Euskara estandarra eta erregistro informalak 102
— Gaitz larria da, ez katarro txoro bat: ezagutzaren eta erabileraren arteko koxkan eragin zuzena du.
· Beste arrazoiak gorabehera, hiztuna (Xabier Leteren «izadiaren igeltserua» bezala) ez baita batere «tontua»: maite-maitea badu ere, ez du ebakitzen ez duen aizkora erabiliko. · Euskaraz ikasi (eta lan egin), erdaraz bizi. Horra zertara iritsi gaitezkeen, dagoeneko iritsi ez bagara behintzat.
— Primum vivere: Lehen da bizi. Hori gogoan izan behar genuke beti. Euskara informalean ditugun gabeziak nola edo hala konpondu ezean, berdin jarraituko dugu: bizitzeko (gozatzeko) garaian sistematikoki erdarara joko duten euskal hiztun berriak sortzen (euskal hiztun elebakarrik ez baitago gaur egun). Euskal hiztun elebakarrik ez dagoenez, bere premiak asetzeko garaian eginkizun horretarako balio dion hizkuntza erabiliko du hiztunak, hain bere eta hain maite duena bazter utzita.
3. BATU-ESTANDAR-IDATZIZKO VS TOKIAN TOKIKO-INFORMAL-AHOZKO? Oker ez banago, arestiko epigrafean agertzen diren sei kontzeptuok hiru biko kontrajarri balira bezala hartu ohi dira sarri (jardunaldi hauetan bertan, esaterako): — Batu vs tokian tokiko. — Estandar vs informal. — Idatzizko vs ahozko. Nago zutabe bakoitzeko hiru osagaiak sinonimotzat hartzeko joera ez ote daukagun, epigrafeko bi bloke kontrajarriak osatuz: — Batu-estandar-idatzizko. — Tokian tokiko-informal-ahozko. Ez dut uste estrategia egokia denik. Batetik, batuan bi-biak behar ditugulako (besteak beste: batu idatzi informala (komeria vs informatiboa), eta batu ahozko formala (gure hau bezalakoetan). Tokian tokikoan ere, erregistro bat baino gehiago behar izaten ditu hiztunak. Alde horretatik, ez da estrategia egokia tokian tokikoa (ahozkoa zein idatzia) erregistro informal(en)etara «kondenatzea». Tokiko jaso bat ere behar genukeela, alegia. Gakoa, berez, egoki / ez egoki bikoa da. Eta, jakina, biko horretan euskara egokiaren alde egin behar genuke beti ere beti: hiztunaren aldian aldiko xedeak lortzeko moduan jardun, ahoz zein idatziz. Egon lasai: baliagarri bazaio, erabiliko du hiztunak hizkuntza. Oro har, ordea, erregistro falta nabarmena dago: — Euskara batu akademiko zurruna da nagusi. Hiztun askok ez du hori beste erregistrorik. — Erabilera formaletan ere bada ikuspegi kontrajarririk. Zorionez, badirudi ikuspegi komunikatiboa gailentzen ari dela aspaldion.
Jagon 20.indd 102
14/4/20 9:21