Estoire del saint Graal („Historia świętego Graala” – rękopis gall. fol. 217), Lancelot du Lac („Lancelot z Jeziora” – rękopisy gall. fol. 189 i Ham. 49), czy powieść o Aleksandrze (Historia de preliis w rękopisie ital. quart. 33). Ponadto przeróbki na język prozy (mises en prose) wcześniejszych pieśni o czynach czy powieści (pisanych wierszem), np. Histoire de la reine Berthe et du roy Pepin („Historia o królowej Bercie i królu Pepinie” – rękopis gall. fol. 130), czy proza Roman de Troie („Powieść o Troi” – rękopis Ham. 340). Nie sposób tutaj nie wspomnieć o innych tekstach narracyjnych, tzw. fabliaux (dosł. bajeczki, opowiastki), zawsze śmieszne, czasem komiczne (średniowiecze lubiło śmiech, wbrew temu co obecnie czasem jeszcze się uważa), niekiedy obsceniczne, formalnie posiadające cechy powieści pisanej wierszem. Przywołajmy tutaj zbiór fabliaux z końca XIII wieku, przekazanych w rękopisie Ham. 257. Wśród rękopisów włoskich przechowywanych w Krakowie mamy utwory Boccaccia (w rękopisach ital. quart. 16 i ital. quart. 47), a w Berlinie znajduje się słynny autograf4 Dekameronu, rękopis Ham. 90.
1.3 Dzieła historyczne
1.3.1 Na pograniczu literackich i historycznych Najpierw teksty na pograniczu literackich i historycznych: były to często opowieści wykorzystujące elementy legendarne, czy wręcz baśniowe, np. Miroir du Monde („Zwierciadło świata”) – historia powszechna od stworzenia świata do narodzin Chrystusa, będąca kompilacją różnych źródeł, przechowywana w rękopisie gall. fol. 129, czy Chronique dite de Baudouin d’Avesnes („Kronika zwana kroniką Baldwina z Avesnes”), znana także jako Tresor de sapience („Skarbiec wiedzy”) i Tresor des Histoires („Skarbiec Historii”). Można też tutaj przywołać Histoire ancienne jusqu’à Cesar („Historia starożytna do czasów Cezara”): kompilacja powstała na początku XIII wieku, być może autorstwa Wauchiera de Denain, która przedstawia dzieje ludzkości od jej powstania, historię narodu wybranego, starożytnego Orientu, Grecji i Rzymu, do Juliusza Cezara (w rękopisie Ham. 341). 4 Autograf to rękopis spisany przez autora lub pod jego nadzorem.
20