Κωδικός: 215305
ΙΛΙΟΝ 103
Ο Δ ΑΦΝΟΣ Δημοτικό Σχολείο Δάφνου
TPIMHNH
EKΔOΣH
THΣ
ENΩΣHΣ
ΔAΦNAIΩN
ΔΩPIΔAΣ
Περίοδος B’ • Aρ. φύλλου 85 • Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 - Ιανουάριος 2022 • Γραφεία: Στρ. Δαγκλή 81Α Τ.Κ. 11145 Αθήνα Ταχυδ. Διεύθυνση: Πολυκράτους 47 Τ.Κ. 18758 Κερατσίνι • Κιν.: 6985955889 • www.enosidafnos.gr • e-mail: enosidafnou@gmail.com
Έφερε το όνομα της μάνας του μια ζωή… Ασημίνα
Εργατικός, συμπονετικός, καλόκαρδος με μια τεράστια καρδιά. Αστείρευτη αγάπη για τον τόπο του Δάφνου, το χωριό του που υπεραγαπούσε μέχρι τέλος. Ο άνθρωπος Μάκης (Ασημάκης Αλαφογιάννης) όταν μας έβλεπε, ερχόταν κοντά μας με αυτό το πλατύ χαμόγελο μαζί με την αγαπημένη του αδελφή Βάσω και την γυναίκα του Αλέκα να μας καλοδεχτεί, να μας καλωσορίσει, να μας συμβουλέψει και τέλος να μας καλέσει (άπειρες φορές) στο νεόκτιστο σπίτι του και να μας φιλέψει. Ο άνθρωπος Μάκης που συμμετείχε ως Ταμίας της Ενώσεώς μας, έφερε όλες τις υποθέσεις εις πέρας με ευθύνη και αποτελεσματικότητα. Ο άνθρωπος Μάκης που για να παρεξηγηθείς μαζί του θα έπρεπε να του υποβάλεις αίτηση. Δεν θα μπορούσες ποτέ να παρεξηγηθείς μαζί του διότι ήταν σοφός και άκουγε προσεκτικά, έδινε λύσεις. Ο άνθρωπος και αγαπημένος μας Μάκης… μας αγαπούσε όλους μας. Μάκη, Ασημάκη Αλαφογιάννη καλό Παράδεισο… Ο κόσμος μας είναι φτωχότερος που μας αφήνεις, αλλά δεν θα σε λησμονήσουμε ποτέ.
Δύο λόγια για τον Ασημάκη μας
Μας έφυγε ο Ασημάκης, ορφάνεψε το χωριό μας. Ένα πολύ καλό παιδί για ’μένα. Το σπίτι του ήταν ανοιχτό σε φίλους και πατριώτες και πάντα έτρεχε για όλο το χωριό. Όλα περνούσαν απ’ το χέρι του. Όχι μόνο πρόσφερε σ’ εμένα, αλλά και σε όλους. Εγώ Ασημάκη μου, πάντα σε αγαπούσα και σ’ εκτιμούσα κι ακόμα σ’ αγαπώ. Εκεί που είσαι πήγες και βρήκες τη μανούλα σου. Κι εγώ θα στέλνω τα χαιρετίσματά μου με τα σαρανταλείτουργα δύο φορές τον χρόνο, ως δώρο μου για ’σένα. Πήγες και βρήκες τον φίλο σου τον Δημητράκη τον Φιλίππου που κάνατε παρέα κι ανοίγατε τα σπίτια σας χειμώνα-καλοκαίρι. Έφυγε κι η Ρούλα μας που ήταν με το χαμόγελο πάντα στα χείλη. Έφυγε κι ο Κώστας ο Σκρέκης που έδινε κι αυτός ζωή στο χωριό· όλοι μέσα σε μια πενταετία. Ασημάκη μου δεν θα ξεχάσω το ωραίο χορταστικό παγωτό που έφτιαχνες. Καλό παράδεισο Ειρήνη Παπανδρέου
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΣΟΔΩΝ-ΕΞΟΔΩΝ 2021
ΤΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΑΦΝΑΙΩΝ ΔΩΡΙΔΑΣ – 1935 ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΣΑΣ ΕΥΧΕΤΑΙ ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΣΑΣ ΕΥΧΕΤΑΙ
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ Διηγήσεις και Μύθοι για τα Βαρδούσια
Γενικά για τα βουνά υπάρχει πλήθος μύθων και παραδόσεων που αναφέρονται σε διάφορες δοξασίες ή σε γεγονότα της ζωής που τα τύλιξε ο μύθος και μ’ αυτή τη μορφή έφτασαν μέχρι σήμερα. 1. Διαδεδομένος μύθος που σε πολλούς ήταν πιστευτός, ήταν αυτός του καλογέρου που ασκήτευε στην κορυφή του βουνού, σε κάποια σπηλιά. Μύθος κοινός αναφερόμενος σε πολλά ελληνικά βουνά. Για τα Βαρδούσια αναφέρονται δύο τέτοιες τοποθεσίες. Μια κοντά στην κορυφή του Κόρακα, στην Ασκητότρυπα και μία Βελούχοβο, πηγή: topoguide.gr στο Μοναστηράκι, κοντά στην καρυά της Αρτοτίνας. Μύθος αναφέρει ότι κάποιος καλόγερος που ασκήτευε εκεί κάποιον χειμώνα πέθανε. Βρήκαν γραμμένα λοιπόν, τα εξής: «ούτε από πείνα υπέφερα, ούτε από δίψα, παρά απ’ τη βουή του βουνού». 2. Για τα Βαρδούσια υπάρχει και άλλος μύθος που διηγείται το πως μοίρασαν το νερό υπογείως οι παλιοί κάτοικοι της Άνω Μουσουνίτσας και Συνέχεια στη σελ. 2
2
Ο ΔΑΦΝΟΣ
ΚΟ Ι Ν Ω Ν Ι Κ Α Ανακοίνωση
Λόγω ισχύος του Νόμου περί Προσωπικών Δεδομένων ανακοινώνουμε πως οι δημοσιεύσεις για τη στήλη των Κοινωνικών (γάμοι, γεννήσεις, βαφτίσεις, θάνατοι, επιτυχίες σε Σχολές και Τμήματα ΑΕΙ, απόκτηση πτυχίου κ.τ.λ.) θα γίνονται μόνο κατόπιν δικών σας γραπτών ενημερώσεών μας.
ΘΑΝΑΤΟΙ • Την 01/11/2021 απεβίωσε η συγχωριανή μας Αικατερίνη Φουρνάρου, σύζυγος Κωνσταντίνου και κόρη της Μαρίας Παπανδρέου. Το 40ήμερο μνημόσυνό της έγινε στις 05/12/2021 στο νεκροταφείο του Νέου Ηρακλείου. • Στις 24/01/2022 απεβίωσε η συγχωριανή μας Δήμητρα Μεντζάλη του Παναγιώτου (Βερούτη). Η Δήμητρα Μεντζάλη για πολλά χρόνια βοηθούσε στην έκδοση της εφημερίδας “Ο Δάφνος’’ δημοσιεύοντας άρθρα. • Στις 17/02/2022 απεβίωσε ο συγχωριανός μας Ασημάκης (Μάκης) Αλαφογιάννης του Θεόδωρου σε ηλικία 70 ετών. Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Δάφνου όπου τον συνόδευσαν οι οικείοι του, συγγενείς και μόνιμοι κάτοικοι του χωριού μας. Ο Μάκης διετέλεσε για πολλά χρόνια ταμίας στην Ένωση Δαφναίων και ήταν πάντα από τους πρώτους που συμμετείχαν σε όλες τις ενέργειες και δράσεις της Ένωσης. Η «Ένωση Δαφναίων Δωρίδας 1935» εκφράζει στους οικείους τους θερμά συλλυπητήρια.
Α Ν Α ΚΟ Ι Ν Ω Σ Η Η Ένωση Δαφναίων σας κάνει γνωστό ότι μετά την εκλογή του νέου Διοικητικού Συμβουλίου της έχει προβεί στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να προσπαθήσουμε να ανοιχτούν τραπεζικοί λογαριασμοί στο όνομα της Ένωσης Δαφναίων και όχι στα ονόματα μελών του Δ.Σ. ώστε να μην χρειάζεται κάθε φορά που εκλέγεται νέο Δ.Σ. να αλλάζουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί. Καθώς οι τράπεζες υπολειτουργούσαν το τελευταίο διάστημα λόγω του νέου ιού Covid-19 η διαδικασία δεν έχει προχωρήσει. Έως ότου ανοιχτούν οι νέοι λογαριασμοί όσοι επιθυμείτε να καταθέσετε τις συνδρομές στην Ένωση, Εφημερίδα “Ο Δάφνος’’ και λοιπές προαιρετικές συνδρομές-δωρεές να χρησιμοποιείτε τον αρχικό λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας με ΙΒΑΝ λογαριασμού GR3401100790000007997214601 ο οποίος παραμένει ακόμη ενεργός. Επίσης παρακαλούμε τα μέλη που καταθέτουν χρήματα (συνδρομές-προσφορές-δωρεές) να έχουν υπ’ όψη τους τον παραπάνω τραπεζικό λογαριασμό, να βάζουν ως αιτιολογία το ονοματεπώνυμό τους και μετά την κατάθεσή τους να τηλεφωνούν και στο τηλέφωνο Αποστολοπούλου Χαρίκλεια: 6976725268 γιατί από το βιβλιάριο και μόνο δεν φαίνονται πάντα τα ονόματα και οι καταθέσεις για να σας στείλουμε την απόδειξη. Τέλος για όσους αλλάζουν διεύθυνση κατοικίας ή τηλεφωνικούς αριθμούς παρακαλούνται να μας ενημερώνουν έγκαιρα τηλεφωνικά για να τους στέλνουμε την εφημερίδα και να τους βρίσκουμε στη νέα διεύθυνση και τηλέφωνα.
Ο
Δ ΑΦΝΟΣ
Τρίμηνη έκδοση Ιδιοκτησία: Ένωση Δαφναίων Δωρίδας Στρατηγού Δαγκλή 81Α Τ.Κ.11145 Αθήνα Τηλ. Κιν. 6985955889 Α.Φ.Μ. 090167644 Εκδότης Ο Πρόεδρος της Ένωσης Διαμαντής Αθανάσιος Πολυκράτους 47, Τ.Κ. 18758 Κερατσίνι Τηλ. Κιν. 6985955889 Συνδρομή: Εσωτ. 10€, Εξωτ. 20€ Υπεύθυνοι Σύνταξης Φιλίππου Δημήτρης Κιν.: 6988658519 Παπανδρέου Ανδρέας Κιν.: 6970492944 Κωδικός εντύπου: 215305 Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν τις απόψεις του γράφοντος
Ηλεκτρονική σελιδοποίηση – Εκτύπωση Εκδόσεις – Γραφικές Τέχνες Καρπούζη Αριστέα & Υιοί Ο.Ε. Θεοδοσίου 23 Ίλιον Τ.Κ. 13121 Τηλ. 210 2619003 e-mail: karpouzi@otenet.gr
ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΠΡΟΣΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Να καθαρίζετε την άμμο από τα κεριά, διότι δεν υπάρχουν υπάλληλοι καθαριότητας εντός της εκκλησίας. Όταν θυμιατίζετε, να βάζετε το θυμιατό στον δίσκο στο μανουάλι κι όχι στα σκαλοπάτια της πύλης του ιερού. Υπάρχει κίνδυνος φωτιάς. Για την εκκλησία της Παναγίτσας στο Κοιμητήριο: Επειδή υπάρχει πληθώρα εικόνων (Παναγίτσες) εντός της εκκλησίας, προτιμούμε αντί για αγορά εικόνων, τα χρήματα αυτά να διατίθενται για τη συντήρηση των εκκλησιών. Εδώ και 30 χρόνια περίπου, προσφέρω εθελοντική εργασία εξαιτίας της απέραντης αγάπης και σεβασμού προς τους συνανθρώπους μου και προς τις εκκλησίες μας. Γι’ αυτόν τον λόγο, εάν έχω παραλείψει το οτιδήποτε, παρακαλώ να με ενημερώσετε.
Με εκτίμηση Ειρήνη Παπανδρέου • Πρεσβυτέρα Γιαννίτσα Διαμαντή του Παναγιώτη: εις μνήμην της κόρης της και του πατέρα Παναγιώτη 40 ευρώ. • Σκρέκη Ασημίνα του Αριστείδη: εις μνήμην του γιού της Χρήστου και του αδελφού της Κων/νου 100 ευρώ. • Σκρέκης Γεώργιος του Αριστείδη: εις μνήμην των γονέων του 100 ευρώ. • Ασφή Μαρία του Γεωργίου: εις μνήμην του συζύγου της 50 ευρώ. • Ασφή Καίτη του Γεωργίου: υπέρ υγείας της οικογένειάς της 20 ευρώ. • Κυλάφη Παρασκευή του Χρήστου: υπέρ υγείας της οικογένειάς της 50 ευρώ. • Σκρέκης Σπύρος του Νικολάου και σύζυγος Παναγιώτα: υπέρ υγείας της οικογένειάς τους 50 ευρώ. • Σκρέκης Νίκος του Ιωάννη: υπέρ υγείας της οικογένειάς του 50 ευρώ. • Σκρέκη Δήμητρα του Κων/νου: υπέρ υγείας της οικογένειάς της 40 ευρώ. • Ρήγα Λιλή: υπέρ υγείας της οικογένειάς της 100 ευρώ. • Τσώλης Νικόλαος και σύζυγος Ευσταθία: υπέρ υγείας της οικογένειάς τους 50 ευρώ. • Μπράτσου Μαρία: εις μνήμην του συζύγου της 50 ευρώ. • Πολέμη Ιωάννα: εις μνήμην του αδελφού της Κων/νου 50 ευρώ. • Ανώνυμη: κουβαδάκια για την εκκλησία 30 ευρώ. • Ραπτοδήμος Γεώργιος και σύζυγος Χρυσούλα: εις μνήμην του αδελφού του Στέλιου 50 ευρώ. • Ασφής Ιωάννης και σύζυγος Ελένη: υπέρ υγείας της οικογένειάς τους και για την εκκλησία 150 ευρώ. • Ανώνυμη: για την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη 250 ευρώ. • Ειρήνη Παπανδρέου: κατασκευή/συντήρηση εκκλησίας της Παναγίτσας 550 ευρώ.
ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ – ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΗ 2021 ΝΙΧΩΡΙΤΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ................ 25€ ΑΣΦΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ........................ 25€ ΑΛΑΦΟΓΙΑΝΝΗΣ ΔΡΟΣΟΣ .......................................... 25€
ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ – ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΗ 2022 ΑΛΑΦΟΓΙΑΝΝΗΣ ΔΡΟΣΟΣ .......................................... 25€ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΜΑΡΙΑ ................................................ 25€ ΜΑΡΠΙΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ .................................................. 25€ ΜΑΡΠΙΝΗ ΔΙΟΝΥΣΙΑ .................................................. 15€ ΦΟΥΡΝΑΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ .......... 30€ ΛΑΓΟΥΔΗΣ ΝΙΚΟΣ ...................................................... 50€
Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 - Ιανουάριος 2022
Διηγήσεις και Μύθοι για τα Βαρδούσια
Συνέχεια από τη σελ. 1
Βελούχοβου. Έβαλαν στον αγωγό της Άνω Μουσουνίτσας τραγόμαλλα που τα στούπωσαν και έτσι λιγόστεψε η ροή του νερού. Για το νερό αυτό γράφει ο Αθανάσιος Ευστ. Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Η κοινότητα Αθανασίου Διάκου (πρώην Άνω Μουσουνίτσα)»: το χωριό μας έχει πολλά νερά, τα οποία πηγάζουν από πολλές πηγές, μεγαλύτερη των οποίων είναι το Κεφαλόβρυσο. Το νερό κατά τις αφηγήσεις φθάνει στο Κεφαλόβρυσο από ένα υπόγειο ποτάμι, το οποίο με διακλάδωσή του τροφοδοτεί το Βελούχοβο (Κάλλιο Δωρίδας). Οι συγχωριανοί μας αφηγούνται πολλά γι’ αυτό το υπόγειο ποτάμι. 3. Άλλος μύθος για τα Βαρδούσια λέει αναφερόμενος στα νερά του βουνού. Έρχονταν ξένοι να μετρήσουν τις πηγές. Όλη μέρα περπατούσαν και τις μετράγαν, αλλά μόλις νύχτωνε ερχόταν μια Λάμια και τους έτρωγε. Έτσι κανείς δεν μπορούσε να μάθει πόσες πηγές είχε το βουνό. Μια φορά ξεκίνησαν δύο μαζί και τη νύχτα κοιμήθηκαν ανάποδα, το κεφάλι του ενός στα πόδια του άλλου. Όταν τους είδε η Λάμια είπε: «Σαράντα πηγές φυλάω και εκατό βρυσούλες, τέτοιο τέρας με δύο κεφάλια πρώτη φορά βλέπω». Δεν τους πείραξε. Έτσι έμαθαν τις πηγές των Βαρδουσίων. Πηγή: Εφημερίδα “Κονιάκος” Αρ. Φύλλου 117 (ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2021)
Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Φωκίδας Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΠΠ), αποτελούν ένα διεθνές δίκτυο περιοχών που είναι ζωτικές για την διατήρηση παγκοσμίως απειλούμενων ειδών, ενδημικών ειδών ή ειδών πουλιών που εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους βιοτόπους για την επιβίωσή τους. Το δίκτυο αυτό φιλοδοξεί να εξασφαλίσει στα πουλιά κατάλληλους τόπους για αναπαραγωγή, διαχείμαση, ή στάση κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρόμων. Οι περιοχές αυτές έχουν αναγνωριστεί με βάση καθαρά επιστημονικά κριτήρια και στην Ελλάδα υπάρχουν 208. Το να γνωρίζουμε που βρίσκονται αυτές οι περιοχές και ποια είναι η αξία τους σε σχέση με τα είδη πουλιών που φιλοξενούν είναι το πρώτο βήμα για να συμμετάσχουμε στη διατήρησή τους. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία συμμετέχει στο πρόγραμμα αναγνώρισης, καταγραφής και παρακολούθησης των ΣΠΠ στην Ελλάδα με στόχο την προώθηση των κατάλληλων μέτρων διατήρησης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το Πρόγραμμα των ΣΠΠ της Ορνιθολογικής είναι μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος της BirdLife International (Important Bird Areas/IBAs), μια παγκόσμια πρωτοβουλία που στοχεύει στην καταγραφή και προστασία όλων των περιοχών που είναι ζωτικές για την διατήρηση των πουλιών του πλανήτη. Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά στη Φωκίδα • Όρος Βαρδούσια • Όρος Γκιώνα, Χαράδρα Ρεκά, Λαζόρεμα και Βαθιά Λάκκα • Νότιο και Ανατολικό τμήμα του Όρους Παρνασσός • Γαλαξίδι Πηγή: http://orinidorida.blogspot.com
Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 - Ιανουάριος 2022
“Ο γαλατάς, φρέσκο, ολόπαχο γάλα!”
Το μεταφορικό του μέσο ήταν ένα υποζύγιο (γάιδαρος ή μουλάρι, μερικές φορές ρυμουλκούσαν και ανοικτή ή κλειστή ελαφριά άμαξα) και αργότερα το ποδήλατο ή μηχανοκίνητο δίτροχο. Στην Ελλάδα και ειδικότερα στα αστικά κέντρα του 18ου αιώνα, (Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα κ.λπ.) το επάγγελμα αυτό ασκούσαν μικροποιμένες που περιφέρονταν γύρω από τις πόλεις με τα αιγοπρόβατά τους τα οποία και άρμεγαν οι ίδιοι προ του αγοραστή ή κάποιοι βοηθοί τους. Οι πλανόδιοι αυτοί γαλακτοπώλες εκτοπίστηκαν από τους εγχώριους "γαλατάδες" που προέρχονταν κυρίως από τη Δωρίδα, (που ήταν τότε, επίσημα, επαρχία της Φωκίδας), όπου από ποιμένες εξελίχθηκαν σε γαλατάδες. Στα μέσα του 19ου αιώνα το επάγγελμα του γαλατά ασκούσαν κυρίως Στερεοελλαδίτες που κατάγονταν κυρίως από τα χωριά Λιδωρίκι, Αρτοτίνα, Μουσουνίτσα, Γρανίτσα, Βοστινίτσα, Κωστάριτσα κ.ά. Στη δεκαετία του 1950 οι τελευταίοι πλανόδιοι γαλατάδες που διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους με τη λέξη "γαλατάς!" ή μόνο την κατάληξη "τας!" μετέφεραν το γάλα σε μεταλλικά κυλινδρικά δοχεία (σε πολλά μέρη της Ελλάδας τα ονομάζουν «γκιούμια») και το μοίραζαν στις γειτονιές χύμα σε οκάδες ή δράμια. Στην αρχή της δεκαετίας του 1960 η διάθεση του γάλακτος άρχισε να γίνεται σε γυάλινες φιάλες που διανέμονταν παστεριωμένο γάλα, κάθε πρωί στις διάφορες γειτονιές με διάφορα μέσα, ποδήλατα ή τρίκυκλες μοτοσικλέτες, όπως συνεχίζεται σήμερα η διάθεση των φιαλών γκαζιού. Όμως μετά από μια σειρά αγορανομικών διατάξεων στη δεκαετία του 1970 απαγορεύθηκε και ο τρόπος αυτός, της πλανόδιας διάθεσης, προκειμένου να διασφαλισθεί περισσότερο η ποιότητα και η υγειονομική ασφάλεια των προς διάθεση γαλακτοκομικών προϊόντων με περιορισμό τόσο στο χρόνο της διάθεσης, (ημερομηνία λήξης), όσο και από συγκεκριμένα μόνο καταστήματα που είναι εφοδιασμένα με κατάλληλα ψυκτικά μέσα. Ο γαλατάς ήταν ο πρώτος πλανόδιος μικροπωλητής της ημέρας. Φόρτωνε τα γκιούμια με το φρέσκο γάλα στο γαϊδουράκι του και ξεκινούσε πρωί-πρωί απ’ το χωριό του για την πόλη. Έπρεπε να προφτάσει να εξυπηρετήσει όλους τους πελάτες. Την ίδια πάντα ώρα, πιστός στο ραντεβού, έδενε σε κάποιο δέντρο το ζώο του και ξεκινούσε το μοίρασμα. Έπαιρνε στο ένα χέρι το γκιούμι (βαθύ μπακιρένιο σκεύος με στόμιο) και στο άλλο τη μικρή κούπα, που ζύγιζε 1/2 της οκάς και χτυπούσε τις πόρτες. (Σήμερα αν κάποιος σου χτυπήσει πρωί-πρωί την πόρτα, σίγουρα δεν είναι ο γαλατάς!). Στην περίοδο της Χούντας λέγανε για "αστείο", ότι ήταν η Ασφάλεια και έπρεπε να είχες τη βαλίτσα σου έτοιμη για "μακροχρόνιες διακοπές"! Ήξεραν οι νοικοκυρές κι έβγαιναν με την μπακιρένια κανάτα ή την κατσαρόλα στο χέρι. Μερικές πάλι για να μη σηκωθούν απ’ το κρεβάτι, άφηναν στην εξώπορτα το κατσαρολάκι να το γεμίσει ο γαλατάς. Το γέμιζε αυτός και έβαζε και μια πέτρα από πάνω για να μην αναποδογυρίσει το σκεύος καμιά γάτα. Ο γαλατάς είχε καθημερινά τη δική του πελατεία, επειδή όμως πάντα έβρισκε και γυναίκες που του ζητούσαν γάλα σε έκτακτες περιπτώσεις, φρόντιζε να έχει μαζί του και λίγο παραπάνω γάλα. Αν τύχαινε και του περίσσευε γάλα, τότε έπαιρνε τους δρόμους φωνάζοντας: "Ο γαλατάς! Φρέσκο, ολόπαχο γάλα!" μέχρι να το πουλήσει όλο και να γυρίσει στο χωριό του. Τα χωριά γύρω από τη Θεσσαλονίκη τότε είχαν πολλή κτηνοτροφία. Αγελάδες, πρόβατα, κατσίκες. Άρμεγαν πρωί και βράδυ, κρατούσαν αυτό που ήταν να κάνουν τυρί ή γιαούρτι και το υπόλοιπο το πουλούσαν. Ο κόσμος στην πόλη το αγόραζε, επειδή ήταν φρέσκο και ολόπαχο. Δεν είχε καμιά σχέση μ’ αυτό που πίνουμε σήμερα. Μερικοί πουλούσαν το γάλα με τη Σούστα, κι άλλοι πιο εφευρετικοί πουλούσαν... φρέσκο γάλα και αγνό, επί τόπου αρμέγοντας τις γίδες τους μπροστά στις κυράδες... κι εν τούτοις νερωμένο! Αν διερωτηθείτε πως τα κατάφερναν να τις ξεγελούν; πολλά λέγονται για τα τρικ που χρησιμοποιούσαν. Μερικοί για παράδειγμα έκρυβαν ένα μικρό φλασκί με νερό κάτω από την κάπα στη μασχάλη τους και την κατάλληλη στιγμή άδειαζαν λίγο απ’ το περιεχόμενο στο κατσαρόλι της πελάτισσας... έτσι για να μην το πάρει ανόθευτο! Αυτοί οι γραφικοί τύποι που τριγυρνούσαν χαρούμενοι τις γειτονιές της Αθήνας διαλαλώντας στεντόρεια τη φωνή το προϊόν: "Γάλααα, Γιαούρτι πρόβειοοο!, γιαούρτι Σιλιβριανόόό" χάθηκαν για πάντα. Πολλοί έγιναν μαγαζάτορες κι άνοιξαν Γαλακτοπωλεία, μερικοί μάλιστα μεγαλούργησαν. Ποιος δε θυμάται το Ζαχαροπλαστείο του Ζαβορίτη στο Σύνταγμα ή το Ζαχαροπλαστείο του Βασίλη Ασημακόπουλου στη Χαριλάου Τρικούπη που ακόμη και σήμερα είναι μια ανθούσα επιχείρηση όπως και του Φιλίππου στην πλατεία Χαλανδρίου. Μέχρι τη δεκαετία του ’70 περνούσαν ακόμη γαλατάδες απ’ τις γειτονιές. Με τη λειτουργία όμως των εργοστασίων γάλακτος, χάθηκαν. Από το Facebook
Ο ΔΑΦΝΟΣ
Εμφύλιος στη Φωκίδα: Οι δασκάλες
3
Στα χρόνια του Εμφυλίου, η μικρή Σοφία Σκρέκη φεύγει από τον Δάφνο Φωκίδας με τα μουλάρια για να αγοράσει προμήθειες σε ένα άλλο χωριό. Όσα βλέπει στον δρόμο, μένουν για πάντα στη μνήμη της. Εγώ θυμάμαι, παιδάκι, που χτυπάγανε την καμπάνα, ας πούμε, νύχτα, δώδεκα η ώρα και λέγανε ότι: «Πρέπει να μαζευτείτε με τα μουλάρια στο σχολείο, γιατί θα πάμε στο Λιδορίκι». Και να πάρουμε στο… εκεί ήταν το μονοπώλιο που είχε πετρέλαιο, σαπούνι, αλάτι. Αυτοί ‘θελαν αλάτι πιο πολύ να πάνε που μαγείρευαν, που κάνανε, και μας σηκώνανε νύχτα. Τώρα, για να μην πάνε εμένα τα αδέρφια μου, τότε γινόταν και τα παίρνανε τα αγόρια με τους αντάρτες, έστελνε η μάνα μου εμένα. Εγώ ήμουνα και μικρή. Νύχτα φορτώναμε το αλάτι. Από εκεί έπρεπε να το πάμε σε ένα άλλο μέρος, να το παραλάβουνε άλλοι, δηλαδή δε σε αφήνανε να πας κατευθείαν. Κι από εκεί οι άλλοι, να το πάρουν, να το πάνε στο αρχηγείο. Εμείς ήμασταν παιδάκια τώρα. Σηκωνόμασταν, θυμάμαι την πρώτη φορά που είχα πάει νύχτα στο αυτό, προσκύναγα. Όπως πηγαίναμε, σε ένα μέρος ήτανε βράχος. Είχα μπει κι εγώ από πάνω από το μουλάρι καβάλα, κάνω έτσι να πέσω, ήταν ένας πιο πίσω μου ας πούμε πιο μεγάλος, με κρατάει με την γκλίτσα, πετιέμαι εγώ, τώρα μικρό παιδί. Πήγαμε στο, τότε είχαμε πάει στο Κροκύλειο, αυτή τη νύχτα. Φορτώσαμε, φεύγουμε. Στο δρόμο ήτανε κάτι μικροί που τους λέγανε «γαβριάδες». Αυτοί τώρα οι γαβριάδες ήταν που, δηλαδή, άμα έκανες εσύ κάτι, ξέρω ‘γω, σε καθάριζαν. «Θα δούμε τις δασκάλες! Θα δούμε, προχωράτε, θα δούμε τις δασκάλες!». Εγώ παιδάκι, έλεγα κι εγώ, ποιες δασκάλες; Όπως προχωράγαμε στο δρόμο, βλέπουμε: Μάνα και κόρη, τις είχαν γυμνές. Μαχαιρωμένες, με πλάκες στα στήθια, με αλάτι, με τις κοτσίδες έτσι, μπροστά. Αυτά ήτανε για να τα βλέπεις, να φοβάσαι. Και γι’ αυτό μας θέλαν να τις δούμε. Όπως προχωράμε, θυμάμαι, ερχόντουσαν τα αεροπλάνα από πάνω, κυνηγάγαν τότε για τους αντάρτες κι έρχονταν αεροπλάνα από πάνω. Μας λένε τώρα οι αντάρτες: «Κρυφτείτε μες στα δέντρα!». Πάμε να κρυφτούμε, τώρα τα μουλάρια μείνανε. Τα αεροπλάνα μας είδανε αλλά δε χτυπήσανε, γιατί σου λέει είναι, ας πούμε, και κόσμος από τα χωριά, δε χτυπήσανε. Φεύγουμε, πάμε, να πάμε το αλάτι στο χωριό. Λέει: «Δε θα το πάτε στο χωριό, θα το πάμε στο βουνό απάνω». Εμείς τώρα παιδάκια. Λέει τώρα μία αυτή που ήταν οργανωμένη, αυτή έκανε πιο πολύ τις οργανώσεις, ήταν γραμμένη στο αντάρτικο, ήτανε. Λέει: «Αυτά να τα αφήσουμε, είναι παιδιά». Ήμασταν τρία μικρά. «Να τα αφήσουμε να φύγουνε». Λέει αυτός, όμως: «Θα τα αφήσουμε, αλλά θα πάνε από άλλον δρόμο για να μην τα παρακολουθήσουνε». Λέμε: «Εντάξει». Εμείς δεν ξέραμε τώρα τον άλλο δρόμο. Αντί να πάμε στο χωριό, πηγαίναμε προς το άλλο χωριό. Λέμε τώρα και τα τρία, δεν ξέραμε, λέμε πού είμαστε; Καθίσαμε, ήταν μεσημέρι. Αφού φύγαμε από το βράδυ, τη νύχτα στις δώδεκα, μετά γυρίζαμε μεσημέρι, την άλλη μέρα. Όπως καθόμασταν από κάτω σε ένα δέντρο, μας πήρε ο ύπνος. Όπως μας πήρε ο ύπνος, η μια κοπέλα όπως κοιμότανε, πάει ένα φίδι στο πόδι. Το
ένιωσε, σηκώνεται, πετιέται απάνω, μας λέει: «Φύγετε! Το φίδι!». Αφήνουμε τα μουλάρια, φεύγουμε. Πάμε στο χωριό χωρίς τα μουλάρια. Πήραμε το ποτάμι να βρούμε το δρόμο, να κάνουμε. Πάω στο χωριό εγώ, μικρή. Εγώ από τις δασκάλες είχα πάθει, φαίνεται. Με βάζει η μάνα μου να κοιμηθώ. Σηκώθηκα να κοιμηθώ, τώρα μέρα ήταν. Ήτανε δύο θειάδες μου κι η μάνα μου καθόντουσαν, γιατί κάτι έπαθε το κορίτσι, δεν είναι καλά το κορίτσι. Σηκώνομαι, με συγχωρείς, όπως ήμουνα κι εγώ, ας πούμε, δεν καταλάβαινα, κατεβάζω να πάω να κατουρήσω μέσα, μπροστά τους. Λέει η μάνα μου: «Τι κάνεις;» Λέει η θειά μου τώρα: «Μην του μιλάς, το παιδί. Έπαθε το παιδί, μην του μιλάς». Σηκώνομαι εγώ, παίρνω μετά, βγαίνω έξω, παίρνω το δρόμο, έφευγα. Μετά συνειδητοποίησα, όταν πήγα στη βρύση, ότι κάτι δεν πάει καλά. Γυρίζω πίσω, τότε άρχισα να συνέρχομαι φαίνεται. Πάω πάνω στο σπίτι, βάζω τα κλάματα, λέω της μάνας μου: «Οι δασκάλες!» να λέω εγώ. «Ποιες δασκάλες, παιδάκι μου;». «Οι δασκάλες!» Αυτό μου είχε μείνει. Κι ακόμα μου έχει μείνει, με τις δασκάλες. Εν τω μεταξύ μετά έρχεται ο στρατός. Το χωριό το δικό μας είναι κάτω. Είναι απότομο, κάτω. Ο στρατός ήταν εδώ. Στο χωριό τώρα μέσα, ήταν αντάρτες. Χτυπάει, όλο την καμπάνα, ας πούμε, χτυπάγανε: «Μπείτε μέσα στα σπίτια σας, γιατί θα γίνει μάχη!» ας πούμε, που θα χτυπάγαν τους αντάρτες. Εμάς τώρα, μέσα στο σπίτι μας ήταν αντάρτες. Γιατί κάθε σπίτι μπαίνανε μέσα. Έπρεπε να τους ταΐσεις, έπρεπε διάφορα πράγματα. Και τους έκρυβες κιόλας. Αφού χτυπήσαν, λέει η μάνα μου: «Τώρα τι; Πού; Κατεβείτε κάτω, στο κατώι». Ήταν και μία γυναίκα που ήταν έγκυος στο αντάρτικο. Της λέει η μάνα μου, της λέει: «Κάτσε εσύ, εγώ θα πω ότι είσαι δικιά μας. Θα φορέσεις…» «Όχι» λέει. Φορούσε στρατιωτικά, όπως λες, αυτά τα αντάρτικα, που είχανε τα δίκοχα, θυμάμαι, τα όλα, ας πούμε, τα όπλα είχανε. Λέει: «Όχι, δε θα καθίσω». Της λέει: «Κάτσε, κορίτσι μου», της λέει. Ήταν με την κοιλιά, έτσι. «Όχι!» Σηκώνονται. Να χτυπάνε τώρα ο στρατός από πάνω, οι αντάρτες από το άλλο μέρος. Γινόταν, ξες, μέσα στο χωριό, δεν μπορούσες ούτε να κουνηθείς, να βγεις έξω, φοβόσουνα. Σηκώνονται, φεύγουνε οι αντάρτες. Να βλέπουμε τώρα τις σφαίρες και να τους χτυπάνε. Τότε τους είχαν θερίσει όλους μέσα, στο «απαγορευμένο», που το λέγαμε. Τους καθαρίσανε. Πηγή: www.istorima.org
4
Ο ΔΑΦΝΟΣ
Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 - Ιανουάριος 2022
Εμφύλιος στη Φωκίδα: Ο Άρης
Στα χρόνια του Εμφυλίου, ο εθνικός στρατός καταδιώκει τους αντάρτες στον Δάφνο Φωκίδας. Το βράδυ της Ανάστασης, η Σοφία Σκρέκη αντικρίζει για πρώτη φορά τον Άρη Βελουχιώτη.
Μετά, αφού τελείωσε, ας πούμε, το χτύπημα, ήταν ένας κακομοίρης τσοπάνης με τα πρόβατα και καθότανε να φυλάει τα πρόβατά του. Γιατί τον είδε τώρα ο στρατός, του ρίχνει, τον σκότωσε. Ξέρεις τώρα στο χωριό, μικρό το χωριό... «Σκοτώσανε τον Κοντογιάννη! Σκοτώσανε τον Κοντογιάννη!». Χαμός να γίνεται, αυτά. Τότε μίσησαν και τον στρατό, παρόλο που ήτανε, ας πούμε, εθνικόφρονοι. Είχαν αρχίσει, σου λέει, χτυπάνε. Που με τους αντάρτες, βέβαια, εμάς δε μας είχε χτυπήσει κανείς. Έρχεται ο στρατός κάτω. Λέει ο στρατός: «Ποιος τους είχε μες στο σπίτι; Ποιος τους τάιζε;». Εν τέλει, μετά μάθαμε ότι τους είχανε καθαρίσει τους αντάρτες όλους. Εν τω μεταξύ, στο χωριό τι είχανε κάνει; Είχαν οι αντάρτες μία λίστα που έγραφαν, ας πούμε: «Εσύ τώρα, Δημήτρη, θα φέρεις το ψωμί». «Εσύ, το κρέας». «Εσύ, το έτσι…» «Όταν σε φωνάξουμε το βράδυ και πούμε ότι πρέπει να φέρετε φαγητά στη Γκιώνα» -που είχαν το επιτελείο- «εσύ θα μαζέψεις το ψωμί». Ο καθένας είχε,
ας πούμε, το πόστο του. Ήτανε από το χωριό μας όλοι οι τσοπάνηδες γραμμένοι. Και το κράταγε το χαρτί ένας. Αυτός τώρα ερχόταν από τα πρόβατα, τον πιάνουν στον Προφήτη Ηλία ο στρατός. Γιατί που φύγανε οι αντάρτες, μετά μπούκαραν ο στρατός. Ερχόταν ο άνθρωπος από τα πρόβατα. Τον πιάνουνε, του λένε: «Πού πάνε; Πού φύγανε οι αντάρτες;». Λέει: «Δεν τους είδα». Δεν μπορούσες να πεις. Αλλά κι εκτός αυτού κι ανθρώπινο ήταν, δεν μπορούσες να μαρτυρήσεις. Και να βγάλουν τη λουρίδα τώρα και να χτυπάνε. Για να μαρτυρήσει αν είδε τους αντάρτες. «Δεν τους είδα!». Σκέψου, έφαγε τόσο ξύλο ο άνθρωπος, τον είχανε κάνει μαύρο, ο στρατός. Όταν ήρθαν στο χωριό του κάνανε έφοδο, το βρίσκουνε το χαρτί, τον κατάλογο, έρχονται στο χωριό. Aυτός ο άνθρωπος ήτανε του πεθαμού, δηλαδή μετά από ένα χρόνο πέθανε. Μετά, χτυπάνε την καμπάνα ότι όλοι οι τσοπάνηδες να έρθουνε στο
χωριό, όλοι. Ήταν κι ο πατέρας μου, όλους, κάθε ένας είχε. Ήρθαν στο χωριό, ήταν ο στρατός, λέει: «Θα σας πάρουμε κατευθείαν για φυλακή. Θα πάτε στη Γυάρο». Kλάματα τώρα, ξέρεις, στο χωριό, αυτά… «Τα πρόβατα βρε παιδιά...» «Όχι», λέει, «θα σας πάρουμε, γιατί είσαστε οργανωμένοι». Μείνανε όλο οι γυναίκες με τα πρόβατα. Μας πρόσεχαν, μετά, οι αντάρτες. Έρχονταν, μας βοηθάγανε, ξέρεις, γιατί ήμασταν οι δικοί τους. Το Πάσχα, θυμάμαι, νύχτα, δεν είχαμε παπά. Πήγαμε στην εκκλησία για να πούμε το «Χριστός Ανέστη» κι ήταν ένας που ήτανε ψάλτης. Όμως, παιδάκια τώρα εμείς, είχαμε πάει και καθόμασταν στα στασίδια και έψελναν τώρα οι χωριανοί, ας πούμε. Ήταν ο μπάρμπα-Θανάσης αυτός και λέει: «Τώρα τι να πούμε παιδιά; Λάβετε φως!» Μόνο αυτό δεν ήταν. Κι εκείνη την ώρα ανοίγει η πόρτα της εκκλησίας, νύχτα. Εκεί κάνανε ακριβώς, ας πούμε, όπως ήτανε τα πραγματικά, ας πούμε, δεν αλλάζανε ούτε ώρες, ούτε τίποτα. Κι ανοίγει η εκ-
κλησία και μπαίνουν μέσα δυο-τρεις αντάρτες. Παγώσαμε. Τότε πρωτοείδα τον Άρη. Ήταν ο Άρης και κάνα-δυο άλλοι. Λοιπόν, μπαίνει και παίρνει αυτός το και διάβαζε, γιατί ο Άρης ήτανε δάσκαλος. Δε θα ξεχάσω τη φωνή του που έψελνε. Όλοι μείναμε με το στόμα ανοιχτό. Πηγή: www.istorima.org
Καφενείο - Ταβέρνα “Πλατεία Δάφνου”
Αγαπητέ επισκέπτη του Δάφνου το κατάστημα της πλατείας του χωριού μας παραδοσιακό “καφενείο - ταβέρνα” τώρα λειτουργεί με την αγαπητή συγχωριανή μας Αθανασία Διαμαντή και σας περιμένει.
Τηλέφωνο 6972130517