~
ე
ა
ტ
ე
ის ს ვ ე ტი ~
~ნინოკალანდია~
~სალომეკიკალეიშვილი~
film
p r i nt
1
კინოარისსაყრდენი,სივრცეში ორიენტირებისძალიანმარტივი დაჩემთვისგასაგებიინსტრუმენ ტი.მთავარი,რისიცმჯერა,ესარის კინოსმაგიურიძალა,რომელსაც ყველაფრისასახვადაგადმოცე მაშეუძლია.ამასთან,იგიმუდამ ტოვებსჰორიზონტსმიღმაკადრს, რომელიცერთგვარიანკესიაუფ რომეტიფიქრისთვის,უფრომეტი მოქმედებისთვის,ყველადონეზე, თუნდაცშენსირგვლივ,შენსპირად სამყაროში. ამძალისგააზრებით,გთავაზობთ შემოდგომისსეზონისნომერს, რომლისკონცეფციაცსამყველაზე ძლიერსიტყვაშიაისახა–ქალები, ლიტერატურა,კინო.ფემინისტი არვარ,თუმცაამნომერშიიმ დენმაგარქალსაღმოაჩენთ,რომ თქვენცაუცილებლადგაგიჩნდე ბათსურვილი,შეცვალოთსამყარო სულცოტათიმაინც.ქალებიჩვენი „ლიტერატურული“ტექსტებისმთა ვარიგმირებიიქნებიანდავეცდე ბით,ისემოგიყვეთამბებს,როგორც კარგწიგნებშიამოთხრობილი_ როცადასწრებისეფექტიიზრდება დასურვილიგიპყრობთ,ავტორთან ერთადიმოქმედოთ.
დარწმუნებული ვარ,მსოფლიოში ყველაზემაგარი პროფესიამაქვს. ამას,განსაკუთ რებითმძაფრად ფესტივალებზევგრძნობ.მაშინ, როდესაც10დღისგანმავლობაში ცხოვრებასვიცვლი,ენასვიცვლი დაჩაბნელებულდარბაზშივაგრძე ლებსიცოცხლეს.სადაცშეგიძლია პატარანაწილებადდაიშალოდა ეკრანზეგანათებულსამყაროებში, ამბებში,ისტორიებსადაქვეყნებში გაიფანტო,დაიფანტო. კინოს,ერთიჯადოსნურიუნარი აქვს,არასდროსიცი,სხეულისრა ნაწილშიჩაგისახლდებადაროდის გაგახსენებსთავს.ესშეიძლებამოხ დესმაშინ,როდესაცბათუმისპორტ თანჩაივლიდაუმითევზისმძაფ რისუნი,კიმკიდუკთანჩადენილ სასტიკდანაშაულსგაგახსენებს;ან თუნდაცმაშინ,როდესაცსუსხიანი ოქტომბრისქარიდაბერავსდაშენი კანიზუსტადისევედაიბურძგ ლება წვრილიწერტილებით,როგორციმ დღეს,ლარსფონტრიერისყურე ბისას.ჩვენიმეხსიერებამთელსხე ულშიამიმოფანტულიდასაინტე რესოცზუსტადესარის,არასდროს იცი,რადაროდისამოტივტივდება კალეიდოსკოპისეკრანზე. ალბათსწორედამიტომ,თავიდან ვეარგვქონიაამოცანა,რომფილ მპრინტისესნომერირაიმეერთი კონკრეტულითემისთვისმიგვეძღ ვნა.გვინდოდააქყოფილიყოყვე ლაფერზე,რაცდღესჩვენსკინოში ხდება.გვინდოდათქვენცჩვენთან ერთადგემოგზაურათ,გეთვალიე რებინათ,გესმინათ.
~სა
ევი~
2
96
film
p r i nt
32 ყდისილუსტრაცია: თათიანადარეიშვილი გამომცემელი:საქართველოს კინემატოგრაფიისეროვნული ცენტრი აღმასრულებელიმენეჯერი: ნათიაკანთელაძე
რედაქციატელ.:+995322999200 ელ.ფოსტა:info@gnfc.ge ვებგვერდი:filmprint.ge დაიბეჭდა„24საათის“ გამომცემლობაში ტელ.:+995322409445 ჟურნალიგამოდისკულტურისა დაძეგლთადაცვისსამინისტროს მხარდაჭერით.
4
საერთაშორისო სტუდენტური კინოფესტივალი „ამირანი“
10
სარაევოს საერთაშორისო კინოფესტივალი
12
საბავშვო ფილმების საერთაშორისო ფესტივალი „ოქროს პეპელა“
14
ნიქოზის საერთაშორისო ანიმაციური ფილმების ფესტივალი
16
ლოკარნოს საერთაშორისო კინოფესტივალი
18
წარმოება დღეს
19
„მექელეხე“ რეცენზია
20
ქართული ტელესერიალი „ტიფლისი“
24
ქალები (სა)ზღვარზე
28
თინა გურჩიანი
32
ჩემი კინო
37
სპეცპროექტი – ხუთი გრძნობა
38
„მამა“ – წარმატება ლოკარნოში და ახალი სახე კინოში
56
ფოტოპროექტი „ცხოვრების წესი“
60
მედია: მონოლოგიდან დიალოგამდე
74
ინტერვიუ შტეფან ტოლცთან
77
ძველი კადრები ახალი რაკურსით
82
ჯვარედინი მეხსიერება
86
კინოს დიალექტიკა
94
სპეციალური რეპორტაჟი
95
ინტერვიუ ნიკი კარიმთან
96
წიგნისა და კინოს ამბავი
100
კინობიბლიოთეკის დიდი რვიანი
103
ინდუსტრია და თანამედროვე ტექნოლოგიები
107
საოცარი ახალი სამყარო
108
თავისუფალი თემა
113
ხურვალეთის დღიურები
114
1001 რეცეპტი კინოზე ნანა ჯორჯაძისგან
118
3
მთავარირედაქტორები: ნინოკალანდია, სალომეკიკალეიშვილი არტდირექტორი:მანანაარაბული ლიტ.რედაქტორი\ კორექტორი:ნინოსვანიძე ფოტოგრაფი:ნიკოტარიელაშვილი ილუსტრატორი: თათიანადარეიშვილი პრეპრესი:ალექსკახნიაშვილი ნომერზემუშაობდნ ენ: ნინოკალანდია,სალომე კიკალეიშვილი,ინგახალვაში, თაკოკალანდაძე,მაკა კევლიშვილი,ნიკონერგაძე, გიორგიკეკელიძე,დიანა ანფიმიადი,მაკალდოკონენი, გიორგიკიკონიშვილი,მაიაცეცაძე, ქეთოგიორგობიანი,ალექსანდრე ლორთქიფანიძე,თორნიკე ბაქაქური,დავითცარიელაშვილი, მაიალევანიძე,ნოშრეჩხაიძე, ანაჩარგეიშვილი,ლიზილორია, ნანუკაწურწუმია,ქეთევან ჯანელიძე,თეაგაბიძაშვილი, მერიკოქაჯაია,ნიკაესებუა.
ბათუმის საავტორო ფილმების საერთაშორისო ფესტივალი
film
p r i nt
4
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
ბათუმისსაავტოროფილმების საერთაშორისოფესტივალმაწელს მეათე,საიუბილეოთარიღიაღ ნიშნა.იუბილეარიყოპომპეზური დაგანსაკუთრებული,არაფრით გამოირჩეოდაწინაფესტივალების გან,თუარჩავთვლითმსოფლიო კინოვარსკ ვლ ავისნასტასიაკინსკის სტუმრობას.წინაწლებისმსგავსად, ამჯერადაცმსურველსთავისუფლად შეეძლოშეხვედროდადაგასაუბრე ბოდამისთვისსაინტერესოკინოხე ლოვანებსკინოთეატრში,მასტერკ ლასზე. ტრადიციისმიხედვით,კონოხე ლოვნებისგანვითარებაშიშეტანი ლიწვლილისთვისBIAFFისპრიზი გადაეცათმაიაკომოროვსკას,ოთარ იოსელიანს,ლანაღოღობერიძეს, არუთუნხაჩატრიანს,ნასტასიაკინს კის,ბაადურწულაძეს. ჩვენებამოიცავდაროგორცსაკონ კურსო,ასევეცნობილიავტორების ფილმებს.სეანსებიძირითადადკი ნოთეატრ„აპოლოში“მიმდინარეობ და.მოკლემეტრაჟიანდადოკუმენ ტურფილმებსსასტუმრო„დივანის“ კონფერენსდარბაზშიაჩვენებდნენ.
film
მიუხედავადდიდილოდინისა, გასპარნოესფილმზე„სიყვარული“ დასწრებატრეილერისნახვისშემ დეგგადავიფიქრე;ზედმეტადპური ტანელიგამოვდექიარგენტინელი რეჟისორისფანტაზიებისგასაზია რებლად.მაყურებელთაუმეტესობა უკმაყოფილოიყო.მათთვისორ საათიანფილმშისაათნახევრიანი საწოლისსცენებიშემაწუხებელი აღმოჩნდა. კიმკიდუკის„ერთიერთში“ფიქ რებსაღძრავსძალადობისძალადო ბითვეაღმოფხვრისშედეგიანობაზე. სამყაროსგაკეთილშობილებისათვის ბრძოლა,თუმასსაფუძვლადშუ რისძიებისწყურვილიასაზრდოებს, კარგსვერაფერსმოიტანს.დამცირე ბულიდაშეურაცხყოფილი,თავადაც დამნაშავედამოძალადეხდება.მისი ქმედებაერთიერთშიემსგავსებათა ვადმოძალადეს. თურქულიფილმი„მუსტანგი“ თავისუფლებისმოყვარემოზარდ გოგონებზემოგვითხრობს,რომ ლებსაცოჯახურიღირსებისსა ხელითდა,„რასიტყვისხალხი“ მოსაზრებით,სახლშიპატიმრებად
p r i nt
film
ბიოგრაფიისნაწილსწარმოადგენს. საუკეთესორეჟისურისათვისპრი ზიგადაეცაშარუნასბარტასსფილ მისთვის„მშვიდობამხოლოდგვე სიზმრება“.ვერაფრითდავეთანხმე ჟიურისგადაწყვეტილებას.საათნა ხევრიან იფილმიგაწელილიკადრე ბით,ინტერესსმოკლებულიდიალო გებითადასიუჟეტით.ამსაკითხებს შვედიინგმ არბერგმანინახევარი საუკუნისწინათთავისფილმებში ოსტატურადშლიდადამაყურე ბელსაცფიქრისსურვილსუჩენდა, რასაცვერაფრითვიტყვილიტველ რეჟისორზე.სეანსისბოლოსდარბა ზითითქმისცარიელიიყო. ერთიშეხედვით,თხრობისმსგავ სირიტმიჰქონდაბაკურბაკურაძის სურათს„ძმადეიანი“;განსხვავება ისგახლდათ,რომქართველმარე ჟისორმანამდვილიკინოშემოგვთა ვაზა.ფილმირეალურისტორიასეყ რდნობოდა‒სამხედროდამნაშავე წლებისგანმავლობაშიმართლმსა ჯულებასგაურბოდადაგამუდმებით იცვლიდასაცხოვრებელადგილს. ერთდროსმრისხანე,დღესუკვე გასაცოდავებულგენერალსსაკმაო
p r i nt
5
აქცევენ.გოგონებიწინააღმდეგო ბისგაწევასცდილობენ,ერთერთი თავისუფლებასთვითმკვლელობით აღწევს,ყველაზეპატარაკითავისი დაუმორჩილებელიბუნებითჯაჭვე ბისგაწყვეტასახერხებსდაგარბის. ფილმიჟიურისსპეციალურიპრი ზითაღინიშნადაქალისსაუკეთესო როლისშესრულებისათვისფილ მისმსახიობთაგუნდსმიაკუთვნეს, სრულიადდამსახურებულად. „დედებიარუნდაკვდებოდნენ“, ‒ესალბათპოლონურიფილმის „ქიმიოთერაპია“მთავარისლოგა ნია.სიმსივნითდაავადებულიქალი აღმოაჩინეს,რომფეხმძიმედაადა შვილისგაჩენასგადაწყვეტს.მეუღ ლესთანერთადიგიომსუცხადებს დაავადებასდასიცოცხლისგადა სარჩენადიბრძვის.ამომშიდიდ გამარჯვებას(ბავშვისდაბადება), დიდიდამარცხება(ქალისსიკვდი ლი)მოსდევს.ორისაათისგანმავ ლობაშითვალსვადევნებთ,როგორ იცვლებაახალგაზრდ ებისდამოკი დებულებაავადმყოფობისდაერთ მანეთისმიმართ.ფილმირეალურ ისტორიასეყრდნობადარეჟისორის
6
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
ბაკურ ბაკურაძის ფილმი "ძმა დეიანი" ფესტივალის გამარჯვებული გახდა.
film
p r i nt
film
ფოტო:ლაშაფალავანდიშვილი
მაგალითად,მინდაგადავიღოფილ მიტურისტზე,რომელიცბათუმში ისვენებს.მყავსაუდიტორია,რომე ლიცდაინტერესებულიაამფილმით. ვაკეთებინტერნეტშიგვერდს,ვთა ვაზობხალხსმონაწილეობამიიღოს დაფინანსებაში,ვითვალისწინებმათ რჩევებს.ამგზითმაყურებელიფილ მისთანამონაწილედათანაშემქმნე ლიხდება.ესადამიანებიარამარტო ფინანსურადეხმარებიანფილმის შემქმნელებს,არამედმერემაყურებ ლებიცხდებიან,აინტერესებთ,რაში გადაიხადესფული.ამრიგად,მწარ მოებლისთვისორმაგიინტერესია ‒იღებსდაფინანსებასდაავტომატუ რადიძენსმაყურებელს. არისსხვაგამოცდილებაც.ფრანგი რეჟისორი,სცენარისტიდაკომ პოზიტორიზიგფრიდიუბიუჯეტო ფილმებს,მარტო,თავისიკამერით, ყველაწესისგათვალისწინებითთუ დარღვევითიღებს.მისიფილმე ბიკანის,ვენეციისადალოკარნოს ფესტივალებზეხვდება,რაცფილ მებისმაღალმხატვრულხარისხზე მიანიშნებს.ესიმისმაგალითია,თუ ადამიანსუნდაფილმისშექმნა,იგი ამასმაინცგააკეთებს,თუნდაცბიუ ჯეტისგარეშე. უორქშოპზესცენარისგანვითარე ბისმხრივ,არასტანდარტულიდა ერთერთისაინტერესომეთოდიშე მოგვთავაზეს‒მეფინგი,რაცსცენა რისდრამატურგიისათვისრუკისშექ მნასგულისხმობს.ჩვენმაექსპერტმა პოლტაილერმაამისათვისლეგოს სათამაშოებიგამოიყენა.სხვადასხვა ფორმისადაფერისსათამაშოებით (თავადრეჟისორსუნდააერჩიარა ტომდარისთვის)იქმნებოდასცე ნარისდრამატურგიულინახატი.ეს ძალიანმნიშვნელოვანიფორმაიყო იმმხვრივ,რომვიზუალურადხედავ ფილმისდრამატურგიასდახედავ, რადარატომარისასეთი. თანხებისადაფინანსებისმოპო ვებისკიდევერთიშესაძლებლობა შესთავაზაპრეზენტაციაზედამსწ რეებსნოშრეჩხაიძ ემ,პროგრამა
p r i nt
7
დროჰქონდაგანვლილიცხოვრების შესაფასებლად.დევნითდაღლილი გულისსიღრმეშიალბათნატრობდა კიდეც,მდევარსდანებებოდადაამ გზითსიმშვიდემაინცდაებრუნები ნა.„ძმადეიანი“ფესტივალისგრან პრითაღინიშნა. სხვაპრიზები:საუკეთესო მსახიო ბი მამაკაცი ‒იოაჰიმ ფელსტრუპი ფილმში„პაწაწინა“,ოლექრისტიან მადსენი,დანია/ხორვატია/შვედე თი/არგენტინა,2014წ. საუკეთესო დოკუმენტური ფილ მი ‒„ორმაგიუცხოები“, უგისოლ ტე,ლატვია/საქართველო,2015 ჟიურისსპეციალური პრიზი ‒ „კარტელისმიწა“, მეთიუჰეინმანი, აშშ/მექსიკა,2015წ. საუკეთესო მოკლემეტრაჟია ნი ფილმი ‒„წიწილა“,უნაგუნიაკი, გერმანია/ხორვატია,2014წ. ჟიურისსპეციალური პრიზი ‒ „ადამი“,იულიაჰანჩარი,ბელარუ სია,2014წ. და „მზადება“,გიორგი წილოსანი,საქართველო,2015წ. BIAFFინდუსტრიულიპლატფორ მა–„ალტერნატიულიტალღა2015“ პროგრამისფარგლებშიგაიმარ თაშეხვედრები,რომელსაცლაშა ხალვაშიდათინათინყაჯრიშვილი ხელმძღვანელობდნ ენ.უორქშოპე ბისმიზანიახალგაზრდაკინემატოგ რაფისტებისათვისდაფინანსების ახალი,ალტერნატიულიწყაროების მოძიებაშიდახმარებადაგამოცდი ლებისგაზიარებაიყო. ლაშახალვაში:ადამიანისგონე ბაერგებაგარკვეულგარემოსდა გამოსავალსეძებს.ჩვენმოვიწვიეთ სხვადასხვამიმართულებისსპე ციალისტებიახალგაზრდაკინემა ტოგრაფისტებისათვის.ჩვენუნდა გავერკვეთჩვენსპროექტებშიდა შესაძლებლობებში,გავაღრმავოთეს ცოდნადაინფორმაციაიმისათვის, რომალტერნატიულიფორმითგავა კეთოთკინო.დაფინანსებისმოპოვე ბისერთერთიგზაქაუთფანდინგია, როდესაცფილმისდაფინანსებაში მაყურებელიიღებსმონაწილეობას.
8
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
„კრეატიულიევროპა“ევროკავში რისპროექტი,რომელიცკინოპრო დუქციისშემქმნელებსდაფინანსე ბისმოპოვებისსაშუალებასაძლევს. მედიისყურადღებისმიღმადარ ჩამაიაკომოროვსკა,თეატრისადა კინოსცნობილიპოლონელიმსა ხიობ ი.მუშაობდაისეთცნობილ რეჟისორებთან,როგორიცააქშიშ ტოფზანუსი,ქშიშტოფკიშილოვსკი, ანჯეივაიდა,იშტვანსზაბო,თეატრ შიკიეჟიგროტოვსკისდასისწევრი იყო.ამქალბატონსერთნაირიოს ტატობითშეუძლიაგანახორციელ ოს როგორცდრამატული,ასევეკომე დიურიროლებიც,რისიმოწმეცმის მასტერკლასზეგავხდით,რომელიც ერთერთიყველაზესაინტერესო იყოBIAFFისპროგრამაში. სომეხიკინოდოკუმენტალისტის, რეჟისორისადასცენარისტისჰარუ თუნხაჩატარიანისსახელიჩემთვის წელსგახდაცნობილი.მასტერკ ლასზერეჟისორმაგანსაკუთრებით გაუსვახაზიკინოდოკუმენტალის ტისპასუხისმგებლობისსაკითხს. „ყველაფერიმოქმედებსჩემსფსი ქიკაზე,მსოფლმხედველობაზე,ძა
film
ლიანმნიშვნელოვანია,გაუძლოამ ფსიქოლოგიურზეწოლასდადარჩე ჯანსაღადამიანად“. კინომოყვარულებიდიდხანსვე ლოდითუკველეგენდადქცეული ნასტასიაკინსკისპრესკონფერენცი ისდაწყებას.ერთსაათიანიდაგვია ნებისშემდეგდარბაზშიაღელვებუ ლიმსახიობიშემოვიდა,სევდიანი ღიმილითდასევდანარევიხმით. მისიპასუხებიდასმულშეკითხვებზე ცოტათიდაძაბულიციყო.მსახიობის მღელვარებადადაძაბულობადარ ბაზსაცგადაედო. ნასტასიაკინსკიმმადლობაგადაუ ხადაფესტივალისორგანიზატორებს მოწვევისადაპრიზისგადაცემისათ ვის:„ჩემთვისსასიამოვნოა,შევხვდი აქმოსულხალხს.მინდამადლობა გადავუხადოიმათ,ვინცამისშესაძ ლებლობამომცა.ესფესტივალის მეათეწელია.სამწუხაროდ,მგონი, ვაწყენინეორგანიზატორებს.მიუხე დავადიმისა,რომარისგაუგებრობე ბი,მაინცმადლობელივარ.ესჩემი შრომისდაფასებასნიშნავს“. ბათუმურიშთაბეჭდილებები‒ „ქუჩისხელოვნებამომეწონა,ესძა
p r i nt
film
ფოტო:ლაშაფალავანდიშვილი
მოუსმენსდამხარსაცდაუჭერს. უარყოფითიისარის,რომგარკვეუ ლისაზღაურისგადახდაგიწევსდა ზოგჯერ,ესძალიანდამღლელია“. თეატრალურისცენა‒„მიყვარს თეატრი,სურვილიმაქვსვითამაშო. ამასგავაკეთებ.როცაადამიანები არნებდებიან,მაშინყველაფერიშე საძლებელიხდება“. ბათუმისსაავტოროფილმებისსა ერთაშორისოფესტივალიწელსმეა თედჩატარდა.10წლისგანმავლობა შიფესტივალსუამრავისაინტერესო სტუმარიეწვია‒იოსსტელინგი, კშიშტოფზანუსი,აბასკიაროსტამი, ზბიგნევრიბჩინსკი,ნურიბილგეჯე ილანი,ბელატარი,ნასტასიაკინსკი, ოთარიოსელიან ი,მიხეილკობახიძე, ლანაღოღობერიძედასხვები.მასზე ნაჩვენებიიყოსაავტოროკინოსსაუ კეთესონიმუშებიდაამფესტივალმა თავისინიშაუკვედაიკავაქვეყნის კულტურულცხოვრებაში. [ინგახალვაში]
p r i nt
9
ლიანლამაზია.ბევრიფერიგაქვთ, განსაკუთრებითღამით,ოცნებას ჰგავს.დელფინებსშევხვდი,მათ თანერთადგავცურე,დაუჯერებელი ემოციებიმივიღე“. ფილმებიდაროლები,რომლებ მაცდიდიგავლენამოახდინეს,‒ „თითოეულჯერზეყველაროლსაქვს მნიშვნელობა.მაგრამმაინცგამო ვარჩევ„ტესს“და„პარიზიტეხასს“. როცაპირველადაკეთებრამეს,იგი სამუდამოდიბეჭდებამეხსიერება შიდამომავალსაცგანსაზღვრავს“. აღნიშნა,რომიღბლიანიგამოდგა, კარიერისდასაწყისშივეგაუმართლა, როდესაცკარგგუნდს,სწორადა მიანებსშეხვდა,რამაცგანაპირობა კიდეცმისიპროფესიულიწინსვლა. პოპულარობისდადებითიდაუარ ყოფითიმხარეები‒„პოპულარობას კარგიმხარეუფრომეტიაქვს,ვიდ რეცუდი.მთავარიხიბლიმოგზა ურობაა,რაცახალიადამიანების, ქვეყნების,კულტურის,რელიგიის გაცნობისსაშუალებასიძლევა. პოპულარულმაადამიანმაშეიძლე ბამნიშვნ ელოვანიგანცხადებაც გააკეთოსდამასდიდიაუდიტორია
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
ნიზატორებს:კინორეჟისორდავით ჯანელიძეს,თეატრისადაკინოს უნივერსიტეტისწარმომადგენლო ბითისაბჭოსსპიკერსდასაზოგა დოებასთანურთიერთობისმენე ჯერს–ჯაბასიხარულიძეს.
„ამირანი“ მე-9 საერთაშორისო 10
სტუდენტური კინოფესტივალი თბილისისსაერთაშორისო სტუდენტურიკინოფესტივალი „ამირანი“წელსუკვემეცხრედ ჩატარდადა2დან6ივნისისჩათ ვლითქართველმაყურებელსარა ერთისაინტერესოსაერთაშორისო ნამუშევარიშესთავაზა. წლევანდელიფესტივალისგრანპ რიგადაეცააგავოსზჟინსკასფილმს „ფრაგმენტები“(პოლონეთი), ხოლოოთხმთავარნომიანაციაში გამარჯვებულებიგახდნენ:სალო მევეფხვაძემხატვრულიფილმით „მე,ისინიდამამა“(საქართველო), ბაქარჩერქეზიშვილიდოკუმენტუ რიფილმით„ტოროლებიდაბუები“ (საქართველო),ნატალიაჩერნიშევა ანიმაციურ იფილმით„ორიმეგობა რი“(საფრანგეთი)დადენისკოლე როვიექსპერიმენტულიფილმით „ჩვენებური“(რუსეთი). წლევანდელიფესტივალისშესა ხებვესაუბრეთფესტივალისორგა
film
ჯაბასიხარულიძე:„ამწლების მანძილზემიღებულიგამოცდილე ბისშედეგადმივხვდი,რომსტუ დენტურფესტივალსსრულიად განსხვავებულისპეციფიკააქვს. აქჩვენსაქმეგვაქვსსასწავლო პროცესთან,სადაცშესაძლებელია შემოქმედებითითავისუფლება,ექ სპერიმენტები.ფესტივალიარისსა შუალებაშევაფასოთდაგავეცნოთ სხვადასხვასკოლებსაც.ამიტომ ჩვენვცდილობთ,ვიყოთობიექტუ რები,მიუკერძოებლებიროგორც სელექციის,ასევეკონკურსისპერი ოდშიცდაფესტივალისპრესტიჟის მოსაპოვებლადდაშესანარჩუნებ ლადძირითადიაქცენტიხარისხზე გავაკეთოთ. დათოჯანელიძე:„სელექციაზე52 ქვეყნის300ზემეტისტუდენტური ფილმიიყოწარმოდგენილი.ჩვენი ფესტივალისთვისმნიშვნელოვა ნია,წარმოვაჩინოთახალგაზრდა თაობისგანსხვავებულიხედვა, ფორმისეული,ექსპერიმენტულიძი
p r i nt
film
20წელია,არსებობს.ამსაიუბილეო თარიღისაღსანიშნავად„ამირანის“ ფარგლებში,მომავალწელსჩატარ დებამასშტაბურიკონფერენცია, რომელსაცევროპულიკინოსკო ლებისდიდიწარმომადგენლობა დაესწრება.ამკონფერენციისმიმ დინარეობისასგავეცნობითევრო პულკინოსკოლებშისასწავლო პროცესისდაგეგმისსპეციფიკას;ამ დროისთვისფიქრობენკინოტელე ფაკულტეტისტექნიკურიბაზისგა უმჯობესებასაც. კარგიიქნება,თუსახელმწიფოც გამოთქვამსსურვილს,თავისი წვლილიშეიტანოსამმნიშვნე ლოვანღონისძიებაში.უკვედიდი ხანია,რაცსაერთაშორისოორგა ნიზაციებიდაინტერესდნ ენაქამდე ნაკლებადცნობილიყაზახური,ირა ნული,აზერბაიჯანულიდასომხური კინოსკოლებით.ვფიქრობთ,ასეთი ტიპისმასშტაბურიკონფერენცია აღარიქნებაუბრალოდკინოგანათ ლებისმნიშვნელობისმქონე,არა მედიქზოგადად,კინოხელოვნების აქტუალურპრობლემებსგანიხილა ვენ,რაცმნიშვნელოვანიაარამხო ლოდჩვენიუნივერსიტეტისთვის, არამედმთავრობისადაზოგადად ჩვენიქვეყნისთვის. [მაიალევანიძე]
p r i nt
11
ებები;ის,თურამდენადგანსხვავე ბულადაღიქვამენისინისამყაროს. წელსვეცადეთპროგრამაშიქარ თულიფილმებისფართოსპექტრი წარმოგვედგინა,რათასტუმრებს ჰქონოდათშესაძლებლობაგაც ნობოდნენქართულიკინოსკოლის სხვადასხავაჟანრისადასახეობის ნამუშევრებს.“ ფესტივალისფარგლებშიარაერთი საინტერესომასტერკლასიჩატარ და,თუმცასტუდენტებისთვისმაინც ყველაზესაინტერესომიუნხენის უმაღლესიკინოსკოლისტექნიკური დეპარტამენტისხელმძღვანელთან, პიტერსლანსთანშეხვედრააღმოჩ ნდა,რომელმაცქართველიმსმენე ლისთვისჯერკიდევუცხო,უახ ლესიკინოტელეტექნოლოგიების გზამკვლევისროლიშეასრულა. წლევანდელფესტივალზემნიშვ ნელოვანიმოვლენაიყოCILECTის სტუმრობა,ჩამოსულიიყომისი ძირითადიბირთვი.აქვეჩაისახა ურთიერთობისახალიპერსპექტივე ბიც–კერძოდკიდაიგეგმამომა ვალიწელი,რომელიცერთდროუ ლადსაიუბილეოა„ამირანისთვის“ (ფესტივალს10წელიუსრულდება), კინოტელეფაკულტეტისთვის(მას დაარსებიდან40წელიუსრულდე ბა)დაCILECTისშვილობილიორ განიზაციისგეექტისთვის,რომელიც
12
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
WELCOME TO SARAJEVO სარაევოს 21-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი ოთხწლიანიალყისმიწურულს, 1995წელსსარაევოსკინოფესტივა ლიქალაქისისტორიულიმრავალ ფეროვნებისშენარჩუნებისმიზნით შეიქმნა. დღეს,ორიათწლეულისშემდეგ ფესტივალისამხრეთაღმოსავლეთი ევროპისყველაზემნიშვნელოვანი კინომოვლენაადამთელმსოფლიო შიგანსაკუთრებულისტუმართმოყ ვარეობითადა„ჰუმანურობით“გა მოირჩევა.სხვადასხვაკატეგორიაში გამარჯვებულებსპრიზადსარაევოს გულიგადაეცემათ.მრავალრიცხო ვანსტუმრებსშორისევროპისადა საერთაშორისოკინოინდუსტრიის წარმომადგენლებსშეხვდებით;ასე ვე,ხშირადიხილავთჰოლივუდის კინოვარსკ ვლ ავებს.
film
ფესტივალისაქართველოსთვის განსაკუთრებითმნიშვნელოვანია: რეგიონულიფორმატისმიუხედა ვად,ამფესტივალმაქართულკინო საცფართოდგაუხსნაკარი.ბოლო ოთხიწლისგანმავლობაშისარა ევოშიმრავალიქართულიფილმი დაპროექტიიყოწარდგენილი,მათ შორის:„გრძელინათელიდღეები“ (სარაევოს3გული:გრანპრიდა მთავარიროლისშემსრულებლები), „პატარძლები“(სარაევოს2გული: ჟიურისპრიზიდამთავარიროლის შემსრულებელი),„შემთხვევითი პაემნები“(კონკურსგარეშე)და„მე ვარბესო“(მსოფლიოპრემიერა). წლევანდელისაკონკურსოპროგ რამის10ფილმიდან6სარეჟი სოროდებიუტსწარმოადგენდა. მსოფლიოპრემიერებთანერთად სელექციაშიმრავლადიყოწლე ვანდელიკანისკინოფესტივალის მონაწილეფილმები. ქართულიფილმებიწელსმოკლე მეტრაჟიანპროგრამაშიიყოწარ დგენილი:დავითფირცხალავას „მამა“(კონკურსი)დამარიამხაჭ ვანის„დინოლა“(კონკურსგარეშე). ასევე,სექციაში„ახალგაზრდატა ლანტებისპლატფორმა“მიწვეულე ბიიყვნენრეჟისორები–კონსტანტი
p r i nt
film
წევრმა,პროდუსერმამაიკდაუნიმ საუკეთესომსახიობისჯილდოფილ მისხუთახალგაზრდამსახიობსგა დასცა,სტუმრებსორიწლისწინათ „გრძელინათელიდღეების“მსახი ობებისწარმატებამოაგონდათ,რო დესაცფესტივალმალიკაბაბლუანი დამარიამბოკერიადააჯილდოვა. ფესტივალისდახურვისცერემო ნიალზემაიკდაუნიმუკრაინელი რეჟისორისოლეგსენცოვისსიტყ ვებიწაიკითხადაევროპულიკი ნოაკადემიისსახელითდარბაზთან ერთადმოითხოვამისიგათავისუფ ლება.2014წლისმაისშიყირიმში დაპატიმრებულრეჟისორსრუსეთის სამხედროსასამართლომ20წლით პატიმრობამიუსაჯა.პროცესმასა ერთაშორისოსაზოგადოებისპრო ტესტიგამოიწვიადაპეტიციას,მისი გათავისუფლებისმოთხოვნით,მრა ვალმაკინოორგანიზაციამდამხარ დამჭერმამოაწერახელი.მათშორის არიან:მაიკლი,კენლოუჩი,აგნეშ კაჰოლანდიდაპედროალმადოვარი. გათავისუფლებისმოწოდებასასევე შეუერთდნენუკრაინისადარუსეთის კინემატოგრაფისტთაკავშირებიდა რეჟისორინიკიტამიხალკოვი. [ნოშრეჩხაიძე]
p r i nt
13
ნეკალანდაძედაშორენათევზაძე. ინდუსტრიულმასექციამCinelink მარამდენიმექართულპროექტს უმასპინძლა:თინათინყაჯრიშვი ლის„მანჯი“,რეზოგიგინეიშვილის „მძევლები“დაიოსებბლიაძის „ოთარისსიკვდილი“.DocuRough CutBoutiqueსექციაშიIDFAპრიზით დაჯილდოვდათომაჩაგელიშვილის ფილმი„ბერლინისახალიკედელი“. ფესტივალისპარალელურად,გა იმართაCreativeEuropeისღონის ძიება„ევროპულიკინოფორუმი“, სადაცმოწვეულმაექსპერტებმა დაფესტივალისსტუმრებმაკინო გაქირავებისადაციფრულიერთი ანიბაზრისგამოწვევებზე,ასევე კოპროდუქციებისხელშეწყობის მნიშვნელობაზეისაუბრეს.მიწვეულ ექსპერტებსშორისიყოსაქართვე ლოსწარმომადგენელიევრიმაჟში, თამარტატიშვილი. ფესტივალზეგანსაკუთრებული მოწონებადასაუკეთესომხატვრუ ლიფილმისჯილდოდაიმსახურა დენიზგამზეერგუვენისფილმმა „მუსტანგი“,რომელიცჩრდილოეთ თურქეთისპატარაშავიზღვისპირა სოფელშიმცხოვრებილალესდამი სიოთხიდისთვალთახედვითმოთხ რობილიამბავია.როდესაცჟიურის
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
14
“მუსიკის ჰანგები“ ოქროს პეპელაზე საბავშვო ფილმების საერთაშორისო ფესტივალის შესახებ „...რიგითმეხუთესაბავშვოფილ მებისსაერთაშორისოფესტივალი „ოქროსპეპელა“სგამარჯვებულია მოკლემეტრაჟიანიფილმი„მუსიკის ჰანგები“–„სტუდიაპიონ ერფილმი“ –აცხადებსჟიურისთავმჯდომარე კინომსახიობიდარეჟისორიბაა დურწულაძედაგრანპრისფილმის რეჟისორს,15წლისნაიკომოდება ძესგადასცემს.მართალია,ფილმის სახელწოდება„მუსიკისჰანგები“ ასოციაციით50წლისწინანდელ კინოშედევრსგვახსენებს,თუმცა „პიონერფილმის“სტუდიისმოსწავ ლეთამიერშექმნილიამბავისულ სხვასიუჟეტსდაისტორიასგვიყვება. „ვცდილობთ,ყოველიახალი კინოფესტივალიგამორჩეულიდა განსხვავებულიიყოს.გადავწყვი
film
ტეთ,რომ50წლისწინგადაღებუ ლიოსკაროსანიფილმი„მუსიკის ჰანგები“ლაიტმოტივადგაჰყოლო დაწლევანდელიდაჯილდოების ცერემონიას,–გვიყვებაირაკლიჯა ოშვილი,კინოფესტივალისდირექ ტორი,–სწორედამიტომდაიწერა სცენარი,შეიქმნასიუჟეტი,შევარ ჩიეთფილმისმთავარიგმირების „ორეულები“,რომლებიცუშუალოდ მონაწილეობდნენნომინანტების დაჯილდოებაშიდაასევეასრულებ დნენცნობილსიმღერებს„მუსიკის ჰანგებიდან.“ წლევანდელი4დღიანიფესტივა ლისაკმაოდდატვირთულიაღმოჩ ნდა.ჩვენებისგარდა,იმართებოდა თეორ იულიდაპრაქტიკულიმეცა დინეობებისხვადასხვაჯგუფისთ ვის–სცენარისტები,ოპერატორები, რეჟისორები.ფესტივალისახალგაზ რდამონაწილეებსშესაძლებლობა ჰქონდათშეხვედროდნენცნობილ ამერიკელრეჟისორსმაიკლჰოფ მანს,ესაუბრათქართველკინო რეჟისორბაადურწულაძესთან (ფესტივალისჟიურისთავმჯდომა რე)დაგასცნობოდნენნელინე ნოვას,რომელიცბულგარეთიდან ჩაერთომასტერკლასზე„სკაიპით“; „უნიკალურითანამედროვეკინო –ვიდეოტექნიკა“ასეთისახელ
p r i nt
film
ობდნენმოზარდებიბულგარეთი დან,უკრაინიდან,პოლონეთიდან, მოლდოვადან,აზერბაიჯანიდან, სამხრეთკორეიდანდაბელარუსი იდან.სულ52მოკლემეტრაჟიანი(7 წუთამდე)ფილმიიყოწარმოდგენი ლიმხატვრულ,ანიმაციურდადო კუმენტურპროგრამებში,საიდანაც პროფესიონალთაჟიურიმდაბავშვ თაჟიურიმნომინაციებისმიხედვით გამარჯვებულებიდაასახელა. ბაადურწულაძე,ფესტივალისჟი ურისთავმჯდომარე:არველოდი, რომასეთსიამოვნებასმივიღებდი. ვხედავდაგაოცებულიცვარ,ისეთი მონდომებადაფანტაზიადავინახე, მეცრომგამიკვირდება.რასაკვირვე ლია,ყველავერგამოვარეჟისორი, მაგრამყველაბავშვსმინდავუთხ რა,–ნუუყურებთ,რაიქნებამომა ვალში,მიიღეთსიამოვნებაიმისგან, რასაცაკეთებთ.მე,საბედნიეროდ, მთელიცხოვრებავაკეთებდიიმას, რაცმიყვარდა.რაცშეეხებაიმას,ვინ გაიმარჯვებსდავინარა,ესარარის მთავარი.ესთამაშია.“ [ანაჩარგეიშვილი,ლიზილორია, ნანუკაწურწუმია]
p r i nt
15
წოდებითწარუდგინამოზარდებს სტუდია„ვიდეოსკოპის“დირექტორ მავალერიოდიკაძემსაინტერესო ლექცია;პრაქტიკულიკინოგადაღე ბებისდღესკიმონაწილეებისთვის ახალგაზრდარეჟისორიდამსახი ობითორნიკებზიავახელმძღვანე ლობდა.„წელსჩვენიამოცანაიყო, რაცშეიძლებამეტინიჭიერიბავშვი ჩაგვერთოჩვენსფორუმში,–განაგ რძობსმოყოლასფესტივალისდი რექტორი,–სწორედამიტომშევქმე ნით„ოქროსპეპელას“მობილური შემოქმედებითიჯგუფები,რომ ლებიცფესტივალისდაწყებამდე3 თვითადრესტუმრობდნენ:ბავშვთა სახლებს,მოზარდთასასჯელაღს რულებისდაწესებულებას,ბავშვთა ინკლუზიურიგანათლებისორგანი ზაციებს;სადაცჩავატარეთპრეზენ ტაციებიდაუორქშოფები,რამაც ძალიანდიდიდაინტერესებაგამო იწვია.ბავშვებმაიდეები,სცენარები დამოკლემეტრაჟიანიფილმებიცკი გამოგვიგზავნეს.“ამსაინტერესო წამოწყებასუკვალოდარჩაუვლია –ანაჩიქოვანიჟიურიმსაუკეთესო ოპერატორადაღიარა. მნიშვნელოვანიაისიც,რომწელს გაფართოვდა„ოქროსპეპელას“სა ერთაშორისოგეოგრაფიაც–რიგით მეხუთეფესტივალშიმონაწილე
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
16
კიდევ ერთხელ ნიქოზის ფესტივალის შესახებ „ანესისანიმაციურიფილმებისსა ერთაშორისოფესტივალიამაყობს, რომ„ნიქოზის“პარტნიორია“,– აღნიშნავსანესისსაერთაშორისო ანიმაციურიფილმებისფესტივალის სამხატვროხელმძღვანელიმარ სელჟანი.მოგეხსენებათ,ანიმა ციურიფილმებისსაერთაშორისო ფესტივალი„ნიქოზი“წელსუკვე მეხუთედტარდებაშიდაქართ ლში,სოფელნიქოზში.ფესტივა ლისჩატარებისიდეანიქოზისადა ცხინვალისმიტროპოლიტისაიას ეკუთვნის,რომელიცგანათლებით ანიმაციურიკინოსრეჟისორია.ფეს ტივალთანერთადსოფელნიქოზში დაარსდაანიმაციისსკოლა,სადაც ბავშვებიხელოვნებისსხვადასხვა დარგსეუფლებიან. წლევანდელფესტივალსუამრავი საინტერესოსტუმარიეწვია–გამო ჩენილიანიმატორებიდაანიმაციის ცნობილისკოლისწარმომადგენ ლები;პროგრამაშიწარმოდგენილი
film
იყომსოფლიოსანიმაციურფესტი ვალებზეგამარჯვებულიფილმები, რომელთანაწილითავადავტო რებმაწარმოადგინეს.ფესტივალ ზეწარმოდგენილიიყოსცენარის განვითარების,თანამედროვექო რეოგრაფიიი სდაანიმაციისუორქ შოფები. ჟულიროი,კანადისეროვნულიკი ნოცენტრი,ფრანგულიანიმაციური სტუდიისპროდუსერი: „ესუფრომეტია,ვიდრეანიმა ციურიფილმებისფესტივალი.მე აღმოვაჩინეახალიკულტურაჩემ თვისდაახლამინდაუფრომეტი შევიტყოსაქართველოს,თქვენიხე ლოვნებისდაკულტურისშესახებ. ვისურვებდი,რომაქისევჩამოვიდე შემდეგწელს.არამხოლოდიმი სათვის,რომროგორცპროდუსერ მაწარმოვადგინოჩემიფილმები, არამედჩამოვიდეჩემთვისსაინტე რესოახალიფილმებისსანახავად. აპრილშიაქჩატარდაანიმაციური პროექტებისგანვითარებისუორქ შოფი,რისშედეგადაცქართველი მხატვარიანაჩუბინიძეგახლდათ საფრანგეთში,სადაცმანთავისი პროექტიწარადგინა.ესიყოძალი ანკარგიგამოცდილება.ვფიქრობ, რაცუფროხშირადმოხდებაასეთი რამ,ესსაფუძველსჩაუყრისგამოც
p r i nt
ფოტო:დავითჩაჩანიძე
მარკ მაიერი, სცენარისტი: „ანიმაციურიფილმისსცენარის განვითარებისუორქშოფი–ეს საკმაოდრთულია,ყოველთვის რთულიადასაპასუხისმგებლო სცენარზემუშაობა.რაცშეეხება ფესტივალზეწარმოდგენილქარ თულპროექტებს,ყველათავისებუ რადსაინტერესოა,თუმცასამიდღე ასეთიუორქშოფისათვისსაკმაოდ ცოტაა–სცენარისგანვითარებას დროსჭირდება“.
film
ალექსეი დიომინი, რეჟისორი: „მინდააღვნიშნო,რომჩვენთითქ მისერთნაირიგზაგავიარეთ–გავი არეთპერიოდი,როდესაციყოსა ხელმწიფოდაფინანსება,დაბოლოს აღმოვჩნდითპრობლემისპირისპირ. ჩვენგადავინაცვლეთსახლებში; ვისაცანიმაციაგვიყვარდა,ყველამ გავაგრძელეთშიშველიხელებით. რადგანესისეთიხელოვნებაა, რომლისშეჩერებაცარშეიძლება. სამწუხაროდ,დღესვკარგავთხე ლოვანებს,დაფინანსებისსიმცირის გამო,ისინიმიდიანსხვაგან,მიდიან კომერციულკინოში.მნიშვნელო ვანიასახელმწიფომხელიშეუწყოს ანიმაციისხელოვნებისგანვითა რებას,ესხომთვითგამოხატვის ერთერთისაუკეთესოსაშუალებაა. ვისურვებდი,რომანიმაციაიყოსსუ ლისამსახველი,აუცილებადარსე ბობდესსაბავშვოკინო,ესყველაზე მართალიადაყველაზერთულიადა ისუნდაიყოსპროფესიონალების ხელში.მჯერა,რომთანდათანყვე ლაფერიაეწყობა.მინდაგისურვოთ ყველაფერისაუკეთესო,დავისურ ვო,რომმეტივიყოთამდარგის წარმომადგენლები.ანიმაციახომ ერთგვარიშემაკავშირებელიგზაა, რომელიცყველასგვაერთიანებს. [ქეთევანჯანელიძე]
p r i nt
17
დილიჯგუფის,სტუდიისშექმნას საქართველოში.თუესიქნებაწარ მატებულიპროექტი,სხვაანიმატო რებსდადარგისწარმომადგენლებს მისცემსსტიმულს,რომშექმნან საინტერესოახალიფილმები.მნიშ ვნელოვანია,რომანიმაციისწარ მომადგენლები,ანიმაციისხალხი იცნობდესერთმანეთს.ანიმაციის ხელოვნებაარარისმხოლოდსწავ ლებისსაგანი,ესარისურთიერთო ბებისხელოვნება.საჭიროაბევრი მოგზაურობადაის,რომექსპერი მენტულიკინოსავტორებიშეხვდ ნენხოლმეერთმანეთს.მომავალ წელსისევჩამოვლენპროდუსე რები,სცენარისტები,რეჟისორები, ანიმატორები,თქვენცუნდაჩამოხ ვიდეთ.ურთიერთობები,ესჩემთვის პირველადგილზედგას“.
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
18
68 FESTIVAL DEL FILM LOCARNO ხარისხიდამრავალფეროვნე ბა–ესლოკარნოსკინოფესტივა ლისკრედოა.ლოკარნო,ესარის კინოსდღესასწაულიტრადიციული წითელიხალიჩით,უამრავიმოელ ვარევარსკვლავითდასაინტერე სოსაღამოებით;PiazzaGrandeზე შეკრებილი,საგანგებოდგამოწყო ბილისტუმრებით,რომლებიცღია ცისქვეშ,კინოჩვენებებისთვის ემზადებიანდა„დიდებისკედელ ზე“დატოვებულიუამრავინაცნობი ავტოგრაფით. წლევანდელკინოფესტივალზე საკმაოდდიდიდოზითიყოწარმოდ გენილიქართულიკინო.ფესტივა ლისმაყურებელიგანსაკუთრებით ელოდაოთარიოსელიანს,რომელ საცშვეიცარიელებმასიყვარულით IlGrandeIoselianiცკიშეარქვეს. მისიახალიქართულფრანგუ ლიფილმის„ზამთრისსიმღერა“ (Chantd’hiver)პრემიერა,სადაც რეჟისორიმისთვისჩვეულიირონი ითგვიამბობსთანამედროვეობაზე, AuditoriumFEVIს2000მაყურებ ლიანსავსეღიადარბაზში,კინო მოყვარულებისაპლოდისმენტებით გაიმართა. ფესტივალისსაერთაშორი სოსრულმეტრაჟიანიფილმების კონკურსში,წარმოდგენილიიყო რუსეთშიმომუშავექართველირე
film
ჟისორისბაკურბაკურაძისრუსეთ სერბეთისკოპროდუქცია,ფილმი „ძმადეიაინი“. გარდაამისაყველაზემთავარია, რომლოკარნოს68ეკინოფეს ტივალზეკიდევერთხელგაისმა ქართულიგვარი,ამჯერად,უკვე როგორცპრიზიორის.დათაფირ ცხალავასფილმი„მამა“,რომე ლიცმოკლემეტრაჟიანიფილმების საერთაშორისოკონკურსშიPardi didomani(“ხვალინდელილეო პარდები“)იყოწარმოდგენილი, მთავარიპრიზის,„ოქროსლეოპარ დის“მფლობელიგახდა.როგორც ჟიურისწევრებმაპირადსაუბარში აღნიშნეს,მათესგადაწყვეტილე ბაერთსულოვნადმიიღეს.„მამა“ ეროვნულიკინოცენტრისმიერ გამოცხადებულკონკურშიგამარჯ ვებულიპროექტია,რომლისგადა ღება„თიბისიბანკის“ფინანსური მხარდაჭერითმოხდა.ესიყოკინო ცენტრისინიციატივადაპირველი შემთხვევა,როცაფილმწარმოებაში სახელმწიფოსუბსიდიასთანერთად კერძობიზნესიცჩაერთო.ლოკარ ნოს,აღმოჩენებისფესტივალსაც უწოდებენდაიმედია,ახალგაზრდა რეჟისორისთვის,დათაფირცხალა ვასთვისესწარმატებულიშემოქმე დებითისტარტიიქნება. [თეაგაბიძაშვილი]
p r i nt
~
ე
ე
ია~
ჩემი მექელეხე ნანახი გაქვს?!
20
[ნინოკალანდია]
თემქისკენმიმავალგზაზემოხუცთათავშესაფარია,იქრამდენჯერმევყო ფილვარ.ვიცი,რომსენსიტიურითემაა,გულქვახომარხართ,მეაქმოხუც თათავშესაფარივახსენოდათქვენცრემლიარმოგადგეთთვალზე?! ყველა თქვენი შიში არაფერია იმასთან შედარებით, რასაც იქ იგრძნობთ, სიბერისშეგეშინდებათ,ესკინიშნავს,რომდროისგაჩერებამოგინდებათ, დროსკიდევვერაფერსმოუხერხებთ,ამიტომშეიძლებასაუკუნოდეპრესი აშიჩავარდეთდასანამსიბერემდემიხვალთ,მანამდე„გაჩერდეთ“.თავშე საფარში ადგილები შეზღუდულია, ხალხი წინასწარ „იბევებს“ იქაურობას, წლებითადრე,ვაიდა,ოთახიგათავისუფლდეს. თავშესაფარში ინტელიგენტების ადგილი არ არის. ასე სჯერა ახალგაზრ და კინორეჟისორს, ასეთი, ზედაპირზე მოტივტივე პრობლემები გამხდარა მნიშვნელოვანი ახალგაზრდებისთვის და ჩვენ ეს გამოგვეპარა. თორნიკე ბზიავამგადაწყვიტა,რომაი,ახლამაინცყველასაგვიჩუყებსგულსდაისეთ ფილმსგადაიღებს,რომქვითინითდატაშითდავანგრევთდარბაზს.ტაშის თვის გვექნება მოკლემეტრაჟიანი ფილმის ბოლო 4 წუთი, მთელი ფილმის მეოთხედი, რომელიც სტატიკური კადრია: თავშესაფრის ორი მობინადრე პატარა სცენაზე დგას და მღერის, შუალედებში ცეკვავს, ეს კი ის კადრია, რომელიცმილიონჯერგინახავთ„პროფილებში“,„ნანუკასშოუებში“დაგუ ლიდაგწვიათ.თანამედროვემედიამთავშესაფრისმცხოვრებიესორიქალ ბატონი„ვარსკვლავებად“აქცია,ბაზარზეგაყიდა,დიასახლისებსმიასაღა, მედათქვენმოგვყიდა,ვაღიაროთ! ცრემლებისთვისაც დაგრჩებათ ადგილი, იმ მოკლემეტრაჟიანი ფიმლების ნახევარზემეტში,რომელიც„ამირანის“დიდდარბაზშიერთდროულადაჩ ვენეს,მოხუცებიკვდებიან,ანჯერარგარდაცვლილანდაუკვეჭურჭელსუმ ზადებენ,ანსიკვდილამდეთავშესაფარშიიქნებიან.თორნიკებზიავამთავის გმირს,ოდესღაცცნობილმოცეკვავეს,რომელიცგაჭირვებულ90იანებშიც კი, ბავშვებს ავარჯიშებდა, ანუ საქმეს, თავს და მამულს არ ღალატობდა, თავშესაფარშიადგილიუშოვა.ესგმირითავისიკეთილშობილებითგაგაო ცებთ,ჯერმარტორა„ასანკა“აქვს,ეტყობარომმოცეკვავეა,კარგიდრო იდანმოყოლებულიხარისხიანიპალტოცაქვს,ჰალსტუხიც,რომელსაცქე ლეხებშიიკეთებს,სახერომარდაკარგოს.მოკლედფილმისტერეოტიპებით
film
p r i nt
film
p r i nt
21
დახუნძლულია,მაგრამესარარისჩემირეცენზიისმთავარიმიზანი.ახალ გაზრდაქართველირეჟისორებისსტერეოტიპულაზროვნებაზეთუშევჩერ დებითწყლისნაყვაიქნება,რეჟისორებსესარშველით,უფრორადიკალურ ხერხსუნდამივმართოთ,შუალედშიფილმზეცმოგიყვებითდაჩემსცხოვრე ბაშიპირველადრეჟისორსრჩევასაცმივცემ.ესიქნებარეცენზიამიმართვა! 1.რეჟისორმაიმდენიუნდამოახერხო,რომპირველივესცენიდანმაყურე ბელსმთელიფილმიარუამბო.როგორცკიმთავარიგმირიგაზეთშინეკრო ლოგებსგადაშლისდაამოწერს,ყველაფერინათელია,დანარჩენი15წუთი თორნიკე მაიმუნობს, ტყუილად წვალობს ბოლო სცენამდე, რომელზეც ტა შით დაინგრა დარბაზი, რომელიც ასე იყო გათვლილი. ბებოებს უკრავდით ტაშს,თუ21ესაუკუნისსასტიკმარკეტინგს?სიბერისშიშიგადაფარეთხმაუ რით?არა,თქვენისმოწვეულ ისტუმრებიხართ,რომლებიცშოუებისგადასა ღებმოედანზეკამერისუკანსხედხართდატექნიკურიპროდუსერისხელის აწევაზეტირით,იცინით,ტაშსუკრავთ.თორნიკემგაგაცურათ,მეგობრებო. 2. ახალი თაობა კინოში ზედაპირულია, ეს ზოგადი სენია, ამის გამო, მხოლოდთორნიკესვერ„გავაკრავთ“კინოჟურნალისფურცლებზე,თუმცა თორნიკესავითყველასარაძლევენდაფინანსებას,იმისთვის,რომის,რა საც ფიქრობს ათასობით სხვას გაანდოს ეკრანიდან. ზედაპირულობათქო, –ვახსენე,ვხედავთმარტოიმპრობლემებს,რომელიცაქვეჩვენსგარშემო ჭაობშიტივტივებს,არავისუნდასიღრმეშიჩასვლა,არავისსურსხელების გასვრა.გასაგებიცაა,ჩვენადვილცხოვრებასმივეჩვიეთ,ნარკომანიასადა ჩარჩენილ თაობაზე ფილმის გადაღება უფრო იოლია, რადგანაც ჩვენ ამას ვხედავდით, ჩვენს გვერდით ხდებოდა და გვგონია, რომ ამ საკითხში უკვე ექსპერტებივართ,ვფიქრობთ,–იმდენიგანვიცადეთდაგადავიტანეთ,რამ დენიც სხვას არ უნახავს. სიღრმეში ჩასვლა კი, პირველ რიგში სითამამეს მოითხოვს,ხოლოიმისთვის,რომგარისკოდადამარცხებისარშეგეშინდეს, უნდააღიარო,რომარაფერიცარიცი,დასვაკითხვებიდაამკითხვებისპა სუხებიმარტოშენსწინკიარა,შენსუკან,გვერდით,ქვეშდაშეიძლებაშენს სიღრმეშიც კი ეძებო. კითხვების დასმა კი მხოლოდ განათლებულ ადამია ნებსშეუძლიათ,განათლებაშიწიგნებისკითხვასნუგაიგებთ,თუმცაარცეგ გვაწყენდა,განათლებაამსამყაროშისხვისიდანახვის,სხვებისშემჩნევის
22
~
ე
ე
ია~
სიღრმეში ჩასვლა კი, პირველ რიგში სითამამეს მოითხოვს, ხოლო იმისთვის, რომ გარისკო და დამარცხების არ შეგეშინდეს, უნდა აღიარო - არაფერი იცი
შესაძლებლობაა,იმისგაგება,რომრაცარის, რასაც ხედავ, შეიძლება იცვლებოდეს სხვისი თვალებით,სხვებისპოზიციიდან. ახალგაზრდები იღებენ კინოს, რომელშიც აკრიტიკებენ არა სისტემის სტრუქტურასა და ქმედებას, არამედ იმ კრიტერიუმებს, რომლი თაცამსისტემაში„მსხვერპლი“ირჩევა.დაეს ხდება იმ თაობაში, რომლის ერთადერთი გა დარჩენის გზა კრიტიკული აზროვნებაა, არა მშობლისგაკვალულიგზითსიარული,თეატრა ლური მანერების გადაღება, ხალხისათვის პუ რისა და სანახაობის მიწოდება, არამედ ძველი ტრადიციებით გადაღებული ქართული ფილმების ფირზე დატოვება, ძალად რომანტიული, გაიდეალებუ ლი,„ობივატელებთანმებრძოლი“გმირებისმეხსიერებიდანამოშლა.იქნებ მშობელიცდება,იქნებმშობლისღირებულებებიმერყევიადაწლიდანწლამ დე იცვლება და ეს მიდგომა მისი ხელწერაა, იქნებ მშობელი „ალამაზებს“, როცაამბობს,რომნიჭიერიხართ,უარყავითდადაიწყეთთავიდან,დაინახეთ რეალურიპრობლემებითქვენსირგვლ ივდათუმოხუცებისბედიგაწუხებთ, თუ ეს ქვეყნის სატკივარია, ჩადით უფრო ღრმად, სცენაზე ნუ გამოიყვანთ, თეატრსნუდადგამთ;შეგიძლიათრამეშეცვალოთ?!ტირილისნაცვლ ადმოქ მედების სურვილი გააღვიძეთ! რთულია? კი, ვიმეორებ განათლება სხვისი დანახვისშესაძლებლობაა,მისიხედვისაღიარებაა,დაარამარტომშობლის. 3.დახვეწეთტექნიკა.თუგინდათმიაღწიოთრამეს,სხვისიაღიარებისშემ დეგთქვენსობიექტივშიმოხვედრილსამყაროზეცდატოვეთკითხვები.სტა ტიკურიკადრებისგამოყენებათეატრალურიუნივერსიტეტისხელწერაა,ამას ასწავლიანპირველიველექციაზეკინორეჟისორებს,ამასიმეორებენმესამე წელსდაამტექნიკითგადაღებასიწონებენსადიპლომოებში;მოძრაობისგა დაღებართულია,ამასსჭირდებაცოდნა,რომიყობუნებრივი,შენსობიექტივ შიადამიანებმაიმოძრაონდაიმეტყევლონისე,როგორცჩვეულგარემოში. მთავარგმირსქელეხიდანწამოსვლასურს,მაგრამერთერთიჭირისუფალი
film
p r i nt
film
p r i nt
23
თავშესაფარშიწასაღებსაგზალსგაუმზადებს,ჯერდაეწევაგმირს,ეტყვის,– თქვენთვისრაღაცმაქვსო;აქვეამოიცნობსამგმირში„წარსულდიდებას“და მთავარიგმირითეატრალურადდახრისთავს;გადაღებულიფილმისამონტა ჟოდან გამოსულზე პირდაპირ კინოთეატრში რომ არ გაეცუნცულებინათ და კიდევ ერთხელ შეეხედათ მისთვის, ეს კადრი აუცილებლად მოხვდებოდათ თვალში,დათუმშობლისგავლენასდაივიწყებდნენ,ალბათშეელეოდნენკი დეც. ჭირისუფალი გაიქცევა საგზლის მოსატანად, გმირი ქართულ თეატრს გაიხსენებს, მერე თავის ყოფილ მოსწავლეს აიკიდებს, რომელიც არ ეშვე ბა,გინდათუარაჩემსშვილსმოგიყვანდაცეკვაასწავლეო,ესდაჟინებული ადევნებაგმირზეასევეხელოვნურია;ესგმირებირომბუნებრივებიიყვნ ენ, ნამდვილიგანცდებიჰქონდეთ,მთავარგმირსპირველივეშეხვედრისასდა ეხსნ ებოდნენ,მაგრამთუგავაუქმებდითყველახელოვნურსცენას,დაგვრჩე ბოდამარტოფინალურიკადრი,დაგვრჩებოდაორიმოცეკვავებებოდატიტ რებიდიდიასოებით:„რეჟისორითორნიკებზიავა“. 4.ინტელიგენტებიცხვდებიანთავშესაფარშიდაამქვეყნისუბედურებამიღ წევების მქონე ადამიანების გაუბედურებაში კი არა, ინდივიდების განადგუ რებაშია. მათი, ვინც წლები ქარხანაშიმუშაობდა, არც თქვენ და არც მე არ ვიცნობთ,ცნობილპრემიერებზეცარყოფილან,ესრიგითიმედდებისდამას წავლებლებისუგულვებელყოფის,მათიგანწირულისიბერისმქონეუბედური ქვეყანაა,რომელიცმათზეცდგას,არამარტობროლისჭაღებიან,წითელხა ვერდიან,რუსულიტომეულებითგამოჭედილსახლშიმცხოვრებინტელიგენ ტებზე,არამედინდივიდებზე,ადამიანებზე,რომლებიცჩვენსგარშემოარიან, განსხვავებულიმიზნებით,განვლილიწლებით,მარტოობითდასიბერით. 5.მოეშვითკინომცოდნეებთანმეგობრობას,კინოისედაცცოცხალმკვდა რია,კრიტიკადავივიწყეთდამხოლოდსულელურმიმოხილვებსვწერთ,ამა შიკარგადგვიხდიან.ყველაერთმანეთსვიცნობთდაარავისგვინდაგული ვატკინოთ,„ისჩემინათლულია“,„ჩემიძმაკაცისშეყვარებულია“,„ერთად მოვწიეთ“,დაივიწყეთ,ტაშიარგაგზრდით,თუესოდესმეგდომებიათ.ფილ მისკრიტიკულითვალითდანახვა,არგუმენტებიდამოსაზრებები,შენიშვნე ბიდარჩევებიერთადერთიშანსიაგადარჩენისთვის. 6.„მექელეხე“ცუდიფილმია,გაუმართავიშინაარსითდატექნიკით,ცუდი სამსახიობო შესრულებით და ყალბი დიალოგებით; „მექელეხე“ სტანდარ ტულადცუდიფილმია,გაუაზრებელისათქმელითდამონტაჟზედაზოგილი ფულით,„მექელეხე“რეჟისორისშიშებზედაავისმომასწავლებელწინათგ რძნობებზეგადაღებულიფილმია,რომელიცარცდილობსგათავისუფლდეს უკვეცნობილიწნეხისგან,არამედწლიდანწლამდეეფლობამასში;მაგრამ ბევრიცუდიფილმიუნდაგადაიღოადამიანმა,მთავარიმოძრაობისსურვი ლია,უკეთესისშექმნისსურვილი,შესაძლოა,ვერასდროსშეძლოთშედევ რისგადაღება,ესეცსხვებისდანახვისდამათიაღიარებისშესაძლებლობა იქნება,სხვებსდაუთმობთგზას. და რა მოხდება თუ ოდესმე რომელიმე ცნობილი ქართველი რეჟისორი თავშესაფარში მინი თეატრალური ეტიუდების დადგმას დაიწყებს. იქაური მაცხოვრებლებიაქტიურადჩაერთვებიანთავიანთიროლისდაზეპირებაში, რადაგან კარგად იცნობენ. მისი ოთახი კორიდორის ბოლოშია, რამდენიმე წლის წინათ „დაიბევა“ და როგორც კი მოცეკვავე გარდაიცვალა, მისთვის გააღეს.მაშინაციქნებასაინტერესოამეტიუდებისგადაღება,ზედტიტრე ბისდადებადამაყურებლისრეაქციაზედაკვირვება,მაშინაცმოგეწონებათ ტაში,რომელიცგამხნევებას,მოწონებასდაგულისტკივილსგამოხატავს– „ინტელიგენტი ქალი/კაცი იყო, ამის პრემიერებზე ინგრეოდა დარბაზი, რა არისესცხოვრება,სადშეიძლებამოხვდესკაცი!“⣿
~
ე
ე
ია~
ტიფლისი – ქალაქს ახალი მკვდრების დასი ესტუმრა
24
[თორნიკებაქაქური]
გასულწელსGDSსსამიმცდელობაჰქონდა,ჩვენიყურადღებაქართულ პროდუქტზეშეეჩერებინა,მაგრამდანარჩენებსაშკარად„ტიფლისმა“გადა უსწრო.სერიალი,„პანიკისგარეშე“,პირველივესაკმაოდსახალისოდასა ინტერესოეპიზოდისშემდეგმინავლდა,ხოლო„პარადოქსის“შემქმნ ელებ მა მთელი მუღამი „ცარიელი თბილისისა“ და გლუხოვსკისეული „საშიში რამეებით“სავსემეტროსატმოსფეროსმიანდესდაგადაწყვიტეს,რომსცე ნარის არსებობა რატომღაც საჭირო არ იყო. ამ უკანასკნელს კიდევ ერთი უზარმაზარიმინუსიჰქონდა–გაწელილი,არაფრისმთქმელიკადრები.სამ სახიობო შესრულებაზეც რომ აღარაფერი ითქვას, აღნიშნული პრობლემა პოსტაპოკალიპტურჟანრთანდიდანტაგონიზმსქმნის;ასერომ,ტელეკომ პანიისგადაწყვეტილებასერიალისახალისეზონისგადაღებასთანდაკავში რებითჩემთვისნამდვილადგაუგებარიიყო. სანამ დეტალებს და შენიშვნებს ჩავუღრმავდებოდეთ, დავუბრუნდეთ იმას, თუ რით მოხიბლა „ტიფლისის“ შემოქმედებითმა ჯგუფმა მაყურებე ლი. „ვეფხისტყაოსნისა“ და დავით აღმაშენებლის შესახებ გადაღებული პოტენციურიფილმები,რომლებზეცუკვე,თითქმისათიწელია,საუბრობენ, ფანტაზიისდაუტოპიისდონეზედარჩა,ქართველებიკიტელეეკრანზეისევ „ბაშიაჩუკსა“და„მაიაწყნეთელს“ხედავენ.ამდროსარსებულვაკუუმსმე 19საუკუნისთბილისიავსებსთავისიძველიუბნებით,საქართველორუსე თისადაოსმალეთისიმპერიებსშორის,თავისიჭავჭავაძეებით,ამილახვრე ბითა და ორბელიანებით. პირველივე სერია დინამიკურობით გამოირჩევა, მუსიკა შესამჩნევი და სახასიათოა, აღდგენილია შესაბამისი ჩაცმულობის სტილი, შენობების მორთულობა და სხვა დეკორაციები, კამერა კოლორი ტულ უბნებსა და ქართულ ბუნებას შთამბეჭდავად გადმოსცემს. მოკლედ რომვთქვათ,სერიალიიმთავითვეგანწირულიიყომაყურებლისყურადღე ბისათვის. მან დაიწყო ქართული ისტორიიის რეგენერაცია ტელეეკრანზე, რომელიც,სიზუსტისადაფიქტიურობისხარისხისმიუხედავად,შეუმჩნ ევე ლიარდარჩებოდა.
film
p r i nt
25
film
p r i nt
26
~
ე
ე
ია~
მიუხედავად აღნიშნული სიკეთეებისა, „ტიფლისი“ სრულყოფილებისგან შორსაა, შეიძლება ითქვას, ძალიან შორსაც. პირველი რამდენიმე სერიის შემდეგმუხტივარდება,რადგანსიუჟეტიარმიჰყვებაკონკრეტულიპერსო ნაჟებისღრმაპიროვნულგანვითარებას,სასპენსიარასაკმარისია,დინამიკა კულმინაციისკენარმიგვაქანებს.პრობლემაისაა,რომპერსონაჟებისსიმ რავლიდანგამომდინარე,მთავარიგმირებისბადეპანორამისსახესიღებს, სადაცძნელია,ემოციურიკავშირიდაამყარომათთან,უთანაგრძნოდაბო ლომდეყურადღებითადევნოთვალიმათიბედისგანვითარებას.ესკარგად ჩანს თავად სერიალის ქუდში, ე.წ. ინტროში, რომლის გრაფიკული სტილი დამუსიკაპირდაპირგვეუბნება,რომდრამატულიისტორიისსანახავადკი არუნდამოვემზადოთ,არამედმე–19საუკ უნისმიწურულისტფილისისხე დებსვუყუროთ,სადაცსხვადასხვაჯურისადამიანებიბუზებივითირევიან; თანამტფილისშიზოგანთანამედროვეასფალტისქუჩებსვხედავთდაზო განნაგვისურნებსე.წ.მუშტაიდისბაღში,გაურკვეველნისლზეთუსმოგზე რომარაფერივთქვათ,რომელიცმუდამთანსდევსქალაქისფართოხედს. ბევრიარდამეთანხმ ებადასერიალ„სამეფოკარისთამაშებს“შემახსენებს იმისხაზგასასმელად,რომკარგიდრამისათვისპერსონაჟებისსიმრავლესუ ლაცარააპრობლემა,მაგრამაღნიშნულსერიალსთითოეულიპერსონაჟის ტკივილი და ისტორია უზუსტესად, დეტალურად მიაქვს მაყურებლამდე, აძ ლევსმასსაშუალებას,აირჩიოსფავორიტიდაგააცნობიეროსმისიმნიშვნე ლობალამისგეოპოლიტიკურიმასშტაბით,მიჰყვესმისცხოვრებასმინიმუმ იქამდე, სანამ ჯ. რ. რ. მარტინი არ გადაწყვეტს მის მოკვლას. „ტიფლისში“ არცერთიისტორიაარვითარდებანათლად,მსუყედ.სცენარიუბრალოდარ იძლევა მსჯელობის და კამათის საშუალებას. ავტორები, სამწუხაროდ, ვერ გვაწვდ იანერთდასამახსოვრებელფრაზასაცკი,რომლისციტირებასაცმო ვახდენთმეგობრებთან,თანამშრომლებთანანსოციალურქსელებსათუფო რუმებში. სერიალში იმდენჯერაა „ქალაქი“ გაპიროვნებული, რომ ზოგჯერ მთავარპერსონაჟადსწორედტფილისსვხედავთ–ქალაქს,რომელშიცუამ რავიუბედურებახდება,მაგრამარცერთიარმიდისმოქალაქეთაგულებამ დე.სწორედამპრობლემასქმნისქალაქისადასიუჟეტისპანორამიზაცია. პერსონაჟებიდან, რა თქმა უნდა, მივდივართ მსახიობურ ოსტატობამდე. მათ მეტნაკლებად ვენდობით, ნამდვილად არ გვაგრძნობინებენ კამერის არსებობას, მაგრამ სადაც გვაქვს გიორგი გიორგანაშვილის „სისოდ“ გარ დასახვისმშვენიერიმაგალითი,იქვეელდასგვცემსჟანდარმები„გიგო“და „მორდეხიჩი“,რომლებიცთითქოსდოდოაბაშიძისადამისისათამაშოჯა რისკაცებისრეპლიკაციაა„ვერისუბნისმელოდიებიდან“,მაგრამღიმილის მომგვრელიც კი არაა. ესაა საშინელი მაგალითი „ვარდისფერი პანტერის“ და მისი მსგავსი სულელი პოლიციელების კინოკლიშესი, რომელთაც უბ რალოდარაფერიესაქმებათდრამატულსერიალში.გარდაამისა,პერსონა ჟებისლექსიკახშირადარგანსხვავდებაერთმანეთისგან–ერთეპიზოდში ტყეშიგავარდნილილუკაამბობს:„სამზარეულოფრანგული,ყავაოსმალუ რი,იარაღიგერმანული,რამედარჩაქართული?“,მეორეგანკიპროკლამა ციებისავტორიინტელექტუალიჩივის„ყველანითუწავედითამქვეყნიდან, აქვინღადარჩება“,–თანაცამაზრებსდღესაცგადავაწყდებითნებისმიერ ქუჩასათუორღობეში,რაცთავისისტერეოტიპულისტილითჩამოშორებუ ლიადისტინქტურობასადაინტელექტუალურსაზომს.ამითიმისთქმამინ და,რომეროვნულიმოტივებიისევმოკლებულიაგანსჯას,ახლებურპლანში განხილვას,კამათს,მხოლოდიმასვიგებთ,რომთურმედამოუკიდებლობის თვის იარაღი გვინდა, მაგრამ ამ იარაღს ჭკვიანური მოხმარება სჭირდება, თანაცაჯანყებულებსგეგმაარაქვთ,ტყვიარომგავარდება,თურმეხალხიც
film
p r i nt
რა არის შესაცვლელი ახალი სეზონიდან სერიალში? ჩვეულებრივ, ყოფით საუბარს მუსიკა უნდა ჩამოშორდეს. პერსონაჟების ფსიქოპორტრეტები დასახვეწია, სცენარი კი, მთლიანად რევოლუციას საჭიროებს.
film
p r i nt
27
მერეაჰყვებათდასაქართველოსხსენებასმუდამსენტიმენტალურიმუსიკა ლურიაკომპანიმენტიუნდაერთვოდესთან. ნაძალადევი დიალოგების გარდა, პირველ ორ ეპიზოდში გადაჭარბებულა დააგამოყენებულიმუსიკაცდაიგიზოგჯერმთავარიგმირებისსაუბარსფა რავს,თუმცამომდევნოეპიზოდებშიესგამოსწორებულია.ისრაცვერდაიფა რა,ესაარამდენიმეისტორიულიუზუსტობა.არვფიქრობ,რომპერსონაჟებს ზუსტადძველიეპოქისენითუნდაელაპარაკათ;არციმისწინააღმდეგივარ, რომსაქართველოსდაუკრაინისბედისთანაგანცდისგადატანამომხდარიყო მე19 საუკუნეში, არც ის ქმნის პრობლემას, რომ მეეტლე იმავე დამღლელ და უინტერესო ამბებს ჰყვება, რასაც დღევანდელი თბილისელი ტაქსისტე ბი. მაგრამ სერიალის შემქმნელებმა „ჟიულ ვერნის ეფექტი“ გადაჭარბებუ ლად გამოიყენეს და მომავლის გამოგონებანი საკმაოდ მოუქნელად ჩარ თესსერიალში.ერთეპიზოდშიზაზაკოლელიშვილისპერსონაჟიაღნიშნავს: „სიზმარშიხომიმასვხედავთ,რაცჩვენსქვეცნობიერშია“,–ესკიზიგმუნდ ფროიდის შეხედულებაა, რომელმაც წიგნი, სახელწოდებით „სიზმრების ინ ტერპრეტაცია“, მხოლოდ და მხოლოდ 1899წელსგამოსცა,მაშინროცასერი ალის სიუჟეტი რამდენიმე წლით ადრე 1895წელსვითარდება.ასევეერთეპი ზოდში გამომძიებელი სისო დამნაშავე ების მიმართულებით ისვრის მის მიერ მომზადებულ მოლოტოვის კოქტეილს, რომელსაც სისოს კოქტეილ ად მოიხსე ნიებს, არადა აღნიშნული ასაფეთქებე ლისაშუალება19361939წლებისესპა ნეთისსამოქალაქოომამდეარყოფილა გამოყენებული. რა არის შესაცვლელი ახალი სეზონი დან სერიალში? ჩვეულებრივ, ყოფით საუბარს მუსიკა უნდა ჩამოშორდეს. პერსონაჟების ფსიქოპორტრეტები და სახვეწია,სცენარიკიმთლიანადრევო ლუციას საჭიროებს. თუ საქართველოს ბედზე საინტერესოს ვერაფერს გვთავაზობს და უკვე ფურცელზე დატანილი ქართველი მწერლების აზრების გადმოცემაც არ უნდა რეჟისორს, სჯობს, დამოუკიდებლობის თემატიკა გვერდით გადადოს. მზის ენერგიაზე მოსაუბ რეჟურნალისტისაკმარისია,ხოლოის,რაცქართველებსარგამოუგონიათ, ჯობს, ასევე გვერდზე გადავდოთ ჟანდარმერიის „იუმორისტულ“ ჩანართებ თან ერთად. GDSს სერიალების პროდუსერთა და კრეატორთა კიდევ ერთი დიდი ნაკლი ისაა, რომ თითქმის პარალელურად მიმდინარე სერიალებში მსახიობებისრეკრუტირებახდებაერთიდანმეორეში,ესკინაკლებადმომგე ბიანია,განსაკუთრებითმაშინ,როცასაქმეწამყვანროლებსეხება. საბოლოო ჯამში, აღნიშნული სერიალების და სხვა სამომავლო პროდუქ ციისწარმატებამაინციმაზეიქნებადამოკიდებული,თურამდენადმოახერ ხებს GDS დამოუკიდებელ, კომერციულ ერთეულად ჩამოყალიბებას, რო მელიცკონკურენციასადაქართულიპროდუქტისსაერთაშორისობაზარზე გატანაზე იქნება ორიენტირებული.სხვა შემთხვევაში, „შეცდომებზე სწავ ლა“და„განვითარება“უბრალოდცარიელტერმინებადდარჩება.⣿
~ა
ავი~
ქალები (სა)ზღვარზე
28
[ნინოკალანდია]
წყლის ძალას ყველა ვაღიარებთ. წყლის ნაპირზე სიცოცხლე იწყე ბა.ადამიანიცდილობს,წყალთანახლოსდასახლდეს,თუმცაწყალს სიცოცხლის წაღებაც შეუძლია. წყალზე გადებული ხიდი ორ ნაპირს აკავშირებს,ანკონფლიქტისზონაშიწყალგამყოფადიქცევა. მდინარე ენგური დასავლეთ საქართვ ელოში მოედინება, სათავეს მყინვარენგურზეიღებსდასწორედაფხაზეთისე.წსაზღვარსმიუყ ვება.უკვეორათეულზემეტიწელია,ესწყალიაფხაზეთისტერიტო რიაზედარჩენილქართველებსჩახერგილიგზისგადალახვაშიეხმა რება. ეს ჰგავს ცურვას, რომელიც აგერ უკვე წლებია, უსასრულოდ გრძელდებადა,ძირითადად,ესწყალიქალებისისტორიებსინახავს –მათამბებს,ვინცგადაადგილებაშიმამაკაცებზენაკლებადშეზღუ დულებიარიან,წყალსუფრომიჩვეულებიცდაწყლისიმედზემყოფ ნიც.ენგურისხიდიმათწარსულსადააწმყოსაკავშირებს,იმას,რაც ოდესღაცჰქონდათ,ახლაარაქვთ,მაგრამცხოვრებაგრძელდებადა ახალიცხოვრებისგზაენგურისწყალშივეგადის. ჟურნალისტისადარეჟისორისანუნაბუკიასდებიუტი,დოკუმენტუ რი ფილმი „ქალები, რომლებიც ცურავენ“ სწორედ ენგურის წყლის ორივენაპირზემიმდინარემოვლენებისასახვაა,ადამიანურიისტო რიებით, რომელთა ყოვედღიურობა ენგურის ხიდზე გადის: საარსე ბომინიმუმისთვის,ახლობლებისმონახულების,ჯანმრთელობისდა ცხოვრებისგაგრძელებისსახელით. ფილმისიდეაანუნასმისიმეგობრისქცევამმიაწოდა,როდესაცისი ნიერთადსეირნობდნ ენსვანეთში,ენგურისნაპირზე. „ენგურისნაპირსგავუყევით.რაღაცმომენტშიდავინახე,რომჩემიმე გობარიწყლისპირზეა,ზისდაელაპარაკებაწყალს:„ჩემოწყალო,ჩემი ეგნურიხარ,არმიღალატებ,მომეხმარები“.ესწყლისშელოცვაძალიან ემოციურიიყო.დავიწყეამაზრისმომწიფება,ფიქრითმივედისაზღვრ თანდაქალებთან,რომლებიცენგურსსახლებამდემიჰყვებიან“. საქართველოს კინემატოგრაფიის ეროვნული ცენტრის მიერ 2015 წელსსრულმეტრაჟიანიდამოკლემეტრაჟიანიდოკუმენტურიფილმის წარმოებისდასაფინანსებლადგამოცხადებულიკონკურსისგამარჯვე
film
p r i nt
~
ე
ე
ია~
29
film
p r i nt
30
~ა
ავი~
ბულები29აპრილსგამოვლინდნენ.ანუნაბუკიასფილმიშერჩეული10პრო ექტიდან ერთერთი იქნება, რომლის პროდუსერიც თინათინ ყაჯრიშვილია. ფილმისგადაღებებიკონფლიქტისზონაში,საზღვრისპირასოფელშიმიმდინა რეობს.ამეტაპისთვისრეჟისორსძირითადიმასალაგადაღებულიაქვს,თუმ ცაპროცესი,რომელიცკონფლიქტისზონაშიმცხოვრებიადამიანებისისტორი ასასახავს,მანამდეგაგრძელდება,სადამდეციქნებაკონფლიქტი,რადგანაც თითოეულიდღეიმდენადჰგავსერთმანეთს,რამდენადაცგანსხვავდება: „ეს ადამიანები შინაგანად უკვე მიეჩვივნენ, რომ რაღაც რთულდება... რთულდება და ყოველთვის პოულობენ გასასვლელს. იქ გავაცნობიერე, თურამდენისიმძიმის,შრომის,ჯაფისგადატანაუწევსამხალხს,ესარის თვითგადარჩენისთვ ისბრძოლა“. გადამღები ჯგუფი ზაფხულში სოფელ ხურჩაში ცხოვრობდა, რათა იქაურ მოსახლეობას ბარიერი არ შექმნოდა. დოკუმენტური ფილმის სპეციფიკი დანგამომდინარე,საჭიროიყოადამიანებისმაქსიმალურინდობა,რათაკა მერას არა წინასწარ დაყენებული და მომზადებული, ფასადური რეალობა გადაეღო,არამედის,რაცახლადაამწუთასიქხდება. „კონფლიქტურზონაშიმუშაობაურთულესიპროცესია,სულსხვატემპია, სხვა თავდაცვის საშუალებები და პასუხისმგებლობა; დოკუმენტური ფილ მისთვისრესპოდენტებისგახსნაისედაცრთულია,ხოლოროცაადამიანის სიცოცხლედევსსასწორზე,მისიკონკრეტულიმოსაზრებისანთუნდაცერთ კადრში გამოჩენის გამო – ორმაგად რთულდება. მუდამ გაფიქრებს მათი უსაფრთხოებისსაკითხი,რადგანაცმეფილმსგადავიღებდაწამოვალ,ისი ნიკიიქრჩებიან,მათიცხოვრებაიქგრძელდება.ამიტომ,სულვფიქრობდი იმაზე,რომარჩამედინარაიმე,რაცხვალპრობლემასშეუქმნიდამათ.არა ფერიმიღირსამად. ადგილისავაჭროეკონომიკურზონადარისქცეული–ბევრისავაჭროობი ექტით,ხშირშემთხვევაში,ესარალეგალურიგარიგებებია.ამისგამოც,გა დამღებისმიმართაგრესიააქვთ,არსურთკამერითგადაღებადაგაშუქება. თუმცაიმასაცხვდები,რომამადამიანებსარჩევანისუფლებაარაქვთ,სო ციალურმაპრობლემებმააიძულაისინიიმგარემოსდასიტუაციასმოერგონ დაიმოქმედონისე,როგორცყოვედღიურობაკარნახობთ“. ანუნა ბუკიას ობიექტივი ასახავს საზღვარზე მცხოვრები ადამიანების ის ტორიას. ისინი რუსი ჯარისკაცების ბლოკპოსტს ყოვედღიურად საკუთარი სახლის ეზოდან უყურებენ. ეს ადამიანები ომში დღემდე არიან ჩართულე ბი,რადგანაცმათთვისკონფლიქტიყოველდღიურობაა;მათთვისარაფერი
film
p r i nt
film
p r i nt
31
დასრულებულა,ყოველიახალიდღეომისპირველიდღისშეხსენებაა. „ბევრიმათგანიარიღებსიმაფხაზურრუსულსაბუთს,რომელსაცარიგე ბენ,იმმოტივით,რომრაცუფრომეტიიქნებაამსაბუთისმფლობელი,მით ნაკლებიიქნებასაქართველოსმოქალაქეიმტერიტორიაზე,ამიტომაცურ ჩევნიათ,ჩუმადიმოძრაონსაზღვარზედადარჩნენშეუმჩნეველნი“. ფილმისცენტრალურიხაზიერთკონკრეტულოჯახზეგადის,რომლისწევ რებიაფხაზეთიდანარიანდაამჟამადთბილისშიცხოვრობენ,თუმცაყოველ ზაფხულსკონფლიქტისზონაშიჩადიანდასაზღვარსკვეთენ. „ამ ოჯახს, სხვების მსგავსად, ძალიან ბევრი დილემა აქვს; მიჩვეულები არიანპატარასივრცეს,ამხელაქალაქი,ამტემპითდამოთხოვნებითმათ თვისახალია,ბევრირამისსწავლაუწევთ,კომუნიკაციისთავიდანდაწყება. სამიშვილიდანორიუკვესტუდენტია,ერთისკოლასამთავრებს.ამოჯახს მუდამთანახლავსერთგვარირომანტიზმი,რომელიცმამისგანდაჰყვებათ – მისი ლტოლვა ბუნებისადმი, ლიტერატურისადმი შვილებშიც ვლინდება. მამაცდილობს,დათრგუნოსპრაგმატიზმითავისგარშემოდაშვილებსრა ღაციდეალისტურიშთაუნერგოს.დედაკიხიდიდაფარია,რომელმაცრა ღაც მანქანებით შვილების უზრუნველყოფა, მათთვის განათლების მიცემა დამომავლისდასახვაშეძლო.როდესაცამოჯახისერთერთწევრსვუყუ რებთ,რომელიცსაოცრადასრულებსჯენისჯოპლინისსიმღერებსდაამჟა მადცნობილბენდშიმღერის,რთულიაწარმოიდგინო,რაგზასგადისკონ ფლიქტისზონამდე,მერეიქგადასვლისადაუკანდაბრუნებისას.ესიქნება ფილმიიმაზე,თუროგორჩამოაყალიბაესადამიანებიმათმაისტორიამ“. მთვარიკი,რასაცანუნამაყურებელსარშესთავაზებს,იქნებასენტიმენტა ლურიისტორიააფხაზეთიდან–ისტორიები,რომლებიცბევრჯერმოგვისმე ნიადაგვინახავს. „მეთავადვარაფხაზეთიდანდამჯერა,რომთუამისტორიებისგააზრება გვსურს,სხვადასხვაკუთხიდანუნდაშევხედოთმათ.პირიქითწარმომიდგე ნია,ესარისსაოცარიისტორიაადამიანების,რომლებიცარიანდაუსრულე ბელომშიშესულებიდაამვითარებაშიისწავლესთვითგადარჩენა.თავად ეს 20 წელი იქცა უკვე მორევად და ამ დინების საწინააღმდეგოდ ცურავენ ფილმისგმირებიც.ენგურიარისდამცავიც,საფრთხისშემცველიც,დამაკავ შირებელიც და საზღვარიც. ენგურის ტემპზეა მათი ცხოვრება აწყობილი – ხანშრებადამოწანწკარებს,ხანაცისეადიდდება,რომკეტავსგზებს.ბევრი აქვთსათქმელიდაახლააქვთმდუმარებისპერიოდი;ვფიქრობ,ესეცასახ ვაა,დაიღალნენდადადუმდნენ,ესუნდაგადამეღო“.⣿
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
თინას კინო [მაკაკევლიშვილი]
არცთუ ისე ხშირია, თუმცა, ბოლო დროის სიახლეების გათვალისწინებით, თანამედროვექართულიკინოს,მითუფროქართულიდოკუმენტურიკინოსის ტორიისფურცლებზეიმქართველრეჟისორთაგვარებიიწერება,რომლებმაც მრავალსაერთაშორისოპროექტსათუფესტივალზედიდწარმატებასმიაღწი ეს.ქართველირეჟისორითინათინგურჩიანიამისტორიისგანსაკუთრებული ნაწილია. კინოწარმატება მის ცხოვრებაში ბავშვობაში, 78 წლის ასაკში და იწყო.თანაკლასელთანდადებული„ნიძლავი“,100საღეჭრეზინ„პედროზე“, რომისაუცილებლადკინორეჟისორიგახდებოდა,მოგებულიაქვს.იმისსურ ვილიც,რაცმისგარშემოიყო–ცხოვრებადარეალობა–ყველაფერიკინოდექ ცია,სწორედბავშვობიდანიღებსსათავეს.თბილისშიდაბადებულირეჟისორი, 19 წლის ასაკში სასწავლებლად გერმანიაში მიდის და ბაბელსბერგის კინო აკადემიაში,მხატვრულიდადოკუმენტურიკინოსრეჟისურისსპეციალობით, კინოსარეჟისოროფაკულტეტსამთავრებს.„დაახლოებითოციწელია,ამორ ქვეყანასშორისვმოძრაობდათავსორივეგანსახლშივგრძნობ.“ თინათინ გურჩიანის ფილმმა „მანქანა, რომელიც ყველაფერს გააქრობს“ ძალიან მოკლე ვადაში საფესტივალო ჩვენებებისა და გამარჯვებების უპ რეცედენტო რაოდენობას მიაღწია. საერთაშორისო კინოასპარეზზე „კარგ სავიზიტო“ბარათადჩაფიქრებულმადოკუმენტურმასურათმა,13პერსონა ჟითადა13„ნატურალური“ამბით,მსოფლიოსუამრავიფესტივალისჟიური დამაყურებელიმოხიბლა.
ნიონი,ამსტერდამი,სანდენსი... რეჟისორის კიდევ ერთი პროექტის წარმატებული დასაწყისი დიდ ინტე რესს იწვევს და მოლოდინებს ამძაფრებს. „ნიონის დოკუმენტური კინოს ფესტივალი ათწლეულების მანძილზე საავტორო კინოს უმნიშვნელოვანეს კინოფესტივალადითვლებოდა.როდესაცგავიგეთ,რომისქართულკინოზე ფოკუსს ამზადებდა და ახალ პროექტებს ეძებდა საქართველოდან, გადავ წყვიტეთ, ჩვენი წვლილი შეგვეტანა ქვეყნის ღირსეულად წარმოსაჩენად. ჩვენიპროექტისაუკეთესოდცნეს.ამისშემდეგუკვედაფინანსებამივიღეთ ამსტერდამის საერთაშორისო კინოფესტივალის იდფაბერტა ფონდისგან (IDFABertha Fund), ამ თვეში პასუხს ველოდებით სანდენსისგან და სხვა ფონდებშიც ვაპირებთ შეტანას. ARTEსთან შეთანხმება უკვე მიღწეულ ი გვაქვს“.მიუხედავადიმისა,რომპროექტსმსხვილისაპროდუსეროკომპა ნიებიდანკოპროდუქციისშეთავაზებააქვს,რეჟისორიდაჯგუფისაბოლოო თანხმობასარიძლევა.ამითცდილობენმინიმუმამდეშეამცირონსხვაქვეყ ნებისადასხვაპარტნიორებისპროექტშიმონაწილეობისრიცხვი,რათაეს ავტორთასაბოლოოუფლებებზეარაისახოს.შემოდგომისბოლოსთვისრე ჟისორისაბოლოოგადაწყვეტილებასმიიღებს.
film
p r i nt
ფოტო:ხათუნახუციშვილი
32
დასაწყისი–საღეჭირეზინი„პედრო“
33
film
p r i nt
34
გმირები „სიყვარული და ეროტიკა, მოგონებები, რომლებიც ცხოვრების საღა მოს ჟამს გვრჩება“, – ასე ახასიათებს თინათინ გურჩიანი ახალი ფილმის „სატრფიალო.პასტორალის“თემასდააღნიშნავს,რომფილმშიგამოყენე ბულიიქნებასიყვარულისთემაზეშექმნილიქართულიფოლკლორიდასპე ციფიკურიეროვნულისასიყვარულოტრადიციები.საინტერესოა,რომფილ მისგმირებიმოხუცებიიქნებიან. პერსონაჟებისადმი რესიჟორის განსაკუთრებული დამოკიდებულება ახა ლი არ არის, ეს მის წინა ფილმშიც კარგად ჩანს („მანქანა, რომელიც ყვე ლაფერს გააქრობს“). „როდესაც დიდი ხნის შემდეგ საქართველოში დავბ რუნდი,ჩემიპირველიმხატვრულიფილმისმოსამზადებლად,აღმოვაჩინე, რომსახეები,რომლებიცჩემსირგვ ლივიყო,სხვაინფორმაციასინახავდა, სხვა ისტორიებს ჰყვებოდა, ვიდრე ჩემი ჩაფიქრებული ფილმები. ამიტომ გადავწყვიტე, გამეკეთებინა ფილმი რეალური ადამიანების რეალური ის ტორიებით, ფირზე გადმომეტანა „მათი“ კინო. გამოვაცხადეთ ქასთინგი, რომელზეცმოვიწვიეთყველა,ვინცთვლიდა,რომმათიცხოვრება,მათიის ტორიები,მათიყოფა„კარგკინოს“გააკეთებდა.“გადამღებიჯგუფისდიდმა პასუხისმგებლობამფილმისგმირებისმიმართ,რომლებიცთავიანთიცხოვ რებისგასაზიარებლადრეჟისორისკამერისობიექტივშიმოექცნენ,თავისი შედეგი გამოიღო... ისინი 150 ქვეყნის მაყურებელმა გაიცნო. „გადაღების პროცესშივევხედავდით,რომძალიანემოციურიმასალაგვიგროვდებოდა, რომელიცგულგრილსარცერთსარგვტოვებდა.ჩვენიგადამღებიგუნდის წევრებიგერმანიიდანიყვნენდაქართულიენაარესმოდათ,მაგრამისინი უსიტყვოდაც ზუსტად გრძნობდნენ „კარგ“ და ავთენტურ გმირებს და მათ ემოციებს. ამით უკვე გადაღების პროცესშივე იტესტებოდა ჩვენი მასალა „უცხო“მაყურებელზე.“ „სატრფიალო.პასტორალიც“ელისთავისგმირებს... პროცესიდაწყებულია;როგორცმაშინ,რეჟისორიფილმისგმირებისქას თინგის გამოცხადებას რეგიონული და ცენტრალური მედიასაშუალებებით აპირებს.სექტემბრისბოლოკვირაშიგადამღებიჯგუფიგერმანიიდ ანჩამო ვიდადაფილმისპირველინაწილისგადაღებაცდაიწყო.რეჟისორისგათვ ლით,გადაღებებიზაფხულშიუნდადასრულდეს.
იდეა თინათინგურჩიანისინსპირაციაცხოვრებიდანმოდის.ნამდვილიგმირები თადაისტორიებითშექმნილიფილმებიმისთვისაცდამაყურებლისთვისაც, რეალურპერსონაჟთასახეების,გრძნობებისადაემოციებისგამოხატვასემ სახურება.„მიუხედავადიმისა,რომგანცდილიდანიბადებაფილმები,არას დროსმინდება,ჩემსპირადცხოვრებაზემოვყვე,ჩემიკონკრეტულიპირადი ისტორიებიგადავიტანოეკრანზე,რამდენადაცსაინტერესოუნდაიყოსისი ნი. არ მიყვარს, როდესაც ქალ რეჟისორთა ფილმებში მათი კონკრეტული ბიოგრაფიებიიკითხება“. მიუხედავად იმისა, რომ ფილმის სცენარი გადაღების პროცესში არ არ სებობს, მისთვის, როგორც რეჟისორისთვის, დოკუმენტური კინოს ხიბლი, ავანტიურადაამავდროულად,სირთულეცსწორედამაშია.„ყოველისცენა ერთგვარიმოგზაურობაა,რომლისფინალიცწინასწარარვიცი.საფინალო ვარიანტი ბევრია, ისევე როგორც ცხოვრებაში. მთლიანი ფილმის ხედვა, ფორმადასტრუქტურაყოველთვისწინასწარმაქვს,მაგრამმისიცალკეუ
film
p r i nt
film
p r i nt
35
თინათინ გურჩიანის ინსპირაცია ცხოვრებიდან მოდის. ნამდვილი გმირებითა და ისტორიებით შექმნილი ფილმები მისთვისაც და მაყურებლისთვისაც რეალურ პერსონაჟთა სახეების, გრძნობებისა და ემოციების გამოხატვას ემსახურება.
36
ლიელემენტებიდაემოციურიშეფერილობა,განწყობა,სიმძაფრისხარისხი უკვეგადაღებისპროცესშითვითონგმირებისცხოვრებასდამომხდარმოვ ლენებსმოაქვს.საბოლოოშედეგიჩემთვისაცძალიანსაინტერესოა.“ რეჟისორისაზრით,იდეასადადრამატურგიასთანერთად,იმისთვის,რომდო კუმენტურიკინოეკრანებზეგადიოდესდაფართომაყურებლისგულამდემიაღ წიოს,შესაბამისიხარისხიცაუცილებელია.ამისათვისკიშესაბამისიდაფინან სებაასაჭირო.„მეკატეგორიულადარვეთანხმებითეროვნულიკინოცენტრის სტრატეგიას,რომელიცდოკუმენტურდამხატვრულკინოსგადაღებისსირთუ ლისდამიხედვითგანასხვავებსდადოკუმენტურიკინოსთითოპროექტზემხატ ვრულიკინოპროექტისდაფინანსებისმაქსიმუმერთმეათედსგასცემს,უმეტეს შემთხვევაშიკი–ნაკლებსაც.ჩემიაზრით,ესკარგშედეგებსარმოუტანსქარ თულდოკუმენტურკინოს,რომელიცგანვითარებისისედაცარცთუისემაღალ საფეხურზეა.დოკუმენტურკინოს,თავისიგმირებისადაისტორიებისავთენტუ რი ემოცურობით, დრამატურგიისა და სტილისტურ ხერხთა მრავალფეროვნე ბითდღეისათვისგაცილებითმეტიშეუძლია,ალბათმხატვრულკინოზებევრად მეტიც კი.“ ამის შექმნა მხოლოდ რეჟისორების საინტერესო იდეების, ინიცია ტივებისა და შესაძლებლობების თანაფარდობით არის რეალური. მაშინაც კი, როცასამივემათგანისერთობლიობასმესამეკომპონენტი–შესაძლებლობა– აკლია,ახალგაზრდარეჟისორები,თინათინგურჩიან ისმსგავსად,მოტივაციითა დადიდიენთუზიაზმითქმნიანწარმატებულფილმებს.
ფიცი თინათინსფიციაქვსდადებული.ჯერკიდევბავშვობაში,როდესაცყველა მოვლენადაყველაწიგნი,რომელიცმასზეემოციურადდიდზეგავლენასახ დენდა,უნდოდაკინოდექცია,დებდაფიცს,რომაუცილებლადმოახერხებდა მათ კინოდ გადაქცევას. ზოგიერთი ასეთი ფიცი ფიცად დარჩა, თუმცა არის ისეთები, რომლებსაც ჯერ კიდევ ინახავს. თომას მანის „სიკვდილი ვენეცი აში“ამმოვლენისერთისაინტერესონაწილია.ბავშვობაშიფიქრობდა,რომ ამნაწარმოებ ისმისეულვერსიასშექმნიდადამხოლოდშემდეგნახავდავის კონტისნამუშევარს.დროგავიდა,„შემდეგამნაწარმოებმაჩემთვისაქტუა ლობადაკარგა,მაგრამისფილმიდღემდეარმინახავს.ფიციფიცია...“⣿
film
p r i nt
~ს ე
ე
ტი~
(
)
ნინოკალანდია,ილუსტრაციათათიანადარეიშვილი
38
5 გრძ YounevercloseyoureyesanymorewhenIkissyourlips Andthere’snotendernesslikebeforeinyourfingertips You’retryin’hardnottoshowit,baby Butbaby,babyIknowit You’velostthatlovin’feelin’ Whoathatlovin’feelin’ You’velostthatlovin’feelin’, Nowitsgone,gone,gonewhoaohoh
ამპერიოდშიბრიტანულისატელევიზიოსერიალისBlackMirrorისგავლე ნისქვეშვარდატექნოლოგიებისუსწრაფესიგანვითარებამაფიქრებს,სამ ყაროჩემსთავლწინყოველდღიურადიცვლება.სპეცპროექტის,„5გრძნო ბა“,იდეაცფილმისშედეგადაღმოცენებულიშეგრძნებებიდანგაჩნდა... თუ ინდივიდს შეგრძნებების დონემდე დავშლით, საინტერესოა, როგორ წარმოაჩენს ამას კინო: 5 ავტორსა და მათ ესსეებს სპეცპროექტი აერთი ანებს, თითოეული მათგანი კინოსა და იმ ერთ გრძნობაზე გიამბობთ, რო მელიც მათი მეხსიერებისთვის შეგრძნებების დომინანტია. ასახავენ იმას, რასაცხედავენ,ესმით,აგემოვნებენ,ეხებიანდაამახსოვრდებათ. ამწუთებშისიმღერასვუსმენ,რომელიც სიყვარულისშეგრძნების შესაძ ლოდაკარგვასადაიმაზეა,თუროგორნელაილევაის.ამბობენ,სიყვარუ ლი5ძირითადშეგრძნებასაერთიანებს,აერთიანებსდაუგულებელჰყოფს, დიახ,იღებს–აერთიანებსუარყოფს.სწორედამასუწოდებენბრმასიყვა რულს,არცერთშეგრძნებასრომარაღიარებს. კინომადამ იანისდამისი,შესაძლოა,მთავარი,აუხსნელიგრძნობის–სიყ ვარულისეკრანზეგადატანასცადა.ხუთიშეგრძნებაკინოშიეტაპობრივად ჩაერთო,ზუსტადისე,როგორცნამდვილისიყვარულისასხდება;პირველად მატარებელიშემოვარდა,თვალმადაინახადაშეეშინდა,შემდეგთვალთან ერთადხმაცჩაერთო,მუნჯიკინოკინოსტალგიურწარსულსდარჩა;ახლა კინოთეატრებშისპეციალურიფირფიტებისდარიგებაც დაიწყეს,რომლზეც ხელისგასმითეპიზოდებშისხვადასხვასუნისაღქმაშეგიძლიათ;
film
p r i nt
ნობა P.S.შეგიძლიათიპოვოთესსიმღერა.ისსიყვარულისდაკარგვასშეგრძნე ბებისშეცვლითასახავს:You’veLostThatLovingFeeling
film
p r i nt
39
კინოსჯერარაქვსსაშუალება,გემოებიგაგასინჯოთ,თუმცა,შესაძლებე ლია,ამშეგრძნებასსწორედმაშინვიყენებთ,როცაკარგიფილმისნახვის შემდეგმისიგემოდიდხანსმიგვყვება–მოდით,ამასრეცეპტორ ისმეხსიე რებავუწოდოთ. სულრამდენიმეწელიწადიდარჩაიქამდ ე,ვიდრეკინოსამყ აროშიშეხების შეგრძნება ჩაერთვება. ზუსტად ვიცი, რომ ეს დრო დადგება და ისიც ვიცი, რომ ამას ნამდვილად მოვესწრები. ეს იქნება შოკი თითოეული ჩვენგანის თვის, ხოლო ბუნებრივ ი მოვლენა – ჩვენი შვილებისთვის. ისინი შეძლებენ მთვარიგმირისკანსშეეხონ,შესაძლოადასწრებისეფექტიიმდენადმაღალი იყოს,რომთქვენფილმისგმირიცკიგახდეთ,თქვენთვისსპეცსცენარიცდა იწერება, შეძლებთ ჩაერთოთ და იმოქმედოთ. კინო შეძლებს დაიტიოს ყვე ლაშეგრძნებითისიმულაც ია.მაგრამყველაზემთავარიისმომენტიიქნებ ა, როდესაც კინოეკრანიდან გმირი გადმოვა; დიახ, შეხვალთ დარბაზში, მოკა ლათდ ებით ეკრანის წინ, გახსნით გამაგრილებ ელ სასმელს, მოიმარჯვებთ ბატიბუტისყუთსდაჰოპ,მოშიებულიპერსონაჟიჩაყოფსხელსთქვენსბატი ბუტიანყუთში.მოდითდა,მოულოდნელობისგანწონასწორ ობასნუდაკარ გავთ?ამდროსშიშით,მოულ ოდნელობით,სიხარულ ითთუნებისმიერისხვა გამღიზიანებლით გამოწვეული ვესტიბულ არული აპარატის დისფუნქცია წა მიერია:აქროლდებითდადაეშვებით...წონასწორ ობისშეგრძნება,რომელიც სწორედვესტიბულიარულიაპარ ატითიმართება,სივრცეშიორიენტაციასდა მდგრადობას უზრუნველყოფს. მეცნიერები დღემდე დავობენ, შეიძლება თუ არაისადამიანისძირითადშეგრძნებებშიჩათვალონ. თუ შეყვარებულობის პერიოდში თქვენზე იტყვიან რომ დაფრინავთ, ანუ მიწაზემყარადარდგახ ართ,შეიძლებაჩავთვალოთ,რომსიყვ არულმაყვე ლაისბარიერიდაძლია,რომელიცსხვაშეგრძნებამვერშეძლო;ხოლოთუ თქვენი სიყვარული ხელიდან სათითაო შეგრძნებებად გეცლებათ, ეცადეთ, მყარადდადგეთფეხზედასივრცეშისიმძიმისცენტრისწორადგაანაწილოთ; გახსოვდეთ,რომსამყაროიცვლებაყოველღდიურადდაამისნახვაღირს.
~ს ე
ე
ტი~
ხმა და ხმაური
40
[ნიკონერგაძე]
ერთიამერიკელიმეგობარიმყავს,რომელიცჰოლივუდ ში, ცნობილ კინოსტუდიაში მუშაობს ხმის რეჟისორად. საღამოს ვსვამდით, სიტყვას მოჰყვა და ვკითხე, ‒ რო მელკინოსაქვსყველაზემაგრადხმაგაკეთებული–მეთ ქი.კინოარვიცი,მაგრამსცენასგეტყვიო,‒მიპასუხა. აქ ერთი წამით დავაპაუზებ და გამოგიტყდებით, რომ ისტიპიჩემიმეგობარიარარის.ერთიინტერნეტფორუ მიდან ვიცი. არც დაგვილევია არასდროს, არც ვიცნობ საერთოდდაარცისვიცი,რაჰქვიასინამდვილეში.მაგ რამ,რაცწავიკითხე,ჩანდა,რომთავისისაქმეიცოდა. მოკლედ, ყველაზე მაგარი სცენა, ჩვენი საქმის კუთხით, მგონია,რომარისეპიზოდი„სოციალურიქსელიდან“,რო დესაცკლუბშისხედანდალაპარაკობენო.ფილმიკიმინა ხავს,მაგრამ,ცხადია,ისსცენაარმახსოვდადაიუთუბზე ვნახე.ბევრიარაფერიხდება‒კლუბშისხედანცუკერბერ გი,მისიმეგობრებიდაჯასტინტიმბერლეიკიდალაპარაკო ბენ.ისტიპიასეხსნიდათავისარჩევანს,‒ძალიანრთული გასაკეთებელია,რომთანაჩვენო,რომხმაურიანადგილას არიან,კლუბში,დათანყველასიტყვაგესმოდესო. მეკიისსცენა,როგორცგითხარით,სულარმახსოვდა, მაგრამ დავფიქრდი და მივხვდი, რომ ალბათ მართალი იყო.ხმაბუნებრივიუნდაიყოს,ამიტომმასმაშინუფრო აქცევყურადღებას,როდესაცცუდადააგაკეთებული.ამი ტომაცაა,რომნამდვილიპროფესიონალისნაშრომიშეუმ ჩნეველირჩებახოლმე. სამაგიეროდ,ძალიანკარგადჩანსხოლმე,როგორიმუ შავესფილმზე;ოღონდ,ტექნიკურიწუნისთვისხაზისგას მა,მგონი,ცუდტონადითვლება.იცით,რამდენიფილმი მინახავს,რომელიცთავიდანბოლომდეგადახმოვანებუ ლიადასიცარიელისშესანიღბადმუსიკაადევს?მინიმუმ ხუთი,რაცახლაგამახსენდა.ისეალბათმეტია.
film
p r i nt
41
film
p r i nt
42
~ს ე
ე
ტი~
არადა,პროფესიონალებისაქართველოშიცარიან.ზო გი დილის 7 საათზე დგება, სიჩუმის ხმა რომ ჩაწეროს. ზოგჯერმათაცაფასებენ. უმეტესადკიმაინცჰგონიათ,რომესენიანცოტაგიჟე ბიარიან,ანკიძალიანატრაკებენ. ახლასრულიადსაპირისპიროცვახსენოთ–აი,ხმარომ წინაპლანზეგამოდისდაგულშიგირტყამს;სიმღერარომ კადრსშეერწყმებადაერთადრომსულსხვარაღაცგახდე ბა.აი,„კურსდამთავრებულში“რომსაიმონისდაგარფან კელისსიმღერებია.ქართულისიტყვა„დააკვდა“მემგონი, მაგისთვისმოიფიქრეს.ან„დონიდარკოში“ისტიპიTears forFearsისსიმღერისქავერსრომმღერის.თანისე,რომ აღარცარავისახსოვს,რომMadWorldმაგისიარაა. კარგი სიმღერა საშუალო ფილმსაც გადაარჩენს. გახ სოვთ, მიშელ პფაიფერიანი Dangerous Minds? რა თქმა უნდა, გახსოვთ. ყველას ახსოვს. პროდუსერთან, ჯერი ბრუკჰაიმერთან ინტერვიუ წავიკითხე, სადაც იხსენებს, ‒როდესაცფილმიფოკუსჯგუფებსვაჩვენეთ,ყველადა იჯღანა,‒ესრასისულელევნახეთო.რაშეცვალესფილ მში?ფილმში–არაფერი,უბრალოდქულიოს„განგსტას პერედაიზ ი“დაადეს.ჰოდა,აჰა,ყველასახსოვსეს1995 წლისმართლაც,უკეთესშემთხვევაში,საშუალ ოფილმი. (ამასთან არაფერ შუაშია, მაგრამ ქულიოზე უნდა გითხ რათ ‒ რამდენიმე წლის წინათ, კონცერტის დროს გა დაწყვიტა, ხალხშ ი გადამხტარიყო, რომ, ხომ იცით, იმათ დაეჭ ირათ და ხელებზე გადაეტარებინათ. ოღონდ არავინ დაიჭირა.ქულიოცძირსდაეხ ეთქა.ამდროსვიღაცოხრები ეცნენდაძვირიანისაათიდაძეწკვებიშეხსნეს.ფეხსაცმე ლებიცკიმოპარეს.ესისე,ვიფიქრე,უნდაგცოდნოდათ.) ქართულ ფილმებში ნაკლებად მახსენდება, რომ აი, – „დააკვდეს“ სიმღერა სცენას. საუნდტრეკებზე არ ვლაპა რაკობ(„ისაქარის“რომმესმისხოლმე,ახლაცმაჟრია ლებს)დაარციმასვამბობ,რომქართულკინოშიძალიან ბევრი კარგი სიმღერა არ არის (ნეტა მუსიკალური ნიჭი მქონდეს–ეგრევე„მედაჩემძველტყავისჩანთას“გავ მიქსავდი).მაგრამუმეტესშემთხვევებში,ძველქართულ ფილმებშიუფროსასიმღერონომრებიახოლმე,არა?ანუ, მოქმედებაჩერდებადასიმღერასვუსმენთ.აი,მაინცდა მაინც არ მახსენდება, მანამდე არსებული სიმღერის რე კონტექსტუალიზაციარომხდებოდესსადმე.(ყველასტა ტიაშიუნდაიყოსერთიგრძელი,უცხოსიტყვამაინც.) ისე, უკვე ბევრი წელია, ქართული კინოსთვის აღარც კარგი სიმღერები იწერება. ერთი ნიაზის სიმღერა მახ სენდება, მესამე ყარაბაღის საუნდტრეკი ‒ ნინი ბადუ რაშვილირომმოულოდნელადსრულიადგადასარევმი სამღერსმღერის. სხვაარმახსოვს. ოჰ, რამდენი სიყალბე გამოსჭვივის ხოლმე ქართვე ლი მსახიობების აბსოლუტური უმეტესობის ხმებიდან. მძულხართ,გესმით?მძულხართ!⣿
film
p r i nt
სინემა-სუნები [გიორგიკეკელიძე]
film
p r i nt
43
ჯერსალომეკიკალეიშვილიშემეხმიანა,მერესადღაცნი ნოკალანდიაშემხვდადადამიზუსტა,‒ეგრეწარმომიდგე ნია,შენკინოზედასუნებზეუნდადაწეროო;სურნელებაზე ანუ.გათვლაეგეთიიყო,პარადოქსულისაქმემეწარმოები ნა‒ის,რაციგრძნობოდა,მაგრამწარმოდგენაშეიძლება. ვეჭვობ,სულტყუილიმოლოდინიჰქონდანინოს.ორჯერ შევხვედრივართნეიტრალურყავაზედაინტელექტუალუ რიკაცივგონივარ.ალბათასეთიწინადადებიუნდამეწე რა: ბერტოლუჩის უდაბნოს ქვიშის სუნი მოაქვს, ქარის სუნიდასიცხის.აბა,სხვარაარის,„ცისსაბურველქვეშ?“ კიმკიდუკიკიდევთევზისქერცლისსუნია.კუნძული.ნა ვები.თევზზეშორეულადგამახსენდადა„პოლინაპლაჟ ზე?“ტალღებისშეუმჩნეველმარილშიარეულისიტყვების სუნია რომერი. უაზრობა გამოდის? აბა, რა არის ეს გაუ თავებელი დიალოგები. ყნოსვას გაგიუქმებს. გრინუეის მზარეული ხომ საერთოდ შემწვარი კაცის სუნს აყენებს დაჯობს,მეზობელიოთახიდანუყურო.დაალმადოვარი, თუალმოდოვარი?თუროგორიწერება?ვიცი,რომამაზე ქართველიკინომცოდნეებიდღემდედაუნდობლადდავო ბენ.პედროარისიაფიბორდელისშესასვლელისსუნი‒ რეზინის,ჭუჭყიანიფარდისდაგზააბნებულისუნამოების. ბუნებისსუნიგნებავთ?‒რათქმაუნდა,იასუძიროოძუს უძირო ჩასუნთქვა გვიანდელ ყვავილებში. სინთეზური? რამე ზბიგნევ რიბჩინსკის. თეოდოროს ანგელოპულოსი. ნისლისნოტიოსუნი.განუმეორებელირამ.რადგანბერ ძნებზემიდგასაქმე,ამერიკაცგავიხსენოთ‒კასავეტესი. ნიკი არა, ჯონი. სუნების მონაცვლეობა ჩრდილებივით. დაბნევა.სხვაცხვირისმოთხოვნა.მაიკლლი?მაიკლლის სუნი არ აქვს. აი, ხომ მაგრად მივაყარე. თან დაგარწმუ ნეთ,რომსხვანაირიკინოცნანახიმაქვს,თანუნდაგითხ რათ‒სულსხვამიმართულებითწერასვაპირებ.
44
~ს ე
ე
ტი~
„რაბინია იზაურას“ მიმართულებით. პირველი სუნები მანდ იყო. ოღონდ ეკრანიდან კი არა, „ფეჩიდან“. ბარბა რიზმებითვწერ,რადგანაცსუნსაცბარბაროსულიეთქმო და.დამწვარიხაჭაპურის.თანძროხააღარიწველიდადა შესაბმისად:ვაშლისხაჭაპურის.ამაზესაშინელიარაფერი შეგეყნოსოთ.მაგრამცნობისმოყვარეობისსურვილიხან დახან შიმშილსაც ძლევს. ამიტომაც ამოოხრვები თქვენ უფრო გეკუთვნოდათ იზაურა და ლეონსიო, ვიდრე ხაჭა პურს.დაე,ესუკანასკნელიშურითხელმეორედდაიწვას. „დვაოინოი უდარ“. ვან დამი. ეს არის მეზობლის გა ხურებულიპრისტავკისსუნი.ძველია,რუსულიადამა ლევე უშვებს, მთელ ფილმს ეს სუნი გასდევს ყნოსვით საუნდტრეკად. ახალი წლის სუნი ‒ „ირონია სუდბი“ ანუ „გაამოთ“. ან „კუჩხი ბედინერი“. საგანგებოდ ვთქვათ, რომ ეს სა ერთოდმკვლელირამაა‒არიცი,საიდანმოდის.ჩვეუ ლებრივიზამთარია,ერთირიგითიდღე,მაგრამსუნიკი სხვააქვს.ცაცსხვანაირია‒ღრუბლიანითუუღრუბლო. საშობაოღვეზლისაარიყოს‒ახლაყველგანაცხობენ, მაგრამიმდღესგანსაკუთრებულია.ცხადია,განწყობის საქმეა,თუმცამცირეჯადოზღაპრობაცმგონია. კუბრიკის „ფართოდ დახუჭული თვალები“ პირველ კურსზევართუსადღაცახლომახლო,დაისდროა,მა სონები და დობროლუბოვი და როზენკრეიცერები და ლოჟები და ორგიები და სხვა მისთანანიც. ეს ფილმიც ამაზე გვეგონა და მთელი სამეგობრობო ვუყურებდით, ვითარცა ჩვენი მომავალი მოქმედების ერთგვარ ინსტ რუქციას.ამფილმსმდარელუდისსუნიდამიწისთხი ლის სუნი აქვს, და სავარაუდო მსოფლიო მართვისას მონახვეჭივირტუალურიმილიონებისაც. ზოგჯერ პოპკორნის სუნიც შეიმჩნევა. აი, მეგობარი წავა და ხათრით გაყვები. მრავლტანჯული დი კაპრიო, რეპი და ფიცჯერალდის გაბახება. აქ უკვე პოპკორნი ხდებამთავარიდავინმესაინტერესოთუზისუკან,თვა ლისპერიოდულიგაპარება. არისფილმები,რომელთაცლოგინისთეთრეულისსუნი აქვს, „გერლფრენდთან“ ერთად რომ უყურებ თავზეზე წარგადაფარებული.რამეისეთი,არადუნედაკარგი.კოე ნებისმოხუცებისადგილიაქარარის,ანდერსონისმაგნო ლია და თუნდაც ტარანტინოს ნაბიჭვრები. რომ არ უნდა ჩაგეძინოსდაშიგდაგიშგადალაპარაკებაცშეიძლება. ესარისჩემისინემასუნები;ნაწილი,რაცგამახსენდა. სხვებზემერედავწერ.ისეგემოებზეცარიქნებაუინტე რესო.⣿
film
p r i nt
45
film
p r i nt
~ს ე
ე
ტი~
მექსიკური წიწაკა
46
[დიანაანფიმიადი]
ყველაფერიურთიერთკავშირშია–ამასჩემიცხოვრების ერთ ყველაზე რთულ საღამოს მივხვდი, როცა სახლში მისვლამდებაზარშიგავიარედაყველასახის,ფერისადა ჯიშისწიწაკავიყიდე,რაციშოვებოდა.მერეშინმისულმა სამზარეულოს მაგიდასთან მოვიკალათე, გვერდით დი დიჭიქითწყალიმოვიდგიდაყველაწიწაკაშევჭამე,ყვე ლა!–წითელიც,ყვითელიცდამწვანეც...წარმოიდგინე, რამდენისაყვირიაყვირდაერთხმად,რამდენიშუქნიშანი აინთო,მაგრამ,სამაგიეროდ,დეპრესიასგადავრჩი. სწორედ იმ, მწარე და სურნელოვან საღამოს ვნახე ეს ფილმი,წიგნიწაკითხულიმქონდა. საერთოდ,ვერვიტყვი,დიდიკინომანივარმეთქი,მი უხედავადიმისა,რომბერძენიზორბაშეიძლებაბაბუა ჩემზემეტადმიყვარს;დაჩემიგენიალურითანამემამუ ლის,თეოანგელოპულოსისრამდენიმეფილმიცხადში ხომ ნანახი მაქვს და სიზმრადაც რამდენჯერმე, მაინც წიგნებიმირჩევნია.ჰოდა,იქნებამიტომაც,ეკრანიზაცი ებიმაინტერესებსგანსაკუთრებით. ლაურ აესკიველის„როგორცწყალიშოკოლადისთვის“ შემთხვევითწავიკითხე,კულინარიულირეცეპტებისძებ ნისას;ამწიგნისმიხედვითშექმნილიფილმიც,როგორც გითხარით,კულინარიულემოციურიშემოტევისასვნახე. ლაურაესკიველიძალიანცნობილიმექსიკელიმწერა ლია, მაგიური რეალიზმის წარმომადგენელი. მასზე ამ ბობენ,მარკესირომქალიიყოს,მისნაირადდაწერდაო. თავისი ყველაზე ცნობილი რომანი „როგორც წყალი შოკოლადისთვის“ 1990 წელს გამოაქვეყნა, რომანმა ძალიანდიდიწარმატებამოუტანაავტორს,სხვადასხვა ლიტერატურულიპრემიით დაჯილდოვდადამისმიხედ ვითგადაღებულიფილმიკიარაერთიკინოფესტივალის გამარჯვებულიდაკინოგაქირავებისლიდერიგახდა. სიყვარული დიდი ძალაა, განსაკუთრებით იმ შემთხვე ვაში,როცამასრაიმედაბრკოლებაეღობება.ესდაახლო
film
p r i nt
47
film
p r i nt
48
~ს ე
ე
ტი~
ებით იგივეა, ორთქლი არ გამოუშვათ ქვაბიდან, სადაც სიმინდის წვნიანი იხარშება. წიგნში მოთხრობილი თუ ფილმადგადმოცემულისწორედამგზითიქცევაკულინა რიულვულკანად,რომელიცთავისგზაზეარავისინდობს. ალფონსო არაუს ფილმის მთავარ გმირს, ტიტას, რო მელსაც მემკვიდრეობით გადმოეცა კულინარიული ჯა დოქრობის ნიჭი, წინაპართა წესჩვეულების მიხედვით სიყვარულისდაგათხოვებისუფლებაარაქვს.მან,რო გორც უმცროსმა ქალიშვილმა დედას უნდა მოუა როს. არადა, ის შეყვარებულია, მისი სიყვარული ორმხრივია –პედროსაცუყვარსიგი,თუმცა,ტიტასდედისგანუარის მიღების შემდეგ მის უფროს დაზე ქორწინდება, იმისთ ვის, რომ საყვარელ ქალთან ახლოს იყოს – აი, ასეთი არეულიდაჩახლართულიამბავია. მე არ ვაპირებ ფილმის მხატვრულ ღირსებებზე, მის პრობლემატიკაზე, მაგიურისა და რეალურის შერწყმასა დამოკლედ,ასეთამბებზესაუბარს,გითხარით,დიდიკი ნომანიარვარმეთქი...უბრალოდ,მინდარამდენიმესრუ ლიადჯადოსნურრეცეპტზემოგიყვეთ,რომელიცჯერხომ წიგნიდანდავიზეპირე,ხოლოროცაეკრანზევნახე,უფრო სწორადვიგემე,მერეარასდროსდამვიწყებია.ესისკერ ძებია,მექსიკურისამზარეულოსუზარმაზარისაბადოდან, რომლებიცცვლიანპერსონაჟთაბედს,რადგანწინაპართა რეცეპტები, როგორც ეთნოკულტურა, საუკუნეებით დაგ როვილიცოდნა,ამბისმთავარიგმირის,ერთიჩვეულებ რივიმექსიკელიგოგოსძალადათავისუფლებაა. საშობაო ღვეზელები სარდელით, საქორწინო ნამცხვა რი „ჩაბელა“, რომლის ცომის მზადებისას ტიტამ იმდენი ცრემლი ჩააყოლა, რომ ლამის მთელი სტუმრები დაწამ ლა. შინაური მწყრები ვარდის ფურცლებით – ამ კერძის მზადებისასსატრფოსნაჩუქარივარდისთაიგულიგამოი ყენა,რომელიცისემაგრადჩაიხუტა,რომეკალმადაკაწ რა და შეყვარებული გოგოს სისხლმა წითლად გააფერა დავარდები.სისხლმადავარდისესენციამჩვეულებრივი კერძიაფროდოზიაკადაქციადასასწაულებიდაატრიალა. ინდაურისრაგუსეზამითადანუშით,ღორისკუდისწვნი ანი–სამკურნალოკერძი,გახუხულიპურინაღებითადა სხვადასხვა ხმელი ხილით, ნამდვილი მექსიკური შოკო ლადიდასამეფოკრენდელები–შოკოლადისამნაირიკა კაოთიმზადდება,ხოლოსაშობაოკრენდელებსუზრუნვე ლიბავშვობისგემოაქვს. წიგნის ფინალში, ბოლოსდაბოლოს ნებარდართული სიყვარულისას მისი სატრფო მეტისმეტი ემოციისგან კვდება;ტიტაცთავსიკლავს–ცეცხლისგანთავისდაღ წევასარცცდილობს.თუმცა,ცოცხალიამისირეცეპტე ბიშთამომავალთასამზარეულოებში,რეცეპტებიძველი მექსიკისა, რომელიც ცეცხლზე შემომდგარი შოკოლა დივითთუხთუხადაგემრიელია. გემრიელი ფილმის მეტი რა მინახავს, მაგრამ ასეთი დასამახსოვრებელიჩემთვისარცერთიყოფილა.⣿
film
p r i nt
კინო, როგორც არამხოლოდ OBSERVABLE UNIVERSE [გიორგიკიკონიშვილი]
49
ტრივიალურადდავიწყოთ–თვალიადამიანისერთერ თი ყველაზე მნიშვნელოვანი ორგანოა, რომელიც, რო გორც გვეუბნებიან, გვაძლევს საშუალებას, დავინახოთ რეალობა.ის,რასაცთვალითვხედავთ,არისუტყუარი, – ამბობენ მეცნიერები. თუმცა, დიდი ეჭვი მაქვს, კინო რეჟისორებიასეარუნდაფიქრობდნენ. ასტრონომიაში არსებობს ასეთი ტერმინი – Observable Universe–ხილვადისამყარო,ანუ,სამყაროსმხოლოდის ნაწილი,რომელსაცვხედავთკაცობრიობისმიერშექმნილი ყველაზე ძლიერი ტელესკოპიდან. სხვა ყველაფერი, რაც მის მიღმაა და ჯერ არ გვინახავს, რაკიღა ჰაბლზე უფრო ძლიერიტელესკოპიჯერაცარგაგვიშვიაკოსმოსში,მხო ლოდფანტაზიების,თეორიებისადავარიაციებისსაგანია. თუკიჩვენი,ადამიანისთვალისზომას,თუკიჰაბლისტე ლესკოპისზომასმთელსამხილვადსამყაროსზომასთან შევაფარდებთ,მიღებულიმასშტაბებიიმდენადშიშისმომ გვრელადგაგვიცრუებსიმედს,რომამხილვადსამყარო ში ჩვენს თვალს, თავს, ჩვენს მიერ შექმნილ საუკეთესო
film
p r i nt
50
ელოვნების ნიმუშებს, ყველაზე გიგანტურ ნაგებობებს, ხ დედამიწასდაჩვენსსაკუთარგალაქტიკასაცკი,რომელ საც ყოველ დღე, შეუიარაღებელი თვალით ვუყურებთ ცაზე, მინიატურულ პიქსელადაც ვერ ვიპოვით სამყაროს რუკაზე. ამიტომაც ამბობენ მასშტაბებით შეშინებული ჭკვიანიმეცნიერებიასეგანწირულად,რომსამყაროსშე სახებვიცითმხოლოდის,რასაცვხედავთ.თუმცა,მგონი ტყუიან. მეცნიერებიფრთხილიხალხია.მათ,რათქმაუნდა,აქვთ ფანტაზიები, თეორ იები, სამყაროს მუშაობის მილიონი ინტერპრეტაცია, მაგრამ საკმარისია დავუსვათ კითხვა, – „რატომ ხდება ეს?“ – რომ ვითომ სხვა არაფერზე ფიქ რობენ,სხვაარაფერიდაუშვიათ,არუფანტაზიორიათ,გი პასუხებენმხოლოდიმას,რაზეცხილულიფაქტისდადება შეუძლიათ. სამაგიეროდ, მათზე ბევრად არაფრთხილები, შეიძლება ითქვას,თავხედებიც კი ვართჩვენ – არამეცნი ერები.ჩვენშეგვიძლიაყველაფერზევიფიქროთ,ვიმაიმუ ნოთ, დავუშვათ, არ დავუშვათ, წარმოვიდგინოთ და და ვინახოთ; დავინახოთ მაშინაც კი, როცა თვალს ვხუჭავთ – სიზმარში და შემდეგ, მეცნიერებისგან განსხვავებით, რომლებმაცჯერდანამდვილებითარიციან,რაარისსიზ მარი, გაუთავებლად, თავდაჯერებულად ვიტიტინოთ, რა ტომვნახეთესსიზმარი?რისიგამოძახილიაანრაგველის? ჩემნაირიპერვერტივუაერისტისთვის,ხანფარულად,ხან კისრულიადთავხედურადრომვაკვირდებიყველაფერსა დაყველას–ყველგან,თვალისწორედაცრომგანსაკუთ რებულიმნიშვნელობისორგანოა.თვალიდაგონება,რო მელიც მიღებული ვიზუალური ინფორმაციის მილიარდი სახით გადამუშავებისა და ინტერპრეტირების უფლებას მაძლევს (ხომ ვთქვი, მეცნიერი არ ვართქო?). ვუყურებ ჩაცმული ადამიანის სხეულს და წარმოვიდგენ მას გახ დილს,მერეჯამბაზისფორმაში,მერესექსისდროს,მერე ლექციაზე,სამსახურში,ბანაობისას,ძილისასდა.ა.შ.თვა ლისა და გონების, ანუ ვიზუალური აღქმაგამოსახვისა დაფანტაზიისესკომბინაცია,თქმადაცკიარღირს,რომ ყველაზე „კინოშნიკური“ ამბავია. პერვერტი ვუაერისტის ჯოხი მხოლოდ ჩემზე რომ არ გადატყდეს, თავადაც ხომ
film
p r i nt
~ს ე
ე
ტი~
51
film
p r i nt
52
~ს ე
ე
ტი~
გახსოვთ,რამდენვიზუალურიმიჯადისახებადალაგდება ერთიმარტივიგამოსახულებათქვენსგონებაში?დავინა ხავთ და იმ წამიდან ისე ადვილად ავაწყობთ, დავშლით, შევინახავთანგადავაგდებთნებისმიერგამოსახულებას, ვაპამპულავებთჩვენსნებაზე,რომნამუსიცკიარშეგვა წუხებს,რატომვიკისრეთჩვენსთავზეღმერთისფუნქცია დარატომგადავაწყეთსამყარო. და ასე აწყობს და შლის სამყაროს – კინო! შექმნის დღიდან, ზუსტად იმ წამიდან, რაც ძმებმა ლუმიერებმა კაცობრიობას ჯადოქრობა მოუწყვეს და მათ თვალწინ, კინოეკრანზე,იმწუთასიქარარსებულიუზარმაზარიმა ტარებელი ჩააქროლეს, იმ წამის ჩათვლით, როდესაც ჯეიმს კამერონმა სრულიად ახალ პლანეტაზე ცოცხალ არსებათა ახალი რასა შექმნა ზღაპრულ სამყაროში – „ავატარი“. აწყობს, შლის და აპამპულავებს რეალობას, რომელსაცჩვენც,ფრთხილიმეცნიერ ებივით,ვუწოდებთ მხოლოდიმას,რასაცვხედავთ. მაგრამ, სად გადის ზღვარი რეალურსა და ირეალურს, ხილულსადაუხილავსშორის,რა თქმა უნდა, არც მეც ნიერებმა იციან, არც რეჟისორებმა და არც ჩვენ – არა მეცნიერმამაყურებლებმა.საკმარისია,ლუმიერებისკი ნოჩვენებისდასრულებისასმაყურებლისთვ ისგვეკითხა, რა საგანი დაინახეს, დიდი ეჭვი მაქვს, ყველა მათგანი გვიპასუხებდა,–„უზარმაზარიმატარებელი“,თუმცაალ ბათარავინიტყოდა,რომსინამდვილეშიმათითვალები მხოლოდკინოეკრანსმისჩერებოდა. შესაძლებლობაიმისა,რომდავინახოთის,რაცაქდა ახლა არ არსებობს და ვერ დავინახოთ ის, რაც ჩვენს თვალწინაა,ნამდვილადგვიცრუებსწარმოდგენებსჩვე ნიObservableUniverseისშესახებ.ჭკვიანიმეცნიერისა და დამჯერი მსმენელის მითი მომენტალურად ინგრე ვა, როგორც კი მივხვდებით, რომ ჩვენი, მაყურებლის გარდა, არსებობს რეჟისორი, რომელიც პროექციით „გვაბოლებს“; უფრო მეტიც, ჩვენი მოუსვენარი გონება იმასაც დაუშვებს, რომ მაშასადამე, არსებობს ღმერ თი, რომელიც ზუსტად ასე „აბოლებს“ ჰაბლის ტელეს კოპში მომზირალ ასტრონომს (რომელიც შემდეგ ჩვენ „გვაბოლებს“, რომ მან „დაინახა“) და აი, აქ კი ნამდ ვილად სასიამოვნოა იმის წარმოდგენა, რომ სინამდვი ლეში,ჩვენ,ყველა,არაუბრალოდხილულირეალობის, არამედჩვენისაკუთარითვალითდანახული,უთვალავი ჯადოქრული პროექციის გროვაში ვარსებობთ, ვსხედ ვართდაპირდაღებულნივუმზერთკინოეკრანს.⣿
film
p r i nt
კანი, კინო და ფუნქციები [მაკალდოკონენი]
film
p r i nt
53
ა) სუნთქვა, დაცვა, თერმორეგულაცია, სეპონირება, ექ სკრეტორული, მეტაბოლური, ენდოკრინული, რეცეპ ტორული, იმუნური – ეს კანის ფუნქციებია. საქმე ზუსტ მეცნიერ ებასთანმაქვს,ამიტომვერაფერსდავამატებან გამოვაკლებ. ბ)„ფილმსდასაწყისი,შუანაწილიდადასასრულიუნდა ჰქონდეს, თუმცა, მითითებული თანმიმდევრობის დაცვა სავალდებულოარარის“,–ესფრანგიკინოკრიტიკოსის ჟანლუკგოდარისსიტყვებია. გ) კანის ანატომიური ფუნქციების კინოხელოვნებასთან დაკავშირებადღესჩემიამოცანაა,ამიტომ„გ)“პუნქტის შემდეგსაქმეზეგადავალ. კინესტეტიკი გარემოს აღქმისა და ინფორმაციის გადამუ შავებისმიხედვით,ადამიანებითურმეაუდიალებად,ვიზუ ალებადდაკინესტეტიკებადვიყოფით.კინესტეტიკისთვის გარესამყაროსაღქმისმთავარიინსტრუმენტიკანია–კა ნით უნდა წაიკითხოს, შეიცნოს, დაიმახსოვროს და მომა ვალშიგაიხსენოსკიდეც. ზუსტი ციფრები სმარტ-მიდგომებიწამში1 000 000ბიტინ ფორმაციასვიღებთ,ჩვენისხეულისყოველსანტიმეტრზე საშუალოდ25რეცეპრტორიაგანთავსებული,თითისწვერ ზეკი3000.წუთში75კილომეტრისიგრძისნერვულიბოჭ კოებ იანგარიშსაბარებსტვინსყველაფრისშესახებ,რაც ჩვენს კანს ეხება. შეგრძნება, სამყაროსთან ჩვენი ფიზი კურიკავშირისგარდა,სამყაროშიჩვენსინდივიდუალურ არსებობას და მის არაორდინალურ აღქმასაც გულისხ მობს. ჩვენი შეგრძნებების ზღვარს განა ის კანი ადგენს, რომელშიც ვცხოვრობთ? აკი, შეხების გარეშეც მშვენივ რადშევიგრძნობთ,თუნდაც,კინოსრომვუყურებთ:იქარ ვართ,მაგრამგადავაადგილდებით,სხვასვნებენ,ჩვენკი გვტკივა,სხვამიირთმევს,ჩვენკივაგემოვნებთ,სხვასუყ ვარს,ჩვენსმუცელშიკიპეპლებიდაფარფატებენ,სხვაგა ნიცდის,ჩვენკითვალზეცრემლიგვადგება.მეცნიერული დოგმებიუგულვებელყოფილია,არავითარმერკელისუჯ რედებში,კრაუზესსხეულებსადარუფინისდაბოლოებებ შითანამიმდევრულადგამავალიმპულსებთანარგვაქვს საქმე და მუდამ ასე ხდება ობსკურის კამერიდან თუ ფა
54
რადეის მოწყობილობიდან მოყოლებული, თანამედროვე ციფრულტექნოლოგიებამდე. სხეულით დამახსოვრებულიჩემშიკინესტეტიკიმოვიხმე, თვალებიდავხუჭე,სმენადავიხშე,სურნელებიუგულვე ბელვყავიდა...ორიფილმიდამაჩნდასხეულზე. Un Homme et Une Famme (კლოდ ლელუშის „ქალი და მამაკაცი“) იმპროვიზაციის ორიგინალური მეთოდები, სპონტანურიდიალოგები,შავთეთრიდაფერადიკადრე ბის მონაცვლეობა სმენისა და თვალის განსაკუთრებულ დაძაბვას არ მოითხოვს. ფილმი მარტივად იწყება (დედა შვილს„წითელქუდას“უამბობს)დამარტივადგრძელდე ბა, ვინაიდან უბრალო, ადამიანური ემოციებით დატვირ თულიპასაჟებიმოჩანს:მამაკაციქალსსაკუთარიხელით აჭმევს,ბოკალითღვინოსასმევს,ცხენებზესხედანდაქა ლიმამაკაცსთვალიდანრაღაცასუღებს,მამაკაცსსკამზე ხელიუდევსდაქალისმკლავსეხება,20იანწლებშიპო პულარულსატრფიალოსიმღერასავტომობილისრადიო შიბოლომდეუსმენენ,მათირეაქციებიდეტალიზებულია, მამაკაცი მანქანიდან გადმოდის, შემოუვლის, კარამდე მიდის, აღებს, ქალი გადმოდის... რეჟისორს სურს, კანის რეცეპტორიდანტვინამდედაუკანმომავალიგზასკურპუ ლოზ ურადგადმოსცეს,ამიტომწამებიწუთებამდეხანგრ ძლiვდება,შესაბამისად,შეგრძნებებიცმძაფრდება. „თუ მსახიობმა უნდა იტიროს, ჯობს, ზურგიდან გადა იღოთ, მისი ცრემლების დემონსტრირება საჭირო არ არის, ისედაც ყველამ იცის, როგორ ტირის ადამიანი. უმჯობესიამისიზურგიაჩვენოთ,უფრომეტადიმოქმე დებთწარმოსახვაზე“,–ესქშიშტოფკიშლოვსკისსიტყ ვებია. სწორედ მსგავსი რაკურსები აქცევს 28 წლის კლოდ ლელუშის ფილმს შეგრძნ ებად – ერთ „მარტივ“ შეგრძნებად სიყვარული რომ ჰქვია და შეხების გარეშე კანისყველარეცეპტორისგაღიზიანებასგულისხმობს. (კიმ კი-დუკის „ცარიელი სახლი“) ქალი საკუთარ თავს (ფოტოსურათს)დაშლის(დაანაკუწებს)დაგადააწყობს. მამაკაცი კი სრულყოფილებამდე შეუმჩნეველი ხდება. მანამდე კი სხვის ცარიელ სახლებში ცხოვრობენ: ის ვენებენ, მიირთმევენ, ალაგებენ, სარეცხს რეცხავენ, გაფუჭებულ ნივთებს აკეთებენ, სამახსოვრო ფოტოებს იღებენ. თითქმის არ საუბრობენ. ერთი თუ დუმილით სთავაზობს ან ეკითხება, მეორე დუმილითვე იღებს, უარყოფს და პასუხობს. ამგვარი კავშირი ერთმანეთის პრობლემებისღრმადგაგებისსაშუალებასაძლევთ. კიმ კიდუკის ფილმებს ძირითადად სხეულით უნდა უც ქირო.კიმკიდუკსშეუძლიაუსიტყვოდაგატკივოს,გაგამ წაროს, აგაღელვოს, შეგაყვაროს, გაგაფრინოს. კანი ხან გეწვის, ხან ჭიანჭველებით იფარება, ხან ნეტარების ჟრუ ანტელიგივლისდასწორედამდროსმოდისკინოსადაკა ნისყველაფუნქციამოქმედებაში,სწორედამშემთხვევაზე ამბობსბერნარდობერტოლუჩი–კინოშიიმისთვისდავდი ვართ,ერთიოცნებარომგავიზიაროთო.⣿
film
p r i nt
~ს ე
ე
ტი~
55
film
p r i nt
"მამა"–წარმატება ლოკარნოშიდაახალი სახექართულკინოში
56
[მაიაცეცაძე]
პოსტსაბჭოთაპერიოდი,მძიმესოციალურირეალობა,იმდროისთვისარა დამაიმედებელყოველდღიურრუტინაშიჩართულიორიახალგაზრდაძმადა მოულ ოდნელიშეხვედრაწლებისწინგაუჩინარებულმამასთან...ლადოსდა ნიკასმამისმიმართბევრიკითხვადაუგროვდათ,თუმცამამისდუმილიმათ ინტერესსკიდევუფროამძაფრებს.უფროსიძმალადოთავსგადახდენილი დრამატული ინციდენტის შემდეგ თავადვე პოულობს ჰაერში გამოკიდებულ კითხვებზეპასუხს–ერთიოჯახისდრამატულიისტორიაახალგაზრდაკინო რეჟისორმადათაფირცხალავამმოკლემეტრაჟიანფილმში„მამა“გააერთი ანა.მიუხედავადქრონომეტრაჟისსიმცირისა,ფილმიმოკლემეტრაჟიანინა მუშევარია,მასმაყურებლამდესათქმელიბოლომდემიაქვს. „მამა“საქართველოსეროვნულიკინოცენტრ ისკონკურსშიგამარჯვებული პროექტია,რომლისგანხორციელებაშიცსახელმწიფოსუბსიდიასთანერთად კერძობიზნესიცჩაერთოდაფილმისგადაღებაშიფინანსურიმონაწილეობა „თიბისი“ბანკმამიიღ ო.აგვისტოშიფილმსლოკარნოსსაერთაშორისოფეს ტივალზედიდიწარმატებახვდაწილად–საუკეთესომოკლემეტრაჟიანფილ მადაღიარეს.შვეიცარიისქალაქლოკარნოში,რომელიცსაერთაშორისოკი ნოფესტივალს1946წლიდანმასპინძლობს,წელს,ღიაცისქვეშმოწყობილ საგანგებოსივრცეშიქართველირეჟისორებისფილმები8000მამაყურებელ მა იხილა. დათა ფირცხალავას მოკლემეტრაჟიანი ფილმი „მამა“ კინოფეს ტივალის საკონკურსო პროგრამაში, იმედისმომცემი ტალანტების სექციაში „ხვალინდელილეოპარდები“იყოწარდგენილი.აღსანიშნავია,რომლოკარ ნოსკინოფესტივალიცნობილია,როგორცაღმოჩენებისფესტივალი.მრავა ლირეჟისორისათუმსახიობისწარმატებულიკარიერახომსწორედაქ,ლო კარნოშიდაიწყო. აღმოჩენაგახლავთქართველიმაყურებლისთვისფილმისმთავარიროლის შემსრულებელი,24წლისსანდროკალანდაძეც,რომელიცფილმშიუფროსი ძმის, ლადოს როლის შემსრულებელია. ლონდონში მცხოვრები ახალგაზრ და მსახიობისთვის „მამა“ ქართველ რეჟისორთან მისი სადებიუტ ო ნამუშე ვარია.სანდროთბილისშიდაიბადადაგაიზარდა.მართალია,მისიცხოვრე ბადადღისწესრიგიფილმისგმირისგანსრულიადგანსხვავებულია,მაგრამ როგორც თბილისში გაზრდ ილს, ლადოსთვისაც მისი თანატოლი ბიჭების პრობლემებიარცისეუცხოიყო.ალბათკიდევუფროამიტომაცარგაუჭირდა ამ როლის თამაში და როგორც თავადაც აღნიშნავს, გადაღების პროცესში ვეგრძნობდანელნელა,როგორიზრდებოდამასშილადოსპერსონაჟი.ხე ლოვნებისსფეროყოველთვისიტაცებდა,თუმცაროდესაცჯერიპროფესიის არჩევაზე მიდგა, შავი ზღვის უნივერსიტეტში ჩააბარა. ნახევარ წელიწადში მიხვდა,რომიქმისიადგილიარიყოდაკანადაშიგაემგზავრა„ფილმიდატე
film
p r i nt
ფოტონიკოტარიელაშვილი
57
film
p r i nt
58
ლევიზიის“ერთწლიანკურსზე.კანადიდანლონდონშიგადაინაცვლა,სადაც უკვე სამსახიობო კურსი გაიარა. ქასთინგის შედეგად დრამის წამყვან სკო ლაში მოხვდა და ბაკალავრის სამწლიანი კურსის დაუფლებას შეუდგა. ინგ ლისსა და კანადაში რამდენიმე სპექტაკლში ითამაშა. პირველი კინოროლი კიინგლისელრეჟისორთანუილიამოლდროიდთანერგო,ფილმში„ცოდვა“. რომლისგადაღებებიცსაქართველოშიმიმდინარეობდა.დათაფირცხალავას საერთომეგობარმადააკავშირა,რომლისგანაცფილმისქასთინგისშესახებ შეიტყოდამონაწილეობისმისაღებადმივიდა. სანდროკალანდაძე:„პატარაეტიუდიჩავწერეთდათავიდანვეგავუგეთერ თმანეთს.მეცდადათაცმივხვდით,რომერთიდაიგივეტალღაზევართ,ერ თნაირად ვაზროვნებთ. ვიცოდი, რომ კარგი ფილმი გამოვიდოდა, შიგნიდან ვადევნებდი თვალს პროცესს და ბოლომდე მჯეროდა რეჟისორის ხედვის. მინდა,სამომავლოდერთადისევრაიმეკარგიპროექტიგავაკეთოთ.ქართ ველ რეჟისორთან ეს ჩემი პირველი თანამშრომლობა იყო. საერთოდ, კინო ცოტა მაშინებს, რადგან თეატრი უფროა ჩემი საქმე. მიმაჩნია, რომ თეატრ შიუფროცოცხალიპროცესია.სრულიადგანსხვავდებაერთმანეთისგანკინო დათეატრი,მაგრამდათასთანმუშაობამმიმახვედრა,რომარიანრეჟისორე ბი,რომლებთანაცკინოშიშევძლებმუშაობას.მომეცაშესაბამისისივრცედა დრო, რომ პერსონაჟი გაზრდილიყო ჩემში და არ მეთამაშა ზედაპირულად. ბევრსვსაუბრობდითპერსონაჟზე,მისისტორიაზე,თუსადდაიბადა,გაიზარ და, როგორ გარემოში ცხოვრობდა, რას აკეთებდა... ეს ყველაფერი კი მეხ მარება გარდასახვის პროცესში. მიუხედავად იმისა, რომ ფილმის გმირთან საერთო თითქმის არაფერი მაქვს, მაინც არ გამჭირვებია გადაღების პრო ცესი. გადაღებები ფილმის სიუჟეტს თანმიმდევრულად მიჰყვებოდა და მეც თანდათანუფროდამაჯერებლადვგრძნობდიამგმირს.თავისუფლებაცმნიშ ვნელოვანია მსახიობისთვის, რისი უფლებაც მოგვცა დათამ. მაგალითად, ტექსტირჩებოდაიგივე,რაციყოაზრობრივად,მაგრამსიტყვებიროგორცგა რემოებასმოერგებოდა,ისეშემეძლოშემეცვალა.“
film
p r i nt
film
p r i nt
59
სანდრომიიჩნევს,რომლოკარნოშიმიღწეულიწარმატებაფილმისშემოქ მედებითიგუნდისთვისძალიანმნიშვნელოვანია,თუმცათავადსაფესტივა ლოპროცესებშიჩართულინაკლებადარის.მისიცხოვრებისპრიორიტეტი წარმატებისმიღწევამდეჯერსასწავლოპროცესია.თუმცა,ახარებსქართუ ლიკინოსპროგრესიდაისიმედისმომცემიპროექტები,რომელიცსაბოლო ოდქართულკინემატოგრაფსწარმატებასმოუტანს. სამშობლოშიარდადეგებზეჩამოდის;თუმცა,დასვენებააქაცარგამომდი სო,–ამბობს.იმდენადშეეჩვიალონდონურსამუშაოტეპს,რომდატვირთული დღისწესრიგიცხოვრებისწესადექცა.სანდროკალანდაძე:„სამშობლოდან შორსყოფნამაინცგარკვეულსირთულესთანაადაკავშირებული.აქრომჩა მოვდივარაკლიმატიზაცია,აქაურრეჟიმზეგადმოწყობამიჭირს.თანროდე საცვგრძნობ,რომწასვლისდრომოახლოვდა,იგივეტემპსდაურთიერთო ბებსუნდადავუბრუნდე,თავიდანესეცმიჭირს.ლონდონიცივიქალაქიაარა მხოლოდტემპერატურით,არამედურთიერთობებისმხრივაც.იქმარტოხარ, მაგრამესმაინცკარგია,იმიტომ,რომვითარდები,ძალიანდიდდროსუთმობ ინფორმაციისმიღებას.“ ერთისასწავლოწელიბაკალავრისკურსზეგასავლელიაქვს.ამბობს,რომ თუკიგასულიორიწელისასწავლოპროცესიძირითადადტრენინგებსეთმო ბოდა,მესამე,პროფესიონალურითვალსაზრისით,ყველაზემნიშვნელოვანი წელია. მსახიობის ოსტატობის გარდა, თეატრის რეჟისურაც ძალიან აინტე რესებს. სურს, რეჟისურას ინგლისში ან გერმანიაშ ი დაეუფლოს, იმისთვის, რომსაბოლოოდმსახიობობადარეჟისორობაერთმანეთსშეუთავსოს.არც მორიგფილმშიმონაწილეობასგამორიცხავსდაარცსამშობლოშისპექტაკ ლისდადგმისალბათობას.იქამდეკიჯერშემოქმედებითადკიდევუნდაგაი ზარდოს,ბევრრამეზედაფიქრდესდა,ვისთვისბანალური,მაგრამსაკუთარი თავისთვისმნიშვნელოვანიმისიაშეასრულოს–სამშობლოსგამოადგეს.⣿
ცხოვრების წესი ნინოკალანდია,მაკაკევლიშვილი/ფოტონიკოტარიელაშვილი
გახსოვთდიაფილმი?პოზიტიურფირზეფოტოგ რაფიულგამოსახულებათარიგი,რომელიცთი
60
თოეულჩვენგანშიბავშვობისგახსენებასიწვევს. მოდით დავიწყოთ თავიდან, იმ პერიოდიდან, როცა კინო ნელნელა იქმნებოდა და იხვეწე ბოდა.ვიდრეშექმნილიფილმები638Gტექნო ლოგიებისდახმარებითეკრანიდანგადმოვაან პირიქით – ეკრანში ჩვენს ტრანსპ ორტირებას შეძლებს, შევხედოთ დიაფილმს, იმ ადამიანე ბისცხოვრებისწესზეშექმნილფოტოპროექტს, რომლებსაც განსხვავებული წვლილი შეაქვთ კინოს განვითარების პროცესში, პორტრეტებს მიღმაკი,აუცილებლადდაინახავთტექსტშიგა ცოცხლებულკადრებსმათიცხოვრებიდან. ფოტოპროექტიექპერიმენტია,ესარისერთგ ვა film
p r i nt
ფ ~ ფტე ს ტ ი ვ ა ლ ე ი ~ტ ი
რიმოკლემეტრაჟიან იფილმიკინორეჟისორზე, კინომსახიობზე, მწერალსა და სცენარისტზე, კინომცოდნეზე, კინოს მხატვარსა და კინომუ წესი“წარმოგიდგენთკინოსფეროსექვსიგანს ხვავებულიპროფესიონალისისტორიას,რომე ლიცფრაზებისგავრც ობით,მათიდასრულებით და ასოციაც იურ ი მეთოდით აისახება. ჩვენ არ გიამბობთმათსაქმიან ობასადამათსფეროში მიმდინარე სიახლეებზე; გვსურს დაგანახოთ თქვენთვ ის უკვე კარგად ცნობილი პერსონა ჟებიახლოხედით.შევეცადეთ,მოკლეინტერ ვიუებითწარმოგვეჩინამათიცხოვრებისწესი, რომლებშიც,ფრაზებზეუფრომნიშვნელოვანი, ფრაზებსშორისდარჩენილისივრც ეა. film
p r i nt
61
სიკისშემქმნ ელზე.ფოტოპროექტი„ცხოვრების
არჩილქიქოძე
62
მწერალი
ბავშვობაში მქონდა სათამაშო... დიდი ცხენი. ერთ დღესაც გაღვიძე ბულსცხენისხვაადგილზეგადაადგილებულიდამხვდა.რომვიკითხე, თუ რა მოხდა, მითხრეს, ‒ მოეპრიანა და წავიდაო. ეს „მოეპრიანა“ ჯადოსნურისიტყვამეგონა.ვფიქრობდი,რომღამესათამაშოებიმოპ რიანებასიწყებენ.ვითომმეძინახოლმე,მინდოდა,მომეტყუებინასა თამაშოები,რომმოძრაობადაეწყოთ. ყველა ადამიანს აერთიანებს...პლანეტა,რომელსაცვიყოფთ,ყველას უნდაიყოსბედნიერი. ყველაფერი მოსაწყენი იქნებოდა... სიყვარულისადაშეყვარებულობის გარეშე. როცა მარტო ვარ...ძალიანკარგადვარ.არმესმისადამიანების,რო მელებსაცარუყვართმარტოობა. მიყვარს... როცაგამომდისსაქმე. ქართულ კინემატოგრაფში... ახლაარისრამდენიმეკარგიფილმიდა კიდევმეტიგაკეთდება,თუახალგაზრდებსსაშუალებამიეცემათ. 90-იანები... ისეთი რამეა, რაც ჩემი თაობის ადამიანებისთვის მუდ მივადჩვენსგვერდითარის,ისე,რომთანარგვინდაიქითგახედვა. ეს იყო ჩვენი საზოგადოებისთვ ის დიდი გამოცდა, რომელიც ბევრმა ვერჩააბარა. ყველაზე დიდი პრობლემა... ინფანტილიზმია, ზრდის „არსურვილი“, რეალობისთვალებშივერჩახედვა. ჩემს ქალაქს... იმდენადკარგადვიცნობ,რომთავსუფლებასმივცემ, არ მიყვარდეს. ქალაქი, რომელსაც სულ გავურბივარ და სულ ვუბ რუნდები. რაც ასაკში შევდივარ...ჭკვიანიქალებიმომწონს. თუ კითხულობთ წიგნებს... ესძალიანკარგია.ადამიანიშეიძლებაორ მარამემგაზარდოს‒წიგნისკითხვამდამოგზაურობამ.წიგნისკითხ ვაცთავისებურიმოგზაურობაა. მაქვს წესად... ყოველთვისთანმქონდესყვითელირვეული‒ჩანაწერე ბისთვის. ტელეფონი...მახსენებსცუდამბავს,ხშირადგამორთულიმაქვს,ძა ლიან ცოტა ადგილი დარჩა საქართველოში, სადაც არ იჭერს და იქ მიყვარსყოფნა. სიტყვა...სახიფათორამეა,სიტყვისძალისმჯერა. ჩიტები... პერიოდულადპურსმაჭმევენ.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
63
film
p r i nt
თეოხატიაშვილი
64
კინომცოდნე
ჩემი დაკვირვებით... ადამიანებზემათითითებიდახელისმოძრაობა ბევრრამესამბობს. არ მაინტერესებს... როგორცხოვრობენჩემიმეზობლები. ჩემი მშობლები... კარდინალურადგანსხვავდებიანჩემგან,თუმცადი დიროლიმიუძღვითჩემსჩამოყალიბებაში.სწორედიმიტომ,რომარ მოინდომესჩემი„გამოსწორება“,ვარასეთი,როგორიცვარ. მეშინოდა და მეშინია... მარტოობის,თუმცამიყვარსკიდეც.ამწინა აღმდეგობრიობას ჩემზე უკეთ ალბათ ბუნუელი ახსნის, ‒ „მიყვარს მარტოობა,ოღონდიმპირობით,რომპერიოდულადჩემიმეგობრები შემოივლიან“. ჩემი ქალაქი... უჟანგბადო, ეგზოტიკური, უპატრონო, მაგრამ მაინც (ჯერკიდევ)ძალიანლამაზია. როცა ხარ ახალგაზრდა...გაქვსმეტისიგიჟისჩადენისუფლებადასა შუალება. სექსუალურობა განისაზღვრება...ბევრიფაქტორით‒ზოგჯერშეიძლე ბაესიყოსგარეგნობაშიგამოხატული(პირველრიგში,თვალებში),ზოგ ჯერქცევაში(განსაკუთრებითცეკვისას)...ძალიანინდივიდუალურია. შენით ყველაფერს მიხვდები...უბრალოდადამიანებიარუტყდებიანთა ვისთავს. სამყარო ყოველთვის იქნება... ამოუცნობი. ის, რაც ყველა ადამიანს აერთიანებს... არისსიკვდილისშიში. 90-იანებში... ვცხოვრობდითნაცრისფერრეალობაში.რაღაცფრაგმენ ტებიამოვარდნილიმაქვს,იმიტომ,რომსტრესულიიყოდაარცმინდა, მახსოვდეს. კინო...არსებობს100წელიადაიარსებებს,სანამადამიანებიიარსე ბებენ. ქართული კინემატოგრაფი... მე მგონი, ცოტა მითიურია, თუმცა უდა ვოდ არსებობს, რომელსაც ძალიან დიდი ჩავარდნა ჰქონდა ბოლო ათწლეულებში.იმედიმაქვს,რომრაღაცახალიდაიწყება. კინო უნდა გადაიღო ისე... რომშენთავთანიყომართალი.ვიღაცასკი არუნდაეკეკლუცო,რაცნაღდადგაწუხებს(ანგახარებს),ისგადაიღო. კინოში ყველაზე მომხიბვლელი... სწორედ გზის მოტივია. პირველად მახსენდება ხოლმე ფელინის „გზა“, მერე გუნეის „გზა“, ასევე ჩარ ლის ფილმების დასასრული, გზაზე მიმავალი მაწანწალა ჩარლით, „უდარდელიმხედარი“დაასეუსასრულოდ... დიდი ხანია, მაწუხებს კითხვა... როდემდეიცხოვრებსჩვენისაზოგადო ება პოლარიზებული კატეგორიებით: ცუდიკარგი, მტერიმოკეთე, აგენ ტიმეგობარი... უნდა გიყვარდეს...საკუთარისისუსტეებიც,თუმცატკბობაშიარუნდა გადახვიდე,უნდამიიღოშენითავირაციონ ალურად.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
65
film
p r i nt
გიორგიგიორგანაშვილი
66
მსახიობი
ბავშვობაში მქონდა... ძალიან ბევრი კონსტრუქტორი, მე და ჩემ ძმას გვეძახდნენძმებკონსტრუქტორებს;გვქონდაასევეთვითმმფრინავები, რომლის დეტალებიც წებდებოდა; ჩემი ძმა ხატავდა, მე ვაწყობდი და მთელი ოთახი იყო ეს ჩვენი აეროდრომები, პოლიგონები, ტანკები და ჯარისკაცები,ქალაქიგვქონდაგაშენებული. არიან მოხუცები...რომლებიცშინაგანადახალგაზრდებადრჩებიანმუ დამ.დროისგარდა,ადამიანსყოვედღიურობააბერებს. ხელოვანისთვისყველაზემნიშვნელოვანი...გახსნილობაა‒თუარხარ გახსნილი, თუ არ შეგიძლია სამყარო შემოუშვა შენში, ხელოვანი ვერ გამოხვალ. სიამოვნებით ვითამაშებდი...კასავეტესთან–მსახიობიდანგამომდინა რეფილმსაკეთებსდაალბათ– ამიტომაც. მინდა ვისწავლო... ყველაფერი,რაცარვიცი.არმაქვსგავლილიქას თინგის ფსიქოლოგია. ჩვენთან ეს არ ისწავლება. ვხვდები, რომ მჭირ დებაუფროთავისუფალივიყოქასთინგზედაუკეთწარმოვაჩინოთავი. კარგია სცენარი... როცაწაიკითხავდახედავ,ზუსტადიცი,რაუნდაგაა კეთოშენ,უკვეწარმოგიდგენიაესყველაფერივიზუალურად. ამ ეტაპზე მუსიკა... მხოლოდფონია.2წლისწინათდავიწყეაუდიოწიგ ნებისმოსმენა;ამან,სამწუხაროდ,მუსიკამეორეპლანზეგადაწია. სიზმარში... ვაცნობიერებ, რომ სიზმარში ვარ, გამომდინარე აქედან, უფროთამამივარ.ვფიქრობ,ესერთიკარგიკარიმაქვსშეღებული. წელს ვიგრძენი... გული,აღმოვაჩინე,რომმაქვსდამივხვდი–სჯობს, მოწევასშევეშვა.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
67
film
p r i nt
თეათელია
68
კინოსმხატვარი
ყველაფერი დაიწყო მაშინ... როცადავიბადე...სულვხატავდი. როცა ვმუშაობ... არვცხოვრობ,მხოლოდვმუშაობ. მჯერა... რომყველაფერიუფროუკეთესადიქნება,ვიდრეარის. იუმორის გრძნობა... მგონი,მაქვსდამგონია,რომიუმორმაგადამარ ჩინასაერთოდ. ბავშობაში მქონდა ბევრნაირი სათამაშო... მე და ჩემი ბიძაშვილი ვაკეთებდით თოჯინების სახლებს. ის არქიტექტორი გამოვიდა, მე ‒ მხატვარი. ხატვა მიყვარს... დახანარმიყვარს‒მაშინ,როცაგადადისრუტინა ში,როცაუინტერესოშეკვეთაზევმუშაობ. ჩემი ქალაქი... მინდა,რომიყოსმწვანე. 20 წელიწადში... მემექნებასხვაპროფესია,ჯერარვიცირა. ჩემი საყვარელი ფერი... ყვითელია,მიყვარსსიცხე,მზე,სინათლე. არ ვიცი... როგორვცხოვრობდითინტერნეტსამყაროსგარეშე. სამყარო ყოველთვის იქნება...საინტერესო. ორირამ,რაცცალცალკევერწარმომიდგენია...თეთრიდაშავი. მინდოდა... გამოვსულიყავიექიმი,ოპერაციებსვუკეთებდითოჯინებს. ყოველთვის ვინახავ... ნახატებსდაჩანაწერებს. გზა... უნდაიყოსმწვანე. მენანება... დაკარგულიიდეები. შოკოლადი... ერთადერთი ტკბილეულია, რომელიც მიყვარს, ისიც ‒ მწარე.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
69
film
p r i nt
ქეთიმაჭავარიან ი
70
რეჟისორი
ჩემი დაკვირვებით... თუ ერთი ინგრედიენტი მაინც გაქვს, რაღაც კერძსგააკეთებ. ყოველთვის მჯერა... რომსიკეთეგაიმარჯვებს. ყველაფერი მოსაწყენი იქნებოდა... რომ არ იყოს პრობლემები და პრობლემებიდანგამოსავლისძიებისპროცესი. წარმატებაა... როცა იმას დაასრულებ, რაც დაწყებული გაქვს და არ მიატოვებშუაგზაში. როცა ვმუშაობ... სხვაარაფერიარმახსოვს. მეშინია... სიმაღლისდამარტოობის. ჩემი ქალაქი... დღეს არის ყველაზე არაპრაქტიკული, განწირული და უპატრონო. 20 წელიწადში... 20წლითუფროსივიქნები. განვიცდი კრიტიკას... მაგრამკრიტიკასაჭიროა,რათამერერამეშეც ვალო შენში და გააუმჯობესო. საქართველოში კრიტიკოსები არ წე რენ,მომისმენიაკომენტარებიჩემზეროგორცადამიანზე,მაგრამარა ჩემსშემოქმედებაზე. კინო ბევრნაირად უნდა გადაიღო... ისე,რომმაყურებლისნაწილსმო ეწონოს,მარტოშენთვისარუნდაიყოს,თუმცაისუნდაგადაიღო,რაც იციდაგრძნობ. ქართული კინემატოგრაფი... ახლაარისერთერთსაინტერესოფაზა ში.სწრაფადვითარდება,გამოდისმძიმეპერიოდიდან;ენთუზიაზმის წყალობით, რომელიც ეყრდნობა კარგ გამოცდილებას, ჰაერიდან არაფერიჩნდება. ბევრი დრო დავხარჯე... სანამმივხვდი,რომყველასარუნდაენდო. რაღაცპერიოდიბარიერიარმქონდა,იმაზემეტადვენდობოდი,ვიდ რესაჭიროიყო;კრიტიკულიდამოკიდებულებასაკმაოდგვიანგამო ვიმუშავე. ერთი სამკაული მქონდა... საყურე,ძალიანმიყვარდა,შეგნებულადგა ვაჩუქე. ყოველთვის თან დამაქვს... წითელიპომადადატელეფონი. სახლი...ყოველთვისასახავსადამიანს‒როცაშედიხარ,ყოველთვის ხვდები,ვინარისისადამიანი;ერთგვარისარკეაადამიანის,რათქმა უნდა,როცათვითონქმნისამსახლს.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
71
film
p r i nt
ნიკამემანიშვილი
72
მუსიკოსი
ყველაფერი დაიწყო მაშინ... როცა45წლისასაკშიპირველადმოვხ ვდიოპერისთეატრში,იქგადავწყვიტე,რომსწორედამსფეროსვუ კავშირებჩემსცხოვრებას. პირველ კურსზე... ბიბლიოთეკაში რაღაც ნოტი აღმოვაჩინეთ. ვერ ვხვდებოდით, რა იყო, უცნაური დამწერლობით იყო შესრულებული, როდესაც დავიწყეთ მისი შესწავლა და წყაროების მოძიება, აღმოჩ ნდა, რომ მისი ანალოგი არ არსებობს; ეს იყო ჩვენამდე მოღწეული პირველი საოპერო ნიმუში. ჯაკომო პერის მიერ დაწერილი ოპერა „ევრიდიკე“.მთელიოპერაგავშიფრედაგავაორკესტრედაიმდროის საუკეთესოსტუდენტურიძალებითდავდგით. ვფიქრობ წარმატებაა... როცა საკუთარი თავით უკმაყოფილო ხარ, როდესაცსხვებიშენითკმაყოფილებიარიან. ორკესტრის ხელმძღავნელობას სჭირდება... ყველა ის თვისება, რომ ლიდანაცარცერთიარმაქვს. მჯერა... რომგაცემულისიკეთეყოველთვისბრუნდება,მაგრამსულ სხვამხრიდან. მინდა ვისწავლო... ელექტრონულიმუსიკისახალიტექნოლოგიითკე თება. ბევრ ფილმებს შორის... რომელიცმინახავს,ყველაზემეტადიმოქმე დალარსფონტრიერისფილმმ ა„წყვდიადშიმოცეკვავე“. ერთი წლის წინ მივხვდი... რომკულინარიახელოვნებისბრწყინვალე დარგია. პარიზში, გრანდ პალეში, საქველმოქმედო საღამოზე მსოფ ლიოშეფმზარეულებისმიერმომზადებულიკერძებიდავაგემოვნე,ეს იყოდაუვიწყარი. ერთადერთი სახლი... რომელიცგამაჩნია,არისრაჭაში.სხვაგანდრო ებითვცხოვრობ. ჩემი ქალაქი... ეს არის მზე, სევდანარევი გამოხედვები, რაც ალბათ პოლიტიზირების მაქსიმუმით და ეკონომიკური შესაძლებლობების მინიმუმითარისგამოწვეული;დაბეჰემოტი... 13ივნისისმომდევნო დილას,როგორცკიმზეამოვიდა,აივანზეგამოვედიდადავინახეერ თადერთი ბედნიერი არსება ‒ რომელიც იყო ბეჰემოტი; წყლისა და ტალახისამხელამასამისაღტაცებასიწვევდა,ესბედნიერებისაურა რაღაცსინათლისდაიმედისმომცემიიყო. 20 წელიწადში... მინდა,რომჩემიქვეყნისმოქალაქეებმაარიცოდნენ არცერთიდეპუტატისსახელიდაგვარი.სანაცვლოდკი,მიიღონინ ფორმაციახელოვნებაზე.
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
73
film
p r i nt
მედია:მონოლოგიდან დიალ ოგამდე
74
[ქეთოგიორგობიანი]
1956წელს,როდესაცთენგიზაბულაძისადარეზოჩხეიძის„მაგდანასლურ ჯა“ კანის კინოფესტივალზე საუკეთესო საბავშვო ფილმის ნომინაციაშ ი იმარჯვებს,ფილმისვერცერთითანაავტორიკიცერემონიალსვერესწრება, ScreenAdvertisingWorldAssociationისწევრებიუკვემეორედატარებენრეკ ლამისსაერთაშორისოფესტივალს. რომელიც, სხვათა შორის, სწორედ კანის კინოფესტივალის ინსპირაციით შეიქმნა დევიზით – სარეკლამო რგოლების შემქმნელები, კინემატოგრაფის ტებზენაკლებადარუნდაფასდებოდნენ.ერთისიტყვით,სანამდასავლური სამყარო რეკლამის ხელოვნების დარგში აყვანითა და მისი საფესტივალო „მასალად“ ქცევითაა დაკავებული, საბჭოთა კავშირში რეკლამის მხოლოდ პროპაგანდისტული ფორმა არსებობს, კინო კი მკაცრ ცენზურას გადის და საერთაშორისოფესტივალებზემოპოვებულიაღიარებისშესახებავტორები ხშირშემთხვევაში,ვერცკიგებულობენ.(ისეკი,რეკლამასვინჩივისმოარუ ლიხმებითხომსსრკშისექსიცარარსებობს!). არადამალედასავლეთსამყაროსსექსუალურირევოლუცია,ჰიპები,LSD, ენდიუორჰოლიდამასთანერთად,არტისკომპიუტერიზაციადაინდუსტრია ლიზაციამოიცავს.ერთისიტყვით,დასავლეთშიპოსტმოდერნიზმისხანაე.წ. „მაღალიდამდაბალი“ხელოვნებისაღრევას,ინსტალაციურიარტისწარმო შობასგამოიწვევს,რაცშედეგად90იანებსადატელევიზორისკომპიუტერით ჩანაცვლებისპროცესსმოიტანს. დამაინც,ყველაგზაკანისკენმიდის–ისეთანტიდეკადენტურხელოვნება შიცკი,როგორიცრეკლამაა,თვითჰოლივუდისადა„ოსკარის“სამშობლოც აღიარებასკვლავკანისრეკლამისფესტივალზეეძებს.დაროგორცფრანგ მა ფილოსოფოსმა, ჟან ბოდრიარმა იწინასწარმეტყველა, სამყარო ნელნე ლა უახლოვდება მომენტს, როდესაც ტექნოლოგიურ პროგრესთან ერთად, კაცობრიობასაუცილებლადგაუჩნდებაკითხვა–ადამიან იმართლაცბუნების შვილიათუ,კლონირებისპროდუქტი.
film
p r i nt
film
p r i nt
75
სწორედტექნოლოგიურიწინსვ ლადასამყაროსდიგიტალიზაციაგააგრძ ე ლებსინსტალაციურიარტითდაწყებულპროცესსდამედიისფორმებსმონო ლოგისრეჟიმიდანდიალოგშიგადაიყვანს.დღესაღარააგამიჯნულიმთხრო ბელიდამსმენელი,მოქმედებადამაყურებელი. პრაქტიკულად, კინომ დიდი ეკრანებიდან ჯერ კომპიუტერის მონიტორზე, შემდეგ კი ჩვენს მობილურ დივაისებზე გადმოინაცვლა; შედეგად მივიღეთ მუდმივადგანახლებადიინტერაქციულიშინაარსისოც.მედიებ ისადაკომპი უტერულითამაშებისსახით,სადაცყველაჩვენგანისაკუთარიდრამატურგი ისმთავარიპერსონაჟია. „დღესუკვეკეთდებათამაშები,რომლებიცშესრულებისხარისხითჰოლი ვუდისფილმებსარჩამოუვარდებადაარცნაკლებიბიუჯეტიაქვთ“,–მეუბ ნებალაშაგოგუა,საქართველოშიერთერთიპირველიმობილურითამაშების შემქმნელიკომპანიის,„გიზგიზას“დამფუძნებელი,–„აქყველადეტალსექ ცევა ყურადღება: პერსონაჟის ვიზუალს, გარემოს – ფანტაზიის განვითარე ბისშესაძლებლობაშეუზღუდავია.დღეს,როდესაცმედიაასეთიგადატვირ თულია,რთულია,მიიქციომომხმარებლისყურადღება.ნიშურხელოვნებას საკუთარიმომხმარებელიჰყავს,თუმცაარვიცი,რამდენადმომგებიანიაეს ბიზნესისთვის.ამიტომ,კომერციისსფეროტექნოლოგიურადუფროსწრაფად ვითარდება.უკვეარსებობსვირტუალური„დივაისები“,სადაციკეთებსათვა ლეს და ალტერნატიულ რეალობაში ხვდები, შიგნით ხარ – თამაშში. ვფიქ რობ,კინოსამყაროცამმიმართულებითგანვითარდება.შესაძლოა,კონკრე ტულ სიუჟეტში შენ, როგორც მაყურებელი, მესამეხარისხოვანი პერსონაჟი იყო და თავად ღებულობდე დრამატურგიის განვითარებაში მონაწილეობას. ესყველაფერიფანტასტიკისსფეროაღარარის.ამტექნიკისგამოყენებაუკ ვეეროტიკულმასაიტებმაცკიდაიწყეს“,–გამოვტყდეთ,რამდენმაჩვენგანმა აღიქვაფანტასტიკისჟანრადსპაიკჯონზისფილმიHer,ისტორიამამაკაცისა დაელექტრ ონული„დივაისის“რომანტიულისიყვარულისშესახებ.ეპოქაში,
76
სადაცწინმჯდომადამიანთანაცკი,კონტაქტისნორმალურფორმადელექ ტრონული მიმოწერა მიიჩნევა, ინტიმური ურთიერთობები კი დიდი ხანია, გასცდაფიზიკურსაზღვრებსდავირტუალურისექსიუკვეაღარავისუკვირს. შესაძლოა,ვირტუალურიასისტენტი,რომელიცმამაკაცსყველაპრობლემას უგვარებს,მასდროისსწორადგადანაწილებაშიეხმარება,სასარგებლორჩე ვებსაძლევსდანამდვილიქალისგანგანსხვავებით,არცპრეტენზიებიაქვს მეტიდროისდათმობასთანდაკავშირებით,ჩვენსეპოქაშისაუკეთესოპარტ ნიორადაცკიაღიქმებოდეს(საინტერესოა,რასიტყვიანამაზეფემინისტები, რომლებიცჯერკიდევრამდენიმეათწლეულისწინჰიჩკოკსთავისფილმებში ქალისროლისუგულებელყოფაშიადანაშაულებდნ ენ). „კინო,ისევე,როგორცხელოვნებისსხვაფორმები,დღესერთმანეთსშეერწყა დაინტერაქციულიგახდა.რასაცადრევკითხულობდით,ახლა„ვაკლიკებთ“, შესაძლოა, ამ კლიკით შინაარსიც კი შევცვალოთ. 7 წლის წინათ ჩვენ ვიყა ვითადამიანები,რომლებსაცარჰქონდათსმარტფონი.თითქოს,ჩვენშიარა ფერი შეცვლილა, მაგრამ დღეს ყველანი სმარტფონში ვართ ჩამძვრალი. სა ხეზეგვაქვსმომხმარებლებისშექმნილივიდეოები,რომელთაპოპულარობაც უსაზღვროა.ვფიქრობ,ყველაზედიდიცვლილებამედიამსწორედაქგანიცადა –ადრეთუყველაფერიდაგეგმილიდაკულტურულჩარჩოშიმოქცეულიიყო, შეიძლებოდამსჯელობა,რასნიშნავსკარგისცენარი,კარგიკადრი,დღესნა ხავრომელიმე2წუთიანსამოყვარულოვიდეოს,სადაცარცკადრიასწორად დაყენებული,არცსცენარიაგამართული,მაგრამაქვსუამრავინახვადამო წონება.მთავარიაქარისშედეგი,მივიდეთმომხმარებლისგულამდედაარა წესები,რომლისგათვალისწინებითაცვღებულობთშედეგს“,–ამბობსლევან ლეფსვერიძე,კომპანია„ლივინგსტონის“გუნდისწევრი,რომელმაცსაქართ ველოსლუდ„34“ისკამპანიითწელსკანისსაერთაშორისორეკლამისფესტი ვალისპირველიჯილდო–ბრინჯაოსლომიმოუტანა.მიყვებაიმშთაბეჭდილე ბებისშესახებ,რაცკანშიმიიღო,– „უკვეშემუშავებულიატექნიკა,რომელიც საშუალებასგვაძლევს,გავაკეთოთ360გრადუსიანიფილმი–საითაცმაყურე ბელითავსმიატრიალებს,იქითგანვითარდებასიუჟეტი. გამოდის, რომ ყველა მათგანი საკუთარ ფილმს ნახულობს, რადგან გამო რიცხულია,ორმაადამიანმაერთდროულად,ერთიდაიგივერამდაინახოს.“ გამოდის,რომსიუჟეტისდეცენტრალიზაციასთანერთად,ფიზიკურიდავირ ტუალურირეალობისსრულიაღრევახდება;რაარისეს,თუარაბავშვობაში დაბრუნებისბუნებრივივნება,რომელიცალბათქვეცნობიერად,არასდროს გვტოვებს,თამაშისსურვილიხომჩვენიბუნებისგანუყოფელინაწილია,თა მაშის არქეტიპები კი, როგორც ვიცით, ყველა ეპოქაში, ცივილიზაციასა თუ კულტურაში უცვლელი რჩება. გამოდის, რომ ტექნოლოგიური პროგრესისა დაგადმოცემისფორმებისრადიკალურცვლილებასთანერთად,მთავარმა მოძრავებლად მაინც ფიქციის როლი რჩება. და თუნდაც იმის ფონზე, რომ როდესაცორიოდეათწლეულისწინათ,დასავლეთშიუკვედიგიტალიზაციის ხანა დგებოდა, ყველა სახლში მთავარ მოწყობილობად კომპიუტერი აღიქ მებოდა,ჩვენთანკიოჯახისმთავარწევრადჯერკიდევ„კერასინკა“მოიაზ რებოდა,პირველინაბიჯიუკვეგადადგმულია–კანშიარამხოლოდკლასი კის პროგრამაში, ელდარ შენგელაია ს ა და სერგო ფარაჯანოვის ფილმებით გვიხსენებენ(სხვათაშორის,CannesClassicsფესტივალისორგანიზატორებ მასწორედიმიტომშექმნეს,რომციფრულირევოლუციისფონზე,ნამდვილი კინოსფასეულობებისათვისკიდევერთხელგაესვათხაზი),არამედუკვე,სა რეკლამორუკაზეცმოგვნიშნეს.⣿
film
p r i nt
~ი
ტე
ვი
~
ახალიადამისშესახებ
მოდითდავიწყოთთავიდან.ვინარისშტეფანტოლციდარაუნდამას,უკვე24წე ლია,საქართველოში?
როცა 1990 წელს საქართველოში ჩამოვედი, ნამდვილად არ ვფიქრობდი, რომაქაურობაჩემიმეორესახლიგახდებოდა.არეულიპერიოდიიყო–ქვეყ ნის უკანასკნელი დღეები კომუნისტური რეჟიმის ქვეშ, ზვიად გამსახურდიას აღზევებადადაცემა.მაშინსადღაცოცდახუთიოდეწლისვიქნებოდიდათბი ლისისთეატრალურინსტიტუტშიჩავირიცხე,როგორცსულპირველისტუდენ ტიდასავლურიქვეყნიდან.არამხოლოდქვეყანაიყოჩემთვის,,ეგზოტიკური“, არამედმეთვითონაც,,ეგზოტიკური“ვიყავიქართველებისთვის.გარდაიმისა, რომმაქსიმალურადბევრქართულფილმსვუყურე(რამდენიმეშემოსაცმელ
ff ii ll m m pp rr ii nn tt
77
„ადამიმედიაპრიზიკულტურულიმრავალფეროვნებისთვის“ახალიპრო ექტია.ისაღმოსავლეთევროპისპარტნიორიქვეყნებისმედიადაკინოპრო ფესიონალებსაერთიანებს.კულტურულიინტეგრაციადამრავალფეროვნე ბა,ეთნიკურიდარელიგიურიუმცირესობები,დისკრიმინაციადამიგრაცია ‒ესიმთემებისჩამონათვალია,რომელზეც„ადამი“6ქვეყანაშიმედიაკონ კურსსაცხადებს.მასშიმონაწილეობისმიღებაშეუძლიათროგორცტელე მაუწყებლებს,ასევედამოუკიდებელპროდიუსერებს/რეჟისორებს,სტუდენ ტებსა და ჟურნალისტებს. პროექტს, რომელიც გავლენიანი სამაუწყებლო პარტნიორების და გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს დაფინანსე ბითხორციელდება,საინტერესოამოცანებიაქვსდასახული. პროექტის ხელმძღვანელია გერმანელი დოკუმენტალისტი შტეფან ტოლ ცი.მას,ქართველიმაყურებელისაქართველოშიგადაღებულიმისიბოლო ფილმით„სრულისვლითდასავლეთისკენ“იცნობს.
78
~ი
ტე
ვი
~
შიშეფუთნული,ხანდახანსულმარტოვიჯექიგაუთბობელკინოდარბაზებში), ენის სწავლაც დავიწყე, რამაც რამდენიმე ოჯახისა და ქართული კინოსამყა როს განთქმული არტისტის სახლისა და გულის კარი გამიღო; ამ არტისტთა შორის იყვნენ თენგიზ აბულაძე, ელდარ შენგელაია, რეზო გაბრიაძე, თემურ ბაბლუანი.ცხადია,ესპოლიტიკურადმძიმეპერიოდიიყო,ისევეროგორცმომ დევნოწლები,მაგრამჩემთვისსაქართველოშიგატარებულიპირველიწელი წადნახევარიალბათცხოვრებაშიყველაზეუფრომნიშვნელოვანიდროარის. ჩემთვისესლამისუსასრულოსაგანძურისძიებაიყო,კონკრეტულიკინოენის აღმოჩენა,რომელსაცაქამდეარასდროსშევხვედროდი.მართალია,არვფიქ რობ, რომ ყოველი ქართული ფილმი გენიალურია, მაგრამ ქართულ კინოში უდავოდერიაბრილიანტები,რომლისშესახებაცდასავლურქვეყნებშითითქ მისარავინარაფერიიცოდა,რამდენიმეკინოექსპერტისგარდა.დასავლეთის რამდენიმექვეყანაშიმიცხოვრია.მიყვარსსაფრანგეთიდაკალიფორნია,ხო ლოჩემმა,როგორცრეჟისორისსამუშაომარაერთიადგილიაღმომაჩენინა‒ დაწყებული ჩინეთით, კუბათი დამთავრებული, ან კიდევ იემენი თუ კანადის კლდოვანიმთები.მაგრამჩემი,როგორცრეჟისორის,სულისსამშობლოთბი ლისიადაარანიუიორკი,მიუნხენიანპარიზი–დასულერთია,რომელიქვეყ ნისპასპორტიმაქვსანსადდავიბადე. რატომდოკუმენტალისტიკა?
ბევრი ადამიანი დოკუმენტურ ფილმებს, შესაძლოა, მეორახარისხოვან ფილმებად, არანამდვილ ფილმებად აღიქვამს, რაღაც ისეთად, რის გამოც კინოშიარმიდიხარდარაშიცფულსარიხდი.მაგრამროცამიუნხენისკი ნოსკოლაში დოკუმენტალისტიკის ძალა აღმოვაჩინე, ეჭვიც არ შემპარვია, რომესისიყო,რისიკეთებაცმინდოდა. კიოლნშისაკუთარიკინოსაპროდუსეროკომპანიაFilmpunktდააარსეთ.რაპრო
ექტებზემუშაობთამჟამად?
film
p r i nt
როგორცვიცი,ერთერთიპროექტიქართულთემასდაქალებსუკავშირდება.
დიახ,2013წელსთბილისისსაერთაშორისოკინოფესტივალზე,ჩემიუკა ნასკნელიფილმისპრემიერისშემდეგჩემთანბრიტანელიმსახიობიმარიამ დ’აბომოვიდა.როგორციცით,ისცნობილიქართველიგენერლის,კვინიტა ძისქალიშვილია,რომელიც1921წელს,ვიდრესაქართველოსაბჭოთარეს პუბლიკადიქცეოდადადამოუკიდებლობასდაკარგავდა,ბოლშევიკებსებრ ძოდა.მარიამიდაინტერესებულია,რომთავისიისტორიამოჰყვეს–რომმას ქართულიფესვებიაქვსდარომგაარკვიოს,რასნიშნავსესფესვებიმისთ ვის. ასე რომ, საფუძველი ჩავუყარეთ პროექტს იმ დამოუკიდებელი ქალი არისტების შესახებ, რომლებიც დასავლეთ ევროპაში ცხოვრობენ, მაგრამ თვლიან, რომ მათი ნიჭი და კარიერა საქართველოსთანაა დაკავშირებუ ლი.ნინოკირთაძე,როგორცპარიზშიმცხოვრებიქართველირეჟისორი,ამ პროექტისნაწილიიქნება.ასევე,გვინდარომელიმექართველმუსიკოსთა ნაცვიმუშაოთ‒მაგალითად,ხატიაბუნიათაშვილთანანქეთიმელუასთან. მარიამის დედა ახლა 95 წლისაა და როგორც პირველი ქართველი პრეზი დენტის,ნოეჟორდანიასქალიშვილი,ერთერთიუკანასკნელიმოწმეა1921 წლისქართულიემიგრაციისა.სამწუხაროა,რომპროექტიჯერარდაფინან სებულა,არადაამქალბატონსიმდენირამაქვსმოსაყოლი...
film
p r i nt
79
სრულმეტრაჟიან დოკუმენტურ ფილმებში ვსპეციალიზდებით. ამჟამად, Filmpunktსამდოკუმენტურფილმშიაჩართული,ბიუჯეტიკი,ჯამში,1,8მი ლიონსშეადგენს,რაცჩვენსბიზნესშიდიდიფულია.აქედანმხოლოდ10% მოდისტელევიზიიდან.ესარარისკარგიტენდენცია,იმდენად,რამდენადაც საზოგადოებრივიტელევიზიაუფრომეტსუნდადებდესშემოქმედებითდო კუმენტალისტიკაში,რადგანესერთერთისაუკეთესოფორმაა,ჩვენისაზო გადოების განვითარებაზე იფიქრო; და ეს, თავის მხრივ, საზოგადოებრივი ტელევიზიისუმთავრესამოცანასწარმოადგენს. ამ მომენტში, ფილმის CAHIER AFRICAINის თანაპროდუსერები ვართ. ესააფილმიქალზე,რომელიცცენტრალურიაფრიკისრესპუბლიკაში(სადაც ამჟამადსამშვიდობომისიაშიქართველიჯარისკაცებიმონაწილეობენ),სა მოქალაქო ომის დროს გააუპატიურეს. ფილმის რეჟისორი შვეიცარიელი ჰეიდისპეკონია,ხუთწელზემეტია,რაციმქალებისისტორიებსადევნებს თვალს, რომლებიც არ გაჩუმებულან და ომის დანაშაულებათა მოწმეებად მოგვევლინენ. ასეთი დანაშაული კი ომის დროს განუწყვეტლივ ხდება და ყოველთვისყველაზესუსტსურტყამს. ჩემიპარტნიორიკომპანიაში,ტომასრიდალცჰაიმერი,ამჟამადორდოკუ მენტურფილმზემუშაობს.ერთსჰქვია,,გულისწადილისფერი“(TheColor ofYearning)დასვამსკითხვებსიმისთაობაზე,თურაამოძრავებსადამია ნებს, რა მოთხოვნილებები გვაქვს, რა გრძნობებს მივდევთ, რატომ ვდგე ბითყოველდილასდავფიქრობთ,რომცხოვრებასაზრიაქვს.რაღაცუნდა იყოს, რისკენაც მივილტვით. ხუთ სხვადასხვა ქვეყანაში გვქონდა გადაღე ბებიდაახლაპოსტპროდუქციისეტაპზევართ. მეორე დოკუმენტურ ნამუშევარს ტომასი ენდი გოლდსუორთისთან ერ თად აკეთებს. ენდი ბუნებაში მუშაობს და ჩვენს პლანეტაზე კაცობრიობის მიერ დატოვებულ ნაკვალევს იკვლევს, ტომასი კი ამ ახალი ფილმისთვის მას, რამდენიმე წელია, კამერით დაჰყვება. ამ ფილმის (სამუშაო სახელი: ,,ადამიანური შეხება“ [The Human Touch]) თანაპროდუსერი ედინბურგული SkylineProductionsია.2017შიგამოვა.
~ი
ტე
ვი
~
მგონი,უკვედროა,ვახსენოთდღესდღეობითთქვენიყველაზე
მნიშვნელოვანიპროექტი‒„ადამიმედიისპრიზიკულტურულიმრავალფეროვნე
80
ბისათვის“.საიდანმოვიდამისიშექმნისიდეა?
ჩემი კარიერის მანძილზე რამდენიმე კინო, თუ სატელევიზიო ჟიურიში ვიყავი, მაგრამ ერთი ასეთი ჟიურის როლი ბოლო წლებში ჩემთვის განსა კუთრებულადმნიშვნელოვანიგახდა.ვგულისხმობ,,ევროპულCIVISმედია პრიზსინტეგრაციისადაკულტურულიმრავალფეროვნებისთვის“.ესპრიზი ერთგვარ ქსელად იქცა მაუწყებლებსა და შემოქმედებით ტალანტებს შო რის მთელი ევროპის მასშტაბით; ფილმებზე, ჟურნალისტების პასუხისმ გებლობასა და საჯარო მედიაზე საუბარი ჩემთვის ყოველწლიური შანსია, შევხედო,რახდებაევროპაში;რატენდენციებია,რაპრობლემები,რარო გორ ვითარდება; ვინ დგანან მედიაწყაროების უკან და ვინ არიან გადაწყ ვეტილების მიმღებები სხვა ქვეყნებში. სამწუხაროდ, „CIVIS მედია პრიზი“ მხოლოდ ევროკავშირისა და შვეიცარისთვის არის ღია. ამდენად, როცა გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ გამოაცხადა, რომ აპირებდნენ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის კულტურისა და მედიის სფე როებში პროექტები დაეფინანსებინათ, ვიფიქრე, რომ შესაძლოა, კარგი აზრი ყოფილიყო, თუ CIVISის გამოცდილებაზე დაყრდნობით, ამ ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების მედიაპროფესიონალების ერთმანეთთან დაკავ შირების მიზნით, საკუთარი, დამოუკიდებელი მედიაპრიზი დაარსდებოდა. სახელწოდება „ადამი“ ქართული სიტყვიდან – ,,ადამიანი“ – მოდის, რად გან,რაგასაკვირია,მინდოდა,ამპრიზზეპატარაქართულიანებეჭდიდამე ტანა.ადამიპირველიადამიანიიყოჩვენსპლანეტაზე.ჰოდა,სწორედამას ეხებაჯილდოც.ფილმებისგაკეთებაუკეთესიპლანეტისშექმნისმიზნით– ,,ადამიანებისთვის“. ჩემიაზრით,არაქვსმნიშვნელობა,რამდენიფულიიქნებათითოეულიექვ სიკატეგორიისჯილდოსთვისგამოყოფილი.მნიშვნელოვანია,რომესარის შანსი, ფილმები სხვადასხვა ქვეყნის გადაწყვეტილების მიმღებებს წარედ გინოს.ესერთმანეთისგაცნობისადაურთიერთობებისშენარჩუნებისკარ გი საშუალებაა, ურთიერთობები კი მნიშვნელოვანია. უმცირესობების სა კითხებსადამრავალფეროვნების,როგორცპოზიტიურიდაარანეგატიური მოვლენის მიღებას, ჩვენი საზოგადოებების მომავლისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობააქვს.„ადამი“ამსაკითხებსფანარსმიანათებს.შესაბამისად, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ყველა მედიაწყარო – საზოგადოებრივი თუ კერძოტელევიზიებიდაონლაინმედია–ამაშიჩაერთოს.ესარისმთავარი ამოცანა,რაცმედაჩემსგუნდსგვაქვს. რასაპრიზოკეტეგორიებიაქვსკონკურსს?
კონკურსიექვსკატეგორიაშიგამოვაცხადეთ:მხატვრულინამუშევრებიდა გასართობი პროგრამები, დოკუმენტალისტიკა და სრულმეტრაჟიანი არამ ხატვრულინამუშევრები,ახალიამბებიდამოკლემეტრაჟიანიარამხატვრუ ლინამუშევრები,ვებგვერდები,ვებვიდეოე ბიდაპრიზიახალგაზრდარეჟი სორებისა და ჟურნალისტებისთვის, რომელთა ასაკი 28ს არ აღემატება. მონაწილეებსშეუძლიათ,ჩვენივებგვერდისსაშუალებით–www.adamime diaprize.eu–ყველადეტალსგაეცნონ.რეგულაციებიექვსივეენაზევთარგ მნეთ,ასერომ,გარიყულადთავსარავინიგრძნობს.განაცხადისშემოტანის დედლაინი2015წლის25ოქტომბერია.ნოემბერშიკიევში,დასავლეთევრო პიდანდამონაწილექვეყნებიდანმოწვეულექსპერტებთანერთად,ჟიურის
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
სესიებს ჩავატარებთ. 10 დეკემბერს თბილისში დაჯილდოების ცერემონია გაიმართება, საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებელი კი ცერემონიას პირდაპირეთერშიგააშუქებს. „ადამი“–სგვერდშიუდგანანისეთიგავლენიანიმედიაორგანიზაციები,
როგორიცააCivisმედიაფონდი,ევროპისსამაუწყებლოკავშირი.
ვფიქრობ,ესუკვემნიშვნელოვანმხარდაჭერასგულისხმობს.
დაბოლოს,რასელოდებით„ადამისგან“?
იმედიმაქვს,„ადამი“რეალურიიმპულსიაღმოჩნდება,რომელიცამექვსი ქვეყნიდანრამდენიმეშიმაინცსატელევიზიოსტრუქტურებისცვლილებებსწა აქეზებს.საზოგადოებრივისერვისისმაუწყებლობისგააზრებაჯერისევპრო ცესშია.ადამიან ებიკვლავმიჩვეულნიარიანაზრს,რომ,,გადაწყვეტილებებს ონგადაწყვეტილებებიანკი,არ ბოსიიღებს“დაარსურთ,რომთავადმიიღ აქვთამისუფლება.მაგრამსაზოგადოებრივიტელევიზიახალხსეკუთვნისდა არახელისუფლებას.თუგაძლიერდებასამოქალაქოშეგნებაიმასთანდაკავ შირებით,თურაშეიძლებაგაკეთდეს,დამკვეთირედაქტორებიდაგადაწყვე ტილებისმიმღებებიამინიციატივიდანდიდსარგებელსნახავენ.მჯერა,რომ „ადამის“შეუძლიათვალებისახელა,როგორცინტეგრაციისადამრავალფე როვნებისთემებზე,ისეახალსატელევიზიოფორმატებსადაკინოსტილებზე. ამდენად, თუ რამდენიმე წლის შემდეგ უფრო მეტად და გაუმჯობესებულად გაშუქდება ეს საკითხები, მაშინ ეს დიდი წარმატება იქნება. და თუ ფილმე ბი, რომელთაც აქამდე მხოლოდ ეროვნულ დონეზე აჩვენებდნენ, „ადამის“ მეშვეობითდასავლეთევროპისაანსხვაქვეყნებისმედიისყურადღებასდა იმსახურებს.ესდიდიშანსიიქნებარეჟისორებისთვის,ახალიპროექტებისთ ვისპარტნიორებიიპოვონ.მეამისმჯერა,სხვაგვარად,ამინიციატივასარც წამოვიწყებდი. ახლა კი, საქართველოსა და დანარჩენი ხუთი აღმოსავლეთ პარტნიორობისქვეყნისმედიაპროფესიონალებზეადამოკიდებული,რომეს ინსტრუმენტისაკუთარიმომავლისთვ ისგამოიყენონ.⣿
film
p r i nt
81
ცხადია, ჩვენი აქტივობების კოორდინირებას CIVIS მედია ფონდთან ვახ დენთ, რომელსაც მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს. გარდა ამისა, ამ ინიციატივის კოორდინირება EBUსთანაც (ევროპის სამაუწყებლო კავში რი) ხდება და „დოიჩე ველესთანაც“. ორივე ინსტიტუცია, მრავალი წელია, აღმოსავლეთ ევროპის მედიისთვის მუშაობს და მე მოხარული ვარ, მათი ფართო ქსელის გამოყენება რომ შემიძლია. ჩვენს ნაბიჯებს, ასევე, DGO სთან(გერმანულიასოციაციააღმოსავლეთევროპისკვლევებისათვის)გან ვიხილავთ, რომელიც გერმანიის იმ საუკეთესო მეცნიერებსა და ინტელექ ტუალებს აერთიანებს, რომლებიც ამ რეგიონს იცნობენ. ძალიან მიხარია, რომ ახლა ზოგიერთი ადგილობრივი ორგანიზაციაც გვეხმარება, როგორე ბიცაა უკრაინისა და საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლები, უკრა ინაში არსებული ,,ინტერნიუსი“ ან ,,შვეიცარიის თანამშრომლობის ოფისი სამხრეთ კავკასიისთვის“. თუმცა, იმედი მაქვს, კიდევ უფრო მეტ რეგიო ნულ და ადგილობრივ პარტნიორს ვიპოვით, რადგან ეს არ უნდა დარჩეს ,,გერმანელებისგაკეთებულპრიზად“,არამედსაერთაშორისოინიციატივად უნდაიქცეს,რომელსაცთავადაღმოსავლეთპარტნიორობისქვეყნებისორ განიზაციებიდააფინანსებენ.
ძველიკადრები ახალირაკურსით სამსართულიან, უზარმაზარ საცხოვრებელ სახლს შორიდან ვამჩნ ევ. ფა სადი მდიდრულია, დახვეწილი ორნამენტებით ‒ ქვებზე ფრინველები და ყვავილებია გამოსახული. ჩემთვის საინტერესო აივანი რკინის მოაჯირებს მიღმამოჩანს. ‒ „მეღვინეთუხუცესს ეშინოდაო სიმაღლის, ეს აივანი კიდევ მოსახერხე ბელიყოფილაგადასაღებად.ადრეუფროლამაზიიყო.ახლა„ბრეზენტით“ არისგადახურული“,‒პროდუქტებითხელებდატვირთულიმაცხოვრებელი ვიწრო,მწვანესახურავიანაივანსმიჩვენებს. ბევრჯერჩამივლიაამქუჩაზე.მინახავს„დათათუთაშხიაც“.თუმცააივანი, სადაცფილმში,დათათუთაშხიადაგრაფისეგედისაუბრობენ,ცოტაუფრო წარმოსადეგიწარმომედგინა. ‒„როგორშეიძლებააივანზემოხვედრა,ახლავინცხოვრობსამსახლში“? ‒ „სულ უბრალო ადამიანები ვცხოვრობთ. ყოველ შემთხვევაში, ხელოვ ნებასთანარავისგვაქვსკავშირი.მარტომელიაასაზოგადოებისთვ ისცნო ბილი.შემოდიშიგნითსადარბაზოში,ნახერალამაზია“;ცნობილისახლის „უბრალო“ მაცხოვრებელს უზარმაზარი ხის კარის შეღებაში ვეხმარები; ვფიქრობ, რომ გამიმართლა. ამ სახლში არავის ვიცნობ. ნაცნობის გარეშე კიშიგნითშეღწევაშეუძლებელიმგონია. ამ სახლს რომ საინტერესოისტორიააქვს,ესერთიშეხედვითაცცხადია‒ ბევრჯერ გინახავთ მარმარილოთი მოპირკეთებული, უზარმაზარჭაღიანი და ბროლისმინებიანითბილისურისადარბაზო?1910იანწლებშიასეთიინტერი ერისშექმნათბილისელვაჭარს,ბოზარჯიანცსარქიტექტორმიხეილოჰაჯანო ვისთვისდაუვალებია.საჭირომასალაკი,პარიზიდანდავენეციიდანთვითონ ჩამოუტანია. ‒„მერეკონკურსშიცმიიღ ოამსახლმამონაწილეობა.ვერცხლისმედალი აიღო,როგორცთბილისისსაუკეთესონაგებობამ;დამარტო„დათათუთაშ ხია“კიარა,„ნინოც“აქარისგადაღებული,„გაზაფხულის17გაელვებაც“... ახალინაცნობიბოლოინფორმაციასმაწვდის,ბოდიშსმიხდისდროისუქონ ლობისგამოდამემშვიდობება.სადარბაზოშიკიდევრამდენიმეწუთივჩერ დები.მესამესართულისშვიდმეტრიანიჭერისარსებობაუნდაგადავამოწმო. შემდეგიკინოკადრშეჩერებაშორსარარის.ასათიანის14ნომერში,ბეთ ლემისკიბეზეავდივარ.აგურისკედელსაბრაამშვენებს:„ბეთლემისქუჩის კიბე.არქიტექტორიტიმოთებელოი.1850წ.მშენებლობაუსასყიდლოდგანა ხორციელესთბილისელმაოსტატებმა‒ამქრებმა“.თითქოსარაფერიშეცვ ლილა წლების შემდეგ. თითქოს მხოლოდ პერსონაჟების დაბრუნებაა საჭი რო‒სოფიკოჭიაურელი,გარეცხილისარეცხიდარამდენიმესიტყვა.მაგრამ ყველაფერიასეთიმარტივიარარის‒კედელზეუზარმაზარი,ლურჯიწარწე რამხვდება,‒„მანქანასნუგააჩერებთ“.ესკადრი„ვერისუბნისმელოდიე ბიდან“არმახსოვს.არციმაზემაქვსწარმოდგენა,კიბეებითშემოსაზღვრულ კედელთანმანქანაროგორუნდაგააჩერო,თუმცაალბათასეთებიცხდება.
film
p r i nt
ფოტოქართლოსმჟავანაძე
82
[მერიკოქაჯაია]
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
83
film
p r i nt
film
p r i nt
ფოტოქართლოსმჟავანაძე
84
პირველი,ვისაცაქვხვდებიქერა,წითელშორტებიანიბიჭუნაა,საკუთართავს ნარდს ეთამაშება. ნარდზე საუბრით ბიჭუნას მეზობლის ყურადღებას ვიქცევ ‒ხისფარდულიდანშავპუდელიანი,ძალიანგამხდარიმამაკაციმესალმება: ‒„ხშირადმოდიანამადგილისსანახავად,ნახავენდამიდიან.ყურადღება რომსჭირდება,მოვლადაგაფრთხილებაარაინტერესებთ“. სახლი, რომლის ფანჯრიდანაც წლების წინათ ვარდომ გარეცხილი სა რეცხიგადმოყარა,ახლასაწყობადარისქცეული‒აქთავდაყირადგასმა გიდებიდასკამები,ჩამსხვრეულიაფანჯრისმინები,უკვედიდიხანია,ყო ველთვისდაყველასთვისღიააკარიც. ყველასთვის ღიაა თბილისის ერთი ძალიან ლამაზი ეზოც. შესვლითანა ვე თვალში გხვდება სიძველისგან გახუნებული ცისფერი, ხვეული კიბე. საცხოვრებელსახლებსადაკიბესათამდეთოკიაკავშირებს.თოკებზე,თა როზე დაწყობილი წიგნების სიზუსტით, ფერადფერადი სარეცხია გაფენი ლი. სარეცხის მეპატრონეები აივნებიდან იყურებიან, აქ ერთმანეთზეც და ეზოზეცყველამბევრირამიცის: ‒ „აი, ამ კიბეზე გადაიღეს „დღე უკანასკნელი, დღე პირველი“, ნახე, ოღონდმესამესაფეხურზემაღლაარახვიდე,ავარიულიადასაშიშია“. საფრთხისმიუხედავად,ეზოსჩემგარდარამდენიმეტურისტიდამხატვა რისტუმრობს.ობიექტივიცდაფუნჯიცცისფერი,ხვეულიდაუსწორმასწო როკიბისასახვასცდილობს. ‒ „სულ გვყავს სტუმრები, მაგრამ მალე მიდიან ხოლმე. მარტო ეგენი კი არა,მაცხოვრებლებიცხშირადიცვლებიან.ისე,მგონი,საქართველოსყვე ლაკუთხისწარმომადგენელიგვყავს‒აი,პირველსართულზეცხოვრობენ მეგრელები,მეორეზემეგრელები,მესამეზემეგრელები“,‒ხუმრობსახალ გაზრდამამაკაციდამეორ ესართულზეავყავარ. აქცხოვრობდასერგოზაქარიაძე,კიდევლადოასათიანისდა,დათვითონ ლადოცცოტახანს‒უზარმაზარინახატებით,უამრავიფუნჯითდასაღება ვებით მიხვდებით, რომ ახლა ამ სახლში მხატვრის სახელოსნოა – „Paris, 2011,მამუკაცეცხლაძე“,‒ვკითხულობნახატისუკანამხარეს.ამადგილი დანმთლიანადჩანსხვეულიკიბე.მასპინძელსვეკითხები,ხომარიცის,რას უპირებენამკიბეს,‒„არაპირებენრესტავრაციას?“ ‒„მოვიდნენრამდენჯერმედანახეს,‒ძვირიჯდებაო,10ათასზემეტი“,‒ საუბარშიბებოგვერთვება. ‒„ესშენობებიყველაავარიულია,ამბობენ,‒უნდადავანგრიოთო;პერს პექტივაშიამკიბესაციგივებედიეწევა.ჩვენკიდევახალაშენებულბინებში გადაგვიყვანენ“. ‒„გინდათმერეგადასვლა?“ ‒ „როგორ არ გვინდა, თუ უკეთესს მოგვცემენ, რატომ არ უნდა გვინდო დეს?“ გავიფიქრე,რომახალაშენებულიკორპუსებიტურისტებისთვისდამხატვ რებისთვისსაინტერესოარიქნება,ალბათარცჩემნაირებისთვის.ხმამაღ ლაარაფერსვამბობ.ახალგაზრდამამაკაცსვემშვიდობები,მადლობასვუხ დი,რომდროდამითმო. მეორესართულიდანბოლოჯერშევავლემზერაცისფერ,უსწორმასწორო, ძალიანძველკიბეს.მწყინს,რომასემარტივადდათანხმდნენამისტორი ისდანგრევას,რომსერგოზაქარიაძისდაბელამირიანაშვილისკიბისნახ ვა შეიძლება მხოლოდ ფილმში მოგვიწიოს; რომ ხვეული კიბე, რომელზეც გიორგიდალამარაადიოდნენ,რესტავრაციადარღირსმხოლოდიმიტომ, რომძალიან,ძალიანძვირიჯდება‒10ათასზემეტი!
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
85
film
p r i nt
86
ჯვარედინი მეხსიერება
მოგონებები სალომე ბენიძე, ანუნა ბუკია
film
p r i nt
~ saxlamde ~ მანამდეჩემისახლიიყომამაჩემი, რომელიცომშიარმომკვდარა,მაგ რამწლებისშემდეგომმამომიკლა. ჩემისახლიიყოჩემიძაღლი,რომელ საცსიმინდისყანაშივემალებოდიდა ზუსტადსამწუთშიმპოულობდა. ჩემისახლიიყოსათამაშო‒სამ ზარეულოგარნიტური,რომ ელიც ნაძვისხისქვეშდამხვდა. ჩემისახლიიყოყველისკვერები, სხვადასხვაფორმის,რომელსაც დედაჩემთანერთადამზადებდა. ჩემისახლიიყომანდარინისხეები, რომელსაცსამზარეუ ლოსფანჯ რიდანვწვდებოდიდაჯერკიდევ მწვანესმივირთმევდი. ჩემისახლიიყოფერადიმძივები დაათასერთიხარახურა,რომელიც ბლომადმეყარაფუთებშიდაბებია ჩემისსახლშიგადამქონდა. ჩემისახლიიყოჩემიბავშვობა, ყველაზელაღიდაბედნიერი,რომე ლიცაქამდემაძლებინებს.
~
~მერეჩემისახლიიქნებაჰამაკი, რომელსაცგავკიდებმანდარინის ორხესშორის,დაწვებ იდახელს ჩამოვუშვებ,კავკასიურინაგაზის აცქვეტილყურებსრომმივეფერო, დაიქნებმისმაწინაპარმამაპატი ოს,რომმივატოვე. ჩემისახლიიქნებაოცნება,რომ ოდესმეტრიალმინდორშივიდგე ბი,მუხლამდემოზრდილბალახს გადავწევდაფეხებთანაღმოვაჩენ პატარატაფასსამზარეულოგარნი ტურიდან.
film
p r i nt
87
~ახლაჩემისახლიარისდედა ჩემი,რომლისიმედიდათავიდან დაწყებისნიჭიმუდამმაოცებს.
88
სალომე ბენიძე
თქვენს წინაშეა პროექტი „ჯვარედინი მეხსიერება“. სალომე ბენიძე აფხაზეთში გატარებულ მისი ცხოვრების პირველ 4 წელს იხსენებს, ხოლო ანუნა ბუკია ერთი თვის წინ ნანახ სოხუმს. კონტრასტი, რომელიც იქმნება მხატვრული ტექსტითა და დოკუმენტური ფაქტებით, მოგონებებით და რეალურად ნანახით, ეს არის მცდელობა დავამონტაჟოთ ორი ადამიანის მეხსიერება და წარმოგიდგინოთ ნაწერი ფილმი, რადგან ამ ფილმის გადაღება ვერ მოვახერხეთ.
~ ზღვა ~ ზღვასავითარაფერიმიყვარს.ბევ რიზღვისფერიმინახავს,ბევრი ზღვისხმამომისმენია.არასდროს მყოფნის.სულვფიქრობ,ისზღვა, რომელიცარმახსოვს,ისზღვა,რო მელიცაფხაზეთშია,სულსხვანაირი უნდაიყოს.
film
შევხვედრივარადამიან ებს,რომ ლებიცომისმერეზღვასარნახუ ლობენ,ზღვაშიარშედიან,რად განაცმათთვისზღვასისხლიანია. ჩემებიარდადიანზღვაზედაარ აღიარებენარცერთსხვაწყალს. ესზღვაიყოკარგიცდაჩვეულებ რივიც.კარგიიყო,რადგანაცჩემი თვალითვიხილე,ისრაზეცამდენი ხანიმიყვებ ოდნენდაარმახსოვდა; ჩვეულებრივიიყო,რადგანაცისეარ ხმაურობდა,როგორცწარმომედგი ნა,თოლიებ იცარიყვნენ.თოლიები საერთოდარმინ ახავს.ესიყოახა ლიზღვა,ვიგრძენი,რომჩემია.
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
ანუნა ბუკია
~ ხიდი ~
ფოტო:ნიკოტარიელაშვილი
film
ჩემთვისსამიხიდია ... პირველიენგურისხიდია,რომელიც ყანყალებს,სულვფიქრ ობ‒ნეტავ რამდენსგაუძლებს.ამხიდისიქეთ სხვანაირიჰაერია,სიმწვანეა,ეს სულჩემიშეგრძნებამგონია,მაგრამ სხვებიცამბობენ,‒შეიძლებარამ დენიმემეტრითმოცილდეენგურის სათავესდაციტრ უსი,რომელიცარ ხარობსაქეთ,იქუკვეყვავის. მეორეხიდი,სოხუმშირომშევედი მაშინაღმოვ აჩინე,თურმექალაქი ხიდებითიკვეთება,ბეტონისხიდები შესასვლელთანარისგაკეთებული, მისმიღმაიშლებასოხუმი. მესამეხიდითილორშიგადავედით. ხიდისქვეშდავინახერკინიგზა, მთელიპერიმეტრიგასუფთავებული იყო,რუსულიმანქანებიდასამხედ როებიიდგნენ,რკინიგზაგაჰყავ დათ.მანდკიდევერთხელგავაცნო ბიერე,რომრკინიგზისგაყვანა‒ეს არიქნებადაკავშირება,ესიქნება დაშორება,დამატებითიგასასვლე ლიხაზიშენიგვერდისავლით.
p r i nt
89
ზუგდიდშიხშირადმიწევსჩასვ ლა.ასეთისამსახურიმაქვს.ე.წ. საზღვრისპირარეგიონებშიაქტი ურადვმუშაობთ.ენგურისხიდთან მისვლასყოველთვისვერიდები. ვერიდები,თვალიგავუსწოროჩემი ცხოვრებისყველაზემტკივნეულ რეალობას,ვერიდ ებიიმაზეფიქრს, რომხიდიყოველთვისარაადამა კავშირებელი,ზოგჯერშეიძლება, გამყოფიციყოს.
~ ენა ~ დედადღემდეამბობს,‒ომირომ არდაწყებულიყოდააფხაზეთში გვეცხოვრა,ჩემიშვილიშვილები ალბათრუსულადილაპარაკებდნე ნო.თვითონიმერეთშიგაიზარდა დამრავალენოვანგარემ ოსთან შეგუებაძალიანგაუჭირდა.ალბათ ამიტომიყო,რომცალიფეხიყო ველთვისენგურსაქეთედგა,ოთხ მოცდაათიანებამდეც.
შესვლისთანავებრძანებასავითმი ვიღეთ,‒ქართულადარისაუბროთ, ილაპარაკეთმეგრულადდარუსუ ლად.თავსშებოჭილადვგრძნობდი. მაგრამსურვილიიმდენადდიდი იყო,რომამდათმობაზეცწავედი. იქბევრიცხოვრობს,ვინცმეგრუ ლადსაუბრობს;ისინიისეაღიქ ვამენ,რომმეგრულიენაარარის ქართულიენისნაწილი.აფხაზური საუბარიარგამიგია.რუსულად საუბრობენადგილობრივებიდაჩა მოსულიტურ ისტები.
90
~ მიწა ~ მამაჩემიომისდაწყებამდეგარდა იცვალა.ოჩამჩირეში,სოფელარა დუშიდავასაფლ ავეთ,იქ,სადაცგაი ზარდა.საფლავზედარგულიპატარა პალმამახსოვსდამტვრიან იჰაერი, რომელიცსასაფლაოზეიდგა. აფხაზეთისმიწამამაჩემია.
უკანრომწამოვედი,რაღაცალო დებიმომეხსნაგულიდან.ვიგრძენი, რომკიდევმოვ ალ,მაგრამვერვიგ რძენი,რომმოვალროგორცჩემს მიწაზე.მევიყიდიამმიწას,ხელახ ლავიყიდიმას.
~ ფერი ~ სიზმარშიხშირადვხედავჭიქაშიჩა ლაგებულფერადსაწრუპებს,ახლა რომკოქტეილისჩხირებსვეძახით. ესჩემიბავშვობისყველაზეჯადოს ნურიფერებია,ყველაზეთვალის მომჭრელინათებაა,ომამდელი, სიკვდილამდელი,ცრემლებამდელ ი. ჭიქაკარადაშიდგას,კარადა‒სას ტუმროოთახში,სასტუმროოთახი სახლისმეორესართულზეა,სახლი ‒ოჩამჩირეში,სოფელარადუში.ეს ჩემიოჯახისსახლია.
film
ღიაცისფერი,თეთრიდამწვანე. სულმესმოდა,რომსოხუმითეთრი ქალაქია,თუმცათეთრსაქვსთვი სება,თუსადმერამესუფთადარ არისშესრულებული,უცებჩანსდა თეთრიაღარარის,ჭუჭყშეპარული სითეთრეა,ახლაქალაქიშეღები ლია,მაგრამთეთრიარარის,გადა ღებილითეთრია.ცისფერიიყოცა დაზღვადაესიყოგანსხვავებული ცისფერიჩემთვის. იყომწვანეც‒ბუნებასშეჭმული აქვსყველ აფერი,ისშეჭრილიაიქ, სადაცადრეიყოსიცოცხლე.ამას არგამოუწვევიაპოზიტიურიშეგრძ ნება,ბუნებაველურადგადასულია შენობებზედამიმდებარეტერიტო რიაზე.ესმიტოვებულისშეგრძნე ბასტოვებს.
p r i nt
~ სათამაშო ~ მზითგანათებულეზოშიჰულაჰუპი ტრიალებს.ვერცხლისფერირგოლი სხივებსირეკლავსდაბზინავს.კადრ შიერთმანეთსენაცვლებაჰულაჰუპი დაჩემიბიძაშვილისშიშველიფეხე ბი,ჰულაჰუპიდაფეხები,ფეხებიდა ჰულაჰუპი...იქვეჩემიველოსიპედიც დგასუქმად.სამიწლისვარ. ველოსიპედისტარებადაჰულაჰუ პისტრიალივერცმერევისწავლე.
ორიძმამყავს.სათამაშოებისუზარ მაზარიყუთიგვქონდა,ამყუთში ჩამსვეს,ზედსათამაშოებიდამაყე რესდაჩამკეტეს.დიდხანსმეძებ დნენ,სადვიყავი.აი,ესმოგონება ამომიტივტივდაიქჩასულს.უკვე ვეღარვარჩევ,რამდენიაამმოგონე ბებიდანმონათხრ ობიდარანაწი ლიაის,რაცნამდვილადმახსოვს. სოხუმიასოცირდ ებაძალიანბევრ სათამაშოსთან.ზუგდიდშ ირომგად მოვედით,მახსოვს,რომგვქონდა განსხვავებულისათამაშოები,რო მელიციქაურიბავშვებისათვისიყო უცხოდაესძალიანმეამაყებოდა.ეს სათამაშოებიდღემდეგვაქვს.
~ კაბა ~ როდესაცგავხდი3წლის,მამაჩემ მამაჩუქაყვითელიკაბათეთრი საყელოთი,ბალიშზედამხვდა.კაბა ზუგდიდშიცგადმომყვადაძალიან მიყვარს.ჩასვლისასესკაბ აგა მახსენდა.ისმახსენებსმამაჩემს სოხუმში.
~ ილორი ~ ილორშირომმომნათლეს,წლისდა ორითვისვიყავი.მომნათლესმა შინ,როცამამაჩემიგარდაიცვალა. ილორიჩემიცხოვრებისპირველი მოგონებაა.სულმგონია,რომყვე ლაზებედნიერივიქნები,თუჯვარ საცილორშიდავიწერ.
film
ჩავედიშეგრძნებით,რომესარის ძლიერისალოცავი,რომელიცსაბ ჭოთადროსაცკიიყოდატაძარში ხალხიინათლებოდა.პირველირაც ვნახე,იყოკონდიციონერისდიდი ყუთები,რომელიცმთელსკედელ ზეაგაკრული,ასევებევრიმავთუ ლიდაელექტროხაზები.ყველანა ირიშეგრძნებადავკარგე,როგორც კიშევედი;არმქონდაშეგრძნება, რომსალოცავშივარ.გუმბათის ნაწილშიქართულიფრესკებიჟამ თასვლისგანგაშავებულია,იქვეა
p r i nt
91
კაბებისმოყვარულიგოგორომ გავიზრდებოდი,მამაჩემმაალბათ თავიდანვეიცოდა.ერთხელკუბოკ რულიკაბამოუტანიაჩემთვის,პა ტარა,ფრიალა,მოლურჯომოიისფ რო.სოხუმშიუყიდია.დედამთქვა, რომმოვიდა,პერანგისჯიბეში ჰქონდაჩაკეცილიო.ალბათმამების ნაჩუქარიკაბებიგოგონებსგანსა კუთრებითუხდებათ.
საათი,კალენდარიდაქართული წარწერა.კამერაჩავრთედავიღებ დი.მინდოდაგადამეღობევრიდა მეჩვენებინა,რომესყველაფერი შორსარისსულიერებისგან.ვფიქ რობდი,რააფერხებსამათ,რომეს წარწერებიდაფრესკებიარშეა თეთრონ.
92
~ მოძრაობა ~ საითმივდივარ?იქით,საითაც მინდა,რომმივდიოდე.საკუთარი ცხოვრებისმართვავისწავლე,და მოუკიდებლადგადაწყვეტილებების მიღება,დინებ ებისდამორჩიელება. ვიცი,როგორიაწარმატებისგემო, ვიცი,რასნიშნავს,როცაზურგს არავინგიმაგრებსდაყველაფერი მარტომუნდააკეთო.ტკივილიდა მწარეგამოცდილებაიმუნიტეტს აძლიერებს.თუმცა,ყველაზემნიშ ვნელოვანიფიქრი,რომელიცჩემს ყოველქმედებასგასდევს,ისაა, რომკარგიმამისკარგიგოგოვიყო, კარგიერთადერთიგოგო,რომელ საცმემკვიდრეობადყველაზედიდი რამ‒მამისკეთილისახელიერგო. ესყველაჯილდოზე,ყველამიღწე ვაზემნიშვნელოვანია. ყოველაღდგომას,როცამთელი საქართველოთავისიფესვებისკენ იღებსგეზს,მამაჩ ემისსაფლავზე დარდიგანსაკუთრებითმაწუხებს. ხშირადმიფიქრია,გადმოვასვე ნებდითუარამამასაფხაზეთი დან,რომშემეძლოს.ალბათარა. ალბათკიარა,არა.მისისაფლავი ერთადერთია,რაცჩემსბუნდოვან მოგონებებთან,სიზმრებსადაფერ წასულკადრებშიშემორჩენილბავ შვობასთანმაკავშირებს.მამაჩემის საფლავიძაფია,რომელიცმუდამ მიმართავსჩემიმოძრაობისტრა ექტორიასაფხაზეთისკენ.ამძაფს ვერასდროსგადავჭრი.
film
იქ,რომჩავედი,მეგონა,რომრაღა ცადამთავრდებოდა.რაღაციპოვის თავისლოგიკურდასასრულსდადა იწყებაახალი.ასეარმოხდა.რაღაც ჩავიდა,ამოვიდადაგაგრძელდა,ეს მოძრაობამაინცგრძელდებ ა,თუმცა ვფიქრობ,რომუფრომშვიდად. მოძრაობაარისსინდრომი.ესარის საშინელება,როცავფიქრობხოლ მე,რატომარმინდაომი‒მთავარი მიზეზია,რომარავინმემეტებაამ კატასტროფულიენერგიისთვის. ადამიანებიმოძრაობენმომავლის კენ,ესკიდევარისმოძრაობისჟი ნი,სულრაღაცასამტკიცებ,გინდა სულრაღაცგადალახო,გადაცურო, გადაკვეთო,გადახტე.მოძრაობაიქ ახალფაზაშიგადავიდა,ახლათით ქოსმინავლდა,ამმოძრაობისდაღ ლაამეტაპზეგანეიტრალებულია. წამოსვლიდან24წლისმანძილზე ამენერგიითდაღლილივიყავი, მომდევნო24წელიამსიმძ იმითსი არულიარმინდოდა.
p r i nt
~ სახლი ~ აივანიმახსოვსგრძელიდაფართო, დასახლისნეგატივი.სახლისუკან მაღალიხეებიშრიალებდნენ.მათ შორისგაბმულიჰამაკშიმუდამმზე იღვრებოდა.არასდროსმიკითხავს, რახეებიიყო.ჩემითგადავწყვიტე, რომ‒მსხლები. ვიცი,რომჩვენისახლიომისდროს არდანგრეულა.მარტორომჩავიდე იქ,ვერმივაგნებ.
ანუნა ჩანთას ხსნის და მაჩვენებს კენჭებით სავსე პარკს, მეუბნება, რომ შემიძლია ავირჩიო და წავიღო თუ მინდა, მე ვირჩევ ოთხ ცალს, დიდ თეთრ კენჭს დედაჩემისთვის, ოდესღაც მინა რომ იყო და ახლა მწვანე ქვად ქცეულა – დეიდაჩემისთვის, და ორ პატარა ბურთს ჩემთვის და ჩემი ძმისთვის, მეტი არავინ მყავს, ეს ოთხი კენჭი ჩემს სახლს მახსენებს...
film
p r i nt
93
სულვიცოდიჩემისახლისმისა მართი‒მარქსისქუჩა12,ბინა39. სოხუმშიჩასულს,როცამკითხეს, სადვცხოვრობ‒დამავიწყდა.არა და,ზეპირადვიცი,პირადობასაც არვცვლი,იმიტომ,რომმასაწე რია.ნელნელააღვიდგ ინე,რაიყო ახლოს,მერენომერიცგამახსენდა. დეიდაჩ ემსკომპიუტერზედაყე ნებულიაქვსფოტო,რომელზეც არისპალმა,სხვაარაფერიჩანსდა როცაჰკითხავამფოტოზეგეუბნე ბა,‒„აქედანცოტასგაივლი,მანდ ჩემისახლია“.მერენომრებიაირია, ვიცანიიასამნები;დედაჩემირომ მაძინებდა,აივნიდანჩანდა,არადა იქიასამნებისხეივანია,ამასვერ ვხსნი,ესიმაზემეტია,რისიცოდნაც შემიძლია .კედელიდაცხრილულია, მახსენდებ ა,რომდედაჩემიჰყვებ ო და,როგორჩაუარანასროლმ ატყვი ამსამზარეულოშიყოფნისდროს. მერევიცანინათლ იაჩემ ისსახლი, გრძელიკიბით.მასშტაბებიშემეცვა ლა,მოგონებებშიქუჩაგრძელიმახ სოვდა;აღმოჩნდა,რომგაზრდილი ვარდასულსხვამასშტაბია,ქუჩა პატარაა.აივანიამოშენებულია.კა რებსგადავუღე,კიბესაც,შიგნითარ შევედი.მერემივხვდი‒სახლიშენი მდგომარეო ბაა.არსადარმაქვს შეგრძნება,რომსახლშივარ.სახლი ჩანთითდამაქვს.
დიალექტური კორპუსის ისტორიები ‒ CORPORA.CO კორპუსიმოიცავსზეპირისტორიებს,რომელიცსაქართველოსსხვადასხვა კუთხეშია ჩაწერილი. ნებისმიერ საძიებო სიტყვაზე თქვენ შეგიძლიათ გაი გოთზეპირითქმები,რომელიცსხვადასხვადროსდაადგილსწარმოაჩენს, თავისიდიალექტურიხიბლით. როგორმოვიდაკინოჩემს,თქვენს,ქვეყნის,სოფლების,ქალაქებისცხოვრებაში? როგორმოვიდადაროგორდარჩა,ანდარჩაკისაერთოდ,რისიდავისიადგილი დაიკავა,რითიანვისითჩანაცვლდა?
94
ჩემთვის წყალტუბოა პირველი კინომოგონება. სამკურნალო აბაზანებზე დადიოდამზეთუნახავიბებიაჩემი,მეცთანდავყავდი.ბევრიარაფერიმახ სოვს, ჩემი გახამებული კაბის, აბაზანის მარმარილოს და ინდური კინოს გარდა,რომელსაცწყალტუბოსრომელიღაცსანატორიუმისკინოდარბაზში უჩვენებდნენ საღამოობით. და მიუხ ედავად იმისა, რომ მერე ცხოვრებაში უკეთესი კინოდარბაზები, ფილმები და რეჟისორები ვნახე, ყველაზე დი დი შთაბეჭდილება მაინც ის იყო, როცა გვერდით ბებია მეჯდა, რომლისა კენხშირხშირადტრიალდებოდნენწინარიგებშიმჯდომიმაყურებლებიდა დიდ,ფართოეკრანზეცხოვრებისეულდრამასუკვემერამდენედდასტირო დასქელდაპრიალათმიანიინდოელიმსახიობი.
ისტორია 1. მანამდე„ჰოდა,იმღამესაცჩვენჯარში,გვარშიიყვისმოტაცებულ ტყვეჲ,მიორედღეს,დილადაწყებულ,შუადღემდვაქეიფებდეთ,ვატარებდეთ, მემრსაჯარეშიმივიყვანდეთ,იქკიდევმოვიდოდიმათგვარითაერთერთდამ ჴსნელĭ, კაცĭ, მოიდოდ, დīყჴსნიდ, ერთ ბოთლ არაყს მīყღებდ, ერთ მწვადს მīყღებდ, დīყჴსნიდ ამ ტყვესა›დ, წავიდოდესა›დ მთელ ჩვენ გვარის ქალებĭ, ბიჭებĭგარმონითსუიმათგვარშიმივიდოდეთ,მემრეისენგადმოიდოდეს,აი ასეთდროსვატარებდეთერთკვირაყეს,ეგიყვჩვენთუშობისგართობაჲ,სხვა არაფერĭ,აქკინოთიატრებკიარიყვ.“/ჩაწერისადგილიკახეთი,ახმეტა/ ისტორია 2. მაშინ „კინოარიყო,წარმოდგენაიყოხოლმე.აექეთსომხისაყ დარიარი,ჩვენთანხომანდწავიდოდითხოლმე,მანდჩაატარებდნენხოლ მეწარმოდგენაჲ,წარმოდგენაჲ,თანვერცკი... პატარაადგილიადავერცკივეტეოდითხოლმეიქა.აქავე,აქავეაკეთებდ ნენთითონბალღები,ამსოფლელები.მერეესკინორომორჩა,ესწარმოდ გენადარამე,მერეშამაიღესესკინო.მაიტანდნენ,საწყობწინგააკრავდნენ ნაჭერდაჩაატარებდნენხოლმეკინოჲ.სკამიარიყოარაფერი.ზოგიმიწაზე სხდებოდნენ,ზოგსკამებიმიჲქონდათავიანთი,ტაბურეტკა,დიდისკამი,პა ტარასკამი.ზოგიკიდემიწაზეისხდ ნენ,ბალღებისუყველანიმაჲ. /ჩაწერისადგილიკახეთი,სოფელიკუჭატანი/ ისტორია 3. კავშირი„ფილმიგედეევსოყეტელევიზიონისხარეზედაებნათ,რო
ჩონქართჳელებივართდააიესეცქართულლაბასიადაიქაურწესებიენახ ვაღადაიქაურშუშპრობაენახვა...“/ჩაწერისადგილიირანი,ფერეიდანი/ კინო ყველგანაა და ყველასთან. ამაში დასარწმუნებლად დასაწყისისთვ ის სიტყვა„კინო“ჩაწერეთდიალექტურიკორპუსისთუსაკუთარიმეხსიერების საძიებელში.⣿
film
p r i nt
~ი
ტე
ვი
~
ნიკიკარიმიბათუმისსაერთაშო რისოსაავტოროკინოფესტივალზე მხატვრულიფილმებისსექციაში ერთადერთიქალიჟიურისწევრია დაერთადერთიაღმოსავლელიც. განსაკუთრებულიქალია‒აღმო სავლურიიდუმალებაცაქვსდა დასავლურიელეგანტურობაც. ვუაიერისტულვნებებსადვილად აღუძრავსადამიანს.არმიკვირს, რომძალიანპოპულარულიკინომ სახიობიათავისქვეყანაში. სერასფოტოკამერაშიათვალიე რებსიმწამისგადაღებულთავის ფოტოებსდაზოგიერთითკმაყო ფილიჩანს.სასტუმროსმისაღებში მაგიდადასავარძლებიძალიან ახლოახლოსდგას,მაგრამნიკი საკმაოდუშუალოადაჩვენშორის არსებულიასეთიინტიმურიდის ტანციაცარუქმნისუხერხულობას. მზადარისსასაუბროდ. F/Pრამგადაგაწვეტინათრეჟისორობა;
რამგიბიძგათგამხდ არიყავითრეჟი სორი?
როგორცჩანს,თავიდანვემინდოდა რეჟისურაშიმეცადაბედი.მხოლოდ მსახიობისპროფესიაარმაძლევდა საშუალებასგადმომეცაისისტო რიებ იდაიდეები,რომლებიცთავში მიტრიალებდასაკმაოდადრეული ასაკიდან.ჯერკიდევიმდროიდან, როდესაცბევრსვკითხულობდიდა ძალიანვიყავიშთაგონებულილი
film
ტერატურით.რამდენიმეწელიწადს აბასქიაროსთამისასისტენტად ვიმუშავე.ლოკაციებისმოძებნა, მსახიობებისშერჩევა‒ამყველა ფერსერთადვუძღვებოდით.დროთა განმავლობაშიბევრირამვისწავლე. თავიდანდოკუმენტურიფილმიგადა ვიღე(ToHaveorNotToHave;2001), მომდევნოეტაპზეუკვემხატვრული ფილმისსცენარისწერასშევუდექი, რომელსაცორიწელიმოვანდომე. F/Pრამდენადგანსხვავდებადოკუმენ
ტურიდამხატვრულიკინოსგამოწვე ვები?
მხატვრულიფილმისგადაღების დროსყველაკომპონენტიწინას წარმოფიქრებულიდააწყობილია. თავიდანვეარსებობსმთლიანი ფილმისუცვლელიკონცეფციადა იდეა.დოკუმენტურიფილმისგა დაღებაუფროკვლევისპროცესს ჰგავს.ბოლომდეარასდროსიცი, მოვლენებიროგორგანვითარდე ბა,ამიტომდიდწილადრეალობაზე ხარდამოკიდებული.[მხატვრული ფილმისშემთხვევაში,შენუკვე გაქვსჩამოყალიბებულიპირადიშე ხედულებებიიმთემაზე,რომელსაც ფილმიეძღვნება.თითქოს,უკვე მზადგაქვსგარკვეულიპასუხები. დოკუმენტურფილმზემუშაობის დროსუამრავჯერშეიძლებაშეგეც ვალოსპოზიცია.]
p r i nt
ფოტო:სერაძნელაძე
96
ნიკიკარიმი ახლოხედით
97
film
p r i nt
~ი
ტე
F/Pფიქრობთ,რომკინოს,გამოსახუ
ლებასრეალურადაქვსძალა,შეცვა
ლოსადამიანებისწარმოდგენებიდა
დამოკიდებულებები?
ნებისმიერმედიას,დაწყებული მხატვრობიდან,დამთავრებულიიმ სტატიით,რომელსაცთქვენდა წერთ,შესაძლებელიაჰქონდესგავ ლენაადამიანზე,თუისაღმქმელს დააფიქრებს.კარგიფილმიყოველ თვისახერხებსდააფიქროსადამი ანიიმისმიუხედავად,დაემთხვევა თუარამაყურებლისდარეჟისორის გემოვნებაერთმანეთს.ამასგარდა, როგორცამბობენ,კინოსაქვსთავი სიმაგია‒ჩაბნელებულიოთახისდა ანთებულიეკრანისეფექტიმართ ლაცგანსაკუთრებითმოქმედებს ადამიანზე. F/Pრომელმაფილმმამოახდინათქვენ
98
ზეგანსაკუთრებულიშთაბეჭდილება?
ამშემთხვევაში,მხოლოდერთი ფილმისდასახელებაგამიჭრდება, მაგრამყველაზემძაფრიშთაბეჭდი ლებებიმაინცუფროლიტერატურას უკავშირდება.ჰემინგუეი,დოსტო ევსკი,ჩეხოვი,პოლოსტერიდა უამრავისხვაავტორიახდენსჩემზე ზეგავლენას.პირველმხატვრულ ფილმს,რომელიცდამოუკიდებლად გადავიღე,ჯერომსელენჯერის მოთხრობადაედოსაფუძვლად. F/P„კარიმიარგანსჯისთავისპერ
სონაჟებს,ისაკრიტიკებსსისტემას“,
‒წერსერთიავტორითქვენიფილმის (OneNight)განხილვაში.ეთანხმ ებით ამშეფასებას?
მეარავისგანვსჯი‒არცადამი ნებსდაარცსისტემებს;უბრალოდ, ვცდილობ,გადავიღოფილმები ჩემსსაზოგადოებაზე.შესაძლოა,ეს აღქმულიასოციალურკრიტიკად. როგორცამბობენ,დამევიზიარებ ამშეხედულებას,ყველაარტისტ მა/ხელოვანმათავისდროზეუნდა
film
ვი
~
ილაპარაკოს.მაგრამესდროდაამ დროშიგანვითარებულიმოვლენები თუპრობლემებიარარისლოკალუ რი.ისინინებისმიერისთვისშეიძლე ბააღმოჩნდესნაცნობიდააქტუალუ რი.ხანდახანნახულობამერიკულ, დაბალბიუჯეტიანფილმსდაამბობ: „უი,ესხომსაქართველოშიცასეა“. ესიმიტომ,რომასეთუისე,ადამია ნებისპრობლემებიმთელსამყაროში მაინცძალიანენათესავებაერთმა ნეთს.მაგალითად,ჩემსფილმებ შიყოველთვისირეკლებაირანის საზოგადოება,რომელიცძალიან პატრიარქალურია.ბიჭებსდაბადები დანოჯახებშივეშთააგონებენ,რომ ისინიუფრომნიშვნელოვანნიდა ძალაუფლებითაღჭურვილებიარიან. კაცებიიოლადიჯერებენამას.მათ რატომღაცსჭირდებათდომინაცია. მე,რათქმაუნდა,ვცდილობ,მაქ სიმალურადწინაღვუდგედავებრ ძოლობევრმსგავსკონსერვატიულ შეხედულებას,მაგრამჩემსფილ მებშიარასდროსვამბობსათქმელს პირდაპირდახისტად.არმომწონს ასეთიდირექტიულიმიდგომა.კარგი ფილმიისეთიფილმია,რომელიც კაცობრიობასრაღაცახალსსთავა ზობს‒შესაძლოა,ახალმიდგომას კონკრეტულისაკითხისადმი.ხანდა ხანნახავისეთსურათს,რომელიც ანგრევსარსებულაზრობრივლიმი ტებსდაუფროფართოსივრცეშიგა დაყავხარ.ესმშვენიერიადაძალიან მარტივადშეიძლებამოხერხდეს.არ არისსაჭიროადამიანისმარსზეან მთვარეზეგადასმა,ხომხვდებით, რასაცვგულისხმობ.საკმარისია, აჩვენოადამიანიკრიტიკულსიტუ აციაში,აჩვენოგზა,რომლითაცის ახერხებსსირთულეებისდაძლევას, აჩვენორაღაცპოეტურიმიდგომა... (რომელიცშეგძრავს) F/Pეთანხმებითიმმოსაზრებას,რომ
დასავლურიკინოსგანგანსხვავებით,
რომლისწინაპრადაცლიტერატურულ პროზასმოიაზრებენ,აღმოსავლური
კინოპოეზიიდ ანიღებსსათავეს.
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
კი,ნამდვილადვეთანხმები.სხვა თაშორის,მეთვითონაც,როდესაც სხვადასხვაფესტივალზეფილმების შეფასებამიწევს,უპირატესობას ისეთნამუშევრებსვანიჭებ,რომ ლებშიცარსებობსპოეტურიხედ ვა/პოეტურიმიდგომა.საერთოდ მგონია,რომპოეტურიაზროვნება ძალიანმნიშვნელოვანიდასაჭი როაცხოვრებაში. F/Pთქვენიდაკვირვებით,რატენდენ
ციებიათანამედროვეკინემატოგრაფ
ში?
წელსიმკინოფესტივალებზე,რომ ლებსაცმევესწრებოდი,ძირითა დად,სოციალურითემატიკისფილ მებიიყოწარმოდგნელი.ტექნიკური თვალსაზრისით,ვფიქრობ,ყველა ფერინაცადიდაამოწურულია.ამ მხრივ,სიახლეებიარარის.
თარგმანისსფეროშიცმუშაობთ...
დიახ,ინგლისურისშესწავლისპა რალელურად,მოვკიდეთარგმანებს ხელი.ძალიანმომწონსმარლონ ბრანდოდაპირველიწიგნი,რომე ლიცინგლისურიდანსპარსულად გადმოვთარგმნე,მისიავტობიოგრა ფიაიყო.სულახლახანდავასრულე პაკისტანურიწარმოშობისინგლი სელიმწერლისჰანიფქურეიშის (HanifKureishi)ერთერთინოვე ლის(LoveinaBlueTime)თარგმნა.
[თაკოკალანდაძე]
F/Pარსებობსთუარაირანშისივრცეე
ბი,სადაცშესაძლებელიაარაკომერცი
ულიფილმებისნახვა.[საქართველოში ესსფერომონოპოლიზებულიადადიდ
კინოთეატრებში,ძირითადად,კომერცი
ულფილმებსუჩვენებენ]
დაახლოებით2წლისწინათირა ნისსახელმწიფოგამოვიდაძალიან კარგიინიციატივით,რომელმაცამ მხრივუკეთესობისკენწაიყვანასი ტუაცია.ვგულისხმობპროექტს,რო
film
p r i nt
99
F/Pგვითხარითთქვენიმთარგმნელო
ბითისაქმიანობისშესახებ‒ვიცი,რომ
მელსაცჰქვია„ხელოვნებადაგა მოცდილება“(ArtandExperience). ირანისკინოთეატრებისპროგრამა შიგაჩნდაასეთი,მხოლოდსაავ ტოროკინოსთვისგანკუთვნილი სექციადაგამოიყოდარბაზები. მაგალითად,ჩემიფილმი„ერთი ღამე“,რომელიცკანისკინოფესტი ვალზევაჩვენედაევროპისუამრავ ქვეყანაშინახეს,ცენზურისგამო, ირანშიარიყოხელმისაწვდომი.ამ პროექტისფარგლებშირამდენიმე კინოთეატრმაუჩვენადაჩემსთანა მემამულეებსმიეცათშესაძლებლო ბა,თავისუფლადენახათ.რათქმა უნდა,ნებისმიერირეჟისორისთვის განსაკუთრებითმნიშვნელოვანია, როდესაცმისფილმსმისსავექვეყა ნაშინახულობენდააფასებენ. ნიკიყურადღებიანიმოსაუბრეაღ მოჩნდა.სავარძლებისსიახლოვემ და„ახლოხედის“შესაძლებლობამ კითხვაპასუხისრეჟიმსთავიდანვე წაართვაოფიციალურობადადა სავლური,ინგლისურიენისპარა ლელურად,გზაგაუხსნათვალების, ჟესტებისდაშორისდებულების აღმოსავლურენასაც,რომლებმაც იხსნესჩვენიდიალოგისტერილუ რობისგანდაშესაძლოა,ძალიან ზუსტადჩაეწერნენმოცემულგეოგ რაფიულკონტექსტში:ბათუმშიხომ სულშეხვედრებია‒დასავლურის დააღმოსავლურის.
ფი~
~
100
წიგნისა და კინოს ამბავი წიგნიდაკინობევრჯერგადააწყ დნენერთმანეთს.მსოფლიოკინოს ისტორია,ანრაღაწარსულშივიქექე ბით,ბოლოწლებისდასავლურიკი ნოცამორისუბიექტისურთიერთთა ნამშროლობისნათელიმაგალითია. უკანასკნელირამდენიმეწელიწადია, ამერიკულიკინოგანსაკუთრებული ძალითეკვეთამხატვრულლიტერა ტურასდაარდარჩენილაარცერთი ე.წ.„ბესტსელერი“,რომლისეკრა ნიზაციაცარგანეხორციელებინოს. თანამედროვეკინოსახალახალინა რატივისჭირდებადასაპროდუსერო კომპანიებიცერთმანეთსხოცავენ ყოველიახალივერონიკაროთის, ჯეიმსდაშნერის,სიუზენკოლინზის, სტეფანიმეიერის,გეილფორმანის დასხვამათმსგავსთანაწერების გამო.ფაქტიერთია,დღესხდება ლიტერატურისარაინტერპრეტაცია, არამედეკრანიზაცია.კინო,ხშირ შემთხვევაში,როგორცუფროძლიე რიმედიუმი,ყლაპავსლიტერატურას (ცუდილიტერატურაცხომლიტერა ტურაა...)დაწიგნისმკითხველსმა შინვეკინომაყურებლადაქცევს,რაც საბოლოოდ,ხელოვნებისამორივე მიმართულებასაზარალებს.
film
ამმხრივ,ევროპაბევრადუკეთეს მდგომარეობაშიადარამდენადაც აქსაავტოროკინოუფროფასობს, ლიტერატურისადაპტაცია(მისისა უკეთესოგაგებით)ნაკლებადხდება ‒ეკრანიზაციაკიდევუფრონაკლე ბად.რაცშეეხებასაქართველოს, ჯერკიდევგასაბჭოებამდეიწყება მხატვრულიტექსტებისეკრანიზე ბა/ინტერპრეტაციადაგასაბჭოების შემდეგხომეკრანიზაციებისისეთ ტრადიციასჩაეყარასაფუძველი, რომდღესაცვიმკითმისუარყოფით შედეგებს.იყომეტნაკლებადწარმა ტებულიპროექტებიც,თუმათმიერ მოპოვებულჯილდოებსდავეყრდ ნობით.თუმცაიყო(არის)ისეთებიც, რომლებიცდღემდემსოფლიოკინოს შედევრებადმიგვაჩნიადასამწუ ხაროდ,სრულიადუსამართლოდ. მიუხედავადამისა,ტრადიციაარსე ბობსდასწორედმისისაუკეთესო ელემენტებისშენარჩუნებისმცდე ლობადუნდაჩაითვალოსეროვნული კინოცენტრისმიერგამოცხადებული კონკურსისახელწოდებით„21ესა უკუნისლიტერატურულინაწარმოე ბისეკრანიზაცია“.კონკურსი,მიზნად ისახავსთანამედროვექართული
p r i nt
film
ფოტო:ნიკოლოზმდივანი
მქონეპირთაპრობლემებითანამედ როვესაქართველოში.თუმცააქცენ ტებიმხოლოდამერთსაკითხზეარ კეთდება. 4.მარინაელბაქიძის„მოქალაქე წმინდანი“სამწუხაროდ,ლიტერა ტურისისტორიისკუთვნილებადღა ქცეულკონკურს„Penმარათონის“ ფარგლებში,ერთიდღეღამისმან ძილზედაწერილიმოთხრობის,„ბაი ამიგოს“მიხედვითიქნაშექმნილი დადღეისათვისსაკმაოდაქტუალურ დამტკივნეულთემას,რელიგიურ ფანატიზმსშეეხება;იმას,თურო გორგადაიქცევახოლმესაკრალური ობიექტიბრმათაყვანისცემისკერად დაამასთან,შემოსავლიანბიზნესად. 5.რაცშეეხებამიხომოსულიშვილის „დიდძუდათვს“,ისამავესახელწო დებისრომანსეფუძნებადა,გინდა არგინდა,კლასიკურიამერიკული ლიტერატურისორდიდნაწარმოებ თანდაავტორთანავლებპარალელს ‒ჰერმანმელვილის„მობიდიკთან“ დაუილიამფოლკნერის„დათვთან“. სოფლისმცხოვრებლებიდასოფ ლისთავი,ბიბლიურმელვილისეუ ლისახელითაქაბი,დიდძუდათვზე ნადირობასიწყებენ,რომელიცმათ
p r i nt
101
ლიტერატურისადაკინოსკიდევ უფროდაახლოებასდასაბოლოო პროდუქტის2018წლისფრანკფურ ტისწიგნისბაზრობაზეწარდგენას. კონკურსისფარგლებშიხუთისაუკე თესოპროექტიცგამოვლინდა: 1.გურამოდიშარიას „უღელტეხილი“,რომელიცმისივე ორიდამოუკიდებელიტექსტისშერ წყმისშედეგადშეიქმნადაისევდა ისევაფხაზეთისომისთემასშეეხება. განსაკუთრებულიაქცენტებიკეთდე ბაომისპერიოდშიოპერატორების ერთიშეხედვითშეუმჩნეველ,მაგრამ უმნიშვნელოვანესსაქმიანობაზე; 2.ზურაბქარუმიძის„ფოქსტროტი“ ბოლოწლებისერთერთიყველა ზესკანდალურირომანის,„მელია ტულეფიას“მიხედვითიქნაშექმნი ლი.მოქმედებაგასულისაუკუნის 20იანიწლებისსაქართველოში მიმდინარეობსდასაბჭოთარეჟიმის დამკვიდრებასადაპარალელურად ,მოდერნიზმისდასასრულისამბებს ასახავს;3.ეკატერინეტოგონიძის „ასინქრონი“ამავესახელწოდების რომანისმიხედვითშეიქმნადაძი რითადითემასაკმაოდაქტუალურია ‒შეზღუდულიშესაძლებლობების
ფი~
102
~
სახნავსათესებს,მოსავალსდა პირუტყვსდროგამოშვებითესხმის ხოლმეთავსდამუსრსავლებს. რათქმაუნდა,ამნაწარმოებების მხატვრულღირებულებებზებევ რიშეიძლებავისაუბროთ,მაგრამ მთავარიმაინცისაა,რომჟიურიმ სწორედამხუთიტექსტისგანშექმნი ლი„თრითმენტები“შეარჩია.გარდა ამისა,თბილისსკანისკინოფესტივა ლისექსპერტები,იზაბელფოვიედა ნიკოსპანაიოტოპულოსიესტუმრნენ დაპროექტისფარგლებშისამდღია ნიდახურულიუორქშოფებიჩაატა რესგამარჯვებულხუთავტორთან დაპროდუსერებთან.დაინტერესე ბულიპირებისთვისერთდღიანი,ღია უორქშოფიცგაიმართა,რომელზეც ექსპერტებმაისაუბრესლიტერატუ რულინაწარმოებიდანსცენარისგან ვითარების,ზოგადად,კინოსცენარის წერისსტანდარტებისდაფილმის გადაღებისათვისსაჭირომოსამ ზადებელისამუშაოებისშესახებ. უორქშოფისაკმაოდსაინტერესოდ წარიმართა.ნიკოსპანაიოტოპულო სისმასტერკლასზემსმენელებმა შეიტყვეს,თუროგორიყოაგე ბულირობერტზემეკისისფილმი „გარიყული“,ექსპერტმამოახდინა მისიკონკრეტულსცენებადდაშლა დაშემდეგგაას აჯაროვაყველაის ხერხი,(მაგ.:სცენარისმრავალსა ფეხუროვანისისტემა,სადაცყოველ კონკრეტულსაფეხურსაქვსშესავა ლი,განვითარებადაკულმინაცია), რომლისსაშუალებითაცამერიკული კინო,კონკრეტულადკიჰოლივუდი, ცდილობსააგოსსცენარიდამაყუ რებელიფილმისბოლოწუთამდე დააბასეკრანთან.გარდაამისა,ისა უბრაიმისშესახებ,თუროგორუნდა ამოვიცნოთსაინტერესოსიუჟეტი მომავალიფილმისათვისდარომელ კრიტერიუმებსუნდააკმაყოფილებ დესლიტერატურულინაწარმოები (ორიგინალურიიდეა,ნაწარმოების უნივერსალურობადატექსტი,რომ ლისმიმართაცბევრადამიანსგაუჩნ დებაიდენტობა),რათასამომავლოდ
film
მისიწარმატებულფილმადადაპტი რებამოხდეს.რაცშეეხებაიზაბელ ფოვიეს,მანუშუალოდპროდუსინ გზეიმსჯელადაიმპრობლემებზე, რომელიცფილმისგადაღებისას შეიძლებაწარმოიქმნას. როგორცუკვეითქვა,ქართულ კინოსლიტერატურულინაწარმოე ბებისეკრანიზაციისდიდიტრადიცია აქვს(დიდიაუცილებლადკარგსარ ნიშნავსოღონდ)დაიგი21–ესაუკუ ნეშიცგრძელდება.მიხეილჯავახიშ ვილის,აკამორჩილაძის,ნუგზარ შატაიძისმხატვრულიტექსტების მიხედვითარაერთიფილმიიქნაგა დაღებულიდაამისშემდეგპროექტს ინიციატორებისმიზანი,კინოდალი ტერატურაერთმანეთსხელოვნურად დაუახლოვონ,სულმცირე,გაუგე ბარირჩება,რადგანშუამავლობის გარეშეცპოულობსკინომისთვის სასურველნაწარმოებსეკრანიზა ციისთვის.აქედანგამომდინარე, პროექტი„21ესაუკუნისლიტერა ტურულინაწარმოებისეკრანიზაცია“ ყველაზემეტადსცენარისწერის კულტურისამაღლებასემსახურება. კულტურისსამინისტროდაეროვნუ ლიკინოცენტრიპროფესიონალების (პროფესიონალიზმის)აღზრდაზე უნდაზრუნავდეს(რასაცპირდა პირთუირიბადემსახურებაკიდეც ესპროექტი),რომლებიცთვითონ გადაწყვეტენ,რომელინაწარმოებია მათთვისღირებულიდამნიშვნე ლოვანი.მანამდეკი,დაველოდოთ, შევთავაზოთუკვეგამზადებულისცე ნარებირეჟისორებს,პროდუსერებს, შემდეგგამოვაცხადოთკიდევერთი კონკურსიგადაღებებისდასაფინან სებლადდაიმედია,2018წლისთვის მართლაცსაინტერესონამუშევარს ვიხილავთ. [დავითცარიელაშვილი]
p r i nt
ა ლ ვი ~ ~ ფიე ს ტ ი ვიალ
კინობიბლიოთეკის დიდი რვიანი
„ ს აუ ზ მ ე ტ ი ფ ა ნ ი ს თ ა ნ “ — ტ რუ მ ე ნ კ ე პ ო ტ ე ნაწარმოები, რომელიც 1958 წელს გამოიცა და რომელმაც, თამამად შეიძლება ითქვას ‒ სამოციანების ამერიკული მოდა შექმნა,რაც,რათქმაუნდა,1961წლისეკრანიზაციისდამსახუ რებაცაა.ფილმისრეჟისორისბლეიქედუარდსისგანცხადებით, როდესაც მთავარი გმირის, ჰოლი გოლაითლის როლზე ოდრი ჰეპბერნიდაითანხმა,უკვედარწმუნებულიიყოფილმისწარმა ტებაში.ჰეპბერნისშექმნილისახემართლაცერთერთიყველაზე დასამახსოვრებელიაამერიკულკინოში,მისისტილიკიდღემდე მისაბაძია. თუმცა ფილმამდე იყო კეპოტეს შესანიშნავი წიგნი, რომელიცგარკვეულწილადგანსხვავდებაფილმისგან,მათშო რის ‒ განწყობით. ფილმი ბევრად უფრო ნათელი, იმედით სავ სედაკეთილია,მისილიტერატურულიპირველწყაროკიმეტად
film
p r i nt
103
კარგი კინო თუ წაგიკითხავთ? მართალია, უცნაური კითხვაა, თუმცაალბათასევეუცნაურადგაიჟღერებსთუვიკითხავ,რამ დენინაბიჯიალიტერატურიდანკინომდე.როგორცაღმოჩნდა, არც იმდენად ცოტა, როგორც სიყვარულიდან სიძულვილამდე დაარციმდენადბევრი,როგორცმარათონიდანათენამდე.ასეა თუისე,მსოფლიოკინემატოგრაფშიარსებობსსაკმაოდბევრი კინოშედევრი,რომელიცთავისმხრივლიტერატურულიშედევ რებიდან წარმოიშვა. რამდენად მნიშვნელოვანია ლიტერატუ რულინაწარმოებ ისმაღალიდონეიმისთვის,რომმისგანკარგი ფილმიგამოიძერწოს?თუკარგირეჟისორისადაკარგიდრამა ტურგისხელში,ცუდიწიგნიცშეიძლებამაღალიდონისკინონა მუშევრადიქცეს?ანიქნებსულაცპირიქით‒კარგიწიგნიცკი შეიძლება გაფუჭდეს, თუ ცუდი კინოხელოვანის ხელში ჩავარ და?დამეთანხმ ებით,საინტერესოთემებიასამსჯელოდ,თუმცა ამჯერადმხოლოდრჩეულებზემინდათქვენიყურადღებაშევა ჩერო;წიგნებზე,რომლებიცდიდფილმებადიქცადაფილმებზე, რომლებიც ლიტერატურულ შედევრებს დაეყრდნო; მიზეზი კი ისრვაწიგნია,რომელიცბაკურსულაკაურისგამომცემლობამ 201415 წლებში „კინობიბლიოთეკის“ სერიით გამოსცა, რვა თავისებურადუნიკალურინაწარმოებ ი,რომლებმაცუკვემოას წრესმკითხველებისათუკინომანებისგულისდაპყრობა.წიგნე ბიისეაშერჩეული,რომყველაადამიანიიპოვისთავისიგემოვ ნების ნაწარმოებს, თუმცა არც იმას გამოვრიცხავ კინომანები ლიტერატურულიპირველწყაროსწაკითხვისასიმედგაცრუებუ ლებიდარჩნ ენ,ანსულაცპირიქით,ფილმზემეტადმოეწონოთ წიგნი; თუმცა განსხვავებების აღმოჩენის, ამბების ცვლილებე ბისდამარტივადრომვთქვათ,კარგადნაცნობიფილმებისწა კითხვის პროცესი ნამდვილად გესიამოვნებათ. მოდით, ჩვენც თვალიგადავავლოთკინობიბლიოთეკისდიდრვიანს.
ი
ილვა
დეპრესიულიდასევდიანი;ფინალიცკითითქოსშემთხვევითია, როგორი შთაბეჭდილებაც ფილმის ნახვის შემდეგ ნამდვილად არდაგრჩებათ.კეპოტედიდოსტატია,როცასაქმეპერსონაჟების ხასიათსეხება,მართლაც,ესერთერთისაუკეთესოწიგნია,რაც კიადამიანურისურვილებისშესახებდაწერილა.
„ ფ ო რე ს ტ გ ა მ პ ი “ — უ ი ნ ს ტ ო ნ გ რუ მ ი
104
„ცხოვრებაშოკოლადისყუთსჰგავს,არასდროსიცი,რაშეგ ხვდება“ ‒ ალბათ ყველას გახსოვთ აღნიშნული ფრაზა ამავე სახელწოდებისშესანიშნავიფილმიდან,რომელიცრობერტზე მეკისმა1994წელსგადაიღო.წიგნიკი8წლითადრე,1986ში გამოიცადა,სიმართლეგითხრათ,საკმაოზემეტადგანსხვავდე ბაფილმისგან.აქფორესტგამპითავისივეისტორიისმთხრო ბელადგვევლინებადანარატივისმეორეაბზაცსასევეიწყებს: „დაბადებიდან იდიოტი ვარ“. როგორ გახდება დაბადებიდან იდიოტიფორესტიამერიკაშიყველაზეცნობილიდაგამორჩეუ ლიადამიანი,ალბათკინოშედევრიდანუკვეიცით,თუმცარო მანისწაკითხვისშემდეგუამრავახალდეტალსაღმოაჩ ენთ.ეს ისშემთხვევაა,როცაორივენაწარმოებ იდამოუკიდებლადარ სებობსდაორივეაპლოდისმენტებსიმსახურებს.
„ მ ო ხუ ც ე ბ ი ს თ ვ ი ს ა დ გ ი ლ ი ა ქ ა რ ა რ ი ს “ — კ ო რ მ ა კ მ ა კ ა რ ტ ი კიდევერთიამერიკელიდაკიდევერთიდიდოსტატი,თანამედ როვეამერიკულილიტერატურისკლასიკოსიდაარაერთილი ტერატურულიპრემიისმფლობელი,კორმაკმაკარტიამჯერად მძაფრსიუჟეტიანთრილერსგვიყვებაყველაზეუფროწარმოუდ გენელისიუჟეტურიგანვითარებითდაყველაზეუფროდასამახ სოვრებელი პერსონაჟებით. მთავარი გმირი, ვიეტნამის ომის ვეტერანილუელინმოსი,მისიანტაგონისტიქილერი,სახელად ჩიგურიდაშერიფიბელიუნიკალურსამკუთხედსქმნიანდანა წარმოებისსხვაგმირებსაცსისხლიანდევნაშიითრევენ,თუმცა მხოლოდესრომიყოს...წიგნისავსეამაკარტისფილოსოფიუ რიშეხედულებებითცხოვრებისდა,ზოგადად,ადამიანისრაო ბისშესახებ.ალბათამსაოცარმაამბავმაარცძმები,ჯოელდა ეთანკოენებიდატოვაგულგრილი,რადგან2008წელსარანაკ ლებშესანიშნავიფილმიგადაიღეს,რომელმაცსხვაჯილდოებ თანერთად4ოსკარიცმოიპოვა.არცკივიცი,ამშემთხვევაში რომელი ნაწარმოებ ი უფრო გენიალურია ‒ კორმაკ მაკარტის რომანი,თუკოენებისფილმი.ნებისმიერშემთხვევაში,ამწიგ ნისწაკითხვარეკომენდებულიამსოფლიოკინომანთამიერ.
„ შ ი ნდ ლ ე რ ი ს ს ი ა “ — თ ო მ ა ს კ ე ნ ი ლ ი 7 ოსკარის მოპოვებას ეხუმრებით? სხვა ჯილდოებზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. დიახ, სტივენ სპილბერგი კინოს გროს
film
p r i nt
ი
ილვა
მეისტერია და ეს უკვე აღარავისთვისაა დავის საგანი; თუმცა იგივეს თქმა ნაკლებად შეიძლება თომას კენილიზე, რომელიც ნაკლებად ცნობილი ავტორია საქართველოში. არადა, წიგნს, არც მეტი არც ნაკლები, ბუკერის პრემია აქვს მოგებული. თო მას კენილი ავსტრალიელი მწერალია, ხოლო „შინდლერის სია“ სინამდვილეში „შინდლერის კიდობნის“ სახელით გამოი ცა,თუმცაამერიკულიწარმატებისშემდეგმსოფლიომსწორედ „შინდლერისსიად“გაიცნო.ესარისრეალურიისტორიაოსკარ შინდლერზე, ებრაელთა ახალ მოსეზე, რომელმაც ათასობით ებრაელი გარდაუვალი სიკვდილისგან იხსნა მეორე მსოფლიო ომის დროს. წიგნი ფილმისგან რადიკალური განსხვავებებით არგამოირჩევა‒თითქმისყველამთავარიგმირიდამოვლენა ნამდვილიადაეყრდნობაფაქტებს,რომლებსაცთომასკენილი დიდიხნისგანმავლობაშიაგროვებდადაისმენდათავადოსკარ შინდლერისმიერგადარჩენილიადამიანებისგან.
„ პ ი ს ც ხო ვ რე ბ ა “ — ი ა ნ მ ა რ ტ ე ლ ი
„ ფ ს ი ქ ო პ ა თ ი “ — რ ო ბ ე რტ ბლ ო ხ ი თუ ამ მიმოხილვის წაკითხვის შემდეგ შხაპის მიღებას აპი რებთ,მაშინტექსტისამნაწილსჯობიაგადაახტეთ.თუმცა,თუ ალფრედ ჰიჩკოკის ამ უკვდავი შედევრის ნახვა უკვე მოასწა რით, მაშინ უკვე გვიანაა, თქვენ განწირული ხართ მარადიუ ლიშიშისთვის,რომელიცდაგეუფლებათყოველჯერზე,როცა შხაპისმიღებისასთვალებსდახუჭავთ.ალბათსწორედდიდი მაესტროს, ძია ალფრედის 1960 წლის ოდნავ სახეცვლილი სახელწოდების ფილმს უნდა უმადლოდეს რობერტ ბლოხიც თავისი შემოქმედების პოპულარობას. მართალია, მწერალმა კიდევბევრისაინტერესონაწარმოებიშექმნაფენტეზის,თრი ლერის და საშინელებათა ჟანრში, მაგრამ მსოფლიოს ის ყო ველთვისეხსომებადედისერთაფსიქოპათის,ნორმანბეითსის
film
p r i nt
105
„პისცხოვრება“ისფილმია,რომელიცთუჯერკიდევარგინა ხავთ, ახლავე უნდა გამოძებნოთ 2 საათი და 7 წუთი, ჩაუჯდეთ დაუყუროთ.ენგლიმგარისკადაიანმარტელისმართლაცსაო ცარირომანისეკრანიზაციაგადაწყვიტა,შედეგადკიულამაზესი დაშესანიშნავიფილმიმივიღეთ,რომელმაც2013წელს4ოსკარი მოიპოვა. ჯილდოების ნაკლებობას არც მარტელი უჩივის, 2002 წელსბუკერისპრემიისლაურეატიადადღემდეგანაგრძობსბეს ტსელერების წერას. „პის ცხოვრება“ დაუჯერებელი ისტორიაა წყნაროკეანეშიშემთხვევითგადარჩენილორარსებაზე,რომლე ბიცერთმაშველნავზეიმყოფებიან:16წლისინდოელბიჭზედა ბენგალურ ვეფხვზე. სიუჟ ეტურ ქარგას იან მარტელის მაღალი ოსტატობაეტყობადამკითხველსდასაწყისიდანდასასრულამდე ამბავიდან გამოთიშვის საშუალებას არ აძლევს. ყველაფერი კი საკმაოდმოულოდნელიდასასრულითგვირგვინდება.
ი
ილვა
შემქმნელად. კადნიერებაში ნუ ჩამითვლით, თუ ვიტყვი, რომ ამშემთხვევაშიკინოფილმიჯობნისლიტერატურულპირველ წყაროს,თუმცაარცწიგნისჩამოწერაიქნებოდამართებული. ბოლოსდაბოლოსსწორედწიგნისსაშუალებითშეძლებთუფ რო ღრმად ჩაიხედოთ ნორმან ბეითსის ფიქრებში და უფრო უკეთგაიცნოთმისისაყვარელიდედილო.
106
„სოლარისი“ — სტანისლავ ლემი წარმოიდგინეთწყალი,რომელსაცგარშემოწყალისაზღვრავს, ხოლოჰორიზონტსთუკარგადდავაკვირდებითარგაგვიჭირდე ბაწყლისშემჩნევა.სოლარისიიდუმალებითმოცულიპლანეტაა, რომელიცმთლიანადერთუშველებელგონიეროკეანესწარმო ადგენს. რა უნდა იყოს ამაზე უფრო დამაინტრიგებელი უცხო ცივილიზაციების აღმოჩენით შეპყრობილი დედამიწელებისთ ვის? ანდა, რა შეიძლება იყოს ამაზე უფრო საშიში მკვლევარე ბისთვის,რომლებმაცარიციან,როგორიკონტაქტონწყლისამ უმაღლეს გონთან? სტანისლავ ლემის „სოლარისი“ მსოფლიო ფანტასტიკის უპირობო შედევრია, ხშირად მას ფილოსოფიურ ფანტასტიკადაც მოიხსენიებენ, რაც, რა თქმა უნდა, შეუმჩნევე ლი არ დარჩენია ანდრეი ტარკოვსკის, რომელმაც 1972 წელს თავისი „სოლარისი“ გადაიღო. სტანისლავ ლემის ნაწარმოები კიდევერთხელმოხვდაკინომანთაყურადღებისცენტრში,სტი ვენსოდერბერგის2002წლისფილმისწყალობით.
„ ც ი სფ ე რ ი მ თ ე ბ ი “ — რე ზ ო ჭე ი შ ვ ი ლ ი როგორცმიხვდით,ტკბილიდამშობლიურილუკმაბოლოსთ ვის მოვიტოვე. შეუძლებელია ემოციების გარეშე ისაუბრო ან წერო,როცასაქმექართველებისთვისერთერთუსაყვარლეს ნაწარმოებსეხება,ემოციებითკი„ცისფერმთებზე“ბევრირა მის დაწერაა შესაძლებელი. ესაა სისტემა, რომელიც სამწუ ხაროდ დღემდე აქტუალურია, არამხოლოდ საქართველოში. ესაა ამბავი ამ სისტემის აბსურდულობის შესახებ, რომელიც განწირულიადასანგრევად.რეზოჭეიშვილისესუწყინარიდა ამავედროსერთერთიყველაზეკრიტიკულინაწარმოები,რაც კი დაწერილა საბჭოთა საქართველოში, 1983 წელს ელდარ შენგელაიამასევეშედევრულფილმადაქცია.თავადრეზოჭე იშვილისაზრითკი,„ესარიყოთითქოსკინოსმასალა.სხვას რომგადაეღო,შეიძლებაარაფერიარგამოსვლოდა...“ჰოდა, ძალიანაცკარგი,სხვამრომარგადაიღოდადღეისათვისშეგ ვიძლიაორითანაბრადშესანიშნავინაწარმოებითდავტკბეთ. მაშ,ჯერკიდევარწაგიკითხავთკარგიკინო? [ალექსანდრელორთქიფანიძე]
film
p r i nt
საოცარი ახალი სამყარო 108
[ნიკაესებუა]
აშშში კომიქსების ოქროს ხანა XX საუკუნის 4050 წლებიიყო.MarvelდაDCკიბაზარზეორიუდიდესიმო თამაშე,რომლებმაცსამყაროს„სუპერმენი“,„ბეტმენი“, „სპაიდერმენი“, „იქს ადამიანები“ აჩუქეს. რამდენადაც წარმატებული იყო კომიქსები ბეჭდურ სამყაროში, იმ დენად წარუმატებელი იყო მათი კინოეკრანიზაციები. 90იანიწლებისმიწურულამდეკომიქსისპერსონაჟებზე გადაღებული ნამუშევრები, იშვიათი გამონაკლისების გარდა,ანცუდიიყო,რომელსაცპირველწყაროსთანსა ერთოძალიანცოტათუჰქონდა,ანიმდენადმდარეხა რისხის,რომYoutubeზემათიეპიზოდებისნახვისასვერ ხვდებოდი, იუმორისტულ სკეტჩს უყურებდი თუ მხატვ რულფილმს,რომელსაცპრეტენზიაჰქონდამაყურებე ლი,კინოთეატრებშიმიეყვანა. 90იანწლებში,როდესაცMarvelმარამდენიმეგმირის ეკრანიზაციის უფლებები გაყიდა, კინოკომპანიები კო მიქსებში დიდი ფულის ჩადებას ჯერ კიდევ ერიდებოდ ნენ,ნიადაგსსინჯავდნენ.სწორედამდროსერთერთი ასეთი პროექტი საკულტო კლასიკად იქცა – რაოდენ უცნაურიცუნდაიყოს,საუბარიასტივენნორინგტონის ფილმზე „ბლეიდი“. 1998 წელს ვამპირებზე მონადირე უესლისნაიპსისპერსონაჟიკინოშიკომიქსისგმირების არმიასშეუძღვა,რომლებიცდღესჰოლივუდისსათავე შიიმყოფებიანდამეინსტრიმკინოამინდსქმნიან.
film
p r i nt
109
film
p r i nt
„ბლეიდს“,„ადამიანიობობა“მოჰყვა,შემდეგიყო„ბეტმენი“, „სუპერმენი“,„იქსადამიანები“და„ფანტასტიკურიოთხეუ ლი“.XXIსაუკუნისდასაწყისიკომიქსებისეკრანიზაციების ეპოქადიქცა,თუმცარევოლუციაMarvelStudioმმოაწყო.
110
XXIსაუკუნისდასაწყისშიMarvelმაამბიციურიგადაწყ ვეტილებამიიღო.კომპანიისუფროსებმასაკუთარიკინო სამყაროსშექმნაგადაწყვიტეს–ადგილის,სადაცათობით სხვადასხვაფილმიდაპერსონაჟიგაერთიანდებოდა.პირ ველინაბიჯი2008წელსგამოსული„რკინისკაცი“იყო,რო მელიცმეგაჰიტადდამარველისკინოსამყაროსპირველი ფაზისპირველჭანჭიკადიქცა.ჯონფავროსფილმსმოჰ ყვა ნამუშევრები ჰალკზე, კაპიტან ამერიკასა და თორზე, ამ პერსონაჟებმა კი საბოლოოდ „შურისმაძიებლებამდე“ მიგვიყვანეს. „შურისმაძიებლების“ შემოსავალმა მხო ლოდ კინოთეატრებიდან გაყიდული ბილეთებით მილი არდ დოლარს გადააჭარბა. Marvelის გეგმის პირველი ფაზა უდიდესი წარმატებით დასრულდა. პროდუსერი კე ვინ ფაიგი და Marvelი ყველა კინოკომპანიისთვის მისა ბაძ მაგალითად იქცა. 2009 წელსWalt Disneyმ Marvelი შეიძინა; ისევე, როგორც Pixarის შემთხვევაში Disney მხოლოდ ერთ რამეს, დიდ შემოსავლებს ითხოვდა. ამის გარანტი,ფაიგიიყო. Marvel ის გეგმის პირველი ფაზა უდიდესი წარმატე ბითდასრულდა,თუმცაბევრიმიიჩნევდა,რომკომპანია სადღაც გაიჭედებოდა, რომელიმე ფილმი გაქირავებაში ჩაუვარდებოდადასამყარო,რომელიცასეთისიფრთხი ლით იგებოდა, დაიმსხვრ ეოდა. „შურისმაძიებლების“ შემდეგგამოსულმაფილმებმაკისაპირისპიროდაამტკი ცეს.„გალაქტიკისმცველები“ფილმიანაკლებადცნობილ კომიქსისგმირებზე,რომელიც2014წლისზაფხულისჰი ტად იქცა, იმავე წელს გამოსული „კაპიტან ამერიკას“ გაგრძელებამკრიტიკოსებისადამაყურებლისგანძალი ანკარგიშეფასებებიდაიმსახურა;„შურისმაძიებლები2“ კი წინამორბედს არ ჩამორჩა და შემქნელებს მილიარდ დოლარზემეტიმოუტანა. კევინ ფაიგი ალქიმიკოსი გახდა, რომელმაც ნების მიერი მეტალის ოქროდ გადაქცევა ისწავლა. ფაიგის „ფორმულამ“ სხვა კინოკომპანიებიც დააინტერესა და დღეს ჰოლივუდში უმთავრესი ტრენდი კინოსამყაროე ბისშექმნაა.დისნეისმსგავსად,სხვაკომპანიებიცცდი ლობენ, სხვადასხვა გმირი ერთ სამყაროში გააერთია ნონდაMarvelისწარმატებისფორმულა,სახეცვლილი მეთოდებით,მაგრამიგივეწარმატებითგაიმეორონ. პირველი ასეთი კინოკომპანია Warner Bros. გახდა. WBDCის კომიქსების გმირების კინოსამყაროს შექმნას ცდილობს. თუ Marvelის კულმინაცია რამდენიმე ფილ
film
p r i nt
111
film
p r i nt
მის შემდეგ დადგა ნამუშევრით „შურისმაძიებლები“, DCისსამყაროპირდაპირდიდიაფეთქებითიწყება–მო მავალწელსკინოეკრანებზე„ბეტმენისუპერმენისწინა აღმდეგ“ გამოვა. შემქმნელების თქმით, მათი სამყარო უფრო პირქუში და რეალისტური იქნება, ფილმში ორ ყველასათვის ცნობილი სუპერგმირთან ერთად კი კო მიქსებისსხვაპერსონაჟებიცგამოჩნდებიან,რომელთაც შემდგომშისაკუთარიფილმებიექნებათ.DCისსაკუთა რი„შურისმაძიებლები“ჰყავსდამას„სამართლიანობის ლიგა“ ეწოდება.„სამართლიანობის ლიგაში“ ბეტმენი, სუპერმენი, ფლეში, კიბორგი, ვანდერ ვუმენი, აკვამენი და სხვაგმირები არიან გაერთიანებულები, რომლებიც ბოროტებასერთიანიძალებითშეებრძოლებიან.
112
ანალოგიურიგეგმააქვს20thCenturyFoxს,რომელიც „ფანტასტიკურიოთხეულისა“და„იქსადამიანების“კი ნოეკრანიზაციისუფლებებსფლობსდამათერთსამყა როში გაერთიანებას აპირებს. ახალი „ფანტასტიკური ოთხეული“უკვეგამოვიდა,მომავალწელს„იქსადამი ანების“ახალიტრილოგიადასრულდება.გამბიტზე,სა მურავსადადედპულზეფილმებიცსულმალეიხილავს დღისსინათლეს,ყველაერთადკიჯერჯერობითუცნობ პროექტშიგაერთიანდება. კომიქსების პერსონაჟები არ ჰყავს Universal Studios, თუმცა კომპანიამ გამოსავალი იპოვა და მონსტრების კინოსამყაროს ქმნის. დრაკულა, ფრანკენშტეინის მონ სტრი, მუმია, ვან ჰელსინგი და მაქციებზე ნამუშევრე ბი ერთ „ჭერქვეშ“ გაერთიანდებიან და არ არის გამო რიცხულიმათაცსაერთოპროექტშიამოყონთავი. Disney მხოლოდ Marvelის წარმატებით არ კმაყო ფილდება და Star warsის სამყაროს შექმნას და გა ფართოებას აპირებს. „ვარსკვლავური ომები: ძალის გამოღვიძება“, „ვარსკვლავური ომები: ეპიზოდი VIII“, „ვარსკვლავური ომები: ეპიზოდი IX“, „ვარსკვლავური ომებისანთოლოგია:RogueOne“–ესიმფილმებისჩა მონათვალია, რომელიც ჯედაებზე, სითჰებსა და ლუკა სისსხვაქმნილებებზეახალისტორიებსმოგვიყვებადა ვარსკვლავურიომებისსამყაროსკიდევუფრომასშტა ბურსგახდის. დღეს ჰოლივუდი სამყაროების შექმნითაა დაკავებუ ლი.ესყველაფერისაწყისეტაპზეადართულისათქმე ლია,როგორიიქნებაშემდეგიფაზა.Marvelიგაჩერებას არაპირებსდა2019წლისჩათვლითგეგმებიდაფილმე ბიუკვეგაწერილიაქვს.სხვაკინოკომპანიებსკიწარმა ტებულისტარტისიმედიღადარჩენიათ.⣿
film
p r i nt
~ ფ ეს ტი ვ ა ლ ი ~
113
film
p r i nt
114
film
p r i nt
აქვეა.თბილისთანახლოს.იგო ეთსგასცდებიდასანამგორამდე მიხვალ,ცენტრალურიტრასიდან მარჯვნივგადაუხვევ.მანქანას გააჩერებენ.თუარგჯერა,დარწ მუნდები,რომპირადობისმოწმობა ბევრადუნივერსალურია,ვიდრე შენიარსებობა.გზახსნილიაარა იმიტომ,რომპულსირებ,უფრო იმიტომ,რომპლასტიკურიბარათი მოგეპოვება. ‒რაუნდაგააკეთოთსკოლაში? ‒კინოჩვენებებიგვექნება.დისკუსიე ბი.ბავშვებსუნდავეურთიერთო. ხრეში.მტვერი.გვერდსვუვლიამ სიტყვას‒ვასწავლო.
film
[თაკოკალანდაძე]
კედლიდანაძრობენპატარებისნახა ტებსდააკრავენთეთრზეწრებს.ამას აკეთებენგოგონები.ბიჭებიმუქფარ დებსამაგრებენჭიკარტებით.სკო ლისდირექტორმაპროექტორიდა დინამიკებიდაგვახვედრა.ბავშვებს მოსწონთქალბატონიიზა,ყურადღე ბიანიდაენთუზიაზმითსავსექალი. „ოქროსციებცხელება“.თამთა თავშეუკავებლადიცინის. ‒კიდევვნახოთრა,მასწ,‒მეუბ ნებათამთასტყუპისცალიალეკო. ალეკო16წლისიქნება.მკვრივი, შეკრულიდაძალიანმოძრავიბიჭია. ერთხელნახირშიწავიდადაშემთხ ვევითრუსებისკონტროლირებად ტერიტორიაზეგადავიდა.ატარეს, ატარესდამალევედააბრუნესუსას ყიდლოდ.მასწ,‒მეუბნებაგულწრ ფელად,ირონიისგარეშე. ანთებულებიარიანბავშვები.მიხარია. ‒ეგეე,იქ.თეთრკარავსხედავ? მანქანებისსაბურავებითაწყობილ სამალავშიდგასფორმიანიბიჭი. ‒ეგუკვეიმათიტერიტორიაა. იარაღიანბიჭებსსაუბ არიეკრ ძალებათ.თვალებშივუყურებ. ეღიმებადაიმორცხვებს.ბავშვები ერთმანეთსდასდევენდაფოთლებს აყრიან.წყალსვავსებთ.ისევსკო ლაშივბრუნდებით.
p r i nt
115
‒„კომანსავა?“‒შორიდანმე კითხებაგელადამოიჩქარის,რომ ბარგიჩამომართვას.იხვისჭუჭულე ბიხმაურითმოსდევენ.ისმისინდა ურისჭუკებისწიავიდაძაღლების ყეფა.ჩემთვისგანკუთვნ ილსაძინე ბელშიმხვდება„ჰერგოცისცოლი მაია“.გოია.გახდილივერსია. მერიკობებოსსათვალესძალიან სქელიმინებიაქვს.ზაურაპაპაყუ რისაპარატსარიყენებს.ცოლქმა რიისედაცუგებსერთმანეთს.ისინი არჩხუბობენ,უბრალოდ,ხმამაღლა ლაპარაკობენდასაუბრისბოლოს სულეცინებათ. გელამოხუცებსეხმარება.მიწას ამუშავებენ,საქონელსუვლიანდა საოჯ ახომეურნეობასუძღვებიან, ყველაფრისმიუხედავად. იმისმიუხედავად,რომმიწადახეთ ქილია.სარწყავიწყალიარარის. სასმელწყალსდღეშირამდენ ჯერმეურიკებითეზიდებიან.გაზის მილებიმომავალარჩევნებამდესა მუზეუმოექსპონატებივითხელშე უხებლადიდება.სახლებისგანარც ისეშორს.
ხურვალეთის დღიურები
დევნილებისდასახლებაშიჩავ დივართ,რომიქაურებსაცგავა გებინოთკინოჩვენებებისამბავი. ძირითადად,ცხინვალისსოფლები დან‒ქსუისიდანდათამარაშენიდან არიანწამოსულები.მეექვსეკლასე ლიჯონიყველასთავისტრაქტორი ვითმოთახთახეპატარა„პიკაპზე“ გვსვამსდაკოტეჯებსშორისგვა ტარებს.მარიამისთმაში,ნინიკოს თვალებში,ყვავილებშიღობეების გასწვრივ,ხეებში,სიმინდისყანებში, ფოტოაპარატისობიექტივშიშემო დისმზესაღამოს,7ისნახევარზე.
116
ბავშვებმაგადაწყვიტეს,რომთამთა ყველაზესაინტერესოპერსონაჟი იქნებაფილმისთვის.დახასიათე ბებიდაწერესდაფოტოკამერას ცოტათიგაუშინაურდნენ. „როდესაცთამთაძალიანპატარა იყო,ღუმელშიბენზინიშეასხა.გაჩ ნდაცეცხლი.თამთასმთელისახე დაწვა.18წლისრომგახდება,სახის ოპერაციაუნდაგაიკეთოს.სკოლის დამთავრებისშემდეგსამხედროაკა დემიაშიჩააბარებსდაქვეყანასემ სახურება.თამთაბევრბიჭზეკარგად თამაშობსფეხბურთს.ძალიანუნდა ჭიდაობაზეშესვლა.სახლისსაქმეე ბიეზარება.ცოტაშარიანია.უყვარს ვაშლიდაშავიშოკოლადი.ძილის წინუსმენსმძიმეროკს...“ თამთაუბღვერსპოლიციისმანქა ნებიდანგადმოკიდებულსამხედ როებს.თავისმოვალეობადმიაჩ ნია,დამიცვასმათიმზერისგან. ყოველდილას,სკოლაშიწასვლის წინერთსადაიმავეადგილასვიკ რიბებით.ბავშვებითვალისდახამ ხამებაშიმიიტაცებენჩემსჩანთებს დაჯიუტადმიყურებენ.უფლებას ვკარგავ,რამევატარო.
film
ბევრადმეტიყოფილაადრე.სო ფელშიარუკვირთ.მევოგნდები. ასეთიჯანსაღიხეებისრიგი,დიდი ხანია,აღარმინახავს.ქარისშეუმ ჩნეველმოძრაობასსხვათაშორის აფიქსირებსვერხვისკიდურაფო თოლი. ‒აქწყალიიყო.ვბანაობდითხოლმე. ვდგავართაუზისკიდესთანდაბაყა ყებსვაკვირდებით. ‒გველი!დაინახეთ?ყვირისსანდრო. კამერასვიმარჯვებ.ველოდებით, მაგრამაღარგამოდისსამალავიდან. აქვემიტოვებულიშენობაა.კარსვა ჯანჯღარებთ.მერცხლებიშედიანდა გამოდიან.ჩვენშევნატრით.
ვხედავ,გოგონებითამთასუთვალ თვალებენ.ცდილობენ,განმარტო ებისდროსგამოიჭირონ.ნინიკო კამერასმართმევსდაჩურჩულებს: „კლასშია,მუსიკააქვსჩართული დასკამებზეიძინებს.“ ნახესმიშაკობახიძის„მუსიკოსები“. სასაცილოდღიღინებენკარმენის სუიტ ას. აიტაცესმიშამდინარაძისკომპოზი ციანანაჯანელიძისფილმისთვის‒ „ნეტავ,იქ,თეატრიარის?!“. აიკვიატესირაკლიჩარკვიანის „გადმოვცურავზღვას“,რომელიც განსაკუთრებითშთამბეჭდავადგა ისმაზაზაურუშაძის„მანდარინების“ ფინალისდავარსკვლ ავებითუხვად გადაჭედილიმუქილურჯიცისფონ ზე.მთელისოფელიდაესწროღია ჩვენებას.ეკრანი‒სიგარეტისმოძ ველებულისაბილბორდერეკლამის უკანამხარე‒თეთრიბრეზენტი უმასპინძლოსახლისაივანზეგადა კიდესბიჭებმა.
p r i nt
film
p r i nt
117
ერთსაათზემეტხანსველოდებით. პატარებმასირბილიდაწუწაობა დაიწყეს. ‒მასწ,მემგონი,მოვიდა‒მოცუც ქნულთითსიშვერსლიზიკო. გიორგისპოლიციისესკორტითაცი ლებენსკოლაში.თვალებითიცინის. სანამბავშვები„გაღმანაპირს“უყუ რებენ,სიცხითდაქანცულიპოლიცი ელებისკოლისეზოსმწვანედშეღე ბილსკამზესხედანდაუხერხულად ატრიალებენავტომატებს.ორიკაცი. დისკუსიამხიარულიდასაინტერე სოგამოვიდა. ‒თქვენიყველაზეაზრიანიფილმი რომელია?‒კითხულობსსანდრო. ‒მესაერთოდარმგონია,რომჩემი ფილმებიაზრიანია,‒წარბშეუხრე ლადპასუხობსგიორგი. ბავშვებიიცინიანდასანდროსაშა ყირებენ.
‒ძალიანმოგვენატრე...კაკლის ძირში...კი,ყველანიაქვართ...შენ რომთმისსამაგრიდაგრჩა,თამთა ხელიდანარიხსნის...ჰ ა?ალეკო ყვირისრაღაცას...ბიჭებიაღარგა მოდიან...რავიცი,მთელიდღეები რაღაცასუყურებენკომპიუტერში... გელამმოგიკითხა...ვარსკვ ლავები? კი,აი,მაგიდაზევწევართდავუყუ რებთ... მეცგრძელსკამზევწევარ.რუსთა ველზე.პარკში.ამპოზაშიარალეგი ტიმურიაიმავეცისყურება,რომელ საც„ჩემიბავშვები“ხურვალეთში აკვირდებიან.ისეთინოსტალგიურე ბიარიან,ვთხოვ,მეცარგამიმძაფ რონსენტიმენტები. ‒შეხედეთ...აქვეხართ...იმავე მთვარისქვეშ...რაგაცინებთ?... ერთიფილმიაცაზე...ვარწმუნებ. კისკისებენ.ტელეფონსვთიშავ. დაცვისბიჭმაჩამიარადასანამრა მესმეტყოდა,წამოვჯექი. თბილისიარისშორს.თბილისი არისშორს.თბილისიარისშორს.
118
1001 რეცეპტი კინოზე ნანა ჯორჯაძისგან პატარაოთახისხვენში,თვითმ ფრინავებით–ქაღალდის,მუყაოსი, ხის,ლითონის,დაკიდულიჭე რიდან,მიკრულიდამიხატული კედლებზე...კინორეჟისორს,ნანა ჯორჯაძესბავშობიდანუნდოდა მფრინავიგამოსულიყო.მეშვიდე კლასიდანრეჟისორობაგადაწყვიტა, მაგრამშემოქმედებისძიებაღრმა ბავშობიდანიწყება,მითუფრო,თუ ესბავშობაისეთიჯადოსნურიდა ფანტასმაგორიულია,როგორსაც რეჟისორიჰყვება. ბედნიერიდათავისუფალი ბავშვობა–„სულვხტუნაობდი მაღალისიმაღლიდან.მერემივხვდი, ჩამოხტომაკიარმინდოდა,იმ პროცესისგანცდამომწონდა,სანამ ჰაერშივიყავი.საოცარიბავშვობა მქონდა,უბრალოდარაფერიხდებოდა ჩვენსოჯახში,ყველაფერიმაგიით იყოშემოსილი,ჯადოსნურიიყო. მიუხედავადიმისა,რომსაკმაოდ მრავალფეროვანიცხოვრებაგავიარე, ჩემიფილმებიბავშვობიდანიღებენ საზრდოს. რეჟისორისპირველიპროფესია არქიტექტურაა.შემდეგსარეჟისორო ფაკულტეტისსტუდენტობა თეატრალურუნივერსიტეტშიდა
film
პირველივეკურსიდანდაწყებული პრაქტიკა. პრაქტიკა–„კინომარტოთეორია არარის,კინოპრაქტიკაა.ჩვენ ამპრაქტიკასგავდიოდითდიდ ხელოვანებთანერთად.სცენარის დაწერიდანფილმისგამოშვებამდე პროცესებშივიყავითჩართულები. გარდაამისა,ყოველწელსთავად ვიღებდითსტუდენტურნამუშევრებს დასწავლისდამთავრების შემდეგ,მეტნაკლებადგვესმოდა კინოგადაღებისწვრილმანი თუმსხვილმანიდეტალები.“ სტუდენტობა,ეკრანისწინ დაღამებულიდღეებიდადათენე ბულიღამეებირეჟისორისფანტაზიის, შემეცნებისგანუყოფელინაწილია. ბევრიფილმისნახვა–„დიდი ოსტატებისფილმებიდან ბევრსსწავლობ.კინოენის მრავალფეროვნებას,სიუჟეტის მოყოლისხერხებს,მონტაჟის მნიშვნელობას.ესგაძლევს საშუალებასშენიხედვა,ენა დასტილი,შენიადგილიიპოვო კინოხელოვნებაში.“რეჟისორის აზრით,სხვაყველაფერთანერთად მნიშვნელოვანიკომპონენტია შემოქმედისსინდისი.
p r i nt
~
ას ტ ე
film
მოაგროვეისტორიები–„კომფორტი მალემწყინდება;როდესაც კომფორტულადმოგზაურობ,ძალიან ცოტარამხდებაშენსგარშემო, დაზღვეულიხარმოულოდნელი სიტუაციებისგან,ჩემთვისკიმთავარია ახალიემოცია,თავგადასავალი, ისტორიები,უცნობიადამიანები, ორიგინალურიაზროვნება.“ რეჟისორსსამყაროზედაკვირვება უნდაშეეძლოს,იმდეტალების დამახსოვრება,რომელიცსხვისთვის შეუმჩნეველირჩება.პატარა ნიუანსებიდანსაერთოსურათის შექმნადასხვისთვისგაზიარება უმნიშვნელოვანესითვისებაა.ამ დროსიბადებამთავარი... შეამჩნიედეტალები–„შესაძლოა, დეტალიფილმთანსაერთოდარიყოს კავშირში,მაგრამმაინცმიმიყვანოს ფილმამდე,ვინაიდანდაბადააზრი, ემოცია,აამუშავაფანტაზია.ასემოხდა „რობინზონიადას“შემთხვევაშიც –როდესაცჰორიზონტზედავინახე სილუეტი,როგორმიყვებოდაძროხას ხანშიშესულიქალიდამისკუდზე ეჭირახელი.ძროხასბრმაქალი მიჰყავდასახლში.ფილმთანამკადრს არავითარიკავშირიარაქვს,მაგრამ ამნახატმამემომცაფილმი.“ დროთაგანმავლობაშიყველაფერი მეხსიერებაშიილექებადასაჭირო მომენტშიხელოვანისშემოქმედებას მრავალფეროვანთვალსაწიერს სთავაზობს.მონტაჟიგონებაშიდა მონტაჟისამონტაჟომაგიდასთან–ის
p r i nt
119
შემოქმედისსინდისიდა ღირსება.„რაცუფრო„ნიჭიერ პროდუქტს“ქმნისშემოქმედი, მითუფრომნიშვნელოვანია მისიკეთილსინდისიერება, პროფესიონალურიდამოკიდებულება საქმისადმი.ესისწავლებაოჯახში, სკოლაში,უნივერსიტეტში, ადამიანებთანურთიერთობისას. ნიჭიერიშემომქმედი,რომლისთვისაც კეთილშობილება,ღირსება,სინდისი აბსტრაქტულიმიზნებია–უფრო საშიშია,ვიდრეუნიჭო,აშკარა ნაძირალა.საჭიროაყოველმხრივი განათლება,წიგნებისკითხვა, მოგზაურობა,საინტერესო, ადამიანებისგარემოცვაშიყოფნა, გარემოსშეცნობა,უამრავიისტორიის შეგროვება,ყველაფრისჩაწერა. უნდაგახდემოგზაური–„მსოფლიო კულტურასშეგიძლიასახლშიც გაეცნო,თუმცათუმოგზაურობის შესაძლებლობაარსებობს,უნდა იმოგზაურო.მებევრსვმოგზაურობდი ფეხით,ავტოსტოპით,ველოსიპედით, მოტოციკლით,მაშინაც,როდესაც საბჭოთაკავშირიდანგასვლის უფლებაარმქონდა.ფეხითმაქვს შემოვლილისაქართველო,საბჭოთა კავშირიდაროცაგზაგამეხსნა, მთელიმსოფლიო.ყოველთვისმინდო დაყველაფერიჩემითვალითმენახა.“ მოგზაურობაუცხოადამიანების გაცნობისადაუამრავიისტორიისადა ამბისმოსმენისშესაძლებლობაა;იქცე კარგმსმენელად–ესეცხელოვნებაა.
ლ ას ი ~
120
~
ას ტ ე
პროცესია,სადაცრეჟისორსდროისა დასივრცის,მოვლენებისსაკუთარი ფანტაზიებითგადაადგილება,მართვა შეუძლია. დაამონტაჟე–„კინოსამონტაჟო მაგიდასთანიბადება.ესისპრო ფესიაა,სადაცმარტოინტუიცია ვერგიშველის.ძალიანბევრი ფილმი,საინტერესოხედვადა კარგიმსახიობი,ცუდიმონტაჟის გამო,დაკარგულა.კარგირეჟისორი მონტაჟისპრინციპებშიაუცილებლად უნდაერკვეოდეს,კარგადუნდა ფლობდესმისსპეციფიკასდა, რაცმთავარია,გაცნობიერებული უნდაჰქონდესმონტაჟისროლიდა მნიშვნელობა.“ ნანაჯორჯაძისაზრით,კინოს შექმნასთანდაკავშირებულიყველა პროცესირეჟისორმაკარგადუნდა იცოდეს,შემოქმედებითიგუნდის წევრებთანმათენაზესაუბარიუნდა შეეძლოს. იყავიჩართულიყველაპროცესში, გყავდესგუნდი–„საჭიროათუ არაამათუიმეპიზოდშიმუსიკა? ხანდახანსიჩუმეხომყველაზე ძლიერიმუსიკაა...მუსიკის დრამატურგიასკომპოზიტორთანდა ხმისოპერატორთანერთადსწორედ რეჟისორიგანსაზღვრავს.ჩართული ვარსცენარისშექმნისპროცესში, მუსიკაში,დეკორაციაში,გადაღებაში დამონტაჟში;ამიტომძალიან მნიშვნელოვანიაისეთიგუნდი, ვისთანაცკომფორტულადშევძლებ მუშაობას.“ კინოსგადასაღებადსაჭიროა მთავრობისხელშეწყობადა დაფინანსება.ესგანაპირობებს ხარისხსდაწარმატებისმოპოვების შანსებისზრდას. დაფინანსება–„კინოძვირი სიამოვნებაა.დაფინანსების საკითხებშიარასდროსვერევი,ეს პროდუსერისპროფესიაა.თუმცა, დაფინანსებამდეფილმსდიდიგზა აქვსგასავლელი–კარგისცენარი, რეჟისორი,ოპერატორი,მსახიობების საინტერესოანსამბლი.სწორი
film
ლ ას ი ~
დაფინანსებისგარეშეფილმის გადაღებაშეუძლებელია,ესლექსი არარის,რომელსაცმარტონიჭი, ქაღალდიდაფანქარისჭირდება დასაფიქსირებლად,გადამღებიჯგუფი კიდაახლოებით60ადამიანისგან შედგება.“ ნანაჯორჯაძეკინოისტორიის მოყოლასჩანაწერებითიწყებს:რა სურს,რომფილმითმოჰყვეს?რა აღაფრთოვანებს?რამიმოქმედა მასზე?სწორედასეთიჩანახატებით იწყებამისინებისმიერიფილმის დაბადება.როდესაცისტორია იკვეთება,იწყებაწერა.გადასაღებ მოედანზეგასულიკიყველაფერს ივიწყებს–რაცუწერია,რამო ნახაზიცგაუკეთებიადამთავარს– კინოტალღასმიჰყვება.მისიფილმები კამერისმიღმამაშინიბადება,როცა კამერაუკვეჩართულია. იმპროვიზაცია–„გადასაღებ მოედანზეჩემთვისმთავარია იმპროვიზაციისსაშუალება. სცენარიდანდაჩანახატებიდან მრჩებამხოლოდუხეშისტრუქტურა. რაცუნდაგასაკვირიიყოს,ჩემი მოთხოვნით,მსახიობებიწინასწარ სცენარსარკითხულობენ,ამით თავსვიზღვევმათმიერწინასწარ ჩამოყალიბებულიწარმოსახვებისგან. მეწუთიერიდაწამიერირეაქცია მჭირდება,სწორედამიტომ,სცენებს გადაღებისწინ,საგრიმიოროში ეცნობიან.ესცოცხალიპროცესია, ესარისნამდვილიიმპროვიზაცია; ცხოვრებაცასეთიმაქვს,წინასწარ არასდროსვგეგმავ.“ კინორეცეპტებისნუსხაუსასრულოდ შეიძლებაგაგრძელდეს... 1001წვრილმანითადარეკვიზიტით სავსეჩემოდნები,რომლებსაც რეჟისორიწლებიაგადაღებებისთვის აგროვებს,კიდევბევრსაინტერესო ისტორიასინახავს... [მაკაკევლიშვილი]
p r i nt