Za i przeciw upadłości z możliwością zawarcia układu
II. Przebieg i skutki postępowania związanego za zawarciem układu, po ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu W przypadku upadłości z możliwością zawarcia układu niezwykle istotne jest zagwarantowanie upadłemu pewnej stabilizacji pozwalającej na kontynuowanie dotychczasowej działalności gospodarczej w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Właśnie w celu umożliwienia prowadzenia dalszej działalności przez upadłego dłużnika wprowadzona została regulacja ustanawiającą nieważność wszelkich postanowień umownych, których strona jest upadły, zastrzegających zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego na wypadek ogłoszenia upadłości5. Przepis art. 83 puin wprowadzając zakaz umieszczania w umowach z upadłym klauzul przewidujących zmianę lub wygaśnięcie stosunku prawnego na wypadek ogłoszenia upadłości, dotyczy wszelkich postanowień umownych i to zarówno na tzw. przedpolu upadłości ( w okresie poprzedzającym ogłoszenie upadłości), jak i w okresie po ogłoszeniu upadłości6.
W świetle uregulowań (po nowelizacji ustawy prawo upadłościowe i naprawcze7) dotyczących przebiegu postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu, uznać należy, iż celem tego postępowania jest umożliwienie dalszego prowadzenia przez upadłego działalności gospodarczej. Postępowanie to ma doprowadzić do restrukturyzacji zobowiązań upadłego, w taki sposób, aby możliwe było kontynuowanie przez niego dotychczasowej działalności. Restrukturyzacja może polegać na dokonaniu zmiany terminu spełnienia świadczenia oraz do częściowej redukcji wysokości zobowiązań upadłego. Powoduje to zmianę istniejących stosunków prawnych, a w szczególności zmianę treści łączących upadłego z wierzycielami umów. Przepis art. 89 puin stanowi8 potwierdzenie ogólnej dopuszczalności zmiany treści stosunków zobowiązaniowych, ich wypowiedzenia czy rozwiązania na zasadach ogólnych.
2.1 Skutki ogłoszenia upadłości co do zobowiązań upadłego w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego (art. 61 puin). Skoro, w powołanym przepisie nie zostało wskazane, o jaki rodzaj upadłości chodzi, to uznać należy, iż definicja masy upadłości odnosi się do obu form prowadzenia postępowania upadłościowego, tj. upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, jak i upadłości z możliwością zawarcia układu. W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu ustalenia składu masy upadłości dokonuje zarządca, gdy upadły został pozbawiony prawa zarządu (art. 68 ust. 1puin), a w przypadku pozostawienia upadłego prawa zarządu, sędzia – komisarz może postanowić, iż ustalenia składu masy dokona upadły, pod nadzorem nadzorcy sądowego (art. 68 ust. 2 puin). Umieszczeniu na liście wierzytelności podlegają tylko wierzytelności majątkowe, które mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Nawet w przypadku zgłaszania do listy wierzytelności niepieniężnej, wierzyciel musi określić jej wartość w pieniądzu. Na liście wierzytelności są bowiem umieszczane tylko wierzytelności, które można wycenić w pieniądzu9. W przepisie art. 279 ust. 4 puin wskazano, że restrukturyzacja zobowiązań upadłego winna w równym stopniu dotyczyć zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych. Jeżeli jednak wierzyciel przy zgłoszeniu wierzytelności nie wyraził zgody na restrukturyzację swojej wierzytelności jako wierzytelności niepieniężnej, albo ze względu na charakter wierzytelności niepieniężnej
restrukturyzacja nie jest możliwa, to wierzytelność ta nie zmienia się w wierzytelność pieniężną. Natomiast zobowiązania nieobjęte układem zaspokajane są na zasadach ogólnych, zgodnie z ich treścią10. Świadczenia, które z mocy ustawy są objęte układem, nie mogą być spełniane od momentu ogłoszenia upadłości do uprawomocnienia się postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu (art. 87 puin). Obowiązek ten jest strzeżony sankcją nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą stosownie do przepisu art. 58 k.c. Jednakże, gdyby wbrew temu zakazowi wierzyciel został zaspokojony w tym okresie, to jest on zobowiązany do zwrotu na rzecz masy upadłości bezpodstawnie otrzymanego świadczenia11. Stosownie do przepisu art. 84 ust. 2 puin zarówno w przypadku ogłoszenia upadłości w postępowaniu obejmującym likwidację majątku upadłego, jak i w postępowaniu dotyczącym zawarcia układu, umowy przenoszące własność rzeczy, wierzytelności lub innego prawa zawarte w celu zabezpieczenia wierzytelności są skuteczne wobec masy tylko o tyle, o ile zostały zawarte w formie pisemnej z datą pewną. Przepis ten ma na celu zapobieżenie antydatowaniu umów powierniczego przeniesienia własności i innych praw. Umowy zawarte z naruszeniem tej formy z datą pewną są nieważne wobec masy upadłości, lecz w pełni skuteczne i ważne wobec wszystkich innych (właśnie z wyłączeniem masy upadłości)12. W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia
W celu nabcia pełnej wersji czasopisma prosimy o kontakt: info@izbasyndyków.pl numer 6 Grudzien 2011
9