιπρόεδρος ΕΕΛ κ. Παύλος Ναθαναήλ και την τεχνική επιμέλεια ο κ. Γ.Σταυράκης. Όλες οι τοποθετήσεις προκάλεσαν τα θερμά σχόλια του κοινού. Εδώ παραθέτουμε ένα απόσπασμα της ομιλίας της κ. Φαίδρας Ζαμπαθά-Παγουλάτου, μια κυριολεκτικά ζωντανή μαρτυρία που φιλοτεχνεί με αντικειμενικότητα και αγάπη το πορτρέτο του συγγραφέα: «Ο Λουντέμης στέκεται στα πόδια του. Αυτοδημιούργητος, διωγμένος από σχολεία, κατατρεγμένος γιατί ήθελε να σπουδάσει, γιατί αγωνιζότανε για την αλήθεια, την αγάπη που δεν ένιωσε, το δίκιο του αλλά και το δίκιο των ανθρώπων. Ταλαιπωρήθηκε όπως όλοι οι αληθινοί αγωνιστές αν και ανάπηρος από πολιομυελίτιδα, κράτησε το κεφάλι ψηλά, δεν ακούστηκε ούτε ένα παράπονο από το στόμα του και ήταν πάντα χαμογελαστός, κεφάτος μ’ ένα λεπτό χιούμορ, πάντα
τ. 19
αγαπητός στις παρέες. Δούλεψε σκληρά, όπου έβρισκε ένα κομμάτι ψωμί ή ένα πιάτο φαγητό. Δεν υπήρχε δουλειά που να την αγνοήσει ή να μη την καταδεχτεί. Κι όταν ο Σκαρίμπας, ο γνωστός μας Μπάρμπα Γιάννης του πέταξε το κασελάκι του λούστρου και τον μάζεψε στο γραφείο του, τότε ο Μενέλαος δάκρυσε και του είπε το ψωμί που θα φάω θέλω να το δουλέψω.» Και παρακάτω συμπληρώνει: «Η αδυναμία του ήταν τα παιδιά, γιατί κι αυτός κάποτε υπήρξε παιδί, ένα παιδί στερημένο, με όνειρα, με δίψα για μόρφωση, για γράμματα. Και όμως τα κατάφερε. Η γραφίδα του ήταν τόσο ζωντανή, τόσο ποιητική, οι περιγραφές του γεμάτες λυρισμό και τρυφερότητα, η ευαισθησία του χτυπούσε κόκκινο και τότε ο αναγνώστης του δάκρυζε και ήθελε εκείνη τη στιγμή να του σφίξει τα χέρια, να τον κοιτάξει βαθιά μέσα στα μάτια, και να μετράει κι αυτός τα άστρα μαζί του. Οι φλέβες του φουσκώνανε όταν έγραφε για την αδικία, όταν σκεφτότανε τους γέροντες και τις μικρές αθώες υπάρξεις να περπατάνε ξυπόλυτοι και νηστικοί μέσα στο κρύο. Πάντα ευαγγελιζότανε πολύχρωμα Σχολεία, γεμάτα χρωματιστά Βιβλία με όμορφες εικόνες και χαμογελαστούς Δασκάλους και Δασκάλες… Τότε αποφάσισε να με βαφτίσει, να μου χαρίσει τα όνομα ΦΑΙΔΡΑ και να με κάνει περήφανη όχι για τ΄ όνομα αλλά γιατί έγινε Νονός μου.» Και κλείνει την ομιλία της ως εξής: «Η Λογοτεχνία πρέπει να έχει αρμονία, πρέπει να πλάθει τους ανθρώπους με καλά υλικά και να τους οδηγεί σε όμορφους και ωφέλιμους δρόμους. Η Λογοτεχνία ηρεμεί και προσπαθεί να διδάξει την Αγάπη και την Ειρήνη. Αυτά προσπαθούσε να κάνει ο Μενέλαος Λουντέμης μέσα από τα γραπτά του, τις ευαισθησίες του και την τρυφερότητα, τα στοιχεία και τα συναισθήματα που δεν γνώρισε. Γιατί ο Λουντέμης αυτά ονειρεύτηκε και αυτά προσπάθησε να μεταγγίσει στους αναγνώστες του. Ένας Λουντέμης που έκανε την πεζογραφία Ποίηση και την Ποίηση ζωγραφικό Πίνακα!» Στο τέλος της εκδήλωσης και στην επιλογική - βιωματική ομιλία της Μαργαρίτας Φρονιμάδη-Ματάτση, που επικεντρώθηκε στην επίδραση του λογοτεχνικού έργου του Μ. Λουντέμη στην ίδια και τη γενιά της, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε: «Στη δεκαετία του ’60, στο ορεινό χωριό που γεννήθηκα, μια διαπίστωση που ξέφευγε κάποτε - κάποτε από τα χείλη των πατεράδων μας, ήταν η φράση “κομμουνιστής = Χριστός” και η λακωνική εξήγηση που έδιναν στη διατυπωμένη απορία μας “γιατί οι κομμουνιστές, παιδάκι μου, έχουν υποφέρει στις μέρες μας του
~ 22 ~
2017-18
Τα νεα αΠο ΤΗν ε.ε.Λ.
Χριστού τα πάθη”. Τότε απορούσαμε ακόμα πιο πολύ κι αγωνιούσαμε να ανακαλύψουμε περισσότερες πτυχές αυτής της πικρής αλήθειας. Μιας αλήθειας που ανιχνεύσαμε και σιγά-σιγά ανακαλύψαμε μέσα στις σελίδες της ελληνικής και της παγκόσμιας Ιστορίας και Λογοτεχνίας. Και πάνω που άνοιγαν διάπλατα οι ορίζοντες του νου και της σκέψης μας, τη χώρα μας σκέπασαν τα μαύρα σκοτάδια της Χούντας. Στις στρατιές των εξόριστων και των φυλακισμένων, προστέθηκαν οι δέσμες των απαγορευμένων βιβλίων, που “κάηκαν στην πυρά μιας νέας ιεράς εξέτασης”… Θα ακουστεί σαν παραμύθι αλλά τότε ήταν, εκείνες τις “Θυμωμένες μέρες” που το “ρολόι του κόσμου χτυπούσε μεσάνυχτα” στην “οδό Αβύσσου, αριθμός μηδέν” που ένα “παιδί κυνηγούσε τους ανέμους” και “μετρούσε τ’ άστρα”, που οι “αρχιτέκτονες του τρόμου” πίνοντας το “κρασί των δειλών” έκαναν τους “ήρωες να κοιμούνται ανήσυχα”, ενώ της “γης οι αντρειωμένοι” στις “Φυλακές του κάτω κόσμου” και “κάτω απ’ τα κάστρα της ελπίδας”, οραματίζονταν το “Γλυκοχάραμα”. Τότε ήταν που “κυνηγώντας τον ήλιο”* στην απροσπέλαστη νύχτα που είχε απλωθεί γύρω μας, μια ζεστή, φωτεινή ακτίνα, εκτοξεύτηκε από το πουθενά κι ήρθε και σημάδεψε τον ορίζοντα της γενιάς μου: Ήταν το φως και η αύρα που φεγγοβολούσε η πέννα αυτού του μεγάλου και μοναδικού μας λογοτέχνη, που απόδωσε όσο κανείς άλλος και με τρόπο ανεπανάληπτο και αξεπέραστο την ιστορική αλήθεια και τις περιπέτειες του έθνους μας. Τότε ήταν που από στόμα σε στόμα κι από χέρι σε χέρι μεταλαμπαδεύτηκε η δάδα της ελπίδας και της Αντίστασης. Στα χρόνια της Χούντας, κάτω από τα αυστηρά βλέμματα και τις αστυνομεύσεις δασκάλων και καθηγητών, υποταγμένων κατ’ ανάγκη στα πειθαρχικά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας, η γενιά μου μαθήτευε ταυτόχρονα σε δυο συστήματα. Εκείνο της υποχρεωτικής και το άλλο της προαιρετικής εκπαίδευσης. Τα βιβλία του Λουντέμη, κυρίως τα μυθιστορήματά του, απαγορευμένης κυκλοφορίας και ανάγνωσης, διαβάστηκαν και αφομοιώθηκαν εκείνα τα χρόνια όσο κανένα άλλο βιβλίο. Κρυμμένα βαθειά στα σεντούκια και στις αποθήκες, επί δεκαετίες ολόκληρες, ξεμύτιζαν με την πρώτη ευκαιρία και κυκλοφορούσαν από σπίτι σε σπίτι, συνωμοτικά και παράνομα. Θυμάμαι με ευγνωμοσύνη και δέος έναν πρώτο μου ξάδερφο, που δούλευε οικοδόμος στην Αθήνα, αρχές της δεκαετίας του ΄70, που πρώτος μου μίλησε για έναν «σπουδαίο αγωνιστή - συγγραφέα» τον Μενέλαο Λουντέμη και
μου εμπιστεύτηκε κάποιο από τα βιβλία του… Θυμάμαι τον εκστασιασμό και το θαυμασμό που ένοιωθα από την πρώτη ανάγνωση για τα βιβλία του αλλά και για τον ίδιο το συγγραφέα και τους ήρωές του, την ταύτιση μαζί τους, την ανάγκη μου να γνωστοποιήσω την ύπαρξή του και το έργο του σε όλα τ’ αγαπημένα μου πρόσωπα, συγγενείς, συμμαθητές και φίλους… Θυμάμαι το κυνήγι που έκανα στη μάνα μου και τη θεία μου, πίσω απ’ τη μπουγάδα ή τις άλλες σπιτίσιες δουλειές τους, για να τους επαναλάβω χωρίς ίχνος κόπωσης ή δυσφορίας, κάθε απόσπασμα των βιβλίων του που με είχε συγκινήσει και συναρπάσει. Όπως χαρακτηριστικά θυμάμαι και τη δική τους θετική ανταπόκριση καθώς και την επιβεβαίωση, λόγω γνώσης, βιωμάτων και εμπειρίας, της αλήθειας του λογοτεχνικού κειμένου. Στη διάρκεια μιας τεσσαρακονταετίας, από το 1945 έως το 1985, πολλά από τα βιβλία του με προεξάρχον το “Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα” έφτασαν να εκδοθούν πάνω από 30 φορές!!! Η έκδοσή τους επαναλαμβανόταν με ταχύτατους ρυθμούς, ενώ ήταν αδύνατο να ελεγχθεί ο αριθμός των αντιτύπων τους, που τυπώνονταν και κυκλοφορούσαν κατά χιλιάδες και σε σύντομα χρονικά διαστήματα, αφού εξαντλούντο, εν ριπή οφθαλμού. Έτσι, στη διάρκεια της στυγνής εφταετίας, όπου “όλα τα σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά”, πολλά παιδιά και έφηβοι της ηλικίας μου, ανάμεσά τους κι εγώ, φοιτώντας στο “κρυφό σχολειό” του Μενέλαου Λουντέμη και ζυμώνοντας το ήθος, τις αξίες μας και τα όνειρά μας με τα όνειρα των ηρώων του, εκείνων που ποτέ δεν ενέδωσαν, ποτέ δεν πρόδωσαν και ποτέ δεν εγκατέλειψαν τον αγώνα τους για έναν καλύτερο κόσμο και για μια δικαιότερη κοινωνία, φτάσαμε στο κατώφλι της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Εκεί, όπου η γενιά μου απέδειξε το σθένος, τις αρχές και τη δύναμή της. Εκεί όπου η γενιά μου αιματοκυλίστηκε για λευτεριά-ανεξαρτησία-δημοκρατία. Ειπώθηκε από πολλούς και δικαίως τω λόγω, πως αν κάποιος άξιζε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, περισσότερο από οιονδήποτε άλλον, αυτός είναι ο Μενέλαος Λουντέμης!. Ας όψονται, οι αντικειμενικές συγκυρίες και οι πολιτικές σκοπιμότητες της ταραγμένης εποχής μας, που του το στέρησαν…» ~~~~~~~~ * (Τίτλος πρωτόλειου ποιήματος της μαθήτριας τότε Μ.Φ.-Μ, έτος 1971) Ρεπορτάζ: Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση
~ 23 ~
αΠο ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ αΠεΛ-Σ
Πήραμε από την μακρινή Αυστραλία μια σχολιασμένη παρουσίαση του 18ου τεύχους του περιοδικού μας, που δείχνει την απήχηση που η έκδοσή μας έχει στους λογοτεχνικούς κύκλους. Την δημοσιεύουμε αυτούσια: Το 18ο τεύχος του περιοδικού «ΦΩΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ» ΑΠΕΛ-Σ στις «Βρυσούλες γνώσης» https:// vrysoulesgnosis.wordpress.com
Μία θαυμάσια έκδοση της Αγωνιστικής Παράταξης Ελλήνων Λογοτεχνών-Συνεργαζομένων (ΑΠΕΛ-Σ), με δεκάδες λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα, ποιήματα, διηγήματα, ιστορίας, πολιτισμού, αφιερώματα κλπ. Ό,τι καλύτερο για να αφουγκραστούμε τις ανήσυχες φωνές των λογοτεχνών μας στα χρόνια της οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης στην Ελλάδα. Οι «Βρυσούλες γνώσης» συνιστούν ανεπιφύλακτα το περιοδικό αυτό που
τ. 19
εκδίδεται κάθε τρείς μήνες ως μία από τις πιο σημαντικές «εκδόσεις» λογοτεχνικού περιεχομένου που μάχεται στο πλευρό του αγωνιστή άνθρώπου για έναν καλύτερο κόσμο, ως ένα μέσον γνώσης για την ανύψωση του ανθρώπου, για την αλήθεια της ζωής. Στο περιοδικό αυτό συναντάμε πολλούς αξιόλογους Έλληνες λογοτέχνες μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών που μαζί με άλλους συνεργαζόμενους, μας προσφέρουν την λογοτεχνική θαλπωρή του χθές, του σήμερα και του ωραίου Αύριο, που αγωνίζονται να φτιάσουν. Σημείωση. Στα τελευταία τεύχη του περιοδικού όπως και στο 18ο τεύχος φιλοξενούνται ποιήματα και διηγήματα του υπεύθυνου της ιστοσελίδας «Βρυσούλες γνώσης» Γεράσιμου Μ. Λυμπεράτου. Θερμά ευχαριστούμε.
ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΒΙΟΠΑΛΕΣΤΕΣ
«...Τιμούμε ένα δικό μας παιδί, έναν δικό μας άνθρωπο, γιο συναδέλφου, τον Χρήστο Δημούλα, που έζησε και μεγάλωσε στο χώρο της Λαϊκής μας, που γεύτηκε το άρωμά της, που ένιωσε από πρώτο χέρι τις αγωνίες, τους πόθους και τα μεράκια, τα βάσανα, τους καημούς και τις ελπίδες των ανθρώπων της Λαϊκής Αγοράς και τα κατέγραψε με τον δικό του γλαφυρό τρόπο στο βιβλίο του “Οι Λαϊκατζήδες”, που αποτελεί το μοναδικό ως τώρα λογοτεχνικό έργο που προβάλει το γνήσιο λαϊκό πρόσωπο της Λ/Α, τις συνθήκες της καθημερινής ζωής του λαϊκατζή και τιμά τους αγώνες των ανθρώπων της βιοπάλης για μια καλύτερη ζωή…» Ένα μικρό απόσπασμα απο την ομιλία του Διοικ. Συμβουλίου της ΣΤ' Λαϊκής Αγοράς Αθηνών για την βράβευση της ποιητικήςμου συλλογής ''Οι Λαϊκατζήδες''. Έγινε το πρωί της 25ης Φλεβάρη. Τους ευχαριστώ πάραπολύ.Το να σε τιμάνε σκληρά εργαζόμενοι στο κρύο και στην ζέστη, αποτελεί μέγιστη τιμή. Τέτοιες βράβευσεις μπορούν πολλές φορές να αποτελέσουν μέσο εξαργύρωσης των βραβευθέντων με αρνητικότατες συνέπειες για τους εργαζόμενους. Για μένα όμως η συγκεκριμένη βράβευση, εκτός απο ένδειξη τιμής είναι ακόμη ενα σινιάλο για συνέχιση της κοινωνικής αγωνιστικότητας που πρέπει να διέπει τον καθένα μας. Ειδικά στις μέρες μας που το προσωπικό μου ρητό: “Λαός και Τέχνη είναι Ένα”, πρέπει να στέκει ως σημείο αναγκαιότητας για όλους μας. Καλή και δυναμική συνέχεια! Χρήστος Δημούλας
~ 24 ~
2017-18
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ Νίκος Καββαδίας
Ο ποιητής - εραστής των γαλάζιων πόντων
Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1910 σε μια επαρχιακή πόλη της περιοχής Χαρμπίν στη Μαντζουρία, από γονείς Κεφαλονίτες. Εκεί γεννιούνται και άλλα δύο παιδιά από τα τέσσερα παιδιά: η Τζένια (Ευγενία) κι ο Μήκιας (Δημήτρης). Ο πατέρας του Χαρίλαος Καββαδίας είχε τη ρωσική υπηκοότητα, διατηρούσε επιχείρηση εισαγωγών - εξαγωγών διακινώντας μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων με κύριο πελάτη τον τσαρικό στρατό. Η μητέρα του Δωροθέα Αγγελάτου ήταν της γνωστής οικογένειας εφοπλιστών της Κεφαλονιάς. Το 1914, με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η οικογένεια έρχεται στην Ελλάδα κι εγκαθίσταται στο Αργοστόλι, ενώ ο πατέρας επιστρέφει στη Ρωσία όπου διατηρεί επιχείρηση εισαγωγών - εξαγωγών διακινώντας μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων με κύριο πελάτη τον τσαρικό στρατό.
ίδιος εκδίδει το σατυρικό φυλλάδιο "Σχολικός Σάτυρος", γράφοντας ποιήματα για τους συμμαθητές του. Μετά το Γυμνάσιο δίνει εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή αλλά η αρρώστεια του πατέρα του και ο θάνατός του τον αναγκάζει να εγκαταλείψει τις σπουδές και να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο. Συνεχίζει όμως να να γράφει και να συνεργάζεται με φιλολογικά περιοδικά, όπως "Ο Διανοούμενος". Το Νοέμβριο του 1928, ο Καββαδίας βγάζει ναυτικό φυλλάδιο και τον επόμενο χρόνο μπαρκάρει ως "ναυτόπαις" στο φορτηγό Άγιος Νικόλαος, μαζί με τον μικρότερο αδελφό του Αργύρη, που είχε γεννηθεί στην Ελλάδα το 1915. Το 1931 το περιοδικό "Ναυτική Ελλάς" δημοσιεύει το έργο του "Τραγούδια". Την επόμενη χρονιά ο ποιητής αρχίζει να δημοσιεύει ταξιδιωτικές του εντυπώσεις στην εφημερίδα "Πειραϊκόν Βήμα", μαζί με το μυθιστό-
Αριστερά: Ο Νίκος Καββαδίας στο κατάστρωμα του "Ιωνία" (Έργο του Γιάννη Τσαρούχη 1950). Δεξιά: Ξυλογραφίες του Γ. Βακαλό για το "Πούσι" (Έκδοση Α. Καραβία του 1947). ~~~~~
Το 1917 όμως, στη διάρκεια της κοσμογονίας της Οκτωβριανής Επανάστασης, οι επιχειρήσεις του καταστρέφονται και ο ίδιος φυλακίζεται. Το 1921 γυρίζει πάλι στην Ελλάδα, τσακισμένος και ανίκανος να προσαρμοσθεί στην ελληνική πραγματικότητα. Η οικογένεια μετακομίζει στον Πειραιά, όπου ο μικρός Νίκος τελειώνει το Δημοτικό στη σχολή των αδελφών Μπάρδη κι έχει συμμαθητές του τον Γιάννη Τσαρούχη και τον μετέπειτα παπά Γεώργιο Πυρουνάκη. Από τότε αγαπά την ανάγνωση, διαβάζει Ιούλιο Βερν και περιπέτειες και ήδη φανερώνεται το συγγραφικό του ταλέντο καθώς εκδίδει ένα σχολικό περιοδικό. Στο εξατάξιο τότε Γυμνάσιο γνωρίζεται με τον Κώστα Αποστολίδη, γιο του Παύλου Νιρβάνα, αλλά και με τον ίδιο τον λογοτέχνη. Ο Νιρβάνας υπήρξε ο πρώτος του δάσκαλος στον οποίο διάβαζε και τα ποιήματά του. Μάλιστα, σε κάποια χρονογραφήματα του δασκάλου εκείνης της εποχής υπάρχει και η αφιέρωση: «Στο μικρό μου φίλο Ν.Καββαδία, από εκτίμηση στο νεαρό του τάλαντο.» Αργότερα είχε Φιλία και με τον Κώστα Καρθαίο που υπήρξε κι αυτός δάσκαλος και καθοδηγτής του. Σε ηλικία 18 ετών δημοσιεύονται τα πρώτα ποιήματά του, με το ψευδώνυμο «Παύλος Βαλχάλας» στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας. Επίσης, ο
ρημά του (σε συνέχειες) "Η Απίστευτη Περιπέτεια του Λοστρόμου Νακαχαναμόκο", που όμως μένει ημιτελές καθώς η εφημερίδα διακόπτει την έκδοσή της. Το 1933, η οικογένειά του μετακομίζει από τον Πειραιά στην Αθήνα και τον Ιούνιο ο Νίκος κάνει την επίσημη είσοδό του στα ελληνικά γράμματα με την ποιητική συλλογή του “Μαραμπού”. Είναι ο τίτλος που του χάρισε το προσωνύμιο “ο Μαραμπού” και θα τον συνοδεύει έως το τέλος της ζωής του. Το βιβλίο είχε εισαγωγικό σημείωμα του Καίσαρα Εμμανουήλ, τυπώθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων με έξοδα του ίδιου από τις εκδόσεις “Ο Κύκλος” και δέχθηκε ενθουσιώδης κριτικές από τους Φώτο Πολίτη και Κώστα Βάρναλη. Στα 1934, το σπίτι της οικογένειας στην οδό Αγ. Μελετίου 10 της Κυψέλης, γίνεται εστία συγκέντρωσης λογοτεχνών, ποιητών και ζωγράφων της εποχής. Το 1938 η "Νέα Εστία" δημοσιεύει τα ποιήματά του, ενώ ο ίδιος στρατεύεται και υπηρετεί στην Ξάνθη με την ειδικότητα του ημιονηγού. Το 1939 παίρνει το δίπλωμα του ραδιοτηλεγραφητή κατωτέρας τάξεως. Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου επιστρατεύεται στο αλβανικό μέτωπο, όπου αρχικά υπηρετεί ως ημιονηγός τραυματιοφορέας και αργότερα ως ασυρματιστής, στο σταθμό υποκλοπής της ΙΙΙ Μεραρ-
~ 25 ~
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ
χίας, ενώ το περιοδικό "Λόγχη" δημοσιεύει το πεζογράφημά του "Στο Άλογό μου". Με τη συνθηκολόγηση του ελληνικού στρατού επιστρέφει με τους τελευταίους πεζή στην Αθήνα ταλαιπωρημένος, ἀδύνατος και πεινασμένος. Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Καββαδίας παίρνει μέρος στην Αντίσταση μέσα απ’ τις γραμμές του ΕΑΜ και γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Επιπλέον εντάσσεται στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, παρά το γεγονός ότι είχε τυπώσει μόνο ένα βιβλίο, το “Μαραμπού”, ενώ το όριο ήταν –και τότε για την Ε.Ε.Λ– τα τρία βιβλία. Τότε δημοσιεύονται και στο περιοδικό "Πρωτοπόροι" τα αντιστασιακά ποιήματά του "Στον τάφο του ΕΠΟΝίτη" και "Αθήνα 1943", με το ψευδώνυμο Α.Ταπεινός. Το 1944 μεταφράζει μαζί με τον Βασίλη Νικολόπουλο, το έργο του Ευγενίου Ονήλ "Το Ταξίδι του Γυρισμού". Στις αρχές του 1945 ο Καββαδίας αναλαμβάνει επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών-Ποιητών. Τον Οκτώβρη
τ. 19
τους ναυτικούς και τις σχέσεις τους με την πατρίδα, τη θάλασσα και τις γυναίκες. Όσοι γνώριζαν τον «Κόλια», όπως ήταν το παρατσούκλι του μεταξύ των συντρόφων του ναυτικών, έκαναν λόγο για έναν άνθρωπο ήπιο και γλυκομίλητο που αγαπούσε τα αστεία, τα μπορντέλα και τα κορίτσια τους, όπως και την ζωγραφική – στην καμπίνα του είχε κρεμασμένους τρεις πίνακες του Henri de Toulouse-Lautrec. Διάβαζε πάντα πολύ και του άρεσε ιδιαίτερα να απαγγέλλει ποίηση άλλων – άλλωστε γνώριζε πολλούς από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής, όπως τους Βάρναλη, Σικελιανό, Ελύτη, Σεφέρη. Στον τελευταίο μάλιστα έχει αφιερώσει στο "Πούσι" το ποίημα του "Εσμεράλδα", αν και, όπως έλεγε με το χαρακτηριστικό του χιούμορ, "δεν ξέρω αν ήμουν κι εγώ δικός του φίλος" και θυμόταν πως σε συνάντησή τους κάποτε στη Βηρυτό είχε περάσει το νομπελίστα από έναν δρόμο που ήταν γεμάτος με ελληνικές σημαίες.
Federico Garcia Lorca
τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές τότες που σ’ έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια
Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι
Ατσίγγανε κι αφέντη μου με τι να σε στολίσω; φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό στον τοίχο της Καισαριανής μας φέραν από πίσω κι ίσα ένα αντρίκειο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό.
Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδειά και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου στο ρογοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά κι ο γέρος έλιαζε, ακαμάτης, τ’ αχαμνά του
Κοπέλες απ’ το Δίστομο, φέρτε νερό και ξύδι κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι μέσα απ’ τα διψασμένα της χωράφια τα ανοιχτά
Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει Κάτω απ’ τον ήλιο αναγαλιάζαν οι ελιές και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια
όμως του 1945 παραδίδει τη θέση στον Νικηφόρο Βρεττάκο, εξαιτίας της αναχώρησής του από την Ελλάδα – η ασφάλεια τότε του έδωσε την άδεια να μπαρκάρει με περιοριστικούς όρους ως «κομμουνιστής άνευ δράσεως». Ωστόσο, στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα» (τεύχος 14, 10 Αυγούστου 1945), δημοσιεύτηκε το ποίημά του “Αντίσταση”, αφιερωμένο στη Μέλπω Αξιώτη, το οποίο συμπεριλήφθηκε στην ανθολογία «Τραγούδια της Αντίστασης» που κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 1951 από το «Εκδοτικό Νέα Ελλάδα». Επίσης στα «Ελεύθερα Γράμματα» δημοσιεύτηκε και το ποίημα "Federico Garcia Lorca", καθώς και η μετάφραση του έργου του Αμερικανού ποιητή Φορντ Μάντοξ με τίτλο "Τα Παλιά Σπίτια της Φλάντρας". Τον Ιανουάριο του 1947 θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις του Θανάση Καραβία η δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο "Πούσι", η επανέκδοση του "Μαραμπού" και το Μάρτιο του 1954 το μοναδικό πεζό του η “Βάρδια”. Ο Νίκος Καββαδίας, ταξιδεύει συνέχεια ως ασυρματιστής, εκτός από κάποια μικρά διαλείμματα, κατά τα οποία συνήθιζε η μάνα του: “χαρούμενη να λέει σ’ όποιον ρωτά ήταν μια λόξα νεανική μα τώρα έχει περάσει… ” Ταξιδεύει σ’ όλο τον κόσμο και αποτυπώνει στο χαρτί εικόνες από τα μέρη που επισκέπτεται, τη ναυτική ζωή,
Βάρκα του βάλτου ανάστροφη φτενή δίχως καρένα σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά σμάρι κοράκια να πετάν στην ερήμην αρένα και στο χωριό να ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά.
Όταν ο Σεφέρης θαύμασε την εκεί τόση Ελλάδα, ο Νίκος του αποκάλυψε πως ήταν η γειτονιά με τα ελληνικά μπορντέλα. Ο Σεφέρης θύμωσε τότε και του είπε "Κύριε ή εσείς θα κατεβείτε απ' το αμάξι ή εγώ", οπότε κατέβηκε ο Καββαδίας και συνέχισε με τα πόδια… Στη διάρκεια της δικτατορίας ο Καββαδίας λειτουργεί σαν σύνδεσμος των αντιδικτατορικών της Ελλάδας με το εξωτερικό. Το Δεκέμβριο του 1974, όταν επιστρέφει από το τελευταίο ταξίδι του, προετοιμάζει την έκδοση της τρίτης ποιητικής συλλογής του «Τραβέρσο», που όμως δεν πρόλαβε να τη δει τυπωμένη. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1975, ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο, πέθανε στην κλινική «Άγιοι Απόστολοι». Πέθανε, όπως δεν ήθελε, στη στεριά, “χωρίς να σκίσει τη θολή γραμμή των οριζόντων…” Ο Νίκος Καββαδίας κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, παρουσία πολλών ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης. Τρία χρόνια μετά το θάνατό του, ο Θάνος Μικρούτσικος λοποίησε μεκάποια από τα ποιήματά στο δίσκο “Σταυρός του Νότου”, καθώς και οι Γιάννης Σπανός, αδελφοί Κατσιμίχα, Δημ. Ζερβουδάκης κ.α. Μέσω αυτών των τραγουδιών, και άλλων που ακολούθησαν, ο Νίκος Καββαδίας έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό.
~ 26 ~
Γιάννης Α. Μαντάς
2017-18
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ Μενέλαος Λουντέμης
42 χρόνια από τον θάνατο του λαϊκού συγγραφέα και αγωνιστή
Ο Μενέλαος Λουντέμης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Βραβείο Πεζογραφίας για τη συλλογή διηγημάτων του Δημήτρη Μπαλάσογλου ή Βαλασιάδη) γεννήθηκε το «Τα πλοία δεν άραξαν». Θα ακολουθήσουν αρκετές 1912 στο χωριό Αγία Κυριακή της Μικράς Ασίας. Ήταν συγγραφικές επιτυχίες και θα γίνει μέλος της Eταιρίας το μοναδικό αγόρι απ’ τα πέντε παιδιά της οικογένειας, Eλλήνων Λογοτεχνών, με πρόεδρο τότε τον Nίκο η οποία ήταν εύπορη αλλά έχασε τα πάντα κατά τη μι- Kαζαντζάκη. κρασιατική καταστροφή. Μετά τον ξεριζωμό περιπλαΤο 1940 παντρεύτηκε την Έμμυ Μαυρογιάννη, νήθηκε αρκετά και τελικά εγκαταστάθηκε το 1923 στο κουμπάρος ο Άγγελος Σικελιανός και καλεσμένοι τους χωριό Εξαπλάτανος της Έδεσσας. όλος ο πνευματικός κόσμος της εποχής. Από την ένωΟ μικρός Δημήτρης, από το 1925 άρχισε να φοιτά ση αυτή το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη, τη Μυρτώ, στο εξατάξιο Γυμνάσιο της Έδεσσας, αλλά τον Γενάρη αλλά μέσα στις συνθήκες του πολέμου δεν ευτύχησαν. του 1929, μαθητής τότε της Δ΄ τάξης, «απεσύρθει» Στην Κατοχή ο Λουντέμης παίρνει μέρος στην εθνιαπό τα μαθήματα, όπως σημειώνεται στο Γενικό Έλεγ- κή αντίσταση και οργανώνεται στο ΕΑΜ. Στην απελευχο του σχολείου. Στην πραγματικότητα όμως, αφού θέρωση διετέλεσε γραμματέας της οργάνωσης διαβρέθηκε μια αφορμή, αποβλήθηκε απ' όλα τα γυμνάσια νοουμένων και συμμετείχε στην έκδοση και προόθηση της χώρας λόγω της πολιτικής του περιοδικού «Νέα Γενιά» συμπόρευσής του με το ΚΚΕ. της ΕΠΟΝ. Είναι η εποχή του αντικομΤον Ιούλη του 1947, μετά μουνιστικού “Ιδιωνύμου” του την αποδοχή του “Δόγματος Ελ. Βενιζέλου… Τρούμαν” απ’ τους εδώ ξενόΑπό μαθητής ακόμα αναγδουλους, ξεκίνησε το μεγάλο κάστηκε να εργαστεί σκληρά πογκρόμ κατά χιλιάδων αγωγια την επιβίωση.Τα καλοκαίνιστών της λευτεριάς. Τότε ρια έκανε τον οικοδιδάσκαλο συλλαμβάνεται και ο Λουντέστα βλαχοχώρια της άνω Αλμης για τα φρονήματά του κι μωπίας και δούλεψε ως λανεξορίζεται στην Ικαρία. Σύντζέρης, λούστρος, ψάλτης, τομα παραπέμπεται σε δίκη καθώς κι εργάτης στα έργα «ως οργανωτής τρομοκρατιΣτη Μακρόνησο: του Γαλλικού Ποταμού. Στον κών ομάδων» τάχα στη Σύρο Μενέλαος Λουντέμης, Καρούσος Τζαβαλάς, νεαρό εργάτη με το ωραίο πα(όπου ως γνωστόν δεν έδραΓιάννης Ιμβριώτης, Μάνος Κατράκης ρουσιαστικό, οι σκληρές συνσαν τμήματα του ΔΣΕ), δικάθήκες εργασίας τού άφησαν και μιαν αναπηρία: ο γύ- ζεται για εσχάτη προδοσία και καταδικάζεται σε θάψος που κάλυπτε ένα μικροκάταγμα και άργησε να του νατο. αφαιρεθεί, άφησε ατροφικό το δεξί του πόδι γι’ αυτό Η ποινή αυτή δεν εκτελέστηκε τελικά και ξανακαι κούτσαινε ελαφρά. στάλθηκε στην Ικαρία, ενώ η γυναίκα του Έμυ μαζί με Παράλληλα έγραφε. Οι πρώτες δημοσιεύσεις του την τρίχρονη κόρη τους Μυρτώ είχε εξοριστεί στην από συλλογές ποιημάτων ήταν στα 1927 και 1928 στην Χίο κι αργότερα στο Τρίκερι. εφημερίδα της Έδεσσας “Αγροτική Ιδέα”. Το 1930, ποιΣτο κολαστήριο της Μακρονήσου, εκτός από “ανήματα και διηγήματά του δημοσιεύτηκαν στο λογοτε- τιφρονούντες” στρατιωτικούς (φαντάρους και αξιωχνικό περιοδικό «Νέα Εστία», ενώ το 1934 υπογράφει ματικούς) που βρίσκονταν εκτοπισμένοι εκεί, τον Ιούλη για πρώτη φορά με το φιλολογικό ψευδώνυμο Μενέ- του 1948 άρχισαν να μεταφέρονται εκεί και πολιτικοί λαος Λουντέμης (που το εμπνεύστηκε από τον ποταμό εξόριστοι που κρατούνταν στα διάφορα νησιά του ΑιΛουδία), για το διήγημά του «Μια νύχτα με πολλά φώτα γαίου. Τον Γενάρη του 1949 μεταφέρεται εκεί και ο κάτω από μια πόλη με πολλά αστέρια». Λουντέμης. Το 1932 φεύγει οριστικά από τον Εξαπλάτανο, με Το καλοκαίρι του 1950, μετά την κατάργηση των μια βαλίτσα γεμάτη λογοτεχνικά χειρόγραφα και αρ- στρατοπέδων για πολίτες στη Μακρόνησο, όλοι οι χίζει μια περιπέτεια μετακινήσεων. Ένας απ’ τους σταθ- «αμετανόητοι», μεταξύ των οποίων και ο Λουντέμης, μούς του η Κοζάνη, όπου για ένα διάστημα έμεινε σε μεταφέρονται στον Αη-Στράτη. Εκεί θα βρεθούν και οικοτροφείο. Άλλος σταθμός του ήταν ο Βόλος, όπου οι Γ.Ρίτσος, Θέμος Κορνάρος, Μ.Θεοδωράκης, Μάνος δούλεψε σ’ ένα δικηγορικό γραφείο. Αργότερα πορεύ- Κατράκης, Καρούσος Τζαβαλάς, Κώστας Μπαλαδήμας, τηκε μαζί μ’ έναν θίασο - περιφερόμενο «μπουλούκι» Χρ. Δαγκλής, Νίκος Παπαπερικλής, Γιώργος Φαρσακίκι έφτασε τελικά στην Αθήνα. Εκεί θα συνδεθεί στενά δης, ο αντικέρ Ευθύφρων Ηλιάδης και πολλοί άλλοι. με τους διακεκριμένους αριστερούς διανοούμενους, Στη συνέχεια ξεκινά μια περίοδος με προσωρινές αποΚώστα Βάρναλη, Άγγελο Σικελιανό και τον Μιλτιάδη λύσεις αλλά και επανεκτοπίσεις. Μαλακάση, ο οποίος το 1938 θα τον βοηθήσει στις δυΤο 1954 καθώς η υγεία του Λουντέμη έχει κλονιστεί σκολίες του να βρει δουλειά ως βιβλιοθηκάριος στην απ’ τα βασανιστήρια και τις κακουχίες, η εκτόπιση του «Αθηναϊκή Λέσχη», ενώ ο καθηγητής Νικόλαος Βέης, διακόπτεται μετά από διαμαρτυρία της Εταιρείας Ελτον βοήθησε να παρακολουθήσει ως ακροατής μαθή- λήνων Λογοτεχνών και μεταφέρεται στην Αθήνα, όπου ματα στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. νοσηλεύεται για λίγο στην κλινική Λευκός Σταυρός Κι όλας απ’ το 1938 έχει γίνει γνωστός στο ελληνικά στα Ιλίσια. γράμματα και τότε θα τιμηθεί με το Μέγα Κρατικό Στην Αθήνα, όπου κυκλοφόρησε για λίγο ελεύθε-
~ 27 ~
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ
τ. 19
ρος, λαβαίνει ένα γράμμα από τη γυναίκα του. Η Έμυ, λείται στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης στην Λαοκραγια να πάψει η ταλαιπορία της κορούλας τους, αφού τική Γερμανία, όπου μίλησε κατά την εγκαινίαση ενός υπόγραψε δήλωση κι ελευθερώθηκε, είχε καταφύγει μνημείου που αναγέρθηκε στο ναζιστικό κολαστήριο στη Γερμανία, απ’ όπου τώρα τον πληροφορούσε ότι εξόντωσης του Μπούχενβαλντ. η Μύρτώ δεν ζούσε… Ο Λουντέμης συγκλονισμένος Στην εκεί ομιλία του μεταξύ άλλων είπε, ότι θα πρέγράφει το ποίημα «Η Μυρτώ χάθηκε», που εκδόθηκε πει «να εξαφανιστούν από το πρόσωπο της Γης όλοι τότε στη συλλογή του «Κραυγή στα Πέρατα». Βέβαια οι τόποι ομαδικής εξόντωσης» και κατήγγειλε το κατα περί θανάτου της κόρης του ήταν ένα ψέμα κι έμελ- θεστώς των διώξεων που υπήρχε στην Ελλάδα, λέγονλε να το μάθει πολύ αργότερα. τας ότι, «βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε μια μητρόΤο 1956, όντας και πάλι στον Άη Στράτη, έχει προ- πολη των στρατοπέδων. Μα υπάρχουν και οι αποικίες... ταθεί κι εκλέγεται μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Έρχομαι από μία απ’ αυτές. Βρίσκεται στο Αιγαίο και Ειρήνης. Παράλληλα εκδίδονται τα βιβλία του «Ένα λέγεται Αη-Στράτης». Την εμπειρία του αυτή την έχει παιδί μετράει τ’ άστρα», «Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και αποτυπώσει στο ποίημα “Μπούχενβαλντ - Ωδή θυμωφέτος», «Τότε που κυνηγούσα τους ανέμους». Ο Λουν- μένη και πένθιμη”. τέμης κατάφερνε, όπως και άλλοι, να βγάζει παράνομα Η ομιλία του εκείνη στο Μπούχενβαλντ χρησιμοτα γραφτά του που τυπώνονταν σε βιβλία ή επανεκ- ποιήθηκε από την τότε κυβέρνηση ως αιτία και του δίδονταν μ’ επιτυχία. αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια, με την κατηγορία Την ίδια χρονιά καλείται της “δισφημήσεως της Ελλάστην Αθήνα να δικαστεί δος διεθνώς…” Έτσι άρχισε η για το βιβλίο του «Βουρκωμέδεκαοχτάχρονη περίοδος της νες Μέρες», μαζί με τρεις συπολιτικής προσφυγιάς του νεξόριστούς του που βοήθηΛουντέμη, ο οποίος αναγκάσαν για την έκδοσή του το στηκε να παραμείνει στο Βου1953. Το βιβλίο είναι μια συλκουρέστι. Εκεί έμαθε αργότελογή από 14 διηγήματα, με ρα εντελώς τυχαία, ότι η κοιστορίες ανθρωπιάς μέσα στο ρούλα του δεν έχει πεθάνει… απάνθρωπο πλαίσιο της ΚατοΩστόσο, συνέχισε το συγγραχής και του Εμφύλιου που φικό του έργο εκεί, ενώ πραγακολούθησε. Στην τότε φάση ματοποίησε αρκετά ταξίδια, της βασιλευομένης αμερικαφτάνοντας μέχρι την Κίνα και νοκρατίας επί κυβερνήσεως το Βιετνάμ, τα οποία και αποΚαραμανλή, η δίκη έγινε με τύπωσε το 1966 στο βιβλίο τον εμφυλιοπολεμικό νόμο του «Μπατ-Τάι». Στον Αη Στράτη: 509/47, με κατηγορητήριο που Μετά την πτώση της ΧούνΤάσος Σπυρόπουλος (ποιητής), ο Μ. Λουντέμης υποστήριξαν ασφαλίτες μάρ- και Γιάννης Ζάικος σκιτσογράφος του στρατοπέδου τας ανακτά την ελληνική ιθατυρες, ότι είναι έργο υπονογένεια και επιστρέφει το 1976 μευτικό - αντεθνικό και η δημοσίευσή του αποτελεί στην Ελλάδα, όπου παλιοί του σύντροφοι και πλήθος προπαρασκευαστική πράξη εσχάτης προδοσίας. κόσμου του επιφύλαξαν μια μεγάλη και συγκινητική Αμέσως πρόστρεξαν να τον υπερασπιστούν προ- υποδοχή. Δεν πρόλαβε όμως να χαρεί για πολύ ούτε σωπικότητες του πνεύματος, οπως οι Κώστας Βάρνα- την επάνοδό του, ούτε και την κόρη του Μυρτώ, που λης, Γιώργος Θεοτοκάς, Θ.Συνοδινός, Ασημάκης Παν- την ξαναβρήκε τότε. Στις 22 Ιανουαρίου 1977 πέθανε σέληνος, Κώστας Κοτζιάς και απ’ την Εταιρία Ελλήνων μέσα στο αυτοκίνητό του από καρδιακή προσβολή. Λογοτεχνών ο πρόεδρος Άγις Θέρος και ο γεν. γραμΗ σορός του τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στη Μηματέας Στράτης Δούκας. Οι μάρτυρες υποστήριξαν τρόπολη Αθηνών, ενώ από τον Δήμο Αθηναίων του παότι το βιβλίο του είναι ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό έρ- ραχωρήθηκε τάφος στο Α' Νεκροταφείο σε ένδειξη γο, γεμάτο αγάπη για τον άνθρωπο και πίστη στην πο- τιμής. Στην κηδεία του ο Γιάννης Ρίτσος κραυγάζει ρεία του προς το μέλλον. «Αθάνατος» και το πλήθος το επαναλαμβάνει. Το ίδιο Σε παρέμβαση του δικαστικού προέδρου προς τον έκανε νοερά και η νεολαία που μόλις είχε βγει απ’ τη Λουντέμη, γιατί δεν είχε υπογράψει δήλωση αποκή- δικτατορία και είχε μεγαλώσει με τα βιβλία του. ρυξης του ΚΚΕ για να γλυτώσει απ’ τη δοκιμασία αυτός Ο Λουντέμης που γνώρισε διώξεις, κυνηγητό πακι η οικογένειά του, η απάντηση του Λουντέμη έμεινε ρανομίας από σπίτι σε σπίτι, εξορίες κι αρρώστιες, ιστορική: «Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να γί- αποτελεί μοναδικό φαινόμενο αυτοδίδακτου και αυνουν τα τέσσερα πόδια του ανθρώπου δύο. Δεν θα τα τοδημιούργητου συγγραφέα στα γράμματά μας, όντας κάμω πάλι τέσσερα εγώ!». προικισμένος με πολύπλευρο ταλέντο και μεγάλη θέΑποτέλεσμα αυτής της δίκης ήταν η απαγόρευση ληση. Ανήκει στους λογοτέχνες που στράφηκαν προς της κυκλοφορίας των βιβλίων του ενώ ο ίδιος θα επι- τον κοινωνικό ρεαλισμό, είναι ένα ς συγγραφέας καστρέψει στον Αη-Στράτη και θα παραμείνει εκτοπισμέ- θαρά λαϊκός και ταυτόχρονα κοινωνικός μαχητής. Ο νος χωρίς να του έχει απαγγελθεί καμία κατηγορία. ίδιος υποστήριζε ότι δεν τον ενδιέφερε η τέχνη για Τελικά έπειτα από έντεκα χρόνια εξορίας ο Λουν- την τέχνη, αλλά η καταγγελία της εκμεταλλευτικής τέμης ελευθερώνεται τον Μάρτιο του 1958. Δύο μήνες πραγματικότητας και η ανάγκη να καταργηθεί η ταξική μετά προσκαλείται από την Ένωση Ρουμάνων Συγγρα- ανισότητα. Ο Λουντέμης θεωρήται ότι, μετά τον Καφέων να επισκεφθεί το Βουκουρέστι. Παράλληλα κα- ζαντζάκη, είναι ο περισσότερο διαβασμένος συγρα-
~ 28 ~
2017-18
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ
φέας, οπωσδήποτε όμως υπήρξε ο πιο αγαπημένος της νεολαίας. Ο Μενέλαος Λουντέμης έχει πολλαπλά τιμηθεί: Εκτός από το 1938 με το Μέγα Κρατικό Βραβείο πεζογραφίας, τον τίμησαν και το 1951 απ’ το Παρίσι με τη Χρυσή Δάφνη Πανευρώπης. Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών τον είχε τιμήσει καθιερώνοντας σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς το βραβείο Μενέλαος Λουντέμης. Στο Βουκουρέστι, όπου έζησε εξόριστος, τιμήθηκε με την ανέγερση του Λουντέμιου Μέγαρου. Ποιήματά του έχουν μελοποιήσει οι αδερφοί Κατσιμίχα - “Ερωτικό Κάλεσμα” και ο συνθέτης Σπύρος Σαμοΐλης - “Οι κερασιές θ’ ανθίσουνε και φέτος” με ερμηνευτή τον Αντώνη Καλογιάννη. Στον Εξαπλατάνο, όπου μεγάλωσε, έχει αναγερθεί στη δυτική είσοδό του το Μνημείο Λουντέμη. Στην όψη του υπάρχει ενσωματωμένη στο μάρμαρο μια μπρούντζινη πλάκα με την εγχάρακτη μορφή του Λουντέμη και από κάτω οι στίχοι του: «Κείνη τη νύχτα σωπαίναν οι λύκοι γιατί ουρλιάζαν οι άνθρωποι». Το μνημείο είναι έργο του 1983, κατασκευασμένο από τον Εδεσσαίο καλλιτέχνη Στέλιο Μαουσίδη, με πρωτοβουλία και πόρους του τοπικού Μορφωτικού Συλλόγου και της κόρης του Λουντέμη, Μυρτώς. Στον Εξαπλατάνου επίσης, στην οδό Μενέλαου Λουντέμη, βρίσκεται σήμερα ερείπωμένο το ιδιόκτητο σπίτι της οικογένειάς του, όπου είχαν εγκατασταθεί εκεί από το 1928. Το σπίτι αυτό παρόλο που είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού, αφαίθηκε να καταστραφεί και μέχρι σήμερα δεν έχει αναπαλαιωθεί. Στις 19 Ιούλη 2015, οι βουλευτές του ΚΚΕ Σάκης Βαρδαλής και Ελένη Γερασιμίδου, κατέθεσαν Ερώτηση για την πρόσφατη τότε κατεδάφιση της κατοικίας του μεγάλου λογοτέχνη, σημειώνοντας:
«Σε άθλια κατάσταση, χωρίς καμία συντήρηση, πλήρως εγκαταλειμμένη και σχεδόν ετοιμόρροπη παρέμενε για χρόνια, η κατοικία των παιδικών χρόνων του συγγραφέα Μενέλαου Λουντέμη, στον Εξαπλάτανο του Δήμου Αλμωπίας στην ΠΕ Πέλλας… ΕΡΩΤΩΝΤΑΙ οι κ. υπουργοί σε ποια άμεσα μέτρα θα προβεί η κυβέρνηση για τη γενναία χρηματοδότηση της μελέτης και ανακατασκευής του διατηρητέου κτίσματος, καθώς και της ανάδειξής του». Όσο πήρατε κάποιαν απάντηση εσείς, αλλό τόσο πήραμε κι εμείς… ~~~*~~~
Με ευκαιρία την επαιτειακή φάση που διανύουμε, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στην μεγαλύτερη μάχη που διεξάχθηκε κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και σημάδεψε την έκβασή του – αυτήν της Μάχης του Στάλινγκραντ. Οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ της επιτιθέμενης ναζιστικής Βέρμαχτ και του αμυνόμενου Κόκκινου Στρατού ξεκίνησαν στην περιοχή στα τέλη του Ιούλη 1942. Η επίθεση στην πόλη του Στάλινγκραντ άρχισε στις 23 Αυγούστου 1942 με καταιγιστικό βομβαρδισμό από την «Λουφτβάφε» και στη συνέχεια με την επίθεση της 6ης Στρατιάς. Η μάχη έληξε με νίκη του Σοβιετικού Στρατού στις 2 Φεβρουαρίου 1943 και με την παράδοση του γερμανού στρατάρχη Πάουλους, 22 ακόμη στρατηγών και 91.000 στρατιωτών της 6ης Στρατιάς. Μετά την μάχη αυτή, η υπεροχή του Κόκκινου Στρατού διατηρήθηκε μέχρι το τέλος του πολέμου. Ας σημειωθεί ότι μετά το 1991 οι επανακάμψαντες τσάροι στη Ρωσία την πόλη αυτή την ξαναονόμασαν Βόλγκογκραντ… Με αυτή την ευκαιρία λοιπόν, δημοσιεύουμε το ομώνυμο ποίημα του Μενέλαου Λουντέμη, απ’ την συλλογή του “Κραυγή στα πέρατα”.
~ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ ~
Θέλω τη στέπα για χαρτί, το Βόλγα για μελάνι. Και τη χοχλακιαστή καρδιά του Ράζιν, του Στεπάν… Kαι μια φωνήν αβράχνιαστη στα πέρατα να φτάνει: Για να σε υμνήσω, Στάλινγκραντ, πόλη θρησκεία, παν.
Πόλη του χάλυβα, των σλιεπ, της πάχνης, της βουής, στου Βόλγα πλάι, του θολού, χτισμένη σ’ ένα τέλμα, που η δόξα το σημάδεψε με τ’ άσβηστο της πέλμα: «εδώ μια μέρα θα χτιστεί το κάστρο της ζωής».
Νύχτα. Και δεν επρόβαλε μια χαραμάδα αυγή, κι όλο σίμωναν προς τα εκεί του ολέθρου οι λεγεώνες που λες και τους εθρέψανε οι βουλιμιαίοι αιώνες — μ’ αιμοδιψία κι οργή.
Κι επέφταν σα μηνύματα του ασβολερού βοριά… Και ξεχυθήκαν οι ορδές σ’ αλλόφρενο λεφούσι. Σα λύκοι που αλαφιάσανε απ’ το βουνίσιο πούσι και λιμασμένοι εχύμησαν στου κάμπου τα χωριά.
Κι επέσαν. Μπλάβισε η ζωή. Του κόσμου οι πύλες κλείουν. Κι ot τσιμινιέρες σφύριξαν σα σάλπιγγες της κρίσης.
Γιάννης Α. Μαντάς
«Έφτασε η ώρα σου, άνθρωπε, μονάχος ν’ αντικρίσεις τα τάρταρα που ανέβηκαν για να σε καταπιούν!» Κι εκεί χτυπήθηκαν σκληρά η αγάπη με την έχτρα, κι ανταριασμένη γέμισ’ ιαχή, στην πολιτεία που οι άνθρωποι εγίναν από πέτρα — κι η πέτρα από ψυχή!
Θάλασσα η στέπα αιμάτινη, και τα κορμιά βουνό. Θερίζει ως κι ο χειμώνας τους, ως κι ο Σιμπίρ θερίζει. Το κάθε ρούσικο κορμί κι από ’να μετερίζι. Ώσπου το νικητήριο ξημέρωσε πρωινό. Κι η Δόξα εστάθη γέφυρα πάνω από το ποτάμι… Κι ως κάτω η λάβα απ’ τα κορμιά κύλαγε αργά καυτή, το νέο φεγγάρι αδράχνοντας στο χέρι για δρεπάνι, το κάρφωσε για σύμβολο πάνω απ’ την πόλη αυτή.
Τέτοια ιστορία για θνητούς δε θα ξαναγραφτεί… Βόλγα μου, με το αθάνατο νερό σου ξαναλούσ’ τους. Ανθρώπους π’ απαρνήθηκαν τους ίδιους τους θεούς τους γιατί θεοί είν’ αυτοί!
~ 29 ~
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ
Εκδήλωση προς τιμήν του μεγάλου κομμουνιστή ηθοποιού
Μάνου Κατράκη
τ. 19
Διάλεξε το δύσκολο δρόμο που δίνει νόημα στη ζωή και μεγαλείο στην Τέχνη Από τη δεκαετία του '30 ήταν ολοφάνερο από τη Χαιρετισμό στην εκδήλωση του «Καφέ Κήπος», στα θερμή υποδοχή κάθε νέας του εμφάνισης, πως μια Χανιά, προς τιμήν του κομμουνιστή ηθοποιού Μάνου λαμπρή καριέρα ξανοιγόταν μπροστά του. Είχε όλες τις προϋποθέσεις να ζήσει μια άνετη ζωή, Κατράκη, απηύθυνε στις 4 Δεκέμβρη το βράδυ, τελευταία μέρα της περιοδείας του στην Κρήτη, ο Δημήτρης απολαμβάνοντας τις τιμές και τις δόξες των εκλεκτών της εξουσίας. Κουτσούμπας. Όμως, ο Μάνος Κατράκης προτίμησε να μείνει άνΠριν την έναρξη της εκδήλωσης, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ ξεναγήθηκε στο χώρο του καφέ, στο Δημοτικό θρωπος. Διάλεξε το δρόμο του συνειδητά, με επίγνωση των Κήπο της πόλης, ενημερώθηκε για την ιστορία του και για ανάλογες εκδηλώσεις που έχει διοργανώσει στο συνεπειών, τράβηξε σταθερά έως το τέλος τον δύπαρελθόν. Αμέσως μετά το χαιρετισμό του, ο ΓΓ της σκολο, δύσβατο δρόμο, τον μόνο όμως δρόμο που δίνει τελικά νόημα στην ίδια ΚΕ δέχτηκε το δώρο που του τη ζωή και μεγαλείο στην Τέπροσέφεραν οι διοργανωτές χνη. της εκδήλωσης, μια φωτοΤο δρόμο της στράτευγραφία τοπίου από την Ποσης στο πιο υψηλό ιδανικό ταμίδα, το πατρικό χωριό της ανθρωπότητας, το ιδατου Μάνου Κατράκη. νικό και το χρέος της κοινωΣτην εκδήλωση μίλησε, νικής απελευθέρωσης. μεταξύ άλλων, ο ηθοποιός Στη γερμανική κατοχή πήΓρηγόρης Βαλτινός. Μηνύρε, από τους πρώτους, μέματα απέστειλαν ο Στάθης ρος στον αγώνα, μέσα από Λιβαθινός, καλλιτεχνικός διτις γραμμές του ΕΑΜ αρχικά ευθυντής του Εθνικού Θεάκαι του ΚΚΕ από το 1943 και τρου και ανιψιός του Μάνου μετά. Κατράκη, ο οποίος λόγω Για την αλύγιστη ψυχή υποχρεώσεων δεν μπόρεσε του, το αστικό κράτος τον να μιλήσει στην εκδήλωση, απέλυσε από το Εθνικό Θέόπως ήταν προγραμματισμέατρο το 1947, τον κράτησε νο, και οι πρόεδροι της ΝΔ Ο Δημητρης Κουτσούμπας στην εκδήλωση και βασάνισε στα μπουνκαι του Ποταμιού, που έλγια τον Μάνο Κατράκη τρούμια της Ασφάλειας και κουν την καταγωγή τους από τον έστειλε εξορία από το 1948 έως το 1952, στην Ικατην Κρήτη. ρία, τη Μακρόνησο και τον Αη Στράτη. Ο χαιρετισμός του Δ. Κουτσούμπα: Η εξορία και οι βασανισμοί όμως είχαν το αντίθετο «Νιώθω ιδιαίτερη χαρά και εξαιρετική τιμή να βρίσκομαι σήμερα εδώ, σε αυτήν την όμορφη εκδήλωση για αποτέλεσμα από αυτό που επεδίωκαν οι διώκτες του. τον μεγάλο μας Μάνο Κατράκη, στην πατρίδα του την Ισχυροποίησαν την πολιτική και ιδεολογική συγκρότηση του Μάνου, που ρούφηξε όλη τη γνώση και την Κρήτη. Στα προτερήματα του σπουδαίου αυτού ανθρώπου πείρα από τον συγκεντρωμένο, σε εκείνους τους άγρικαι καλλιτέχνη δεν συγκαταλέγονται μόνο τα δώρα ους τόπους, ανθό του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού. Πλάι στον Ρίτσο, τον Ιμβριώτη, τον Σαράφη και άλπου του χάρισε, έτσι κι αλλιώς, απλόχερα η φύση: Την ολύμπια φωνή, το αρχοντικό παράστημα, το καλλιτε- λους επώνυμους και ανώνυμους συντρόφους, ένιωσε πόσο μεγάλος είναι ο άνθρωπος κι έδωσε τον καλύχνικό ένστικτο και ταμπεραμέντο. Κυρίως, τον Μάνο Κατράκη τον ξεχωρίζουν οι ψυ- τερο εαυτό του για να κρατηθεί ψηλά το αγωνιστικό χικές αρετές, που σμιλεύτηκαν και ωρίμασαν κοπια- φρόνημα των εξορίστων και να λάμψει το μεγαλείο στικά, με πολλές θυσίες, από τα νεανικά του ακόμα της ανθρωπιάς τους. Φάρος ενός τιτάνιου αγώνα χρόνια, στο καμίνι της ταξικής πάλης και μιας έντονης Σαν αληθινός καλλιτέχνης της ζωής, είχε γίνει ένας ζωής. Τον ξεχωρίζουν το πάθος για το δίκιο και τη ζωή, από τους φάρους του τιτάνιου αγώνα των πολιτικών η αντρειοσύνη, μαζί με τα πλούσια συναισθήματα, την κρατουμένων για να νικήσουν τον πόνο, την ταπείνωτρυφερότητα, αλλά και την ατσάλινη θέληση κι εργα- ση, το θάνατο. τικότητα, τη γενναιοφροσύνη και την ανθρωπιά. Σε αυτήν την υπόθεση έταξε και την υποκριτική Όπως έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος, συνομήλικος και τέχνη του, ειδικά στον Αη Στράτη, όπου τα λιγοστά καρδιακός του φίλος, στο ποίημά του, αφιερωμένο ψήγματα ελευθερίας επέτρεψαν στην κοινότητα των στα 50 χρόνια του Κατράκη στο θέατρο: "Μεσ’ τη φωνή εξορίστων να ανεβάσουν υψηλού επιπέδου θεατρικές σου πέντε αηδόνια, τρεις αητοί κι ένα λιοντάρι, δένουν παραστάσεις. τη φιλία του κόσμου"... Μετά την επιστροφή του από την εξορία, ούτε το Ο Μάνος Κατράκης στρατεύτηκε με το πιο υψηλό ιδανικό της ανθρωπότητας
~ 30 ~
2017-18
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ
Αη-Στράτης 1952 - Μάνος Κατράκης, Γιάννης Ρίτσος, Ευθύφρων Ηλιάδης
Ο Μάνος στη Μακρόνησο
στίγμα του "αντεθνικού μιάσματος", ούτε οι κάθε είδους αποκλεισμοί και η εχθρότητα του αστικού κράτους τον εμπόδισαν να επιβληθεί και πάλι στη θεατρική σκηνή. Το αντίθετο, μάλιστα. Η περίοδος αυτή, από το 1952 έως το 1967, είναι από τις πιο δημιουργικές της σταδιοδρομίας του, καθώς στην τέχνη του βρήκε έκφραση το καταστάλαγμα των γνώσεων που αποκτήθηκαν και των διεργασιών που συντελέστηκαν στη συνείδησή του, στα χρόνια της εξορίας. Καταξιώνεται ως ένας από τους κορυφαίους και πιο λαοφιλείς πρωταγωνιστές και πραγματοποιεί το όνειρό του να ιδρύσει θέατρο σύμφωνα με τις ιδεολογικές και αισθητικές του πεποιθήσεις, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο. Μαζί με το θέατρο και τον κινηματογράφο, την ίδια περίοδο, και ενώ το ΚΚΕ ήταν παράνομο, δραστηριοποιείται μέσα από την ΕΔΑ και το Ελληνικό Κίνημα για την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό. Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967, ο Μάνος Κατράκης πλήρωσε για μια ακόμα φορά το τίμημα της κομμουνιστικής του στράτευσης. Δέχτηκε το δυνατότερο πλήγμα, που ήταν η έξωση του θεάτρου του από το Θέατρο του Αλσους, στο Πεδίον του Αρεως. Οι κλήσεις στα αστυνομικά τμήματα και την Ασφάλεια έγιναν καθημερινότητα, η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά και η συνήθως δύσκολη οικονομική του κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά. Όμως δεν το βάζει κάτω. Παρά τη φτώχεια και την κλονισμένη του υγεία, σαν "πληγωμένο λιοντάρι, κυνηγημένο από τα κακά σκυλιά, με πάντα ολόρθο κι άτρωτο το χαιτοφόρο του κεφάλι", όπως τον περιγράφει ο Γιάννης Ρίτσος, προβάλλει ακόμα πιο αστραφτερός στη μεγάλη σκηνή της ταξικής πάλης, τόσο με την τέχνη όσο και με τη δράση του, μέσα από το νόμιμο πια ΚΚΕ, από το 1974, έως ότου να τον νικήσει ο θάνατος.
«Η ζωή μου άρχισε από τότε που μπήκα στο κόμμα μου»!
Η μεγάλη μορφή του Μάνου Κατράκη έχει περάσει πλέον και στην ιστορία της Τέχνης, ως το σύμβολο του ανυπότακτου κοινωνικού αγωνιστή που υψώνεται χορεύοντας πάνω από το θάνατο. Οι τιμητικές διακρίσεις στον σπουδαίο δημιουργό από διάφορους φορείς ήταν πολλές τα χρόνια της μεταπολίτευσης, όπως αυτές που έγιναν για τα 50χρονά του στο θέατρο το 1981. Ξεχωριστή αυτή στο Παρίσι, όπου παρευρέθηκε η αφρόκρεμα της γαλλικής διανόησης και τέχνης. Όμως, για τον Κατράκη η μεγαλύτερη τιμή ήταν η συμμετοχή του στη δραστηριότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Συνήθιζε να λέει: "Η ζωή μου άρχισε από τότε που μπήκα στο κόμμα μου" Στη μεγάλη εκδήλωση που οργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό, για να τον τιμήσει, μετά την προσφώνηση του Κόμματος που τον αποκάλεσε στρατευμένο "καλλιτέχνη του λαού", απάντησε συγκινημένος: "Δεν είμαι απλά στρατευμένος. Είμαι έτοιμος για όλα"! Ο Μάνος Κατράκης σημάδεψε όλες τις πολιτικές μάχες του ΚΚΕ. Με τις ανεπανάληπτες απαγγελίες του, με τις παραστάσεις του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, με τη συμμετοχή του στα ψηφοδέλτια του Κόμματος, σηματοδοτούσε τον αταλάντευτο αγώνα του ΚΚΕ για το φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας. Ο Κατράκης είχε ένα τεράστιο απόθεμα εμπειριών από την πλούσια και γεμάτη ζωή του, για να τα δώσει ως δώρα στους ανθρώπους. "Μισημένος", καθώς ο Προμηθέας, "από όλους τους θεούς, γιατί τους ανθρώπους αγάπησε τόσο", κέρδισε μια θέση παντοτινή ανάμεσά τους, ανάμεσά μας». ~~•~~
~ 31 ~
ΜοΡΦεΣ ΤοΥ ΠνεΥΜαΤοΣ Ταϋγέτη Μπασούρη
τ. 19
Η πανέμορφη - άσχημη του ελληνικού σινεμά
Η Ταϋγέτη Μπασούρη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Σπούδασε στη Σχολή του Εθνικού Ωδείου, με δάσκαλο στο τραγούδι τον Μ. Κουνελάκη και μετά στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Οι πρώτες εμφανίσεις της έγιναν στην αρχή της Κατοχής, το 1943 έγινε μέλος του ΣΕΗ. Στα χρόνια της Κατοχής συμμετείχε δραστήρια στο ΕΑΜ Θεάτρου, ενώ παράλληλα εντάχθηκε στο ΚΚΕ, με το οποίο επανασυνδέθηκε μετά τη μεταπολίτευση. Στο διάστημα 1944 - 1948 έπαιξε με τους ΕΑΜικούς θίασους: «Θέατρο του Λαού», στο χρονικό «4144» του Άλκη Προβελέγγιου και τους «Ενωμένους Καλλιτέχνες», τον θίασο των ΕΑΜιτών πρωταγωνιστών Δήμου Σταρένιου, Αλέκας Παΐζη, Τίτου Βανδή, το θίασο Γιώννη Ιατρού - Ζωζώς Νταλμάς και το «Θυμελικό Θίασο» του Λίνου Καρζή. Για τις ιδέες και την αντιστασιακή της δράση εξορίστηκε στα κολαστήρια της Χίου, Μακρονήσου, Τρίκερι, ΑϊΣτράτη. Το ξύλο που έφαγε στην εξορία δεν το ξέχασε ποτέ: «Ήμουνα κομμουνίστρια.
Δεν μετάνιωσα για ό,τι πέρασα», έλεγε με ικανοποίηση περιγράφοντας και τα συναισθήματα χιλιάδων αριστερών που έζησαν τις ίδιες εμπειρίες… Μετά την εξορία, από το 1951 εμφανίστηκε σε πολές θεατρικές παραστάσεις, κυρίως σε ρόλους κωμικούς και επιθεώρησης αλλά και σε τραγωδίες και δράματα. Στον κινηματογράφο έπαιξε για πρώτη φορά το
1955 στην ταινία «Κάλπικη λίρα», συνέχισε με πάρα πολές ταινίες με τελευταία αυτήν του Στέλιου Τατασόπουλου «Δυο τρελοί και ο ατσίδας». Στην τηλεόραση πρωτόπαιξε το 1973, στη σειρά «Το εικοσιτετράωρο ενός παλιατζή». Ήταν μέλος του Εθνικού Θεάτρου από το 1984 έως το 1992, οπότε μπόρεσε να συνταξιοδοτηθεί συμπληρώνοντας το μίνιμουμ όριο των ενσήμων. Η τελευταία εμφάνιση της ήταν το έργο του Μπέρναρντ Σω «Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι». διασκευασμένο για παιδιά από τον Αλέξη Σολωμό, Η Ταϋγέτη με τη Γεωργία Βασιλειάδου και την Αθηνά Μερτύρη, συγκαταλέγονται στις «άσχημες» του ελληνικού κινηματογράφου. Η ίδια η Βασιλειάδου είχε αναφέρει ότι αν γίνονταν καλλιστεία για άσχημες, η ίδια θα έβγαινε σταρ Ελλάς και η Ταϋγέτη Μις Ελλάς!… Τα τελευταία χρόνια της ζωής της ζούσε στο σπίτι μιας εξαδέλφης της, που τη φρόντιζε αφού η ίδια δεν είχε δική της οικογένεια. Πέθανε από εγκεφαλικό στις 28 Ιανουαρίου 2003. Όταν “έφυγε”, δεν τάφηκε με τιμές και κιλλίβαντες, ούτε γράφτηκαν γι’ αυτήν πρωτοσελιδα, αλλά σίγουρα το πέρασμά της δεν ήταν αδιάφορο. Η Ταϋγέτη ήταν μια γυναίκα καλόψυχη, γελαστή, τρυφερή, πληθωρική και μαχητική, γεμάτη αισθήματα αγάπης και αλληλεγγύης για κάθε πάσχοντα και αγωνίσθηκε για την τέχνη Το συνεργείο καθαριότητας στην εξορία και τις ιδέες της χωρίς ποτέ Η Ταϋγέτη πρώτη αριστερά, όρθια με τη σκούπα να το μετανιώσει…
ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν «Έφυγε» ο εικαστικός - εκπαιδευτικός Δημήτρης Μπέσσας
Έφυγε από τη ζωή ο εικαστικός και εκπαιδευτικός Δημήτρης Μπέσσας, ομότιμος καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και επί πολλά έτη πρόεδρος του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών. Ο Τάκης (Δημήτρης) Μπέσσας γεννήθηκε στη Φλώρινα. Σπούδασε Παιδαγωγικά και Καλές Τέχνες (στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, 1968-1973 στο εργαστήριο Γλυπτικής του Δ. Καλαμάρα). Το 1993 αναγορεύθηκε διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με αντικείμενο την αισθητική παιδεία. Έκανε ακαδημαϊκή καριέρα και
αναγορεύθηκε ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Ξεχωριστή ήταν η συμβολή του, ως πρωτεργάτης, στη δημιουργία του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Το καλλιτεχνικό του έργο επικεντρώνεται κυρίως σε ανθρωποκεντρικές μελέτες, τοπία και χώρους. Η κηδεία του έγινε το Σάββατο 23 Δεκέμβρη από τον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος στη Φλώρινα. Το ΔΣ του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του και τους οικείους του. ~~ •~~
~ 32 ~
2017-18
ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν Πέθανε ο Γάλλος τραγουδιστής Τζόνι Χάλιντεϊ
Στις 5 Δεκέμβρη «έφυγε» από τη ζωή ο Γάλλος τραγουδιστής Τζόνι Χάλιντεϊ, το μεγαλύτερο αστέρι της γαλλικής ροκ σκηνής, σε ηλικία 74 ετών, ύστερα από σύντομη μάχη με τον καρκίνο. Ο Τζόνι Χάλιντεϊ, κατά κόσμον Ζαν - Φιλίπ Σμετ, γεννήθηκε στις 15 Ιούνη του 1943 και έζησε μια πολυτάραχη προσωπική και επαγγελματική ζωή. Η καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του ’50 με διασκευές στα Γαλλικά γνωστών αμερικάνικων τραγουδιών. Το 1960 κυκλοφόρησε τον πρώτο του δίσκο «Hello Johnny». Το 2001 έκανε συναυλία στον πύργο του Άιφελ όπου συγκεντρώθηκε ένα τεράστιο πλήθος. Έχει ηχογραφίσει περί τα 1000 τραγούδια και πουλήσει πάνω από 100 εκατομμύρια δίσκους. Χαρακτηρίστηκε ως ο Γάλλος «Έλβις Πρίσλεϊ», σφράγισε ορισμένες ξεχωριστές ταινίες και υπήρξε το είδωλο της νεολαίας στη Γαλλία.
«Έφυγε» από τη ζωή ο ηθοποιός Χρήστος Δοξαράς
«Έφυγε» από τη ζωή στις 3 Γενάρη, σε ηλικία 83 ετών, ο ηθοποιός Χρήστος Δοξαράς, γνωστός από τη συμμετοχή του σε περισσότερες από 30 ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, όπως «Υπάρχει και φιλότιμο», «Λόλα», «Γοργόνες και μάγκες», «Ξύπνα Βασίλη» και πολλές άλλες. Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1935 και σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Ωδείου και κινηματογράφο στην ΑΣΚΕ. Τη δεκαετία του '70 επέλεξε να ασχοληθεί με τη συγγραφή, η οποία επεκτάθηκε στον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Είχε συμμετάσχει σε περισσότερες από 30 ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, μεταξύ των οποίων: «Λόλα» (1964), «Υπάρχει και φιλότιμο» (1965), «Κοινωνία Ώρα Μηδέν» (1966), «Οι θαλασσιές οι χάντρες» (1966), «Μια κυρία στα μπουζούκια» (1968), «Ξύπνα Βασίλη» (1969), «Η ζούγκλα των πόλεων» (1970) κ.α. Έχει γράψει τα σενάρια για πολλές επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές, όπως «Χαμογελάστε παρακαλώ» (1983) στην ΕΡΤ, «Οικογένεια Βλαμμένου» (1986) του Δ.Ψαθά στην ΕΡΤ, «Μια απίθανη γιαγιά» (1991) στην ΕΤ2, «Το λευκό σταυρόλεξο» (1986) στην ΕΡΤ, «Το ημερολόγιο ενός θυρωρού» (1979) στην ΥΕΝΕΔ κ.ά. Είναι αυτός που απέδωσε τόσο πιστά το μυθιστόρημα «Λωξάντρα» της Μαρίας Ιορδανίδου στη μικρή οθόνη. Ανακοίνωση εξέδωσε και ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Πατρέων, Βασίλης Θωμόπουλος, που εξέφρασε τα συλλυπητήριά του στους οικείους του.
~ 33 ~
ΜοΡΦεΣ ΠοΥ εΦΥΓαν Έφυγε» ο ζωγράφος Αντώνης Απέργης
«Εφυγε» από τη ζωή στις 15 Γενάρη ο ζωγράφος Αντώνης Απέργης. Το θάνατό του ανακοίνωσε με δελτίο Τύπου το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, εκφράζοντας τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του και στους οικείους του. Ο Αντώνης Απέργης είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1938 και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1957-1962) ζωγραφική με τον Γιάννη Μόραλη και χαρακτική με τον Κώστα Γραμματόπουλο. Από το 1966 έως το 1969 έκανε σπουδές νωπογραφίας και ψη-
τ. 19
φιδωτού στην Ecole Nationale Superieure des Beaux Arts. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα από το Παρίσι δίδαξε επί σειρά ετών σχέδιο και χρώμα σε ιδιωτικές σχολές, ενώ ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων και τη σκηνογραφία. Επίσης, ασχολήθηκε με το θέατρο, φιλοτεχνώντας σκηνικά και κοστούμια για τα έργα «Ο τρίτος Μάρτυς» του Ντομινίκ Νοέν (1965), «Τον καιρό της Ειρήνης» του Α. Γαλανού (στο θέατρο Γιώργου Παπά - 1965). Ήταν μέλος του ΕΕΤΕ από το 1970 και είχε πλούσια εκθεσιακή δραστηριότητα με 21 ατομικές και 34 ομαδικές εκθέσεις.
Πέθανε ο μεταφραστής και δοκιμιογράφος Άρης Μπερλής
Ο δοκιμιογράφος, κριτικός και μεταφραστής λογοτεχνίας Άρης Μπερλής, πέθανε σε ηλικία 74 ετών. Ο Αρης Μπερλής γεννήθηκε στην Πάτρα το 1944. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, χωρίς να τελειώσει τις σπουδές του. Είχε μεταφράσει, μεταξύ άλλων, στα ελληνικά έργα των ‘Αλεν Γκίνσμπεργκ, Βιρτζίνια Γουλφ, Τζαίημς Τζόυς, Σάμουελ Μπέκετ Έμιλυ Μπροντέ, Έντγκαρ ‘Αλαν Πόε, Τζόζεφ Κόνραντ, Κιάραν Κάρσον, Φλαν Ο’ Μπράιαν, και πολών άλλων. Συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά σε θέματα κριτικής της λογοτεχνίας. Διετέλεσε εκδότης του περιοδικού «Σπείρα» (1974-1980) και εκδότης του εκδοτικού οίκου “Κρύσταλλο”, 1980-1993). Δίδαξε, επίσης, λογοτεχνική μετάφραση στο ΕΚΕΜΕΛ, όπου διετέλεσε διευθυντής σπουδών του αγγλόφωνου τμήματος. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Η κηδεία του έγινε στις 30 Ιανουαρίου, από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
«Έφυγε» από τη ζωή ο ηθοποιός Βαγγέλης Ρωμνιός
Στις 31 Γενάρη «έφυγε» από τη ζωή, σε ηλικία μόλις 36 ετών, ο ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Βαγγέλης Ρωμνιός. Είχε αποφοιτήσει από τη Σχολή του Θεάτρου Τέχνης το 2003. Επίσης είχε παρακολουθήσει σεμινάρια υποκριτικής, τραγουδιού και συγγραφής, κυρίως όμως έγινε γνωστός σε ρόλους καρατερίστα συμμετέχοντας σε διάφορες θεατρικές παραστάσεις όπως: “Υπηρέτης δυο αφεντάδων” 2005, “Το γαλάζιο πουλί” 2006, “Τα μαγικά μαξιλάρια” 2009, “Αχ αυτά τα φαντάσματα” 2013, “Οι ηλίθιοι” 2015, “Χαρτοπόλεμος” 2018. Η τελευταία του παράσταση ήταν το “Πέερ Γκυντ” στο Εθνικό θέατρο. Το 2017 ανέβηκε το πρώτο θεατρικό έργο του “Χαρτοπόλεμος” στο Θέατρο Ιλίσια σε σκηνοθεσία Γ. Παλούμπη. Επίσης είχε συμμετοχή με εμφανίσεις στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση.
~ 34 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΜΕ Ν’ ΑΓΑΠΑΜΕ ΑΡΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ Στα 100 χρόνια του ΚΚΕ
Ι Η αγάπη μας γεννήθηκε μαζί με τη ζωή στο άστρο μας, για να ’χει ο σπόρος έναν τρόπο να παλεύει με την πέτρα και να σκάει στον ήλιο τρέφοντας την προσδοκία των όντων.
ΙΙ Γεννηθήκαμε ν’ αγαπάμε και γι’ αυτό ελπίζουμε: ελπίζει το παιδί ότι αύριο θα μεγαλώσει, ελπίζει ο αθέλητα κακός ότι αύριο θα συγχωρεθεί, ο καλός ότι θα δικαιωθεί όταν έρθει η ώρα των νεκρών να σημάνουν τις καμπάνες της ανάστασης, όπως έχουν προφητέψει οι εξόριστοι ποιητές των αιώνων. Ελπίζει το τελευταίο δέντρο του Αμαζονίου ότι θ’ αναστηθούν τ’ αδέρφια του να ρίξουν τη δροσιά τους στις αυλές του κόσμου. Τώρα που η γη μας έγινε μικρή ώστε να χωράει στο σπίτι μας μέσα απ’ τον πόλεμο, εμείς ελπίζουμε να μη πάψει ποτέ να χωράει στο σπίτι μας, όμως, μόνο μέσα απ την ειρήνη.
ΙΙΙ Η αγάπη μας για τον άνθρωπο έχει τη ρίζα της παντού κι απλώνεται από κει που η ζωή πρωτοπάλεψε να κερδίσει την ανάσα της απ’ την πέτρα, να κερδίσει τη φωτιά απ’ τον ήλιο, σκίζοντας τα μαύρα πέπλα που την έκρυβαν, με την αιχμηρή σαν την άκρη του δαδιού, καρδιά της. Σ’ αυτή τη φωτιά του ήλιου καθισμένοι όλοι ένα γύρο, γεννημένοι και αγέννητοι, ορκιστήκαμε να μείνουμε για πάντα σύντροφοι, κερνώντας ο ένας το αίμα του στον άλλον. Έτσι έγινε τότε και ορκιστήκαμε το άπειρο μέλλον να ’ναι για πάντα δικό μας. Τότε ήταν που ορκιστήκαμε ισότητα αιμάτων, για να μη συμβαίνει το αφύσικο μεταξύ των ζωντανών, άλλοι να ζουν τη ζωή τους κι άλλοι το θάνατό τους.
ΙV Όταν όλα τα σκοτάδια θα ’χουν γίνει λάμψη, δε θα φοβόμαστε μήπως το αύριο μας έρθει χειρότερο απ’ το χθες, για να έχουμε πάντα την ανάγκη ενός όπλου, όπως είναι αυτό το ποίημα το απείθαρχο στους νόμους της μουσικής. Τότε πια δε θα πεινάμε το σήμερα, αφού δε θα μας κλέβουν οι γύπες το ψωμί και τα όνειρα πέρα στους λόφους με τις μαργαρίτες. Και θα γίνουν όλα έτσι κατά πως ονειρευόμαστε, αρκεί να μάθουμε στα παιδιά μας ν’ αποφεύγουν τις άγονες λέξεις και να προσεύχονται με γόνιμες πράξεις στην παντοδυναμία του Ανθρώπου. Γιάννης Καραβίδας
~ 35 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ ΜΑΡΙΓΩ - ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944
Δεν είχαν κλείσει δυο μήνες απ’ το βράδυ εκείνο του Οχτώβρη που άρχισαν ξαφνικά να χτυπούν οι καμπάνες, να ηχούν οι σειρήνες – τα νέα διαδόθηκαν αστραπιαία: ο Γερμανός στρατηγός Χέλμουτ Φέρμυ ανακοίνωσε στον κουίσλιγκ δήμαρχο Άγγελο Γεωργάτο ότι η πρωτεύουσα κηρύχθηκε απ’ τον γερμανικό στρατό «ανοχύρωτη πόλη» – oι καταχτητές αποχωρούν! Oι καμπάνες στέλνουν το μήνυμα ως τις ακρινότερες συνοικίες του άγιου λεκανοπέδιου και ο πολύπαθος λαός βγαίνει συγκλονισμένος στους δρόμους… Πρωί-πρωί της επομένης –ημέρα Πέμπτη 12 του μήνα– οι Γερμανοί κατεβάζουν απ’ το βράχο της Παλλάδας τη μαύρη σβάστικα και υψώνεται η γαλανόλευκη. Γύρω στις δέκα, η πλατεία Συντάγματος είναι κατάμεστη πλήθους. Απ’ τους πρώτους που συρρέουν, οι εγκάθετοι των κατοχικών μηχανισμών και οι κολωνακιώτες γκαγκαρέοι του απυρόβλητου, ενώ κάποιοι απ’ αυτούς με κόπο προσπαθούν να κρύψουν τη λύπη τους – η απώλεια της εύνοιας!… Oι Oύνοι με απόλυτη τάξη καταθέτουν στον Άγνωστο Στρατιώτη στέφανον υπέρ πεσόντων –των δικών τους πεσόντων βέβαια– και ξεκουμπίζονται… Η πόλη ανοχύρωτη… Με άλλα λόγια, θα ’πρεπε πλέον άλλοι ντόπιοι και ξένοι “κατάλληλοι” να την οχυρώσουν και πάλι κατά του λαού… Και δεν άργησαν… Οι «σύμμαχοί μας» Εγγλέζοι αποικιοκράτες - πειρατές, οι φυγοπόλεμοι δραπέτες στην Αιγύπτο, οι δοτοί πρωθυπουργοί και λιμοκοντόροι πολιτευτές, τώρα μαζί με τους ταγματαλήτες προδότες της κατοχής, ήδη απεργάζονταν την δική τους “οχυρωματική καταλληλότητα” όχι μόνο της πόλης, αλλά και της χώρας. Ας όψονται οι δικοί μας, που ενώ ήταν κυρίαρχοι σε όλη τη χώρα, η τότε πολιτική τους έφτανε κι εξαντλιότανε ως την εκλογικίστικου τύπου αντιμετώπιση της μοναρχίας – ως εκεί και μη παρέκει!… Δεν άργησαν λοιπόν οι “κατάλληλοι” και στις 3 του Δεκέμβρη δείχνουν απροκάλυπτα το πρόσωπό τους: ματώνουν το λαό που ειρηνικά διαδηλώνει στην Πλατεία Συντάγματος κι έτσι συνέχεια τις επόμενες μέρες επεκτείνουν το δολοφονικό τους έργο μ’ επιδρομές στις συνοικίες… Έλειπαν εκείνο το πρωινό οι γονιοί του μικρού: η Παναγιώτα είχε πεταχτεί ως το σπίτι του αδερφού της, χαμηλά στο Κουτσουκάρι, να δει τί κάνουν η νύφη της και το μωρό τους. O Αλέκος κάπου θα ’τρεχε να κονομήσει τα χρειαζούμενα για την οικογένεια και ποιος ξέρει σε τί άλλες επαφές, αυτούς τους πονηρούς καιρούς της νέας κατοχής και του αποκλεισμού, που είχαν ξεκινήσει εδώ και τρεις-τέσσερις μέρες οι πειρατές της Αλβιώνας. Λείπανε κι από το σπίτι δίπλα: η Διαλεχτή με τις δυο μεγάλες κόρες της Ελένη και Κατίνα είχαν ανέβει στην Αγια-Βαρβάρα προς το βουνό να μαζέψουνε χόρτα. Από ενωρίς η γιαγιά Ευανθία είχε βγάλει στο αυλιδάκι καρέκλα να ζεστάνει το κουρασμένο της κορμί στον φθινοπωριάτικο ήλιο κι αφηρημένα παρακολουθούσε τα παιδιά, χαμένη στις μνήμες της. Χόρτασαν το τρεχαλητό εκείνα και τώρα καθισμένα δίπλα-δίπλα στο σκαλί του δωματίου είχαν πιάσει κουβέντα – τρό-
τ. 19
πος του λέγειν, δηλαδή… Εδώ και κάτι μήνες ο μικρός Γιαννάκης είχε αποκτήσει πια την ικανότητα να συνδιαλέγεται με τους γύρω του: μαμά μπαμπά νιανιά κακά τσίσα και άλλα παρόμοια, που μάθαινε απ’ τη μάνα του. Ωστόσο, στην επικοινωνία του με τους άλλους, αυτές τις λέξεις τις συνταίριαζε με μια τέτοια σειρά ώστε, μέχρι να κατανοηθεί η λογική του, το πράγμα δημιουργούσε παρεξηγήσεις: «μαμά - κακά», τους έλεγε. – «Είναι η μαμά - κακά, βρε ανάγωγο;» τον ρωτούσε με παράπονο η μυγιάγκιχτη μητέρα. O άνθρωπάκος όμως είχε τα δίκια του. Όταν διατύπωνε «μπαμπά - νιανιά», εννοούσε με τον τρόπο του αυτά που άκουγε να λένε: «ο μπαμπάς θα φέρει φαγάκι». Το δε σκανδαλώδες για τη μάνα, επιτέλους κάποια στιγμή μεταφράστηκε: «η μαμάκα να καθαρίσει το κωλαράκι μου γιατί λερώθηκα». Και το «τσίσα»; Α, το «τσίσα» πήγαινε με το «Μαγώ». Όλη σχεδόν τη μέρα η Μαριγούλα στο σπίτι τους να βοηθάει την Παναγιώτα στις δουλειές ή να προσέχει τον μικρό και του άρχιζε τα παιχνίδια - και δώστου τρεχαλητά και τη νύχτα ο Γιαννάκης να κοιμάται κολυμπώντας σε πελάγη ευτυχίας… «Πάλι κατουρήθηκες βρε! Άνοιξαν τα νεφρά του, δεν ησυχάζουν μ’ εκείνη τη διαβόλισσα», γκρίνιαζε η μάνα του με απόγνωση. – «Τσίσα - Μαγώ»: «για τα τσίσα μου φταίει η Μαριγώ», δικιολογιότανε πονηρά ο μικρούλης, μα είχε τους λόγους του. – «Εγώ καλέ θα το πλύνω το Γιαννιό μας. Και τα ρουχαλάκια του», επενέβαινε η αγάπη του και άλλο που δεν ήθελε ο μικρός… Έτσι λοιπόν. Και τώρα η σχεδόν δεκάχρονη φίλη του καταγινότανε να τον μυήσει στο μυστήριο της ομιλίας. Με αλάθευτο ένστιχτο επιστράτευε βλέμμα - κίνηση - χάδι - φιλί - επαφή κι ιδιαίτερον ήχο και τον πρότρεπε να παίξουν τη δασκάλα και τον μαθητή: «Εγώ λοιπόν θα είμαι η δασκάλα. Εντάξει;» – «Μάκια», της ζητούσε αυτός για να συναινέσει - «φιλάκια», τον διόρθωνε - «λάκια», ο μικρός και δύο του ’δινε στα μαγουλάκια. —Για πες μου τώρα τί είμαι; Πες Γιαννιό μου: δασκάλα… —Σκάλα… έλεγε ο μικρός και, κάαα-κα-κα-κά τραγουδούσε το γέλιο της και τον γέμιζε χαρά. Έπειτα του έδειχνε τα παπούτσια του: —Αυτά τί είναι μωρό μου; —Παπά… —Όχι παπά. Τα λένε παπούτσια. —Πούσια… —Κι ετούτα, καλτσάκια… —Τσάκια… πρόφερε ο μικρός - «μπράβο», έλεγε η δασκάλα και του έβαζε μετά το χεράκι ν’ ακουμπήσει το φθαρμένο μπλουζάκι της: «Αυτό τί είναι Γιάννο μου, πώς σου το είπα;» O μικρούλης δεν απαντούσε μόνο κοίταζε σοβαρός τα μεγάλα της μάτια. «Πώς το λένε αγορίνο
~ 36 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
μου, δεν το θυμάσαι;» Το θυμόταν ο επιμελής μαθητής και βέβαια το θυμότανε: «ζιζάκι» της απαντούσε. «Όχι το άλλο βρε συ, το μπλουζάκι σου λέω…» Γέλια και πάλι, αγκαλιές και φιλιά: —Αχ, η αγάπη μου. Τί είσαι για μένα Γιαννιό μου, πες μου τί είσαι; —Αβάπη… Έτσι ανέμελα συνέχιζαν τα δυο παιδιά κι αδιάφορα για όσα συνέβαιναν στην πόλη κι η ζωή στο αυλιδάκι σκιρτούσε και πάσχιζε ν’ αναδυθεί κόντρα στην γύρω καταστροφή. Κάποια στιγμή ακούστηκαν έξω στο δρόμο φωνές από παιδομάνι. —Γιαγιά, γιαγιάκα… φώναξε η Μαριγώ στην μισοκοιμάμενη γριούλα. Θα πάρω το μωρό μας εδωνά στην πόρτα να δει τα παιδιά… —Άμετε κορούλα μου. Κι εγώ θα πάω μέσα να γείρω… —Χαιρέτησε την κυρούλα μας μωρό μου. Πες, γιαγιά Ευανθία… —Για - θία… —Όχι θεία, η γιαγιά είναι. Πες, γιαγιάκα… —Γιάκααα… τη χαιρέτησε ο μικρός. —Γειά σου Γιάννο μου, γειά σου… Τον πήρε από το χέρι και κάτσανε στο σκαλάκι της πόρτας. Έξω στον χωματόδρομο είτανε μαζεμένα πεντέξι αγόρια και δυο-τρία κορίτσια, όλα τους πάνω-κάτω στην ηλικία της Μαριγώς. Με καλάμια στα χέρια, στο κεφάλι τους χάρτινα δίκωχα και παίζανε παιχνίδια της εποχής: όρθια, γονατιστά ή και μπρούμουτα στο χώμα με τα παλιόρουχα, να παρασταίνουν πως ανήκουνε στην ίδια παράταξη κι ότι πυροβολούν προς τη γωνία ενάντια σ’ έναν αόρατο εχθρό – μπαμ, μπαμ, μπαμ, να γεμίζουν οι φωνές το σοκάκι. Να καμώνονται για λίγο πως υποχωρούν κι έπειτα να το ρίχνουν στην τρεχάλα προς το άλλο στενό – αντεπίθεση νίκης… —Δες Γιαννιό τα παιδάκια που παίζουνε την αντίσταση… έδειχνε η κοπελιά στον χαϊδεμένο της. Τί κάνουν μωρό μου, τί κάνουν; —Μπαμ… έκανε κι ο μικρός κουνόντας τα χεράκια του. Η ξυπόλυτη διμοιρία επέστρεφε τώρα σε σχηματισμό, με τα καλάμια στον ώμο. Το μεγαλύτερο αγόρι μπροστά - διμοιρίτης περήφανος, να τους δίνει το παραγγέλμα: εν-δυο, εν-δυο. Κι έπειτα όλοι τους με ψηλά τη γροθιά και χτυπώντας στο χώμα ρυθμικά το ποδάρι, λεύτερα πλέον να διαδηλώνουν εμπρός απ’ τους δυο θεατές με καμάρι: ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και Κου-Κου-Ε – χειροκροτήματα της Μαριγώς κι ο Γιαννάκης χαρές… —Διμοιρία, προσοχή!… διατάζει τότε ο επικεφαλής, ξεκόβει απ’ την ομάδα και πλησιάζει στα σκαλιά – στραβά ριγμένο το δίκωχο φιγουρατζίδικα στο κουρεμένο του κεφάλι και χαιρετάει στρατιωτικά: —Δε θα ’ρθεις στην ομάδα μας συντρόφισσα Μαριγώ;… την προκαλεί με ύφος αγέρωχο. —Άντε μωρέ Στεφανή, που παριστάνεις τώρα τον αρχηγό και παίζεις με τα ψεύτικα. Δεν πας να γράψεις κάνα σύνθημα με μπογιά λέω ’γω!… τον καρφώνει εκείνη υποτιμητικά. Το μεγάλο αγόρι αφήνει κατά μέρος το ύφος και ξαναδοκιμάζει: —Έλα τώρα εσύ με τα παιδιά να παίξουμε κι έπειτα
θα ’ρθω μαζί σου να γράψουμε… —Δε σε χρειάζομαι σ’ αυτή τη δουλειά… τον αποπαίρνει βαρειά η μικρή αντάρτισσα. Πάγαινε τουλάχιστον κάτω στο κέντρο με τ’ Αετόπουλα… O άλλος μαζεύεται. Σφίγγει στη μέση με το σπάγκο το μπαλωμένο του βρακί κι απομακρύνεται. —Κατάλαβες Γιάννο μου… μονολογεί σχεδόν το κορίτσι. Λούφαζε τόσον καιρό και τώρα μας κάνει τον αρχηγό… H ξυπόλυτη διμοιρία ξαναπαίρνει δρόμο ενώ ακούγεται ζωηρά στο σοκάκι «Λαο-κρα-τία, Λαο-κρα-τία… » και σε λίγο ξαναρχίζει τη μάχη πιο κάτω: μπαμ - μπαμ, να ηχούν οι φωνές – μπουμ και μπαμ ν’ αντηχεί στον αέρα και… το γαλάζιο να σκίζεται απ’ αστραπές μιας καταιγίδας που φτάνει: ρα-τα-τα-τά, οι κεραυνοί απ’ τα νότια. Φωνές χαλασμός και μεγάλη αντάρα – οι οβίδες σφυρίζουν κι εναγύρω εκρήξεις… Το παιδομάνι πισωγυρίζει κι αλαλιασμένο σκορπίζει, κόσμος να τρέχει στους δρόμους: «Παναγιά μου! Τί γίνεται πάλι;…» Σειέται ο τόπος, οι κραυγές δυναμώνουν και παντού να πλανιέται μια έντρομη φράση: Μας χτυπάνε! Μας χτυπούν οι Εγγλέζοι!… Η Μαριγώ έχει αρπάξει τον μικρό στην αγκαλιά της: «Το μωρό, το Γιαννιό μου…» Στρέφει γύρω κι αλαφιασμένη κοιτάζει: το σπίτι τρέμει κι απ’ τα πορτοπαράθυρα η σκόνη να βγαίνει ντουμάνι, βροντοτσακίζονται στην αυλή κεραμίδια - στο δικό της το σπίτι τα ίδια. Πισωπατάει και φωνάζει: «Γιαγιάαα, γιαγιά Ευανθία βγες έξω. Έβγα έξω γιαγιάαα» και τρέχει. Τρέχει όλο τρέχει και πού να πάει; – τρομαγμένο πουλί το αγοράκι να κλαίει: «Σώπα μωράκι μου, σώπα. Τα παιδιά παίζουν πόλεμο, μη φοβάσαι». Oι εκρήξεις κοντά: ξύλα πέτρες σοβάδες στο δρόμο, τα παράθυρα σκάζουν και τα θρύψαλα τζάμια - βολίδες. Το κορμί της ασπίδα και τρέχει… Μας χτυπάνε οι Άγγλοι κι οι προδότες τσολιάδες!… O αέρας γεμάτος μπαρούτι. Άγρια όρνια τα χαρικαίην βουτάνε πάνω απ’ τις στέγες και τερετίζουνε θάνατο: λαμαρίνες ξεσκίζονται - τα σπιτόπουλα τρίζουν. Η αδύναμη ζωούλα μες στον κόρφο της τρέμει: «Μαγώ μου, Μαγούλα» – «Μη φοβάσε αντράκι μου. Σε κρατώ, μη φοβάσαι». Χώνεται με το μωρό σ’ ένα κούφωμα να πάρει ανάσα κι αφουγκράζεται: το μαύρο γεράκι ροανίζει στα βόρεια. Ξεμυτίζει κι ακροπατώντας τοίχο-τοίχο φτάνει στη γωνία. O κάθετος δρόμος πλατύς και κοιτά πού να τρέξει: κάτω δεξιά το μικρό σχολείο στην Κυδωνιών, μετά το δρόμο η Παιδική Στέγη - ρημαγμένα βλέπει να χάσκουν τα πάνω παράθυρα. Το κτήριο πέτρινο μα πρέπει να διαβεί το δρόμο και τη μεγάλη αλάνα - ο χώρος ανοιχτός κι είν’ επικίνδυνο. Στην Παναγίτσα να τρέξει, στο εκκλησάκι της Θεοτόκου λίγο πιο πάνω – «Κράτα με αγάπη μου», ανασκουμπώνεται. Το αγοράκι δεν κλαίει πια - νιώθει την πίστη της. Αγκαλιά τα χεράκια του στο λαιμό της, τα ποδαράκια του γύρω στη μέση της: «Μαγώ - αβάπη» της λέει. – «Αγάπη Γιάννο μου, αγάπη…» Τον σφίγγει πάνω της και, μάγουλομε-μάγουλο ξεμπουκάρει. Καγκουρίνα με το μικρό της στον θύλακα, δρασκελάει διαγώνια το δρόμο και πλευρίζει στον απέναντι τοίχο. Πέντε βήματα και παραλύει: το χαρικαίην έχει πάρει στροφή πάνω απ’ το γύπεδο της Κοκκινιάς κι από τα ύψη ροβολάει γραμμή προς το δρό-
~ 37 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
μο ίσα πάνω τους. Στο σταυροδρόμι της εκκλησιάς δυο νέα παιδιά ελασίτες: στον μαντρότοιχο καλυμμένος ο ένας - στ’ ανοιχτά ο άλλος κι έχουν σηκώσει τα όπλα – ροάααρρρ κρώζει το μαύρο γεράκι και πλησιάζει. Παγωμένη το βλέπει να μεγαλώνει - να μεγαλώνει, όρνιο ατσάλινο της κόλασης – μαγνήτης ο έλικας δρεπανηφόρος, αστράφτει να τους ρουφήξει στη δίνη του. Πέφτει στα γόνατα, κολλά τη ράχη του μωρού στον τοίχο κι όπως μια πέρδικα, σκεπάζει το περδικόπουλο με τις φτερούγες της… Ταφ, ταφ-τάφ, ακούγονται τα λιανοντούφεκα – τρρρ-τα-τα-τα-τά, τραγουδάει πανωθέ τους ο θάνατος. Του παιδιού η καρδούλα χορεύει στα στήθια της και τα βλήματα πίσω τους να σκάβουν το χώμα. O ελασίτης λυγίζει - νιόκοφτο κυπαρίσι και πέφτει μπροστά, ο άλλος τρέχει κοντά του – η ψυχή της βουρκώνει: «Αχούου, το παλικάρι!…» Κουρνιαχτός εναγύρω και στα μάτια της πάχνη. Oρθώνεται με κόπο, ξέπνοη σφίγγει το μωρό και μονοσάνταλη επιστρέφει στη γωνία. Κάτω στον κεντρικό βουή - οργώνουν τα μηχανοκίνητα: αντάρα μάχης, κοφτές ριπές αντίστασης και χλαλοή: Μας χτυπούν οι φασίστες κι οι Άγγλοι!… Σφίγγει τα δόντια της κι αγριεύει: «Ανάθεμα στο στέμμα σας ρουφιάνοι…» τινάζει απ’ το πόδι και το άλλο παπούτσι και χώνεται στο σοκάκι. Τρέχει. Στεγνό το στόμα της, τα μπράτσα κομμένα και τα γόνατα λιώμα. Τρέχει-τρέχει κι ο ιδρώτας στο σώμα της τρέχει – δροσιά η ανάσα του μωρού στον λαιμό της κι εκείνη προσεύχεται: «αγάπη, αγάπη…» Και κάνει κουράγιο. Από κάπου ακούει φωνές: «Στο καρβουνιάρικο βρε, στο καταφύγιο…» και θυμάται. Στο βάθος ποδοβολητά κι ακολουθεί τον ντορό τους. Πίσω της κρότοι, κραυγές - στον αυχένα της νιώθει το χνώτο θανάτου. Να φτά-
τ. 19
σει. Αχ να προφτάσει να φτάσει… Με κομμένη ανάσα και πατούσες σκισμένες προχωράει ακόμα - περπατά παραπατάει τρεκλίζει μα συνεχίζει: να σωθεί το αγόρι - να ζήσει!… Η παλιά καρβουναποθήκη στο άλλο τετράγωνο – χώρος μεγάλος σκαμμένος στη γή: να, η φαρδιά τσιμεντένια μαρκίζα - εκεί τα βαρειά σιδερένια θυρόφυλλα. Λίγο ακόμα, λίγο ακόμα και φτάνει… Γύρω, πάταγος λάμψεις και κροταλίσματα - οι μολύβδινες σφήκες τρυπούν τον αέρα κι αυτή προχωράει. Το κορμί τσακισμένο, τ’ αυτιά της βουίζουν και στα μάτια θολούρα αιμάτινη - όλα τρόγυρα κόκκινα, μα η γενναία της καρδιά στον δικό της σκοπό να ψελλίζει «αγάπη»… Ένας τοίχος χαλύβδινος της φράζει το δρόμο κι αυτή τον κλωτσάει. Το ξυπόλυτο πόδι κλωτσάει - κλωτσάει, ενώ κάποιος τραβάει να της πάρει το παιδί απ’ τον κόρφο: «Όχιιι, μη το μωρό μου, όχι!…» τρελαμένη κλωτσάει κι ουρλιάζει – «Έλα κοπελιά μου, ησύχασε τώρα», μια ζεστή στ’ αυτιά της φωνή κι ένα χέρι σωτήριο την τραβάει απ’ τον ώμο… Απ’ το πορτάκι δίπλα στα σιδερένια θυρόφυλλα, ο Ελασίτης με το δίκωχο την κατεβάζει στο υπόγειο. Δυο φεγγίτες μικροί απ’ το βάθος μισοφωτίζουν το χώρο και μια εικοσαριά ηλικιωμένους και γυναικόπαιδα – μαζί τους κι ένας σκυλάκος: της μητέρας γης η κοιλιά φτωχικό και φιλόξενο καταφύγιο. Χλωμά τα πρόσωπα κι η αγωνία διάχυτη - ψιθυρισμοί συμπόνιας και καρτερίας. Στο ανθρώπινο χνώτο ανάμεσα, η καρδιά της μερεύει. Με το παιδάκι πάντα στην αγκαλιά της πιάνει μιαν άκρη και κουρνιάζει κατάχαμα. Στεγνά τα χείλη του μωρού και σα σκυλίτσα τα γλείφει – το σάλιο της μια ρανίδα ψυχής: ΑΓΑΠΗ… Γιάννης Α. Μαντάς
Βαθιά η νύχτα, άναστρη, μαύρη του ΧΑρου η αυγή
Βαθιά νυχτιά και άναστρη ετούτου του Σεπτέμβρη, Μαύρη κι η ΧΑρου αυγή, το Παλικάρι σκότωσαν, τη Νιότη, τη Ζωή. Τον κλαίνε οι γονείς του, σφαδάζει η κοπελιά Θρηνούν σ` όλο τον κόσμο, πενθεί κάθε γωνιά Την όμορφη ψυχή του και την τρανή καρδιά. Στέρεψε πια το δάκρυ, κόπασαν οι λυγμοί Γι` αγώνες ήρθε η ώρα και περισυλλογή Να βρούνε απαντήσεις, τα ποιοί, για ποιούς και τα γιατί. Να κόψουμε απ` τη ρίζα και να ξεπατωθεί και ότι το γεννάεικι ότι το συντηρεί το μαύρο τούτο φίδι και το φαρμακερό. Γνωστότο όνομά του, το λένε φασισμό. Νέα να φέξει ημέρα, λαμπρή και φωτεινή Χαμόγελα ν` ανθίσουν, ν` αλλάξει η ζωή. Κυριακή Γεροζήση
~ 38 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Πρωτοχρονιά
Και φέτος την Πρωτοχρονιά, πολύ το θέλω μεν... αλλά, δεν θα στολίσω δέντρο. Στολίδι η Αγάπη μας, καμάρι και γινάτι μας, μα ο χωρισμός στο κέντρο!
Κανόνας
Το ποίημα πρέπει να είναι αρτιμελές ακόμα κι αν μιλά γι’ ανήμπορα φεγγάρια για στρεβλωμένες εποχές γι’ αρρωστημένες καταστάσεις Το ποίημα πρέπει να είναι αρτιμελές πάντα. (3/9/2017) Χρησμός
Θα επιστρέψουν οι εξόριστες λέξεις θα ξαναγράψουν την ιστορία. (21/9/2017)
Γιώργος Καραντώνης
Και φέτος η Πρωτοχρονιά, είναι μουντή και σκοτεινιά μαργώνει την ψυχή μας, Καράβι φτιάχνω και κουπί, τραβάω από το πρωί, να πιάσει η ευχή μας!
Και φέτος την Πρωτοχρονιά παγώνει, βαρυχειμωνιά, σκεπάζει τις ζωές μας. Δωσ’ μου Αγάπη μην πονώ, απάθεια και μοναξιά να διώξω απ’ το χθες μας!
Εφέτος την πρωτοχρονιά, ευχή θα στείλω με πουλιά να ‘ρθουν να σ’ ανταμώσουν και να σου πουν πως σ’ αγαπώ, σε θέλω πίσω, σε ποθώ Ελπίδα να σου δώσουν!
Δεν έχει μέτρο η ζωή, την σπαταλάμε απ’ το πρωί στου κέρδους τα σοκάκια, μα σαν γυρίσει ο ντουνιάς, η αγάπη μας - μια πεθυμιά, θα πιάσει τα ρυάκια!
Εφέτος την Πρωτοχρονιά ελπίζω να ’χει απανεμιά και ξαστεριά μιαν ώρα, στον ουρανό να αφεθώ, να βρω αστέρι να πιαστώ για να περάσει η μπόρα!
Και φέτος η Πρωτοχρονιά, μια μέρα είναι μοναχά, μα τη βαραίνουν χρόνοι… Φτώχειας, καημών και δυστυχιάς! Φύσα αέρα δυνατά, να πιάσω το τιμόνι! Βαγγελιώ Καρακατσάνη Αστρίτσι, 31-12-2017
~ 39 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ Μια νέα εμπιστοσύνη
Με τραγούδια και αγώνες αποτυπώνουμε της καρδιάς μας το συναίσθημα ν’ αλλάξουμε τον κόσμο. Όρθιοι λοιπόν. Στων μνημονίων τους κάκιστους δρόμους και στην βαρβαρότητα των αφεντάδων δοκιμάζεται η αντοχή μας. Στα μετωπά μας η αξιοπρέπεια, νικά του κρασιού τη μέθη. Ο ένας πλάι στον άλλο νικά τον φόβο της ήττας, σκουπίζει το αίμα και το δάκρυ π΄ αφήνει πίσω της η αδικία. Κόκκινο για πάντα το τραγούδι μας σημαδεύει τους ορίζοντες, ανοίγωντας δρόμους του Μέλλοντος. Μια νέα εμπιστοσύνη ξαναδένει τις γροθιές μας και μέσα από αστραπόβροντα, μικραίνουμε την απόσταση που μας χωρίζει από το Καλύτερο Αύριο. Αυτό το Αύριο, θέλουμε να φτιάσουμε! Και θα το φτιάσουμε! Γεράσιμος Μ. Λυμπεράτος
Παραδείγματος χάριν
Η αγάπη είναι απλή όπως, ας πούμε, απλώνει τα φτερά του το παγώνι ή σκύβει το ελάφι στην πηγή. Η αγάπη είναι βαθειά όπως, ας πούμε, ο ύπνος των παιδιών ο ίσκιος του θεού η σιωπή του πένθους. Η αγάπη είναι δυνατή όπως, ας πούμε, η ομορφία η σοφία, η πείρα, η αθωότητα όπως τα τριάντα αργύρια του Ιούδα. Μάρθα Παπαδοπούλου
~ 40 ~
τ. 19
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Πεινάνε και αυτοκτονούν· μη μου μιλάς για ποίηση. Οι άνθρωποι ηφαίστεια λείπουν απ’ τη ζωή μας. Η θλίψη μαχαιρώνει. Να ελπίζεις μόνο στο κύμα της οργής. Σπασμένο ανθογυάλι η μέρα κόβει.
Να μιλάς με την καρδιά
Σπύρος Ζαχαράτος
Στις απαλάμες σου κρύψε το πρόσωπό σου και στοχάσου. Φιγούρες της νεότητας στον ιμάντα του καιρού.
Να μιλάς με την καρδιά. Κι ας φτύνεις αίμα και χολή· να μείνεις Άνθρωπος... Με τα χελιδονίσματά σου!
ΟΛΕΘΡΙΟ ΟΝΕΙΡΟ «Ήλιε τα μαύρα ονείρατα πάρτα και πνιχτά» ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ
Πέπλο μαύρο σκέπασε παντού την οικουμένη πέφτουν σταγόνες κόκκινης ραγδαίας βροχής ρέει ασταμάτητα του ουρανού το αίμα ξάφνου η ομίχλη ξανοίγει και βγαίνει απειλητικό του ερέβους το φριχτό κτήνος ο μινώταυρος του σκότους ο μέγας εξουσιαστής ντυμένος σίδερο καίει με φλόγες τα χωράφια τις πλατείες με το μεθυσμένο πλήθος ποτίζει με δάκρυ τις σημαίες των συγκεντρώσεων ανοίκειος και ειδεχθής πυροβάτης εμπρηστής σκορπίζει σπίθες καυτές απ’ το βλέμμα πύρινες σφαίρες ρίχνει στη γη παγερή ρομφαία κρατεί βαδίζει ολοταχώς καταπάνω μας και θανάσιμη επικρατεί αγωνία ώσπου ο ήλιος λαμπρός ανατέλλει εξατμίζοντας του ματιού την απάτη λιώνοντας του εφιάλτη το φάσμα μπορούμε τώρα λοιπόν να κοιμηθούμε ήσυχοι πάλι; Κώστας Υφαντής
~ 41 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΥ ΦΑΤΑΟΥΛΑ
Ο γιαουρτοβιομήχανος Φαταούλας καθότανε σ’ αναμμένα κάρβουνα. Τα γιαούρτια του ’φερναν λιγότερα κέρδη τελευταία. Είχε “καθίσει” η αγορά… Όσο η φτώχεια και η ανεργία μεγάλωναν, τόσο λιγότερο ψώνιζε ο κόσμος. Όταν είδε ο Φαταούλας πως οι γέροι ψάχνανε με το κιάλι τις συντάξεις τους, χάρισε την παρτίδα των διαιτητικών γιαουρτιών που κόντευαν να χαλάσουν σ’ ένα γηροκομείο. Έτσι ανακηρύχτηκε μέγας ευεργέτης του γηροκομείου κι αποφάσισε να περιορίσει την παραγωγή στα γιαούρτια και να ρίξει βάρος στα παγωτά. Δυστυχώς ο ανταγωνιστής του, ο Φαγάνας, είχε λανσάρει ένα γιαούρτι με διπλή χρήση. Έριχνες τον κεσέ στην κατάψυξη και σε μία ώρα γινότανε παγωτό!… Είχε μειώσει δηλαδή τη χασούρα του περισσότερο απ’ τον ανταγωνιστή του. Δεν έχασε καιρό παριστάνοντας τον ευεργέτη, αλλά κατάφερε να τον προλάβει, χρησιμοποιώντας το μεγαλύτερο μέρος της απούλητης παρτίδας στην παρασκευή του καινούργιου προϊόντος. Η ιδέα του περπάτησε. Το γιαουρτοπαγωτό γινόταν ανάρπαστο. Ήταν φτηνότερο απ’ όλα τα γιαούρτια και τα παγωτά που κυκλοφορούσαν στην αγορά! Ο Φαταούλας το ’χε βάλει σκοπό να σβήσει τον ανταγωνιστή του από τον επιχειρηματικό χάρτη. Δύο εξίσου ισχυροί γιαουρτάδες δε χωρούσαν στην ίδια αγορά. Σκέφτηκε να ρίξει στο εμπόριο ένα νέου τύπου παγωτό, με τ’ όνομα “μολότοφ”! Θα ήταν σχεδιασμένο έτσι ώστε να μπορείς να το φας ή κανονικά ή στα μούτρα… Ένα αεροδυναμικό παγωτό, ειδικά κατασκευασμένο για να λειτουργεί και σαν όπλο σε παγωτομαχίες. Θα μπορούσες δηλαδή να το πετάξεις στον αντίπαλο και να τον κάνεις χάλια! Μόνο που έπρεπε να προσέχεις μη σου σκάσει στα χέρια… Ο γιαουρτοβιομήχανος έβαζε στοίχημα τις μισές από τις μετοχές του ότι αυτό το αριστούργημα θα ’κανε θραύση! ―Το τμήμα των γιαουρτιών κλείνει οριστικά! Ενισχύστε τον τομέα των παγωτών κι αρχίστε τις απολύσεις. Ξεκινήστε από τις γυναίκες, εκτός κι αν θέλει καμιά να μεταφερθεί στο τμήμα των παγωτών… με το μισό μεροκάματο βέβαια. Θα δουλεύει μόνο όταν υπάρχει ανάγκη. ―Αφεντικό… ―Μη με διακόπτεις… Σημείωσε ότι δε θα τις ασφαλίζω για τ’ ατυχήματα που μπορεί να πάθουν, άμα γίνει λάθος στην κατασκευή των παγωτών. Θα μ’ ασφαλίζουν αυτές. Έτσι και τους σκάσει “μολότοφ’ στα χέρια, θα τους κρατάω μισό μεροκάματο γι’ αποζημίωση! Ο βιομήχανος Φαταούλας δεν ήταν μισογύνης. Τη γυναίκα του την έστελνε πρόθυμα, πότε στην Ελβετία για σκι, πότε στο Παρίσι για ρούχα, πότε στη Νέα Υόρκη για πλαστικές. Κι ήταν σχεδόν σίγουρος ότι, αν είχε μία κόρη, θα του ήταν πιο χρήσιμη στην επιχείρηση από τον τεμπέλη το γιο του, που δεν είχε αφήσει πάρτι για πάρτι… Άλλο όμως γυναίκα κι άλλο εργάτρια στο εργοστάσιό του! Αρρώσταινε όταν σκεφτόταν τι κέρδη θα χάνονταν αν κρατούσε όλες αυτές τις εργάτριες. Πότε γκαστρώ-
τ. 19
νονταν, πότε γεννούσαν, πότε θήλαζαν, πότε παιδοκομούσαν… Μπας και νόμιζαν πως η επιχείρησή του ήταν φιλανθρωπικό ίδρυμα; ―Ως αύριο οπωσδήποτε να τις έχεις ξεφορτωθεί… ―Μα, αφεντικό… αύριο είναι η Μέρα της Γυναίκας! Ο Φαταούλας ξίνισε τα μούτρα του. Κιόλας;!… Πέρσι, που το είχε ξεχάσει, κόντεψε να πάθει μεγάλη νίλα. Καταραμένη μέρα. Κάθε φορά που τη θυμάται, συγχύζεται. Πού να φανταστεί ότι για δέκα ψωροαπολύσεις θα γινόταν ολόκληρη διαδήλωση!… Άσε που φέτος δε θα ’ταν μόνο δέκα οι απολύσεις. Καλύτερα ας το αναβάλει. ―Καλά. Έχε έτοιμες τις απολύσεις και τις κρατάμε γι’ αργότερα. Θέλω να μου παραγγείλεις ένα φορτηγό τριαντάφυλλα. Αύριο το μεσημέρι, θα μαζέψεις αυτές τις σουσουράδες στην αίθουσα εκδηλώσεων και θα τους κάνουμε γιορτή για την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας. Θα τους δώσω τα λουλούδια προσωπικά! Ο βιομήχανος Φαταούλας έτριβε τα χέρια του. Ωραίο κόλπο… Τρέμε Φαγάνα! Ο Φαταούλας ήταν βέβαιος πως η πατέντα του παγωτού “μολότοφ” θα τσάκιζε τον ανταγωνιστή. Το αναβαθμισμένο τμήμα των παγωτών θα έκανε στράκες! Κι ο ίδιος, εκτός από τον τίτλο του ευεργέτη των γερόντων, θ’ αποκτούσε και τον τίτλο του προστάτη των δικαιωμάτων των γυναικών! Μια βδομάδα αργότερα, η δασκάλα μιας Πέμπτης Δημοτικού άνοιξε τα τετράδια των παιδιών της τάξης της για να διορθώσει τις εκθέσεις που τους είχε βάλει, με θέμα: «Μια παράξενη βδομάδα».
Η Σπυριδούλα «σκέφτηκε και έγραψε»: Όλα άρχισαν στις 8 Μαρτίου. Μια μέρα πριν ρώτησα τη μαμά μου: Μαμά, τι γιορτάζεις αύριο;… Η μαμά είχε τα νεύρα της γιατί έπρεπε να σιδερώσει μια λεκάνη ρούχα κι είχε κάψει και το φαγητό, και δε μου απάντησε. Η μαμά της φίλης μου της Μιμίκας που, ως πέρσι, δούλευε στο ίδιο εργοστάσιο με τη δική μου, είπε ότι η Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας είναι η επέτειος μιας μεγάλης διαμαρτυρίας. Σα να έκαναν τώρα οι εργάτες απεργία στο εργοστάσιο του Φαταούλα, για να τους δώσει καλύτερο μεροκάματο… Η μαμά έκανε «Ιιιι…τι λόγια είναι αυτά, κοίτα κακομοίρα μου μη σ’ ακούσει ο πατέρας σου γιατί θα σου κόψει τα πόδια!» Εκείνη την ώρα, βγήκε ο μπαμπάς από το μπάνιο κι είπε για τους γονείς της Μιμίκας: «Ούτε στο στόμα σας δε θέλω να τους πιάνετε αυτούς, γιατί ανακατεύονται με βλακείες… σωματεία και συνδικαλισμούς». Ευτυχώς, την άλλη μέρα το μεσημέρι η μαμά γύρισε με χαμόγελα. Το αφεντικό της τους είχε χαρίσει τριαντάφυλλα κι ήταν όλο χαρά. Είχαν καλέσει και τα κανάλια για να τραβήξουνε το λόγο του Φαταούλα κι η μαμά είδε τον εαυτό της στην τηλεόραση! Μόνο που, στο τέλος της βδομάδας, την απολύσανε, γιατί έκλεισε το τμήμα με τα γιαούρτια. Άκουσα τη μαμά που το ’λεγε στο τηλέ-
~ 42 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
φωνο. Παρά λίγο να πάθει εγκεφαλικό όταν πήρε το χαρτί της απόλυσης. Ποτέ δεν είχε παραπονεθεί, ποτέ δεν είχε διαμαρτυρηθεί, ποτέ δεν είχε απεργήσει. Γιατί να την απολύσουν; Αυτή, σίγουρα, ήταν μια παράξενη βδομάδα!
Η Γιαννούλα «σκέφτηκε και έγραψε»: Το συνταρακτικό της βδομάδας ήταν η απόλυση της μαμάς μου. Κρίμα. Κι είχε ξεκινήσει με τρελό κέφι. Για την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, η μαμά μου είχε κανονίσει βραδινή έξοδο κι ο μπαμπάς με τον αδερφό μου θα ’βλεπαν στην τηλεόραση ένα ματς. Εγώ βαριόμουν αλλά, ευτυχώς, με κάλεσε μια φίλη μου. Η μαμά μου πέρασε ωραία στο κέντρο που πήγε με τις φίλες της για ξεφάντωμα, αλλά της βγήκε ξινό. Πριν προλάβει να της περάσει ο πονοκέφαλος από το ξενύχτι, της ήρθε η απόλυση! Την άκουσα να λέει στη μαμά της Μιμίκας ότι είχε δίκιο, αλλά για ποιο πράγμα δεν ξέρω. Είχαν αρχίσει στο τηλέφωνο κάτι μπλα-μπλα για το σωματείο. Αυτό ήταν πολύ παράξενο γιατί, ως τότε, το σωματείο η μαμά μου δεν ήθελε ούτε να το ξέρει!... Ο Γιαννάκης χάρηκε που δεν θα πηγαίνει πια στη δουλειά γιατί, λέει, μία κανονική μαμά πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά της. Όταν όμως του εξήγησαν ότι απόλυση σημαίνει περισσότερη μαμά στο σπίτι και λιγότερα λεφτά στο πορτοφόλι, άρχισε να το ξανασκέφτεται. Η βδομάδα που μας πέρασε ήταν μια πολύ παράξενη βδομάδα. Μακάρι η επόμενη να είναι λιγότερο!
Ο Σπυράκος (δίδυμος αδερφός της Σπυριδούλας) «σκέφτηκε και έγραψε»: Ήταν μια κακή βδομάδα από την αρχή. Ο μπαμπάς είχε βρει εισιτήρια για το γήπεδο, αλλά βγήκε το χειρότερο παιχνίδι της σεζόν! Η ομάδα σερνότανε κι ο διαιτητής ακύρωσε ολοκάθαρο γκολ ένα δευτερόλεπτο πριν τη λήξη! Έπεσε πολύ ξύλο… Ούτε στο σπίτι ήταν καλύτερα. Η μαμά είχε αποφασίσει να κάνει την επανάστασή της, δεν κατάλαβα για ποιο λόγο, και δεν είχε μαγειρέψει. Κρατούσε στο χέρι της ένα τριαντάφυλλο κι έβλεπε αισθηματικές ταινίες στην τηλεόραση. Έτσι φάγαμε χτεσινό καμένο φαΐ, σ’ ένα τραπέζι γεμάτο ψίχουλα, δίπλα σε βουνά από άπλυτα
κι ασιδέρωτα. Την άλλη μέρα η μαμά συνήλθε, αλλά δεν το χαρήκαμε για πολύ. Στο τέλος της βδομάδας χάσαμε τα γιαούρτια! Δηλαδή έχασε τη δουλειά της η μαμά. Για τα γιαούρτια δε σκοτιζόμαστε. Για το δάνειο όμως σκοτιζόμαστε και παρασκοτιζόμαστε, λέει ο μπαμπάς. Πώς θα πληρώσουμε τις δόσεις; Το να πληρώνουμε τις δόσεις με τη μαμά χωρίς δουλειά, είναι το πιο παράξενο απ’ όλα, άρα η βδομάδα που πέρασε ήταν μια πολύ παράξενη βδομάδα…
Η Μιμίκα «σκέφτηκε κι έγραψε»: Η βδομάδα που μας πέρασε είχε πολλά παράξενα. Ένα παράξενο είναι που πήγαμε σε μια διαδήλωση! Σε διαδήλωση έχω ξαναπάει, αλλά πρώτη φορά ήμασταν κι οι τέσσερις. Ο αδερφός μου προτιμούσε να δει το ματς, όμως δεν είχε εισιτήρια για το γήπεδο και βαριόταν να μείνει μόνος του. Μάθαμε πολλά πράγματα σ’ αυτή τη διαδήλωση. Πρώτα-πρώτα, για τα δικαιώματα της γυναίκας στη δουλειά, στη μόρφωση, στην υγεία και στην ισοτιμία. Μας φάνηκε παράξενο που είχε και άντρες σε συλλαλητήριο για τη μέρα της Γυναίκας. Η μαμά κι ο μπαμπάς μας εξήγησαν ότι οι γυναίκες και οι άντρες που ήταν εκεί είχαν κάτι κοινό: Δε δέχονταν να παίρνουν τα πράγματα όπως έρχονται κι ήταν αποφασισμένοι να καλυτερέψουνε τη ζωή τους. Κι ήξεραν ότι, για να το πετύχουν αυτό, δε γινόταν να είναι μόνοι τους, αλλά να προσπαθήσουν μαζί. Ένα άλλο παράξενο ήταν ότι δεν έγιναν επεισόδια, όπως στο γήπεδο, και δεν άνοιξε ρουθούνι, αλλά η τηλεόραση δεν έδειξε τίποτε. Οι ειδήσεις έπαιζαν το ξύλο που έπεσε στο γήπεδο και τα τριαντάφυλλα του πρώην αφεντικού της μαμάς. Την είχε απολύσει πέρσι, ύστερα από μια απεργία. Το ακόμα πιο παράξενο ήταν ότι, όταν στο τέλος της βδομάδας ο Φαταούλας έκανε τις καινούργιες απολύσεις, κανένα κανάλι δεν ασχολήθηκε! Η μαμά κι ο μπαμπάς λένε πως οι Φαταούλες κι οι Φαγάνες έχουν προς το παρόν το πάνω χέρι στον κόσμο που ζούμε. Ευτυχώς, όμως, υπάρχουμε κι εμείς – και δεν είμαστε λίγοι– που θα κάνουμε τα πάντα για να τον αλλάξουμε! Εύη Κοντόρα
Σαν
Ο …παράδεισος
«Δεν γευτήκαμε παράδεισο» Μεταφυσικά… αισιόδοξο. Πάντως εδώ δεν έχουμε έστω ένα ενσταντανέ.
Σοφία Μπαρδάνη - Σημαντήρη
~ 43 ~
Δεν είναι που πειράζει η παρομοίωση. Μακάρι! Αγκάθινα στεφάνια αιμορραγούν τον χρόνο και λείπει ολότελα το σαν.
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
τ. 19
Πέθανε η Λευτεριά;
Οι θλίψεις πολλές. Ο βίος αβίωτος. Μέτρα άμετρα. Κακό κι αγωνία τους έσχατους καιρούς. Μπρος στην αβεβαιότητα λιποτάκτησ’ η χαρά. Μαζεύτηκε στα φτερά της η ελπίδα. Η αγάπη κατάντησε ξεχασμένη, παιγνίδι στον άνεμο. Και η πίστη ανεπιχείρητη, ανίκανη να ομολογήσει, κούρνιασε φοβισμένη κι αυτή… Ποιος θα μπει μπροστάρης να κάνει το θαύμα; Ποιος θ’ αναστήσει επιτέλους τη Λευτεριά; Ποιος;
Ανερωτικό
Η λάμψη αυτή που με έκαψε ήταν σπαθιού αντανάκλαση η λάσπη αυτή που με έντυσε ήταν της γης μου οργή Ήταν θεού το πρόσωπο και μέρας ανοιξιάτικης το σύννεφο που πέρασε μετά την καταιγίδα
Γιάννης Κ. Τσώλης
Κι η μουσική απ΄ τα χέρια μου ξεγλίστρησε και σκάλωσε δυο τόνους χαμηλότερα από το φως της μέρας Μέτρησα κάποια μου κραυγή και πέρσεψε μια νύχτα έσβησα κάποιο μου κερί και φάνηκε ο ήλιος Κι έστησα μέσα μου χορό με αίμα, νερό και στάχτη κι απ΄ όλους μόνο έλλειψε όποιος βαθιά μου εχάθη… Σωτήρης Ε. Γυφτάκης
~ 44 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ Υπάρχει και θα υπάρχει
Υπάρχει φίλοι μου, και θα υπάρχει μια σπίθα κάτω από τις στάχτες ακόμα κι όταν όλα πέτρωσαν, χάθηκαν κι αναρωτιέσαι: «Δεν έμεινε λοιπόν κανείς;» Σ’ εκείνη τη μακρινή πολιτεία όπου τώρα η θάλασσα γλύφει τα νεκρά της πόδια κι ο άνεμος φέρνει ακόμα τις φωνές, σαν από σπίτια που καίγονται σαν από Κάστρο που το κατάλαβαν με ξαφνικό γιουρούσι οι στρατιώτες, κι έπειτα σιωπή θανάτου, μονάχα ο καπνός που ανεβαίνει, ενώ απάνω ο ουρανός αδιάφορος, ανέκφραστος, και τα βουνά μακριά, χωρίς φωτιά, ελπίδα εκδίκησης. Ε, λοιπόν φίλοι μου, υπάρχει και θα υπάρχει κάποιος που έκρυψε μέσα στα μάτια του τόσους θανάτους. Κάποιος που θα σηκώνει το σταυρό αυτής της μνήμης. Θάρθει να μας πει γι’ ανθρώπους ζωντανούς και πολιτείες αρχαίες. Θα μιλάει με το δικό τους στόμα την πανάρχαια γλώσσα. Μια εγγονή, μια μικρή Αντιγόνη μαντηλοδεμένη, που σ’ αυτό το Χρέος έταξε τη ζωή της. Να μαζεύει τη στάχτη τους στων Θηβών τον κάμπο και να μιλάει μαζί τους. Μιχάλης Π. Δελησάββας BAROQUE
Μουσικοί διάλογοι τέχνης και χώρου. Αμπαλάζ φωτός νυχτερινής συσκευασίας. Εμπειρικής πορείας προσωπικές ερμηνείες με ακουαρέλα σε χαρτί με λάδι σε καμβά με αίμα στην κοιλιά σου. Ελαστική ζωγραφική του μπετονένιου πάθους. Στη βλάστηση της γης κραγιόνια μίσους. Σφραγίδα του σπαθιού που διακορεύει τα μπαρόκ μας όνειρα. Κώστας Ευαγγελάτος
~ 45 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Η φυσαρμόνικα
τ. 19
Ιδέα που χίμαιρα σε κράζουν
Μια φυσαρμόνικα τη νύχτα κλαίει την ίδια ώρα στις εννιά. Μια φυσαρμόνικα πόσα μου λέει σήμερα πούναι πρωτοχρονιά.
Πόσα βράδια μαζεμένα σε κουτιά και χαράματα στοιβαγμένα σε βαγόνια σφικτά δεμένα με μιά άπονη γητειά κατάβαθα μας χαρακώνουν χρόνια.
Σαν τέτοια μέρα μου ’χες χαρίσει την φυσαρμόνικα και δυό φιλιά. Μέσ’ στην καρδιά μου είχες μιλήσει κι ωραία κτίσαμε φωλιά.
Μα εσύ, γοργά φτάσε καταδώ περπάτα εντός μου Ιδέα, που χίμαιρα σε κράζουν διαχρονικό πορτραίτο χτίσε μου να σε θωρρώ όσο οι κοριοί τα λιοντάρια σφάζουν.
Σκληρή η μοίρα να μας χωρίσει πριν έλθει δεύτερη πρωτοχρονιά κι η φυσαρμόνικα που ’χες χαρίσει κλαίει από τότε στις εννιά.
Να σε θωρρώ,να σε ζητώ,να παίρνω απο σένα θάρρος να καταργώ τις αδικίες με το μεγάλο βάρος να φτιάξω νέες πολιτείες, που θα γελάν οι ανθρώποι και θεμέλιο δεν θάχουνε μια σάπια ανθρωπότη και στόχος μόνος, ποθητός, θάναι η δικιοσύνη παντοτινή αρχόντισσα μέσα στη Ρωμιοσύνη χορεύτρια ακούραστη στο γλέντι του εργάτη που τυρρανιέται εκ γεννετής σ' όλα της Γής τα πλάτη.
Ένα τραγούδι πάντα θλιμμένο σαν την καρδιά μου λυπητερό. Μια ζωή σε περιμένω και τη χαρά μου ψάχνω να βρω. Γεώργιος Δ. Ελευθερουδάκης
Χρήστος Δημούλας
Προφητεία
«Θάρθει στιγμή μέσ’ στ’ αποκορύφωμα της ζάλης και του τραγουδιού που θα βγάλει ο Βάκχος το στεφάνι απ’το σγουρόμαλλο κεφάλι του Θα σταματήσει τότε να φιλοσοφεί ο Σωκράτης της τέχνης θα ξεχάσει ο Φειδίας τα τερτίπια Θα ξεφουσκώσουν τα κορδωμένα μούσκουλα του Κρότωνα κι ο Θεμιστοκλής στης μάχης θα λαθέψει το στρατήγημα. Θα μπεί ξάφνου στην αίθουσα του συμποσίου
ο Ήφαιστος άσκημος, κουτσός, βλογιοκομένος και θάχει πάνω στα γουβιασμένα απ’ τη φωτιά και το σφυρί χέρια του της Θέμιδας την καταδίκη –άκου, να θέλει, αυτός, ένας Θεός να γίνει εργάτης!– Και θα χειροκροτήσουν τότε οι άφρονες ιστορικοί που δεν συλλάβανε την αμφίδρομη διαδικασία του χρησμού» Έτσι μίλησε ο Τειρεσίας
Γιάννης Πανούσης (Οκτώβρης 1917)
~ 46 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Στην άφθορη γέννα
Διαμαρτύρομαι για τον πόλεμο την ανθρώπινη μοίρα τον εκτροχιασμό του μέτρου τον μηδενισμό και την άρνηση.
Για την θυσία της Ιφιγένειας στο βωμό της εξεγερμένης αθωότητας. Θεά της αγάπης, γεφύρωσε το χάσμα της απόστασης στο μονοπάτι της κάθαρσης. Σβήσε την πυρακτωμένη λάβα, με τους κρουνούς του ελέους σου, στου εξεγερμένου την επανάσταση, του αδικημένου την κατολίσθηση.
Κάλεσμα Ειρήνης
Περιστέρια δεν έμειναν για να στείλω μηνύματα στους μεγάλους του κόσμου της φωνής μου η δύναμη να σκεπάσει δεν φτάνει τις βροντές της φωτιάς Μα θα βγάλω απ΄τα μνήματα τις σκιές του Νταχάου τα λιωμένα κορμιά στης Κορέας τις λόγχες Θ΄αναστήσω απ΄το λάκο του τον πικρό Τσε Γκεβάρα με τα χίλια οράματα με τα χίλια τραγούδια θα συνάξω απ΄τα πέρατα τις κλαμένες μανούλες που τα φύτρα τους χάσανε στα σχολειά της Βαγδάτης και θα φτάσουν στα μέγαρα των αρχόντων του κέρδους ματωμένες στρατιές που θα κράζουν Ειρήνη
Έτσι θα έρθει το μέλλον στης ευταξίας την πόλη, στην άφθορη γέννα, το φεγγοβόλημα.
Αικατερίνη Αλυσανδράτου
Γιάννης Παπαοικονόμου
~ 47 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
ΠΕΡΑΣΤΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ!
Αμέσως μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου (Αύγουστος 1949), το 1950, ιδρύθηκε το κόμμα της ΕΠΕΚ (Εθνική Πολιτική Ἐνωσις Κέντρου). Το ΚΚΕ ήτανε παράνομο, καταργημένο και απαγορευμένο, μέχρι θανάτου! Έτσι πολλοί εντάχθηκαν και υποστήριξαν την ΕΠΕΚ του Ν.Πλαστήρα που υποσχότανε, για να υφαρπά-ξει τις αριστερές ψήφους δήθεν κατάργηση των παρακρατικών αντικομμου-νιστικών εγκληματικών οργανώσεων (όπως η «Χ»), αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων από φυλακές κι εξορίες, κατάργηση των αυθαιρεσιών και βασανιστηρίων, όλων των πολιτικών αντιπάλων της δοσιλόγου φασιστικής και εγκληματικής δεξιάς, πολιτικές ελευθερίες κ.λπ., πράγματα που ουδέποτε πραγματοποίησε, αλλά που με τον τρόπο του συνέχισε όπως τις πολιτικές δολοφονίες και την δολοφονία ακόμα και του ανθρώπου με το γαρύφαλλο, του Νίκου Μπελογιάννη, που δημιούργησαν παγκόσμια κατακραυγή όλης της ανθρωπότητας κατά της κυβερνήσεως αυτής της Ελλάδας (σκίτσο Π.Πικάσσο, του Ν.Μπελλογιάννη διαμαρτυρίες, σκίτσα, γελοιογραφίες, ποιήματα, πεζά γραφήματα φωτογραφίες των Σαρλ ντε Γκολ, Χ.Ελυάρ, Ζ.Κοκτώ, Σατρ κ.λπ). Αλλά με τις υποσχέσεις αυτές μετεμφυλιακά, μπόρεσε και κυβέρνησε την Ελλάδα μας, μαζί με άλλα δυο δήθεν κεντρώα κόμματα που υποστήριξαν την ΕΠΕΚ, «Κόμμα των φιλελευθέρων» του Σ.Βενιζέλου, και του Δημοκρατικού κόμματος, του Γ.Παπανδρέου! Ένας από τους παλιούς ΕΑΜίτες που υποστήριξαν την ΕΠΕΚ του Πλαστήρα, τότε, υπήρξε και ο πατέρας μου! Μόλις έγινε κυβέρνηση λοιπόν η ΕΠΕΚ, ο πατέρας μου, επειδή είχε τα προσόντα, έλαβε σημείωμα… διορισμού του, στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) από το προσωπικό γραφείο του αρχηγού της ΕΠΕΚ, του Ν.Πλαστήρα! Έτσι γινόντουσαν τότε οι διορισμοί στο Δημόσιο, και από την δεξιά και από τις άλλες κυβερνήσεις! Φυσικά πριν από το «σημείωμα»του πατέρα μου τούτο, είχε διοριστεί, διευθυντής και λοιποί διευθύνοντες στην ΕΙΡ την Δημόσια Ραδιοφωνία, άνθρωποι προσκείμενοι στο κόμμα τούτο της ΕΠΕΚ. Με το σημείωμα λοιπόν αυτό του διορισμού του και με αρκετό καρδιοχτύπι παρουσιάστηκε στον διευθυντή της ΕΙΡ ο πατέρας μου, για να αναλάβει μια… «δημόσια θέση»! Ο διευθυντής εκείνος, τον δέχτηκε, διάβασε το σημείωμα, κοίταξε τον πατέρα μου από την κορφή μέχρι τα νύχια, για να τον… γνωρίσει και στο τέλος, του λέει: ―Εντάξει! Περάστε την πρώτη του μηνός! ―Τι να κάνω κύριε διευθυντά την πρώτη του μηνός; ―Μα για να εισπράξεις φυσικά τον μισθό σου!! Ο πατέρας μου, κατάλαβε τότε ότι επρόκειτο περί «αργομισθίας»! Να κάθεται δηλαδή στο σπίτι του, ή να κάνει άλλη εργασία, και κάθε πρώτη του μηνός να εισπράττει και τον μισθό του από την Δημόσια Ραδιοφωνία χωρίς να κάνει γι΄ αυτήν, απολύτως τίποτα! Απλά και μόνο γιατί προσκόμισε σημείωμα διορισμού του από το… πρωθυπουργικό γραφείο!
τ. 19
Θύμωσε τότε ο πατέρας, το αίμα του, του ανέβηκε στο κεφάλι και κατακόκκινος από θυμό και ντροπή φώναξε στον νεοδιορισμένο κύριο Διευθυντή της ΕΙΡ: ―Δεν καταλάβατε καλά κύριε διευθυντά! Εγώ εδώ ήρθα για να εργαστώ πραγματικά! Να μου δώσετε γραφείο να δουλέψω εντατικά, και μ΄ όλες μου τις δυνάμεις για την Δημόσια Ραδιοφωνία και όχι να έχω… αργομισθία, όπως μου λέτε! Με δικαιολογημένη την έκπληξη στο πρόσωπό του, τον ρωτά ο κ. Γενικός Διευθυντής: ―Μπα και τι ξέρεις να κάνεις εσύ για το ραδιόφωνο; ―Ξέρω να κάνω, θεατρικά, σκέτς, εκπομπές γνώσης και εκλαϊκευσης των Νόμων μια και είμαι και… δικηγόρος, αλλά και… δημοσιογράφος! ―Καλά, φέρε μου τέτοια δουλειά σου, τέτοια δημοσιεύματά σου, να τα μελετήσω, για ν΄ αποφασίσω που θα σε… τοποθετήσω! του απαντά ο κ. Γεν. Διευθυντής της ΕΙΡ. Πραγματικά ο πατέρας μου, του πήγε τα σχετικά δημοσιεύματα, τοποθετήθηκε στο ανάλογο γραφείο της Ραδιοφωνίας, και άρχισε να κάνει τις εκπομπές του, μερικές από τις οποίες θυμάμαι ήτανε εβδομαδιαίες, συνέχειες και είχανε τον τίτλο «Ο παππούς θυμάται τα χρόνια τα παλιά», «Δρόμοι και πλατείες της Αθήνας», «Μύθοι του Αισώπου», «Μορφές Ελλήνων ηρώων», «Η Γαλάζια εκπομπή» κ.λπ. Φαίνεται ότι ο πατέρας μου δεν ήτανε ο μόνος διορισμένος ΕΑΜίτης, που ΔΕΝ δέχθηκε την… αργομισθία! Γιατί μετά από λίγο καιρό πρωτοστάτησε μαζί με άλλους συναγωνιστές του, του παλιού ΕΑΜ, και… συνδικαλίστηκαν! Ίδρυσαν την Εταιρεία Συγγραφέων και Σκηνοθετών Ραδιοφώνου με πρώτο τους πρόεδρο τον… πατέρα μου! Τα προβλήματά τους στη δουλειά της Ραδιοφωνίας ήτανε πολλά και μισθολογικά και εργοδοτικά, γι΄ αυτό, αφού τους κορόϊδεψε για καιρό η εργοδοσία, το κράτος και η… κυβέρνηση (ΕΠΕΚ) κήρυξαν… απεργία! Η απεργία κράτησε αρκετές βδομάδες! Και η Ραδιοφωνία αναγκάστηκε από το πρωϊ μέχρι το βράδυ να μεταδίδει μόνο τραγούδια και καμιά εκπομπή! Τελικά την απεργία αυτή την «έσπασαν» οι «σκοτεινές δυνάμεις», οι συμμετέχοντες δήθεν «κεντρώοι» της ΕΠΕΚ στην Εταιρεία Ελλήνων συγγραφέων και σκηνοθετών Ραδιοφώνου! Ενώ οι πρώην συναγωνιστές του ΕΑΜ, την απεργία εκείνη την συνέχισαν μέχρις εσχάτων! Και έτσι οι απεργοί, πρώην ΕΑΜίτες, απολύθηκαν όλοι από την… δημόσια θέση τους! Και μ΄ αυτό τον τρόπο ξέκοψαν οριστικά από την ΕΠΕΚ του Ν.Πλαστήρα! Άλλωστε πια, έκανε την εμφάνισή της στις 3.8.1951 η ΕΔΑ, η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά που… κατηγορήθηκε ότι μερικά καθοδηγείται από το ΚΚΕ! Μέχρι που το ΚΚΕ νομιμοποιήθηκε μετά την μεταπολίτευση και την πτώση της δικτατορίας, της Χούντας των συνταγματαρχών, που οι πρωτεργάτες συνταγματάρχες αποτάχτηκαν και έλαβαν την θέση του… στρατιώτη,
~ 48 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
πριν φυλακιστούν με ισόβια! Επειδή όμως, τότε, επί κυβερνήσεως ΕΠΕΚ η δημόσια Ραδιοφωνία, με τις απολύσεις αυτές στερήθηκε από όλους σχεδόν τους πραγματικούς συγγραφείς και σκηνοθέτες του Ραδιοφώνου, τους κάλεσε και αν και απολυμένους, τους δέχτηκε σαν συνεργάτες, όχι με μηνιάτικο μισθό, αλλά με το κομμάτι, δηλαδή με κάθε εκπομπή που θα κάνουν να πληρώνονται ανάλογα! Κατά δυστυχία μας, όμως, ανέκαθεν από πριν από τότε που υπήρξε το Ελληνικό Κράτος, μέχρι σήμερα, υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν… αργομισθίες, που πάντα «περνούν» την πρώτη του μηνός; να εισπράξουν το μισθό τους, χωρίς να εργάζονται, χωρίς να κάνουν τίποτα απολύτως, ή να το εισπράξουν, γιατί κάνουν άλλες κομματικές, της εκάστοτε κυβέρνησης, εργασίες, όπως κίτρινη δημοσιογραφία, φιλοκυβερνητικές προπαγάνδες, είναι πληροφοριοδότες των αντιπολιτευόμενων, ρουφιάνοι, συκοφάντες κ.λπ.! Και όλοι αυτοί πληρώνονται, από εμάς, τον φορολογούμενο Ελληνικό Λαό, ενώ εργάζονται εναντίον του Ελληνικού Λαού που τους πληρώνει! Στη σαπίλα του συστήματος! Έχουνε γίνει κατά καιρούς, καταγγελίες μάλιστα, ότι ορισμένοι παίρνουν δυο και τρεις και τέσσερις τέτοιες αργομισθίες, σαν δήθεν δημόσιοι υπάλληλοι, χωρίς να κάνουνε απολύτως τίποτα; Για τις μισθοδοσίες τους εκείνες, παρά μόνο ότι κάνανε τα παραπάνω που αναφέραμε, κατορθώνουν να σαπίζουν ακόμα περισσότερο την σαπίλα του συστήματος. Είναι και αυτό ένα μικρό στοιχείο απ΄ τα πολλά που δικαιώνει τον Μεγάλο Λένιν σαν είπε: «Η μεγαλύτερη απάτη είναι ο Αστικός Κοινοβουλευτισμός! Αλλά πρέπει να μπούμε κι εμείς εκεί και να παλέψουμε»! ~~~~~
«ΕΤΣΙ ΓΙΑ ΠΛΑΚΑ»
―Γιατί τρέχεις έτσι και απ΄ το λαχάνιασμα κοντεύει να σου βγει η ψυχή; ―Μια συμμορία χιτών έρχεται κατά δω από το «Εξωχώρι»! Ερχόμουνα, απ΄ την «Πραπανίτσα» που έχω τον κήπο μας. Τους είδα πάνοπλους να έρχονται πίσω απ΄ τον Πύργο των «Κιτρινιάρηδων»! Και τό ΄βαλα στα πόδια για να γλιτώσω! Αν πάω στο χωριό στη «Σαιδόνα» θα με βρουν. Τώρα που δεν με βλέπουν από εδώ στην στροφή, θα κρυφτώ εκεί πάνω στο λόγγο! Φεύγα με τα πρόβατά σου και συ. Κατέβασέ τα προς τον νερόμυλο της Βαϊδενίτσας. Από ΄κει θα είσαι αθέατος από δαύτους! Θα σε χτυπήσουνε και τα πρόβατα θα στα πάρουν! ―Δεν πάω πουθενά! Εγώ δεν έχω ανακατευτεί ούτε με δεξιούς, ούτε με αριστερούς, είχα έξι παιδιά να θρέψω! Καλοδεχούμενοι νάναι! ―Βρε φεύγα σου λέω! Αυτοί δεν έχουν ούτε ιερό, ούτε όσιο πάνω τους! Είναι δολοφόνοι! Αυτά είπε, σκαρφάλωσε στο καταράχι, κρύφτηκε μέσα στο λόγγο με τα πυκνά μεγάλα πουρνάρια κι από κει αγνάντευε το τι θα γίνει στο χωριό μέσα. Ήτανε λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου, στο τέλος του 1949 θαρρώ.
Από κει, από μέσα τον λόγγο, ο χωριανός μας τα είδε, τ΄άκουσε όλα και μας μολόγησε μετά! Μας είπε περίπου: Σαν φτάσανε τον βοσκό με τα πρόβατα, οι τέσσερις πάνοπλοι, εκείνος τους καλωσόρισε: ―Καλώς τα παλικάρια! ―Τον κακό σου τον καιρό παλιοκουμμούνι! ―Εγώ Κομμουνιστής; Πουθενά δεν ανακατεύτηκα! Είχα έξι παιδιά να θρέψω! Το ξέρετε! Απ΄ τα διπλανά χωριά είστε! ―Ναι! Αλλά δεν ήρθες με μας! ―Για τον ίδιο λόγο! ―Τον κακό σου και τον ανάποδο καιρό! ―Όποιος δεν είναι με μας, είναι μ΄ αυτούς! ―Μα τι λέτε βρε παιδιά, εγώ εσάς συμπαθώ. ―Άστα αυτά! Λέγε πόσα αρνιά και πρόβατα έδωσες στους αντάρτες! ―Εγώ; Τίποτα δεν έδωσα! Μάρτυς μου ο Θεός! ―Ναι μα δεν έδωσες και σε μας! ―Ψέματα! Εγώ έχω πληροφορίες ότι έδωσες στους αντάρτες και αρνιά και πρόβατα, και τυρί και γάλα, κάθε φορά που πέρναγαν από ΄δω! ―Μα τι λέτε! Σας ορκίζομαι! Να πέσει αστραπή να με κάψει αν λέω ψέματα! ―Να η αστραπή έρχεται… Λέει εκείνος που τον κατηγόρησε για ψεύτη… και τον αρχίζει στις καρπαζιές και στις μπουνιές και στις κλωτσιές φωνάζοντας μ΄ ουρλιαχτά: ―Να - να - να, που θα με πεις ψεύτη εμένα! ―Έχει τις πληροφορίες του, βαράτε τον! Λέει και ο δεύτερος! Κι ορμούν όλοι μαζί πάνω του! Αφού τον χτύπησαν, για να τον βγάλουνε «εκτός μάχης» του πήρανε και τα πρόβατα, τα σαλάχισαν και έφευγαν προς την «Βαϊδενίτσα». Αιμόφυρτος ο βοσκός, πεσμένος κατάχαμα, όχι όμως και του θανατά, τους παρακαλούσε: ―Σας παρακαλώ, αφήστε μου λίγα προβατάκια και μένα! Έχω έξι παιδιά ν΄ αναθρέψω!… Σας παρακαλώ… Μα εκείνοι γέλαγαν και τον περιγελούσαν: ―Να πας να δουλέψεις μεροκάματο να τα ζήσεις!… ―Να φύγεις και συ απ΄ το χωριό! ―Να πας στην Μόσχα! ―Λυκοτρόφε! Εκείνη την ώρα φάνηκε να έρχεται μισοτρέχοντας απ΄ την βιασύνη του, ένας πέμπτος απ΄ την παρέα τους για να τους προλάβει και να πάρει κι αυτός το μερτικό απ΄ το κοπάδι τα πρόβατα! Σαν έφτασε τον αιμόφυρτο καταγής πεσμένο οικογενειάρχη βοσκό, χωρίς να πει τίποτα, σηκώνει τον υποκόπανο του όπλου του, τον χτυπά με δύναμη στο κεφάλι, του το ανοίγει στα δυο, και τον σκοτώνει! Καθώς σφάδαζε κάτω το σώμα, του δολοφονημένου, φτάνει την… παρέα του με τα πρόβατα. Εκείνοι σαν είδαν αυτή την σκηνή, σταμάτησαν, ενώ τα πρόβατα ροβολούσαν στην κατηφόρα. Ένας τους τον ρώτησε: ―Γιατί τον σκότωσες τον άνθρωπο ρε; ―΄Ετσι για πλάκα! Απάντησε ο δολοφόνος, έσμιξε στην παρέα και όλοι μαζί, οδήγησαν τα πρόβατα «προς σφαγήν» στην Καρδαμύλη!
~ 49 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Αλλά τα έξι παιδιά του δολοφονημένου πατέρα δεν χάθηκαν! Έφυγαν με την μάνα τους απ΄ το χωριό, πήγανε Καλαμάτα και Αθήνα. Ξενοδούλεψαν, παντρεύτηκαν, έκαναν οικογένεια και παιδιά κι εγγόνια. Ήτανε τέσσερα κορίτσια και δυο αγόρια. Το ένα κορίτσι πήγε καλόγρια, συγκλονισμένη ασφαλώς, απ΄ τον άδικο χαμό του πατέρα. Τα δυο αγόρια δεν εκδικήθηκαν τον άδικο χαμό του πατέρα τους, αν και ήξεραν τον δολοφόνο του απ΄ το παραδίπλα το χωριό. Κι ας ήτανε Μανιάτες
τ. 19
και ήξεραν την «βεντέτα»! Όσο για τον δολοφόνο, πέθανε ήσυχος, χωρίς τύψεις, από γεράματα. Κι ας τσακωνότανε κάθε τόσο άγρια, μέχρι… ξυλοδαρμού, σαν τον επισκεπτόταν ο γιος του με την γυναίκα του, γιατί είχανε… έλεγες κομμουνιστικές ιδέες! Τίτος Κοκκινέας
Με τρομάζουν οι στολές
Κράτησε μια φωλιά για τα χελιδόνια καθώς έρχονται με την προσδοκία της Άνοιξης. «Κλαίω σαν το παιδί για το τίποτε». Κλαίνε οι γραφές για τα ανύπαρκτα συναισθήματα, κλαίνε τα περιστέρια απ’ τους ήχους που αποσιωπούνται στο δάσος. Κρύβουν το χαρακτήρα στους αντιπυρικούς τοίχους που κανείς δεν μπορεί να διασχίσει. Αρχαία ερείπια φωλιάζουν με τον πηλό και το φως βερεσέ στα χέρια του, κρατάει τους κορμούς της ωραιότητας. Είναι ο απλός θόρυβος της κοπής και το θλιβερό επιμύθιο που καλύπτει τις λυχνίες της μνήμης μας. Χαιρετίζω σαν πεταλούδα τη φυλακή μου. Καλημέρα, ήλιε μου χρυσέ με τις ακτίνες σου. Με τρομάζουν οι στολές καθώς επεξεργάζονται στα νέα κομπιούτερ τους ήχους απ’ τα κλάματα και τα βελάσματα των προβάτων όταν πεινούν. Το βράδυ αρχίζει η απελπισία και την ημέρα η ελπίδα. Αποτυπώνεται ο κήπος της Γεσθημανής. Σχεδιάζονται τα νομίσματα της γλώσσας και οι λογαριασμοί του μέλλοντος. Η βροχή με κάνει να κλαίω για τις ενοχές του βομβαρδισμένου νέου Βερολίνου. Είδα στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις της όρασης τον καινούργιο οφθαλμό του κέρδους. Δεν είναι αυτοί η πλειοψηφία. Υπερασπίζω τα τραγούδια και τα δάκρυα του κόσμου. Έστω κι ένα δάκρυ στο μάγουλο αν πέσει, είναι «έγκλημα». Παναγιώτης Καραβασίλης
~ 50 ~
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Οι όμοιοι
–Η εποχή εκείνη ήτανε τόσο ξεχωριστή, που δεν μπορούσες να διακρίνεις τους κλέφτες από τους αστυνόμους, τις Αρχές από τους προδότες, την αλήθεια από το ψέμα... –Και ο λαός; –Και ο λαός έψαχνε εις μάτην να βρει έναν! Έστω κι έναν ακέραιο, να τον λατρέψει... Γιατί σε κανέναν δεν συνέφερε να είναι τίμιος, τελικά δεν υπήρξε πουθενά! (1989) Ομοφωνία
Κι αντί αυτού που σκεφτόνε ο ομιλητής να πει, αρχίζοντας το φεμινιστικό του κήρυγμα για ισότητα, είπε αφηρημένος στις 40 νεαρές γυναίκες που τον χειροκροτούσαν: ―Κυρίες μου, σας θέλω όλες! Κι εκείνες αύξησαν ενθουσιασμένες τα χειροκροτήματα. (1965) Αντώνης Σιμιτζής Ο θάνατος πολέμου από τον Κάιν μέχρι τους Χίτλερ. Οι πόλεμοι των βασιλιάδων Νόμιμες σχραγές κι ευλογημένες. Όλοι οι πόλεμοι είναι εμφύλιοι. Ανθρωποπαγίδες. Αίμα του Άβελ ρέει στις φλέβες των σκοτωμένων εφήβων. Μιλιούνια οι νεκροί Μιλήστε με τα σκοτισμένα νιάτα. Ζητούν τη ζωή που τους πήρατε Για τη δόξα ταμπουρωμένων. Αντώνης Π. Αντωνόπουλος ( “Απόδραση” )
~ 51 ~
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ
Το άγγιγμα των ματιών σου
Το φως των ματιών σου Γλίστρησε ανυπόμονα στα χείλη μου Στο λαιμό μου στα στήθη μου Σαν να ήθελε να φωτίσει την κάθε σκοτεινή πτυχή Του σώματός μου Η νύχτα δεν κατάφερε να κρατήσει τις αφορμές Του δισταγμού Και παραδόθηκε ολότελα στο σαγηνευτικό Άγγιγμα των ματιών σου Περιπλέκοντας το φως με το σκοτάδι Αφεθήκαμε για ώρες στη μυστήρια αγκαλιά της Ελένη Καλαγκιά
τ. 19
«Στη γη των Λαιστρυγόνων»
Οι λέξεις αιχμαλωτίστηκαν στη σιωπή των απόβραδων. Εξατμίστηκαν στη διάρκεια της πρωινής απόγνωσης. Όμως απόψε σε σύνθετο σχήμα και χρώμα πήρα το επείγον σου.
Με χέρι που τρέμει βύθισα πάλι την πένα στις κόκκινες φλέβες μου.
Μαρία Μιστριώτη
Είμαι εγώ που κληρώθηκα να τυλίξω στη μέση μου, στους ώμους και στα πόδια μου αυτό το συρματόσχοινο, να σέρνω το «κάρο» της ζωής στην ανηφόρα του βουνού που λέγεται «ανθρώπινη ευτυχία»! Κληρώθηκα... δεν πληρώθηκα! Ιδρώνω και ματώνω, αγκομαχώ παραπατώντας κι ακολουθάω τα σημάδια,
Το συρματόσχοινο
Ηλέκτρα Στρατωνίου
~ 52 ~
που μου χάραξαν μηχανικοί, συγκοινωνιολόγοι και πολιτικοί, αρχηγοί εγχώριοι και ξένοι, αγνοώντας τις αλήθειες και τα δικαιώματα της ελευθερίας μου, τους κανόνες της ηθικής, του πολιτισμού και της κουλτούρας μου! Τύλιξα το συρματόσχοινο στο σώμα γιατί κληρώθηκα -δεν- πληρώθηκα!
2017-18
Με ΤΗν Πενα ΤΩν ΣΥνεΡΓαΤΩν ΜαΣ «Οι αιρετοί»
Κανείς μας, πλέον δεν είναι σε θάση να εξεύρει φάρμακο για τούτη τη νόσο…
Αρκεί που βολεύτηκαν αυτοί, σε κουνιστές πολυθρόνες, σε βελούδινα χαλιά, σε κουρτίνες βουαλάζ, ανάμεσα σε έργα Τέχνης αλλωνών...
Μόνη διέξοδος η προσφυγή σε ακραίες εφαρμογές: «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι».
Οι θιασώτες της!
Οι αιρετοί, που τους εκλέξαμε για να μας σωφρονίσουν...
Ποιος το’ κοψε; ο Κανείς! (7/5/96)
Μαργαρίτα Φρονιμάδη - Ματάτση
(8/5/96)
Η πορεία στους ασφοδέλους
I Εκείνος ο πόνος στις φλέβες ο σφάχτης αχώριστη συντροφιά νυχτοήμερα. Πνοή την πνοή μου ζυγιάζει την απαντοχή μου.
II Βράδιασε. Πώς θα ξημερώσει και τούτ’ η νύχτα; Τ’ αγκίστρι του πόνου σπάζει τον ουρανό σ’ άσπρο αίμα. Πηχτά σκοτάδια κρέμονται στους τοίχους γλυστράνε
στους ώμους, στα χέρια, αλυσσοδένουν τα πόδια, τι μέρες, τι ώρες, τι στιγμές. Η απόγνωση αρμολογάει κραυγές. Πέτρα σκληρή όλο δάκρυ. III Είχε δρόμο μικρό το πανηγύρι της αγάπης κόσμος πολύς, κλόουν καθρέφτες μαγικοί λάμψεις χαράς, χαμόγελα παιδιών, όνειρα, τραγούδια, τέλειωσαν όλα τ’ αξημέρωτ’ εκείνο βράδυ.
Ευγενία Ζωγράφου
~ 53 ~
ΒΙΒΛΙοΠαΡοΥΣΙαΣΗ «ΦΩΤΟΔΡΟΜΙΟ» Του Κώστα Δ. Υφαντή
Από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη παρουσιάζεται η τελευταία ποιητική συλλογή του Κώστα Δ. Υφαντή “Φωτοδρόμιο”. Αντιστρόφως ανάλογη είναι η ποιότητα των ποιημάτων της συλλογής με το ολιγοσέλιδό της. Πυκνή λεκτική φωτοβολή γιομίζει το πνιγηρό περιβάλλον της καθημερινότητάς μας με τους στίχους του ποιητή που εμβληματικά μας οδηγεί σ’ έναν άλλο δρόμο γνώσης κι ευθύνης, όπου το χτες και το σήμερα συμπλέκονται σ’ ένα αδιαχώριστο όλον. Η γκριζάδα της ζωής μας παίρνει νόημα κι ελπίδα, βηματισμό προς την απελευθερωτική ανάσα του μέλλοντος, όπως στ’ όμορφο ποίημα “Συγχορδία της Άνοιξης” όπου οι ήρωες καταδικασμένοι “βαλλόμενοι από παντού του χρόνου/ το αλώνι/ ανομολόγητοι νεκροί γλεντοκοπώντας/ στης επερχόμενης άνοιξης το σκηνικό/ κι όμως ακόμα ζωντανοί/ στη μέση μιας σαρωτικής ανθοφορίας/ καθώς η μέρα φεύγει αργά/ τα χρόνια γρήγορα”. Αυτή την αντίθεσή του “όμως” τη συναντάμε σε αρκετά ποιήματα της συλλογής πάντα σα μια χαραμάδα φωτός κι ευτυχίας…”όμως”. Χωρίς αυταπάτες πορεύεται ο ποιητής, ενάντια στις εύκολες λύσεις ενάντια στο ολέθριο όνειρο στρατοκρατών που ετοιμάζουν νέα ολοκαυτώματα: “ο μέγας εξουσιαστής/ ντυμένος σίδερο καίει με φλόγες/ τα χωράφια/ τις πλατείες με το μεθυσμένο πλήθος/ …βαδίζει ολοταχώς καταπάνω μας/ και θανάσιμη επικρατεί αγωνία/ ώσπου ο ήλιος λαμπρός ανατέλλει/ εξατμίζοντας του ματιού την απάτη/ λιώνοντας του εφιάλτη το φάσμα/ μπορούμε τώρα λοιπόν να κοιμηθούμε/ ήσυχα πάλι;” Σ’ αυτό βέβαια το ερώτημα κανείς μας δε μπορεί ν’ απαντήσει κι αποτελεί αυτό ένα τέχνασμα του ποιητή για να μας κάνει να σκεφτούμε την πνιγηρή κατάσταση της εποχής μας και τους κινδύνους που απειλούν την ίδια τη ζωή. Αυτή η ρευστότητα και η αμφιβολία δεν εμποδίζει τη χαρά του ανθρώπου: “ανυπέρβλητη όμως η χαρά/ ζήσε τη ζωή που έρχεται με θέρμη/ κι ας έχεις το όνομα κανένας/”. Γενναιότητα αυτογνωσίας κι εγκαρτέρηση, όχι απελπισία του ασήμαντου, μα τόσο υπερσήμαντου για όλους μας στις “φλόγες έναστρου καιρού” μέσα, με κύριο λάβαρο τη γυναίκα, τον έρωτα, την ευτυχία: “φλόγες λαμπερές γεμάτες πόθο/ σε κοιτούν μέσα στα μάτια/ ώστε αύριο/ η ευτυχία θα είναι το όπλο μας”. Η ποίηση αποτελεί το μεγάλο κι άφατο ταυτόχρονα πεπρωμένο στην προσπάθεια αποτίναξης της αιώνιας
τ. 19
σκουριάς που τη μεγαλοσύνη του ανθρώπου καθηλώνει σε μια γκρίζα έμβια καθημερινότητα, αλλά ο ποιητής ομολογεί τη ματαιότητα ονείρων κι ελπίδων όσο στην τύρβη αναλώνουμε τους θησαυρούς μας κι η μόνη διέξοδος που αναζητά είναι τα “μεγάλα φτερά” που απογειώνουν στο γαλαξία της ποίησης. Γνωρίζει όμως ότι η πορεία του ανθρώπου αιωρείται ανάμεσα στο κτηνώδες πριν και στο φωτεινό μετά: “Απ’ τον Παρθενώνα στην αντιπαροχή/ ένα τσιγάρο δρόμος/ απ’ το Νεάτερνταλ στον Άνθρωπο/ μια προβιά που έγινε κουστούμι”. Σ’ αυτή τη διαπίστωση οδεύεται η ποίηση στην έρημο: “Έχουν βυθιστεί καιρό, έχουν καταποντιστεί/ οι αμμουδιές του ονείρου/ Χάθηκαν με τις παλιές χαρές με τις ξέγνοιαστες μέρες/ ξεπουλήθηκαν αντί πινακίου φακής στις αγορές/ στους χρηματοπιστωτικούς οίκους”/. Από αυτή την έρημο μόνο οι λέξεις, δηλαδή η γλώσσα, μόνη μας κιβωτός που μας ελευθερώνει προς τους λειμώνες του φωτός: “φυλάξτε τις λέξεις/ προχωρώντας στα ρουμάνια των οδών/ στους άνυδρους λειμώνες/ στα βάθη της άβατης αβίωτης χώρας/ …φυλάξτε τις λέξεις σας βαδίζοντας/ στα πέρατα του κόσμου/ ας έχουν όλα ειπωθεί όλα αλωθεί/ μένουν ακόμα αρκετά να ειπωθούν/ φυλάξτε τις λέξεις μέσα σας/ μόνο τότε τα πάντα φανερώνονται/ τα πάντα ξεκινούν απ’ την αρχή”. Μήνυμα κρυφό και θαλερό μιας αέναης δημιουργίας. Σ’ αυτή την προσπάθεια εξανθρωπισμού του… ανθρώπου ο Κώστας Υφαντής κρυφό όπλο και σημαία διάφανη έχει τον έρωτα σα μάγμα δικαίωσης και αναγέννησης μαζί: “Μία πεταλούδα ζωγραφιστή/ στον ώμο σου/ ένα σύννεφο έκρυψε απότομα τον ήλιο/ με το παιχνίδι της σκιάς/ η πεταλούδα πέταξε στον ουρανό/ κι έμεινες μόνη φωτεινότερη/ φορώντας ένα ακάνθινο στεφάνι/”.σ’ αυτό τον άγιο παραλογισμό παίρνουν μέρος τα πάντα, η φύση όλη: “Στο σεντόνι η μυρωδιά/ του σώματός σου/ έξω ονειρεύεται η άνοιξη/”. Άσμα ασμάτων η παραλλαγή “Το Μάγμα του έρωτα” ειλικρινείς στιγμές σε όλους μας γνωστές που δε γίνονται όμως σ’ όλους τραγούδι: “έναστρες ώρες/ τα χέρια χορεύουν/ τα μάτια μιλούν/ ιερή αγρύπνια”. Αυτή η ανθρώπινη ποίηση που σε συγκινεί και σε κάνει να σκέπτεσαι για το μέλλον του κόσμου είναι το υπέροχο μήνυμα μιας άλλης διάστασης στη ζωή μας, της επίπονης ενόρασης της ευτυχίας. Γιάννης Παπαοικονόμου
~ 54 ~
2017-18
ΒΙΒΛΙοΠαΡοΥΣΙαΣΗ Βαγγελιώς Καρακατσάνη
«Το άτακτο αστεράκι με το κόκκινο σκουφάκι»
Η Βαγγελιώ Καρακατσάνη, μετά από το μυθιστόρημα: «Στη Ρίζα του Αετού» επιστρέφει με ένα παραμύθι για παιδιά κάθε ηλικίας με τίτλο «Το άτακτο αστεράκι με το κόκκινο σκουφάκι». Την εικονογράφηση του βιβλίου έχουν επιμεληθεί ο Σταύρος Π. και η Άννα Β., μέλη της Ομάδας Ζωγραφικής της Κλινικής Ψυχικής Υγείας «Άγιος Χαράλαμπος». Όπως λέει η ίδια η Β.Καρακατσάνη «τα παραμύθια έχουν γίνει πολύ της μόδας τελευταία. Παραμυθάδες παρακολουθούμε καθημερινά στα πρωϊνάδικα, στα μεσημεριανάδικα, στις ειδήσεις των οχτώ και γενικώς σε διάφορες "ενημερωτικές" εκπομπές. Παραμύθια όμως για μικρούς και μεγάλους που να προσεγγίζουν την πορεία του ανθρώπου προς την ενσυναίσθηση και την κατανόηση, δεν παρακολουθούμε συχνά ούτε στις οθόνες, ούτε εντύποις. Ένα τέτοιο "ασυνήθιστο" παραμύθι είναι και το άτακτο αστεράκι… που ίσως τελικά να μην είναι και τόσο άτακτο. Ίσως να είναι απλώς ζωηρό, γεμάτο ενέργεια. Να εκδηλώνεται με σθένος και ένταση. Να εκφράζεται με ζωντάνια, σύντομα και λιτά. Να χαρακτηρίζεται από έντονη κινητικότητα και διάθεση για δράση. Ίσως ο καθένας μας να ταυτιστεί με το άτακτο αστεράκι. Το κόκκινο σκουφάκι από την άλλη, συμβολίζει το
πάθος, τον έρωτα, τον αγώνα, τη φωτιά που σιγοκαίει μέσα στον καθένα μας και αρκεί μια σπίθα για να εξωτερικευτεί και να μετουσιωθεί σε πραγματική δύναμη αλλαγής πορείας και συνειδητοποίησης». Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε την Τρίτη 19 Δεκέμβρη, στις 6.00 μ.μ. στην αίθουσα «Μανόλης Καρέλης» (Ανδρόγεω 2, Ηράκλειο). Για το βιβλίο μίλησαν οι ψυχίατροι Παναγιώτης Χρυσός και Εύα Μαρία Τσαπάρα και η νηπιαγωγός Ελένη Μπετανάκη. Το μουσικό ταξίδεμα από την Πόπη Λασιθιωτάκη.
ΕΚΔΟΣΗ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ 2018 ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ
Έκδοση από το Αρχείο "Fototanism" του ετήσιου συλλεκτικού, εικαστικού Ημερολογίου 2018 του Κώστα Ευαγγελάτου. Το νέο Ημερολόγιο έχει τίτλο: "Ιδεογραφικά αγγεία", "Ideographic pots", 18 Χρόνια Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa "Ροδόπη", έχει σχήμα 20χ20εκ. και περιλαμβάνει νέες δημιουργίες του Κώστα Ευαγγελάτου. Πρόκειται για μια σειρά επιζωγραφισμένων πήλινων χρηστικών αγγείων. Η επιζωγράφηση αντικειμένων είναι οικεία στον καλλιτέχνη ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, όπως βάζα με επιχρώσεις από παστόζο λάδι και αγκάθια τριανταφυλλιάς, μεταλλικοί δίσκοι, ξύλινες και πέτρινες ready made φόρμες με μικτές τεχνικές. Ο καλλιτέχνης επιζωγραφίζει τα πήλινα αγγεία-πινάκια με τα εννοιολογικά, συμβολικά στοιχεία που χρησιμοποιεί συχνά στα έργα του, σε συνδυασμό με λαϊκά και κλασικά μοτίβα. Η ιστορικός τέχνης Αννίτα Πατσουράκη αναφέρει για τον καλλιτέχνη: Η ιδιοσυστασία του Κώστα Ευαγγελάτου συνθέτει ένα πλούσιο έργο που άλλοτε αλληγορικό και συμβολικό, εμπνευσμένο από την ανθρώπινη παρουσία και επικεντρωμένο στον ψυχισμό του, αναφέρεται με λυρική διάθεση στο συναισθηματικό του κόσμο. Συνεχίζει τις διαδρομές στην αναζήτηση των ψυχικών οδών και στις διακλαδώσεις του νου. Το προσωπικό ιδίωμα του βασίζεται στην ποιότητα του σχεδίου και στην εσωτερικότητα, με χαρακτηριστικές ζωγραφικές συνθέσεις,
διεισδυτικές ματιές που καθορίζονται από την ένταση της σχεδιαστικής γραμμής και εννοιολογικά στοιχεία που πάντα διευρύνει με στυλιστικές τάσεις και θεματογραφικές περιοχές, συνεχίζοντας διαρκώς την προσωπική του έρευνα. Η φωτογράφηση των έργων, που περιλαμβάνονται στις σελίδες-μήνες του Ημερολογίου, έγινε από τον καλλιτέχνη Ramadan Margjoka και η αισθητική επιμέλεια έκδοσης και εκτύπωσης από την Ραλλού Καρτέρη. (Όπως κάθε χρόνο αριθμός Ημερολογίων θα προσφερθεί δωρεάν σε Πινακοθήκες και Εκπαιδευτικά ιδρύματα.)
~ 55 ~
ο ΠαΡαΤΗΡΗΤΗΣ Μαζική επένδυση στο χρηματιστήριο του εθνικισμού σημάδεψε την ξαφνική ανάφλεξη του “μακεδονικού” ζητήματος, όταν η κυβέρνηση και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα έχουν αναλάβει την εργολαβία επίλυσης του καρκινώματος που επί 25 χρόνια και βάλε ταλάνισε και ταλανίζει την πολιτική της πατρίδας μας. Η εργολαβία συνίσταται στην ασφαλτόστρωση του δρόμου που θα οδηγήσει τη FYROM στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ και την ΕΕ, έτσι που ο ρωσικός κίνδυνος να παραμείνει εκτός Βαλκανίων. Τα πιο ετερόκλητα στοιχεία συναθροίστηκαν με κραυγές και συνθήματα που ακόμα και τα κόκαλα του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα έτριζαν από οργή και αγανάκτηση. Ελληναράδες, σύγχρονοι Ζορό μασκοφόροι, παιδιά της αναρχικής ουτοπίας, εξοργισμένοι εργαζόμενοι που με το “Η Μακεδονία είναι ελληνική” πίστεψαν πως θα ξανακερδίσουν τα χαμένα τους δικαιώματα, τους μισθούς, τις συντάξεις, τα κατασχεμένα σπίτια και τόσα άλλα που υποθήκευσαν τη ζωή τους στη λαίλαπα της καπιταλιστικής κρίσης. Είναι προφανές ότι τα δρομολογημένα σχέδια των “φίλων - συμμάχων” μας δεν αλλάζουν με συλλαλητήρια και κραυγές μίσους που χωρίζουν τους λαούς που μάχονται κάτω από ξένες σημαίες για τα συμφέροντα των μεγάλων κερδισμένων για τα μονοπώλια και τους ιμπεριαλιστικούς στρατιωτικούς μηχανισμούς. Ανενόχλητοι οι διπλανοί μας γείτονες, που θέλουν να παίξουν το ρόλο προστάτη ηγέτη του μουσουλμανικού τόξου που ξεκινά από τα δυτικά Βαλκάνια και καταλήγει στο Ιράν, επιδράμουν στη Συρία και το Ιράκ ενάντια σε κράτη και λαούς που μάταια προσπαθούν με την απελπισμένη τους αντίσταση να υψώσουν την αιματοβαμένη σημαία τους σ’ έναν τόπο που επί αιώνες τους ανήκει, όπως οι Παλαιστίνιοι και οι Κούρδοι. Και οι μεγάλοι; Τρίβουν τα χέρια τους πίσω από τις χλιαρές διαμαρτυρίες τους για τις νέες δυνατότητες κερδών από τους εξοπλισμούς στους εμπόλεμους, αλλά και την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων και χωριών. ~~*~~
Πολύς ο ντόρος κι ο σαματάς, τις τελευταίες μέρες, για ένα ακόμα σκάνδαλο λες κι είναι κάτι καινούριο, στα κανάλια, στα ραδιόφωνα, στο διαδίκτυο, στα καφενεία, στα λεωφορεία, στο μετρό, παντού. ―Βρε, αφού σου λέω τα πήραν χοντρά τα λαμόγια του κερατά, άκου που σου λέω, λέει ο ένας. ―Και τι πρώτη φορά είναι; Πες μου υπάρχει εποχή, από καταβολής συστήματος, χωρίς σκάνδαλο; Απαντά ο άλλος. ―Ναι, αλλά τώρα τα πήραν χοντρά. ―Γιατί πριν τα παίρναν ψιλά; Άσε, τους ξέρουμε όλους. ―Πάντως κάποιοι μπήκαν φυλακή και θ’ ακολουθήσουν κι άλλοι…
τ. 19
―Όπως το λές, κάποιοι αποδιοπομπαίοι τράγοι που πληρώνουν για όλες τις ρεμούλες. Και για πες μου ποιο είναι το σκάνδαλο τώρα; ―Α, μα που ζεις; Δεν άκουσες για το σκάνδαλο Novartis, τη φαρμακοβιομηχανία που μπούκωνε, γιατρούς, διευθυντάδες, πολιτικούς, υπουργούς, πρωθυπουργούς για να προωθούν τα φάρμακα της εταιρείας υπερτιμολογημένα; Κι όλα αυτά για να πληρώνει ο κοσμάκης διπλάσια και τριπλάσια. ―Βρε, βρε, για κοίτα πως μας δουλεύουνε κι εμείς μασάμε όπως η κατσίκα ταραμά. Ρε φίλε για πες μου που είναι το σκάνδαλο. ―Μα εκεί που σου είπα, στα φάρμακα που τα πληρώνουμε μαύρο χαβιάρι. ―Και γιατί να τα πληρώνουμε; ―Γιατί τα’ αγοράζουμε κι ό,τι αγοράζεται έχει τιμή. ―Ναι, βέβαια, μα το φάρμακο δεν είναι τυρί, ψωμί, κρασί του σούπερ μάρκετ, είναι απαραίτητο αγαθό για την υγεία μας. ―Και τι μ’ αυτό; ―Βρε χαϊβάνι, αν δεν πάρουμε τα φάρμακά μας τι θα πάθουμε; ―Θ’ αρρωστήσουμε. ―Και μετά; ―Θα μείνουμε στο κρεβάτι και θα περιμένουμε τους γιατρούς να μας δώσουν άδεια. ―Αυτό ακριβώς, χωρίς φάρμακα δεν πάμε στη δουλειά έτσι; ―Έτσι. ―Κι αν δεν έχει όλος ο κοσμάκης λεφτά να πάρει φάρμακα τι θα γίνει; ―Θα μείνει σπίτι του. ―Έτσι μπράβο. Στο σπίτι όμως δε θα δουλεύει, δε θα παράγει κι όλοι μας θα μείνουμε χωρίς τ’ απαραίτητα. ―Βέβαια έτσι θα γίνει. ―Άρα είναι απαραίτητα σε όλους μας τα φάρμακα, ή δεν είναι; ―Είναι. ―Συμπέρασμα λοιπόν. Για την κοινωνία είναι απαραίτητο να μπορούμε όλοι μας γεροί να δουλεύουμε για τ’ απαραίτητα. Άρα γιατί να πληρώνουμε τα φάρμακα παρά τις κρατήσεις από τους μισθούς μας και παρά την εφορία; Αυτό είναι το σκάνδαλο κι όχι τόσο ποιος τα πήρε και τι τα έκανε. Μήπως η κυβέρνηση της ξένης εταιρείας δε γνωρίζει τις πρακτικές της. Όλοι λοιπόν συμμετέχουν σ’ ένα μεγάλο σκάνδαλο σε βάρος των φτωχών. ―Και οι πλούσιοι δηλαδή δεν παίρνουν φάρμακα; ―Παίρνουν αλλά δεν τα πληρώνουν αυτοί. ―Και ποιοι τα πληρώνουν; ―Εμείς. ―Πώς εμείς; ―Από την υπεραξία της εργασίας φίλε μου, από τον απλήρωτο χρόνο εργασίας μας. Αυτό είναι το Μέγα Σκάνδαλο που αν λυθεί δε θα υπάρχουν σκάνδαλα. ―Λες;
~ 56 ~