Werkmap vrouwenwerk

Internetversie met algemene inleiding en overzicht verhalen.

Š 2012 Evangelie & Moslims

Hoofdstuk:

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij digitaal, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

2

0.

1.

1.1 1.2 1.3

Samenvatting Visie voor moslimvrouwen Contact leggen Wat voor activiteiten wil je organiseren?

Welke relatie onderhoud je en hoe houd je het vol?

2.

2.1 2.2 2.3

Achtergrond van moslimvrouwen Verschillen in etniciteit en generatie De positie van de vrouw in de islam Moslimvrouwen binnen hun familie

3.

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Omgaan met culturele verschillen en de islam Omgaan met cultuurverschillen Hoe moslimvrouwen met de islam bezig zijn De vijf zuilen (plichten) van de islam De geloofsleer van moslims Omgaan met islamitische feesten en rituelen

4.

4.1 4.2 4.3 4.3

Communicatie van het Evangelie Het (niet) ter sprake brengen van de islam Kernverschillen tussen islam en christelijk geloof Richtlijnen voor de communicatie van het evangelie Samen op weg achter Jezus aan

5.

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Organisatie van een bijeenkomst Gebed, toerusting vooraf en bezinning/evaluatie achteraf Bijeenkomsten rondom een Bijbelgedeelte Bijeenkomsten rondom creatief bezigzijn.

Bijeenkomsten rondom een praktisch thema Dialoog-bijeenkomsten

6.

6.1 6.2

Hulpmiddelen Veelgebruikte Arabische en Turkse woorden.

Aanbevolen werkmaterialen en literatuur

Hoofdstuk:

Inhoudsopgave algemene inleiding

3

4

Hoofdstuk:

1.

Gebed, geloof, gehoorzaamheid en geduld zijn belangrijker dan het behalen van allerlei doelstellingen die je zelf hebt geformuleerd. God gebruikt ons getuigenis op zijn eigen manier en op zijn eigen tijd.

2.

Het hoofddoel is dat moslimvrouwen Jezus leren kennen en liefhebben als Redder en Heer. Dat is iets anders dan integratie in de Nederlandse samenleving.

3.

Bij een vrouwenactiviteit zijn alleen vrouwen welkom in de ruimte waar de activiteit plaatsvindt. Ga, wanneer je families thuis bezoekt, alleen naar binnen als de vrouw thuis is.

4.

Het heeft weinig zin activiteiten te organiseren, wanneer je niet bereid bent de vrouwen ook bij hen thuis op te zoeken of bij jezelf thuis te ontvangen, naar hun verhalen te luisteren en met hen te bidden.

5.

Wees trouw en volhardend bij de activiteiten die je organiseert en schrik niet te snel terug voor tegenslagen en kritiek. Houd ook ruimte in je agenda voor spontane ontmoetingen en spontaan delen van het evangelie.

6.

Houd vast aan het doel en blijf bij ontmoetingen de Bijbel ter sprake brengen, ook al wordt dat niet altijd in dank afgenomen. Ondersteun wat je wilt zeggen liever met een bijbeltekst, dan met lange argumentaties.

7.

Eer is voor mensen uit een oosterse cultuur belangrijker dan eerlijkheid. Bij ons is dat vaak omgekeerd, maar in de Bijbel zijn beide belangrijk! Wees respectvol, ook als je het ergens niet mee eens bent en wees bij kritiek niet persoonlijk.

8.

Houd rekening met de sterke sociale controle in de moslimgemeenschap.

Bespreek persoonlijke dingen onder vier ogen en praat niet over anderen.

9.

Spreek niet over ‘jullie (moslims) en wij (christenen)’. Dat kan het idee versterken dat geloof iets is wat bij een groep hoort, bij etniciteit of cultuur: Marokkanen zijn nu eenmaal moslims en Nederlanders christen en dat zal natuurlijk zo blijven. Terwijl je eigenlijk wilt zeggen dat de boodschap van het Evangelie de waarheid over God is als Goed Nieuws voor ons allemaal. Het gaat om ‘wij mensen tegenover God’.

10. Doe bij voorkeur geen uitspraken over de islam, ook niet als er naar wordt gevraagd. Neem geen Koran mee. Geef wel ruimte aan de moslimvrouwen om te vertellen wat ze zelf denken, weten en/of geloven met betrekking tot het thema dat je behandelt.

Hoofdstuk: 0. Samenvatting

0. Samenvatting

5

11. Allah is het Arabische woord voor God. Je kunt het woord Allah af en toe gebruiken om uit te leggen wat de Bijbel zegt over God. Bijbels spreken over God (Allah) is namelijk wel verschillend van wat de islamitische traditie over God zegt.

12. Spreek niet over ‘het christendom´ (tegenover de islam) of over ‘ons geloof en jullie geloof’. Over die tegenstellingen gaat het niet. Het gaat over de boodschap van God tot ons allemaal in het boek van God, de Bijbel, waar we de geschiedenis lezen van wat God heeft gedaan en wat Hij door de profeten heeft gezegd. De Bijbel is het boek waardoor we God leren kennen, vertrouwen en liefhebben.

13. Zeker bij vrouwen die nog sterk zijn beïnvloed door de oosterse cultuur, is het beter om zo min mogelijk abstracte begrippen en argumenten te gebruiken.

Probeer bij alles wat je doorgeeft concrete bijbelse of persoonlijke voorbeelden te gebruiken: vertel waargebeurde verhalen.

14. Het bijbrengen van rationele kennis is niet in de eerste plaats belangrijk, wel dat moslimvrouwen God door Jezus leren kennen, vertrouwen en liefhebben.

Bemoedig hen om hun vertrouwen op Hem te stellen.

15. De Koran heeft geen historische opbouw en hoewel moslims de namen van de belangrijkste profeten goed kennen, weten ze de historische opbouw zoals de Bijbel die vertelt meestal niet en kennen ze ook geen verdere details.

Veronderstel dus geen voorkennis.

16. Geef niet te snel lectuur mee, want voor de meeste mensen met een culturele achtergrond die door het Midden Oosten bepaald is, is wat en hoe je iets vertelt en je gedrag naar hen toe belangrijker voor de communicatie van een boodschap dan folders, boekjes, etc. Vertrouw er op dat ze onthouden wat je vertelt. Lees daarom de verhalen niet voor, maar vertel uit je hoofd wat je met hen wilt delen.

De Bijbel vormt hierop een uitzondering. Daarbij is het passend als je eruit voorleest en die kun je als geschenk aanbieden.

Hoofdstuk: 0. Samenvatting

17. Je kunt kernachtige bijbelverzen proberen aan te leren en die vervolgens gebruiken wanneer een gesprek over alledaagse dingen daar aanleiding toe geeft.

6

18. Zorg ervoor dat de vrouwen zien dat er Bijbels zijn in hun eigen dialect. Laat hen weten waar ze die kunnen kopen en geef voorbeelden van internetadressen waar ze Bijbelgedeelten kunnen beluisteren of lezen.

19. Vertel met passie en laat gerust emoties zien. Liefde van God tot ons en van ons tot God gaat toch over ons hart?!

20. Doe geen politieke uitspraken, zeker niet over het Midden-Oosten of de herkomstlanden van de moslimvrouwen. Het is voor ons makkelijk praten, terwijl zij er emotioneel mee verbonden zijn en er nog familieleden hebben wonen!

21. Houd rekening met bijgeloof. Bid voor en met de vrouwen en benadruk dat ze bij Jezus vrijheid, veiligheid en een eeuwige toekomst kunnen vinden.

1. Visie voor moslimvrouwen We bleven ‘vreemdelingen’ voor elkaar …..

Sinds de jaren 60 van de vorige eeuw zijn er veel moslimfamilies naar Nederland gekomen. Zij die uit hetzelfde dorp in Turkije of Marokko kwamen, woonden ook vaak bij elkaar in een stad of dorp in Nederland en trokken vanaf het begin veel met elkaar op. Dat gold het meest voor de vrouwen, omdat zij sterk betrokken waren op de zorg voor het huis, de familie en de eigen gemeenschap. Voor ons waren moslimvrouwen door hun andere kleding, gewoonten en taal, mensen uit een andere wereld waar je niet zomaar op af stapte. We werden buren, maar bleven ‘vreemdelingen’ voor elkaar.

Mensen zien die de Vader zoekt…

Vandaag zijn we ons scherp bewust van de aanwezigheid van moslims om ons heen, maar hoe kijken we naar hen? Het is een uitdaging om net zoals Jezus het gesprek aanging met de Samaritaanse vrouw, de deuren van ons hart en onze kerken wijd open te zetten voor moslimvrouwen. In Johannes 4:1-42 maakt Jezus geen omweg zoals anderen, maar gaat Hij dwars door het gebied van de Samaritanen. Hij ziet hen als mensen die Zijn Vader zoekt. Hij vraagt de Samaritaanse vrouw iets te drinken. Hij wil drinken uit een beker waar ook een vreemde, een onreine uit heeft gedronken!

Gods liefde gaat uit naar alle volken……

De rode draad door de Bijbel is Gods verlangen, dat alle volken zich naar Hem omkeren en het Goede Nieuws aannemen. Vanuit het Oude Testament worden we opgeroepen goed te zijn voor de vreemdeling in ons midden (Lev.19:33, Ex.23:9).

Simeon loofde God met de woorden: ‘Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen..’ (Lucas 2:30-32). We hebben de belofte dat God uit alle volken mensen tot geloof zal brengen: ‘Want u bent geslacht en met uw bloed hebt u voor God mensen gekocht uit alle landen en volken, van elke stam en taal.´ En ook: ‘Hierna zag ik dit: een onafzienbare menigte, die niet te tellen was, uit alle landen en volken, van elke stam en taal´ (Openbaring 5:9, 7:9).

Laten we onze harten en deuren openen, zodat moslimvrouwen de liefde van onze hemelse Vader mogen ontvangen en onze zussen worden in Jezus Christus.

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

Jezus leren kennen als Redder en Heer….

Jezus gaat niet om ‘de outcasts’ van de maatschappij heen en vermijdt de vrouw niet die op een ongewoon uur water komt putten.. Hij spreekt tot haar en prikkelt haar nieuwsgierigheid nog meer, door te zeggen dat het water dat Hij geeft, haar dorst voor altijd zal lessen. Zo gaat Gods hart uit naar de moslimvrouwen om ons heen. Hij wil hen ontmoeten en het water schenken waarvan ze geen dorst meer krijgen, maar een bron is die eeuwig leven geeft. Hij wil dat ze Hem leren kennen en liefhebben als hun Redder en Heer en zo de Vader aanbidden in Geest en in waarheid. Ons verlangen is dat christenvrouwen moslimvrouwen ontmoeten, om te delen wat Jezus hen en ons te zeggen heeft. Dit werkpakket wil je bemoedigen om contact te leggen met moslimvrouwen in je omgeving en daarbij getuige van Jezus te zijn.

7

1.1 Contact leggen

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

Er zijn verschillende manieren om contact te maken met moslimvrouwen in onze omgeving:  Maak als je je kinderen naar school brengt, een praatje met moslimmoeders.

Leer je eigen kinderen al jong om te gaan met kinderen die een andere culturele en religieuze achtergrond hebben en nodig ook moslimkinderen uit om te komen spelen. Bid voor de families bij je in de buurt.  Komt er een moslimfamilie bij je in de buurt wonen, ga naar hen toe en verwelkom hen.  ‘Uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend…’ (Filippenzen 4:5) Neem de eerste stap om een gesprekje aan te knopen als je hen ergens ontmoet. Stel vragen en probeer hen te leren kennen.  Nodig jezelf bij hen uit. Bedenk dat in de oosterse cultuur het een grotere eer is om iemand te gast te krijgen, dan om bij iemand uitgenodigd te worden. Ook kunnen ze zich, vanwege allerlei regels en sociale controle, soms onzeker voelen om bij niet-moslims naar binnen te gaan.  Het organiseren van een barbecue of tweedehandse kledingmarkt in de wijk opent gelegenheden om met vrouwen in contact te komen.  Samenwerking met het welzijnswerk in de wijk, hulp bieden bij het leren van de Nederlandse taal (taalmaatje), huiswerkhulp voor de kinderen, helpen bij invullen van formulieren, op weg helpen van nieuwkomers, het zijn allemaal manieren waarop we concreet dienstbaar kunnen zijn aan moslimfamilies en het sociale netwerk van de wijk kunnen leren kennen. Omgekeerd kunnen moslimfamilies op die manier ons leren kennen.  Het samen vieren van feesten. Vaak worden er in de grote steden iftarmaaltijden georganiseerd tijdens de Ramadan (maaltijd na een dag vasten).

Sommige kerken gaan hier naar toe, maken contact en nodigen vervolgens de moslimgemeenschap uit voor het Kerstfeest en Paasfeest

8

Ruimte voor spontane ontmoetingen Het belangrijkste in deze contacten is het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Als de vrouwen merken dat we niet werkelijk in henzelf zijn geïnteresseerd, maar alleen maar wat met hen willen ‘bereiken’, zullen ze snel afhaken. Vriendschap en oprechte aandacht voor hen als persoon, doet hen meer dan de activiteiten die je voor hen organiseert. Het laten groeien van een vertrouwensrelatie kost natuurlijk veel tijd en geduld, maar houd voor ogen dat Jezus tussen ons kwam wonen en alle tijd nam om met mensen op te trekken en bij hen in huis te komen.

Het is belangrijk om te beseffen dat veel dingen niet kunnen worden gepland als het gaat om contact met moslimvrouwen. Zoek daarvoor de leiding van God. Dat betekent niet alleen dat je het Hem in een gebed vraagt, maar ook dat je tijdens de gewone dingen die je doet, opmerkzaam bent of God deuren voor je opent. Vaak zitten wij zo vast aan onze agenda, dat het een grote belemmering wordt om open te staan voor Gods leiding. Vergeet even de tijd wanneer zich onverwacht een ontmoeting voordoet. Neem de tijd wanneer je iemand bezoekt of ontvangt. Is het erg als je dagplanning wat anders verloopt dan je jezelf had voorgenomen?

Op bezoek bij een moslimgezin Een gast is in de oosterse cultuur een geschenk van God. Het is een eer voor de familie om iemand gastvrij te kunnen ontvangen. Daarom is het niet vreemd om ongevraagd bij hen op bezoek te gaan. Vooraf een afspraak maken om een bezoek te mogen brengen, wordt als veel zwaarder ervaren. Bij hen thuis kennen ze de 'spelregels', waardoor ze zich meer op hun gemak voelen dan wanneer ze bij jou op bezoek komen. Hanteer daarom niet de regel dat na een bezoek van jou aan hen, zij eerst bij jou moeten komen, voordat jij weer bij hen op bezoek gaat.

Ga als vrouw alleen naar binnen wanneer je hebt gezien dat er vrouwen aanwezig zijn en richt je zoveel mogelijk op de vrouwen. Het omgekeerde geldt voor mannen. Blijf deze regels hanteren ook al ken je de familie al jaren en ben je goed bevriend geworden. Hanteer bij jou thuis dezelfde regels voor het ontvangen van moslims.

Ga gepast gekleed. Doe, wanneer je ziet dat zij op pantoffels lopen, zelf ook je schoenen uit bij de ingang en neem de pantoffels die men je meestal aan zal bieden.

Soms zal men zeggen dat het niet nodig is je schoenen uit te doen, maar wanneer je ziet dat zijzelf pantoffels aan hebben of op hun sokken lopen (en er buiten de deur of in de hal een schoenenrek staat), biedt dan nogmaals aan om dit ook te doen.

Een klein geschenk in de vorm van bijvoorbeeld noten, chocolade of fruit, wordt zeker gewaardeerd. Dat merk je niet direct, want het wordt meestal pas uitgepakt vlak voordat je weggaat of als je weer bent vertrokken. Deze gewoonte laat zien dat het er niet om gaat wรกt je krijgt, maar dat je komt en aan haar hebt gedacht. Vervolgens kan het gebeuren (gebruik neemt af), dat je je handpalmen moet openen om er eau de cologne in te ontvangen. Daarmee kun je je handen (en eventueel je hals) inwrijven. Als het warm is, is dit verfrissend. Wanneer je elkaar langer kent, is het voor een vrouwelijke gast niet vreemd om ongevraagd met je gastvrouw mee te gaan naar de keuken.

Ga niet op bezoek als je niet bereid bent om ten minste een half uur te blijven. Val niet meteen met de deur in huis. Informeer eerst belangstellend naar ieders welzijn en eventueel naar die van hun verdere familie hier en in hun thuisland. Je bent niet echt op bezoek geweest, wanneer je niet iets hebt gedronken, weiger dat dus niet.

Wees er echter op voorbereid, dat

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

Handen schudden is bij een begroeting erg belangrijk. Begin bij het gezinshoofd of de oudste van de aanwezigen. Wees voorzichtig bij de andere sekse. Een hartelijke groet zonder handdruk is ook voldoende. Het is gewenst om als vrouw niet te nadrukkelijk en krachtig de hand van een man te schudden en wees er op voorbereid dat sommige mannen je als vrouw geen hand zullen geven (omdat ze volgens hun overtuiging dan onrein zouden kunnen worden). Kijk de mensen van de andere sekse niet te nadrukkelijk in de ogen.

9

wanneer je je glas helemaal leeg drinkt (en je schoteltje leeg eet), je opnieuw krijgt ingeschonken of opgediend. Laat dus iets staan in je glas of op je bordje, dat je pas nuttigt vlak voordat je weggaat. Het hoort bij de oosterse cultuur om niet direct 'ja' of 'graag' te zeggen wanneer er wordt gevraagd of men iets wil drinken of eten, dat staat minder beleefd. Begin gerust met te zeggen dat ze geen moeite hoeven doen. Wanneer je werkelijk niets meer wilt, zul je dat wellicht een paar keer duidelijk moeten maken.

Evenzo is het goed om wanneer zij bij jou op bezoek zijn, niet met één keer vragen te volstaan, maar enkele malen aan te dringen.

Gastvrijheid is een groot goed, maak er geen misbruik van. Niet alles wat men je aanbiedt, hoef je te nemen. Je zult hen zeker beschamen, wanneer je alle schalen met koek of iets anders leeg zou eten (ook al word je voortdurend aangemoedigd om meer te nemen). Eet je mee, blijf dan ook even theedrinken na afloop. Vaak eet men meer gehaast dan wij gewend zijn, maar na afloop drinkt men samen thee waarbij men rustig zit en praat. Dit zijn de meest ontspannen momenten voor een gesprek. Eet je mee, bid dan vooraf vrijmoedig enkele woorden hardop, zonder dat je wacht tot iedereen stil is.

Zo zijn moslims het namelijk ook gewend. Moslims zeggen voordat ze gaan eten 'bismillah' (in de naam van God). Ze doen dat met open ogen en de handen vrij met de handpalmen naar boven. Je kunt uitleggen dat je ook gewend bent om te bidden voor je eten en zeggen hoe je dat doet.

Nodig hen ook bij jou thuis uit, maar bedenk dat ze dat pas serieus nemen, wanneer je deze uitnodiging enkele keren herhaalt en een concreet voorstel doet op korte termijn (binnen een week).Wees alert op wat je hen dan aanbiedt, zeker niet iets dat met varkensvlees of alcohol is bereid.

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

1.2 Wat voor activiteiten wil je organiseren?

10

Er zijn verschillende manieren waarop je als christenvrouw een getuige kunt zijn naar moslimvrouwen. Verschillende vormen van contact kunnen elkaar aanvullen. Welke vorm je kiest, heeft te maken met twee vragen: -Wat is jouw roeping en welke gaven heeft God je gegeven?

-Welke vorm van ontmoeting is mogelijk met de moslimvrouwen die je ontmoet?

Als christelijke gemeente zijn we niet alleen geroepen om in praktische zin het goede te zoeken voor de plaats waar we wonen en de mensen die er leven, maar ook om het evangelie te verkondigen.

Via vrijwilligerswerk en diaconale projecten kunnen we moslimvrouwen dienen. We willen geen islamitische gebouwen, - cursussen en –activiteiten steunen. Het is niet redelijk dat moslims dat van ons als christen verwachten, omdat de islam het evangelie tegenspreekt. Wel steunen we hen als mens, als naaste in de dagelijkse zorgen van het bestaan: gezondheid, opvoeding, voedsel, kleding, een huis om in te wonen, een veilige leefomgeving, respectvolle omgang, gezelschap en aandacht, etc.

Daarnaast zijn we als christelijke gemeente door Jezus geroepen om de boodschap van het evangelie gevraagd en ongevraagd uit te dragen naar alle mensen. Ook naar moslims in onze omgeving. Omdat de moslimgemeenschap relatief gesloten is, is er

meestal doelgerichte inzet en volharding nodig om met hen in gesprek te komen over het Evangelie.

Welke vorm bij ons past en waar je moslimvrouwen voor kunt motiveren, is vaak een zoektocht. Doe die zoektocht samen met God. Bid er samen voor en heb geduld. Bij de eerste keren dat je tijdens een bijeenkomst de Bijbel ter sprake brengt, kunnen moslimvrouwen protesteren met de opmerking dat ze moslim zijn en liever niet over verschillen praten. Toch zijn er diverse voorbeelden van moslimvrouwen die gaandeweg (soms was dat een proces van twee jaar!) geïnteresseerd raakten in de boodschap van de Bijbel, omdat de christenvrouwen ondanks hun protesten toch elke keer iets doorgaven uit de Bijbel. Laat je ook niet te veel ontmoedigen als er weinig vrouwen komen, of wanneer je het gevoel hebt dat het iedere keer weer van jouw kant moet komen om hen te motiveren terug te komen. Dat is behalve een geestelijke strijd, soms ook een manier waarop de moslimvrouwen ons toetsen of we werkelijk om hen geven. Bedenk hoe vaak God met groot geduld zijn boodschappers (profeten en tenslotte Jezus) naar ons toezond, terwijl zij keer op keer ondankbaar werden behandeld!

Het kan zijn dat moslimvrouwen als groep willen meedoen onder de voorwaarde dat zij (bijvoorbeeld om beurten) ook over de islam mogen vertellen. Er is geen reden om die uitdaging niet op te pakken. Wel moet je dan goede afspraken met elkaar maken op welke manier je elkaar de ruimte geeft en hoe je op elkaar reageert. Bij paragraaf 5.5 geven we daar enkele suggesties voor. Het kan ook zijn dat moslimvrouwen vooral behoefte hebben om samen na te denken over praktische zaken zoals opvoeding, gezondheid, etc. Door deskundigen die je daarvoor uitnodigt en verhalen uit je eigen leven, kun je ook dan een getuigenis geven waarin de betekenis van het evangelie duidelijk wordt, ook al staat er geen vertelling uit de Bijbel op het programma.

Hierover lees je bij paragraaf 5.4 meer. Hetzelfde geldt voor bijeenkomsten die draaien om een creatieve activiteit die je samen doet, daarover lees je in 5.3.

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

We moeten er niet van terugschrikken wanneer andere mensen het ons kwalijk nemen dat wij ‘andere mensen proberen te bekeren’ of ‘zieltjes proberen te winnen’.

Hoewel verkopers en politici onbeschaamd mensen proberen over te halen iets van hen over te nemen en iedereen het normaal vindt dat mensen alternatieve religies verspreiden, heerst er een taboe in onze samenleving op evangelisatie door christenen. We moeten ons daar niet door laten verlammen. Wel moeten we ons afvragen wat precies onze motivatie is om het evangelie uit te willen dragen.

Proberen we onze eigenwaarde op te vijzelen door onze activiteiten? Willen we moslims overtuigen dat ze zich moeten aanpassen aan de westerse samenleving?

Of zijn we zo dankbaar en gelukkig dat we God in zijn genade hebben leren kennen, dat we dit nieuwe leven willen delen met anderen en niet over Jezus kunnen zwijgen (Handelingen 4:19-20)?

11

1.3 Welke relatie onderhoud je en hoe houd je het vol?

Voor veel moslimvrouwen is de grote sociale controle een belemmering om naar een activiteit te komen waarvan bekend is dat het christelijk is. Als dat zo is, kan het zijn dat ze er wel voor open staan dat je individueel contact met hen opbouwt. Ook daar kun je structuur in aanbrengen door iedere keer een moment te nemen om met het woord van God bezig te zijn, net zoals bij een activiteit. Neem daarom altijd je Bijbel mee. Heb je een laptop of tablet-pc dan kun je ook passende beelden laten zien bij wat je vertelt of iets in de eigen taal van de vrouw laten horen. Via de website www.evangelie-moslims.nl kun je daarvoor beelden downloaden.

Komen de vrouwen wel naar de activiteit, bedenk dan, dat je alleen onder vier ogen een gesprek van hart tot hart kunt hebben. Alleen wanneer je hen ergens rustig alleen kunt ontmoeten, kunnen ze laten merken dat ze verder willen op de weg met Jezus.

Daarom is het belangrijk om ook naast de activiteiten hen persoonlijk op te zoeken of uit te nodigen. Dat komt ook de onderlinge verhoudingen tijdens de activiteiten ten goede. Wanneer je hen persoonlijk opzoekt, kun je makkelijker met hen doorpraten en voor hen bidden. Biedt gerust aan om met en voor hen te bidden, dat is voor vrouwen met een moslimachtergrond minder vreemd dan we misschien denken.

Hoofdstuk: 1. Visie voor moslimvrouwen

Doe wanneer het enigszins mogelijk is, af en toe iets leuks samen. Je kunt het gevoel krijgen dat ze beslag leggen op je tijd en je leven. Het voelt soms alsof je ‘geclaimd’ wordt. Vooral als er problemen spelen kun jij als DE oplossing worden gezien. Maak duidelijke afspraken, wees eerlijk over waarin jij een hulp kan zijn en waarin niet.

Wijs telkens op Jezus. Niet alle problemen zullen opgelost worden in deze gebroken wereld, maar we hebben een God die met ons is en ons draagt als het moeilijk is.

Jezus is door het lijden heengegaan. Zorg dat er medechristenen zijn die voor jou bidden en met wie jij kunt bidden om kracht en wijsheid. Jezus stuurde zijn discipelen twee aan twee erop uit.

12

2. Achtergrond van moslimvrouwen 2.1 Verschillen in etniciteit en generatie Moslims in Nederland kunnen we verdelen in verschillende etnische groepen. Iedere groep heeft zijn eigen visie op de islam ontwikkeld.

Migranten uit Indonesië en Suriname behoren tot de eerste groepen moslims die naar Nederland kwamen. Zij waren in hun thuislanden al gewend dat moslims en christenen naast elkaar wonen en hangen meestal een gematigde soennitische islam aan.

Soennieten vormen de hoofdstroming van de islam.

Van de Turken en Koerden uit Turkije is ongeveer 30% Aleviet. Dat is een aparte humanistische stroming met sterk afwijkende opvattingen over de islam. Zij gaan niet naar een moskee en vasten niet tijdens de maand Ramadan. In plaats daarvan hebben ze hun eigen samenkomsten en vastenperiodes. Zij staan over het algemeen positief tegenover het christelijke geloof, zolang hen maar niet gevraagd wordt om hun Alevitische tradities op te geven.

De overige Turken en Koerden zijn soennitische moslims. Ze hangen een modernere vorm van islam aan dan de meeste Marokkanen, maar hebben vanuit Turkije een negatieve kijk op het christendom meegekregen, die vaak sterk politiek gekleurd is vanuit een geschiedenis van conflicten. Ze zijn sterk op de eigen groep en op Turkije betrokken en het kost tijd om hun vertrouwen te winnen.

Onder moslimvrouwen zijn er veel onderlinge verschillen. Elke groep vormt een uitdaging op zichzelf:  Vrouwen van de eerste generatie migranten. Velen van hen wonen al jaren in Nederland, maar hebben nog steeds een gebrekkige kennis van de Nederlandse taal en cultuur en zijn vaak analfabeet. Om die reden is het al een uitdaging op zich om met hen in contact te komen.  Vrouwen van de tweede generatie zijn hier in Nederland opgegroeid en beheersen de Nederlandse taal goed. Velen van hen hebben een baan in de Nederlandse samenleving. Toch hebben ze een sterke binding met het ‘moederland’ en zijn ze qua identiteit, geloof en cultuur ‘close to their roots’.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Later kwamen er grote groepen arbeidsmigranten uit Marokko en Turkije. In Marokko wonen zo goed als geen christenen en 99% van alle Marokkanen hangt een traditionele vorm van islam aan. Naar hun idee hoort het moslim-zijn eenvoudigweg bij hun etnische achtergrond. Hoewel ze, zoals alle moslims, zijn opgevoed met het idee dat het christelijke geloof niet klopt, hebben ze vanuit hun achtergrond geen negatieve ervaringen met christenen. 80% van hen heeft een Berberse (Amazighen) achtergrond en komt uit het Rifgebergte van de kuststreek van Noord-Marokko, we noemen hen ook wel Rifberbers. Hun moedertaal is het Tarifit in plaats van het Arabisch, hoewel ze deze taal niet kunnen lezen. Ze zijn als minderheid in Marokko niet altijd positief behandeld door de Arabische overheid. Sommigen staan daarom ook kritisch tegenover de moskee en de islam.

13







Sommige vrouwen zijn sterk verwesterd, geëmancipeerd, en soms ook in godsdienstig opzicht liberaal en alleen nog in naam islamitisch. Ze laten zich weinig gelegen liggen aan de plichten van de orthodoxe islam en bezoeken geen moskee. Desondanks hebben ze vaak nog steeds een hang naar de ‘roots’ van hun familie en wordt hun denken en doen toch nog sterk door de islam en het volksgeloof beïnvloed .

Voor een groeiende groep moslimvrouwen is de islam het belangrijkste element van hun identiteit geworden. Ze gebruiken bewust de Koran en de islamitische tradities als leidraad voor hun leven. Wanneer ze christenvrouwen ontmoeten, zijn ze zich bewust van godsdienstige verschillen, maar vaak meer dan anderen geïnteresseerd om daarover te praten.

Voor ons zijn moslimvrouwen allemaal ‘buitenlanders’ en hebben ze veel gemeenschappelijk. Moslimvrouwen zelf zijn zich echter sterk bewust van de verschillen tussen de verschillende herkomstlanden en de verschillende etnische groepen en geografische streken in die landen zelf. Daar zullen we terdege rekening mee moeten houden wanneer we hen bij elkaar (willen) brengen.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

2.2 De positie van de vrouw in de islam

14

De positie van de vrouw in de islam is een onderwerp waarover veel wordt gediscussieerd. In de Koran vindt je verschillende verzen over de positie van de vrouw:  Mannen en vrouwen werden geschapen ‘uit één wezen’(soera 4:1)  God heeft alle levende wezens in paren geschapen, mannelijk en vrouwelijk, en het huwelijk is door God ingesteld. (soera 30:20-21, 42:11, 51:49)  God zal zowel mannen als vrouwen belonen in het paradijs. (soera 3:195, 16:97)  Aan mannen wordt bevolen vrouwen vriendelijk te behandelen. (soera 4:19)  Er zijn passages die lijken te zeggen dat vrouwen inferieur zijn aan mannen.

Deze verzen worden over het algemeen in die zin geïnterpreteerd, dat mannen verantwoordelijk zijn voor het leiderschap van de familie en voor het onderhouden van hun vrouwen en vrouwen gehoorzaam en kuis moeten zijn en kunnen worden geslagen als ze ongehoorzaam zijn. (soera 4:34, 2:228)  Vrouwen moeten zich op bescheiden wijze kleden en hun mantel of sluier omdoen als ze naar buiten gaan. Er zijn echter geen aanwijzingen dat ze volledig gesluierd zouden moeten gaan. (soera 33:59, 24:30-31)  Mannen mogen maximaal vier vrouwen huwen, op voorwaarde dat ze hen allemaal eerlijk en gelijk behandelen. (soera 4:3)  De moslimman mag naast vier vrouwen een willekeurig aantal slavinnen als bijvrouw hebben. (soera 4:3) Eva wordt niet met name genoemd en is niet uit de rib van de man geschapen.

De vrouw was niet de eerste die de vrucht nam, de mens at de vrucht.

Moslims benadrukken vaak dat voor God mannen en vrouwen gelijk zijn. Ze moeten zich aan dezelfde regels houden en God oordeelt vrouwen niet anders dan mannen.

Vrouwen gaan meestal minder naar de moskee of alleen tijdens bepaalde bijeenkomsten. Vooral tijdens de vastenmaand Ramadan en bij de viering van de geboortedag van Mohammed, worden speciale vrouwenbijeenkomsten georganiseerd.

Dan wordt door een vrouwelijke koranlerares, ook wel hoca (spreek uit hodja) genoemd, uit de Koran gelezen en wordt er samen gebeden.

2.3 Moslimvrouwen binnen hun familie Familiebanden zijn voor oosterlingen van grote betekenis. Je bent geen individu, maar deel van een familie. Het begrip familie heeft daarbij een veel bredere betekenis dan bij westerlingen. Het omvat familieverbanden in brede zin en een besef van stam en volk. Tegenover de ‘buitenwacht’ moet de eer van de familie bewaard blijven, de vuile was wordt niet buiten gehangen. Wat je doet heeft niet alleen consequenties voor je zelf, maar ook voor de hele familie. Binnen de familie weet men zich voor elkaar verantwoordelijk. Op je familie val je terug bij werkeloosheid, het vinden van onderdak, financiële problemen, huwelijksconflicten, etc.

Binnen het gezin is de vrouw meestal de spil. Zij regelt het huishouden, kookt, regelt alles met de kinderen en zorgt voor het bezoek. Binnenshuis heeft de vrouw veel te zeggen, buitenshuis is het meestal de man die de leiding heeft. Binnen het gezin is de vrouw heel vaak de vertrouwenspersoon voor de kinderen en de kinderen zullen vaak via hun moeder met hun vader communiceren. Alleen als er iets misloopt wordt de vader er bij gehaald. Er wordt verwacht dat de vrouw haar eer/kuisheid bewaart en als daar twijfels over bestaan heeft dat grote consequenties voor haar. Daardoor heeft zij niet altijd de vrijheid buitenshuis met vrienden contact te hebben en te onderhouden. De vrijheid die ze heeft, is afhankelijk van het vertrouwen dat de echtgenoot in zijn vrouw heeft.

Binnen de moslimgemeenschap heb je veel te maken met sociale controle. Bedenk daarom dat je niet met individuen te maken hebt, maar met een hele gemeenschap om de vrouwen heen. Zij houden hen vaak nauwlettend in de gaten evenals hoe jij je gedraagt en hoe jij met hen omgaat. Spreek niet met de ene vrouw over andere vrouwen, alleen dan zul je door hen vertrouwd worden.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Vaak is er een speciale relatie tussen moeders en hun zonen. Dat heeft met eeuwenoude oude gewoonten te maken, waarbij de dochters bij hun huwelijk afscheid namen en bij de familie van hun man gingen inwonen. Nog vaak zie je dit patroon in relaties terugkeren. Moeders binden zich emotioneel aan hun zonen wat moeizame verhoudingen geeft tussen schoondochters en schoonmoeders. Soms gaat dit zelfs zover dat huwelijken erdoor stranden.

15

16

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

3. Omgaan met culturele verschillen en de islam 3.1 Omgaan met cultuurverschillen

Eer is voor mensen uit een oosterse cultuur belangrijker dan eerlijkheid. Bij ons is dat vaak omgekeerd, maar in de Bijbel zijn beide belangrijk! Een Turks spreekwoord zegt: mijn eer is belangrijker dan mijn leven. Gastvrijheid, moed of vrijgevigheid staan niet los van de persoonlijke- of familie-eer. Het gedrag heeft vaak als nevendoel om bij de omgeving respect en bewondering af te dwingen. Openlijke schuldbelijdenis past hierin niet. Dat betekent gezichtsverlies. Om de eer te bewaren moet men zijn zwakke kanten niet laten zien en fouten verborgen houden. Wanneer iemands fouten of gebreken openlijk aan de kaak worden gesteld, wordt zijn eer aangetast. Wees daarom behoedzaam wanneer je duidelijk wilt maken dat je het niet eens bent met de mening of het gedrag van de moslimvrouwen met wie je omgaat. Als het om het gedrag van één gaat, bespreek dat bij voorkeur niet in het bijzijn van anderen, maar onder vier ogen.

Lukt dat niet, benoem het probleem dan in algemene bewoordingen zonder iemand persoonlijk te noemen. Veronderstel dat ze met je instemmen, zonder dat ze dat met zoveel woorden kenbaar hoeven maken tijdens het samenzijn. Opmerkingen over armoede in Turkije of Marokko worden vaak als kwetsend ervaren door mensen van deze landen.

Moslimvrouwen zijn vanwege de eer gewend om minder direct te communiceren. Let daarom op de lichaamstaal. De uitdrukking op hun gezicht of de manier waarop ze hun handen bewegen kunnen soms duidelijk maken hoe ze zich voelen. Gevoelens van onrust, zich niet op hun gemak voelen zijn vaak op het gezicht af te lezen. Ook gevoelens van plezier en dankbaarheid zie je vaak weerspiegeld in hun lichaamstaal.

Eigen land en volk zijn voor moslimvrouwen belangrijk. Als minderheid in ons land voelen ze zich soms tweederangs burger. Wees dus erg voorzichtig rond dit thema.

Spreek niet generaliserend of in negatieve zin over ‘buitenlanders’ en presenteer je eigen cultuur en leefwijze niet als de beste. Doe geen uitspraken over politieke

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Als we vrouwen vanuit de buurt uitnodigen komen er vrouwen uit verschillende landen en culturen. Hoe gaan we daar mee om? Als christenen moeten we oppassen om ons al te gemakkelijk te vereenzelvigen met de westerse cultuur en te denken dat de westerse cultuur beter is dan andere. Immers, alle culturen worden uiteindelijk vanuit het evangelie beoordeeld. Over het evangelie vertellen is iets anders dan mensen onze levensstijl opdringen. Ook onze cultuur heeft plus- en minpunten.

Ter verduidelijking zijn hieronder een aantal kenmerken van de oosterse cultuur op een rijtje gezet. Overdenk ze vanuit een bijbelse visie op het leven. Het helpt ons om bescheiden te zijn in ons oordeel over mensen van niet-westerse culturen.

1. God heeft te maken met het hele leven.

2. Eerbied voor ouders en ouderen.

3. Loyaliteit tegenover familie (in ruime zin).

4. Gastvrijheid is belangrijker dan tijd.

5. Sterk(er) besef van eerbaarheid in de omgang tussen mannen en vrouwen.

17

discussies of internationale conflicten, je kunt het hen moeilijk kwalijk nemen dat ze door dik en dun loyaal blijven aan hun eigen volk en de regio waar hun volk vandaan komt.

3.2 Hoe moslimvrouwen met de islam bezig zijn Moslimvrouwen moeten voortdurend schakelen tussen een moderne westerse samenleving, waar in hun beleving alle normbesef en structuur verdwenen lijkt te zijn en de traditionele cultuur en leefwijze van hun eigen gemeenschap. Ze leven in een samenleving die openlijk vragen stelt over de gewenstheid van migranten en moslims in de samenleving. Regelmatig horen ze dat de islam een achterlijke cultuur is die ze snel achter zich moeten laten. Door deze druk zijn er echter ook moslimvrouwen die juist weer op zoek gaan naar de betekenis van de islam. In veel plaatsen worden er cursussen aangeboden in moskeeën en er zijn allerlei landelijke bijeenkomsten waarin moslimvrouwen kennis opdoen over het islamitische geloof en elkaar bemoedigen daar uit te leven.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

In Nederland hebben veel moskeeën zich ontwikkeld tot een plaats waar ook sociale activiteiten worden aangeboden. Naast Koran leren lezen en uitleg over het geloof, worden er programma’s aangeboden die te maken hebben met integratie in de Nederlandse samenleving, zoals Nederlandse les. Daarvoor zijn soms aparte uren geregeld voor vrouwen, waarin de toegang voor mannen is verboden. Op die uren zijn er vaak meer vrouwen die hun gebeden doen in de moskee.

18

In de vruchtbare leeftijd kunnen moslimvrouwen door menstruatie of zwangerschap volgens de regels van de islam onrein zijn en hun gebeden daarom niet geldig. , moeten zij het rituele gebed inhalen. Ze compenseren dit door het inhalen van de rituele gebeden, of door andere religieuze activiteiten en vrome daden. Vrijwillige vrome daden (hasanaat) bestaan bijvoorbeeld uit extra gebeden, het lezen in de Koran, het bezoeken van graven van overleden familieleden en van heiligen, het geven van sadaqa (een extra bijdrage boven de verplichte armenbelasting zakaat). In Nederland delen vrouwen tijdens feestdagen als hasanaat soms snoepjes en nootjes uit op de speelplaatsen van scholen, brengen ze koekjes naar buren of geven geld aan familieleden in de landen van herkomst.

Realiseer je dat de islam een manier van leven is die gaat over alle aspecten van het leven. Dus ook over allerlei praktische details, zoals je kleren en de verzorging van je lichaam, hoewel er verschillende stromingen zijn die ieder hun eigen regels hebben. De algemene regels van de ‘orthodoxe islam’ die hierna worden weergegeven, helpen om de moslimvrouwen met wie we in contact zijn, beter te begrijpen. We zullen echter goed moeten luisteren naar degene met wie we in contact zijn, om te weten wat zij zelf gelooft. Dan kunnen we beter aansluiten met dat wat we hen vanuit het evangelie willen vertellen.

3.3 De vijf zuilen (plichten) van de islam Voor een moslim is het belangrijk te weten wat hij moet doen voor zijn geloof. Er zijn vijf plichten die iedere moslim moet volbrengen om een goed moslim te zijn. Deze plichten worden ook wel de vijf zuilen of pilaren van de islam genoemd.

2. Het verrichten van de gebeden (salaat) Het rituele gebed, de salaat is een activiteit, een daad om gehoorzaamheid en onderwerping aan God te tonen en is gebonden aan de volgende regels: - vijf keer per dag op vaste tijden, - in de richting van de Ka'ba te Mekka, - met ontschoeide voeten op een schone plaats, - met voorgeschreven houdingen, - met voorgeschreven bewoordingen (in het klassiek Arabisch), - na een voorgeschreven rituele reiniging.

3. Het geven van aalmoezen (zakaat) We kunnen deze plicht ook ‘armenbelasting’ noemen. Het gaat om een verplichte bijdrage, tegenwoordig

1/40 deel van iemands inkomen, die ten goede komt aan o.a. de arme en soms ook de koranleraar of imam, de bouw of het onderhoud van een moskee.

4. Dertig dagen vasten (sawm) In de negende maand van de islamitische kalender, de Ramadan, vasten moslims.

Van zonsopgang tot zonsondergang mag er niets worden gegeten en gedronken en is ook seks verboden. In deze dertig dagen is het echter ’s avonds extra gezellig. Men eet lekker en uitgebreid met familie en vrienden. *Overigens zijn er dingen die een moslim nooit mag eten of drinken, ze zijn haraam (verboden): varkensvlees, allerlei producten waar varkensvet in zit en alcoholische dranken. Moslims worden tevens verondersteld, indien mogelijk, alleen ritueel geslacht vlees te eten. Het tegenovergestelde van haraam is halaal (toegestaan).

5. De bedevaart naar Mekka (haddj) Ieder die daartoe in staat is, financieel en lichamelijk, moet minstens eenmaal in zijn of haar leven de pelgrimstocht naar (en te) Mekka maken tijdens de eerste tien dagen van de heilige maand, dat is de twaalfde maand van de islamitische kalender.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

1. De geloofsbelijdenis In het Arabisch luidt de belijdenis: la ilaha illa allah, wa moehammad rasoel Allah. Letterlijk: (er is) geen god behalve Allah en Mohammed (is de) boodschapper (van) Allah De formule wordt vaak uitgesproken in gebeden, bij geboorte en begrafenis.

Een moslim gelooft in één God, de Almachtige, Schepper van hemel en aarde. Allah is het Arabische woord voor God, ook voor Arabischsprekende joden en christenen. De verschillen worden duidelijk wanneer we spreken over Wie God is, hoe Hij Zich heeft geopenbaard en wat Hij van de mens vraagt.

19

3.4 De geloofsleer van moslims

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Moslims vatten de kern van hun geloof samen in zes geloofsartikelen.

20

1. Het geloof in de eenheid van God Er is maar één God en niets of niemand is aan Hem gelijk. Vereren we iets of iemand anders daarnaast, 'dan geven we God genoten'. Dat wil zeggen: we plaatsen iets of iemand naast Hem en dat is de grootste zonde (sjirk) die je kunt begaan.

Volgens de Koran begaan christenen deze zonde door de verering van de mens Jezus als Gods Zoon.

veranderd. Er is volgens moslims veel aan toegevoegd door mensen en sommige teksten zijn bewust vervalst. Alleen de Koran, als het laatste door God geopenbaarde boek, zou betrouwbaar zijn als letterlijk dictaat van God en vervangt alle voorgaande boeken. De Koran bevat geen citaten uit de Bijbel en is op belangrijke punten ook in tegenspraak met de Bijbel.

2. Het geloof in engelen en djin Engelen zijn geschapen uit licht in tegenstelling tot de mens, die uit aarde geschapen is. Gabriël (Djibrîl) is de belangrijkste engel als boodschapper van God. Hij verscheen aan Mohammed en bracht de openbaringen over. De duivel (Iblies) of satan (sjaitaan) is als een van de engelen opgestaan tegen God. Toen God Adam geschapen had en de engelen beval voor Adam neer te buigen, bogen zij allen "behalve Iblies; hij weigerde”. Sindsdien probeert hij mensen te verleiden tot het kwade.

Behalve Iblies zijn er talloze djin, boze geesten, die de mens ongeluk kunnen bezorgen of tot het kwade verleiden.

4. Het geloof in de profeten van God De islamitische traditie noemt een aantal van 124.000 van Adam tot Mohammed. De Koran noemt zo'n 25 profeten bij naam, waarvan velen bekend zijn vanuit de Bijbel. Mohammed is het zegel (sluitstuk) van de profeten. Zijn openbaring vervangt alle voorgaande openbaringen.

3. Het geloof in de boeken van God God zond door Zijn profeten van tijd tot tijd boeken naar de mensen. Zo zijn er de boeken van Abraham, de Tauraat (Torah) van Mozes, de Zaboer (Psalmen) van David en de Indjiel (het Evangelie) van Jezus Christus (Isa al-Masih). De boeken van Abraham zijn verloren gegaan en de andere boeken zijn

6. Het geloof in voorbeschikking Alles gebeurt volgens Gods wil. 'God laat dwalen wie Hij wil en leidt recht wie Hij wil', lezen we in soera 14:4. Herhaaldelijk lezen we in de Koran 'zoals Hij wil'. Een veel voorkomende uitdrukking in het Arabisch is 'insjallah', als God wil.

Sommige stromingen in de islam verzetten zich hiertegen.

5. Het geloof in een leven na de dood Op de laatste dag zullen alle mensen uit hun graven opstaan en voor God verschijnen om geoordeeld te worden. De mensen aan de linkerzijde gaan naar de hel, die ter rechterzijde naar het paradijs. In felle kleuren wordt dit ons getekend in de Koran (o.a. soera 56:1-57).

3.5 Omgaan met islamitische feesten en rituelen Ook moslimgezinnen die verder weinig aan hun godsdienst doen, vieren de feesten. Veel feesten spelen zich voor een belangrijk deel thuis af en moslimvrouwen hebben daarbij een grote rol. Het is dus van belang om te weten wanneer de moslimfeesten plaatsvinden en wat ze voorstellen. Heb je rond het Suikerfeest of het offerfeest een bijeenkomst gepland? Dan moet je er niet vanuit gaan dat er moslimvrouwen komen.

Omgekeerd verwachten moslimvrouwen zondermeer dat je naar hun iftarmaaltijd komt als ze je daar voor uitnodigen.

2013 9 juli 8 aug.

2014 28 juni 28 juli

2015 17 juni 17 juli

15 okt.

4 okt.

23 sept.

13 nov.

3 nov.

23 okt.

23-24 jan. 12-13 jan. 2-3 jan. + 27-28 dec

2016 6 juni 6 juli 12 sept.

12 okt.

16-17 dec.

De Haddj (pelgrimsreis naar Mekka) De islamitische traditie vertelt over de jaloezie tussen Sara en Hagar, maar het verhaal verloopt daarna anders dan in de Bijbel: Ibrahim trekt met Hadjar en Ismaïl de woestijn van Arabië in en bouwt daar samen met Ismaïl de Ka’ba, de kubusvormige tempel in Mekka, de richting waarnaar moslims tot op de dag van vandaag bidden en waarheen zij op bedevaart gaan. Als de Ka’ba gereed is, laat Ibrahim Hadjar en Ismaïl daar in de woestijn achter. Dan raakt het water op net zoals in de Bijbel beschreven staat. Hadjar rent wanhopig heen en weer tussen de heuvels al-Safa en al-Marwa op zoek naar water. De engel Gabriël roept tot haar: ‘Wie ben je? Aan wie heeft Ibrahim jou toevertrouwd?’ Ismaïl steekt dan zijn voet of vinger in het zand, waarop er water naar boven komt en een bron ontstaat, de Zamzam bron. Tijdens de pelgrimstocht (de haddj) lopen moslims nog steeds heen en weer tussen de heuvels alSawa en al-Marwa (vlakbij de Ka’ba), net zoals Hagar heen en weer gelopen zou hebben om water te zoeken. Deze route is overdekt met een prachtige zuilengang.

Vervolgens drinken ze van het water van de Zamzam-bron, waar Hagar en Ismaël ook uit zouden hebben gedronken. Vaak kopen ze ook van dit water en nemen het mee naar huis als een soort amulet. Ze verwachten er bijzondere dingen van.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Data (bij benadering) 2012 Begin Ramadan 20 juli Einde Ramadan 19 aug. begin suikerfeest Offerfeest (begin) 25 okt.

Asjoera 24 nov.

Geboortenacht 3-4 febr.

Mohammed

21

Het offerfeest Van groot belang voor alle moslims is Ied al-Kabier (het grote feest), ook wel Ied alAdha (offerfeest) genoemd, dat plaatsvindt aan het einde van de Haddj. Dit zijn de Arabische namen. Turken noemen het Kurban Bayramı. Op dit feest wordt herdacht dat Abraham zijn zoon (volgens moslims is dat Ismaël) niet hoefde te offeren, maar dat God voor een lam zorgde. Het gaat bij dit feest om het voorbeeld van Abraham, die zich onderwierp aan Gods wil, een voorbeeld voor ons om ons te onderwerpen aan God. Moslims zien er geen verwijzing in naar een latere offerdienst of het kruis van Christus, want die kennen ze beiden niet. Het is een daad van gehoorzaamheid. Moslims wonen op deze dag ’s morgens een dienst bij in de moskee en slachten een schaap (of samen met anderen een koe). Een deel van dit vlees wordt meestal afgestaan voor armen in binnen- of buitenland en vaak worden er ook buren of vrienden uitgenodigd voor een maaltijd thuis. Het feest vormt tevens de afsluiting van de Haddj, de pelgrimsreis naar Mekka.

Het kan gebeuren dat je wordt uitgenodigd voor een maaltijd bij moslimfamilies naar aanleiding van het offerfeest. Ga gerust op deze uitnodiging in. Er vinden bij deze maaltijd geen rituelen plaats. Het vlees is op dezelfde manier geslacht als ander vlees bij een islamitische slagerij. Dat wil zeggen dat er bij het slachten een islamitische spreuk wordt uitgesproken. In navolging van wat Paulus in 1 Korinthe 10 schrijft, kunnen we vrijmoedig van dit vlees eten zonder verder na te vragen. Tijdens deze maaltijd kun je er natuurlijk naar vragen wat het offerfeest betekent voor de moslimfamilie en misschien is dit een aanknopingspunt om te vertellen over wat er in Genesis 22 staat en hoe Johannes de Doper (Jahja) dit op Jezus betrekt (Johannes 1:29).

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Traditionele slachtwijze in moslimlanden. In Nederland staat het rituele slachten ter discussie en moet er in een slachthuis worden geslacht.

22

Het suikerfeest Naast dit feest is er Ied al Fitr, het feest van het verbreken van de vastentijd. Turken noemen het Şeker Bayramı (Suikerfeest), vanwege het vele zoet dat men eet, of Ramazan Bayramı (Ramadan-feest). Het feest duurt twee tot vier dagen en wordt gevierd vanaf de dag dat de vastenmaand Ramadan eindigt. Het wordt met veel vreugde gevierd. Men gaat naar de moskee en op bezoek bij familie en kennissen en er wordt overdadig gegeten. In de negende maand van de islamitische kalender, de maand Ramadan, vasten moslims van zonsopgang tot zonsondergang. Ze eten en drinken dan niets, zelfs geen water. Geen geringe opgave, zeker niet wanneer de Ramadan in de zomer valt, want de datum verschuift ieder jaar 11 dagen naar voren (dit in verband met het maanjaar dat moslims hanteren). Ook seks is overdag verboden. Zodra de zon is ondergegaan wordt er in huiselijke kring of bij vrienden extra gezellig en uitgebreid gegeten. Hier zijn moslimvrouwen erg druk mee bezig, met als hoogtepunt het Suikerfeest. Tijdens deze vastenmaand worden er vaak ’s avond openbare maaltijden georganiseerd waarvoor ook niet-moslims worden uitgenodigd. Dit zijn de zogenaamde

iftar-maaltijden. Deze maaltijden beginnen met een Koranrecitatie en gebed en soms zijn er enkele toespraken. Voor christenen is er geen belemmering hier naar toe te gaan. Je hoeft niet aan rituelen mee te doen en kunt voor jezelf je gebed uitspreken aan het begin van de maaltijd. Het bijwonen van zo’n maaltijd kan helpen om te laten zien aan de moslimgemeenschap dat je geïnteresseerd bent in wat hen bezig houdt. In de vastenmaand zijn moslims overigens veel meer bezig met hun geloof. Er zijn vaak bijeenkomsten in de moskee met lezingen waarin moslims uitleg krijgen over de islam en bemoedigd worden om daar trouw aan te zijn. Veel moslims lezen in deze maand de gehele Koran door. Ze geloven dat in de nacht van de 26e-27e dag van deze maand Mohammed het eerste deel van zijn openbaring kreeg en dat je gebeden daarom die nacht meer gehoord worden.

Asjoera Asjoera is een vastendag. Sji’ieten herdenken dan de dood van Hoessein te Kerbela en geloven dat dit de dag was waarop Abraham zijn zoon moest offeren. Soennieten denken aan de bevrijding van Mozes (Moesa) en zijn volk en aan Noach (laatste maaltijd voordat hij in de ark ging). Waarschijnlijk is deze vastendag ontstaan onder invloed van de joodse Grote Verzoendag.

Geboorte van kinderen Direct na de geboorte fluistert de vader de geloofsbelijdenis en de gebedsoproep in de oren van het kind: ‘God is groter, ik getuig dat er geen god is dan God, ik getuig dat Mohammed de boodschapper is van God, kom tot het gebed, kom tot de verlossing, God is groter, er bestaat geen god dan God.’ Ook wordt het eerste hoofdstuk uit de Koran gereciteerd (de fatiha). Vaak wordt het haar afgeschoren en brengen de ouders allerlei amuletten aan in de kleren of het bedje van de baby en spreken ze islamitische spreuken uit om het kind te beschermen tegen de djin (de boze geesten).

Moslims geloven dat een kind vanaf de geboorte moslim is en van nature geneigd om zich aan God te onderwerpen.

Naamgeving en besnijdenis Een week na de geboorte is er een naamgevingsceremonie waarbij het zogenaamde aqiqa-offer wordt gebracht. Dit is een herinnering aan het feit dat Abraham zijn zoon moest offeren. Het offer bestaat uit één of twee mannelijke schapen of geiten. Het is niet volgens alle stromingen in de islam verplicht, maar wordt wel aanbevolen.

Jongens moeten besneden worden. De leeftijd varieert per land, maar bij de meeste moslims in Nederland gebeurt dat ergens tussen het tweede en achtste jaar. Het heeft niets met een verbond te maken of met de gedachte dat ze daarmee moslim

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Geboortenacht Mohammed De avond voor de nacht waarin men denkt dat Mohammed in het jaar 570 na Christus werd geboren, wordt er zoet eten gegeten en gaat men naar de moskee. Daar worden lofredes op Mohammed gehouden en wordt er uit de Koran gelezen.

23

worden. Het is eenvoudig een islamitische plicht die moslims motiveren als een vorm van hygiëne. Moslims die christen worden, blijven hun kinderen vaak nog besnijden.

Zij zien het dus niet als iets typisch islamitisch. Vaak wordt er een groot feest gegeven door de ouders en krijgt de zoon speciale kleding en cadeautjes.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Opvoeding en puberteit Moslims kennen niet zoiets als openbare geloofsbelijdenis of de noodzaak om ‘tot geloof te komen’. Ze gaan er vanuit dat je als kind vanaf je geboorte moslim bent en blijft, tenzij je het op een gegeven moment bewust aflegt of ontkent. Het meedoen met de plichten (zoals vasten en de rituele gebeden) is verplicht vanaf je puberteit, maar je mag er veel eerder mee beginnen.

Meisjes moeten zich vanaf hun puberteit voldoende bedekken en de familie moet waken over hun eer. Dit brengt de nodige stress met zich mee. Sommige moeders houden hun dochters daarom zoveel mogelijk thuis.

Jongens krijgen vanaf hun puberteit vaak extra vrijheid en macht. Het is een periode van experimenteren, waar ze vaak volop gebruik van maken. Veel moeders verbinden hun eer aan het ‘bezit’ van een zoon en verwennen hem om hem zo aan zich te binden. Op hun beurt menen zoons al snel, dat zij na hun vader in religieus opzicht het gezin moeten bewaken. Soms maken zij het hun moeder dan moeilijk om met christenen om te gaan.

Er zijn moslimjongeren die nadat ze een tijd ‘alles hebben gedaan wat God verboden heeft’, terugkeren op het pad van de orthodoxe islam en als toegewijde moslim gaan leven. Ze noemen dat vaak ‘een bekering’.

24

Huwelijk Moslims worden sterk aangemoedigd om te trouwen en ontmoedigd om te scheiden, hoewel dit niet is verboden. Sommige moslims stellen dat je door te trouwen de helft van je godsdienst hebt vervuld. Het huwelijk is een contract met een overeengekomen bruidsschat. Het huwelijk wordt, wanneer er sprake is van een bruid- of bruidegom uit Turkije of Marokko, vaak in dat land voltrokken. Het huwelijk voor de burgerlijke overheid is soms weken of maanden eerder dan de feestelijke bruiloftsviering waarbij de bruid vaak sieraden en geld krijgt als haar ‘zekerheid’ in het geval van scheiding. Een man mag volgens de islamitische regels met maximaal vier vrouwen tegelijk getrouwd zijn, maar in de meeste moslimlanden is dit verboden. Een moslimman mag met een joodse of christelijke vrouw trouwen, maar een moslimvrouw mag niet met een joodse of christelijke man trouwen.

Het krijgen van kinderen (vooral jongens) is erg belangrijk. Kijk er niet van op, wanneer moslimvrouwen een aantal maanden nadat je bent getrouwd aan jou

Sterven en begraven Wanneer een moslim stervende is, wordt hij op de rechterzij gelegd (richting Mekka) en wordt een deel van de islamitische geloofsbelijdenis en van soera 36 ingefluisterd.

Na het sterven bidt men de Fatiha. -De dode wordt gewassen, (mannen door mannen, vrouwen door vrouwen), In witte doeken gehuld en in een kist naar de moskee gedragen/gebracht. In de moskee wordt een speciaal gebed gebeden, afgesloten met een vredegroet voor de overledene.

Als het kan wordt hij dezelfde dag begraven. Cremeren is verboden. Vrouwen blijven bij voorkeur thuis of lopen achteraan. Bij het graf wordt het lijk uit de kist gehaald (in Nederland is dit echter niet toegestaan). Ook in het graf wordt de dode richting Mekka gelegd en wordt de eerste soera van de koran gereciteerd.

Na de dood roept God de engelen die goede en kwade daden rapporteren. Engelen nemen de ziel mee naar 7e hemel (bij de ongelovigen) waar de Allerhoogste aan de ziel zijn bestemming laat zien. Als het lichaam is begraven keert de ziel terug. Dan komen de engelen Moenkar en Moenakir om de ziel te ondervragen en zij bepalen of het graf ‘wijd’ of ‘nauw’ is.

In het graf vindt er eventueel al een bestraffing plaats, maar pas aan het eind van de wereldgeschiedenis komt het grote oordeel, waar God de daden van de mensen weegt. Door koranteksten te reciteren en het betalen van schulden, kunnen familieden de straf verminderen. Voordat je sterft moet je proberen zoveel mogelijk schulden in te lossen.

3.6 Omgaan met volksislam en bijgeloof Veel moslims in Nederland hebben uit hun land niet alleen de orthodoxe islam meegenomen, maar ook allerlei godsdienstige gebruiken die in strijd zijn met de officiële leer van de islam. We hebben het dan over wat we noemen volksislam.

Opvattingen en gebruiken die vaak een animistische of sjamanistische achtergrond hebben. Ze zijn wijd verbreid in de wereld van de islam, niet alleen in Turkije, het Midden-Oosten en Noord-Afrika, maar ook in Suriname en Indonesië. Juist omdat de orthodoxe islam de verhevenheid van God benadrukt, is het niet verwonderlijk dat moslims toch middelen en ‘middelaars’ zoeken om deze afstand te overbruggen.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

vragen of er al een baby op komst is. Kinderloosheid is een grote schande en via de volksislam probeert men dan toch nog een kind te krijgen (zie hieronder bij het thema volksislam en bijgeloof).

25

Omdat de moskee vooral het terrein is van de man, zijn de rituelen van het bijgeloof zoals het gebruik van amuletten en het bezoeken van heiligen en heilige plaatsen iets waarbij de vrouw vaak het initiatief neemt. Voor velen is de angst voor het Boze Oog en voor de djinn (de boze geesten) reëel. De voorzorgsmaatregelen tegen aanvallen van deze machten, toverdrankjes, amuletten, etc., zijn talrijk. Er zijn maar weinig huisgezinnen die zich daar helemaal niet mee inlaten. Onvruchtbaarheid, ziekte, ongelukken, etc. hebben per definitie een geestelijke oorzaak en vragen dus om een ‘geestelijke’ oplossing.

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

Hoewel volgens de islam alleen God aanbeden mag worden, hebben veel moslims geen moeite met het vereren van overleden heiligen bij hun graven. Reeds in hun leven functioneren sommigen als heiligen of medicijnmannen (hodja’s of pir’s), mensen met bijzondere invloed in de geestelijke wereld. Ze zouden doden hebben opgewekt, grote afstanden hebben overbrugd zonder tijdverlies of zieken hebben genezen. Overleden heiligen kunnen ook vruchtbaarheid of gezondheid geven of zorgen voor de juiste huwelijkskandidaat. Daarvoor wordt bij de graven van heiligen gebeden (soms ook worden gebeden op stukjes stof of papier bij het graf achtergelaten), geloften gedaan en geld geschonken. Naast heilige graven zijn er ook heilige bomen en bergen waar men naar toegaat. Moslims moeten ervoor op reis naar het thuisland. Maar ook in Nederland zijn er Marokkaanse, Surinaamse en Turkse ‘genezers’ en ‘heiligen’ bij wie men op bezoek gaat.

26

Niet alleen bij een heilige, ook door allerlei magische handelingen en middelen zoekt men genezing. Met kruiden, speciale gebeden en amuletten hoopt men de krachten te verdrijven die de ziekte veroorzaken. Vaak draagt men amuletten op het lichaam, vooral bij ziekte en dan op de plaats van de pijn. Erg geliefd zijn kleine driehoekjes, waarop men door een geestelijke een koranvers laat schrijven. Zo’n driehoekje bevestigt men aan de kleding of legt men in een hoekje van de kamer of het bed.

Andere amuletten zijn kleine Korans, haren of tanden van dieren en kralen. Bij het laatste is vooral de blauwe kraal met daarop een kleinere witte kraal populair. Het gaat hierbij om een amulet tegen het Boze Oog. Het Boze Oog is de boze kracht die gebruik maakt van de jaloerse blikken en gedachten van anderen. Ook het handje van Fatima wordt gebruikt om die macht af te wenden. Een sierlijk, vaak metalen voorwerp in de vorm van een hand. Het stelt de hand van Fatima voor, de dochter van Mohammed.

Tenslotte spreken moslims ook talrijke spreuken uit ter bescherming of hangen deze op in hun huis of auto. Vaak gaat het om gedeelten uit de Koran.

Na de geboorte van een baby wordt het bijgeloof vaak direct zichtbaar. Men meent dat het kind tot de veertigste dag buitengewoon kwetsbaar is voor het Boze Oog en dus voor de djinn. Het bedje wordt volgehangen met amuletten, zoals blauwe kralen en koranverzen. Soms wrijft men de baby in met zout, wat ook erg goed zou werken tegen het Boze Oog. Vertel niet te nadrukkelijk aan de moeder hoe mooi het kindje er uit ziet! Dit wordt als gevaarlijk ervaren. Je ‘jaloersheid’ zou de aandacht van het Boze Oog op het kind kunnen richten. Zeg liever dat het ‘een kostbaar/mooi geschenk is van God’ is. Moslims in Nederland zijn niet snel bereid hierover te spreken, maar het geloof in deze zaken en de praktijken die met de occulte wereld hebben te maken, zijn springlevend.

Het bovenstaande betekent dat er een uitdaging voor ons ligt om moslimvrouwen te vertellen over Jezus’ autoriteit over de demonen. Denk aan Maria Magdalena die van zeven demonen werd bevrijd en daarna Jezus volgde. Jezus heeft laten zien dat we buiten God op niets ander anders ons vertrouwen moeten stellen. We kunnen dit niet vaak genoeg zeggen en ook in ons eigen leven laten zien dat we vertrouwen op Gods zorg en niet bezorgd zijn voor het noodlot of boze geesten. Het is ook een aanleiding om voortdurend te bidden dat God hen en ook onszelf vrijmaakt van alles wat ons vertrouwen op God in de weg staat.

Soms hebben vrouwen geen problemen met het accepteren van de Bijbel of de godheid van Jezus, maar ontdek je dat ze niet bereid zijn om hun amuletten te verwijderen als ze Jezus willen volgen.

Juist daarover gaat het geloof in God, in Jezus: vertrouwen we ons helemaal aan Hem toe of laten we ons beheersen door andere machten?

Hoofdstuk: 2. Achtergrond van moslimvrouwen

De bekende kraaltjes tegen het boze oog.

27

28

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

4. Communicatie van het Evangelie 4.1 Het (niet) ter sprake brengen van de islam

Valkuilen - Je kennis van de islam kan er toe leiden dat je denkt dat je al weet wat de vrouwen die je ontmoet geloven en bezighoudt, maar is dat wel zo? Het is belangrijk dat je nieuwsgierig blijft naar wat Fatima, Soheila, Gül en Adra echt bezighoudt en wat ze persoonlijk over God denken. Dat zal niet altijd hetzelfde zijn als wat je in deze map leest. Misschien is het wel een mengelmoes van waarden uit verschillende tradities en culturen, vermengd met persoonlijke ervaringen. Je ontmoet geen wandelende Korans, maar levende mensen!

- Wanneer je moslimvrouwen aanspreekt met “volgens jullie geloof….”, of “bij jullie in de Koran staat….”, vul je voor hen in op welke manier ze moslim zijn. Misschien hebben deze vrouwen nog nooit in de Koran gelezen en misschien hebben ze wel een ambivalente verhouding tot de islam of hebben ze nare ervaringen gehad met de leiding van de moskee en vinden ze het onprettig wanneer je hen aanspreekt op hun moslim-zijn of hen lijkt te willen testen op hun kennis daarvan.

-In je enthousiasme om iets voor moslimvrouwen te betekenen, ben je misschien geneigd om uitdrukkingen te gebruiken als ‘jullie en wij’. Dat kan echter het idee versterken dat geloof iets is wat bij een groep hoort, bij etniciteit of cultuur: Marokkanen zijn nu eenmaal moslim en Nederlanders christen en dat zal natuurlijk zo blijven. Terwijl je eigenlijk wilt zeggen dat de boodschap van het Evangelie de waarheid over God is als het Goede Nieuws voor ons allemaal (of we nu Marokkaanse, Turkse of Nederlandse zijn). Het gaat om ‘wij mensen tegenover God’.

- Als je je wat verdiept hebt in de islam is de verleiding groot om dat te laten merken, maar de bedoeling van ontmoetingen is niet dat jij als christen aan moslimvrouwen gaat vertellen hoe hun geloof in elkaar zit of wetenswaardigheden daarover uitwisselt.

Ongetwijfeld zul je moslimvrouwen dingen horen zeggen over hun geloof die niet kloppen met wat je hebt geleerd. Corrigeer hen niet wanneer het over hun eigen geloof gaat.

- Vergelijkingen tussen Bijbel en Koran en de historische achtergronden zijn interessant, maar het gaat er niet om dat je samen de overeenkomsten of verschillen tussen religies op een rij zet, maar dat je samen Jezus leert kennen en volgen.

Hoe dan wel?

Onze suggestie is, dat je als christenvrouw niet zelf het islamitische geloof ter sprake brengt, maar dat je ruimte geeftaan de vrouwen om zelf te vertellen wat ze denken, weten en geloven rondom het thema dat je behandelt. Laat merken dat je begrijpt wat ze vertellen of het probeert te begrijpen. De achtergrondinformatie vanuit de islam die je in deze werkmap bij ieder thema vindt, helpt je om je erop voor te bereiden wat je mogelijk te horen krijgt van de moslimvrouwen. Je kunt er dan over

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Moslimvrouwen vragen vanwege hun godsdienstige achtergrond aparte aandacht.

Vandaar dit werkpakket met veel achtergrond over de islam. Toch is het belangrijk om er goed over na te denken óf en op welke manier je de islam ter sprake wilt brengen.

29

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

nadenken welke antwoorden je wilt geven op vragen die je kunt verwachten en welke dingen je misschien moet benadrukken om misverstanden te voorkomen.

Wanneer je bijvoorbeeld de geschiedenis van Genesis 22 wilt vertellen (Abraham die opdracht krijgt om Izak te offeren), kan het helpen dat je van te voren weet dat het volgens moslims IsmaĂŤl was die moest worden geofferd in plaats van Izak. Je kunt verwachten dat er gereageerd zal worden wanneer je vertelt dat het om Izak ging. Je kunt dan eenvoudig antwoorden dat je weet dat moslims dat geloven, maar dat jij alleen vertelt wat er in de Bijbel staat.

Vervolgens kun je een welles-nietes-discussie doorbreken door je te richten op de betekenis van de opdracht en het lam dat God in de plaats van de zoon van Abraham schonk. Je kunt er ook voor kiezen om bij je vertelling bewust niet de naam van de zoon te noemen, maar gelijk de aandacht te richten op de betekenis. In beide gevallen neem je niet zelf het initiatief om te vertellen dat de islamitische versie van het verhaal verschilt van die van de Bijbel. Misschien weten de vrouwen dat niet eens of is dat voor hen niet zo belangrijk. In ieder geval is het verschil niet de boodschap die je wilt overbrengen, maar wat God met deze gebeurtenis tegen ons wil zeggen.

30

Gebruik van de Koran Je zult in boeken en op het internet lezen dat sommige christenen teksten uit de Koran gebruiken als aanknopingspunten voor het gesprek met moslims over het Evangelie. Bijvoorbeeld teksten die iets positiefs zeggen over Jezus of die overeenstemmen met de Bijbel. Wij denken dat deze methode voor mensen die vroeger zelf moslim waren en tot geloof in zijn Jezus gekomen, begrijpelijk is. Soms zijn zij zelf aan het denken gezet door teksten in de Koran. Naar moslims toe is het ook logisch dat zij de Koran ter sprake brengen. Voor ons als christenen zonder moslimachtergrond is het echter af te raden om zelf Koranteksten te gebruiken als argument, tenzij je al heel lang contact met een moslim hebt en zij open staan voor dit soort argumenten van jouw kant. Je zou verwarring kunnen wekken over de status die het boek voor je heeft. Erken je Mohammed als profeet en de Koran als een van de boeken die God ons bracht? We nemen aan van niet, omdat de Koran als geheel te nadrukkelijk in strijd is met het Evangelie. Als je zelf de Koran gebruikt, wek je de suggestie dat jij weet hoe je de Koran moet interpreteren en waarschijnlijk doe je dat op een manier waar veel moslims het niet mee eens zijn. Je moet je voorstellen hoe je het zelf zou ervaren wanneer een moslim op eenzelfde manier de Bijbel zou gebruiken.

Waarschijnlijk zou je dat niet respectvol vinden. Daar komt bij dat voor moslims een echte Koran een Arabische Koran is en je kunt waarschijnlijk geen Arabisch lezen.

Ook ligt het gebruik van de Koran bij

Respect voor de ander, passie voor de waarheid Natuurlijk is het belangrijk om de moslimvrouwen met wie je contact hebt duidelijk te maken, dat je respect hebt voor hen, ook wanneer ze over hun geloof spreken. De islam probeert een alternatief bieden voor de weg van Jezus. De Koran en de islamitische traditie weerspreken zelfs nadrukkelijk de kern van de boodschap van het Nieuwe Testament. Moslims die de regels van hun geloof overtreden, krijgen meestal weinig oppositie, maar wanneer moslims zich laten dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest krijgen ze te maken met grote tegenstand, uitstoting en soms bedreiging met de dood. Daarom kun je als christen moeilijk respect hebben voor de islam als geheel. Dat wil niet zeggen dat je geen respect kunt hebben voor de oprechte bedoelingen waarmee moslimvrouwen hun geloof beoefenen. Het kan zijn dat je daar in allerlei opzichten van kunt leren. Je kunt ook dankbaar zijn voor allerlei deelwaarheden waarmee moslimvrouwen zich onderscheiden van anderen: het besef dat God ons geschapen heeft, dat Hij onze Heer is die van ons mag verwachten dat wij Hem dienen en dat Hij ons eenmaal zal oordelen.

Het is goed dat er christenen zijn die de handschoen oppakken en op verschillende manieren het debat aangaan met moslims en de waarde en waarheid van het christelijke geloof verdedigen tegenover beschuldigingen van moslims. De profeten en apostelen hebben immers iets vergelijkbaars gedaan. Je moet er echter goed over nadenken of dat ook is wat God van je vraagt en of dat past bij de ontmoeting die je met moslimvrouwen hebt. Misschien leidt dit soort discussies tot niets en helpt het moslimvrouwen niet om oog te krijgen voor het Evangelie.

Je kunt beter niet de verschillen tussen islam en christelijk geloof tot onderwerp van het gesprek maken, maar duidelijk maken wat de Bijbel vertelt. Dat is voor jezelf vertrouwd terrein en het is goed dat moslimvrouwen aan je merken dat je daar graag en met overtuiging uit vertelt en als het goed is ook zichtbaar uit leeft!

In de oosterse cultuur hoef je niet altijd alle vragen direct te beantwoorden. Soms kun je vragen onbeantwoord laten liggen en alleen zeggen dat je begrijpt dat ze die vraag stellen of met die vraag zitten en dat je vertrouwt dat God hen duidelijk zal maken wie Hij is en wat Hij tegen ons zegt, als ze Hem met volharding blijven zoeken.

Ook heeft het waarschijnlijk weinig zin om uitgebreid te gaan vertellen wat je van Mohammed vindt of van de Koran. Waarschijnlijk heb je er ook te weinig informatie over om er heel veel over te zeggen. Als ze het vragen kun je zeggen: ‘Ik ben geen moslim en misschien is het beter dat jij vertelt over Mohammed als je dat wilt, maar mij kun je vragen naar Jezus en de Bijbel.’ Gebruik van Arabische of islamitische namen Je hoeft zelf niet met Arabische of islamitische woorden en namen als Allah, Ibrahiem, Dawoed, Isa, etc. te beginnen, maar wanneer de moslimvrouwen deze gebruiken, kun je die ter verduidelijking zelf ook af en toe gebruiken. Het gebruik van de namen Allah en Isa betekent niet dat we daarmee zeggen dat alles klopt wat de Koran en de islamitische traditie zeggen over God en over Jezus. Jij hebt echter de kans om duidelijk te maken wat de Bijbel over God, over Jezus zegt. Als je een

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

sommige moslims gevoelig (ze wassen hun handen voordat ze hem vastpakken en leggen hem niet overal neer). Neem dus zelf geen Koran mee naar een ontmoeting om dit soort conflicten te voorkomen. De Koran is het boek van de moslimvrouwen en zij moeten en mogen zelf de keuze maken of en hoe ze het ter sprake brengen.

31

Arabische of Turkse Bijbel aan hen geeft zullen ze trouwens dezelfde namen tegenkomen. In de Arabische Bijbel wordt het woord Allah voor God gebruikt en in de Turkse Bijbel het woord Isa voor Jezus. Er zijn wel verschillen per taal. De Turkse Bijbel gebruikt het Turkse woord Tanrı (spreek uit Tanre) voor God. De meeste Turken en Koerden zijn echter niet aan dit woord gewend daarom zul je het zelden horen gebruiken. De Iraanse (Farsi) Bijbel en de Afghaanse (Dari) Bijbel gebruiken het woord Goda voor God. Traditionele Afghaanse en Iraanse moslims geven echter de voorkeur aan het Arabische woord Allah. De Koran noemt als eerdere boeken van God de Tauraat, de Zaboer en de Indjiel. Woorden die verwijzen naar de Thora, de Psalmen en het Evangelie. Mohammed had bij alle drie één apart boek in gedachten en moslims vandaag soms ook, terwijl de Bijbel natuurlijk 66 boeken bevat. Toch worden in veel Bijbelvertalingen die voor moslims zijn bedoeld, de woorden Tauraat, Zaboer en Indjiel wel gebruikt als aanduiding voor (een deel van) de inhoud van de Bijbel. In het Turks wordt bijvoorbeeld de naam Indjiel (Incil) gebruikt als aanduiding voor het hele Nieuwe Testament. Het kan dus zinvol zijn om af en toe de uitdrukkingen Tauraat voor Thora en Zaboer voor de Psalmen en Indjiel voor Evangelie te gebruiken.

4.2 Kernverschillen tussen islam en christelijk geloof

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Op het eerste gezicht lijkt de islam een volkomen vreemde wereld. Wanneer we echter met moslims kennismaken en met hen over het geloof in God spreken, ontdekken we dat veel woorden en opvattingen hetzelfde lijken. Vooral wanneer moslims hier in Nederland zijn opgegroeid en niet de Arabische termen, maar dezelfde Nederlandse geloofstaal als christenen gebruiken. Dat betekent dat je steeds moet doorvragen en uitleggen om zeker te weten dat je de ander begrijpt en de ander jou begrijpt.

Hieronder proberen we de belangrijkste verschillen op een rij te zetten.

32

God en mens Gods grootheid wordt in de islam voortdurend bezongen. Allahoe Akbar, Hij de almachtige Schepper en onderhouder van deze wereld is groter dan alles wat Hij geschapen heeft. God is daarom absoluut gescheiden van zijn schepping, ook al staat er in de Koran, dat Hij dichter bij de mens is dan zijn eigen halsslagader. Gevolg van die opvatting is: a) Er is volgens de islam geen persoonlijke relatie met God mogelijk op de manier zoals de Bijbel daarover spreekt, namelijk een vader-kind relatie. De relatie met God in de islam is het best te omschrijven met de verhouding Heer-slaaf, waarbij de slaaf zijn meester gunstig kan stemmen door nauwkeurig zijn taak te volbrengen. b) De zonden van de mensen tasten volgens de islam God niet aan. Je hebt er alleen jezelf maar mee, omdat je moet boeten voor je fouten. De Bijbel laat zien dat God diep met ons is bewogen omdat we verstrikt zijn geraakt in de zonde en dat Hij ons door zijn liefde wil winnen. In de islam heeft God alleen mensen lief die hun best doen om Hem te dienen. c) Gods karakter laat zich volgens de islam niet in menselijke termen beschrijven.

Vooral emotionele trekken, zoals liefde, bewogenheid, pijn en verdriet, mag je niet op God toepassen. Als moslims spreken over Gods liefde en barmhartigheid geven ze er vaak een andere inhoud aan. Gods barmhartigheid bijvoorbeeld, duidt in de islam op zijn welwillendheid, waarin Hij de mens de natuur heeft gegeven en de heilige boeken en profeten, zodat je weet hoe je moet leven.

Dat God ons liefheeft als een vader zijn kinderen, zelfs wanneer we vaak tekortschieten, gaat in tegen de (leer van de) islam. Toch is dát juist de boodschap van de Bijbel. We zullen duidelijk moeten maken dat wanneer wij over God als Vader spreken dat niet in letterlijke zin is bedoeld. We moeten zeker niet spreken over God als ons ‘vriendje’. Hij is en blijft onze grote Schepper, eeuwig en heilig in Zijn liefde!

Jezus als Zoon van God

Voor moslims is er echter nog een probleem: het vereren van Jezus als God is de ergst denkbare zonde (sjirk), omdat daarmee een schepsel wordt vereerd als God. We kunnen bij zo'n reactie zeggen dat ook wij het heel erg vinden, dat mensen of dingen worden vereerd als God, dat is afgoderij. Maar we geloven niet dat Jezus eerst mens was en toen God werd. Jezus is de Redder die God ons heeft beloofd! Hij is onze Redder en niemand anders! Hij is van God gekomen om de mensen te redden. Hij hoort echt helemaal bij God, dat kun je wel zien aan wat Hij doet! We weten dat God van ons houdt omdat Jezus is gekomen om ons te redden. De Vader, de Zoon en de Heilige Geest vormen samen de eenheid en grootheid van God. Zonder dat de Zoon het contact met de Vader en de Heilige Geest verbrak, heeft Hij de menselijke natuur naast zijn goddelijke natuur aangenomen om ons te redden. Dat blijft ook voor ons een groot en diep wonder. Aan Mozes verscheen God in een brandende braamstruik.

Maar 1400 jaar later kwam het eeuwige Woord van God tot Maria en schiep een nieuw mens in haar die niet van de eerste Adam afstamde. Zo kwam God op een bijzondere manier heel dicht bij mensen.

We hoeven ons niet te schamen wanneer we niet precies kunnen uitleggen hoe Jezus tegelijk God en mens is. Wij hoeven God niet uit te leggen. Als ze zelf vragen waarom wij Hem de Zoon van God noemen, kunnen we het beste antwoorden dat Jezus ons dat zelf heeft gezegd heeft, het staat zo in de Bijbel. Maar dat betekent niet dat Hij uit een seksuele relatie is geboren, daarover is de Bijbel duidelijk (Mattheüs 1).Het

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Moslims geloven in Jezus zoals de islamitische traditie hem beschrijft. Over Hem staat veel in de Koran (Zijn naam in de Koran is Isa, spreek uit: Iesa). De Koran tekent Hem als een zeer bijzonder profeet, die geboren werd uit de maagd Maria, grote wonderen deed en doden opwekte, maar niet de Zoon van God is. Dat zou namelijk suggereren dat er een Vader-God is die met een Moeder-God (Maria) geslachtsgemeenschap heeft gehad waaruit Jezus zou zijn geboren en dat is te menselijk en godslasterlijk om van God te zeggen. Vanwege dit misverstand is het beter om niet zelf over de term ‘Zoon van God’ te beginnen en als het toch ter sprake komt duidelijk uit te leggen wat we er mee bedoelen. Het gaat er dus niet om dat we ontkennen dat Jezus zowel mens als God is, maar dat we door zorgvuldig woordgebruik, proberen te voorkomen dat moslims Jezus en het evangelie afwijzen op grond van hun eigen interpretatie van onze woorden. Ook met andere woorden kunnen we vertellen van de goddelijke majesteit van Jezus.

33

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

vertelt iets over de manier waarop Jezus de Vader eert en dient en omgekeerd de Vader van de Zoon houdt. Een zoon lijkt op zijn vader, houdt van zijn vader, respecteert en gehoorzaamt hem en woont in hetzelfde huis als zijn vader. Als we Jezus leren kennen, leren we daarmee iets van het karakter van God kennen en hoe wij God behoren lief te hebben en te respecteren.

34

Het kruis De Koran ontkent dat Jezus is gekruisigd. Dat leek maar zo zegt de Koran, in werkelijkheid nam God Hem op bijzondere wijze naar de hemel (soera 4:157).

Waarschijnlijk, zo zeggen veel moslims, werd er iemand anders in Zijn plaats gekruisigd. Voor moslims is God z贸 verheven, dat Hij nooit mens kan worden laat staan gekruisigd. Dat zou een grote vernedering voor God zijn.

We mogen wel bedenken hoe groot het wonder is dat God d谩t in Jezus toch gedaan heeft. Als we daar van jongsaf mee zijn opgegroeid vergeten we dat wel eens!

Evenmin als Jezus deed bij Zijn discipelen, hoeven wij ook niet onmiddellijk bij het moeilijkste te beginnen. We mogen de moslimvrouwen uitnodigen al lezend in de Bijbel, met Jezus "mee te lopen" en Hem zo steeds meer te leren kennen en liefhebben. Alleen zo kunnen we leren begrijpen wat Hij voor ons heeft gedaan.

Wanneer we spreken over het kruis en het lijden van Jezus, dan kunnen we dat het beste doen vanuit het perspectief van de opstanding. Die twee horen onlosmakelijk bij elkaar. Het kruis is geen nederlaag en zwakte, maar de overwinning van Jezus over zonde en dood. Is degene die de dood overwint niet sterker dan wie er voor wegvlucht, zoals moslims van Jezus zeggen? Jezus zei zelf: "Niemand neemt het leven van Mij, maar Ik leg het uit Mijzelf af, Ik heb macht het af te leggen en heb macht het weer te nemen" (Joh.10:18). Daarom spreekt de Bijbel ook over de "heerlijkheid en glorie" van Zijn weg van lijden en opstanding.

Wees dus terughoudend om zomaar over het kruis te spreken of om het af te beelden.

We doen het vaak te achteloos en te snel. Het gaat immers om de betekenis ervan en niet om de woorden of de uiterlijke vorm. Sommige moslims leren dat wij het kruis aanbidden, als een soort afgodsbeeld. (Televisie)beelden van christenen die crucifixen kussen doen hen hieraan denken. We moeten ook bedenken dat het kruis nogal eens is gebruikt als symbool bij zaken die totaal haaks staan op de betekenis ervan. Een pijnlijk voorbeeld daarvan zijn de kruistochten. Ook worden kruisjes door niet-christenen gebruikt als modeartikel.

Zondeval?

Belangrijk gegeven in de islam is, dat God alles heeft geschapen heeft. Dus ook de satan (spreek uit: sjaitaan) en de djin (islamitische naam voor geesten, vooral kwade geesten), het kwaad. Toch is er ook sprake van een soort zondeval (al noemen moslims dit geen zondeval!): - De engelen moeten Adam aanbidden, maar Iblies (Arabische naam voor de duivel) weigert dit.

- Iblies verleidt vervolgens Adam en Eva om van de verboden boom te eten.

- Adam en Eva moeten voor straf afdalen naar de aarde (het paradijs lijkt in een hemel te zijn), waar de satan hen zal bedreigen.

- Adam en Eva zijn berouwvol en God vergeeft hun zonde. Als ze zich aan de leidraad van God houden (de Koran) hebben ze niets te vrezen (soera 2:38). Hun nakomelingen

dragen geen gevolgen van hun zonde, alleen het feit dat ze op aarde door de satan worden belaagd.

Bij zonde denken moslims aan de verkeerde daden die wij doen, de overtreding van Gods geboden. Je kunt ze tellen en er zijn hele lijsten van grotere en kleinere zonden en God weegt goede en kwade daden af. De Bijbel spreekt naast verkeerde daden die je kunt tellen (zonden), ook over zonde (enkelvoud). De zonde (enkelvoud) is de gebroken relatie met God, waaruit de zonden (meervoud) voortkomen. Ons hart, het centrum van ons leven, is gericht op onszelf in plaats van op God. Daardoor brengen we oneer aan God die ons heeft geschapen en leven we gescheiden van God. Zo’n leven heeft echter geen toekomst. Je zou daarom kunnen zeggen dat de Bijbel de zonde ernstiger neemt dan de Koran. Jezus is gekomen om de rechtvaardige straf over deze zonde te dragen, ons te verzoenen (goedmaken) met God en ons een nieuw leven te geven dat gericht is op Hem. Vergeving en bevrijding Dat God een plan heeft om Zelf de 'kosten' van de zonde van mensen te dragen en hen daardoor te redden (Genesis 3:15) is voor een moslim onmogelijk, onnodig en godslasterlijk.

Zonden kunnen volgens de islam niet door een ander (Jezus) gedragen worden, ze dienen te worden voorkomen of worden gecompenseerd door goede daden. Als die voldoende zijn en je bent moslim, kan God je zonden vergeven en kun je in het

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Zonde Volgens de Bijbel is God niet de bron van het kwaad al laat Hij het wel toe (1 Joh. 1:5).

Volgens veel moslims heeft God de satan geschapen om ons te beproeven. De islam benadrukt niet dat de mens naar Gods beeld is geschapen en de Koran noemt Hem geen Vader. Er is een grotere afstand tussen God en de mens dan in de Bijbel.

Zonden tasten volgens de islam God niet aan, je hebt er alleen jezelf mee, omdat je moet betalen voor je zonden. God wordt er niet minder van: Zijn eer wordt er niet door aangetast, Zijn liefde wordt er niet door gekwetst, Hij is de Onbewogene. De Bijbel echter, beschrijft uitgebreid Gods verdriet en Jezus’ lijden in onze plaats.

In de islam oordeelt God ons aan het eind van ons leven op wat we hebben gedaan: goede of slechte daden (het beeld van de weegschaal). Op iedere schouder zit ons leven lang een engel: de één houdt onze goede en de ander onze slechte daden bij. De meeste moslims gaan er vanuit dat iedereen die moslim is en geen ernstige zonden heeft gedaan en, na een eventuele periode van bestraffing in de hel, uiteindelijk in het paradijs komt. Tijdens zijn leven kan een moslim echter nooit zeker zijn van deze vergeving, God is soeverein en kan beschikken hoe Hij wil.

- De islamitische theologie maak onderscheid tussen grotere en kleine zonden. De grootste zonde ('sjirk') is: een schepsel vereren als God. Het vereren van Jezus als de Zoon van God is volgens moslims dus 'sjirk'.

- Vaak is er bij moslims de gedachte dat goede daden op de een of andere manier kwade daden compenseren of in ieder geval de kans groter maken dat God de kwade daden vergeeft.

- De gedachte dat God de zondaar liefheeft, maar de zonde haat is vreemd voor de meeste moslims. God heeft alleen de rechtvaardigen lief, mensen die de 'leidraad' (de Koran) volgen, vrome moslims dus.

35

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

paradijs komen. Vergeving is wel bekend in de islam. God is immers de Vergevende. Hij vergeeft wie Hij wil, zegt de Koran. Vergeving is er echter alleen voor gelovigen die berouw tonen. Er zijn ook zonden waar geen vergeving voor is, zoals moord op een moslim, de zonde van 'sjirk' (de eenheid van God ontkennen door nog iemand naast Hem te vereren) en afval van het ware geloof.

Dat een ander schepsel niet kan betalen voor de zonden, is ook wat de Bijbel zegt.

Maar Jezus is geen gewoon mens: Hij komt van de hemel, Hij is de Redder van God! Het is Gods manier van vergeven en daadwerkelijk de zonden uit de weg te ruimen door zelf de schande van onze zonde op zich te nemen.

In de Koran missen we de boodschap van de liefde en ontferming van God die mensen onvoorwaardelijk liefheeft, nog voordat ze Hem zoeken of hun leven gebeterd hebben. ‘God heeft de ongelovigen niet lief’ zo lezen we in de Koran. Jezus is gekomen om te laten zien dat God ons kent en liefheeft, zelfs wanneer we veel verkeerde dingen hebben gedaan. Maar Hij kan ons niet zomaar de zonden vergeven alsof we niets hebben gedaan. Hij neemt de zonde serieus en maakt die zichtbaar en draagt die in Jezus zelf weg. Zo maakt God zichtbaar dat Hij werkelijk zichzelf met ons wil verzoenen. Het kruis van Jezus laat op deze manier iets zien van de heiligheid van Gods liefde. Daarmee wil God dat wij zijn liefde herkennen, ons omkeren naar Hem en zijn liefde in geloof beantwoorden.

Ethische regels kennen moslimvrouwen al genoeg, we mogen hen juist op Gods ontferming wijzen. Verder mogen we doorgeven dat Jezus niet alleen gekomen is om ons te bevrijden van onze zonden, maar ook van de boze machten. Boze machten krijgen in de volksislam erg veel aandacht en veel kinderen hebben een blauw kraaltje opgespeld of om hun hals hangen om hen te beschermen tegen het boze oog. Kinderen voelen aan dat hun bestaan bedreigd wordt door boze machten. De beschermende en bevrijdende macht van Jezus zal hen wellicht aanspreken.

36

Eindtijd / terugkeer van Jezus Veel moslims geloven dat Jezus in de eindtijd terugkomt. Daarover doen verschillende verhalen de ronde. Zo zal Jezus bij zijn terugkeer alle christenen tot moslim maken, alle kruisen verbreken, alle varkens doden en de overwinning behalen op een antigoddelijke macht. Vervolgens zal hij trouwen en kinderen krijgen en alsnog een natuurlijke dood sterven om daarna evenals alle mensen, op te staan voor het eindoordeel van God. Oordeel en hel.

Moslims vrezen de oordeelsdag. Dan worden de boeken geopend. Wee degene, die veel verkeerds heeft gedaan. Vaak wordt daarbij het beeld gebruikt van de weegschaal waarop goede en slechte daden worden gewogen en van de brug over de hel, die scherp is als een scheermes, waar de ongelovigen afvallen en waar de gelovigen overheen komen en het paradijs bereiken. Op die dag is het natuurlijk heel belangrijk hoeveel goede werken je hebt verricht. Toch gaan de meeste moslims er vanuit, dat wanneer ze geen hele ernstige zonden hebben gedaan, ze na een eventuele tijdelijke bestraffing in de hel, uiteindelijk in het paradijs terecht zullen komen. Het paradijs bevindt zich ergens in de hemelen, een lustoord met rivieren van wijn en genot. Maar ook in het paradijs blijft God zelf op een afstand. Het vuur van de hel is vreselijk, er zijn veel verhalen over de verschrikkingen van de hel in de Koran en de latere islamitische traditie.

Bijbel en Koran Moslims hebben respect voor heilige boeken. Hun eigen boek, de Koran, zullen ze nooit op de grond leggen, met vieze handen vastpakken of volschrijven. Gebruik daarom bij voorkeur een mooie Bijbel en laat die iedere keer duidelijk zien wanneer je er iets uit vertelt. We vertellen niet zomaar een mooi verhaal, we vertellen uit het woord van God. Maak ook het verschil duidelijk tussen wat je uit de Bijbel doorgeeft en je eigen visie (leg dan de Bijbel bijvoorbeeld even neer).

Soms wijzen moslims op het bestaan van vier evangeliën. Wat is nou het echte evangelie van Jezus? We moeten dan uitleggen dat Jezus zelf geen boek bracht. Zijn komst en wat Hij deed, was het grote nieuws en God heeft vier apostelen/getuigen geleid om dat op te schrijven. De Geest van God heeft hen zelf geleid in het schrijven.

Dezelfde boodschap op vier manieren, voor verschillende mensen uit alle volken.

Moslims geloven dat de Arabische Koran een kopie is van het eeuwige boek dat bij God in de hemel wordt bewaard. Mohammed zou niet hebben kunnen lezen of schrijven. Hij ontving de woorden van God via de engel Gabriël en reciteerde ze. Mohammed was dus een soort mondstuk voor wat God hem woord voor woord dicteerde. Het is voor moslims moeilijk te begrijpen, dat de Bijbel een door mensen geschreven boek is. We moeten benadrukken dat God dit zelf geleid heeft. Soms brengen moslims ons in verwarring wanneer ze spreken over ‘hun Bijbel’ en ‘hun dominee’. Ze bedoelen daar dan eenvoudig de Koran en de imam mee en denken dat wij deze Arabische woorden misschien niet zullen kennen. Daarom vervangen ze die door begrippen die wij als christenen kennen.

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Moslims kennen delen van de Bijbel als: de Tauraat (Thora) van Mozes, de Zaboer (Psalmen) van David en de Injiel (evangelie) van Jezus, omdat ze in de Koran worden genoemd. Volgens hen bevatten de oorspronkelijke versies hiervan in de kern dezelfde boodschap als de Koran, maar is de tekst later veranderd en daarom niet meer betrouwbaar. De Koran zegt dat niet met zoveel woorden, maar in de geschiedenis van de islam zijn daar allerlei verhalen over ontstaan. Het woord Bijbel zullen niet alle moslimvrouwen kennen. Je zou het kunnen uitleggen als het Boek met de Boodschap van God die God door de profeten (Mozes, David, enz.) en Jezus bekend heeft gemaakt.

37

4.3 Richtlijnen voor de communicatie van het evangelie

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

-Spreek niet over ‘het christendom (tegenover de islam)’ of over ‘ons geloof en jullie geloof’. Over die tegenstellingen gaat het niet. Het gaat over de boodschap van God tot ons allemaal in het boek van God, de Bijbel, waar we de geschiedenis lezen van wat God heeft gedaan en wat Hij door de profeten heeft gezegd. Het boek waardoor we God leren kennen, vertrouwen en liefhebben.

-Zeker bij vrouwen die nog sterk zijn beïnvloed door de oosterse cultuur, is het beter om zo min mogelijk abstracte begrippen en argumenten te gebruiken. Probeer bij alles wat je doorgeeft concrete bijbelse of persoonlijke voorbeelden te gebruiken: vertel waargebeurde verhalen.

-Het gaat niet om het bijbrengen van rationele kennis, maar om de moslimvrouwen dat ze God door Jezus leren kennen, vertrouwen en liefhebben. Bemoedig hen om hun vertrouwen op Hem te stellen en dat uit te spreken tot God als ze alleen zijn of in moeilijke omstandigheden.

-De Koran heeft geen historische opbouw en hoewel moslims de namen van de belangrijkste profeten goed kennen, weten ze de historische opbouw meestal niet en kennen ze geen verdere details. Veronderstel dus geen voorkennis.

-Geef niet te snel lectuur mee, want voor de meeste moslimvrouwen geldt dat ze kennis in de eerste plaats opdoen door wat ze horen. Vertrouw er liever op dat ze onthouden wat je vertelt. Lees daarom geen verhalen voor, behalve enkele korte bijbelverzen, en vertel wat je wilt delen uit je hoofd.

-Je kunt kernachtige bijbelverzen proberen aan te leren en die gebruiken wanneer een gesprek over alledaagse dingen daar aanleiding toe geeft.

-Zorg ervoor dat de vrouwen zien dat er Bijbels zijn in hun eigen dialect en dat ze weten waar ze die kunnen krijgen of kunnen beluisteren of lezen via het internet.

-Vertel met passie en laat gerust emoties zien. Liefde van God tot ons en van ons tot God gaat toch over ons hart?!

-Doe geen politieke uitspraken, zeker niet over het Midden-Oosten of de herkomstlanden van de moslimvrouwen. Het is voor ons makkelijk praten, terwijl zij er emotioneel mee verbonden zijn en er nog familieleden hebben wonen!

-Doe geen uitspraken over de landbelofte van Israël. Bevrijdings- en

38

overwinnings-verhalen uit het Oude Testament kunnen nationalistische sentimenten snel naar boven halen. Dat is niet de bedoeling van het Oude Testament. Israël is niet beter dan andere volken. Het was Gods vrije keuze om Israël te kiezen als volk uit wie de Verlosser geboren zou worden. God kiest steeds het zwakke en onaanzienlijke uit, opdat duidelijk zou worden dat niet onze goede vrome inspanningen, maar alleen zijn genade ons kan redden. Het draait niet om Israël, maar om Gods plan met Israël. Dat plan is een heilsplan voor alle volken dat uitloopt op de komst van de beloofde Verlosser Jezus Christus.

-Ook met een opmerking als ‘de God van Israël’ moeten we voorzichtig zijn. Moslims kunnen dat verkeerd verstaan in de zin van: ieder volk heeft zijn eigen (af)goden die het vereert, maar de islam erkent alleen de Schepper van hemel en aarde, de ene God. In de Bijbel betekent ‘de God van Israël’: de God die Zich aan Israël op bijzondere wijze heeft geopenbaard als de God van alle volken, van hemel en aarde!

4.4 Samen op weg achter Jezus aan Veel moslimvrouwen staan open voor het gebed. Wanneer ze je iets vertellen over problemen in hun leven, schroom dan niet dit samen met hen in gebed naar God te brengen. Veel islamitische vrouwen worden door zo’n persoonlijk gebed aangeraakt en het is voor hen vaak de eerst kennismaking met een God die persoonlijk bij hun leven betrokken wil zijn. Leg uit dat je in de naam van Jezus bidt. Vertel dat Jezus de weg naar God heeft geopend en dat het Woord van God ons leert in Zijn naam te bidden.

Vertel dat niet in onze kracht iets kan gebeuren of veranderen, maar dat God zelf bij machte is veel meer te doen dan wij kunnen denken en bidden.

Als een islamitische vrouw open staat voor het evangelie en ze meer over Jezus wil weten, kun je via Evangelie & Moslims bijbelstudiematerialen krijgen en contact met mensen die de taal van de vrouw spreken als Nederlands niet haar eerste taal is.

Als het mogelijk is ga samen naar een kerk, een gemeente waar aandacht en liefde voor haar zal zijn.

Laat haar voelen dat ze een nieuwe familie heeft! Bedenk hoe een natuurlijke baby veel aandacht, liefde en passend voedsel nodig heeft als het wordt geboren, zo ook hebben onze zussen die met ons achter Jezus aan willen gaan onze aandacht en liefde en passend geestelijk voedsel nodig!

Meer over de opvang van moslims in de christelijke gemeente lees je in het boek: ‘Welkom thuis’ van Herman Takken, te bestellen bij Evangelie & Moslims.

Hoofdstuk: 4. Communicatie van het Evangelie

Als een moslimvrouw haar hart opent voor Jezus, moeten we met veel liefde en respect naast haar staan. Enige voorzichtigheid daarbij is geboden. Dwing haar niet om het gelijk aan haar familie te gaan vertellen. Laat haar zelf daarvoor de beslissing nemen en sta in gebed achter haar. Bemoedig haar dat ze (ook) door haar leven de liefde van onze Heer kan uitstralen.

39

40

Hoofdstuk: 5. Organisatie van een bijeenkomst

5. Organisatie van een bijeenkomst Waar en met wie ga je beginnen als je het verlangen hebt moslimvrouwen bij Jezus te brengen? Hieronder hebben we enkele stappen op papier gezet die belangrijk zijn bij het organiseren van een bijeenkomst.

Allereerst moet er een groep vrouwen zijn die samen dit werk wil dragen. Zoals Jezus de discipelen twee aan twee erop uit stuurde is het belangrijk dit werk met samen te doen met anderen. Ieder van ons heeft haar eigen talenten waarmee je elkaar kunt aanvullen. Ook is de groep belangrijk voor ondersteuning en nazorg. De een zal meer de organisatorische en praktische taken op zich nemen, de ander zal zich meer richten op de relatie met de vrouwen. Allebei is nodig.

Wie gaat je uitnodigen en hoe krijg je deze contacten? In de voorafgaande paragrafen (1.2) zijn al suggesties gedaan. Contacten maken en deze contacten onderhouden is erg belangrijk voor deze doelgroep. Het zo genoemde ‘vriendschapsevangelisatie’concept. Naast het organiseren van bijeenkomsten, is het opbellen, even langs gaan of op bezoek gaan erg belangrijk. In de drukke maatschappij waarin wij leven is het juist ook daarom belangrijk dit werk samen met een anderen te doen. Omdat het ‘tijd’ kan kosten.

5.1 Gebed, toerusting vooraf en bezinning/evaluatie achteraf Je hebt als groep het verlangen de boodschap van onze Heer Jezus te delen met de moslima’s bij je in de buurt. Naast alle praktische voorbereidingen is het belangrijk dit in gebed voor te bereiden. Zet enkele dagdelen apart om samen te bidden. Breng de moslimvrouwen die je kent bij name in gebed bij God de Vader. We kunnen veel leren van het verhaal van Nehemia. Lees samen Nehemia 1. Hierin zie je hoe Nehemia met ontferming bewogen is en hoe hij met die ontferming naar God gaat. Later lezen we in het boek Nehemia hoe er tegenstand komt, ook hiervoor moet je je in het gebed voorbereiden. Vraag ook mensen van de kerk om voor je te bidden (wachters op de muren) en wees ervan bewust dat het ook een geestelijke strijd is.

Hoofdstuk: 5. Organisatie van een bijeenkomst

Er moet een ruimte zijn waar de vrouwen kunnen worden uitgenodigd en die geschikt is voor de bijeenkomsten/activiteiten die je wilt gaan organiseren. Het kan in een woonkamer (erg laagdrempelig), een buurthuis (daar is men in het algemeen iets minder vrij) of een zaal bij de kerk. De ruimte moet een sfeer hebben waarin de vrouwen zich welkom voelen. Als men in een zaal van het buurthuis of van de kerk is, zorg er dan voor dat het er aangekleed en gezellig uit ziet. Dit kan door kleedjes, bloemen en kaarsjes. Denk goed na over het eten en drinken dat je aanbiedt. Zorg ervoor dat er meer is dan één koekje voor ieder en sluit de koektrommel niet zo lang je bij elkaar bent. Laat de schalen op de tafels staan en zorg voor enige variatie. (cake, noten, droge vruchten, hartige kost,….) Denk eraan dat er geen varkensvlees en vet verwerkt is in de gerechten. Haal zo nodig iets bij de Turkse bakker, mocht die er zijn in je woonplaats. Ze zullen het ook op prijs stellen als je zelf iets bakt.

41

Naast het gebed is het goed iets te weten over de achtergrond van de vrouwen die je wilt uitnodigen. In het vorige hoofdstuk werd hierover informatie gegeven en worden boeken genoemd die je kunt lezen. Misschien dat je samen met je kerkelijke gemeente de cursus ’Kruis en Hidjra’ van E&M kunt volgen. Deze cursus geeft veel achtergrondinformatie gericht op de praktijk. Neem hier tijd voor! In het boek Nehemia zie je hoe hij volmacht krijgt van de koning om genoeg mannen en materiaal mee te nemen voor de taak die voor hem ligt. Ook ging Nehemia op verkenningstocht en waarbij hij veel in gebed was. Je ziet vertrouwen dat God met hem is en dat de God van de hemel het zal doen slagen (Neh. 2: 20).

Voor bezinning en evaluatie tussendoor kan men de meditaties* gebruiken. Wees eerlijk over teleurstellingen die er zeker zullen komen. De opkomst kan heel afwisselend zijn. Dat hoeft niet altijd aan het ‘succes’ van de bijeenkomst of jullie aandacht te liggen. De culturen waaruit deze vrouwen komen, hechten minder waarde aan agenda’s en afspraken en meer aan spontane gebeurtenissen en gastvrijheid zonder afspraken. Vaak wordt er op het laatste moment een beslissing genomen.

5.2 Bijeenkomsten rondom een Bijbelgedeelte

Hoofdstuk: 5. Organisatie van een bijeenkomst

Wees duidelijk in de opzet van de bijeenkomsten. Vertel dat je verhalen van Het Boek van God wilt delen met hen. Het is vaak goed te beginnen met verhalen over personen die bekend zijn bij de doelgroep. Zoals Eva, Hagar, Abraham, David, Maria, Jozef…

Als je uit de Bijbel voorleest doe dit vanuit een mooie Bijbel, niet met behulp van een Powerpoint Presentatie of met een print van het Bijbelgedeelte. Neem de Bijbel met respect in je handen en lees daaruit voor. Lees geen hele verhalen uit de Bijbel maar tijdens je vertelling kunnen er een of twee verzen uit de Bijbel aangehaald en voorgelezen worden.

42

In deze map vind je veel uitgeschreven voorbeelden van wat je kunt doorgeven van een bijbelgedeelte. Het is niet de bedoeling dat je voorleest uit de map. Gebruik de map om je voor te bereiden op het verhaal, wat je vervolgens uit je hoofd (eventueel met behulp van een paar aandachtspunten) vertelt.

Een voorbeeld van de opzet van een vrouwenochtend:  Binnenkomst en verwelkoming  Koffie, thee en wat lekkers, tijd voor een babbel  Eventueel een lied, Bijbels verhaal, zo mogelijk met visuele middelen, niet langer dan 10 minuten  Kort gebed, geef aan dat een persoonlijk gebed ook mogelijk is  Verwerking, weer met koffie en thee. Tijdens de verwerking tijd voor gesprekken. Gebruik hierbij de suggesties uit de map voor eventuele vragen.

Bij sommige groepen kan men voor het verhaal met een lied beginnen of het verhaal ermee afsluiten, maar dit kan niet bij alle groepen. Moslimvrouwen kennen geen samenzang bij een bijeenkomst waar het over God gaat, maar houden wel van muziek.

Je kunt ook een lied beluisteren (bijv. met een YouTube filmpje). Kijk eerst zelf naar de beelden die bij het lied worden gebruikt. Passen die bij het lied en bij wat al ter

sprake is gekomen in de ontmoeting met de vrouwen?! Laat ook eens een christelijke lied in het Turks, Arabisch, Farsi,…, horen. Bij het kantoor van E&M kun je hierover meer informatie ontvangen of cd´s kopen.

Als je een serie van verhalen behandelt kun je een eenvoudig Nederlands lied aanleren en dat elke bijeenkomst herhalen.

Bij sommige meditaties word er naast het Bijbelgedeelte ook een Psalm aangehaald.

Kijk naar de groep waarmee je werkt. Als je het teveel vindt, kun je dat gewoon weg laten.

5.3 Bijeenkomsten rondom creatief bezig zijn Wie creatief is, kan ook de volgorde omkeren en bijeenkomsten organiseren rondom het creatief met elkaar bezig zijn. Bij het samen doen van activiteiten kun je een passende Bijbelse boodschap doorgeven. Bijvoorbeeld het vanuit de Bijbel toelichten van het thema ´innerlijke schoonheid´ bij het maken van een zeepketting.

In de toekomst zullen we hiervan voorbeelden in de werkmap opnemen.

  



Een groep christenvrouwen kan een gymnastiek/fitnesscursus voor vrouwen organiseren.

Een multiculturele kookcursus (waarbij je de moslimvrouwen zelf inschakelt!)

Goede kansen liggen er voor gespreksochtenden over verschillende onderwerpen zoals: opvoeding, gebruik van media, gezondheid, kunst en expressie in religie. Enkele voorbeelden die zondermeer kunnen worden uitgebreid of kunnen worden aangedragen door de groep, onderwerpen waar samen over kan worden gesproken en waarin de Bijbelse boodschap op natuurlijke wijze ter sprake kan komen. Je kunt ook overwegen voor een bepaald onderwerp een professional uit te nodigen. Deze bijeenkomsten kunnen prima in buurthuizen plaatsvinden.

Denk wel goed na over je motivatie voor deze gespreksochtenden. Waarom kies je voor deze aanpak? Voelt het veiliger om via deze neutrale onderwerpen toch ook nog iets kwijt te kunnen over het evangelie? Of wil je echt op een professionele manier deze onderwerpen ter sprake brengen en alleen als er zich een gelegenheid voordoet, je uitspeken over het christelijk geloof? Maak voor jezelf een duidelijke keuze en wees daarin helder naar de groep vrouwen die je hebt uitgenodigd. De vrouwen zullen het aanvoelen als je zonder dat je het hebt benoemd, de neutrale gespreksonderwerpen als een omweg gebruikt om over het evangelie te spreken. Deze ´dubbele agenda´ zal het vertrouwen schaden.

5.5 Dialoog-bijeenkomsten Soms willen moslimvrouwen samen in gesprek gaan met christenvrouwen waarbij hun islamitische overtuiging even nadrukkelijk naar voren mag komen als het christelijke geloof. Er is geen reden om die uitdaging niet aan te gaan. De boodschap van de Bijbel

Hoofdstuk: 5. Organisatie van een bijeenkomst

5.4 Bijeenkomsten rondom een praktisch thema

43

is sterk genoeg om bevraagd te kunnen worden. Bedenk wel dat enige toerusting je kan helpen om te begrijpen wat de moslimvrouwen naar voren brengen en het beter mogelijk maken te antwoorden op kritische vragen. Evangelie & Moslims biedt hiervoor diverse mogelijkheden.

Het is goed om tussen elke ontmoeting met de moslimvrouwen als christenvrouwen bij elkaar te komen voor bezinning, gebed en voorbereiding. Dat stimuleert ook je eigen omgang met God en groei in je geloof.

Hoofdstuk: 5. Organisatie van een bijeenkomst

Maak met de groep moslimvrouwen duidelijke afspraken: -Ieder presenteert in de eerste plaats zijn eigen geloof zonder de ander aan te vallen.

–De presentatie mag wel appellerend en persoonlijk zijn, met de overtuiging dat dit de waarheid is over God. -Christenen gebruiken niet de Koran om hun geloof uit te leggen en moslims niet de Bijbel, maar mogen wel vragen stellen over het gebruik ervan door de ander.

-De partij die luistert, vertelt eerst terug wat ze heeft gehoord, om zeker te zijn dat goed is begrepen wat de ander heeft gezegd.

-Vervolgens kunnen er vragen gesteld.

44

Kies voor de bespreking onderwerpen die voor allebei voldoende betekenis hebben voor het geloof. Het zoeken van thema’s met zoveel mogelijk overeenkomsten is meestal niet zo zinvol, omdat het vinden van overeenkomsten geen vooraf vastgestelde eis moet zijn Het is belangrijker dat iedereen vanuit het hart kan spreken en er voldoende openheid is om niet als vreemden langs elkaar heen te praten.

Mogelijke thema’s: -Adam en de schepping -Het offer van Abraham -De wet en de goede werken -De vorm en de betekenis van het gebed -Oordeel en vergeving -Vrede met God en met elkaar.

-Jezus -De profeten en de boeken van de profeten -De feesten Bedenk bij deze vorm dat moslimvrouwen zich in de groep niet altijd vrij zullen voelen hun diepste overtuigingen uit te spreken wanneer hun hart zich opent voor het evangelie. Wanneer de gelegenheid zich voordoet om hen persoonlijk te spreken, kun je hen de ruimte geven hun gevoelens te uiten. Kom echter niet in groepsgesprekken terug op wat je individueel met vrouwen hebt besproken. Bemoedig de moslimvrouwen ook om een Bijbel mee te nemen in de taal van hun hart of help hen die op het internet te vinden.

6. Hulpmiddelen 6.1 Veelgebruikte Arabische en Turkse woorden.

Ahmadijja’s

- Aparte stroming onder moslims met afwijkende opvattingen. Zo geloven ze bijvoorbeeld dat Jezus wel gekruisigd is, maar dat hij uit zijn scheindood in het graf bijkwam en naar India ging, waar hij is getrouwd en nog een tijd leefde. Andere moslims accepteren hen niet.

Haddj (Ar.)

– Bedevaart naar Mekka, zie par. 3.1

Halaal (Ar.)

– Letterlijk ‘dat wat is toegestaan’. Het is het tegenovergestelde van haraam (dat wat is verboden), volgens de islamitische wet. Het gaat over je gedrag en vooral over wat je wel of niet mag eten. Halaal betekent bijvoorbeeld dat er geen vlees van onreine dieren is gebruikt, vergelijkbaar met het joodse kosjer.

Haraam (Ar.)

– Verboden. Zie verder bij halaal.

Hodja/Hoca (Tr.)

– Turkse benaming voor godsdienstleraar of degene die in de moskee het gebed leidt.

Indjiel (Ar.)

– Benaming in de Koran voor het evangelie. Volgens de islam is er maar één evangelie, het boek van God dat aan Jezus is geopenbaard.

Imam (Ar.)

– Letterlijk: voorganger. Het woord heeft twee betekenissen: religieuspolitiek leider (bij sommigen met grote status), of eenvoudigweg degene die in de moskee bidt en preekt en de raadsman is voor de moskeegemeenschap.

Koran (Ar.)

– Volgens moslims het boek van God dat aan Mohammed geopenbaard werd (in de periode 610-632) en door zijn volgelingen werd opgetekend.

Merhaba (Ar. Tr.)

- Hallo

Moskee (Ar.)

– Letterlijk: de plaats waar men neerknielt. Het is de gebedsruimte voor moslims. Verder wordt er, vooral vrijdags, gepreekt en vaak ook koranles gegeven.

Namaz (F./Tr.)

- Het rituele gebed (zelfde betekenis als salaat), zie hiervoor par. 3.1.

Ramadan (Ar.)

– De negende maand van de islamitische kalender. De maand waarin gevast moet worden, zie daarvoor par. 3.1.

Salaat (Ar.)

- Het rituele gebed, zie hiervoor par. 3.1

Salaam (-aleikoem)(Ar.) – Vrede (zij met u). Veel gebruikte begroeting, ook door niet-Arabische moslims.

Tauraat (Ar.)

– Komt van het woord ‘Thora’. Volgens moslims het boek dat Mozes van God ontving.

Zaboer (Ar.)

– Benaming in de Koran voor het boek dat God volgens moslims aan David gaf: de Psalmen.

Zakaat (Ar.)

–Verplichte bijdrage van gemeenschapsbijdrage.

1/40

deel

van

het

inkomen

als

Hoofdstuk: 6. Hulpmiddelen

(Ar. staat voor Arabisch, F. voor Farsi en Tr. voor Turks)

45

6.2 Aanbevolen werkmaterialen en literatuur

Hoofdstuk: 6. Hulpmiddelen

Meer informatie over de plaats van de vrouw in de islam vind je in de onderstaande boeken die te koop zijn bij E&M:  Kruis & halve maan, Colin Chapman, hoofdstuk 17, Vrouwen in de Islam.  Geliefde of gevangene, Ida Glaser & Napoleon John  Mijn strijd voor Allah, Johanna Al-Sain en Ernst Schrupp  Van VROUW tot VROUW, Joy Loewen.

46

Inhoudsopgave verhalen 1.

1.1 1.2

Kerst De boodschap van een ster Gods cadeau aan ons

2.

2.1 2.2 2.3

Pasen en Pinksteren Maria Magdalena (Pasen) God maakt alles nieuw (Pasen) Hoop voor de volken (Pinksteren)

3.

Schepping en zondeval 3.1 Waarom is er lijden?

Zie ook 5.1 Dochters van Eva wat is je doel?

4.2 4.3 4.4 4.5

Als God bij ons is, voor wie zouden we BANG zijn?

Een vrouw op zoek naar water, bezorgd over haar kind (Hagar) Een vrouw op zoek naar water, bezorgd over haar eer (de Samaritaanse vrouw) Bezorgd voor levensonderhoud (Elisa en de weduwe) De angst om beschaamd te staan (Maria) Angst voor ziekte en dood (Jaïrus en de bloedvloeiende vrouw)

5.

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Dochters van EVA Dochters van Eva: Wat is je doel?

Hagar en Sara - God hoort en ziet Een lachende Sara – Alle goeds komt van boven Ruth I – Keuzes maken Ruth II – De man van je leven Welkom thuis (de verloren zonen)

6.

6.1 6.2

Nasrettin Hodja De eerste preek - Een schat i.d. hemel De bontjas - Vergeving

10.

10.1 10.2 10.3

Diversen Maria en Martha – geboeid door Jezus Heer, U kent mij door en door (Psalm 139) Wees niet bezorgd maar blij!

Hoofdstuk: Inhoudsopgave verhalen

4.

4.1

51