زیاتر له ١٠٠
رژێمی ئیسالمی‌و
قەیرانەکانی
هاواڵتیی کورد ...
سەرکوتکارییەکانی
عێراق
》2
》11
》5
لەکوردستاندا
》6-7
ته‌وه‌رەیەک ده‌رباره‌ی رۆشنبیرو رۆشنبیری
سەروتار
2011 ساڵی شۆڕش
dwaroj@komala.net
دوو هه‌فته‌نامه‌یه‌كی سیاسی گشتییه كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ده‌ریده‌كات ژماره ( )5٥دەوری دووەم ،ساڵی پێنجەم، ١٤ - 201٢/١/٤ی بەفرانباری 1390 نرخ 500 :دینار
سەرەڕای ئابلۆقە نێودەوڵەتییەکان هه‌ڕه‌شه‌كانی رژیمی ئێران بەردەوامە
ره‌زا که‌عبی به‌س���ته‌ڵەکی دیکتاتوری‌و ئیستبداد له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت له س���اڵی 2011توای���ه‌وه .النیکه‌م له‌مساڵدا شۆڕش‌و راپه‌رینه‌کانی واڵتانی عه‌ره‌بی‌و باک���وری ئه‌فریقا س���یمای سیاس���ی جیهانیان گ���ۆڕی .جارێک���ی دیکه‌و ل���ه کاتێک���دا که له‌و واڵتانه‌ی که‌مترین چاوه‌ڕوانی لێده‌کرا ،شۆڕش���ی جه‌ما‌وەری‌و ڕاپه‌رین‌و ئینقالب قس���هی یه‌که‌میان کرد‌و زلهێزه‌کانی جیه���ان به خێراییەکی به‌رچاو کش‌و مات بوون‌و زۆر زوو ده‌ستیان له پشتیوانی هاوپه‌یمانه ده‌یان ساڵه‌کانیان هه‌ڵگرت. ،2011س���اڵی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‌و س���اڵی شۆڕش‌و ساڵی گۆڕینی سیمای قاره‌ی ئاسیاو به تایبه‌ت باکوری ئه‌فریقا‌و واڵتانی عه‌ره‌بی بوو که سه‌رتاس���ه‌ری سه‌ده‌ی بێست نه‌ک ته‌نیا دووربوو له هه‌رچه‌ش���نه ش���ه‌پۆلێکی جه‌ماوه‌ریی ،بەڵکو پێگه‌ی کۆنه‌په‌رەس���تی‌و هێمای مانه‌وه‌ی دونیای کۆن بوو. ش���ۆڕش‌و راپه‌ڕینه‌کان���ی به‌ه���اری عه‌ره‌ب���ی، رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی هه‌ژاند ،ئهو ناوچه‌یەی که کانگای و‌زه‌ی جیهان���ی له خۆیی کۆکردوه‌ته‌وه‌و له ئابووری جیهان قس���هی یه‌ک���ه‌م ده‌کا‌و پاش شه‌ڕی دووهه‌می جیهانی زۆرترین شه‌ڕی گه‌وره‌ی به خۆوه بینی���وه .رژیمه‌کانی عه‌ره‌بی‌و باکووری ئه‌فریقا پێگه‌ی زلهیزه‌کان بوون‌و پێگه‌ی زلهێزه‌کان له رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست پێگه‌ی جیهانیی ئه‌وانی دیاری ک���ردووه .ئینق�ل�اب‌و راپه‌ڕینه‌کانی 2011 ئه‌م س���یما‌و ئه‌م پێوانانه‌ی تا ڕاده‌‌ەکی به‌رچاو گۆڕی���ی .کۆتاییهێنان به ده‌س���ه‌اڵتی حوس���نی موب���اره‌ک ل���ه 18رۆژدا ک���ه هێم���ای واڵتانی عه‌ره‌بی‌و به ناوبانگترین پێگه‌ی ئه‌مریکا‌و رۆژئاوا بوو ،س���ڕینه‌وه‌ی به خێرایی قه‌زافی‌و بن عه‌لی‌و هه‌وڵدانی به په‌له‌‌و به ش���پرزه‌یی یان بۆ ڕێگرتن له قوڵبونه‌وه‌ی زۆرتری راپه‌ڕینه‌کان یان هه‌وڵدان ب���ۆ دانانی هاوپه‌یمانانی نوێ ،هه‌مووی نیش���ان ده‌دا که ئهوه بینای���هی که زلهێزه‌کان بۆ ده‌یان ساڵ له رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست سیاست‌و ملمالنێی خۆیانیان له س���ه‌ر دامه‌زرانبوو چ به هاسانی له به‌رابه‌ر ش���ۆڕش‌و ڕاپه‌رینی جه‌ماوه‌ری هه‌ره‌سی هێنا2011 .و شۆڕش���ه‌کانی جارێکی تر نیشانیدا ک���ه وه‌ک هه‌موو مێ���ژوو ،الپ���ه‌ڕه‌ی کۆمه‌ڵگای مروڤایه‌تی به شۆڕشی بێبه‌شان هه‌ڵده‌درێته‌وه. شۆڕشه‌کانی 2011س���ه‌ره‌ڕای هه‌ر ئاکامێک ،تا ئێستا رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تیان له زۆر الیەنه‌و‌ه گۆڕیوه .ئهو به الڕیدابردنه‌ی که وه‌ک «زستانی عه‌ره‌بی» باسی ده‌که‌ن ،به هیچ جۆرێک ناتۆانێ کاریگه‌ریی ش���ه‌پۆلی راپه‌ڕین���ه‌کان که‌مکاته‌وه. وه‌ک شۆڕش���ی مه‌زنی فه‌رانس���ه‌و شۆڕشه‌کانی 1848ئورووپ���ا‌و کۆمۆن���ی پاریس‌و شۆڕش���ی ئۆکتۆبر‌و ته‌نانه‌ت شۆڕشی س���اڵی 57له‌ئێران که کاریگه‌ری خۆی���ان داناو‌و گۆڕانکاری گهورهو مێژووییان خۆلقاند. ساڵی 2011هه‌روه‌ها ساڵی بزووتنه‌وه‌ی جیهانیی «واڵ س���تریت» بوو که جارێکی دیکه نیشانیدا که سیستمی س���ه‌رمایه‌داری ڕێگره له بنیادنانی نیزامێکی عاداڵنه.
تاقیکرنەوەی موشەکیی ئێران لە ئاوەکانی کەنداو رۆژانی رابردوو ئه‌مریكا سزا ئابورییه‌كانی سه‌ر ئێران توندتر كرده‌وه‌‌و بانكی ناوه‌ندی ئێران ئابلۆقه‌ی خرایه‌سه‌ر ،ده‌سه‌اڵتدارانی كۆماری ئیسالمی هه‌ڕه‌شه‌ی داخستنی باریكه‌ی هورمز ده‌كه‌ن‌و نمایشێكی سه‌ربازییان له‌و ناوچه‌ی ه وه‌رێخستوووه. له‌دوایین رۆژی ساڵی رابردووی زایینی باراك ئۆبامای سه‌رۆكی
ئه‌مریكا قانونی نوێی بودجه‌ی به‌رگری ئه‌مریكای واژۆكرد كه به‌شێكی په‌یوه‌ندی به توندتركردنه‌وه‌ی سزا ئابوری‌و بازرگانییه‌كانی ئێرانه .به‌پێی ئه‌م قانونه بازرگانی‌و ئاڵوێر له‌گه‌ڵ ته‌واوی دامه‌زراوه داراییه‌كانی الیه‌نی بانكی ناوه‌ندی ئێران قه‌ده‌غه‌یه، به‌مه‌ش راسته‌وخۆ گوشار ده‌خرێته‌سه‌ر فرۆشی نه‌وتی ئێران ك ه ئابوریی ئێرانی پێوه‌به‌نده. به‌دوای ئه‌مه به‌رپرسانی كۆماری
ئیسالمی هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌یان كرد كه ئه‌گه‌ر نه‌وتی ئێران ئابلۆقه‌ی بخرێته‌سه‌ر ،ب ه داخستنی باریكه‌ی هورموز رێگه‌ی له‌و نه‌وت ه ده‌گرن كه له‌واڵتانی كهنداوهوه هه‌نارده‌ی بازاڕه‌كانی جیهان ده‌كرێت .هه‌ر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته رژیمی ئێران دوێنێ سێشه‌ممه (3ی به‌رفرانبار) مانۆرێكی سه‌ربازیی ل ه ئاوه‌كانی ده‌ریای عومان‌و رۆژهه‌اڵتی باریكه‌ی هورموز ده‌ستپێكرد كه ماوه‌ی 10رۆژ ده‌خایه‌نێت‌و به
وته‌ی فه‌رمانده‌كانی هێزی ده‌ریایی ئێران نوێترین تێكنۆلۆژیای ده‌ریایی تێیدا نمایش ده‌كرێت. نزیكه‌ی %40ی نه‌وتی جیهان له‌باریكه‌ی هورموزه‌وه تێپه‌ڕ ده‌بێت‌و پاش هه‌ڕه‌شه‌ی ده‌سه‌اڵتدارانی كۆماری ئیسالمی بۆ داخستنی ئه‌م رێگه ئاوییه نیگه‌رانی له‌واڵتانی ناوچه‌كه‌‌و رۆژئاوا دروست كردوه.
...بۆ ل ٣
ته‌حریمی بانكی ناوه‌ندی ئێران نرخی دۆالر به‌رزده‌كاته‌وە پاش ئه‌وه‌ی ویالیه‌ته یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكا بانكی ناوه‌ندیی ئێرانی خست ه ژێر ئابلۆقه‌وه ،نرخی دۆالر به‌رامبه‌ر به تمه‌ن له‌رۆژانی رابردوو گه‌یشته به‌رزترین ئاستی خۆی‌و تا نزیكه‌ی 1800تمه‌ن گه‌یشت. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ئابلۆقه‌ی بانكی ناوه‌ندیی ئێران كاریگه‌ری ل ه سه‌رجه‌م بواره ئابورییه‌كانی ئێراندا ده‌بێت‌و به‌تایبه‌تی هه‌نارده‌و فرۆشی نه‌وتی ئێران توشی گرفتی جدیی ده‌كات ،هاوكات نیگه‌رانی‌و دڵه‌ڕاوكێی الی بازرگانان‌و خه‌ڵكی ئێران دروست كردوه ،له‌ماوه‌ی ئه‌م چه‌ند رۆژه‌شدا نرخی دۆالر به‌رامبه‌ر ب ه تمه‌ن ب ه شێوه‌یه‌كی به‌رچاو هه‌ڵكشاوه‌‌و دوێنێ سێشه‌مم ه له‌بازاڕه‌كانی تاران دۆالر ب ه 1780تمه‌ن مامه‌ڵه كراوه. ئه‌گه‌رچی دوێنێ جێگری بانكی ناوه‌ندی ئێران
هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ده‌اڵاڵنی دۆالرو دراو كرد ك ه هۆكاری به‌رزبوونه‌وه‌ی دۆالرن ،به‌ڵێنی ئه‌وه‌شی داوه ك ه نرخی دۆالر بێنێته‌خواره‌وه، به‌اڵم شاره‌زایانی ئابوریی پێیان وای ه هه‌ڵكشانی نرخی دۆالر به‌رامبه‌ر ب ه تمه‌ن سه‌ره‌تای كۆمه‌ڵێك گرفتی سه‌ره‌كیی ه ك ه له‌پاش ئابلۆقه‌ی بانكی ناوه‌ندی ئێران توشی ئابوریی له‌رزۆكی ئێران ده‌بێت. كۆماری ئیسالمی به‌هۆی به‌رده‌وامبوونی له‌سه‌ر به‌رنام ه ئه‌تۆمییه‌كانی تا ئێستا شه‌ش جار له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی یه‌كگرتووه‌كان نهتهوه رێكخراوی بڕیارنامه‌ی به‌دژی ده‌ركراوه‌‌و چه‌ندین ئابلۆق ه له‌الیه‌ن ئه‌مریكا‌و واڵتانی رۆژئاوایی به‌سه‌ردا سه‌پاوه ،به‌اڵم ئێران له‌درێژه‌دان ب ه سیاسه‌ته ئه‌تۆمییه‌كه‌ی پاشگه‌ز نابێته‌وه .