20
પંદર દિવસ પછી સૂર્યા આવી. ભાઈ તો એના એ જ હતા. રમતીવાળા બનાવ પછી તો એ કોઈ કંઈ પૂછતું તેનોય ઉત્તર આપતો નહીં. જમીને સીધો ખેતર ભણી રવાના થઈ જતો. સૂર્યા જો અંદરના ઓરડામાં હોય તો તે બહારના ખંડમાં બેસતો. એ બહાર આવે તો સત્ય ખેતરની વાટ પકડતો. માને ગંધ આવી ગઈ જ હતી. તે ઘણીવાર ધૂંધવાતી પણ એ તે શું કરી શકે એ સિવાય. એના બાપુજી આજ ે દાતરડાં કકરાવવા ગયા હતા. મા એકલી હતી. અચાનક સત્યને પેન સાંભરી. એણે મા પાસે માગણી કરી. `હશે, જોને કબાટમાં. તે દિવસે તેં તારા બાપુને નહોતી આપી ?’ કબાટ ફેં દયું. પેન તો ન મળી પણ ચાંલ્લાની નોટ મળી. કુ તૂહલવશ પોતાને કેટલો ચાંલ્લો મળ્યો છે, એ જોવાનું સત્યને મન થયું. આ લોકોએ...ને એણે ચાંલ્લાની રકમ જોતાં જોતાં એમાંથી એક કાગળ એને મળી આવ્યો. લલિતાના અક્ષરવાળો કાગળ અહીં ક્યાંથી ? તેણે વાંચ્યો. `તમે મારા પર ખોટો – સાવ ખોટો આક્ષેપ કરો છો. હં ુ તમારા ગામના કોઈ પણ મનુષ્યને ઓળખતી નથી. મારે કોઈ પુરુષ જોડે ઓળખવા જ ેવો સંબંધ નથી. હં ુ તો માત્ર શિક્ષિકા છુ ં એટલે મારા વિદ્યાર્થીઓને જ ઓળખું છુ .ં નિશાળના કર્મચારીઓને જ ઓળખું છુ .ં સત્યનું નામ મેં તમારે મોંએ જ અહીં સાંભળ્યું. એ પણ એમના લગ્નમાં તમે મને આમંત્રણ આપવા આવ્યાં એટલે, બાકી મારે –અમારે એવો કશો અજણતો કહી શકાય એવો પણ સંબંધ નથી. મેં એમને ક્યાંય જોયા નથી. એય મને ઓળખતા નથી.’ `ઓળખું છુ .ં ’ એણે કાગળ માને બતાવ્યો. `આને હં ુ ઓળખું છુ .ં તમે મારા પર શત્રુનું કામ કર્યું છે. એને તમે ફસાવી છે. એણે તમારું શું બગાડયું છે ?’