Guidance_paper_for_spray_polyurethane_foam__NL_

8 november 2011 – PU Europe

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van spraypolyurethaanschuim (SPF)

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van spraypolyurethaanschuim (SPF)

Pagina 3

Inhoudsopgave Termenlijst........................................................................................................................................................................5 Hoofdstuk 1 Scope van dit werkboek............................................................................................................................6 Hoofdstuk 2 Overzicht spray-polyurethaanschuim (SPF).................................................................................................7 Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF...............................................................................8 3.1 Geformuleerd polyol (A-component)................................................................................................10 3.1.1 Polyolen...............................................................................................................................10 3.1.2 Katalysatoren.......................................................................................................................10 3.1.3 Schuimmiddelen...................................................................................................................11 3.1.4 Vlamvertragers.....................................................................................................................12 3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen...................................................................................................12 3.2 PMDI (B-component)......................................................................................................................12 3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen................................................................................13 3.4 Stof...............................................................................................................................................14 3.5 Heringebruikneming.......................................................................................................................14

Hoofdstuk 4

Communicatie over gevaren....................................................................................................................15 4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen.......................................................................................15 4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS)....................................................................................................16 4.3 Training en informatie voor medewerkers.........................................................................................17

Hoofdstuk 5

Goed werken in de praktijk.....................................................................................................................18 5.1 Werkmethoden..............................................................................................................................18 5.1.1 Voorbereiding van het terrein................................................................................................19 5.1.2 Handreikingen voor gebruikers..............................................................................................20 5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen..............................................................................21 5.1.4 Aanbrengen van SPF.................................................................................................................23 5.1.5 Knippen en snijden...............................................................................................................23 5.1.6 Coaten en primen.................................................................................................................24 5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur.............................................................................24

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 4

5.2

5.1.8 Omgaan met morsingen........................................................................................................24 5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën...................................................................................................26 Bescherming van veiligheid en gezondheid.......................................................................................26 5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)..........................................................27 5.2.1.1 Beschermende kleding..............................................................................................28 5.2.1.2 Handschoenen..........................................................................................................28 5.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming....................................................................................29 5.2.1.4 Ademhalingsbescherming..........................................................................................29 5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR).......................................... 30 5.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen.................................... 31 5.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA)........ 31 5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE).................................... 32

Hoofdstuk 6

Hoofdstuk 7

Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF......................................................................................33 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

Gevaren met elektriciteit.................................................................................................................33 Besloten ruimtes............................................................................................................................34 Drukapparatuur..............................................................................................................................34 Loop- en werkoppervlakken............................................................................................................35 Lawaai op het werk........................................................................................................................35 Thermische belasting......................................................................................................................35

Brandpreventie tijdens de bouw..............................................................................................................37

7.1 7.2 7.3 7.4

Beleidsverklaring door PU Europe....................................................................................................37 Goed werken in de praktijk.............................................................................................................37 Opdrachtnemers die werkzaamheden bij hoge temperaturen uitvoeren..............................................38 Het sprayen van dikke lagen...........................................................................................................39

BIJLAGE A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s – Occupational Exposure Limits).............................40 BIJLAGE B Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim.......................................47 BIJLAGE C-1 Communicatie over gevaren – snelle veiligheidsindicaties..........................................................................49 BIJLAGE C-2 Goed werken in de praktijk – Werkmethoden en voorbereiding van het terrein...........................................50 BIJLAGE C-3 Opslag en behandeling – Opslag en behandeling van chemische stoffen.....................................................51 BIJLAGE C-4 PPE – Persoonlijke beschermingsmiddelen................................................................................................52 BIJLAGE C-5 SPF & Brandveiligheid – Brandpreventie tijdens de bouw...........................................................................53 Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council / Disclaimer...................................54

Termenlijst Geformuleerd polyol

Pagina 5

Ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat bestaat uit een mengsel van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren

Katalysator

Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit bevordert de reactie tussen zichzelf en de PMDI-component

MSDS

Het veiligheidsinformatieblad of MSDS (Material Safety Data Sheet) bevat belangrijke informatie over chemische producten, zoals mogelijke risico’s en veiligheidsmaatregelen

Oppervlakte-actieve

Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, reguleren deze de celstructuur van het schuim

stoffen PMDI

PMDI, ook bekend onder de naam B-component, is een afkorting van polymerisch methyleen difenyl di-isocyanaat

Polyolen

Primair component in het polyolharssysteem (A-component)

PPE

Persoonlijke beschermingsmiddelen, of PPE (Personal Protective Equipment), zijn bedoeld om de medewerker te beschermen tegen blootstelling aan het chemische product

SAR

Onafhankelijke adembescherming, of SAR (Supplied Air Respirator), bestaat uit een ademhalingsapparaat dat verse lucht aanvoert naar de werkplek, rechtstreeks van een bron buitenshuis

Schuimmiddel

Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol; dit veroorzaakt de uitzetting van het schuim na

de reactie tussen geformuleerd polyol en de PMDI

Vlamvertragers

Meestal een onderdeel van geformuleerd polyol, beïnvloeden deze het brandgedrag van het

uiteindelijke schuim

Hoofdstuk 1

Pagina 6

Scope van dit werkboek Dit werkboek biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. Hoewel er op de bouwplaats ook gebruik gemaakt kan worden van andere SPF-producten (zoals bijvoorbeeld 1-componentenschuim (OCF) en 2-componentenkits onder lage druk), richt dit werkboek zich niet in de eerste plaats hierop. Wanneer in dit werkboek verwezen wordt naar ‘SPFchemicaliën’, worden hiermee de chemische componenten bedoeld die gebruikt worden in SPF van professionele kwaliteit, aangebracht onder hoge druk. Op een bouwplaats waar spray-schuim wordt aangebracht, kunnen ook andere chemicaliën, coatings en solventen gebruikt worden; enkele veelgebruikte stoffen zullen in dit werkboek ook aan de orde komen.

Dit werkboek richt zich op de Arbo-aspecten van werkzaamheden waarbij spray-schuim wordt aangebracht, waaronder de eerste beoordeling van het terrein, handreikingen voor gebruikers, voorbereiding van het terrein, opslag en behandeling van SPF-chemicaliën, het aanbrengen van SPF, knippen en snijden, coaten en primen van het schuimoppervlak, schoonmaken van het terrein, omgaan met morsingen, afvoer van SPF-chemicaliën, en heringebruikneming.

Hoofdstuk 2

Pagina 7

Overzicht van spray-polyurethaanschuim (SPF) Spray-polyurethaanschuim (SPF) wordt gevormd door middel van een exothermische (waarbij warmte vrijkomt) chemische reactie tussen ongeveer gelijke hoeveelheden van een polyol-mengsel (geformuleerd polyol of A-component) en polymerisch methyleen difenyl di-isocyanaat (PMDI of B-component). Binnen enkele seconden na het aanbrengen is het schuim-oppervlak al niet kleverig meer.

Het geformuleerde polyol (A-component) is een mengsel van polyolen en andere chemische stoffen die een specifieke rol spelen in het reactieproces of belangrijke kenmerken geven aan het uiteindelijke isolatieschuim. Deze chemische stoffen kunnen katalysatoren zijn, schuimmiddelen, vlamvertragers of oppervlakte-actieve stoffen.

Het isocyanaat-component (B-component) dat gebruikt wordt, is PMDI (4,4’ methyleen difenyl di-isocyanaat), wat beschouwd wordt als een risicofactor, omdat het ademhalings- en huidproblemen kan veroorzaken.

Maar informatie over de chemische stoffen is te vinden in de betreffende technische en veiligheidsinformatiebladen van de leverancier van het schuim. Deze informatie dient te allen tijde beschikbaar te zijn voor de vaklieden die het product aanbrengen.

Hoofdstuk 3

Pagina 8

Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF Ademhalingstoestellen of maskers met volledige positieve luchttoevoer, alsook andere persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) zijn vereist om blootstelling aan dampen, aërosols en deeltjes van PMDI en andere chemicaliën tijdens het aanbrengen van het spray-schuim en de vervolghandelingen te minimaliseren. Afhankelijk van de kenmerken van het schuim, waaronder de samenstelling van polyol, de warmte die vrijkomt tijdens de exothermische reactie, en de omgevingsfactoren zoals temperatuur en luchtvochtigheid, kan het tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard (d.w.z. totdat de optimale fysieke eigenschappen van het schuim zijn bereikt). Vanwege deze variatie is het belangrijk om de aanwijzingen van de fabrikant met betrekking tot de tijdsduur tussen het aanbrengen van de lagen in acht te nemen.

Het mogelijke risico van blootstelling aan een chemische stof hangt af van verschillende factoren, zoals de plaats van binnendringen, de dosering, de frequentie, de duur van de blootstelling en de gevoeligheid en de sensibilisering van de persoon in kwestie. Het binnendringen vindt bij SPF-chemicaliën normaal gesproken plaats via de ademhaling, rechtstreeks huidcontact of contact met de ogen. Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden met de chemische stof zelf of via daarmee vervuilde artikelen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). En wanneer iemand na het werken met chemische stoffen eet, drinkt of rookt zonder eerst de handen te wassen, kan het ook gebeuren dat de stof via de mond ingenomen wordt. De dosering heeft betrekking op de hoeveelheid chemische stof die het lichaam binnendringt. De chemische stof kan pas een negatief effect opleveren wanneer het lichaam wordt binnengedrongen. Andere belangrijke overwegingen zijn de frequentie en de duur van de blootstelling. Hoe lang duurde de blootstelling? Hoe vaak heeft de blootstelling zich voorgedaan? Een reactie hangt ook af van de mate waarin iemand gevoelig is voor de chemische stof, of gevoelig is geworden. Dit laatste wordt sensibilisering genoemd; dit houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon gevoeliger wordt voor blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof.

Het is belangrijk te voorkomen dat SPF-chemicaliën ingeademd worden of in aanraking komen met huid of ogen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 9

Let op: in dit werkboek worden niet behandeld de chronische gezondheidsrisico’s die zich op de werkplek kunnen voordoen met SPFchemicaliën of andere chemicaliën, coatings of oplosmiddelen.

De termen ‘acuut’ en ‘chronisch’ worden meestal gebruikt om onderscheid te maken tussen effecten op basis van ernst of duur. ‘Acute’ effecten doen

Met betrekking tot blootstelling via inademing hebben de bevoegde nationale overheidsinstanties of andere relevante nationale instellingen van de EU-lidstaten voor diverse chemicaliën grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL, Occupational Exposure Limits) opgesteld. De limieten kunnen van land tot land verschillen. Richtlijnen zijn opgesteld door de Europese Commissie door de Advisory Committee for Safety, Hygiene, and Health Protection at Work (ACSHH) en de Scientific Committee on Occupational Exposure Limits (SCOEL). Deze limieten betreffen de luchtconcentraties die volgens deze expertise-organisaties acceptabel zijn voor blootstelling van gezonde werknemers en omvatten tijdgewogen gemiddelden (TWA) voor de duur van een volledige werkdag alsook kortdurende blootstellingslimieten (STEL). Extra informatie over de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling zijn te vinden in Bijlage A van dit werkboek.

zich meestal snel voor na een korte

Over het algemeen kan gesteld worden dat wanneer een werknemer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling

blootstelling en zijn slechts van korte duur.

overschrijdt, de werkgever stappen dient te ondernemen om blootstelling te beheersen en te verminderen. Voorbeelden van

‘Chronische’ effecten doen zich meestal

beheersing zijn technische maatregelen zoals ventilatiesystemen, werkmethoden, luchtkwaliteitsbewaking, het aanbieden en

voor na een langdurige blootstelling en

onderhouden van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) om blootstelling te voorkomen, training en medisch toezicht.

zijn van langere duur. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de fabrikant voor meer informatie over mogelijk chronische gezondheidsrisico’s.

Werknemers kunnen tijdens de volgende werkzaamheden blootstaan aan SPF-chemicaliën via de lucht: >>

behandeling van SPF-chemicaliën voordat het werk begint,

>>

aanbrengen van SPF,

>>

knippen, snijden en vormen van SPF na het aanbrengen,

>>

reiniging en onderhoud van apparatuur, en

>>

omgaan met morsingen.

Gedurende de uitvoer van deze taken dient de werkomgeving zodanig afgeschermd te zijn dat alleen bevoegd personeel toegang heeft en bovendien dat dit personeel naar behoren op de hoogte is gebracht van de risico’s van blootstelling aan SPF.

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Chemicaliën, en gebruik maakt van de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Neem contact op met uw leverancier voor informatie wanneer vaklieden, assistenten, overig personeel en gebruikers het betreffende werkgebied weer mogen betreden.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Página Pagina 10

De volgende paragrafen handelen over chemische substanties die u tegen kunt komen tijdens het aanbrengen van SPF.

3.1 Geformuleerd polyol (A-component) Scope of Workbook Geformuleerd polyol, ook bekend onder de naam A-component, is een polyolharssysteem dat gewoonlijk bestaat uit een mengsel van chemicaliën die tot verschillende klassen behoren. Deze omvatten de polyolen – de hoofdingrediënten – en This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane kleinere hoeveelheden amines en/of metaalkatalysatoren, schuimmiddelen, oppervlakte-actieve stoffen en vlamvertragers. foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to Geformuleerd polyol (A-component) kan een grote variatie aan chemische stoffen bevatten.

1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are Te lange blootstelling via inademing van geformuleerd polyol (A-component) kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken, met used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam als gevolg hoesten, keelpijn of een loopneus. Blootstelling aan sommige katalysatordampen kan het zicht tijdelijk onscherp of application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. wazig maken. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor meer inormatie.

This Workbook all kan health and safetytijdens aspectshet of gehele the typical foamde application job bestaat includingom initial site te Contact met de addresses huid of ogen plaatsvinden werkspray wanneer mogelijkheid in contact assessment, occupant outreach, site preparation, SPF met chemical storage and zoals handling, SPF application, trimming and cutting, komen met SPF-chemicaliën of zaken die vervuild zijn SPF-chemicaliën, artikelen, gereedschappen, instrumenten of coating and priming of the foam surface, cleanup, spill geformuleerde response, disposal of(A-component) SPF chemicals, chemicaliën and re-occupancy. persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE).site Voor de meeste polyol kan contact met de huid of ogen met A-component (polyol) chemicaliën irritatie tot gevolg hebben en kan leiden tot sensibilisering van de huid.

3.1.1 Polyolen Polyolen zijn de primaire componenten in geformuleerd polyol (A-component). Polyolen zijn polyfunctionele alcoholen met een lage dampdruk en lage toxiciteit met betrekking tot alle wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen dringen. Ze kunnen echter de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren wanneer de blootstelling hoog is, vooral tijdens het aanbrengen van het spray-schuim. Polyolen reageren met PMDI (B-component) chemicaliën om polyurethaan te vormen.

3.1.2 Katalysatoren Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Katalysatoren bevorderen de reactie tussen geformuleerd polyol (A-component) en de PMDI (B-component), en helpen de polyurethaanschuimcellen bij het ontwikkelen van voldoende sterkte om hun structuur te behouden en in elkaar zakken en

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 11

vervorming te voorkomen; ook helpen ze bij het completeren van de reactie: de uitharding van het gespoten schuim. De meeste katalysatoren die in SPF gebruikt worden, vinden hun basis in amines, terwijl sommige verbindingen gebruik maken van metaalkatalysatoren.

Te lange blootstelling aan lucht gedragen concentraties van amine-katalysatoren kunnen de luchtwegen, de huid en de ogen irriteren. Inademing kan een omkeerbaar effect tot gevolg hebben dat zich uit als een ‘blauwe waas’ voor de ogen. Wanneer de blootstelling wordt beëindigd, keert het zicht geleidelijk terug. Wanneer dit binnen een paar uur niet het geval is, dient u een arts te raadplegen. Amines worden verkregen uit ammoniak en zijn vaak herkenbaar aan hun typische ammoniak/visachtige geur.

Metaalkatalysatoren kunnen, indien aanwezig, opgenomen worden via de huid, met hoofdpijn en/of misselijkheid als gevolg. Deze verbindingen kunnen ook de ogen, de huid en de luchtwegen irriteren. Langdurig contact met de huid kan huidaandoeningen tot gevolg hebben. Veel metaalkatalysatoren die toegepast worden in geformuleerd polyol (A-component) hebben geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling.

3.1.3 Schuimmiddelen Voor geformuleerd polyol (A-component) kan gebruik gemaakt worden van chemische (reactieve) schuimmiddelen, fysische schuimmiddelen, of een combinatie van beide soorten schuimmiddelen.

Een chemisch schuimmiddel reageert met een andere stof om een gas te vormen. Water wordt in een formule vaak toegepast als een chemisch schuimmiddel. Het reageert met PMDI om kooldioxide te vormen.

Fysische schuimmiddelen worden verdampt door de hitte van de polyurethaanreactie. Fluorkoolwaterstoffen (HFC’s) worden vaak gebruikt als fysisch schuimmiddel. HFC kan in contact met huid en ogen irritatie veroorzaken. Te lange blootstelling aan lucht gedragen concentraties van HFC kunnen de luchtwegen irriteren of het centrale zenuwstelsel aantasten, en in sommige gevallen een onregelmatige hartslag veroorzaken.

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Als grote hoeveelheden schuimmiddelen in een afgesloten ruimte worden vrijgegeven, kan dit zuurstof verdringen waardoor een zuurstofarme en gevaarlijke atmosfeer ontstaat. Omdat schuimmiddelen echter slechts een klein percentage SPF bevatten, ligt het niet voor de hand dat een zuurstofarme atmosfeer ontstaat.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 12

3.1.4 Vlamvertragers Vlamvertragers veranderen de eigenschappen van het schuim en zorgen voor een grotere brandwerendheid van het uitgeharde schuim.

Te lange chemische blootstelling aan vlamvertragers kan de luchtwegen irriteren en rechtstreeks contact met vlamvertragers kan de ogen en huid irriteren. Er zijn vlamvertragers in verschillende klassen en met verschillende toxicologische profielen, zodat u altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) dient te raadplegen.

3.1.5 Oppervlakte-actieve stoffen Oppervlakte-actieve stoffen omvatten siliconen polymeren die normaal gesproken een lage toxiciteit hebben met betrekking tot alle wegen via welke deze stoffen het lichaam binnen kunnen dringen. Sommige oppervlakte-actieve stoffen kunnen lichte irritaties aan de ogen, de huid en de luchtwegen veroorzaken. Voor deze stoffen zijn geen grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling vastgesteld.

3.2 PMDI (B-component) PMDI (B-component) is reactief en reacties kunnen zich voordoen na onjuiste menging met water, zuren, anorganische basische stoffen (zoals natriumhydroxide), ammoniak, metaalzouten, oxideringsmiddelen (zoals bleek en chloor) of polyolen.

Te lange blootstelling via inademing kan veroorzaken: >>

irritatie van neus, keel en longen, met als gevolg een loopneus, keelpijn, hoesten, benauwdheid op de borst, kortademigheid, en

>>

sensibilisering van de luchtwegen, met symptomen als benauwdheid, kortademigheid, hoesten en/of een piepende ademhaling.

Sensibilisering voor PMDI (B-component) houdt een allergische reactie in, waarbij een persoon gevoeliger wordt voor

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

blootstelling aan steeds lagere concentraties van een bepaalde chemische stof, zelfs lager dan de concentraties die voor de meeste mensen als veilig gelden. Let erop dat vroegtijdige herkenning van sensibilisering en de onmiddellijke en afdoende eliminatie van blootstelling essentieel is om het risico van langetermijnproblemen met de luchtwegen voor werknemers die

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 13

overgevoelig zijn geraakt te minimaliseren. Personen die gesensibiliseerd zijn voor SPF-chemicaliën dienen ander werk aangeboden te krijgen dan de taken waarbij blootstelling aan SPF-chemicaliën mogelijk is.

PMDI (B-component) chemicaliën hebben een muffe geur, maar vanwege de relatief hoge geurdrempel kunnen de meeste mensen PMDI (B-component) chemicaliën niet waarnemen wanneer deze in toegestane concentraties – met betrekking tot de van toepassing zijnde grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling – aanwezig zijn. In de praktijk kunt u ervan uitgaan dat wanneer u PMDI kunt ruiken (muffe geur), u waarschijnlijk de grenswaarden voor blootstelling hebt overschreden. Wanneer tijdens het werk een muffe geur te ruiken is, dient u de werkomgeving te verlaten en de technische maatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te controleren om een te hoge blootstelling te voorkomen. Voor meer informatie over de precieze grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor PMDI refereren wij naar Bijlage A. Contact met de huid of ogen kan plaatsvinden tijdens de applicatie, wanneer de mogelijkheid bestaat om in contact te komen met PMDI (B-component) chemicaliën of zaken die vervuild zijn met PMDI (B-component) chemicaliën, zoals artikelen, gereedschappen, instrumenten of persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Contact met de huid kan 1) irritatie en 2) sensibilisering (een allergische reactie) tot gevolg hebben. Symptomen kunnen onder andere zijn: roodheid, jeuk, zwelling en uitslag. Contact met de huid kan ook leiden tot sensibilisering van de luchtwegen (astma). Contact met de ogen kan zich uiten in roodheid van de ogen of tranende, prikkende of gezwollen ogen.

3.3 Coatings, primers en organische oplosmiddelen Diverse coatings kunnen in schuimtoepassingen gebruikt worden om het polyurethaanschuim te beschermen tegen fysieke schade of blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Voorbeelden zijn materialen op basis van acryl, butyl, siliconen, polyureum en polyurethaan. Veel dak-coatings bevatten organische oplosmiddelen zoals tolueen, petroleumdestillaten, xyleen, methylethylketon, nafta bestemd voor vernis- en verffabrikanten (VM&P-nafta) en n-butylacetaat. Daarbij kunnen oplosmiddelen gebruikt worden om het oppervlak waar het spray-schuim op aangebracht wordt voor te behandelen, of na het aanbrengen te reinigen.

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

Contact tussen de huid en organische oplosmiddelen kunnen ontvetting en uitdroging veroorzaken of barstjes in de huid.

Verschillende organische oplosmiddelen worden gemakkelijk door de huid opgenomen en kunnen ook ingeademd worden. Een te hoge blootstelling aan organische oplosmiddelen kan hoofdpijn en misselijkheid veroorzaken, en een zeer hoge blootstelling

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 14

braken, soms zelfs gevolgd door bewusteloosheid. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met betrekking tot de coatings, primers en oplosmiddelen waar u mee werkt.

3.4 Stof Stof kan zich gedurende alle stadia van het bouwproces voordoen. Zorg ervoor dat stof gedurende het gehele bouwproject netjes opgeruimd wordt. Naast de ademhalingsmoeilijkheden die kunnen optreden bij blootstelling aan stofdeeltjes in de lucht, kan veel stof ook beperkt zicht en gevaar om uit te glijden opleveren.

Bekijk zorgvuldig de noodzaak voor het dragen van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het werken met SPF-chemicaliën indien er mogelijk blootstelling aan stof plaatsvindt na het aanbrengen van het spray-schuim en voordat het schuim volledig is uitgehard. Deze omvatten vooral ademhalingsbescherming om te voorkomen dat de stof ingeademd wordt, beschermende kleding en handschoenen om het risico van contact met de huid te verkleinen, en oog- en gezichtsbescherming om het risico op contact met de ogen te verminderen. Hoewel SPF normaal gesproken binnen één uur na aanbrengen al voor 90% is uitgehard en minimaal 90% van zijn optimale fysieke eigenschappen heeft bereikt, kan het, afhankelijk van de omgevingstemperatuur, nog eens tussen de 23 en 72 uur duren voordat het schuim volledig is uitgehard. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie met betrekking tot de SPF-chemicaliën waar u mee werkt.

3.5 Heringebruikneming Heringebruikneming door bewoners en gebruikers zonder dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn is mogelijk na een bepaalde tijd nadat het spray-schuim is aangebracht. Deze tijd voor heringebruikneming hangt af van diverse factoren, zoals de vorming van het systeem, de mate van ventilatie, de afmetingen van de besloten ruimte en de hoeveelheid schuim die is aangebracht.

Bij toepassingen buitenshuis kan het terrein binnen enkele minuten na het aanbrengen van het spray-schuim alweer betreden

Hoofdstuk 3 Mogelijke blootstelling tijdens het aanbrengen van SPF

worden; binnenshuis is dit zeer afhankelijk van de aanwezige ventilatie. Over het algemeen wordt bij toepassingen binnenshuis 24 uur aangehouden voordat heringebruikneming kan plaatsvinden. Extra tijd zal waarschijnlijk nodig zijn voor zeer kleine of besloten ruimtes zonder ventilatie. Neem contact op met uw leverancier voor de richtlijnen voor heringebruikneming.

Hoofdstuk 4

Pagina 15

Communicatie over gevaren Europese normen met betrekking tot de communicatie over gevaren zijn ontwikkeld om werknemers te informeren over de aard en de gevaren van alle chemicaliÍn die in de werkomgeving gebruikt worden en de beschermende maatregelen die worden aanbevolen. De Europese Richtlijn 89/391/EEG omvat algemene principes met betrekking tot de preventie van arbeidsrisico’s, de bescherming van gezondheid en veiligheid, het bieden van heldere informatie en het elimineren van risicoen ongevalfactoren in de werkomgeving Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in Bijlage C-1 van dit werkboek.

4.1 Stickers en andere waarschuwingsvormen Volgens de Europese richtlijnen dienen containers met chemische stoffen voorzien te zijn van een etiket, waarbij de informatie op het etiket goed leesbaar en duidelijk zichtbaar moet zijn. Op chemische etiketten wordt de inhoud van de container die op de werkplek wordt gebruikt, beschreven. Daarnaast biedt het etiket informatie over de toxicologische, chemische en fysische eigenschappen van de chemische stof. Volgens goed gebruik blijft het oorspronkelijke etiket van de fabrikant behouden. Wanneer chemische stoffen naar een blanco container worden overgebracht, dienen deze containers volgens de Europese richtlijnen ook voorzien te worden van de vereiste informatie, behalve wanneer de overgehevelde stof direct door de persoon die de stof heeft overgeheveld gebruikt gaat worden.

Op dit moment bestaan er twee verschillende Europese etiketteer-richtlijnen naast elkaar. Richtlijn 67/548/EEG en 1999/45/ EG hebben betrekking op pictogrammen, risico- en veiligheidszinnen (R-zinnen en S-zinnen). Dit zijn de klassieke Europese richtlijnen die per 1 juni 2015 uitgefaseerd zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 16

Parallel aan deze richtlijn is de nieuwe CLP-verordening (Indeling, Etikettering en Verpakking van stoffen en mengsels), (EG) nr. 1272/2008, gecreëerd om een Globally Harmonized System (GHS), zoals bevorderd door de VN, mogelijk te maken. De CLP bepaalt nieuwe gevarenpictogrammen, signaalwoorden, en gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen (H-zinnen en P-zinnen).

Stoffen: Sinds 1 december 2010 dienen etiketten voor stoffen ontworpen te worden volgens de CLP (Verordening (EG) nr. 1272/2008).

Figuur 1: PMDI (B-component) is volgens deze verordening een stof en moet dienovereenkomstig geëtiketteerd worden

Een voorbeeld is te zien in Figuur 1.

Mengsels: In de huidige overgangsfase kunnen mengsels ofwel geëtiketteerd worden volgens de klassieke Europese richtlijnen 67/548/ EEG of 1999/45/EG, of volgens de nieuwe CLP-verordening (EG) nr. 1272/2008. De overgangsfase loopt tot 1 juni 2015; na deze datum wordt alleen de CLP-etikettering geaccepteerd. Een voorbeeld van de klassieke Europese richtlijn wordt getoond in Figuur 2.

4.2 Veiligheidsinformatieblad (MSDS) Van elke fabrikant of importeur van chemicaliën wordt geëist dat deze voor elke gevaarlijke chemische stof die geproduceerd of geïmporteerd wordt, een veiligheidsinformatieblad (MSDS) verkrijgt of ontwikkelt. Medewerkers dienen ervoor te zorgen Figuur 2: Geformuleerd polyol (A-

dat er voor elke gevaarlijke stof die ze gebruiken een veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is. Indien er

component) is een mengsel en kan daarom

voor een chemische stof die op uw werkplek gebruikt wordt, geen veiligheidsinformatieblad aanwezig is, dient u contact op te

overeenkomst de klassieke richtlijnen of de

nemen met de fabrikant.

nieuwe verordening geëtiketteerd worden

Een veiligheidsinformatieblad (MSDS) wordt vervaardigd volgens de richtlijnen uiteengezet in Bijlage II van de Europese Verordening (EG) nr. 1907/2006. Deze verordening beschrijft welke informatie een veiligheidsinformatieblad dient te bevatten.

Hoofdstuk 4 Communicatie over gevaren

Risico- en veiligheidszinnen of gevarenaanduidingen en voorzorgsmaatregelen staan hier ook in. Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor mengsels wordt op dezelfde wijze behandeld als het veiligheidsinformatieblad voor stoffen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 17

Dit betekent dat tussen 1 december 2010 en 1 juni 2015 het veiligheidsinformatieblad (MSDS) informatie zal bevatten zoals bepaald in Richtlijn 67/548/EEG of 1999/45/EG en de Verordening (EG) nr. 1272/2008 (CLP). Na 1 juni 2015 zal het veiligheidsinformatieblad (MSDS) alleen de informatie bepaald door CLP bevatten.

Voordat u een SPF-product gaat gebruiken, dient u het volledige veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor dat product gelezen en begrepen te hebben. Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke informatie over het product, onder andere de onderdelen van de chemische stof en de concentraties (bij benadering), de geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor het werk, informatie over het omgaan met accidentele uitstoot, en informatie over opslag, behandeling, transport en verwijdering.

Omdat deze documenten zo belangrijk zijn, dient u ze op een gemakkelijk toegankelijke plaats te bewaren. Zorg er altijd voor dat er van alle veiligheidsinformatiebladen (MSDS) een schoon exemplaar in een duidelijk aangegeven map zit; zo is alle informatie altijd meteen beschikbaar. Veel opdrachtnemers stellen het op prijs als er reserve-exemplaren van veiligheidsinformatiebladen (MSDS) aanwezig zijn zodat hulpverleners in noodgevallen of incidenten de informatie meteen kunnen inzien. Een ander goed gebruik is om, voordat men aan het werk gaat, alle medewerkers op de SPF werkplek te wijzen op de locatie van de map met veiligheidsinformatiebladen (de MSDS-map).

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Communicatie over gevaren worden geboden in Bijlage C-1 van dit werkboek.

4.3 Training en informatie voor medewerkers De Europese Arbo Kaderrichtlijn (89/391/EEC), officieel genaamd ‘Veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats’ is opgesteld om de algemene principes voor de bescherming van de arbeidsomstandigheden van de medewerkers uiteen te zetten. Binnen dit kader zijn werkgevers verplicht om de juiste maatregelen te nemen zodat werknemers de benodigde informatie met betrekking tot veiligheids- en gezondheidsrisico’s en

Hoofdstuk 4 Communicatie over gevaren

de beschermende en preventieve maatregelen en handelingen. De nationale wetgeving en de praktijk bepalen hoe training gegeven dient te worden en informatie overgedragen. Raadpleeg uw nationale wet- en regelgeving voor meer informatie.

Hoofdstuk 5

Pagina 18

Goed werken in de praktijk Het volgende onderdeel van dit document belicht goede werkmethoden en geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die er samen voor moeten zorgen dat inademing van SPF-chemicaliën en contact met huid en ogen door vaklieden, assistenten, gebruikers en personeel in de omgeving wordt voorkomen.

De bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers wordt bewaakt door verschillende Europese richtlijnen.

Onder deze richtlijnen evalueren de werkgevers alle risico’s en gevaren waaraan hun medewerkers worden blootgesteld of blootgesteld kunnen worden en bieden preventieve en beschermende maatregelen om dergelijke risico’s te vermijden.

Werken die plaatsvinden in tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, zoals bij SPF gebruikelijk is, worden specifiek bewaakt door Richtlijn 92/57/EEG ‘Implementatie van minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen’.

In dit document wordt ervan uitgegaan dat de bouwplaats volledig voldoet aan de eisen van deze Richtlijn. Advies en tips voor de bescherming en veiligheid van SPF-vaklieden worden hieronder gegeven. Het doel hiervan is om werkgevers en werknemers te helpen bij het verkrijgen van een maximaal beschermings- en preventieniveau.

De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van alle wettelijk bindende eisen die in de Europese en Nationale wetgevingen zijn vastgelegd, rust bij de werkgevers.

5.1 Werkmethoden Goede werkmethoden zijn van groot belang voor de veiligheid in elke werkomgeving. De volgende onderwerpen dienen met de medewerkers overlegd te worden. Ze hebben betrekking op het aanbrengen van het spray-schuim en betreffen vaklieden, assistenten en overige werklieden die zich in de buurt van het werkgebied bevinden.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 19

Een algemene risico-preventieregel is dat er geen voedingsmiddelen op het werkterrein bewaard, bereid of genuttigd mogen worden. Deze regel geldt ook in een omgeving waar SPF-chemicaliën behandeld en/of gebruikt worden. Ook is het verboden om in de buurt van chemicaliën te roken.

5.1.1 Voorbereiding van het terrein De volgende factoren dienen in acht genomen te worden voordat SPF aangebracht wordt: >>

Gaat het werk plaatsvinden in een gebouw dat gebruikt wordt of dat in aanbouw is?

>>

Zal het gebouw ontruimd worden?

>>

Zijn er ook andere mensen aan het werk wanneer het schuim aangebracht wordt?

>>

Wordt het schuim binnen of buiten aangebracht?

>>

Hoe groot is het werkgebied? Is het een grote open ruimte, of een vliering of kruipruimte met beperkte ventilatie?

Verwarmings-, ventilatie- of airconditioning-systemen (VVAC-systemen), dienen tijdens het aanbrengen van primers, spraypolyurethaanschuim en coatings uitgeschakeld te worden om aanzuiging van stof, aerosol en/of dampen naar binnenruimten te voorkomen. Voorkom het binnendringen van stof en deeltjes door de luchtopeningen van de VVAC-systemen, na uitschakeling, met plastic af te plakken. Laat dit plastic na het aanbrengen van het spray-schuim enige tijd zitten – bij voorkeur 24 uur of langer; dit is vooral van belang na het aanbrengen van coatings; wacht tot de coating volledig is uitgehard en geen dampen meer afgeeft.

Het VVAC-systeem mag pas weer opgestart worden nadat er voldoende tijd overheen is gegaan en de plastic afplakking is verwijderd.

Neem de volgende punten in overweging wanneer een terrein wordt voorbereid voor het aanbrengen van SPF: >>

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Als niet het gehele gebouw wordt ontruimd, kijk dan in hoeverre de SPF-chemicaliën naar de andere verdiepingen kunnen doordringen. Overleg met de beheerders van het gebouw of de andere aannemers welke verdiepingen in gebruik zullen zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

>>

Pagina 20

Als het een in aanbouw zijnd gebouw betreft, overleg dan met de terreinbeheerder en de veiligheidscoördinator welke risico’s er zijn met betrekking tot andere werkzaamheden; bepaal een veiligheidszone rond het werkgebied om werknemers in de omgeving te beschermen. Een veilige afstand tussen het werkgebied en werknemers in de omgeving hangt af van een aantal factoren, waaronder, onder andere, de hoeveelheid SPF die aangebracht wordt, het oppervlak waarop dit gebeurt,en de luchtverplaatsing.

>>

Geef duidelijk aan in welk gebied beperkte toegang geldt.

>>

Bepaal voor de werkzaamheden beginnen waar de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) aangetrokken en uitgedaan kunnen worden.

>>

Bepaal vooraf de kans op schade door te veel aanbrengen van het spray-schuim. Zorg voor een noodplan in geval van schade aan de omgeving door het spray-schuim. Zorg ervoor dat alle medewerkers preventieve maatregelen nemen om te veel aanbrengen van spray-schuim te voorkomen.

>>

Maak vooraf een lijst van oppervlakken (zoals ramen, deuren, apparatuur, buitenwanden) die door het aanbrengen van spray-schuim beschadigd zouden kunnen raken.

>>

Neem bij buitenwerkzaamheden de windrichting in ogenschouw voordat het aanbrengen van spray-schuim aanvangt. Als het werk zich over verschillende dagen uitstrekt, houd er dan rekening mee dat de windrichting kan veranderen en dat het werkgebied dienovereenkomstig aangepast kan worden. Gebruik bij wind een windscherm.

>>

Breng geen spray-schuim of coatings aan als de windkracht te hoog is. Windsnelheden of windvlagen met een snelheid hoger dan 30 km/u zullen een gecontroleerde aanbrenging vermoeilijken.

Een samenvatting van Product Stewardship met betrekking tot Goed werken in de praktijk in verband met het aanbrengen van SPF-chemicaliën, binnen en buiten, wordt geboden in Bijlage C-2 van dit werkboek.

5.1.2 Handreikingen voor gebruikers Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

De vaklieden en hun assistenten die SPF gaan aanbrengen, krijgen professionele training met betrekking tot de gevaren die het aanbrengen van spray-schuim met zich meebrengt. Gebruikers van een gebouw zijn niet altijd bekend met de

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 21

mogelijke gezondheidsgevaren van het aanbrengen van spray-schuim of de veiligheidsmaatregelen die nodig zijn om risico’s te minimaliseren. Het aanbrengen van SPF kan gepaard gaan met blootstelling aan diverse chemicaliën, waaronder de ingrediënten van SPF, coatings en oplosmiddelen. Zorg ervoor dat alle mogelijke blootstellingen in kaart zijn gebracht voordat u handreikingen voor gebruikers opstelt.

Vaklieden en ander personeel kunnen de gebruikers van een gebouw informeren over de mogelijke gevaren voor de gezondheid die er zijn tijdens het aanbrengen van SPF en de manieren waarop zij zich tegen deze gevaren kunnen beschermen. In Bijlage B vindt u een voorbeeld-checklist met informatie die u zou kunnen geven aan eigenaren, aangewezen personen of gebruikers. Hoewel er dankzij de natuurlijke ventilatie bij toepassingen buitenshuis minder gevaar is met betrekking tot inademing van SPF-chemicaliën dan bij toepassingen binnenshuis, doen opdrachtnemers er goed aan om deze checklist als leidraad te gebruiken bij het informeren van gebruikers. In openbare of bedrijfsgebouwen zou de opdrachtnemer ervoor kunnen kiezen om de eigenaren en aangewezen personen van een gebouw handreikingen te bieden, alsook individuele huurders.

Soms komt het voor dat een eigenaar of aangewezen persoon het werkgebied wil betreden voordat het gebouw vrijgegeven wordt, bijvoorbeeld om het werk te inspecteren. Er kunnen persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn om het werkgebied te betreden, ook wanneer de persoon in kwestie niet direct betrokken is bij het aanbrengen van SPF-chemicaliën.

Om blootstelling te vermijden, kunt u ook overwegen om het proces van het aanbrengen van het spray-schuim of inspectie van de status van het werk op een alternatieve wijze door de eigenaar of de aangewezen persoon te laten beoordelen, bijvoorbeeld door het bekijken van foto’s of videofilms.

5.1.3 Opslag en behandeling chemische stoffen Het is belangrijk dat SPF-chemicaliën voor en tijdens gebruik op de juiste wijze op de bouwplaats opgeslagen worden.

Onjuiste opslag kan onbruikbaarheid van de materialen tot gevolg hebben. Daarnaast kan er brand- en/of explosiegevaar ontstaan. Ook is het belangrijk om materialen die niet gecombineerd mogen worden, afzonderlijk op te slaan.

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Sla containers ter bescherming op in een koele, afgesloten omgeving, buiten direct zonlicht en buiten bereik van overmatige warmte. Raadpleeg de aanwijzingen van de fabrikant voor de temperatuurlimieten voor opslag van de vaten. Normaal

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 22

gesproken wordt een temperatuur tussen de 10 ºC en 25 ºC aangehouden. Zorg voor een goede ventilatie in de opslagruimte en de totale afwezigheid van ontstekingsbronnen.

Vaten met PMDI (B-component) dienen op grote afstand van water, zuren, logen, alcoholen en sterk oxiderende en reduceermiddelen opgeslagen te worden. De meeste sterke reduceermiddelen zijn ook corrosief. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) en productetiketten. Te allen tijde dient contact tussen PMDI (B-component) en deze stoffen vermeden te worden.

Naast het uit de buurt houden van onverenigbare materialen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de containers met PMDI (B-component) dichtblijven, om de inhoud te beschermen tegen vocht en rechtstreeks contact met water. Als er water bij komt, kan het vat scheuren of exploderen omdat water langzaam reageert met PMDI (B-component) en dan kooldioxide vormt.

Vaten met geformuleerd polyol (A-component) dienen op grote afstand van zuren, logen en sterk oxiderende en reduceermiddelen opgeslagen te worden om contact te vermijden. Wanneer een vat met geformuleerd polyol (A-component) wordt geopend, kan het beste eerst de stop bovenop het vat langzaam geopend worden om zodoende de opgebouwde druk te laten ontsnappen, waarna het vat veilig geopend kan worden. Wanneer een vat met behulp van bijvoorbeeld een verwarmingsdeken opgewarmd wordt, kunt u door deze stop los te draaien het overtollige gas laten ontsnappen. Steek een temperatuursensor in het materiaal om de temperatuur van het materiaal te controleren en oververhitting te voorkomen. Met een mixer kunnen de stoffen voorzichtig gemengd worden om ervoor te zorgen dat de warmte zich gelijkmatig verspreidt.

Wees heel voorzichtig met het erin steken en het eruit halen van de mixer, zodat u geen mengsel morst. Raadpleeg het technische informatieblad van de fabrikant voor een indicatie van de maximale opslagtemperatuur.

Vaten of containers met coating of primer met oplosmiddelen kunnen een etiket hebben met de vermelding ‘Ontvlambaar’ of ‘Brandbaar’. Raadpleeg de veiligheidsinformatiebladen (MSDS) van de betreffende chemische stoffen voor de juiste opslagaanwijzingen.

Medewerkers die containers met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI (B-component) chemicaliën hanteren dienen geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen om mogelijke risico’s van blootstelling aan SPFchemicaliën door middel van inademing of contact met huid of ogen te minimaliseren. Afhankelijk van de taak kan dit

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

chemicaliënbestendige handschoenen of kleding of oogbescherming zijn. Indien er gevaar van inademing van SPFchemicaliën bestaat, kan ademhalingsbescherming nodig zijn.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 23

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Opslag en behandeling van chemische stoffen worden geboden in Bijlage C-3 van dit werkboek.

5.1.4 Het aanbrengen van SPF Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen de vaklieden en hun assistenten het mogelijke risico van blootstelling aan SPFchemicaliën voor gebruikers en collega’s die op de werkplek aanwezig zijn, aanzienlijk verminderen. Het werkgebied dient naar behoren afgesloten te zijn voor iedereen behalve het personeel dat uit hoofde van de verantwoordelijkheden die hun werk met zich meebrengt op de werkplek aanwezig moet zijn; zij dienen bovendien de juiste training te hebben genoten en de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen.

De juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor hogedruktoepassingen bestaan in de regel uit minimaal chemicaliënbestendige handschoenen, beschermende kleding, oog- en gezichtsbescherming en ademhalingsbescherming.

De specifieke persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen variëren afhankelijk van de omstandigheden in de werkomgeving, zoals aanbrenging binnen of buiten, de hoeveelheid ventilatie, de specifieke componenten van de chemicaliën in het geformuleerd polyol (A-component) en de hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht.

5.1.5 Knippen en snijden Normaal gesproken is SPF binnen één uur na aanbrenging voor 90 % uitgehard en heeft het schuim 90 % van de optimale fysieke eigenschappen bereikt. Naarmate de exothermische reactie van het schuim afneemt, hardt het minder snel uit. Het kan dan ook nog tussen de 23 en 72 uur duren voordat het materiaal volledig is uitgehard, afhankelijk van de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid. Uit recente onderzoeksgegevens blijkt bovendien dat de oppervlaktereactie van SPF binnen 15 minuten al is voltooid (Lesage et al, 2007). Wanneer u dus gaat knippen en snijden door de oppervlakte van SPF, naar het binnenste van het aangebrachte materiaal dat nog bezig is uit te harden, dient u geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen, daar blootstelling aan SPF-chemicaliën nog mogelijk is. Noodzakelijke beschermingsmiddelen (PPE) tijdens het knippen en snijden kunnen bestaan uit chemicaliënbestendige handschoenen, een overall om huid en kleding te beschermen, oogbescherming, en

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

ademhalingsbescherming om te voorkomen dat u stof en SPF-chemicaliën inademt.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 24

5.1.6 Coaten en primen Chemicaliën die gebruikt worden voor coaten en primen tijdens SPF-projecten kunnen ook een mogelijke blootstelling aan chemicaliën met zich meebrengen. Over het algemeen kunnen coatings en primers organische oplosmiddelen bevatten; daarnaast kunnen ook andere chemicaliën aanwezig zijn. Sommige coatings en primers kunnen schadelijk zijn wanneer deze ingeademd worden of wanneer deze in contact komen met de huid. Raadpleeg het betreffende veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor specifieke informatie over de inhoud en de voorzorgsmaatregelen tijdens het coaten en primen.

5.1.7 Reiniging en onderhoud van de apparatuur Reinig na het aanbrengen van het schuim de apparatuur en de werkomgeving grondig. Draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u materialen reinigt die vervuild zijn met geformuleerd polyol (A-component) of PMDI (B-component) chemicaliën en wanneer u containers hanteert die A-component of B-component bevatten (bijvoorbeeld vaten, emmers, spray-pistolen). Maak gebruik van een stofzuiger uitgerust met een HEPA-filter (High Efficiency Particulate Air-filter); dit zal de hoeveelheid stof tijdens het reinigen verminderen.

Nadat u het werkgebied hebt verlaten, kunt u de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) uit- en afdoen in de daarvoor bestemde schone zone waar geen risico is van blootstelling aan SPF-chemicaliën. Verwijder de persoonlijke beschermingsmiddelen conform de plaatselijke en nationale voorschriften die hierop van toepassing zijn. Controleer en reinig herbruikbare persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE). Als persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) beschadigd zijn, laat deze dan repareren voordat ze opnieuw gebruikt worden of gooi ze weg en vervang ze.

Het is verstandig om een setje kleding op het werk te houden. Let erop dat leren kleding, zoals schoenen, riemen en horlogebandjes die na blootstelling aan SPF-chemicaliën vervuild zijn, niet ontsmet kunnen worden en derhalve op verantwoorde wijze afgevoerd moeten worden.

5.1.8 Omgaan met morsingen Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Wanneer materiaal gemorst wordt, kan het in de grond, het grondwater of in de lucht terechtkomen. Aanbevolen wordt om een noodsetje bij de hand te hebben waarmee morsingen kunnen worden opgeruimd, met daarin absorberende materialen,

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 25

zoals klei, watten of oude lappen, waarmee u schade aan het milieu kunt beperken.

Een schone werkplek voorkomt struikelen, uitglijden en vallen. Omdat de chemicaliën in geformuleerd polyol (A-component) zeer glad kunnen zijn, dient u morsingen zo snel mogelijk te markeren en op te ruimen – zeker op paden en vloeren waarop gelopen wordt.

Hoewel het niet vaak voorkomt, kan het gebeuren dat chemicaliën van geformuleerd polyol (A-component) en PMDI (B-component) in ernstige mate gemorst worden of vrijkomen. Als dit gebeurt, is het belangrijk onmiddellijk actie te ondernemen om schade aan het milieu te beperken.

Afhankelijk van plaatselijke en nationale voorschriften kan van u geëist worden dat u morsingen en emissies van sprayschuim en coatingingrediënten aan de plaatselijke en/of nationale overheidsinstanties meldt. Zorg er daarom voor dat alle containers met chemicaliën goed afgesloten zijn, behalve wanneer deze daadwerkelijk in gebruik zijn.

In geval van een grote morsing of emissie van PMDI (B-component) (d.w.z. meer dan een paar kilo of liter), dient u het volgende in overweging te nemen: >>

Stuur alle medewerkers uit de onmiddellijke omgeving weg om onnodige blootstelling te vermijden.

>>

Zorg voor de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor degenen die betrokken zijn bij de reiniging.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor reinigingswerkers kunnen bestaan uit geschikte beschermende ademhalingsapparatuur, ondoordringbare kleding, schoeisel, oog/gezichtsbescherming en handschoenen – in overeenstemming met de veiligheidsvoorschriften.

>>

Absorbeer de PMDI (B-component) chemisch met zand, natte grond of een absorberende kleisoort (bijvoorbeeld vermiculiet of kattenbakstrooisel). Plaats het geabsorbeerde materiaal in vaten en neutraliseer de stof. Sluit deze vaten gedurende een bepaalde tijd niet af (normaal gesproken minimaal 48 uur, of langer als de temperatuur later is dan 10 °C).

Definieer het afval (d.w.z. gevaarlijk of niet gevaarlijk afval) en verwijder het afval in overeenstemming met de van toepassing

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

zijnde voorschriften.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Het is van het allerhoogste belang om te voorkomen dat SPFchemicaliën ingeademd worden of in aanraking komen met huid of ogen.

Pagina 26

Het kan zijn dat u een grote morsing of emissie van PMDI aan een plaatselijke of nationale alarmcentrale moet melden. De boete voor een niet-melding kan zeer hoog oplopen, dus neem liever het zekere voor het onzekere.

Uitgehard polyurethaanschuim voldoet niet aan de criteria van gevaarlijk afval volgens de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen (nr. 2008/98/EG) en mag daarom gestort worden. Sommige stortplaatsen kunnen vragen naar het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor uitgehard polyurethaanschuim voordat het storten wordt goedgekeurd. Op het moment dat dit document werd opgesteld, was storten een aanvaardbare optie. De regelgeving kan van land tot land verschillen; raadpleeg daarom altijd de nationale en/of plaatselijke afvalverwerkingsinstantie voordat u afval gaat verwijderen.

5.1.9 Afvoer van SPF-chemicaliën Beide chemicaliën in SPF systemen worden geclassificeerd als gevaarlijke afval en mogen alleen afgevoerd worden volgens de procedure omschreven in de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Kleine hoeveelheden geformuleerd polyol (A-component) en PMDI (B-component) kunnen gemakkelijk omgezet worden in uitgehard polyurethaanschuim. Dit is geen gevaarlijk afval.

Indien grote hoeveelheden SPF-chemicaliën afgevoerd moeten worden, neem dan contact op met de fabrikant van het systeem en vraag naar de juiste voorschriften.

Vaten met SPF-chemicaliën dienen op de juiste wijze geprepareerd, ontsmet en afgevoerd te worden, in overeenstemming met de wettelijke eisen. Het is nooit aanvaardbaar om een vat achter te laten of te verwijderen zonder dat de juiste verwijderingsprocedures in overeenstemming met de wettelijke eisen in acht worden genomen. Raadpleeg het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor meer informatie.

Draag te allen tijde de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u omgaat met SPF-chemicaliën en de vaten die deze materialen bevatten.

5.2 Bescherming van veiligheid en gezondheid Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Personeel dat werkt met SPF-chemicaliën dient de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) te dragen. Als eerste informatiebron voor gezondheid en veiligheid dient het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de SPF-chemicaliën. Een exemplaar van de laatste revisie

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 27

hiervan dient te allen tijde op de SPF-locatie aanwezig te zijn. Het is de verantwoordelijkheid van de fabrikant en/of de leverancier van de chemicaliën om ervoor te zorgen dat er een up-to-date exemplaar van het veiligheidsinformatieblad (MSDS) aanwezig is.

Het is een goede zaak om voorafgaand aan het karwei een evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluatie) uit te voeren.

5.2.1 Evaluatie van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) Het doel van evaluaties van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE-evaluaties) is om te bepalen welke persoonlijke beschermingsmiddelen nodig zijn voor een bepaalde klus, afhankelijk van de omstandigheden op de werkplek.

Neem bij het kiezen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor een karwei waarbij SPF wordt aangebracht de volgende zaken in overweging: >>

Plaats van de werkzaamheden: binnenshuis of in de open lucht, vindt het werk plaats in een besloten ruimte, welke ventilatie is aanwezig, wat is de omgevingstemperatuur, hoe is de luchtvochtigheid, wat is de windrichting en -snelheid, indien van toepassing, enz.

>>

Risico op blootstelling via inademing of contact via ogen of huid met SPF-chemicaliën op basis van de taken die gedaan moeten worden.

>>

De hoeveelheid SPF-chemicaliën die wordt aangebracht en de methode die hiervoor wordt gebruikt.

>>

Het soort werk dat wordt uitgevoerd en de verwachte mate van slijtage aan de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE).

>>

Kenmerken van de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die de uitvoering van de werkzaamheden kunnen hinderen, zoals handschoenen die behendigheid nadelig beïnvloeden of ademhalingsbescherming die het zicht rondom belemmeren.

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

>>

Past het bij de drager. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) in een verkeerde maat biedt onvoldoende bescherming. Daarbij is draagcomfort belangrijk; immers, als iemand opziet tegen het dragen van persoonlijke

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 28

beschermingsmiddelen (PPE) is de kans groot dat ze niet gebruikt worden.

Geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) kunnen bestaan uit: >>

Beschermende kleding,

>>

Handschoenen,

>>

Oog- en gezichtsbescherming,

>>

Ademhalingsbescherming.

Š 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden

De effectiviteit van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) hangt af van de juiste keuze, het juiste gebruik en het juiste

Figuur 3: Wegwerpoverall

onderhoud. Het is van belang voor werkgevers en werknemers om te begrijpen wanneer persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) nodig zijn, hoe ze aan- en uitgedaan en gebruikt worden, hoe ze onderhouden worden en hoe ze afgevoerd worden.

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Persoonlijke beschermingsmiddelen worden geboden in Bijlage C-4 van dit werkboek.

5.2.1.1 Beschermende kleding Het gebruik van geschikte beschermende kleding is nodig wanneer de mogelijkheid van rechtstreeks contact met SPFchemicaliĂŤn bestaat. Geschikte beschermende kleding varieert aan de hand van mogelijke blootstelling. Vaklieden en assistenten dragen normaal gesproken een wegwerpoverall (Figuur 3) om te voorkomen dat spray en nevel in aanraking komt met huid en kleding. Om de huid te beschermen dient de beschermende kleding alle huid te bedekken: er mag geen blote huid zichtbaar zijn. Wanneer geen ademhalingstoestel met kap wordt gedragen, kies dan voor een overall met een capuchon. Voor taken met spatgevaar is het beter om te kiezen voor een pak met een vloeistofdichte laag, zoals PVC.

5.2.1.2 Handschoenen

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Handschoenen gemaakt van nitril, neopreen, butyl of PVC bieden over het algemeen voldoende bescherming tegen PMDI (B-component) materialen. Bescherming tegen PMDI wordt ook verondersteld voldoende te beschermen tegen geformuleerd

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 29

polyol (A-side); raadpleeg echter altijd het veiligheidsinformatieblad (MSDS) van de fabrikant voor specifieke informatie over bescherming tegen geformuleerd polyol. Als het goed is, kunt u kiezen uit diverse maatvoeringen. Een handschoen die te groot of te klein is, kan de gebruiker onvoldoende bescherming bieden. Een stoffen handschoen met een laagje nitril, neopreen, butyl of PVC kan goede bescherming bieden aan vaklieden die SPF aanbrengen.

5.2.1.3 Oog- en gezichtsbescherming Een goede oogbescherming voorkomt dat vloeibare SPF-chemicaliën in de ogen komen, alsook accidentele verstuivingen van reagerend schuim, aerosol, dampen die tijdens het sprayen kunnen ontstaan, en lucht gedragen deeltjes die rondzweven Figuur 4: Chemicaliënbestendige handschoenen

tijdens het slijpen en schuren.

Het type oogbescherming hangt af van de aard van het werk.

Personen die vloeibare SPF-chemicaliën in open containers hanteren, kunnen hun ogen beschermen door een veiligheidsbril te dragen of een veiligheidsbril in combinatie met een masker. Het gebruik van contactlenzen wordt afgeraden. Contactlenzen verhogen het risico op oogirritaties door spatten, lucht gedragen deeltjes en dampen en kunnen het uitspoelen van de ogen bemoeilijken.

5.2.1.4 Ademhalingsbescherming Tijdens het werken met SPF-chemicaliën is ademhalingsbescherming nodig, tegen zowel de relatief lage grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling die geldt voor PMDI (B-component) chemicaliën als de mogelijke blootstelling aan chemicaliën van geformuleerd polyol (A-component).

Ook kan extra bescherming nodig zijn als de mogelijkheid van blootstelling aan meerdere chemicaliën tegelijkertijd bestaat. Het is mogelijk dat blootstelling aan één chemische stof lager is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling terwijl de blootstelling aan een andere stof hoger is dan de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling. Administratieve maatregelen, zoals werkschema’s en werkmethoden, worden tegelijkertijd toegepast om blootstelling te minimaliseren.

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

Ademhalingstoestellen zijn nodig wanneer de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor luchtconcentraties nog steeds overschreden worden nadat technische en administratieve maatregelen zijn ingevoerd. Deze limieten zijn voor een aantal SPF-chemicaliën ingesteld, waaronder sommige chemicaliën die in de meeste SPF-systemen voorkomen.

© 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 30

Maak bij het aanbrengen van polyurethaanschuim buitenshuis gebruik van luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR). Maak gebruik van onafhankelijke adembescherming (SAR) wanneer het schuim binnenshuis, in een besloten ruimte, wordt aangebracht.

5.2.1.4.1 Luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR) Gezicht bedekkende APR’s kunnen gebruikt worden tijdens het aanbrengen van SPF buitenshuis, wanneer de luchtconcentraties van MDI lager zijn dan 0,25 ppm (oftewel 50 keer de grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling gedurende een 8-urige werkdag).

APR’s verwijderen vervuilende deeltjes uit de lucht door middel van mechanische filtratie en/of chemische adsorptie.

De bescherming die door een APR wordt geboden hangt af van de gekozen cartridge, de toestand van de cartridge en de maatvoering van het ademhalingstoestel. Ter bescherming tegen SPF-chemicaliën is een APR uitgerust met filtercartridges die beschermen tegen deeltjes en organische dampen (bijvoorbeeld type A2B2P3 of gelijkwaardig). De maskers en

Figuur 5: Gezicht bedekkende APR met

filters dienen voorzien te zijn van een CE-markering ter certificering dat het masker of de filter voldoet aan de relevante

OV-cartridge (Organic Vapour Cartridge)

geharmoniseerde EN verordening.

en deeltjesfilter (P100) Wanneer de filters van het ademhalingstoestel verstopt raken, wordt het voor de gebruiker moeilijk om door de cartridge adem te halen. Wanneer het adsorptiemiddel opgebruikt is, kan het gebeuren dat er chemische dampen door de cartridge heen breken. Cartridges van ademhalingstoestellen dienen volgens een vast schema vervangen te worden om te voorkomen dat de filter verstopt raakt of chemische stoffen doorbreken. Werkgevers dienen ervoor te zorgen dat verstopping en chemische doorbraak voorkomen wordt, door cartridges volgens een vast schema te verwisselen, gebaseerd op de ESLI (de indicator die het einde van de levensduur aangeeft) van de fabrikant van het ademhalingstoestel, of op basis van objectieve informatie die garandeert dat de cartridges voor het einde van hun levensduur vervangen worden.

Een verstopt ademhalingstoestel of de (geur)detectie van een chemische substantie terwijl het ademhalingstoestel gedragen wordt, kan een teken zijn dat het ademhalingstoestel niet naar behoren werkt. Verlaat in dat geval onmiddellijk het werkgebied om het ademhalingstoestel na te kijken, en vervang indien nodig de cartridges. Blootstelling aan een chemisch middel terwijl

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

het ademhalingstoestel gedragen wordt kan het gevolg zijn van een ondeugdelijke afsluiting of een chemische doorbraak.

Vervang de filter als deze verstopt is of wanneer doorbraak heeft plaatsgevonden.

© 3M Company 2011. Alle rechten reserveerden

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 31

5.2.1.4.2 Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen Elektrische luchtzuiverende ademhalingstoestellen (PAPR’s) zijn APR’s die uitgerust zijn met een batterij-aangedreven blaas-unit die gefilterde lucht levert aan het gelaatstuk van de gebruiker. Het gelaatstuk dat samen met een PAPR wordt gebruikt, kan een strak gelaatstuk zijn of een ruim zittende kap. Wanneer de blaas-unit in bedrijf is, staat het strak zittende gelaatstuk van het ademhalingstoestel onder positieve druk. Wanneer de blaas-unit uitgeschakeld is, staat het masker onder negatieve druk.

Mensen die een strak zittende PAPR dragen, dienen jaarlijks een pasvormtest uit te voeren en vóór elk gebruik de afsluiting te controleren terwijl het masker onder negatieve druk staat (d.w.z. terwijl de blaas-unit uitgeschakeld is). Bij de ruim zittende kap staat het ademhalingstoestel onder positieve druk. Zowel bij het strak zittende ademhalingstoestel als de ruim zittende kap dienen de ademhalingscartridges verwisseld te worden volgens het schema genoemd in 5.2.1.4.1. Een pasvormtest is alleen vereist voor een strak zittende PAPR.

Figuur 6: Onafhankelijke

Een PAPR wordt vaak gebruikt voor toepassingen buitenshuis en kan ook gekozen worden wanneer een APR normaal gesproken

adembescherming, of SAR (Supplied Air

wordt gebruikt. Wanneer de temperaturen buitenshuis erg hoog zijn, kan de PAPR zorgen voor een air-conditioning-achtig

Respirator)

effect, waardoor de drager koeler en comfortabeler kan werken. Ook is een pasvormtest niet nodig voor een PAPR met een ruim zittende kap. Verder kunnen sommige mensen die om medische of andere redenen moeite hebben met de negatieve druk van een APR, een PAPR vaak wel gebruiken. Een arts of verpleegkundige kan na een medisch onderzoek bepalen of een medewerker die om fysieke redenen geen negatieve-druk-APR kan gebruiken, wel een PAPR mag dragen.

5.2.1.4.3 Onafhankelijke adembescherming (SAR) en persluchtmaskers (SCBA) Onafhankelijke adembescherming, of SAR’s (Supplied Air Respirators ) worden normaal gesproken binnenshuis, in een besloten ruimte, gebruikt. Een SAR levert in te ademen lucht van een bron buitenshuis, bijvoorbeeld via een compressor, een fles perslucht, of een lagedrukpomp verbonden aan een luchtslang. SAR’s worden ook wel ‘Type C’-systemen of lucht-slangademhalingstoestellen genoemd. Bij correct gebruik kan een SAR de drager de hoogst mogelijke bescherming bieden. Een SAR bestaat uit een strak zittend gelaatstuk of een ruim zittende kap of helm waaraan lucht geleverd wordt via een slang met een

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

kleine diameter die verbonden is aan een luchtbron.

Er zijn drie types SAR te onderscheiden:

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

>>

Pagina 32

Continue stroom, waarbij een voortdurende luchtstroom aan het gelaatstuk of de kap/helm geleverd wordt, ongeacht de ademsnelheid van de medewerker.

>>

Druk-vraag, waarbij een constante luchtstroom geleverd wordt, waardoor een kleine positieve druk in het masker ontstaat en die ook reageert op de ademsnelheid van de medewerker.

>>

Luchtstroom aan de hand van de vraag, die minder goed beschermt dan de continue stroom en de druk-vraagmodus, en die in te ademen lucht aan het masker levert op basis van de ademsnelheid van de medewerker. SAR’s op basis van vraag hebben flinke nadelen wanneer deze gebruikt worden voor SPF-toepassingen; daarom kiezen veel opdrachtnemers ervoor om deze niet te gebruiken.

SAR’s en SCBA’s dienen voorzien te zijn van een CE-markering en te voldoen aan EN 402, 270, 1835, 12941 en 12942.

5.2.2 Zorg voor en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) Zorg ervoor dat persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor eenmalig gebruik afgevoerd worden in overeenstemming met de plaatselijke of nationale milieuwetgeving, afhankelijk van de chemische stof(fen) die vervuiling veroorzaakt kunnen hebben.

Indien geschikt voor hergebruik, ontsmet de persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) na het verlaten van het werkgebied. Om de persoonlijke beschermingsmiddelen in goede staat te houden, dienen deze regelmatig gereinigd en gedesinfecteerd te worden. Volg de instructies van de fabrikant op bij het reinigen en desinfecteren van het ademhalingstoestel. Periodieke inspecties van persoonlijke beschermingsmiddelen zorgen ervoor dat apparatuur en onderdelen tijdig vervangen, gerepareerd of gevuld worden. Het is belangrijk om te controleren of de persoonlijke beschermingsmiddelen in verschillende maatvoeringen beschikbaar is. De persoonlijke beschermingsmiddelen dienen gecontroleerd te worden op scheuren, barsten of andere tekenen van slijtage die hun effectiviteit nadelig kan beïnvloeden. Het verdient de voorkeur om daartoe opgeleid personeel hun eigen persoonlijke beschermingsmiddelen voor en na elk gebruik te laten controleren. Verwijder kapotte materialen onmiddellijk en vervang of repareer ze.

Berg persoonlijke beschermingsmiddelen op een veilige plaats op, waar ze niet beschadigd kunnen raken en daardoor minder effectief zijn, buiten bereik van zonlicht, chemische besmetting, extreme temperaturen, vocht, dieren en insecten. Liefst op een

Hoofdstuk 5 Goed werken in de praktijk

speciaal daarvoor aangewezen, koele, droge plaats.

Hoofdstuk 6

Pagina 33

Scope of Workbook Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to Naast het risico op blootstelling aan chemische stoffen tijdens het aanbrengen van SPF-chemicaliën zijn er nog andere aspecten die 1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the tijdens het werk mogelijk gevaar kunnen opleveren. Zorg ervoor dat u van tevoren weet welke dit zijn en hoe u deze het beste kunt primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are aanpakken. Bijvoorbeeld gevaren met elektriciteit, in besloten ruimtes, met drukapparatuur, op loop- en werkoppervlakken, lawaai used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam op het werk en thermische belasting. application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.

6.1 Gevaren met elektriciteit This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting, Elektriciteitskabels op de werkplek vormen een mogelijk ontstekingsgevaar en andere ernstige risico’s, zoals elektrische coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy. schokken of elektrocutie. Als u kapotte elektriciteitskabels in de omgeving ontdekt, zorg dan dat alle ontvlambare materialen uit de buurt gehouden worden en evacueer personeel totdat de kabels gerepareerd zijn. Houd apparatuur altijd uit de buurt van elektriciteitskabels en andere elektriciteitsbronnen.

Waar gewerkt wordt met elektrische apparatuur, dienen opdrachtnemers de nationale regelgeving te volgen met betrekking tot de vergrendeling of verzegeling van machines en apparatuur tijdens reparatie- en servicehandelingen.

Elektrische apparatuur die gebruikt wordt in SPF-toepassingen dient uitgerust te zijn met een GFCI (aardlekschakelaar) of andere uitschakelmechanismen om elektrische schokken en elektrocutie te voorkomen. Dit is met name belangrijk wanneer het werk in de buurt van water plaatsvindt, of op natte oppervlakken of daken.

Alle apparatuur en containers met ontvlambaar materiaal dient geaard te zijn. Plastic containers die gebruikt worden voor het vervoer van oplosmiddelen kunnen niet geaard worden. Gebruik gereedschap dat geen vonken kan veroorzaken (bijvoorbeeld van messing of aluminium) wanneer ontvlambaarheid een probleem kan zijn. Koppel of ontkoppel geen elektriciteitskabels in

Chapter 1

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina Page 34

de buurt waar schuim is aangebracht, omdat er nog ontvlambare dampen in de lucht kunnen hangen. Controleer de nationale regelgeving met betrekking tot elektriciteit en aarding voor uw omgeving en type apparatuur en raadpleeg de voorschriften

Scope of Workbook

van de fabrikant voor specifieke instructies voor de apparatuur.

6.2 Besloten ruimtes This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane Vlieringen en kruipruimtes zijn voorbeelden van besloten ruimtes. Elk werk dat plaatsvindt in een besloten ruimte dat foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to mogelijk een gevaarlijke atmosfeer kan veroorzaken, dient te voldoen aan de eisen beschreven in de nationale wetgeving.

1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the Deze wetgeving kan betrekking hebben op de bewaking van zuurstof, brandgevaar, giftige gassen voor en tijdens primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,� we mean the chemical components that are aanwezigheid, uitschakeling van alle bronnen waardoor plotseling energie in de ruimte zou kunnen vrijkomen (zoals used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam elektrische apparatuur), het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen, en/of het zorgen voor personeel dat application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. standby staat in geval van nood.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site

assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting, 6.3 Drukapparatuur coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

Behandel hogedruktoepassingen met de grootste zorg, daar vloeistof onder druk zeer gevaarlijk kan zijn. Als er in de slang een lek, scheur of breuk ontstaat, als gevolg van slijtage, schade of verkeerd gebruik, dan kan er met grote kracht vloeistof uitgespoten worden, wat schade of ernstig letsel kan veroorzaken. Alle vloeistofslangen hebben veerklemmen aan beide uiteinden om knikken in de slang en bochten nabij koppelingen te voorkomen waardoor de slang zou kunnen breken. Draai alle vloeistofkoppelingen voor elk gebruik goed aan. Vloeistof onder hoge druk kan een losse koppeling verder losmaken waardoor de vloeistof met grote kracht uit de koppeling gespoten kan worden. Gebruik nooit een slang die beschadigd is.

Controleer voor elk gebruik de gehele slang op scheuren, lekken, slijtageplekken, bobbels en controleer de koppelingen op schade en speling. Vervang de slang onmiddellijk wanneer u een van deze zaken ontdekt. Probeer een hogedrukslang nooit te repareren met een extra koppeling, tape of een ander middel. Een gerepareerde slang kan de hogedrukvloeistof niet in

Hoofdstuk 6 Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

bedwang houden. Hanteer en positioneer de slangen zorgvuldig. Trek niet aan slangen om apparatuur te verplaatsen.

Guía de Seguridad Salud para Proyección de Poliuretano Arbo-werkboek vooryhet verantwoord aanbrengen van SPF

Página Pagina 35

Als u tijdens het werken met hogedrukvloeistof een snee of schaafwond oploopt, roep dan onmiddellijk medische hulp in omdat

Scope of Workbook

er chemische vloeistof in de wond gekomen kan zijn. Behandel de wond niet als een gewone wond. Vertel de arts precies welke vloeistof betrokken was en overhandig hem/haar een exemplaar van alle relevante veiligheidsinformatiebladen (MSDS).

This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane

6.4 Loop- en werkoppervlakken foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to

1-component foams (OCF) andzijn 2-component low pressure kits)bij may also be used atwaarbij construction sites,aangebracht. they are not the Verhoogde werkoppervlakken een veelvoorkomend gevaar werkzaamheden SPF wordt primary focus of this Workbook.

When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are Ondeugdelijke constructies en verkeerd gebruik van verhoogde werkplatforms zijn de twee meest voorkomende oorzaken van used to make professional high pressure SPF. Othervolgens chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray verwondingen in de bouw. grade, Alle ladders en steigers dienen de laatste nationale regelgeving geconstrueerd en foam gebruikt application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. te worden. Elk werk dat plaatsvindt op een verhoogd niveau dient voorzien te zijn van valbescherming volgens de nationale regelgeving.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,

6.5 Lawaai op het werk coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

Tijdens het aanbrengen van SPF kunnen medewerkers blootgesteld worden aan lawaai van bronnen zoals het gebruik van bouwapparatuur. Wanneer technische en administratieve maatregelen onvoldoende zijn om de blootstelling van medewerkers te beperken tot onder de toelaatbare blootstellingslimiet (PEL), is gehoorbescherming verplicht.

Als algemene richtlijn geldt dat wanneer iemand zijn stem moet verheffen om op een afstand van ongeveer 1 meter door iemand gehoord te worden, de blootstelling waarschijnlijk hoger is dan 90 dBA.

6.6 Thermische belasting SPF mag worden aangebracht buitenshuis en in een omgeving waar geen VVAC-systeem (verwarming, ventilatie en airconditioning) aanwezig is of uitgeschakeld is. Daarom kan het zijn dat medewerkers die SPF aanbrengen, moeten werken

Hoofdstuk 6 Overige afwegingen bij het aanbrengen Chapter 1 van SPF

onder zeer warme of zeer koude omstandigheden. De volgende omstandigheden kunnen ook bijdragen aan koude- of hittestress:

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

>>

Pagina Page 36

Verhoogd metabolisme als gevolg van de fysieke aard van de werkzaamheden. Ook kan het metabolisme verhoogd zijn als gevolg van persoonlijke beschermingsmiddelen.

Scope of Workbook >>

Verhoogde stralingswarmte bij werkzaamheden buitenshuis.

>>

Variaties in temperatuur en luchtvochtigheid als gevolg van niet-geconditioneerde circulatie via plaatselijke

afzuiging. Hierdoor kan, afhankelijk van de omgevingstemperatuur, koude- of hitte-stress ontstaan.

This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane >>(SPF) in Afhankelijk van and de omgevingsomstandigheden kan koudeof hitte-stress ontstaan(including als gevolgbut vannot overmatig foam both interior exterior construction applications.

While other SPF products limited to 1-componenttranspireren. foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,� we mean the chemical components that are Houd rekening met deze omstandigheden en het feit dat medewerkers gedurende hun werkzaamheden mogelijk koude- of used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam hitte-stress kunnen ondervinden. Wijs medewerkers, met name vaklieden en hun assistenten, op de tekenen en symptomen application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. van koude- of hitte-stress en wanneer zij hiervoor medische hulp moeten inroepen.

This Workbook all health and safety aspects of the van typical spray foam application jobwarme, including initial site(zonder Zonnesteek kanaddresses bijvoorbeeld levensbedreigend zijn. Tekenen zonnesteek kunnen zijn: een droge huid assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage vermoedt, and handling, SPF application, trimming and cutting, zweet) en een hoge lichaamstemperatuur.

Als u zonnesteek bij iemand verplaats diegene dan naar een koele coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy. schaduwplek en bel 112 voor onmiddellijke geneeskundige hulp.

Hoofdstuk 6 Overige afwegingen bij het aanbrengen van SPF

Hoofdstuk 7

Pagina 37

Scope of Workbook Brandpreventie tijdens de bouw This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to

7.1 Beleidsverklaring door low PUpressure Europe 1-component foams (OCF) and 2-component kits) may also be used at construction sites, they are not the

primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are Het is het beleid en de aanbeveling van PU Europe dat alle spray-polyurethaanschuim (SPF) dat binnenshuis wordt aangebracht, used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam zo snel mogelijk na het aanbrengen om veiligheidsredenen en om te voldoen aan de brandveiligheidseisen bedekt moet worden application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. met een geschikte beschermingslaag, zoals 12 mm gipsplaat, behalve wanneer het schuim zelf op basis van brandproeven die speciaal voor deze toepassing ontwikkeld zijn, door een vertegenwoordiger deapplication bouwvoorschriften is goedgekeurd.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical sprayvan foam job including initial site assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting,

7.2 Goed werken insurface, de praktijk coating and priming of the foam site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

Brandgevaar vormt een zeer ernstig risico in de bouw en tijdens reparaties en renovaties, omdat las- en zaagapparatuur vlammen en vonken kunnen veroorzaken. Met name in combinatie met spray-schuim wanneer dit hieraan wordt blootgesteld is dit gevaarlijk. Hoewel brand waarbij polyurethaanschuim betrokken is niet vaak voorkomt, is er wel degelijk een risico en kan het voorkomen worden. Een goed gebruik is om op de bouwplaats de volgende voorzorgsmaatregelen te nemen: >>

Pleeg voor, tijdens en na het aanbrengen van spray-schuim veiligheids-werkoverleg met de andere opdrachtnemers.

>>

Plaats waarschuwingsborden en -stickers op de werkplaats duidelijk zichtbaar en in de buurt van de locaties waar andere opdrachtnemers hete werkzaamheden uitvoeren.

>>

Zorg ervoor dat andere opdrachtnemers de locatie waar het spray-schuim wordt aangebracht niet kunnen betreden totdat het product op de juiste wijze is bedekt.

>>

Chapter 1

Blijf tijdens het aanbrengen van spray-schuim voortdurend alert op mogelijk brandgevaar; stel indien nodig een brandwacht aan.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

>>

Breng geen spray-schuim aan op elektrische hotspots, zoals lichtpunten en bedrading.

>>

Zorg ervoor dat de omgeving tijdens het aanbrengen van spray-schuim goed geventileerd is.

Pagina Page 38

Scope of Workbook

7.3 Opdrachtnemers die werkzaamheden onder hoge temperaturen uitvoeren This Workbook provides guidance to applicators and helpers who temperaturen, apply professional grade Wanneer opdrachtnemers werkzaamheden uitvoeren onder hoge dienen zij:high pressure spray polyurethane foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to >> Te voldoen aan EN of nationale veiligheidsbepalingen met betrekking tot lassen, zagen en solderen.

1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the primary this Workbook.

When thisvoor Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are >> focus Teofvoldoen aan de richtlijnen de bouw of industrie. used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam >> Te zorgen voor bescherming van brandbare materialen zoals spray-schuim door hun werk te verplaatsen naar een application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials. omgeving waar zich geen brandbare materialen bevinden.

This>Workbook addresses all niet health and safety typical foam application job de including initial site onder > Indien het werk verplaatst kanaspects worden,oftethe zorgen datspray het spray-schuim tijdens werkzaamheden assessment,hoge occupant outreach,issite preparation, SPF chemical andlashandling, SPF application, trimming and cutting, temperatuur, afgeschermd met een daartoestorage geschikte of branddeken. coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

Zorg voor een brandwacht wanneer: >>

het brandbare materiaal zich binnen 10 m van de werkzaamheden onder hoge temperatuur bevindt;

>>

er zich binnen een straal van 10 m wand- of vloeropeningen bevinden waardoor brandbare materialen in naastliggende gebieden blootliggen, bijvoorbeeld in besloten ruimtes in muren of vloeren;

>>

er zich brandbare materialen bevinden aan de andere zijde van tussenwanden, muren, plafonds of daken die mogelijk aangestoken kunnen worden.

Elke opdrachtnemer dient:

Hoofdstuk 7 Brandpreventie tijdens de bouw

>>

Veiligheid op het werk belangrijk te vinden.

>>

Zorg ervoor dat de vaklieden die het spray-schuim aanbrengen veiligheidstraining hebben ontvangen.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

>>

Pagina 39

Zorg ervoor dat er voldoende brandblussers aanwezig zijn, op gemakkelijk bereikbare locaties (Let op: alle

Scope of Workbook

werknemers dienen bekend te zijn met het gebruik van brandblussers).

>>

Afvalmateriaal zoals stukken afgesneden schuim, papier, oplosmiddel en verpakkingsmateriaal dient elke dag op

de juiste wijze verwijderd te worden and in verband brandbaarheid deze materialen.

This Workbook provides guidance to applicators helpers met whode apply professionalvan grade high pressure spray polyurethane foam interior and exterior construction applications.

While evacueer other SPFdan products (including but noten limited to (de >>(SPF) in Alsboth er brand uitbreekt die niet meteen geblust kan worden, onmiddellijk het gebied bel 112 1-componentbrandweer). foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are

7.4 Het sprayen van dikke lagen

used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.

Het sprayen van polyurethaan-hardschuim met een gesloten celstructuur in lagen die dikker zijn dan 4 cm dient gecontroleerd This Workbook all vrijkomt health and safety of the typical application job including te gebeuren.

Deaddresses warmte die tijdens deaspects exothermische reactiespray van foam de reagerende materialen kan initial binnensite het assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical handling, SPFkoude application, trimming and cutting, isolatiemateriaal zeer veel hitte veroorzaken.

Dit probleem doet storage zich nogand sterker voor op ondergronden. coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

In het algemeen dient het isolatiemateriaal in lagen aangebracht te worden die per keer niet dikker zijn dan 4 cm, afhankelijk van het spray-schuimsysteem, waarbij een afkoeltijd van minimaal 20 minuten tussen de lagen in acht genomen moet worden. De koeltijd hangt af van de omgevingsomstandigheden zoals temperatuur en ventilatie. Indien meer dan twee lagen worden aangebracht, moet de tijd tussen de lagen steeds meer dan 20 minuten bedragen. Als de warmte niet kan ontsnappen, kan de temperatuur binnen in het schuim zodanig stijgen dat de fysieke eigenschappen veranderen en men zich er zelfs aan kan branden. In extreme gevallen, waarbij het polyurethaanschuim in te dikke lagen en/of met onvoldoende tussenliggende tijd aangebracht wordt, kan het schuim spontaan vlam vatten.

Raadpleeg het technische informatieblad van de fabrikant voor aanbevelingen met betrekking tot de ideale laagdikte en de aanbevolen tijd tussen lagen.

Extra richtlijnen met betrekking tot Product Stewardship in verband met Brandpreventie tijdens de bouw worden

Hoofdstuk 7 Brandpreventie tijdens de bouw Chapter 1

geboden in Bijlage C-5 van dit werkboek.

Chapter Bijlage A1 LET OP: Als gevolg van de veranderende aard van de informatie en de complexiteit van de wetgeving raden wij u aan om de website van de OSHA te raadplegen om de juiste waarden te vinden: http://osha.europa.eu/en/ topics/ds/oel/members.stm

Pagina 40

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling Scope of Workbook (OEL’s – Occupational Exposure Limits) This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to Hieronder volgt een beknopt overzicht van de systemen van grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling die gelden in 1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the de Europese lidstaten en een aantal andere landen. Meer informatie over de lidstaten is te vinden via de links hieronder, of primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are via de pagina’s van de betreffende lidstaat op de website van het Europees Agentschap. Het wordt sterk aanbevolen om de used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam betreffende nationale wetgeving te raadplegen. application site, and this Workbook will also address some of the more commonly used materials.

EU-lidstaten

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting, België coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

In België staan OEL’s bekend onder de naam “Valeurs Limites d’Exposition Professionnelle” (VLEP) / of “Grenswaarden voor Beroepsmatige Blootstelling (GWBB). Sommige van de Belgische OEL’s zijn gewijzigd in overeenstemming met de EUrichtsnoeren, maar de bron van veel OEL’s in België is nog steeds de ACGIH (USA) TLV-lijst.

Het Belgische Ministerie van Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg – http://www.meta.fgov.be/ VLEP/GWBB Lijst – http://www.emis.vito.be/ Belgische pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu Denemarken In het Deense OSH-systeem, zijn de Grænseværdier for stoffer og materialer (grenswaarden voor stoffen en materialen) administratieve instructies die gehandhaafd worden onder de Wet Arbeidsomgeving.

In Denemarken zijn de meeste OEL-waarden TWA – 8u.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 41

De Arbeidsinspectie (Arbejdstilsynet) – http://www.arbejdstilsynet.dk/ Deense pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://dk.osha.europa.eu/ Duitsland Duitsland kent twee soorten OEL’s voor lucht in de werkomgeving: >>

de TRK’s (Technische Richtkonzentrationen); dit zijn de technische richtsnoerconcentraties, en

>>

de MAK’s (Maximale Arbeitsplatzkonzentrationen), die de maximale concentratie van een chemische stof in de werkomgeving aangeven.

De MAK-waarden zijn dagelijkse gewogen gemiddelden gedurende een periode van 8 uur en zijn van toepassing op gezonde volwassenen. Hierin worden omschreven de specifieke, aanvaardbare piek-concentraties per stof, inclusief de langste duur van een dergelijke piek. Indien de stof via de huid opgenomen kan worden, staat dit aangegeven.

De TRK is de concentratie van een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving, die bereikt mag worden met gebruik van de best mogelijke technologie (state of the art).

Technische Regels zijn te verkrijgen bij BAuA – http://www.baua.de/prax/index.htm Lucht-grenswaarden in Duitsland zijn te vinden via BAuA hierboven of via DGUV: http://www.dguv.de/content/ index.jsp (http://publikationen.dguv.de/dguv/pdf/10002/grenzwerte2011.pdf).

Duitse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://de.osha.europa.eu/ Finland Het Finse OEL-systeem wordt onderverdeeld in de wettelijk gehandhaafde bindende grenswaarden (sitovat raja-arvot) en de meer oriënterende concentraties waarvan bekend is dat ze schadelijk zijn (haitalliseksi tunnetut pitoisuudet, HTP-arvot).

Beide zijn verbonden aan de Labour Protection Act, die werkgevers verplicht om werknemers te voorzien van gezonde en veilige arbeidsomstandigheden.

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

Het Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid – http://www.stm.fi Finse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fi.osha.europa.eu/

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 42

Frankrijk In Frankrijk worden de (lucht-) OEL’s genoemd “Valeurs limites d’exposition professionnelle aux agents chimiques en

Scope of Workbook

France” (VL). Deze VL worden omschreven als de concentratie van een stof in de lucht binnen een werkomgeving die een persoon gedurende een vastgestelde periode kan inademen zonder dat er een risico van verandering in de gezondheid van die persoon bestaat. De VL’s worden vastgesteld door het Ministère de l’Emploi et de la Solidarité (het Ministerie van Werkgelegenheid en Solidariteit). waarden worden who ook aanbevolen door het nationale ziekenfonds CNAM. This Workbook provides guidance Sommige to applicators and helpers apply professional grade high pressure spray polyurethane foam (SPF) in both and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to Frankrijk kent twee interior typen OEL-waarden: 1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the >> Grenswaarden voor blootstelling van korte duur (valeurs limites d’exposition à court terme); dit zijn de primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are grenswaarden gedurende maximaal 15 minuten; used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam >> en gemiddelde grenswaarden voor blootstelling limites de moyenne d’exposition); deze worden application site, and this Workbook will also address some of(valeurs the more commonly used materials. gedurende een periode van 8 uur gemeten.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site Het Ministerie van Werkgelegenheid en Solidariteit (Ministère de l’Emploi et de la Solidarité) – http://www.travail. assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting, gouv.fr/index.asp coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal of SPF chemicals, and re-occupancy.

INRS publiceert delen van de VL op het Internet, op de volgende pagina’s: http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/ CataloguePapier/ED/TI-ED-98/ed98.pdf – http://www.inrs.fr/default/dms/inrs/CataloguePapier/ED/TI-ED-984/ed984.pdf Franse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://fr.osha.europa.eu/ Griekenland De algemene wet met betrekking tot de ‘gezondheid en veiligheid van werknemers’ en een aantal daaruit voortvloeiende presidentiële besluiten hebben harmonisatie bereikt met de EU-wetgeving. De onderwerpen die in deze wetgeving aan de orde komen (zoals beroepsmatige factoren, werkomstandigheden) omvatten ook de bepalingen voor afdwingbare grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor bijna 600 chemicaliën. De meeste OEL’s die genoemd worden komen overeen met de drempelgrenswaarden (TLV-TWA) zoals gepubliceerd door de ACGIH (USA).

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

Griekse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://gr.osha.europa.eu/

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 43

Groot Brittannië Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL) in Groot Brittannië functioneren onder de Control of Substances Hazardous to Health Regulations (COSHH) en de spiegelwetgeving daarvan in Noord-Ierland. Volgens de regels van de COSHH zijn werkgevers verplicht ervoor zorgen dat de blootstelling van werknemers aan stoffen die gevaarlijk zijn voor de gezondheid ofwel voorkomen wordt, ofwel, indien dat in de praktijk onmogelijk is, voldoende wordt beheerst. OELs in Groot Brittannië kunnen onderverdeeld worden in Maximum Exposure Limits (MEL’s) en Occupational Exposure Standards (OES’s). Blootstelling dient zo ver mogelijk onder een MEL te blijven, terwijl in het geval van OES aanvaard wordt dat de stof verminderd wordt tot een specifiek niveau. De lijst met grenswaarden voor blootstelling staat bekend onder de naam EH40 en is beschikbaar bij HSE Direct.

Diensten van HSE – http://www.hse.gov.uk/legislation/services.htm The Health and Safety Executive – http://www.hse.gov.uk UK pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://uk.osha.europa.eu/good_practice/ Ierland In Ierland worden de Occupational (Air) Exposure Limits (OELs) omschreven als de maximaal toelaatbare concentratie van een chemische stof in de lucht binnen een werkomgeving waaraan werknemers blootgesteld mogen worden, gedurende een 8-urige werkdag of een referentieperiode van 15 minuten.

Health and Safety Authority – http://www.hsa.ie/ Statutory Instrument 1994 No. 445 is te verkrijgen via de website van de Health and Safety Authority: http://www.hsa.ie/eng/Your_Industry/Chemicals/ Ierse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://ie.osha.europa.eu/good_practice/ Italië De Italiaanse grenswaarden voor blootstelling zijn identiek aan de TLV’s die vastgesteld zijn door de ACGIH (USA). De lijst is

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

beschikbaar als papieren versie. Een bijgewerkte lijst van de Italiaanse wetgeving met betrekking tot gevaarlijke stoffen is verkrijgbaar via Internet, op de website van het Nationaal Instituut voor Beroepsmatige Veiligheid en Preventie (ISPESL).

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 44

ISPESL – http://www.ispesl.it De ISPESL zoekmachine voor wetgevingen is te vinden op: http://www.ispesl.it/norme/accessibile/main.

Scope of Workbook

aspx?lingua=ita

Italiaanse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://it.osha.europa.eu/ Luxemburg This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane Luxemburg heeft de grenswaarden voor blootstelling overgenomen van diverse internationale Arbo-agentschappen. De foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to grenswaarden voor blootstelling in Luxemburg zijn gebaseerd op de verordening van 19 juli 1991. OEL’s die in Luxemburg 1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the gebruikt worden, zijn identiek aan die van Duitsland, behalve wanneer specifieke OEL’s worden genoemd primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are Inspection Travail etgrade, des Mines – http://www.itm.lu/ used to makedu professional high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam Ministère de l’Emploi http://www.mt.etat.lu/ application du site,Travail and thisetWorkbook will – also address some of the more commonly used materials.

Luxemburgse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://lu.osha.europa.eu/good_practice/ This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site Nederland assessment, occupant outreach, site preparation, SPF chemical storage and handling, SPF application, trimming and cutting, In Nederland bestaanoftwee typensurface, OEL’s, met verschillende basis en status:of SPF chemicals, and re-occupancy. coating and priming the foam site een cleanup, spill response, disposal >>

Wettelijk bindende OEL’s, en

>>

administratieve OEL’s.

Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling (OEL’s, of Occupational Exposure Limits) worden ook wel MAC-waarden genoemd (Maximaal Aanvaarde Concentraties). Een MAC-waarde wordt omschreven als een maximaal aanvaarde concentratie van een stof in gas-, damp-, mist- of stofvorm in de lucht van een werkomgeving. In Nederland wordt een OEL-waarde vastgesteld op basis van een 8-urige, tijd-gewogen, maximaal aanvaarde concentratie (8-uur TWA) en op basis van een gemiddelde concentratie gedurende 15 minuten (15-minuten TWA).

MAC-waarden zijn te vinden op Internet: http://www.dohsbase.nl en http://www.ser.nl/nl/taken/adviserende/

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

grenswaarden.aspx

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 45

Het Dutch Expert Committee on Occupational Standards (DECOS) van de Gezondheidsraad – http://www.gr.nl Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – http://www.minszw.nl/ De Sociaal Economische Raad – http://www.sev.nl Nederlandse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://osha.europa.eu/fop/netherlands/nl Oostenrijk De Oostenrijkse OEL-lijst is gebaseerd op internationale en nationale bronnen, zoals de American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH – zie onder USA voor meer informatie) en de Duitse MAK-commissie.

Bundesministerium für Wirtschaft und Arbeit, (BMWA) – http://www.bmwa.gv.at/ Oostenrijkse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://at.osha.europa.eu/ Polen In Polen zijn de Occupational (Air) Exposure Limits (OEL’s) wettelijk bepaald, met name in de Arbeidswet.

De verordening uitgegeven onder de Arbeidswet betreffen de maximale concentratie en intensiteit van schadelijke factoren in de werkomgeving.

De wetgeving is te vinden op http://isap.sejm.gov.pl De eisen zijn te vinden op http://www.ciop.pl Poolse pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://www.pl.osha.europa.eu/ Portugal In Portugal zijn de grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling voor gevaarlijke stoffen gepubliceerd in de Portugese Standaard 1796 uit 1988. De uitgevende instantie is het Portuguese Institute of Quality. De Standaard 1796 wordt op dit moment herzien. De VLE’s (OEL’s) die genoemd worden in deze Standaard, alsook in de nieuwe Standaard zijn gelijkwaardig aan de grenswaarden die gepubliceerd zijn door ACGIH (USA).

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

Portuguese Institute of Quality – http://www.ipq.pt

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 46

Direção de Serviços de Prevenção de Riscos Profissionais, Instituto de Desenvolvimento e Inspeção das Condições de Trabalho, Lisboa – www.act.gov.pt

Scope of Workbook

Portugese pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://pt.osha.europa.eu/good_practice/ Spanje Het wettelijke kader voor grenswaarden voor gevaarlijke stoffen (in het Spaans: VLA = Valores Límite Ambientales) werd in This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane 2011 gepubliceerd. foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to Instituto Nacional de Segurança e Higiene Trabalho 1-component foams (OCF) and 2-component lowno pressure kits)(INSHT) may also –behttp://www.insht.es used at construction sites, they are not the Grenswaarden voorWorkbook. beroepsmatige blootstelling aan chemicaliën in Spanje 2011 – chemical http://www.insht.es/InshtWeb/ primary focus of this When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the components that are Contenidos/Documentacion/TextosOnline/Valores_Limite/limites2011/Limites2011web.pdf used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam Spaanse het Europees Agentschap Netwerk http://es.osha.europa.eu applicationpagina’s site, and van this Workbook will also address some of the – more commonly used materials.

Zweden This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site De “Hygiënische grenswaarden maatregelen gränsvärden ochtrimming åtgärderand motcutting, assessment, occupant outreach,en site preparation,voor SPFluchtverontreiniging” chemical storage and(Hygieniska handling, SPF application, luftföronreningar, Arbetarskyddsstyrelsens författningssamling; AFS 2000: 3) isofeen afgegeven door de Zweedse coating and priming of the foam surface, site cleanup, spill response, disposal SPFinstructie chemicals, and re-occupancy.

Arbeidsmilieu Raad (Arbetsmiljöverket) bekrachtigd door de Arbeidsmilieuverordening (Arbetsmiljöförordningen; SFS 1977: 1166). Deze verordeningen zijn gebaseerd op de Arbeidsmilieu Wet (Arbetsmiljölagen; SFS 1977: 1160) en de grenswaarden vormen het uitgangspunt voor chemisch risico management. De nationale wetgeving bepaalt dat de werkgever verplicht is om het blootstellingsniveau zo laag mogelijk onder de grenswaarde te houden.

De meeste OEL’s zijn maximale waarden van luchtconcentraties in de werkomgeving.

Arbetsmiljöverket – http://www.av.se Zweden pagina’s van het Europees Agentschap Netwerk – http://se.osha.europa.eu/good_practice/

Bijlage A Grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling

Bijlage B

Pagina 47

Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim Deze checklist is bedoeld om opdrachtnemers te helpen in hun overleg met eigenaren en gebruikers van een gebouw omtrent de gezondheids- en veiligheidsoverwegingen tijdens het aanbrengen van spray-schuim. De lijst suggereert een aantal discussieonderwerpen, maar heeft niet de intentie volledig te zijn. Overweeg het bespreken van extra gezondheids- en veiligheidsonderwerpen die van belang zijn voor uw specifieke project. >>

Algemene informatie over de duur, de planning en de omvang van het werk, met nadruk op de beschikbaarheid van elektriciteit en water, stroomonderbrekers, noodingangen en -uitgangen door bouwprofessionals en eigenaren/gebruikers.

>>

Informatie over de chemicaliën die bij het aanbrengen van SPF worden gebruikt.

•

Hoe spray-schuim gemaakt wordt; reactie tussen A-component en B-component.

•

De mogelijke gezondheidsrisico’s van A- en B-componenten chemicaliën. Leg uit dat er voor alle chemicaliën voldoende veiligheidsinformatiebladen (MSDS) op de bouwplaats beschikbaar zijn en neem deze documenten indien gewenst met de eigenaar/gebruiker door.

• >>

Wijs op de locaties van verbanddozen en oogwaspunten.

Uitleg van de maatregelen die genomen worden om de vaklieden, de assistenten, het personeel in de omgeving en de gebruikers te beschermen.

•

Plannen met betrekking tot ventilatie en inperking.

•

Bespreek de locaties en werking van VVAC-systemen en bespreek de afsluiting van het gebouw tijdens het aanbrengen tot het moment van heringebruikneming.

•

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) die gebruikt worden en de redenen hiervoor.

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

•

Pagina 48

Bespreek de plannen om het werkgebied af te zetten, inclusief de plannen voor bewaking van de omgeving van het werkgebied.

Scope of Workbook >>

Bespreek met de eigenaar/gebruiker wanneer het gebouw gedurende en na het aanbrengen ontruimd zal worden.

•

Zoek uit of het gebouw gebruikt wordt door mensen met speciale gevoeligheden (bijvoorbeeld mensen met

ademhalingsproblemen of aandoeningen aan de luchtwegen) en onderneem de juiste acties.

This Workbook provides guidance to applicators and helpers who apply professional grade high pressure spray polyurethane • Als het werk een groot kantoorgebouw of flatgebouw betreft, overleg dan of het gebouw geheel of foam (SPF) in both interior and exterior construction applications. While other SPF products (including but not limited to gedeeltelijk ontruimd moet worden; overleg zaken zoals HVAC en ventilatie; bespreek het luchten van de 1-component foams (OCF) and 2-component low pressure kits) may also be used at construction sites, they are not the ruimtes in het gebouw. primary focus of this Workbook. When this Workbook refers to “SPF Chemicals,” we mean the chemical components that are • Geef een richtlijn voor het tijdstip van heringebruikneming; overleg hiertoe met de fabrikant van het product. used to make professional grade, high pressure SPF. Other chemicals, coatings, and solvents may be used at a spray foam application site, anddethis Workbook will also of the more commonly used materials. >> Indien eigenaar/gebruiker hetaddress gebouwsome gedurende het aanbrengen niet wil verlaten, bespreek dan de problemen die zich kunnen voordoen bij blootstelling.

This Workbook addresses all health and safety aspects of the typical spray foam application job including initial site Bespreek de eisen betrekking persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voortrimming de eigenaar/gebruiker assessment,• occupant outreach, site met preparation, SPFtotchemical storage and handling, SPF application, and cutting, wanneer werkgebied betreedt het aanbrengen (bespreek methoden coating and priming of the deze foam het surface, site cleanup, spillom response, disposal te of bekijken SPF chemicals, andalternatieve re-occupancy. om het werk te inspecteren waarbij mogelijke blootstelling wordt geminimaliseerd, zoals het bekijken van foto’s of real-time videofilms).

>>

•

Kwesties rond luchten en ventilatie.

•

Procedures voor de bewaking van luchtkwaliteit, indien van toepassing.

Bespreek met de eigenaar wat te doen om schade aan eigendommen als gevolg van een teveel aanbrengen van spray-schuim te voorkomen.

>>

geef richtlijnen en contactinformatie in geval van sterke geuren of geuren die niet verdwijnen.

Bijlage B

Overleg met eigenaren en gebruikers omtrent het aanbrengen van spray-schuim

Informeer de gebruikers dat een vis-achtige of ammoniak-geur kan duiden op amine-katalysatoren in de SPF, en

>>

Bespreek de procedures rond het schoonmaken achteraf en hoe het stof en de restanten opgeruimd zullen worden.

Snelle veiligheidsindicaties

Communicatie over gevaren

Bijlage C-1

Pagina 49

Vaststellen van chemicaliën en risico’s

Verantwoorde afvoer

POLYOLEN kunnen schadelijke stoffen bevatten zoals katalysatoren, vlamvertragers en schuimmiddelen.

Methyleen difenyl di-isocyanaat (MDI) is een chemische stof, die bij onjuist gebruik gevaarlijk kan zijn.

Draag tijdens het verwerken van POLYOL en MDI altijd handschoenen, volledige gezichtsbescherming en een masker met filter.

Leeg vaten en IBC’s (Intermediate Bulk Containers) volledig om reststoffen te minimaliseren.

Zorg ervoor dat de lege vaten volgens de plaatselijke voorschriften worden opgehaald en afgevoerd.

Schuim-afval kan afgevoerd worden samen met plastic afval.

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 1 t/m 3

Persoonlijke bescherming

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 13

Accidentele uitstoot, opslag en behandeling

Gebruikt u de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) voor uw taken?

In geval van accidentele uitstoot: verhelp de oorzaak van de morsing,

> Luchtzuiverend ademhalingstoestel (APR) voor aanbrengen van spray-

adsorbeer de vloeistoffen met droog zand of zaagsel. Gebruik geen water.

schuim in de open lucht > SAR (Supplied Air Respirator) voor aanbrengen van spray-schuim binnenshuis

Voorkom dat gemorste vloeistoffen in het afvoersysteem terechtkomen.

Berg POLYOL en MDI op in een koele plaats, buiten direct zonlicht. Zorg dat vaten en IBC’s goed gesloten blijven. Zorg er tijdens het openen

> In alle gevallen: volledige gezichtsbescherming, handschoenen, overall, laarzen

van een vat of IBC met POLYOL voor dat de interne druk langzaam en beheerst kan ontsnappen. Bewaar vaten en IBC’s bij een temperatuur

> Onderhoud uw persoonlijke beschermingsmiddelen aan het eind van elke werkdag, vervang filters, gooi beschadigde apparatuur weg

tussen 10 ºC en 30 °C. Breng een vat met POLYOL op een temperatuur tussen 20 ºC en 25 °C voordat u het opent.

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 8

Brandbestrijding

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 6

Spoed Eisende Hulp

Bij een brand waarbij POLYOL of MDI betrokken is, dient u onmiddellijk de brandweer in te schakelen.

Houd gesloten vaten of IBC’s koel door ze te besproeien met water om explosiegevaar te vermijden.

Als er in de buurt van aangebracht spray-schuim werkzaamheden onder hoge temperaturen uitgevoerd moeten worden, zorg dan voor bescherming van het schuim met branddekens en plaats

Bij contact met de huid: onmiddellijk wassen met stromend water en zeep. Verwijder vervuilde kledingstukken.

Bij contact met de ogen: onmiddellijk wassen met stromend water gedurende minimaal 15 minuten; houd de ogen open.

Breng de getroffen persoon onmiddellijk naar het ziekenhuis, afdeling Spoed Eisende Hulp. Bij inslikken: roep medische hulp in.

waarschuwingsborden om werknemers op het gevaar te wijzen. > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 5

Overige informatie Overige informatie wordt geboden op ETIKETTEN en in het VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD (MSDS):

> LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 4

> Fysische en chemische eigenschappen > Transport > Stabiliteit en reactiviteit > Verplichte informatie > Toxicologie > LEES het veiligheidsinformatieblad (MSDS) DEEL 9 t/m 16 en de ETIKETTEN op vaten of IBC’s

Werkmethoden en voorbereiding van het terrein

Goed werken in de praktijk

Bijlage C-2

Pagina 50

Met deze informatie kunnen vaklieden, assistenten en werklieden in de buurt van het werkgebied het hoogste niveau van bescherming en preventie bereiken.

Schakel VVAC-systemen, zoals verwarmings-, ventilatie- of airconditioning-systemen uit en plak de luchtopeningen af met plastic (gedurende minimaal 24 uur)

Voedingsmiddelen en roken zijn verboden in de buurt van plaatsen waar chemicaliĂŤn worden gebruikt, behandeld en/of opgeslagen

Bepaal een veiligheidszone rond het werkgebied en zorg voor beperkte toegang

Voorkom het doordringen van dampen naar andere verdiepingen

Trek persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) aan en uit in de daarvoor bestemde ruimten

Voorkom dat er teveel spray-schuim wordt aangebracht en bescherm alle oppervlakken die beschadigd zouden kunnen worden

Houd rekening met de windrichting wanneer er in de openlucht wordt gewerkt en werk niet als het erg winderig is (bij windsnelheden hoger dan 30 km/u)

Opslag en behandeling

Opslag en behandeling van chemische stoffen

Bijlage C-3 Het is belangrijk dat de chemicaliën van spray-polyurethaanschuim (SPF) voor en tijdens gebruik op de juiste wijze op de bouwplaats opgeslagen en behandeld worden. Onjuiste opslag en verkeerd gebruik kunnen de onderdelen onbruikbaar maken en mogelijk risico met zich meebrengen

Opslag

> Sla materialen die niet gecombineerd mogen worden afzonderlijk op > Berg vaten op een koele plaats op, buiten direct zonlicht en buiten bereik van overmatige warmte (liefst bij een temperatuur tussen 10 ºC en 25 ºC) > Houd de vaten altijd goed afgesloten om te voorkomen dat er vocht of andere stoffen bij kan komen > Bewaar vaten uit de buurt van zuren, logen, alcoholen en sterk oxiderende en reduceermiddelen > Alle containers dienen correct geëtiketteerd te zijn

Omgaan met morsingen

> Zorg ervoor dat u altijd een noodsetje met absorberend materiaal bij u draagt om morsingen direct op te ruimen > Ontsmet en ruim morsingen op volgens het veiligheidsinformatieblad (MSDS) > Draag altijd persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u morsingen ontsmet en opruimt > Stuur medewerkers weg uit het besmette geibed om onnodige blootstelling te vermijden > Meld grote morsingen aan de plaatselijke of nationale overheidsinstanties

Pagina 51

MSDS > Zorg ervoor dat er voor elke gevaarlijke chemische stof een veiligheidsinformatieblad (MSDS) op de werkplek aanwezig is > Zorg ervoor dat van dit veiligheidsinformatieblad (MSDS) altijd de nieuwste versie beschikbaar is > Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) bevat belangrijke informatie over het omgaan met accidentele uitstoot, de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE), en informatie over opslag, behandeling, transport en verwijdering

Behandeling > Draag de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) wanneer u chemicaliën behandelt > Open vaten behoedzaam zodat eventuele opgebouwde druk langzaam kan ontsnappen > Voorkom morsingen wanneer u een transferpomp in een vat steekt of deze eruit haalt > Als u een vat wilt opwarmen, doe dit dan langzaam en zorg ervoor dat de stop los zit om gas te laten ontsnappen. Roer zachtjes en voorkom oververhitting!

Algemeen advies > Leg slangen en kabels netjes neer en houd de werkplek schoon om struikelen, uitglijden en vallen te voorkomen > Zet vaten tijdens transport goed vast om morsingen te voorkomen > Zorg dat er altijd een verbandtrommel in de buurt is voor kleine verwondingen > Zorg dat er een brandblusser aanwezig is tijdens transport

Bijlage C-4 Sprayen

Pagina 52

Helm*

PPE

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Oogbescherming met zij-afscherming (reinig en onderhoud)

Draag tijdens het sprayen alle persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE)

Behandeling Bescherming tijdens het overbrengen van pompapparatuur

Onderhoud Nitril handschoenen die tijdens pistoolreparaties gedragen zijn

Goedgekeurde ademhalingsbescherming (reinig en onderhoud) – gebruik onafhankelijke adembescherming (SAR) in besloten ruimten, en luchtzuiverende ademhalingstoestellen (APR) bij toepassingen buitenshuis Nitril rubberen handschoenen* ChemicaliÍnbestendig pak*

Oogbescherming tegen spatten

Nitril handschoenen Bescherming tegen vloeistofspatten

Draag oogbescherming tegen spatten van chemische stoffen wanneer tijdens de onderhoudsprocedure oplosmiddelen gebruikt worden voor de reiniging

Beschermt tegen mogelijk contact van de blote huid met chemische stoffen

* Deze onderdelen zijn bestemd voor eenmalig gebruik en worden achteraf weggegooid. Volg de instructies op het veiligheidsinformatieblad (MSDS) voor het verwijderen van eventuele vloeibare materialen die afgevoerd moeten worden.

Brandpreventie tijdens de bouw

SPF & brandveiligheid

Bijlage C-5

Pagina 53

Pleeg veiligheids-werkoverleg met de andere opdrachtnemers

Plaats waarschuwingsborden en -stickers op de bouwplaats

Voer hete werkzaamheden uit op een plaats waar geen brandbaar materiaal is

Of scherm het spray-schuim af met een daartoe geschikte las- of branddeken, als het werk niet verplaatst kan worden

Zorg voor een brandwacht wanneer werkzaamheden onder hoge temperatuur plaatsvinden:

> Binnen 10 m van spraypolyurethaanschuim (SPF) > Binnen 10 m van openingen waar SPF blootligt > Wanneer er aan de andere kant van de wand SPF aangebracht is

Bedek zo snel mogelijk na aanbrenging alle binnenshuis aangebrachte spraypolyurethaanschuim met een geschikte beschermlaag, zoals 12 mm gipsplaat

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

Pagina 54

Erkenning en vrijwaring van de American Chemistry Council: Dit document is voor een deel gebaseerd op het Arbo-werkboek voor het verantwoord onder hoge druk aanbrengen van spraypolyurethaanschuim (“Health and Safety Product Stewardship Workbook for High-Pressure Application of Spray Polyurethane Foam�), door de American Chemistry Council (ACC), dat op 15 maart 2010 werd gepubliceerd. PU Europe is de ACC erkentelijk voor haar ondersteuning.

De ACC kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van deze publicatie van PU Europe, die uitsluitend door PU Europe werd opgesteld. Hij biedt richtlijnen voor vaklieden en assistenten die spray-polyurethaanschuim (SPF) van professionele kwaliteit aanbrengen, hetzij aan de binnenzijde, hetzij aan de buitenzijde van gebouwen. De publicatie is niet bedoeld als een vervanging voor een deugdelijke training of andere eisen, noch is hij ontwikkeld om wettelijke rechten en plichten te omschrijven. Hij is ook niet bedoeld als een handleiding of een instructiegids. Iedereen die betrokken is bij het onder hoge druk aanbrengen van SPF van professionele kwaliteit, hetzij binnenshuis, hetzij buitenshuis, is hoofdelijk verplicht om ervoor te zorgen dat zijn/haar handelingen in overeenstemming zijn met de nationale, federale, staats- en plaatselijke wet- en regelgevingen en dient hierover juridische adviseurs te raadplegen.

Dit document is per definitie algemeen van aard en de vaklieden, assistenten en de individuele bedrijven kunnen een andere aanpak hebben met betrekking tot specifieke praktijken op basis van specifieke feitelijke omstandigheden, de uitvoerbaarheid en effectiviteit van bepaalde handelingen, en de economische en technologische haalbaarheid. Noch de ACC, noch de afzonderlijke leden van het Center for the Polyurethanes Industry van de ACC, noch enige van hun respectievelijke directieleden, functionarissen, medewerkers, onderaannemers, adviseurs of andere rechthebbenden geeft enige garantie of verklaring, expliciet of impliciet, met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit handboek; noch zullen de ACC of enig bedrijf dat lid is daarvan enige aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid voor enig gebruik of misbruik, of de resultaten van dergelijk gebruik of misbruik, of enige informatie, procedure, conclusie, mening, product of proces uiteengezet in deze Richtlijnen aanvaarden. Er worden geen garanties gegeven; alle impliciete garanties van verkoopbaarheid of geschiktheid voor een bepaald doel worden uitdrukkelijk uitgesloten.

Disclaimer: Terwijl alle informatie en aanbevelingen in deze publicatie met de grootst mogelijke zorg zijn samengesteld en voor zover wij weten op het moment van publicatie correct zijn, mag niets hierin opgevat worden als garantie, expliciet of anderszins. Dit document dient als aanvulling op, niet als vervanging van, plaatselijke richtlijnen en voorschriften.

Verantwoordelijke redactie PU Europe Adres Avenue E. Van Nieuwenhuyse 6 B-1160 Brussel, België © 2011, PU Europe

Arbo-werkboek voor het verantwoord aanbrengen van SPF

PU Europe Av. E. Van Nieuwenhuyse 6 B-1160 Brussel (BelgiĂŤ) Tel.: +32 2 676 72 71 Fax: +32 2 676 74 79 secretariat@pu-europe.eu www.pu-europe.eu