LA INMACULADA 1A

EZAGUTU BARAKALDO LA INMACULADA 1A

Barakaldoko Paisaia Astelehenean, naturaren eguna zenez, Basatxura joan ginen Barakaldoko paisaia ikusteko.

Handik, mendiak ikusi eta haien izenak ikasi genituen -adibidez– Apuko, Aldapa, Eretza, Ganerantz, Gasterantz…

Gero, Errekatxora joan ginenez, Barakaldoko maketa bat ikusi genuen. Han Barakaldoko ibaiak eta mugak aztertu genituen: Kadagua ibaia (Barakaldo eta Bilbo banatzen duena), Castaños ibaia (Sestao eta Barakaldo artean dagoena) eta Ibaizabal ibaia (Barakaldo eta Erandio artean dagoena).

Basatxun, zuhaitzak eta haien fruituak ikasi genituen -adibidez– gereziondoa, gorostia, eukaliptoa, haritza…

Gizakiak ere paisaian eragin zuten, zuhaitzak landatzen, zubiak eta etxeak eraikitzen, errepideetatik autoz pasatzen…

Barakaldo kaletarra eta baserritarra

Astelehenean, Barakaldo kaletarra eta baserritarra ikusi genituen eta konturatu ginen desberdintasun asko zeudela.

Auzo landatarretan jende gutxi bizi da eta gehienak nagusiak dira. Zuhaitz gehiago daude, animalia asko daude eta ez dago zarata askorik.

Gero konturatu ginen Barakaldo hiritarrarekin konparatuta oso desberdina dela. Hirietan denda gehiago daude, eta baita zentro komertzial gehiago ere. Etxeak altuak dira eta asko daude. Auto gehiago daude.

Barakaldoko auzo baserritarren izenak hauek dira: Errekatxo, Santa LuCia, Sobrecampa, Mesperutza, Gorostitza eta Basatxu.

Guk nahiago genuke hirian bizitzea, jende asko dagoelako eta denda gehiago dagoelako.

CASTAĂ‘OS ERREKAREN AZTERKETA Astelehenean Errekatxo auzora joan ginen.

Auzora bisitatu eta gero, CastaĂąos ibaia aztertu genuen.

Instrumentu batzuk erabili genituen ibaia aztertzeko, adibidez, termometroa, kronometroa, paper berezia‌ Batzuk ez ziren tresnak, gizakiaren zentzumenak baizik, adibidez, ikusmena, usaimena eta entzumena. Ibaiaren ibilgua, gardentasuna, tenperatura, PH-a, zikinkeriak, kutsadura organikoa, animaliak eta zarata aztertu genituen. Azkenean, emaitzak onak izan ziren. Egoera ona izateko puntuazioa 24-20 puntu artekoa izan behar da eta guri 23 eman zigun emaitza osoak.

Ur mota asko daude: ur gazia, ur geza, ur edangarria, hondakin urak eta ur depuratua.

SANTA AGEDA Asteartean, Barakaldoko historiaren eguna eta otsailaren 5a zenez, autobusa hartu, Basatxun jaitsi eta Santa Agedako baselizara igo ginen.

Santa Ageda Sizilian jaio zen, Etna sumenditik hurbil dagoen Katania hirian. Familia noble bateko alaba gazte eder bat zen. Quinciano erromatar senataria neskaz maitemindu zen, baina Agedak ez zuen berarekin egon nahi. Quincianok ez zuen haren erabakia onartu eta Ageda hil zuen bularrak moztuz. Horregatik, Santa Agedaren irudiak bere bularrak erretilu batean jarrita dauzka. Bera hil ondoren kristautasuna Erromatar inperiotik zabaldu zen eta Agedaren historia Barakaldora iritsi zen.

Asko ibili eta gero azkenean Santa Ageda baseliza bisitatu genuen. Lau zatitan banatuta dago. Lehenengo nabea dugu, XVIII. mendean eginda jendeak meza entzuteko. Kanpoaldean, elizataria dugu, XIX. mendekoa, jendea euritik babesteko. Barrualdean burualdea edo absidea dago, XVI. mendean egindakoa, bertan meza ospatzeko. Azkenik sakristia dago, XVIII. mendean egindakoa. Aldagela edo biltegi bezala erabiltzen da.

Hainbat tradizio daude Santa Agedaren inguruan. Otsailaren 5ean Barakaldoko jendea oinez joaten da Santa Agedako baselizako erromeriara. Otsailaren 4ko gauean herriko mutilak Santa Agedaren koplak abesten zituzten etxeetako ateetan janariaren truke. Makilarekin lurra jotzen dute lurra esnatu eta udaberrian landare asko hazteko.

Aintzinean, Santa Marinaren eskultura bat hiru zatitan banatuta zegoen. Zaurituta zenuen eskulturaren zatia hartu eta bi atetatik hiru aldiz pasatu behar zenuen zati hau sendatzeko.

ERDI AROKO GALTZADA ETA SANTIAGO BIDEA Asteartean, Santa Ageda eguna, meza amaitu eta Larrazabalgo eskolara (1928koa) joatean, Erdi Aroko galtzada ikusi genuen. Oso zaharra da eta nahiko hondatuta dago.

Galtzada zati hauek ditu: erdian, ardatza izeneko arroka batzuk zeuden marra bat irudikatuz, gida moduan. Kanpoaldean arroka handiago eta lauagoak zeuden, lastra izenekoak, eta gurpilentzako ziren. Barrutik harri txikiagoak jartzen ziren animalientzako. Betegarriak esaten zaie. Errepideak egiteko azpian harriak jartzen zituzten zuten, lurra eta arroka handiak.

Erdi Aroan Europa osoko erromesak joaten ziren oinez euren herrietatik Galiziako Santiagoraino.

Ezagunena “bide frantsesa” edo “bide nagusia” da. Nafarroatik Errioxarantz doa; handik, Burgos, Palentziak eta Leon zeharkatzen ditu eta Galiziaraino iristen da, Santiagoraino, hain zuzen.

ESKOLA MUSEOA Asteartean Larrazabal eskola museoa joan ginen. Larrazabal eskola orain museoa da, baina antzina eskola bat izan zen.

Larrazabal eskola inguruko auzoetan bizi ziren neska-mutilak eskola hurbil izateko eraiki zezen. Horrela ez ziren hirira ikastera joaten, euri asko egiten zuenean adibidez. Kasualitatez, Larrazabal eskolan ikasi zuten pertsonak ikusi ditugu.

Larrazabal eskolak hiru klase zituen, bat neskentzat, beste bat mutilentzat eta beste bat ume txikientzat. Neskak eta mutilak banatuta zeuden eta irakasleek umeak jo ahal zituzten.

Klase batean kurtso guztiak zeuden eta irakasle bat bakarrik zegoen. Horregatik ikasgai guztiak ematen zituen.

Klase batean 60 ikasle zeuden eta liburuak oso garestiak ziren horregatik anai arreben artean liburuak pasatzen ziren.

Guri asko gustatu zaigu bisita. Oso interesgarria da ikustea nola bizitzen ziren gure aiton amonak.

DEABRUAREN ZUBIA

Asteartean Santa Agedara joan ginen eta Deabruaren Zubia ikusi eta aztertu genuen.

Ikasi genuen Deabruaren zubia Kadagua ibaian dago, Barakaldoren eta Bilboren artean. Zubia Pedro Ortizek eraiki zuen, 1435 eta 1436 urteen artean.

Deabruaren zubian Erdi Aroko gerra bat gertatu zen eta Lope Garcia de Salazarrek idatzi zuen gertakizuna.

Zubia egiteko estruktura bat jartzen zuten eta gainean harriak itsasten zituzten zementuarekin. Amaitzeko estruktura kentzen zuten.

Kondaira hau da: Bilboko neska bat maiteminduta zegoen Barakaldoko mutil batez, baina Kadagua ibaia haien artean zegoen. Neska goibel zegoen mutilarekin egon nahi zuelako.

Honela, gizon gaizto batek zubi bat egin zion neskari. Horregatik deitzen da Deabruaren zubia, gizon gaizto bat eraiki zuelako.

Usoa lantegia Asteazkenean, joan ginen USOA lantegia ikustera. USOA lan babestua eskaintzen den zentro bat da. USOA-ren lanak dira: lorezaintza, lan azpikontratatuak, garbiketa profesionalak, banaketak eta zuzeneko publizitatea, lan– arropen joskintza, aeronautikarako argizarizko piezak, dokumentuen digitalizazioa, Norbera Babesteko Ekipoen merkaturatzea eta bezeroenganako arreta dendan.

Bere langileak gaitasun intelektualak, fisikoak, psikikoak, buru gaixotasunak, zentzumen gaitasun ezberdinak, baina ere dago diagnostikorik ez daukaten jendea.

Ikusi genuen ere lan arropa josteko prozesua, hauxe da: lehenengo, eskatzen da; gero, jantzia diseinatzen da; ondoren, lehengaiak prestatzen dira; gero, oihalak ebakitzen dira; hori amaitu ondoren, jantzia josten da; gero, kalitate-kontrola egiten da; ondoren, paketatzen da eta, amaitzeko, bezeroari bidaltzen da.

USOA-ko makina berezi bat da botoiaren zuloa egitekoa: ehun zatia jartzen da, gero, botoi bat sakatzen da eta gero beste botoi sakatzen duzu eta zuloa egiten da. Zulo hori beste makina batera eramaten da, bakarrik palanka bat pisatu behar duzu, eta botoia josten da ehunara. Publizitatea jarri nahi baduzu, plantxa batera eramaten da, logotipo bat dagoen pegatina bat jartzen da ehunan eta berotzen da, 15 segundo pasatu ondoren, ateratzen da eta publizitatea ehunan geratzen da.

Hau da guztia, hurrengo arte.

TEATRO BARAKALDO Desde el siglo XX Barakaldo ha contado con un teatro que en aquel momento tuvo mucho éxito. Cuando salió el cine tuvo más espectadores y el teatro los fue perdiendo. Por eso se cerró definitivamente en el año 1975.

Con el tiempo, en el año 1991, el teatro volvió a ganar popularidad y construyeron uno más moderno. Ha tenido éxito hasta ahora.

Dentro del teatro hay muchos oficios que son muy importantes como, por ejemplo, el de coreógrafo, autor, actor, productor, etc. El coreógrafo es el que crea los bailes de las presentaciones, el autor es el que crea la obra, el actor es el que representa la obra y el productor controla los gastos y consigue dinero para pagar a todo el mundo.

Algunos de los lugares más importantes del teatro son el camerino, las calles, el foso y la sala de danza. El camerino es donde los actores y actrices se maquillan y peinan dependiendo del personaje. La calle es donde esperan ya listos para salir al escenario. Por último, la sala de danza donde practican y ensayan las coreografías.

También tiene una caja escénica. El alzado lo compone vara de focos, bambalina, proscenio, pata y bambalinón. Y la planta la compone hombro, calle, vara de focos, proscenio y bambalina.

BARAKALDO ANTZOKIA

Barakaldo Antzokia Herriko Plazaren hurbil dago. Antzokiko gauza garrantzitsuenak dira: kamerinoak, teatroa eta dantzako gela. Kamerinoan pertsonak arropaz aldatzen dira, antzokian antzezleleek haien lanak egiten dituzte, dantza gelan dantzak prestatzen eta ensaiatzen dira.

Antzokiko bitxikeriak dira banbalina handia, foku-barra, banbalina, hanka, fokuak, Kalea, eszenaurrea, Hauka Lanbidean lan egiten dute: antzezleak, egilea, ekoizlea eta beste batzuk daude.

Meatzaritza eta meatze-museoa Atzo Meatzaritzaren Museora joan ginen eta hainbat gauza ikasi genituen. Hainbat burdin mineral mota desberdin daude, adibidez: olgistoak (bere legea %70koa da) kolore gorria dauka eta oso biguna da; Goethitaren legea %60koa da, kolore grisa dauka eta oso gogorra da; limonitaren legea %50koa da, kolore horia dauka eta oso gogorra da; azken motak, sideritak, %35eko legea dauka, arre kolorekoa da eta gogorra da.

Gero meatzarien bizimodua ikusi genuen. Meatzari batzuk barrakoietan bizi ziren. Barrakoiak egurrezko etxeak ziren, material hori egokiagoa baitzen lekuz aldatzeko.

Meatzariek soldata jasotzeko tonelada bateko 15 bagoneta bete behar zituzten. Gero soldata jasotzen zutenean barrakoia eta janaria ordaindu behar zituzten.

Emakumeek bi lan egiten zituzten. Dinamiterek dinamita kartutxoak egiten zituzten eta txirterek mineral rubioa garbitzen zuten.

Burdina garraiatzeko trenetan, balde lerroetan edo plano inklinatuetan garraiatu ahal zen.

Burdinaren helmugak Europa edo Altos Hornos de Bizkaia ziren.

LA ARBOLEDA-ZUGAZTIETA Ostegunean Meatzaritzaren Museoaren ondoren La Arboledara joan ginen. La Arboleda Trapagaranako auzo bat da eta meategiko langileentzat eta familientzat eraiki zen. Han antzinako etxe-bizitza asko geratzen dira, adibidez: PerĂŠz GaldĂłsko egurrezko etxe gorria eta Ganerantz kaleko etxe zaharberritua. Etxe-bizitzak egin aurretik barrakoiak deitzen ziren. Barrakoiak eta etxeak egurrez egiten ziren errazago mugitzeko. Bizilekuak txikiak ziren eta familia asko bizi ziren batera. Barrakoiak, aldiz, luzeagoak ziren meatzariak lo egiteko.

Auzoan eliza bat dago plazaren erdian. La Arboleda ondoan laku bat dago. Antzinako gauza asko geratzen dira, adibidez Ostion, Parkotxa eta Blondis meatze putzuak.

Larreinetako funikularra famatua da. 1926an sortu zen. Orain duela 90 urte inauguratu zen eta Trapagaraneko Larreineta eta La Escontrilla auzoak lotzen ditu.

METEOROLOGIA Meteorologia neurtzeko hainbat aparatu erabili ditugu: anemometroa, higrometroa, barometroa, termometroa, sonometroa eta iparrorratza. Haien erabilerak hauek dira: haizearen abiadura neurtzea (anemometroa), airearen hezetasuna neurtzea (higrometroa), presio atmosferikoa neurtzea (barometroa), tenperatura neurtzea (termometroa), soinua neurtzea (sonometroa) eta haizearen norabidea jakitea (iparrorratza).

Aste honetan, egun hotzena astelehena izan da, beroena asteartea, haizetsuena astelehena eta lasaiena ostirala (Errekatxon). Presio handiena asteazkenean izan da eta hezetasun handiena asteartean. Esperimentu bat ere egin genuen: hatzamarra busti haizearen norabidea jakiteko.

Egoera orokorra hau izan da: hotza egin du, barea egon da, ostarteak egon dira eta zerua momentu batzuetan oskarbi egon da. Baina, egun batean (osteguna) ez genuen meteorologia aztertu ahaztu zitzaigulako. Asteazkenean ez genuen haizea aztertu haizerik ez zegoelako.

PALACIO BASERRIAREN MAKETA Palacio baserria Barakaldoko auzo batean dago, Goroztitzan. Baserri honen maketa Errekatxon egin dugu.

Hiru solairu ditu. Lehenengoan, animaliak gordetzen zituzten lekua eta sukaldea zeuden. Bigarren pisuan, logelak zeuden animalien gainean, animalien beroa gora igotzen delako. Freskera bat ere badago, adibidez ardoa gordetzeko. Hirugarren pisuan janaria gordetzen zuten, biltegi bezala erabiltzen baitzuten. Besteak beste, sagarrak, artaburuen hostoak eta garia lehortzeko lekua izaten zen.

Baserriaren hormak harriz eginda daude eta behegainak eta zutabeak egurrez. Lehenengo solairuko zutabeek harrizko poioak dituzte, egurra ez usteltzeko lurrarekin kontaktuan dagoenean.