Opmaak FoodPersonality by Grafischburo DotDos

FOODPERSONALITY april 2022

THE TASTE OF CHANGE ONTDEK HET VEGAN BROODBELEG VAN QUORN

MICHIEL ROODENBURG: KLANT VAN CRISP DOET BOODSCHAPPEN ANDERS ontdek meer op www.quorn.nl Quorn_NL_Ad_240x340.indd 1 22_cover_01R.indd 1

Ver weg in het Friese Heeg Ombouw Coop-Plus van start

07/04/2022 11:58

FoodAwards De nominaties van dit jaar

E-commerce volgens Marshoek Kannibalisatie: online vreet aan winkelomzet

12-04-2022 17:46

Kies ook voor Mango & Peer! THE FINEST IN FOOD

Bezoek onze website voor het assortiment FOX ITALIA www.voetsspecialiteiten.nl

Het assortiment van Dole’s fruit in vruchtensap is uitgebreid! Heerlijke zongerijpte mango en peer, direct na het plukken zonder toevoegingen verpakt in handige, recyclebare cups. Voor thuis of onderweg.

Dole maakt zich sterk voor een gezonde, duurzame en eerlijke samenleving voor iedereen.

22_cover_01R.indd 2

@voetsspecialiteiten

/voetsspecialiteiten

T: +31 (0) 73 54 96 881 12-04-2022 17:46

INHOUD

Deze maand

Michiel Roodenburg (Crisp): zo navigeert onze klant

Hoofdredactioneel: uitstoot en activisme

Fusie Plus en Coop: wat zijn de gevolgen voor leveranciers?

Personality’s

Marshoek: online kannibaliseert op winkelomzet

Formulecijfers GfK

Export Partner: Canadese food retailers

Met Pim op straat

Bij Josceline aan tafel: Dior Decupper (Meatless Farm)

Gefundenes Fressen

Uit Gondola: Wouter Kolk en AH & Delhaize & bol.com

EFMI/Laurens Sloot: stikstofbeleid verstikt ook foodindustrie

Anneke Ammerlaan: de nieuwe aardappeleters

Tech en supermarkt: elektronische schaplabels

Erik Hemmes in Kopenhagen: markthal Torvehallerne

Plus en Coop en de start van de ombouw

Formule-atlas: de Amsterdamse dark stores

Klimaatdoelen en supermarkt volgens Rabobank

Locatienieuws

Prijsstijgingen: discounters, ‘true cost’ en honger in Afrika

Vleursvloer: twee experimenten in AH ‘Hermitage’

FoodAwards: de nominaties van introducties van afgelopen jaar

Productnieuws

3 FoodPersonality april 2022

11_Inhoud_01R.indd 3

12-04-2022 14:41

DEZE MAAND

Blurren is een rotwoord, maar.. Blurren is een rotwoord, lomp Engels-vernederlandst, terwijl we allang het begrip ‘branchevervaging’ hadden, en dat dekt de lading net zo goed. Blurren is een fout woord, maar ‘blurren zelf ’ kan er wel heel aangenaam uitzien. Dat is wat we te zien kregen van Erik Hemmes van Erik Hemmes\Retail Advies, die naar Kopenhagen trok voor onze buitenlandreeks en die terugkwam met sfeervolle beelden van ‘dé markthal’ van die stad, voor horeca en thuisverbruik, Torvehallerne. Zie blz. 52 e.v. ■

Slapeloze nachten door onderhandelingen NRC Handelsblad heeft ongeveer zeventig leveranciers van het supermarktassortiment in Nederland gevraagd of supermarkten zich aan de wet oneerlijke handelspraktijken houden. Sommige komen met naam en toenaam terug in dat stuk. Maar: dé hoofdboodschap is en blijft dat leveranciers niet naar de mededingingsautoriteit bellen als ze het idee hebben dat iets niet door de beugel kan. Wel slapen sommigen slecht. De inventarisatie levert vooral bijzondere citaten op. “Als ik een onderhandelingsgesprek met de inkopers van een supermarkt heb, slaap ik er twee weken van tevoren nauwelijks van.” Dat zegt Oos Kesbeke, van de tafelzuren met die merknaam.

“De machtsverhouding tussen supermarkten en de kleinere leveranciers is scheefgegroeid. De supermarkten concurreren zichzelf kapot.” Guido Teekamp van koffieleverancier TB Brown: “Het is een keiharde wereld. Inkopers bij supermarkten moeten forse doelen halen. Voor hen ben je slechts een vakje in een spreadsheet.” Harm Jan van Dijk van visleverancier FishTales over kleine leveranciers (zoals ook Fishtales ooit begon): “Zij geloven zó in hun eigen product dat zij niet snappen dat supermarkten niet altijd overal voor openstaan. Deze kleine leveranciers trekken zich dat vaak te persoonlijk aan. (…) Bij volwassen spelers hoort een volwassen spel.” In dat relaas is Laurens Sloot, directeur EFMI, een soort tegenpool, hij vraagt zich af of die wet

tegen oneerlijke handelspraktijken wel nodig is. “Wat is er mis mee dat je een leverancier vraagt een prijsstelling te onderbouwen?” En: “De druk op onderhandelingen is écht groot, maar veel leveranciers onderhandelen zelf ook weer scherp met hun eigen toeleveranciers.” En, aldus Sloot: “Stel dat zij iedere prijsverhoging klakkeloos doorvoeren, waar eindigt dat dan?” En dat laatste is in deze tijd van inflatie en prijsstijgingen een belangrijk punt. En wat zegt de mededingingsautoriteit ACM zelf? Die wil voorkomen dat die wetgeving ‘een dode letter’ wordt. ■

Vleestaks op komst of niet Minister Henk Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ChristenUnie) wil laten onderzoeken of er een extra prijsheffing kan komen voor de verkoop van vlees. Dat zou dan in combinatie zijn met een suikertaks, en de btw op agf zou verdwijnen. De opbrengst van de heffing op vlees zou ten goede moeten komen aan de boeren, die dan meer financiële middelen hebben om te kunnen verduurzamen. Vervolgens ging het overal los, vleestaksvoorstanders versus -tegenstanders. Economiecolumniste Marike Stellinga van NRC Handelsblad dacht vooral aan de uitvoering. Moeten we rundvlees zwaarder belasten dan kip, omdat kip minder milieubelastend is? Hef je die belasting alleen op

vlees en vleeswaren, of ook op een pizza met salami? En wat is het doel: dat consumenten minder vlees eten en zo gezonder blijven (is dat trouwens

zo?) of dient het als middel om de landbouw te vergroenen? En als je vleestaks invoert, wat doe je met al dat vlees dat Nederland exporteert?

4 FoodPersonality april 2022

22_Deze Maand_01L.indd 4

12-04-2022 18:57

Hoofdredactioneel Gé Lommen

Jumbo bezorgt flits, La Place bezorgt maaltijd Vorige week meldde La Place te gaan samenwerken met maaltijdbezorger UberEats. Eerder al werkte La Place, onderdeel van Jumbo Food Groep, met Thuisbezorgd.nl, een andere maaltijdbezorger. Met UberEats erbij kunnen klanten maaltijden etc. bestellen in de gebieden – zoals La Place dat omschrijft – ‘Den Bosch Arena, Eindhoven Piazza, Rotterdam Alexandrium, Amsterdam Kalverstraat, Den Haag CS, Nijmegen en Bergen op Zoom De Parade’. Opvallend: alleen Nijmegen als gehele stad. We zeggen op deze pagina’s bij de foto van markthal Torvehallerne al iets over ‘blurring’ en branchevervaging. Jumbo Food Groep mag je dan wel zo’n beetje ‘kampioen branchevervager’ noemen: Jumbo en z’n varianten en La Place, waarbij Jumbo aan flitsbezorger Gorillas is verbonden en La Place aan maaltijdbezorgers Thuisbezorgd en UberEats. En dan heeft de familie Van Eerd zelf nog 50% van Hema in handen. En o ja, dan hebben we ook nog Smulweb. En een golfbaan. (Dat laatste is gewoon een hobby, natuurlijk.) En Albert Heijn dan? Zie blz. 12.■

Uitstoot en activisme

et Financieele Dagblad meldt in

keer personeel etc.) slechts 5% vormen

de week vóór Pasen dat Milieude-

van de totale CO2-uitstoot in de gehele

fensie z’n pijlen op Ahold Delhaize

keten van landbouw t/m de consument.

gaat richten. Ongeveer vergelijk-

65% van die uitstoot zit juist in de keten

baar met wat er zich tussen Milieudefensie

vóór de supermarkt, aldus Rabobank.

en Shell afspeelde. Eerder maakte Milieu-

Dat percentage illustreert wat super-

defensie bekend dat het 29 Nederlandse

marktbedrijven op hun bordje krijgen aan

beursgenoteerde bedrijven gaat aanspre-

milieuhuiswerk als Milieudefensie z’n zin

ken op z’n klimaatdoelen, beter gezegd: op

krijgt.

klimaatdoelen die volgens Milieudefensie

En er zit ook een rariteit bij. Want gaat

achterblijven bij wat internationaal gang-

Milieudefensie ook aankloppen bij Unilever? Als Unilever

baar en afgesproken is. Milieudefensie, zo lezen we op 11 april, wil van bedrijven op 15 april nieuwe, aangescherpte klimaatdoelen zien – dat is dus al voorbij als u dit leest… De toon is weer ge-

‘Maar ben je als supermarkt ook verantwoordelijk voor de uitstoot van je leveranciers?’

aan de wensen van Milieudefensie moet voldoen, dan hoeft Ahold Delhaize het toch niet voor het Unilever-assortiment van Albert Heijn, Etos en Bol.com te doen? Er zit eigenlijk al meteen iets scheefs in dat milieu-activisme.

zet. Vorig jaar won Milieudefensie een juridische strijd van

Wat Milieudefensie doet – eigenlijk in

Shell, waardoor Shell opeens met ingrij-

navolging van Urgenda destijds tegen de

pender maatregelen moest komen om

Nederlandse staat – roept medestanders

de CO2-uitstoot tegen te gaan. Maar daar

en tegenstanders op. Van consumenten

is het laatste woord ook nog niet over

die die klimaaturgentie zozeer voelen dat

gezegd, want Shell heeft enkele weken

ze met de portemonnee gaan stemmen,

geleden gemeld in hoger beroep te gaan.

tot aan aandeelhouders die zich tegen

Milieudefensie wil dat Ahold Delhaize

een verdere verscherping van milieumaat-

zichzelf verantwoordelijk verklaart voor

regelen bij een bedrijf gaan verzetten. En

de CO2-uitstoot van de leveranciers van

je zult vast ook aandeelhouders hebben

het assortiment van Albert Heijn, Etos en

die juist helemaal meegaan met zo’n

Gall & Gall.

aanscherping.

Ahold Delhaize wil de CO2-uitstoot

En in het geval van Ahold Delhaize heb

van het bedrijf zelf in 2030 met de helft

je ook nog eens activisten die vinden dat

hebben verminderd. De uitstoot in de

Bol.com los moet komen van het concern.

toeleveringsketen zou in dat jaar 15%

Maar dan weer alleen om er meer geld uit

lager moeten zijn.

te halen.

Maar ben je als supermarkt ook verant-

Je zal maar een grote kruidenier zijn

woordelijk voor de uitstoot van je leveran-

vandaag de dag. Met ngo’s die in je nek

ciers? Zo nee, dan moeten die leveranciers

staat te hijgen, terwijl het gros van je

dat zelf maar oplossen. Maar: zo ja, dan

klanten het in deze maanden met oorlog

wordt het nog zowel een nobel streven

en inflatie allemaal veels te

als een helse opgave. Want het zijn niet

duur vinden.

alleen de tienduizenden artikelen van de

De TAPP-coalitie strijdt al langer voor een vleestaks. Eerder publiceerde zij deze infographic, die laat zien wat de positieve effecten zouden zijn van een heffing van € 2 per kilo vlees en hoe de opbrengst besteed zou kunnen worden. De TAPP-coalitie baseerde zich hierbij op het rapport ‘Duurzaamheidsbijdrage op vlees’ van CE Delft.

formules Albert Heijn, Etos en Gall & Gall, maar ook Bol.com is onderdeel van Ahold Delhaize, en Bol.com is een platform met nog ’s duizenden leveranciers. Verderop in deze FoodPersonality melden we een artikel annex onderzoek van Rabobank. Daaruit blijkt dat de activiteiten van een supermarktbedrijf (logistiek, verlichting, verwarming, woon-werkver-

En dan te bedenken dat het kabinet en de Belastingdienst al een vet probleem hebben met spaartegoeden en effecten in box 3. ■

ge.lommen@foodpersonality.nl 5 FoodPersonality april 2022

22_Deze Maand_01L.indd 5

12-04-2022 18:57

PERSONALITY’S Wie wat waarheen en waarvandaan, in de personaliarubriek van FoodPersonality. Mailen? vakblad@foodpersonality.nl

Arts, Jumbo

Leijnse, Etos, Albert Heijn ➦

Joost Leijnse is sinds deze maand benoemd tot directeur ‘winkels, franchise, formule en service & sales support’ bij Etos. Hij was hiervóór ‘vice president store support’ bij Albert Heijn. Leijnse heeft ruim zestien jaar gewerkt bij Albert Heijn, in functies die variëren van operations, winkelsupport, category management, merchandising en de relatie met franchiseAlbert Heijns.■

➦ Sinds vorige maand is Roché

Arts inkoopmanager bij Jumbo, op interimbasis. Arts is afkomstig van Cappac, waar hij ‘chief procurement officer’ was. Cappac is een producent van aluminium koffiecapsules. Arts werkte daar pas sinds juni vorig jaar, en daarvóór werkte hij ook bij Jumbo, vijf jaar. Ook in die periode vervulde hij er vooral inkoopfuncties. Zijn laatste functie toen was die van hoofd inkoop private label en A-merken. Arts werkte jaren geleden achtereenvolgens bij Albert Heijn, Sligro Food Group en Bijeen (de tijdelijk gevormde inkooporganisatie die destijds werd opgericht toen Jumbo en C1000 samen gingen inkopen, voorafgaand aan de overname van

Houben, Unilever ➦ Joost Houben is met ingang van deze

C1000 door Jumbo). Met de opheffing van Bijeen begon Arts bij Jumbo. Daartussenin werkte hij drie jaar voor Daymon, het bedrijf dat destijds in de branche bekend werd als tijdelijke adviseur voor de veranderingen in inkoop en assortimentsmanagement bij Jumbo.■

maand ‘vice president customer development’ voor Unilever Nederland. Daarmee is Houben de opvolger van Fred van Beek, die deze rol jarenlang vervulde. Van Beek liet al eerder bekendmaken dat hij bij Unilever vertrekt; hij gaat bij Eijerkamp Retail Groep aan de slag (o.a. meubel- en interieurwinkels), als ceo, met ingang van april. Houben is al sinds 2003 werkzaam bij Unilever – met een tussenstap elders, van 2010 t/m 2012 – en vervulde allerlei functies op het gebied van sales, category management en marketing. In 2010 verliet hij het bedrijf en ging hij bij verschillende internet-start-ups aan de slag, maar in 2012 keerde hij weer terug bij Unilever. Voorafgaand aan zijn nieuwe rol was Houben ‘business unit lead’ voor het onderdeel ‘refreshment’ in de Benelux, een functie die hij zo’n vier jaar vervulde.■

Van Hooff-Akkerman, Aldi ➦ Lisette van Hooff-Akkerman is sinds vorige maand ‘director customer

strategy’, marketing en communicatie bij Aldi. Van Hooff-Akkerman werkt sinds najaar 2019 bij Aldi; ze begon als projectmanager formule en vervolgens senior projectmanager formule. Dat is ook de functie die ze vervulde voorafgaand aan haar nieuwe benoeming van vorige maand. Van Hooff-Akkerman werkte hiervoor o.a. bij Pearle, Hema, Nederlandse Staatsloterij, V&D, Bakker Bart, doorgaans in functies op het gebied van marketing, instore-marketing en communicatie, en was daarna als gedetacheerde verbonden aan Category & Trade Company. Daarnaast heeft ze haar eigen marketing- en communicatiebedrijf ‘Vers Communicatie’, voor interimopdrachten.■

Onnes, Fish Tales, Albert Heijn ➦

Tjebbe Onnes (1984) is sinds deze maand het derde directielid van duurzamevisleverancier Fish Tales, naast oprichter Bart van Olphen en mede-oprichter Harm Jan van Dijk. Onnes is afkomstig van Albert Heijn, waar hij twaalf jaar werkzaam was. Zijn laatste functie bij AH was ‘director promotions’. In het persbericht noemt Onnes Fish Tales ‘een zeer ambitieus bedrijf, dat als missie heeft meer duurzame vis aan de consument aan te bieden en hiermee visserijgemeenschappen, die hun inkomen halen uit duurzame visvangst, in leven te houden’. Hij spreekt de verwachting uit ‘vanuit mijn commerciële achtergrond bij een grote supermarktketen als Albert Heijn’ veel toe te kunnen voegen aan de marktpositie van Fish Tales. Van Olphen wijst erop dat het door de groei en ‘inmiddels grote omvang van de operatie’ van het bedrijf tijd is voor een nieuwe fase. Onnes wordt binnen de directie vooral verantwoordelijk voor de expansie van Fish Tales. In Nederland zit Fish Tales in het assortiment van Albert Heijn, Picnic, Crisp en Gorillas. Vorig jaar begon Fish Tales in de VS, onder de naam ‘Sea Tales’ (de merknaam Fish Tales was al in handen van een ander bedrijf). Sea Tales is leverancier bij o.a. Whole Foods Market en The Fresh Market. ■

Van den Beuken, Dekamarkt ➦ Sinds begin vorige maand is Roel van den Beuken manager inkoop &

assortiment vers bij Dekamarkt. Hij werkte al sinds mei vorig jaar bij Dekamarkt, begonnen op interimbasis, als category manager voor zuivel en kaas en promotiemanager. Van den Beuken heeft de laatste jaren (sinds 2016) via zijn eigen interim- en adviesbedrijf gewerkt, o.a. bij Vomar, onderleggersfabrikant Van der Meulen Hallum, bij Poiesz, bij Detailresult en bij Dirk. Daarvóór was hij ruim dertien jaar werkzaam bij Plus Retail, de laatste functie die hij daar vervulde, was die van unit manager voor food, non-food en huismerken.■

6 FoodPersonality april 2022

22_Personalitys_01L.indd 6

12-04-2022 16:05

Westra, Poiesz

Evers, Superunie

➦

Sander Evers heeft afscheid genomen van Superunie. Bijna twee maanden terug maakte Superunie bekend dat hij zou opstappen. Evers was ‘cpo food/non-foods’, waarbij ‘cpo’ de afkorting is van ‘chief procurement officer’. Aan die functie begon Evers in het voorjaar van 2020, toen de functie van directeur inkoop werd gesplitst, enerzijds in een directiefunctie voor de inkoop van vers, anderzijds in een voor ‘food/non-foods’. Evers gaat niet bij een ander bedrijf aan de slag. In het persbericht meldt hij: “De komende maanden neem ik de ruimte om na te denken wat ik ga doen.” Volgens het persbericht van Superunie is het afscheid van Evers een ‘logisch moment’, omdat er een ‘strategische koers’ is uitgestippeld, die de inkoopvereniging verder klaar moet maken voor de toekomst, en daar wordt het jaartal 2025 aan gekoppeld. Evers is als gezegd sinds 2020 cpo food/non-foods, maar hij werkt er al jaren. Het persbericht spreekt van tien jaar, immers, in 2012 kwam hij bij Superunie om de functie van adjunct-directeur inkoop te vervullen. Maar: Evers kwam van Maxxam, maar vóór de anderhalf jaar dat hij bij Maxxam werkzaam was, werkte Evers ook al jarenlang bij Superunie, van 2002 t/m 2011, als inkoper, als inkoopmanager en als unit manager. En vóór die periode vervulde hij functies bij Servex, Hema en de Bijenkorf. Bij het ter perse gaan van deze FoodPersonality is er nog geen opvolger bekendgemaakt. De andere directieleden zullen de taken van Evers waarnemen. Evers was ook enkele jaren lid van de jury van de FoodAwards, een initiatief van FoodPersonality. ■

Eind februari maakte Poiesz bekend dat het afscheid neemt van commercieel directeur Harrie Westra. De beëindiging, aldus het bericht, zou meteen een dag later ingaan, op 1 maart. Westra was er ruim twee jaar in dienst. De taken van Westra worden tijdelijk overgenomen door directeur Piet Smit, aldus Poiesz in datzelfde bericht. Poiesz meldde verder dat de komende tijd gezocht zal worden ‘naar een nieuwe invulling’. En: “Voor de verdere transitie binnen de onderneming is het beter gebleken om elkaar los te laten.” Ook meldde Poiesz dat tot het vertrek van Westra ‘in onderling overleg’ was besloten. Bij het ter perse gaan van deze FoodPersonality is nog geen opvolger bij Poiesz bekendgemaakt, of bijvoorbeeld een andere vervulling van de directietaken. De uit Friesland afkomstige Westra was jaren geleden directeur bij Nieuwe Weme, een regionale formule, die daarna onderdeel werd van Groenwoudt. Daarna werd Groenwoudt (met Nieuwe Weme) onderdeel van Laurus. Westra begon in die periode echter als commercieel directeur bij Hoogvliet, met als algemeen directeur Max Pietersma. Maar na enkele jaren liet eigenaar Leen Hoogvliet dit directietweetal vertrekken. Westra werd enige tijd later directeur bij Vomar, maar ook daar stapte hij in 2013 op, of moest hij opstappen, dat is nooit bekendgemaakt. Vervolgens begon hij eind 2013 in Utrecht met de formule Superfair, een biologische supermarkt met lagere prijzen dan gewoonlijk bij een biologische formule. De notie ‘fair’ in de naam van de formule sloeg niet zozeer op fairtrade, maar meer op voordeel voor de consument. Superfair zou met meer filialen worden uitgebreid, maar dat kwam nooit tot stand en de formule hield begin 2019 op te bestaan. Waarna Westra eind dat jaar bij Poiesz begon, als opvolger van Rob Terstappen.■

➦

Van der Meer Mohr, Ahold Delhaize

Vervolg Personality’s blz. 10

➦

Twee maanden geleden heeft Ahold Delhaize Pauline van der Meer Mohr voorgedragen als nieuw lid van de raad van commissarissen. Van der Meer Mohr is momenteel voorzitter van de rvc van EY (Ernst & Young, accountants- en adviesbedrijf), lid van de rvc van het Nederlandse techbedrijf ASMI en van de Britse bank HSBC, Hongkong & Sjanghai Banking Corporation. Buiten het bedrijfsleven is zij voorzitter van de raad van toezicht van het Nederlands Danstheater. Zij heeft hiervóór toezichthoudende functies vervuld bij o.a. (het begeleidingscollege van) het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving), DSM en ASML. Zij was tot aan 2016 voorzitter van het college van bestuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam en vervulde daarvóór bestuursfuncties bij Shell, TNT en ABN-Amro. Tussen het ter perse gaan van dit blad en de verspreiding onder de lezers vindt de algemene vergadering van aandeelhouders (ava) van Ahold Delhaize plaats (13 april). En ‘tegen de tijd dat u, lezer, dit leest’, is Van der Meer Mohr naar alle waarschijnlijkheid al tot commissaris bij Ahold Delhaize benoemd. Van der Meer Mohr is de opvolgster van Mary Anne Citrino, die haar taken op diezelfde ava zal hebben neergelegd. ■

advertentie

TEVEEL WERK? PROFESSIONALISEREN? VACATURES? Wij bieden ondersteuning op het gebied van Category-, Formule- en Space Management, Trade Marketing en Data Analytics

Benieuwd naar onze aanpak? Neem dan contact op met Evelyn van Leur (+31 6 30 352 147) of Tijn Bresser (+31 6 12 476 536)

www.ct-company.nl 7 FoodPersonality april 2022

22_Personalitys_01L.indd 7

12-04-2022 16:05

GfK-formulecijfers Stijgers/dalers, P02 t.o.v. P01

In FoodPersonality maandelijks de klantenkringen van acht landelijke supermarktformules van onderzoeksbureau GfK. Deze penetratiecijfers - het percentage huishoudens dat per periode een bepaalde formule bezoekt – geven een beeld van het ‘switchgedrag’ van de consument. Deze maand: periode 02 (week 5 t/m 8).

1,4

0,7

1,4

0,5

0,4

Klantenkringen, P02 2022 vs. P02 2021

In periode 2 treffen we zowel Aldi (+1.4) als Lidl (+0,7) aan bij de stijgers. Een eerste switchgedrag van de consument in reactie op de sterk oplopende inflatie? Ten opzichte van dezelfde periode een jaar geleden is het plaatje voor alle formules in ieder geval nog positief, maar springt Jumbo er het meest uit.

68,1

67,1

47,3

45,6

41,7

40,9

28,6

17,9

17,6

14,1

13,8

11,3

2022

7,4

2021

7 0

Klantenkringen naar inkomen huishouden, P02 2022 80,0 70,0 Totaal

64,8 60,0 29,8

50,0 42,7

12,9 40,0 17,5 43,2 30,0 7,7 8,5 20,0 10,0 0 ,0

1 2 3 4 5+ Persoon Personen Personen Personen Personen

68,4 24,2 35,4 12,6 15,8 39,8 6,4 7,2

7,4 6,6

6,7

66,1 34,6 46,3 12,7 18,0 45,6 9,2 9,4

7,8 7,7

7,5

61,2 32,1 47,4 13,2 19,4 44,5 7,5 9,3

58,3 31,1 48,8 13,1 20,6 46,2 7,2 9,0

14,1 11,3 12,2 11,8 11,8 11,6 10,7

Hoogvliet

53,2 32,4 47,9 14,2 16,0 42,9 9,5 15,08,914,415,7 14,2

Coop

Totaal

18,0 19,4 17,9 13,2 14,716,5 16,6

DIRK

34,0 28,627,5 31,1 27,5 26,1

PLUS

< € 1100

Aldi

€ 1100 € 1700

Let op kleuren!

41,7 41,4 44,3 41,7 41,2 38,3

51,2 47,9 48,1 47,3 47,0 42,9

Lidl

€ 1700 € 2300

Jumbo

€ 2300 € 2900

In tijden van oplopende inlatie – de consumentenprijzenindex steeg met 7,4% in het eerste kwartaal – krijgt het 70,6 70,8 inkomen van huishoudens extra rele68,1 67,1 66,9 % kopende huishoudens 62,5 vantie voor supermarkten. Zo kunnen klanten op zoek gaan naar goedkopere alternatieven voor hun dagelijkse boodschappen. Zoals bij Aldi, dat momenteel in de inkomenscategorie € 1.100,- t/m € 1.700,- de hoogste penetratie heeft. Albert Heijn

> € 2900

Ontwikkeling klantenkring Lidl, P02 2021 – P02 2022 46 45 44 43 42 41 40

40,9

40,1

41,6

41,1

41,9

41,6 40,9

42,3 41,2 41,1

41,8

41,7

In het tijdsbestek van een jaar schiet het nog niet zo op met de klantenkring van Lidl. De penetratiewinst is minder dan een procent. Een opgaande lijn vanaf medio 2021 wordt in periode 12 plots afgebroken, waarna een herstel lijkt in te zetten. Het hoogste niveau van het afgelopen jaar is echter nog niet bereikt.

40,7

39 38

P02 2021 P03 2021 P04 2021 P05 2021 P06 2021 P07 2021 P08 2021 P09 2021 P10 2021 P11 2021 P12 2021 P13 2021 P01 2022 P02 2022

8 FoodPersonality april 2022

11_GFK-formulecijfers_02R.indd 8

12-04-2022 15:22

Advertentie_WC_240x340_220321.qxp_Advertentie_Outbreak 23-03-2022 12:09 Pagina 1

New Horizons in sustainable food

21 juni 2022

Kitty Koelemeijer Nyenrode interviewt

Duncan Hoy CEO PLUS Retail

Koen Sueters & Lotte van Wezel NS Retail

Michaël Wilde Bionext

Jacobine Mannak DSM

Eva Amsterdam

€595 ex btw

Coca-Cola Europacific Partners

Joost Bakx Footprint

Duurzaam paviljoen Circl, ABN AMRO, Zuidas Amsterdam

i.s.m.

Programma & inschrijven: www.foodpolicy-whatscookin.nl

Schuttelaar & Partners

11_Advertentie_01L_0002.indd 2

12-04-2022 15:45

Vervolg Personality’s blz. 7

Jegen, Takko, Hema

Beltman, Lamont, Tony’s ➦

Henk Jan Beltman, mede-eigenaar vanTony’s Chocolonely, stopt als topman van het chocolademerk. De functie van ‘chief chocolate officer’, zoals Beltman zich liet noemen, wordt op 1 oktober dit jaar overgenomen door de Brit Douglas Lamont, die nu nog werkzaam is bij Innocent Drinks. Beltman maakte in de media duidelijk dat hij al langer twijfelde of hij wel de geschikte persoon was om zo’n groot bedrijf te leiden. Zelf ziet hij zich meer als ondernemer die geschikt is voor de Henk Jan Beltman opbouw van een merk. Na bijna twaalf jaar als Tony’s chief chocolate officer vindt hij het tijd worden om de leiding van Tony’s Chocolonely af te staan . Beltman zegt bijvoorbeeld tegen Foodclicks: “Dit nieuwe hoofdstuk ontgroeit wat ik zelf het allerleukste vind aan mijn rol; mouwen opstropen en zelf impact maken als ondernemer. Het was een enorme eer om deel te mogen uitmaken van Tony’s Chocolonely, een impactbedrijf waar de missie – samen maken we 100% slaafvrij de norm in chocolade – altijd op nummer één staat.” ■

➦

Afgelopen maand werd bekend dat Tjeerd Jegen, voormalig directeur van Hema, bij de Duitse kledingdiscounter Takko aan de slag zal gaan, als ceo. De aanstelling gaat in mei in. Jegen was de opvolger van Ronald van Zetten en de voorganger van Saskia Egas Reparaz bij Hema. Gedurende zijn aanstelling als directeur ging de keten van Marcel Boekhoorn naar de familie Van Eerd (met het investeringsbedrijf Mississippi Ventures Door: Naam Foto: Naam van de familie) en investeringsmaatschappij Parcom – die vervolgens Egas Reparaz van Ahold Delhaize naar Hema haalde, met het nodige rumoer, omdat Ahold Delhaize haar aanvankelijk niet wilde laten gaan. Egas Reparaz was op dat moment ceo van Etos. Jegen werd vorig jaar uit zijn functie ontheven, na de overname van Hema. En nu wordt hij ceo van Takko Fashion. Dat bedrijf omvat zo’n 1.900 filialen, in zeventien Europese landen, met een jaaromzet van ruim € 1,2 miljard. In Nederland heeft Takko bijna honderd filialen.

Jegen was een voorstander van de internationale expansie van Hema, met filialen van Canada tot het Midden-Oosten. Na de overname door de familie Van Eerd en Parcom werd besloten dat Nederland, België en Frankrijk de ‘kernlanden’ zouden zijn, een visie waar Jegen duidelijk geen representant van was. Jegen werkte vóór zijn periode bij Hema o.a. bij Ahold Delhaize, Woolworths in Australië en hij was een tijd lang werkzaam voor het Britse – maar internationaal opererende – supermarktbedrijf Tesco, in Thailand en Maleisië. ■

Troost, Jamael, Signature ➦

Met ingang van deze maand is Rocus Troost commercieel directeur bij Jamael Food Group. Jamael Food Group is de moeder van o.a. Baltussen Konservenfabriek, ‘ZwamBoon’, Bio Trading, Holland Special Foods en ‘The Veggie Factory’. Troost is afkomstig van Signature Foods, waar hij sales director was voor foodservice. Troost werkte voorheen o.a. bij Mars, Pepsico, FanoFineFood, Frijling, Yakult en begon voorjaar 2020 bij Signature. ■

Van Soest, Ecostyle, Unilever ➦

Pieter van Soest heeft Unilever verlaten om aan de slag te gaan bij ‘Ecostyle’, een aanbieder van biologische tuinartikelen. Bij Ecostyle is hij sinds deze maand commercieel directeur. Daarnaast is hij landendirecteur voor Nederland en België. Van Soest was de laatste zeven jaar werkzaam voor Unilever, voornamelijk als ‘senior customer development director’ voor Unilever Benelux. Maar daarvóór was Van Soest enkele jaren de hoogste commercieel verantwoordelijke voor Marqt, de ‘duurzame/ lokale’ formule, die naderhand grotendeels opging in Ekoplaza. En na zijn periode bij Marqt was Van Soest werkzaam bij Ahold Delhaize-dochter Bol.com, als ‘unit director buying & merchandising’, op interimbasis. En vóór zijn periode bij Marqt en Bol.com werkte Van Soest ook weer voor Unilever. ■

advertentie

Wat verkoopt uw product? Int

Een goed etierket!

Uw partner in

Zelfklevende Etiketten & Flexibele Verpakkingen L I D VA N:

interket.nl 10 FoodPersonality april 2022

11_Met Pim op Straat_01R.indd 10

12-04-2022 18:41

DEZE MAAND Met Pim op straat Pim van den Berg (van z’n eigen bedrijf ‘Perspectives’) kijkt naar de menselijke maat in detailhandel en bedrijfsleven. Reageren? Mail pimvandenberg@wxs.nl

“Ruim twee dagen struin ik met een paar gemotiveerde ‘foodies’ uit Nederland door Londen. Goed om weer eens supermarkten en levensmiddelenzaken te verkennen en de blik te verruimen, inspiratie op te doen. Maar wat merken we? De supermarkten vallen ons vaak tegen. Het zijn schuren aan het worden. Assortimenten waarvan je denkt: wie zou dat nou willen eten? Presentaties zonder gevoel voor verleiding. Slecht licht. Achterstallig onderhoud. Niet allemaal, hoor. De Waitrose bij King’s Cross is bijvoorbeeld een uitzondering. Maar verder lijkt het alsof food retailers hun winkels aan het uitmelken zijn. En we zien ook uitingen over gezond eten, terwijl de leden van die groep me vertellen dat het claims zijn die niet helemaal kloppen. Anders gezegd, supermarkten als ‘anti-foodschu-

ren’, dus. Andere aanbieders maken daar gebruik van. Zij zijn van nature creatiever. En ze willen het tegenovergestelde van ‘uitmelken’ Zo zijn we ook een tijd in deze vijfde bakkerswinkel met de naam ‘Pavilion’. (Ja, met één l in plaats van twee. Waarom, dat weet ik ook niet.) Het is de vijfde bakkerij van Rob Green, die ik ooit eerder ontmoette. Een ondernemer met waarden die ertoe doen. Zijn leveranciers ziet hij als vrienden voor het leven en niet als leveranciers die je zoveel mogelijk moet uithollen in je onderhandeling. Zijn brood is door geen enkele

supermarkt te evenaren, natuurlijk. Zijn vrijheid van ondernemen gaat gepaard met een grote verantwoordelijkheid van ondernemen. Zoals dat hoort. In zijn vijf vestigingen heeft Rob Green miljoenen bezoekers per jaar. En een omzet die indrukwekkend is. En dat hoeft niet te verbazen, als ik zijn assortiment vergelijk met die ‘anti-foodschuren’ om hem heen. U bent gewaarschuwd. Laat het niet zo ver komen als hier in Londen.”■

Vervolg Personality’s

Harks, Van Welie, Peijnenburg

Uitbreiding CTC ➦ De afgelopen tijd zijn bij Category

& Trade Company vier mensen aan de slag gegaan: Astrid Saly, Wilgert Ribbers, Saar Kandelaars-Van Schie en Alianne de Rie. De Rie is bij CTC category manager en komt van Intergamma, waar ze ook category manager was. Ribbers is space en category manager bij CTC en was space manager bij Makro. Kandelaarsvan Schie is eveneens space en category manager en zij was category manager bij Parfumerie Douglas. Daarvoor was zij werkzaam bij Kruidvat. Saly is bij CTC senior manager data analytics en werkte hiervoor bij Mars, waar ze verschillende functies vervulde, als laatste category leadership manager. ■

➦

Alianne de Rie

Saar Kandelaars-Van Schie

Wilgert Ribbers

Astrid Saly

Sinds afgelopen maand is Jeroen Harks algemeen directeur van Kon. Peijnenburg. Harks werkt al ruim negen jaar bij Peijnenburg, hiervóór was hij directeur marketing en ‘category development’. Harks is de opvolger van Han Jeroen Harks van Welie, die kenbaar heeft gemaakt dat hij zich verder op zijn loopbaan wil oriënteren. Van Welie vervulde de functie van algemeen directeur sinds 2018 en hij was ruim twaalf jaar werkzaam bij zowel ‘dochter’ Peijnenburg als ‘moeder’ Lotus Bakeries. Bij Lotus Bakeries vervulde hij ook (verkoop)functies in en voor het buitenland. Verder werkte Van Welie eerder o.a. bij Coca-Cola en Heineken. ■

11 FoodPersonality april 2022

11_Met Pim op Straat_01R.indd 11

12-04-2022 18:41

DEZE MAAND

AH: thuisbezorging met fietskoerier Niet ‘flits’, maar wel snel Een vervolg op het bericht van La Place met maaltijdbezorgers, Jumbo met flitsbezorgers etc. van blz. 4 en 5. Jumbo als kampioen branchevervaging, inderdaad, maar net in deze week komt Albert Heijn met: maaltijden bezorgen op de fiets. Albert Heijn gaat in deze week beginnen met een thuisbezorging van boodschappen en maaltijden, waarbij ‘binnen ongeveer dertig minuten’ – zo

“Ze kijken naar mensen die geen vlees eten en naar mensen die het wel doen, zien dat er bij de ene groep minder kanker is en concluderen daaruit dat het vlees ermee te maken heeft. Dat is te kort door de bocht. Onderzoek doen naar voeding is heel moeilijk, omdat er zoveel factoren mee gemoeid zijn en omdat je mensen niet op lange termijn kunt isoleren om ze te bestuderen.” - Diana Rodgers

zegt ceo Marit van Egmond dat in een persbericht – de bestelling bij de klant thuis is. Het gaat dus met de fiets, en de fietsers zijn van Thuisbezorgd.nl en Deliveroo. En het gaat dus niet om flitsbezorging. Maar: met deze nieuwe stap maakt ook Albert Heijn nu werk van een snelle bezorging met fietskoeriers. Het Parool meldde vorige week (toen die krant dat voor het eerst bekendmaakte) dat het mo-

“De mensen eten nu vaker linzen, bataat of cassave. Het is natuurlijk niet hetzelfde als een biefstuk of visfilet, maar zo krijgen we tenminste belangrijke voedingsstoffen naar binnen.” - Julio Málaga Een gepensioneerde Peruaan vertelt over het dagelijks eten in een tijd waarin veel Peruanen

ment bijzonder is. Want? AH stapt op de fiets, zogezegd, terwijl de flitsbezorgers als Gorillas, Getir en Flink op weerstand stuiten van gemeenten die fel gekant zijn tegen de opening van dark stores. Albert Heijn gebruikt niet zulke omstreden dark stores, maar laat bezorgen vanuit twee AH-winkels in Amsterdam, bij wijze van eerste proef. De bestellingen van klanten worden in die twee AH’s ‘georderpickt’.

“Soms moet ik noodgedwongen een paar dagen alleen pap (Brinta, red) of brood eten. Helaas, zo ziet armoede eruit. Mijn dokter zegt vervolgens dat ik te weinig gevarieerd eet. Dan zeg ik tegen de overheid: hef minder of geen belasting op gezonde voeding en belast ongezonde producten zwaarder, want met mijn inkomen is het bijna onmogelijk om gezond te eten.” Roberta van der Velden

niet meer kunnen kopen zoals vroeger. In landen De Amerikaanse diëtiste, schrijfster van het boek

als Peru, Sri Lanka en Pakistan hebben de prijs-

Een journalist van de Provinciaal Zeeuwse

‘Sacred Cow’ en maakster van een gelijknamige

stijgingen van dagelijkse goederen al tot protest,

Courant ging een dagje boodschappen doen

documentaire bestrijdt het onderzoek van de

geweld en politieke machtswisselingen geleid.

met de Zeeuwse Roberta, die moet rondkomen

WHO van jaren geleden, waaruit bleek dat rood

van een WIA-uitkering en maandelijks 200 euro

vlees, vleeswaren en te veel aan vlees per dag

tekort komt. De inflatie is terug te zien in haar

kankerverwekkend zou zijn.

boodschappenkar, aldus de journalist.

“Zonder bemesting gaat de opbrengst jaar na jaar naar beneden. Zonder bemesting kan ook de opbrengst niet toenemen. (…) Een kunstmestvrije moderne landbouw is een illusie. De dierlijke mest in de biologische landbouw is zelden afkomstig van puur biologisch, dus onbemest veevoer.” - Louise Fresco Voor kunstmest is kalium nodig en dat komt

Gefundenes Fressen “Ik zit al twintig jaar in de pallets, maar prijzen als deze heb ik nog nooit gezien.” - Jan Stoop

vooral uit Rusland en Wit-Rusland. Volgens

“Veel klanten zullen de producten voor in de voorraadkast online gaan bestellen, bijna als een abonnementsmodel. Voor de andere producten gaan ze de winkel in. Het verssegment wordt nog belangrijker dan het al is: groente, fruit, vlees en vis.” - Coen de Vuijst De Vuijst, adviseur voor de retail bij adviesbedrijf Oliver Wyman, over de toekomst van online en

de voorzitter van de raad van bestuur van de

Stoop is werkzaam bij pallethandel De Weel in

de fysieke supermarkt. In die toekomst, aldus De

universiteit van Wageningen en columniste van

Waarland. Gas, zonnebloemolie, tarwe, energie

Vuijst, wordt het supermarktbezoek meer ‘een

genoemde krant hebben degenen die denken

et cetera et cetera, maar dus ook pallets zijn

uitje’ dan iets wat je ‘moet’.

dat we zonder kunstmest toekunnen, het bij het

belachelijk duur geworden.

verkeerde eind.

12 FoodPersonality april 2022

22_EFMI_01L.indd 12

12-04-2022 18:34

Column EFMI

Stikstofbeleid verstikt ook foodindustrie

M Het assortiment voor deze samenwerking bestaat uit ruim 1.200 items en omvat vooral maaltijden, verspakketten, pureersoepen etc., anders gezegd, dat vers-en-convenience-aanbod van AH. Dit initiatief komt niet in plaats van de bezorgservice van AH, het is een uitbreiding, en dan met Thuisbezorgd.nl en Deliveroo als logistieke partner. Dat AH met Thuisbezorgd.nl en Deliveroo samenwerkt, is trouwens niet nieuw. Thuisbezorgd.nl en Deliveroo staan weliswaar vooral bekend als maaltijdbezorger met maaltijden die uit de horeca komen, maar beide bezorgers werkten al voor AH. Country director Gijs Weterings van Thuisbezorgd.nl meldt dat het bedrijf met Albert Heijn ‘al jaren’ samenwerkt; bijvoorbeeld als het gaat om het assortiment van AH To Go. “We kijken ernaar uit om nu ook de favoriete boodschappen van Albert Heijn-klanten binnen dertig minuten bij hen thuis te kunnen bezorgen.” Ook Joep Hutschemakers, general manager van Deliveroo Benelux, meldt dat het bedrijf al met AH samenwerkte. Op blz. 48 van deze FoodPersonality zegt Wouter Kolk van Ahold Delhaize Europa & Indonesië dat flitsbezorgen voor het concern nog steeds geen optie is. ■

“Zo is er een frame ontstaan van een wereldvreemde elite die de gewone man op kosten jaagt omdat ze zo graag deugen. De nieuwsberichten over vlieg- en vleestaks konden makkelijk neerploffen in dit frame. Als de accijns op tabak omhooggaat, hoor je nooit dat roken ‘voor de elite’ wordt, maar de woorden ‘vliegtaks’ en ‘vleestaks’ leiden automatisch naar eliteverwijt.” - Floor Rusman

aar weinigen hadden door

dit via het ‘spill over’-effect naar het buiten-

dat de uitspraak van de Raad

land. ‘Hoe schiet de natuur daar in brede zin

van State van 29 mei 2019 een

dan iets mee op?’, vraagt een rationeel den-

enorme spaak in het wiel zou

kend mens zich dan af. Of lijden we inmid-

worden van de Nederlandse economie. Op

dels aan een vorm van ‘eco-nationalisme’:

het eerste gezicht was de uitspraak van de

onze natuur is belangrijker dan de natuur

raad heel nobel: de weinige natuur die we

elders? Daarnaast moeten we ook de effec-

in Nederland nog hebben, mag niet verder

ten op onze voedselverwerkende industrie

achteruit gaan. Praktisch gevolg: overal waar

niet onderschatten. Als de melk- en vlees-

een Natura 2000-gebied is – en we hebben

productie in Nederland met bijvoorbeeld

er als ‘Parkland Holland’ naar liefst 162 gede-

30% wordt afgebouwd, dan heeft dit grote

poneerd in Brussel – mag er alleen nog maar

gevolgen voor de gehele keten. Bedrijven als

gebouwd worden als dit geen aantoonbare

Vion en FrieslandCampina zullen hun inves-

negatieve gevolgen heeft voor de natuur.

teringen in Nederland sterk terugschroeven,

Kortom, er mag geen microgram reactieve

er zal minder personeel nodig zijn, minder

stikstof (NOx, NH4) meer bijkomen. Eén hon-

veeartsen en ook de voerbedrijven zullen

dendrolletje per hectare is eigenlijk al te veel,

moeten afschalen. Deze de-intensivering

want Nederland heeft zichzelf ook nog eens

klinkt natuurlijk mooi, maar als je weet dat

de strengste normen van de EU opgelegd. Zelfs zo streng dat als Nederland vanaf heden met alle eco-

‘Eén hondendrolletje per hectare is eigenlijk al te veel’

de wereldbevolking nog van 7,8 naar zo’n 10 miljard mensen gaat groeien in 2050 en de vleesconsump-

nomische activiteiten zou stoppen, er nog te

tie naar verwachting wereldwijd komende

veel stikstof vanuit het buitenland ons kik-

twintig jaar verdubbelt, dan spant Nederland

kerlandje binnenwaait. Door dit ultrastrenge

het paard achter de wagen.

beleid mogen er alleen nog maar vergun-

Waar is dan wel behoefte aan? In mijn ogen

ningen worden afgegeven voor bouwen

moet er juist ingezet worden op innova-

uitbreidingsprojecten als er eerst andere

tie om de schadelijke gevolgen van de

stikstofemitterende activiteiten worden afge-

landbouw verder terug te dringen. Dit kan

bouwd. En aangezien de veeteelt relatief veel

bijvoorbeeld met ‘crispr-cas’-technologie,

ammoniak uitstoot, kijkt het kabinet met

precisielandbouw, voer met bepaalde

name of veeteelt in de omgeving van Natura

enzymen en geavanceerde stalsystemen.

2000-gebieden uitgekocht kan worden. Een

Innovaties op dit gebied kunnen boven-

gebiedsgerichte aanpak, heet zoiets. Niet om

dien uitgerold worden naar het buitenland,

de natuur te beschermen, maar om vergun-

waardoor ook daar de landbouwproductie

ningsruimte te bemachtigen voor zaken als

minder schadelijk wordt. Verder pleit ik voor

infrastructuur, woonwijken en industrie. Het

een systeem van true cost pricing, waarbij

kabinet heeft voor dit karwei maar liefst € 25

een prijs betaald wordt met een dekking

miljard gereserveerd.

van de maatschappelijke schade. Hierdoor

Maar hoe verstandig is dit nu eigenlijk? Want

zal vlees wat duurder worden en dit remt de

voedsel moet als eerste levensbehoefte nu

consumptie iets. Kortom, het door het putje

eenmaal geproduceerd worden. En als de

gooien van € 25 miljard aan de uitkoop van

primaire productie in Ne-

boeren in tijden dat de voedselzekerheid al

derland door uitkoop

onder druk staat, is gewoon ‘dom beleid’, dat

wordt afgeschaald,

het probleem alleen verschuift in plaats van

dan verplaatst zich

oplost.

Volgens columniste Rusman van genoemde krant gebruiken tegenstanders van een vleestaks vaak het verwijt dat een elite de eigen ‘progres-

De wisselende columnisten van EFMI Business School:

sieve levensstijl wil opdringen aan mensen die

Marcel van Aalst, Koen Hazewinkel en Laurens Sloot.

dat niet kunnen betalen.

Deze maand: Laurens Sloot. Reacties: sloot@efmi.nl.

FoodPersonality april 2022

22_EFMI_01L.indd 13

12-04-2022 18:34

ELEKTRONISCHE SCHAPLABELS

Ook Nettorama zou dit moeten willen De voor- en nadelen van elektronische schapkaarten? Welnee, er zijn alleen maar voordelen. Zeggen althans Eelco Hos en Bart Fischer. Ook als je Nettorama of Boni bent? Ook als je Nettorama of Boni bent. Door: Gé Lommen Foto: archief FoodPersonality

Hoe staat het met de invoering van elektronische schaplabels? Op dit moment werken er vier partijen mee: Hoogvliet, Plus, Albert Heijn en Jumbo. In die volgorde… Eerst Hoogvliet. Die begon er in 1998 al mee. Een versie van de geschiedenis is dat het toenmalige NCR Hoogvliet alle elektronische schaplabels cadeau heeft gedaan, met als strategie: als we er aan één die labels geven, zullen andere formules die ook willen hebben. Wij hebben dat uit de wandelgangen van de sector van jaren terug, maar zonder bevestiging van Hoogvliet zelf. Dan Plus. Plus zou begin vorig jaar alle 270 Plus-supermarkten van elektronische schaplabels willen hebben voorzien. Is dat inmiddels zo? Ja, krijgen we bij navraag terug van Plus Retail. En de Coop-supermarken die tot Plus omgebouwd worden, krijgen die labels ook. Dan Albert Heijn. Albert Heijn begon er later aan dan Plus, maar is inmiddels een flink eind. “Ruim 90% van onze winkels heeft momenteel elektronische schaplabels.” Verder: “Alle winkels in ons land en in België krijgen ze, we kunnen alleen niet aangeven wanneer dat moment bereikt zal zijn.” Dan Jumbo. Jumbo zou daarmee proefdraaien, is het laatste wat we weten. Veghel zegt: “De pilotfase is inmiddels voorbij. De pilot is succesvol verlopen en daarom bereiden we ons nu voor op een landelijke uitrol. We starten deze zomer met elektronische schaplabels in onze eerste Jumbowinkels en we verwachten dat medio 2023 alle Jumbo-winkels ze hebben.” Zo, dat was even het rondje langs de velden. En de rest dan? Nee. Lidl, Aldi, Dirk, Dekamarkt, Vomar, Jan Linders, Poiesz, Boon’s Markt/MCD, Spar, Nettorama en Boni hebben ze niet. Maar: elke supermarkt zou ze moeten hebben. Zeggen Eelco Hos en Bart Fischer.

Nou, het kost ook wel wat. Wat kost het eigenlijk? Ongeveer een ton per winkel, horen we. Afhankelijk van de omvang van de winkel en het assortiment. Hos: “Je betaalt de leverancier voor het netwerk, voor het gebruik en voor het aantal schaplabels. En een supermarkt met meer items heeft meer prijskaartjes, dus dan betaal je meer omdat je meer elektronische schapkaarten nodig hebt.” Klinkt best duur, zo’n ton. Maar goed, genoeg supermarkten draaien meer tonnen aan omzet per week.

Tech in de super Een vaste rubriek in FoodPersonality: ‘tech in de super’. In de vorm van een interview: * met Eelco Hos, van zijn eigen bedrijf Retail Innovation en * met Bart Fischer, ook van zijn eigen bedrijf, 7BFT. Zij dienen in deze rubriek als aanspreekpunt over technologie in de supermarkt. Eelco Hos en Bart Fischer hebben beiden jarenlang voor AH gewerkt, op het snijvlak van formule, operatie, winkelvoorziening en projecten waarbij

Wat staat ertegenover? Altijd de juiste prijs op het schap, zonder gedoe? Hos: “Je bespaart allereerst het werk van personeel. Een grotere supermarkt heeft ongeveer 200 prijswijzigingen per week. Zonder elektronische schapkaarten houdt dat in dat je medewerkers die 200 schapkaarten moeten veranderen. Elke week opnieuw. Het gaat niet zozeer om nieuwe artikelen, maar vooral weekacties. Printen, en de oude vervangen door de nieuwe. Dat scheelt een uur of vijf per week en die werkuren bespaar je dan al. Maar ‘altijd de juiste prijs’, dat is niet per se zo. Ook bij elektronische schapkaarten kunnen fouten voorkomen. De prijs op het schapkaartje komt uit je netwerk, van data, van het hoofdkantoor. Een van al die data is de prijs van het product, maar er kan altijd een verkeerde prijs in je databestanden zitten. Er kan wel meer fout zijn. Een artikel kan niet goed in het systeem ingevoerd zijn, een formaat of een inhoudsmaat, een verpakking met zes stuks of twaalf stuks. Het staat alleen correct op het schapkaartje als intern alles correct is. Elektronische of geen elektronische schaplabels, altijd is er aandacht nodig, om te zorgen dat alle informatie klopt. Elektronische schapkaarten heffen niet als vanzelf fouten op.” Hoe zit het eigenlijk met de energiekosten?

AH een technologie uittestte. Sinds enkele jaren hebben zij dus ieder hun eigen bedrijf, waarbij zij formules of levensmiddelenfabrikanten adviseren op het gebied van innovatie en technologie.

Een schapkaartje komt van een boom, en je moet dat printen. Kosten en milieu. Maar een elektronisch schapkaartje verbruikt stroom. En je hebt winkels met 20.000 items of meer. Ja, we worden energiebewuster, ook in deze rubriek… Bart Fischer: “Zo’n schapkaartje is zogezegd ‘elektronisch papier’. Het verbruikt alleen stroom op het moment waarop je informatie op dat kaartje – de prijs, bijvoorbeeld – aanpast. Dus dat is een fractie van een seconde stroomverbruik. Hierdoor kunnen elektronische schaplabels gewoon uit middels een batterijtje, er hoeft geen stroomkabel naartoe. Dat scheelt heel veel kosten.” Maar het blijft een forse investering als je die elektronische schapkaartjes gebruikt met enkel het voordeel dat je geen papieren schapkaarten meer nodig hebt bij prijswijzigingen. Hos: “Dat is nou net het misverstand, er zijn veel meer voordelen: het slimme gebruik van elektronische schapkaartjes. Je kunt er dynamisch mee afprijzen. Dus: als een artikel tegen de tht aanloopt, de prijs verlagen, elke dag weer iets lager,

14 FoodPersonality april 2022

33_Artikel_01L.indd 14

12-04-2022 18:42

tijd van schaarste de prijs van zonnebloemolie kunnen verhogen? Puur op basis van vraag en aanbod. En dat leg je de consument dan ook uit.” Oké, maar ik zie tot nu toe altijd eerder het tegendeel. Stel, het wordt een weekend met mooi weer en hup, overal barbecuepakketten met flinke korting. Hos: “Precies! En dat is nou net waar Bart en ik altijd van staan te kijken: heeft de consument nét behoefte om te barbecueën, gooien de supermarkten massaal barbecuevlees in de aanbieding. Omgekeerde wereld! Althans, als je denkt in termen van vraag en aanbod. Bart, dat vind jij toch ook?” Fischer: “Ja, zeker. Ik begrijp wel waarom dat gebeurt, maar het tegendeel zou veel logischer zijn.” Bart Fischer (l.) en Eelco Hos, hier in een lab van Microsoft, dat in dat lab allerlei technologische toepassingen voor winkels onderzoekt. om zodoende de kans op derving te verminderen. En het is ook een goed instrument om de voorraden in winkels bij te houden. Een elektronisch schapkaartje gaat knipperen als de voorraad op het schap klein wordt, en ook als de voorraad in het magazijn bijgevuld moet worden. Het signaleert voor je medewerkers dat ze moeten bijbestellen. En het signaleert assortimentsveranderingen. Stel, er gaan tien wijnen uit het assortiment en er komen tien andere voor in de plaats, dan kunnen medewerkers via de informatie op handterminals de informatie krijgen dat die wisseling van die tien wijnen moet worden uitgevoerd. Papieren schapkaartjes kunnen jou nooit op die manier helpen. En bedenk ook dit: het kan een ondernemer van een Plus, Albert Heijn, Jumbo, Spar en MCD helpen om de winkeloperatie te verbeteren, en dat is dan een correcte operatie in één supermarkt. Maar bedenk dan wat de winst is voor ketens als Albert Heijn, Jumbo, Plus, Lidl, Aldi, Dirk… honderden winkels per formule, waar de kans op fouten geminimaliseerd wordt.” Fischer: “Bij dynamisch prijsbeleid denk ik ook hieraan: in Engeland verhogen formules de prijzen van alcoholische dranken na acht uur ’s avonds. Wij in Nederland doen dit niet. Ik kan niet gefundeerd zeggen of de Britse consument dit weet en of het een irritatiefactor is. Maar stel, de Britse consument snapt dat en accepteert dat. In dat geval zou je dus aan prijsdifferentiatie kunnen doen, gedurende de dag. Op dit moment, met prijsverhogingen en hogere lasten voor huishoudens elke dag opnieuw in de media, vind ik het ook moeilijk wat je wel of niet zou moeten willen. Maar het punt dat ik wil maken: als je prijsveranderingen gebruikt om ofwel de

klant aan je te binden met lage prijzen, ofwel je marge en winstgevendheid te verbeteren, dan kun je daar als formule voor kiezen door middel van die elektronische schapkaartjes. Ze bieden meer mogelijkheden om je bedrijf te managen zoals jij dat wil.” Ik heb volstrekt niet het idee dat de formules die elektronische schapkaartjes gebruiken, dat soort prikkels gebruiken. De prijs staat vast, of de prijs gaat omhoog vanwege al die kosten van energie, grondstoffen etc. Of de prijs gaat omlaag omdat het artikel in de actie is. Fischer: “Ja, dat klopt, maar inmiddels is de consument zich meer bewust van prijsfluctuaties op basis van vraag en aanbod. De prijzen van vliegtuigstoelen gaan ook op en neer, afhankelijk van vraag en aanbod….” Hos: “De prijzen bij Amazon gaan ook op en neer, ook afhankelijk van vraag en aanbod. Bovendien: wat voor een prijs krijg jij te zien, op basis van je eerdere aankopen en jouw consumptiepatroon?” Fischer: “Precies, ik zie Nederlandse supermarkten niet aan dat soort ‘revenu management’ doen, maar je kunt je afvragen of dat echt een taboe is.” Dus dáár, waar veel vraag naar is, daarvan zou je de prijs kunnen verhogen. Fischer: “Ja…” En dat zeg je na een weekend waarin we de term ‘zonnebloemoliecrisis’ hebben leren kennen. Eén flacon per boodschap of per huishouden, bij Jumbo en Plus. Gevolg van de oorlog in Oekraïne etc… Hos: “Wat Bart zegt, klinkt in deze tijd misschien raar, maar dat is het juist niet. Zou je in een

Waarom dat gebeurt: de concurrentie. Als de ander het doet, doe ik het ook maar. Fischer: “En daardoor is het logisch? Ten eerste, het gaat om vlees en de vraag is of je in de toekomst nog wel vaak met vlees moet stunten, gezien de discussies over dierenwelzijn, dieren slachten en de milieubelasting van de vleesproductie. Maar los daarvan, je zou kunnen zeggen: consumenten hebben op tv gezien dat de weerman of -vrouw een zonnig en warm weekend voorspelt. Dus de modus ‘kom, we gaan barbecueën’ is er al. Maar waarom moet dat dan in de actie? De consument ís al bereid dat te kopen.” Hos: “En nou terug naar onze schaplabels: stel, het weer pakt deels anders uit, het noorden krijgt toch een flinke bui. Alleen het zuiden blijft ‘vanavond’ warm en droog. En dan: één druk op de knop; voor al het barbecuevlees dat je inmiddels in de koelingen hebt liggen: omdat de vraag in het zuiden en het noorden best van elkaar zal gaan verschillen, doe je je barbecuevlees in het noorden alsnog in de aanbieding, en in het zuiden niet. Dat is nou dynamisch beprijzen. Je verlaagt je prijs in het noorden omdat je de mogelijke derving wilt voorkomen, je verlaagt je prijs in het zuiden niet.” En toch zie ik partijen als Nettorama en Boni niet zomaar overstappen op elektronische schaplabels. Hos: “Begrijpelijk, maar ook voor kleinere formules is het best rond te rekenen. Het is niet alleen maar rendabel bij de schaalgrootte van Albert Heijn, Jumbo of Plus.” Fischer: “Je moet er dan wel iemand bij in huis halen om er optimaal gebruik van te maken. Een analist, iemand die voor de formule nagaat welke prijs van welk artikel in welke situatie voor welke klanten van die formule aantrekkelijk is. Je moet er echt iemand bij hebben die zich daarop stort. En niet: we doen het er even bij.”■

15 FoodPersonality april 2022

33_Artikel_01L.indd 15

12-04-2022 18:42

Het openingsritueel is achter de rug. ‘We kunnen naar binnen’, zogezegd.

Ombouw Coop-Plus is begonnen Door: Gé Lommen Foto’s: Jan Willem Houweling

We zien op deze pagina’s een opening die we de laatste tijd eerder van Albert Heijn en Jumbo gewend waren. Bij Jumbo kwamen er met regelmaat openingsfoto’s binnen, met uiteraard een of meer directie- en bestuursleden erop. En enkele maanden terug regende het eventjes openingsfoto’s van Albert Heijn, toen in een stevig tempo de Deenwinkels werden omgebouwd. Maar sinds begin deze maand kunnen we ‘groene openingsfoto’s’ verwachten. Bij deze Plus in het Friese Heeg is de aftrap begonnen van een reeks van 300 om te bouwen

supermarkten, alle 300 Coop en ze moeten alle Plus worden. Dit jaar nog worden er ongeveer 70 omgebouwd, de gehele operatie moet in drie jaar klaar zijn. Het doel is bekend: over drie jaar moet Plus een organisatie zijn die als derde serviceformule na Albert Heijn en Jumbo door het leven zal gaan, met een jaaromzet van € 5,5 miljard, bij elkaar zo’n 550 supermarkten. En Plus zegt ook: 4,5 miljoen klanten en ruim 40.000 medewerkers. Op de openingsdag meldde Duncan Hoy (zie ook blz. 20) in een interview in NRC Handelsblad dat

er wel een belangrijk kenmerk van Coop zal blijven: terwijl Plus een ondernemerscoöperatie is, is Coop een coöperatie van ondernemers en consumenten. In de nieuwe organisatie zal het element van de consumentenstem behouden blijven. Hoe en wat, dat gaat Plus nog verder uitzoeken. In dat interview meldt hij ook dat ‘de Makerij’ (de afdeling waar medewerkers zelf maaltijden en maaltijdcomponenten bereiden) in de om te bouwen Coops zullen komen. Alleen is dat in deze Plus in Heeg niet te zien. ■

16 FoodPersonality april 2022

22_artikel_0002.indd 16

12-04-2022 15:23

De afdeling ‘de Makerij’ zit er niet in bij deze nieuwe Plus, maar wel de kreet die erbij hoort: ‘maaltijdgemak’: het aanbod maaltijden, zoals de reeks ‘ uit de keuken van Plus’.

Deze Plus heeft naar verhouding veel aanbod aan tapas en andere artikelen voor het borrelmoment.

Dit is een symbolisch beeld: vooraan links de oude Coop, die zo’n 700 m2 vvo omvatte. En verderop de nieuwe Plus van ondernemer Richard Langeland, wiens Plus ‘Plus Gerritsma’ heet. Lees verder op blz. 19. 17 FoodPersonality april 2022

22_artikel_0002.indd 17

12-04-2022 15:23

Retail in de toekomst is… Fysiek, digital, omnichannel of phygital?

In één dag zicht op actuele trends en ontwikkelingen binnen retail.

SpeedTalk met Erwin Binnenveld Oprichter Spar University

Sydney Koster Westfield Mall of the Netherlands

Corine Duchenne Praxis

Alessio Pinna Butlon

SpeedTalk met Michelle Belt Jumbo Supermarkten

Kijk voor het complete programma en aanmelden op www.retailintervisie.nl

10 MEI 18

Westfield Mall of the Netherlands

FoodPersonality februari 2022

22_artikel_0002.indd 18

12-04-2022 15:24

De broodafdeling van Plus. Hij leek anders dan wat we van Plus Briljant 2.0 gewend waren, maar Plus Retail zelf laat weten dat er nauwelijks verschillen zijn.

De servicecounter lijkt vrij krap, maar we moeten hierbij bedenken dat deze Plus niet heel groot is: ongeveer 1.000 m2 vvo. De plaats Heeg heeft niet zoveel inwoners: ruim 2.000. Of er toevloeiing uit andere dorpen is? Het zou kunnen. Maar niet zo veel verderop ligt het grotere Sneek.

Op de volgende pagina (blz. 20): Duncan Hoy over fuseren, integreren en schaalgrootte. Op blz. 34 en 35: wat gaan leveranciers merken als Plus groter wordt en Coop verdwijnt? 19

FoodPersonality april 2022

22_artikel_0002.indd 19

12-04-2022 15:24

Duncan Hoy over de ombouw van Coop-Plus Op de dag van de opening van de Plus in Heeg werd ceo Duncan Hoy van Plus Retail door NRC Handelsblad geïnterviewd. Hij vertelt over de fusie, maar ook over zijn tijd in het Britse leger. Door: Gé Lommen Foto’s: archief FoodPersonality

De Plus in het Friese Heeg is de aftrap van een reeks van 300 om te bouwen Coop-supermarkten die Plus gaan worden. Dit jaar nog zo’n 70, de gehele operatie moet in drie jaar klaar zijn. En over drie jaar moet Plus een organisatie zijn die als derde serviceformule na Albert Heijn en Jumbo door het leven zal gaan, met een jaaromzet van € 5,5 miljard, bij elkaar zo’n 550 supermarkten. Dan is de organisatie nummer vier qua marktaandeel, na Albert Heijn, Jumbo en Lidl, met een marktaandeel van 10%. Wat meldt Hoy in dat interview zoal?

supermarktsector niet rustig op een pluchen stoel kunt zitten. “Elke twee jaar verdwijnt er een supermarktketen door een fusie of overname. Daar is een reden voor: je hebt schaal nodig om te kunnen investeren.” Hoy wijst daarbij vooral op de investeringen in online, met steeds meer mechanisering in de logistiek. “Dat vraagt om enorme investeringen. Als je niet de schaal hebt, krijg je dat niet rondgerekend.” Denk maar aan Deen, zeggen wij daar even bij. Dat was de reden dat Deen geen toekomst meer zag als zelfstandige onderneming.

Aanvankelijk zal Plus vooral filialen van Coop ombouwen. Hoy: “Veel ondernemers zullen daar toch de tijd voor willen nemen. Zo’n ombouw is pittig, en de ondernemer moet die investering uiteindelijk zelf dragen. We werken aan een regeling om ze daarbij financieel te ondersteunen.”

Hoy vertelt ook over zijn keuze ooit om bij het Britse leger te dienen. Het mag als bekend verondersteld zijn: Hoy is Brit, maar woont en werkt al jaren in Nederland. Jaren geleden bij C1000 en daarna Jumbo. Daarna ging hij naar zijn geboorteland om bij Tesco te werken. Maar vóór dit alles diende hij in het Britse leger bij missies in Bosnië, Kosovo en Oost-Timor, zo blijkt. “Ik was jong en wilde avontuur, én ik wilde leren over leiderschap. Ik kreeg er de kans om dertig soldaten te leiden, in moeilijk omstandigheden. Dat vormt je. Je leert kijken naar wat een team nodig heeft, en jij als leider waarde toevoegt.” Maar in dat leger bleef hij niet, hij ging bij adviesgigant McKinsey aan de slag. En via McKinsey… “Ik kreeg er de kans om verschillende bedrijven te bekijken, van Shell en Aegon tot Unilever en Ahold. De supermarktsector vond ik enorm interessant. Ik heb psychologie gestudeerd, en daar ben je voortdurend bezig met de klant. Waarom koopt die iets? En waarom elders, en niet bij jou? Hoe kun je dat beïnvloeden?”

‘We hadden laatst de eerste gecombineerde bijeenkomst, en dan is het niet dat je één hoek met groene stropdassen ziet en één met oranje’ Op de vraag of Plus- en Coop-ondernemers ‘al een beetje mengen’, zegt hij: “Dat lukt niet van de ene dag op de andere. Voor een Coop-ondernemer betekent deze fusie iets anders dan voor een Plus-ondernemer. Maar we hadden laatst de eerste gecombineerde bijeenkomst, en dan is het niet dat je één hoek met groene stropdassen ziet en één met oranje.” Hoy laat ook duidelijk blijken dat je in de

Hoy legt ook uit dat hij veel geleerd heeft in de periode waarin C1000 op zou gaan in Jumbo. “Je moet héél veel aandacht hebben voor collega’s. Als de collega’s in de winkel het niet zien zitten, dan wordt het niks. Wat ik ook zag nadat C1000 werd overgenomen: er begint een onzekere periode. Je moet een nieuw hoofdkantoor inrichten, je wacht op toestemming. Al die tijd weten collega’s soms niet wat hun rol wordt in de nieuwe organisatie. Goed communiceren is dan extra belangrijk. Strategisch kan het allemaal heel

logisch zijn, maar dat wil niet zeggen dat elk individu het op elk moment even rooskleurig ziet.” De NRC-journalist legt hem voor dat er nu verder geen andere coöperaties meer zijn om verder mee te fuseren of over te nemen… Maar, aldus Hoy, dat wil niet zeggen dat er geen verdere mogelijkheden meer zijn. En verder noemt Hoy de toestroom aan filialen vanuit Coop een ‘verrijking’. “Het dwingt je een nog strakkere organisatie neer te zetten, want nu ben je zelf verantwoordelijk tot de laatste stap.” Maar: uiteraard staat daar voor hem het voordeel van ondernemers tegenover: “Bij ketens met veel eigen filialen ben je op het servicekantoor snel overtuigd van een idee en begin je gewoon. Als je eerst ondernemers moet overtuigen, wordt je idee echt getest. Gaat iets niet zoals je had bedoeld, dan hoor je dat metéén.” ■

20 FoodPersonality april 2022

11_Artikel_01L_0002.indd 20

12-04-2022 18:46

Meeste uitstoot zit in keten vóór de supermarkt Rabobank laat zien dat vooral de leveranciers van de supermarkt nog veel huiswerk te doen hebben op het gebied van klimaatdoelen. Door: Gé Lommen

Begin deze maand kwam Rabobank met een artikel dat laat zien wáár in de gehele keten ‘van zand tot klant’ de meeste milieubelasting zit. Sectorspecialist ‘consumer foods’ Sebastiaan Schreijen en ‘analist consumentenvoeding’ Marjolein Hanssen wijzen erop dat supermarktbedrijven wereldwijd zichzelf doelen hebben gesteld om hun broeikasgasuitstoot tot uiteindelijk nul te verminderen. Hierbij moet de belangrijkste bijdrage uit de keten komen. De schrijvers: “De doelen van deze supermarktketens zijn de duurzaamheidshoepels waar leveranciers de komende jaren doorheen moeten springen.” In de afgelopen drie jaar hebben ten minste negentien van de grootste food retailers ter wereld aangekondigd dat ze hun broeikasuitstoot willen verminderen. Zij baseren zich op het Science Based Target initiative (SBTi), resultaat van een samenwerking tussen het CDP (het ‘Carbon Disclosure Project’, een non-profitorganisatie die effecten op het milieu meetbaar en kenbaar maakt), het United Nations Global Compact, het World Resources Institute en het World Wide Fund for Nature. Het idee achter dit initiatief is een klimaatdoel vast te stellen dat wetenschappelijk gefundeerd is. Grote Europese supermarktbedrijven zoals Tesco, Carrefour, Sainsbury en Ahold Delhaize hebben zich tot doel gesteld om de uitstoot tot ‘netto nul’ terug te brengen. Het gaat dan om de directe uitstoot, maar ook om een groot deel van de indirecte uitstoot. Schreijen/Hanssen: “Vooral dat laatste, het verminderen van de indirecte uitstoot, gaat van alles in gang zetten. Want supermarkten stoten zelf helemaal niet zoveel broeikasgassen uit. De grootste

gevolgen voor het klimaat vanuit supermarktland komen niet door de koelvitrines, de vrachtauto’s, de led-verlichting in de winkels of de bestelauto’s. De uitstoot door activiteiten van de supermarkt zelf (scope 1) of die ontstaat bij de opwekking van de energie die daarvoor nodig is (scope 2), vormen bij elkaar gemiddeld niet meer dan 5% van de broeikasgasuitstoot van een food retailer.” Scope 1 en 2 vormen de directe uitstoot van de activiteiten van een supermarktbedrijf. Scope 3 is de indirecte uitstoot van een supermarktbedrijf. Die bedraagt volgens Schreijen/Hanssen meer dan 95%. Van die 95% is 65%: de teelt, de verwerking, de productie en het vervoer van de producten die in de supermarktschappen staan. Hoe groot de bijdrage is, verschilt van product tot product. Vlees of chocolade hebben een veel grotere CO2-uitstoot dan bijvoorbeeld noten, omdat notenbomen tijdens de teelt veel CO2 vastleggen. “Daarnaast komt ongeveer een kwart van de scope 3-uitstoot door het gebruik of de consumptie van de gekochte producten door consumenten. Denk aan het koken van de aardappels. Maar ook het gebruik van shampoo of wasmiddel zorgt voor energieverbruik en dus CO2-uitstoot.” Sommige food retailers nemen volgens Schreijen/ Hanssen het gebruik door consumenten mee in hun doelen. “Maar de meeste supermarktorganisaties kijken vooral naar de uitstoot van de producten die ze verkopen. Daarmee worden hun doelen ook meteen een uitdaging voor de leveranciers van deze producten. (…) In Nederland vindt ongeveer 80% van alle calorieën zijn weg naar de consument via een klein aantal supermarktinkopers (daarmee bedoelen de schrijvers

Figuur 1

AH, Jumbo, Superunie, Aldi en Lidl, GL). Er is voor voedingsmiddelenproducenten dus bijna geen ontkomen aan. Linksom of rechtsom gaan afnemers uitstootvermindering eisen. Daar wachten ze niet mee tot 2050! Om te beginnen verwachten ze binnenkort een nulmeting om het startpunt te bepalen. Als die al niet is opgevraagd. Daarna komt het verzoek om een stappenplan waarin staat hoe de producent denkt naar een netto-uitstoot van nul in 2050 toe te werken.” Supermarktbedrijven doen dat niet zomaar uit idealisme, zo klinkt het. De samenleving, ngo’s, “maar ook media, banken, pensioenfondsen, investeerders, aandeelhouders en zelfs werknemers zetten druk op food retailers om bij te dragen aan de verduurzaming van onze consumptie”. Over de doelen én over de vooruitgang wordt openheid verwacht. “Zeker bij beursgenoteerde bedrijven. De klimaataanpak van food retailers bepaalt de komende jaren min of meer hun ‘license to operate’.” Supermarktbedrijven zullen andere keuzes gaan maken dan voorheen. De meest vervuilende producten zullen uit de schappen worden geweerd. Of: milieuvriendelijkere producten krijgen een betere plek. Schreijen/Hanssen: “Food retailers gaan actief sturen op broeikasgasuitstoot om hun doelen te behalen. Hierbij hebben ze hun leveranciers hard nodig. Voor producenten is er daarom maar één weg naar Parijs. Voedingsmiddelenproducenten die vooroplopen op het gebied van meten, volgen, doelen stellen en het daadwerkelijke verminderen van hun CO2-uitstoot, hebben bij supermarktketens de komende jaren een streepje voor.” ■

Figuur 2

Scope 1 en scope 2? Dat zijn de activiteiten van een supermarktbedrijf die directe CO2-uitstoot tot gevolg hebben. Wat blijkt? Hooguit 5% van die uitstoot komt op rekening van die eigen activiteiten. Gemiddeld is het 3%.

Scope 3 is de indirecte uitstoot van supermarktbedrijven. Dat is meer dan 95%. Daarvan komt veruit de meeste uitstoot op rekening van de producten die de supermarkt verkoopt, bijna twee derde. Die uitstoot komt voor rekening van de teelt, de verwerking, de productie en het vervoer van het assortiment van de supermarkt. Dat moet een waarschuwing zijn voor leveranciers. 21

FoodPersonality april 2022

11_Artikel_01L.indd 21

12-04-2022 18:43

PRIJSSTIJGINGEN

Van ‘gunstig voor Aldi’ tot ‘ even niet verduurzamen’ Stijgende energie- en grondstoffenprijzen, dure brandstof, verstoringen in internationale toeleveringsketens als naweeën uit de coronatijd, oorlog in Oekraïne, een ‘zonnebloemolietekort’, een overheid die oproept om de thermostaat lager te zetten om van die gasbehoefte af te komen en een inflatie die – althans, na de eerste week van april – in de buurt komt van rampjaar 1976. Sommige supermarkten waren twee maanden terug nog levensmiddelenfabrikanten aan het boycotten. Een paar citaten, uit een impressie over prijsstijgingen uit Het Parool, van 8 april: “Anderhalve euro is veel te duur.” * Een vrouw in een Marokkaanse levensmiddelenzaak die een plat brood wil pakken. (Een tijd terug was dat brood nog 1 euro.)

olijfolie voor hetzelfde geld, en dat is ook nog eens gezonder.” * Een man die op de Albert Cuypmarkt aangesproken wordt. “Mijn boodschappen bleven altijd onder de 25 euro. Nu moet ik 27 euro afrekenen. Ja, dan is het toch écht duurder. Weet je wat me wel meteen opviel? De broodjes. Eerst kreeg je vier broodjes voor een euro, nu drie. Daar zag ik het gelijk aan. Ik dacht: nou, dat is wel mooi één broodje minder.” * Een vrouw die net bij de Dirk aan het Marie Heinekenplein boodschappen heeft gedaan. Wij deden zelf ook een rondje langs de velden en vroegen uitleg aan Sjanny van Beekveld (IRI), Norman Buysse (GfK), Volkert Engelsman (Eosta) en Robbert Nijssen (Tripel R).■

De ‘duurdere formule’ in een tijd dat alles maar duurder wordt.

“Zonnebloemolie? Je bent gestoord als je dat nu koopt. Bij de Lidl hebben ze een mooie fles

Sjanny van Beekveld, senior business consultant marktonderzoeksbureau IRI “In ons overzicht van prijs- en volume-ontwikkeling over de eerste acht weken van dit jaar zie je al prijsstijgingen, het is dan al gemiddeld 5,2% hoger dan vorig jaar in die weken. De grootste prijsstijgingen: 7,9% bij zuivel, 7,6% bij agf, 8,7% bij maaltijden en 8,7% bij dierenvoeding”. Let wel, de inval van Rusland in Oekraïne zit hier niet eens bij. Want die invasie begint op donderdag 24 februari, ‘eind week 8’. Van Beekveld: “Bij productgroepen met relatief veel granen zien we t/m week 8 een wisselend beeld.” De prijs van deegwaren is wel sterker gestegen (10,3%), brood stijgt gemiddeld sterker (6,3%), maar ontbijtgranen op dat moment nog

jaar in die periode was het koud, en lag er ook ruim een week een dik pak sneeuw. Van Beekveld: “Bij zulk weer wordt er doorgaans meer geconsumeerd.” ■

nauwelijks, met 3,2%. Maar het overzicht laat ook dalende volumes zien. Die hebben volgens Van Beekveld t/m week 8 vooral te maken met corona. De eerste acht weken van vorig jaar: een lockdown, horeca gesloten. En – zijstapje – vorig

YTD8: Gemiddelde prijzen* per kilo/liter van voeding&dranken met 5,2% gestegen, terwijl het volume met bijna 7% daalt. Prijsstijging in AGF, MLT en zuivel het hoogst. Prijs/omzet/volume ontwikkeling – Totaal Voeding & Dranken (incl. Vers) – Totaal Supermarkten incl. HD en Online – YTDP2 2022 vs.Year Ago 8,7%

11,1%

7,9% 6,1%

5,2%

4,0%

3,0%

1,1% -0,2%

-1,8%

-2,0%

A TA TO

V BE D& O FO

D UI

W RS IE

EN AR

1,6%

-2,7%

-2,9% -6,2%

-8,1%

2,4%

2,6%

-1,8%

-2,4%

-2,7%

-6,0%

-6,9%

8,7%

7,6%

E IV ZU

-8,2%

-8,8%

-10,0%

AS KA F AG

c (in

EE VL

Volume ontwikkeling

-10,2%

) en ot l.n D IL W P, KI , S

Prijsontwikkeling

EL G O EV G

EE VL

AR SW

AD AL ,S EN

-7,1%

-11,2%

S, VI

EN UZ

H SC

EN LAA

H SC

PD EL

R IE

D, O O

EB G

N BA

T KE A M

EN JD TI AL D

N RE IE

ED VO

G IN

Omzetontwikkeling

*Prijsontwikkeling bestaat uit een totale mix van gestegen schapprijzen, meer/minder/diepere/minder diepe promoties en uptrading/downtrading binnen assortimenten. Categoriedefinities op basis van het Supemarktboekje – Houdbaar en Vers samen.

22 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L.indd 22

12-04-2022 18:45

Norman Buysse, retaildirecteur marktonderzoeksbureau GfK (Nederland) “We vallen inderdaad van de ene uitzonderlijke situatie in de andere”, aldus Norman Buysse, retaildirecteur bij marktonderzoeksbureau GfK (Nederland), die onlangs nog in een bulletin van het NOS Journaal consumentengedrag uitlegde, terwijl je als kijker klanten hun auto bij een Aldi zag inladen. Buysse: “In de periode waarin corona en de besmettingscijfers het nieuws domineerden, gingen consumenten minder vaak naar de supermarkt, zoveel mogelijk in één boodschappenmoment kopen en meer online kopen. Vóór corona gebruikten veel consumenten een primaire supermarkt, voor de meeste boodschappen, een secundaire supermarkt, voor aanvullende boodschappen, en vaak nog een tertiaire supermarkt. Dat viel grotendeels weg, consumenten bezochten minder verschillende formules. En dan vaak een fullserviceformule, want die hebben een groter assortiment.” Met die prijsstijgingen en het wegvallen voor de angst op besmetting krijgen discounters nu weer meer klanten? Buysse: “Klopt. Consumenten begrijpen dat er van alles aan de hand is en horen, zien en lezen dat bij allerlei media. Het leven wordt opeens flink duurder. En de consument gaat bezuinigingsstrategieën toepassen: weer vaker naar de supermarkt en weer meer naar verschillende formules, het patroon van primaire, secundaire en tertiaire formules keert weer terug. En het kassabonbedrag is lager aan het worden. Dat komt vooral doordat consumenten weer vaker naar een supermarkt gaan, dan is de besteding per bezoek

Volkert Engelsman, directeur Eosta, leverancier van biologische agf Engelsman is in de sector een van de bekendste voorstanders van ‘true price, true cost’, de opvatting dat zogeheten ‘verborgen kosten’ niet in de consumentenprijs doorberekend worden en dat dat wel zou moeten. Anders wentelen

lager. Maar ook van invloed is dat consumenten weer meer formules bezoeken: naast serviceformules ook weer naar discountformules.” Buysse over de tabel van GfK: “Je ziet de klantenkring in de eerste acht weken van dit jaar ten opzichte van de eerste acht weken vorig jaar toenemen, de index bij discount is 102. De bezoekfrequentie neemt toe, bij alle supermarkten is de index 104, bij discounters 103 en bij servicesupermarkten 104. Maar let wel, week 8, de week waarin Rusland Oekraïne binnenvalt, dus daarna gebeurt er nog van alles in de supermarktsector.

‘Aantrekkingskracht discount wordt weer sterker’ Dit is eigenlijk nog meer van daarvóór.” Als Buysse het trouwens over discount heeft, dan bedoelt hij niet alleen Aldi en Lidl, maar ook Dirk, Nettorama en Boni. Corona, besmettingsangst, horecasluiting etc. hebben met name fullserviceformules sterk in

de kaart gespeeld. Maar nu lijken de omstandigheden gunstiger voor discounters. Wat moeten fullserviceformules nu doen? “Dat kan ik niet zomaar hier voor hen zeggen, maar het is zonder meer een uitdaging. Eind vorig jaar, begin dit jaar merkten we in de sector dat formules zich sterk verzetten tegen prijsverhogingen van fabrikanten als ze vonden dat die prijsverhogingen onterecht waren. In hun ogen: veel meer dan de wereldmarktprijzen van grondstoffen. Drie maanden verder is er een echte oorlog bijgekomen. En nu? Volhouden dat je niet of nauwelijks prijzen verhoogt, dat station lijken we nu wel gepasseerd. Het zal voor elke formule bij elke categorie weer een andere uitdaging zijn: welk levercontract – tegen die-en-die inkoopprijs – loopt af? Welk loopt nog door? En dus: ‘prijsimago bewaken’ is het devies. Met campagnes, met de nadruk op minder dure varianten in het assortiment... ‘Prijsimago’ van retailers bij consumenten, dat zijn geen rationele sommen. Prijzen zijn feiten, ook al veranderen die wellicht met de week. Maar prijsimago is een opsomming van feitelijke prijzen, spaaracties en promoties. Het is voor de klant allemaal duur genoeg anders, dat is diens perceptie. Huishoudens met meer welvaart vertonen dat gedrag wat minder, maar ook daar zien we bezuinigingsbehoeften.” ■

In de eerste 8 weken van 2022 is het gemiddeld aantal bezochte verschillende supermarktformules gestegen t.o.v. dezelfde periode vorig jaar. Zowel de klantenkring van Discount* als de trouw aan Discount zijn in deze periode met 2% toegenomen.

Klantenkringen (%)

Bezoek/Bestelfrequentie (aantal x in 8 weken)

Bedrag per Bezoek/Bestelling (€)

Trouw (%) binnen Supermarkten

1e 8 weken van 2021

1e 8 weken van 2022

INDEX

Supermarkten

100.0

100

Discount*

68.5

69.6

102

Service supermarkten

98.1

98.3

100

Supermarkten

23.7

24.7

104

Discount

7.6

7.9

103

Service supermarkten

18.9

19.6

104

Supermarkten

27.42

25.56

Discount

26.03

24.60

Service supermarkten

27.81

25.83

100.0

100

Supermarkten Discount

30.6

31.2

102

Service supermarkten

80.4

79.8

Gemiddeld aantal bezochte verschillende supermarktformules in 8 weken

3.20

3.31

103.5

April 2022

* Discount: totaal van Aldi, Boni, Dirk, Lidl en Nettorama

we die kosten af op ‘de belastingbetaler’ of ‘onze kinderen’. Zoals: * Milieuschade: bodemverarming, biodiversiteitsverlies, klimaatopwarming. Je zou het herstel van die schade moeten doorbelasten in de consumentenprijs. * Maatschappelijke schade: slechte arbeidsomstandigheden en oneerlijke welvaartsverdeling in de keten hebben ook een prijs. Zolang niet iedereen een leefbaar loon ontvangt, ook de plantagearbeider, is er sprake van een te lage prijs. * Gezondheidsschade: slechte voeding is ogenschijnlijk goedkoper, maar leidt tot minder ge-

zonde mensen en dat brengt gezondheidskosten met zich mee. Engelsman: “Neem bijvoorbeeld de maatschappelijke schade die gepaard gaat met intensieve veehouderij. Als je netjes rekent, zou vlees veel duurder moeten zijn. Ongezonde en milieuonvriendelijk geproduceerde voeding wordt vanzelf duurder zodra je de maatschappelijke kosten meerekent. Gezonde, ecologische producten zouden dan relatief goedkoper worden omdat maatschappelijke kosten daarvan juist lager zijn. Ander voorbeeld: producten uit ontwikkelingslanden – koffie, bananen, chocolade – zijn te laag

23 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L.indd 23

12-04-2022 18:45

geprijsd zolang de werkende mensen daar en hun gezinnen geen ‘leefbaar inkomen’ hebben.” Maar nu is er sprake van ongekende prijsstijgingen. De consument voelt het in z’n koopkracht: de energierekening, tanken, het bedrag bij de supermarkt. Wat houdt dat in voor ‘true cost, true price’? Engelsman: “Je ziet twee reacties in de markt. De ene groep ziet de huidige crisis als ‘wake up call’ voor verduurzaming, de andere laat zich leiden door de stress van het moment. Duurzame en biologische producten worden gekocht door een voorhoede, een ‘bewustzijnselite’, die zo goed mogelijk probeert te begrijpen wat de fouten zijn in ons wereldwijde voedselsysteem. En dat zijn lang niet allemaal mensen met een grote portemonnee. Het zijn mensen die bewust artikelen kopen waarvan die verborgen kosten niet op mens, milieu en maatschappij worden afgewenteld. Deze consumenten weten dat als ze nu een voordeeltje pakken, dat ‘voordeeltje’ straks door hun eigen kinderen moet worden terugbetaald. Omdat die kinderen in de toekomst zaken zullen moeten herstellen zoals klimaatopwarming, biodiversiteitsverlies, bodemuitputting of sociale onrust als gevolg van een te grote kloof tussen arm en rijk.

Robbert Nijssen, eigenaar van adviesen interimbedrijf Tripel R en gastdocent bij EFMI Business School. We hebben te maken met een voedselcrisis. Een term die bij menig persoon z’n wenkbrauwen doet fronsen. Een voedselcrisis? Omdat mensen door de sterk stijgende voedselprijzen opeens meer naar de Aldi gaan omdat ze minder te besteden hebben? Een ander denkt: ‘Crisis? Hoezo crisis? Het is juist een kans om een voedseltransitie in gang te zetten, gezonder, plantaardiger, lokaler.’ Begrijpelijke reactie. Vaak beoordelen en beredeneren we de werkelijkheid vanuit ons eigen, doorgaans comfortabele, westerse perspectief. Daniel Kahneman, psycholoog en Nobelprijswinnaar, legt deze vervorming uit aan de hand van ‘wysiati’, acroniem voor ‘what you see is all there is’. Het is de notie dat we indrukken en oordelen vormen op basis van de informatie die op dat moment voor ons beschikbaar is, bijvoorbeeld door de (sociale) media. In werkelijkheid weten we maar heel weinig. Het roept ons op om wat meer te twijfelen en nederig te zijn, in plaats van in discussies stellige overtuigingen en absolute waarheden af te vuren. Black Swan We hebben te maken met een zogeheten ‘Black Swan’ binnen de supermarkten fmcg-sector. Een Black Swan wordt in de financiële en economische sector aangeduid als een onverwachte gebeurtenis die niemand heeft zien aankomen.

Aan de andere kant gaan er stemmen op die de verduurzaming van onze aarde en de verbetering van onze samenleving nu even willen uitstellen, want alles zou anders te duur worden. Begrijpelijk, maar wel een kortetermijnredenering. Zo hou je juist een voedselproductiesysteem in stand dat alles juist duurder maakt. Helemaal als je de maatschappelijke kosten meerekent. De hoge voedselprijzen worden momenteel vooral veroorzaakt door de stijgende prijzen van kunstmest, dat uit gas gewonnen wordt, en veevoer. 70% van

‘Oorlog geen excuus om verduurzaming uit te stellen’ de landbouwgrond wordt gebruikt voor veevoer. Een kringlooplandbouw zonder kunstmest, waarin koeien grazen in plaats van met krachtvoer opgeblazen worden is bestendiger tegen verstoringen. Als we niet meer willen dat koeien in een stal krachtvoer krijgen in plaats van het gras van het weideland – wat de koe eigenlijk zou

Er is een gevaarlijk giftige cocktail ontstaan door de disruptieve effecten, veroorzaakt door de coronalockdowns, de enorme opbouw van schuldengroei die na de kredietcrisis (2008) al begon en die bij het begin van de coronapandemie al helemaal explodeerde, en de oorlog in Oekraïne met economische sancties. Alle bestaande economische modellen en extrapolaties zijn daarom ontwricht en de gebeurtenis kan zeer schadelijke gevolgen hebben voor de welvaart. We zien nu tekorten en prijsstijgingen in (voedings)grondstoffen (tarwe, mais, plantaardige olie, eieren, kunstmest), energieprijzen (gas en elektra), verpakkingsgrondstoffen (karton, plastic, glas, aluminium e.a.) en transportkosten. Her en der is er ook een schaarste op de arbeidsmarkt. Sommige vacatures kunnen niet meer goed

‘Verantwoord doorbelasten van noodzakelijke kostprijsverhogingen is van belang’ worden vervuld. De Belgische federatie van de voedingssector luidde daarom ook de noodklok (bron: Gondola). Volgens de organisatie is 30% van de meer dan

moeten eten – en als we niet meer willen dat we landbouwgrond gebruiken voor monoculturen van mais en soja, omwille van onze vleesconsumptie, dan moeten we niet op die pauzeknop drukken en alles maar weer uitstellen. Zo blijven we ons en vooral de generatie na ons belasten met bodemuitputting, biodiversiteitsverlies, gekapt regenwoud, broeikasgas etc. We zullen juist meer moeten inzetten op weerbare ecosystemen, die niet afhankelijk zijn van verstoringen in wereldwijde productieketens, en al helemaal niet van landen die andere landen chanteren omdat ze over zoveel gas beschikken. Weerbare ecosystemen en biologische landbouw zijn schokbestendiger. De ontwrichting van de wereldwijde voedselketens was al merkbaar tijdens corona. En je ziet nu dat de wereld afhankelijk is van Rusland als gasleverancier en Oekraïne als voedselgrondstoffenleverancier. Dit hebben we over onszelf afgeroepen door in te zetten op monoculturen en gas, kunstmest en veevoer als pijlers van onze voedselsystemen. Wie nu op die pauzeknop drukt, vergroot daardoor juist die invloed van agro-industrie en agrochemie. Op die pauzeknop drukken omdat het voor de westerse consument nu duur is, houdt in dat het voor de generatie na ons nóg duurder wordt.” ■

Een gastartikel over prijsstijgingen van Robbert Nijssen, van zijn eigen bedrijf Tripel R en jarenlang werkzaam bij fmcg-bedrijven als interimmanager (momenteel is hij bij Arla werkzaam als head of e-commerce); daarnaast is hij gastdocent bij EFMI Business School.

200 leden (fabrikanten en leveranciers) van plan vanaf komende periode de productie te verminderen of zelfs te stoppen, door de explosief gestegen kosten. Daarmee creëer je in feite een vicieuze cirkel, want productievermindering verergert de problemen alleen maar. Het aantal mensen dat honger lijdt in de wereld is volgens de FAO (voedsel- en landbouworganisatie van de VN), na jarenlange daling, in 2020 na corona en de genomen maatregelen weer gestegen, met 10%. De teller stond in 2020 op ruim 800 miljoen mensen. In 2021 waren er al meer dan 150 miljoen mensen in acute hongersnood. Door de recente geopolitieke ontwikkelingen zal dit aantal verder stijgen, met als gevolg meer doden door honger en meer voedselvluchtelingen. Antonio Guterres, secretaris-generaal van

24 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L.indd 24

12-04-2022 18:45

de VN (die onlangs ook voor een ‘klimaatramp’ waarschuwde) benadrukt dan ook: “We moeten er alles aan doen om een orkaan van honger en een ineenstorting van het wereldwijde voedselsysteem te voorkomen.” Het is dus van belang om de beschikbaarheid van kritieke levensmiddelen te borgen en naar een situatie van rust en stabiliteit in de voedselketen toe te werken. Leveranciers en retailers moeten net als tijdens de corona-uitbraak de handen ineenslaan en hun verantwoordelijkheid nemen om levensmiddelen beschikbaar en tegelijkertijd betaalbaar te houden voor alle mensen. Niet alleen voor Nederlanders. Het verantwoord doorbelasten van noodzakelijke kostprijsverhogingen is daarbij van belang. Deze nijpende situatie vraagt om ondernemerschap, verantwoordelijkheid, samenwerking en onorthodoxe oplossingen. Ketendenken en samenwerken Zo’n tien jaar geleden werkte ik als business development manager bij de thuisafbakdivisie van wat toen nog (broodleverancier) Bakkersland heette. De thuisafbakdivisie was technisch failliet, door een competitieve strijd waarbij langetermijncontracten met klanten waren afgesproken zonder correctie-afspraken voor veranderende grondstofprijzen. Met de toen ook sterk stijgende grondstoffen draaide de divisie snel dieprode cijfers. Om het tij te keren waren ook onorthodoxe maatregelen nodig. Aangekondigde prijsverhogingen bij de retailklanten van 30% waren geen uitzondering. De confrontatie-aanpak bleek niet effectief. We gingen daarna om de tafel met onze retailklanten voor een integrale aanpak. Niet alleen een prijsverhoging, maar ook reductie van complexiteit, verhoging van efficiency, reductie van verspilling in de keten en introductie van nieuwe producten resulteerden er uiteindelijk in dat deze divisie uit het dal klom en weer zwarte cijfers ging draaien. De divisie is daarna verkocht. Nu is het een van de meest florerende categorieën in de supermarkt. Prijsverhogingen zijn in deze tijd onvermijdelijk, maar er ligt een verantwoordelijkheid bij zowel leveranciers als retailers om het effect zoveel mogelijk te dempen. Dit om essentiële levensmiddelen toegankelijk te houden voor consumenten. Een crisis vraagt nu eenmaal om meerdere interventies vanuit verschillende invalshoeken. Mogelijkheden naast prijsverhogingen: * Receptuuraanpassingen, liefst met meer pragmatisch denken. In de afgelopen jaren is dit nogal een bureaucratisch systeem geworden met de behoefte van transparantie achter de komma. * Meer tolerantie binnen de aanlever-tht in de keten. Systemen zijn ingericht op ‘fefo’ (first expired, first out). Als je iets van de afspraken afwijkt die in het systeem staan, betekent het dat soms een prima voorraad niet meer courant wordt, waardoor weer een mogelijk tekort ontstaat.

* De productie en supply chain vereenvoudigen, met als doel een hogere productie-output. * Simpele innovaties; voordeelverpakkingen bijvoorbeeld. * Aangepast gebruiksadvies voor de tht. Veel dkw-artikelen hebben geen tht nodig of kunnen makkelijk worden verlengd. Denk aan rijst, pasta of koffie. * De consument meer stimuleren om minder voedsel te verspillen. Duurzaam en ‘verantwoordelijk’ Een veelgehoorde opmerking is om deze crisis aan te grijpen om nu juist door te pakken om drastische duurzame hervormingen door te voeren in onze voedselketen. Iedereen onderkent de noodzaak van een duurzamere voedselketen. Het lastige is dat duurzaamheid geen quick win is en ook nog eens multi-interpretabel; het is niet alleen de CO2-uitstoot in de keten, maar ook: biodiversiteit, dierenwelzijn, meer lokaal, maar dus ook: meer betaalbare nutritionele waarden voor alle mensen op onze aarde. Denemarken versus Sri Lanka Ik geloof ook dat we meer over moeten schakelen op biologisch en dit vooral moeten stimuleren. Een evolutie in plaats van een revolutie. Biologisch moet steeds meer de standaard worden, misschien geholpen door het afschaffen van

‘Als Nederland afbouwt, zal er elders op de wereld opgebouwd worden. En aangezien CO2 geen landsgrenzen kent, verplaatsen we hiermee het probleem’ bijvoorbeeld de btw. Of door boeren te stimuleren om op biologisch over te stappen. De transitie van conventioneel naar biologisch duurt in de melkveehouderij gewoonlijk twee jaar. Dit vergt een langetermijnvisie met een betrouwbare overheid om afspraken mee te maken. Nu wordt er alleen ingezet op de veestapel halveren en boeren uitkopen. Daarnaast: als het duurzaamheidsbeleid rigide van bovenaf wordt doorgevoerd, kan dat ernstige problemen veroorzaken. In Sri Lanka is vorig jaar alle landbouw volledig op biologisch overgegaan; afgedwongen door de overheid. Pesticiden

en kunstmest werden verboden. Inmiddels zijn oogsten mislukt, op die van thee na. Rijst is 60% duurder geworden, de bevolking is in opstand gekomen en is de noodtoestand afgekondigd. Inmiddels is het beleid weer helemaal teruggedraaid. Met andere woorden, zo’n overgang lukt niet zonder een stabiele voedselketen en ook niet zonder maatschappelijk draagvlak. Uiteindelijk moeten voedingsstoffen beschikbaar en betaalbaar blijven voor de bevolking. Aangezien Nederland de tweede agro-exporteur is in de wereld, drukt deze verantwoordelijkheid ook extra zwaar op ‘onze schouders’. We hebben letterlijk een goede voedingsbodem en met de beperkte vierkante meters zijn wij innovatief en kampioen efficiënte voedselproductie. Biologische landbouw blijft daarom ook achter. Gemiddeld is het aandeel 3%. We kunnen een voorbeeld nemen aan de Scandinavische landen, zoals Denemarken. De regering, de retail en de landbouw hebben daar al sinds 1987 een stimulerend beleid voor biologische levensmiddelen. Verwacht wordt dat het aandeel biologisch binnen de levensmiddelensector in Denemarken in 2025 23% zal zijn. Plantaardig en dierlijk De trend van plantaardige alternatieven voor vlees en zuivel zet ook door. Dat is prima. We moeten met elkaar naar een juiste balans tussen plantaardige en dierlijke nutriënten. Met de verharding in het debat over dierlijke voedingsbronnen, is enige nuance op z’n plaats. Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de VU, zegt bijvoorbeeld: “Je moet bijvoorbeeld drie liter rijstdrank drinken om evenveel eiwit binnen te krijgen als met een half glas melk.” In die vergelijking, gerekend met de huidige consumentenprijzen, is rijstmelk 42 keer duurder dan melk. Omdat het geen bereikbaar en nutritioneel alternatief is, zou helemaal overstappen op plantaardige alternatieven uit humanitair oogpunt onverantwoord zijn. We dienen rekening te houden met de bevolking in ontwikkelingslanden die met hongersnood kampen. In de westerse wereld is het natuurlijk wel goed om een andere balans tussen dierlijk en plantaardig na te streven. We kunnen best minder vlees eten en de tijd van Joris Driepinter ligt ook achter ons. Tegelijkertijd zien we een behoefte aan steeds meer dierlijke eiwitten, vooral in Azië en Afrika. Als Nederland afbouwt, dan zal er elders op de wereld opgebouwd worden. En aangezien CO2 geen landsgrenzen kent, verplaatsen we hiermee het probleem. En waarschijnlijk verergeren we daarmee het probleem, doordat andere landen vele malen minder efficiënt kunnen produceren. We zullen onze voedselketens moeten vergroenen, maar altijd zullen we in het westen oog moeten houden voor de vraag welke bevolking in de wereld welke voeding nodig heeft en hoe we die voeding het duurzaamste kunnen produceren.■

25 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L.indd 25

12-04-2022 18:45

FOODAWARDS 2022

Een ‘vegan’ invasie 78 introducties uit 2021 dingen dit jaar mee naar een FoodAward. Met name ‘vegan’ was afgelopen jaar een geliefd thema bij fabrikanten en leveranciers. Door: Dave van Loon

Terug naar de introducties van 2021, want hoewel de focus van zowel de sector als de samenleving als geheel inmiddels op heel andere kwesties is gericht, stond 2021 nog grotendeels in het teken

van corona. Het was het tweede jaar waarin er door de beperkingen in met name de horeca sprake was van een sterk verhoogde thuisconsumptie, waarbij de versnelling van het online boodschappen doen aanhield en flitsbezorging in met name de grote steden snel aan populariteit won. Dat zorgt voor toenemende kanaalversnippering en daardoor minder focus op de fysieke supermarkt, waar wel nog altijd verreweg de meeste omzet gerealiseerd wordt. De longlist die door IRI aan het begin van het jaar werd samengesteld, weerspiegelt die ontwikkeling: niet zozeer minder introducties, maar wel minder impact per introductie, al is dat een ontwikkeling die eigenlijk al jaren gaande is. De totaalomzet van alle door IRI als introductie geïdentificeerde producten in 2021 bedraagt een kleine € 128 miljoen. Die omzet wordt gerealiseerd met bijna 700 sku’s. Daarvan weten slechts drie introducties een weekomzet van meer dan € 100.000,- te realiseren: Birra Moretti van Heineken (de grootste introductie van 2021, red.), Magnum Double Gold Caramel Billionaire van Unilever en Danone Hipro van Danone. En Zuivelhoeve Roomyoghurt zit er dicht bij, wat een knappe prestatie is voor een relatief klein merk. IRI gebruikt de maatstaf van een ton omzet per week al jaren om de innovatiekracht van fabrikanten te meten. In vergelijking met voorgaande jaren is 2021 zo bezien geen slecht jaar – zeker

Heineken introduceerde het authentiek Italiaanse biermerk Birra Moretti. Het werd de grootste introductie van 2021.

Dr. Oetker introduceerde The Good Baker plantaardige pizza’s, maar het bediende met Dr. Oetker Big Americans XL Triple Meat ook de tegentrend.

Afgelopen februari boog de jury van de FoodAwards, het zogeheten Retailcollege, zich over de door marktonderzoeker IRI samengestelde longlist van introducties uit 2021. Aan Thomas Douqé (Superunie), Michel Engelbertink (Jumbo) en Jort Scholten (Albert Heijn) de taak om uit de vele honderden nieuwe producten die fabrikanten en leveranciers vorig jaar introduceerden die producten te selecteren die op basis van het vernieuwende gehalte dan wel een bovengemiddelde prestatie in de markt aanspraak maken op een FoodAward. De FoodAwards zijn sinds jaar en dag de prijzen waarmee succesvolle nieuwe producten in het supermarktkanaal worden beloond. Dit jaar worden de FoodAwards voor de 34e keer uitgereikt. En na twee digitale uitreikingen als gevolg van de coronapandemie, worden de prijzen dit jaar weer fysiek uitgereikt. Daar hecht FoodPersonality als organisator aan, maar daar hechten ook de leden van de jury aan, omdat de FoodAwards tevens een uiting zijn van de manier waarop handel en industrie op succesvolle wijze kunnen samenwerken.

Geen slecht jaar

gezien de bijzondere omstandigheden – al lag het aantal grote innovaties jaren terug aanzienlijk hoger.

Thema plantaardig dominant Het Retailcollege nomineerde dit jaar 78 producten voor een FoodAward. Dat is één meer dan vorig jaar. De grote lange termijntrends – genieten, gemak en gezondheid – blijven belangrijk voor het innovatiebeleid van fabrikanten. Wel krijgen deze trends steeds weer een iets andere invulling en mogen we duurzaamheid toevoegen aan de grote trends die de richting van de markt bepalen. Veel introducties zijn op de een of andere manier te linken aan een van deze trends. Zo is de opkomst van plantaardige of ‘vegan’ producten zowel aan gezondheid als aan duurzaamheid te linken en zijn er vele tientallen introducties als ‘plantaardig’ te kwalificeren. Het is een vrij dominant thema in het introductiejaar 2021. Voorbeelden te over: Boursin Plantbased, Beyond Meat Meatballs, ‘vegan’ chocolade van KitKat en Hands Off My Chocolate, Wunda, Flower Farm Light, de Ereburger, de Pluimfeestburger, Violife Gouda… Dr. Oetker bedient zowel de trend als tegentrend: The Good Baker staat voor plantaardige pizza’s, terwijl het met de Big American XL Triple Meat ook de vleesliefhebber bedient. Nu is het eerst aan de consument om zijn/haar voorkeur uit te spreken door de stemmen op www.foodawards.nl. Daarna maakt het Retailcollege een definitieve keuze en wijst het ook de FoodTopAward aan als beste introductie van 2021. ■ Op pagina 28 e.v. een overzicht van de producten die deelnemen aan de consumentencampagne van de FoodAwards die de komende weken in en op diverse media te zien zal zijn.

26 FoodPersonality april 2022

22_FoodAward_inleiding_01L.indd 26

12-04-2022 18:52

Genomineerden FoodAwards 2022 Product

Bedrijf

Aarts Smoothiefruit Appelsientje 250 ml. Ariel All-in-1 Pods (wastabletten wasmiddel + Revitablack) Axe Sport Recharge Bodyspray Bastogne Kruidnoten Ben & Jerry’s Twist Rain-Dough Cookie Dough Beyond Meat Meatballs Birra Moretti Blue Band Plantaardige Kookroom Boer’n yoghurt geinspireerd door Licor 43 Bolletje Groentecrackers Bonne Maman Hazelnootpasta Boursin Plant Based Knoflook en Kruiden Chio Popcorn Caramel Seasalt Clipper Ginger & Turmeric Coca-Cola Zero Raspberry Croky Chips Patatje Speciaal Danone Hipro De Kuyper Fizzy’s De Vegetarische Slager Ereburger De Vegetarische Slager Pluimfeestburger Desperados Virgin 0.0% Dove Go Fresh Açaí Berry & Waterlily Anti-Transpirant Deodorant Spray Dr. Oetker Big American Spicy Edition Dr. Oetker Big American XL Triple meat Dr. Oetker The Good Baker Duvel 666 Duyvis Strong Fleuril Renew All-in-1 Caps Flower Farm Smeren Zonder Palm Light Garden Gourmet Vuna Guilt-Free Pleasure range Ísey Skyr Hands Off My Cocolate Vegan Hansaplast Elastic Haribo World Mix Heks'nkaas Vegan Hertog Citroentaart Meringue IJssalon Hertog IJssalon Cookies Crumble Iglo Ping en klaar (Bami / Nasi Goreng Sate Ajam) Iglo Roerbaksensatie Ravioli Tomaat Johma Beenham-Honing-Mosterdsalade John West Twist MSC Katja IJs Katja Regenboog Geluk KitKat Vegan Kleenex Pro Active Care Kleenex Tissues Allergy Comfort Lassie Poke Bowl Lenor Zeebries In-Wash Geurbooster Lotus Chocoladerepen M&M’s Brownie 200g Magnum Double Gold Caramel Billionaire Melkunie Breaker Cheesecake Framboos Melkunie Protein Chocolade Shake Milka Oreo White Milka Tablet (limited editions Koffie & Appeltaart) Mora Cheese Bites Optimel Magere Kwark Stracciatella Oreo Golden (rollpack) Pringles Flame Spicy Red Bull Watermelon Robijn Dry Wash Spray Rootzz of Nature Jackfruit vleesvervangers Starbucks Chilled Classic Hazelnut Macchiato t IJ Vrijwit 0,5% Tony's Classic Melk Karamel Biscuit Uno Penotti Hazelnoot Palmvrij Unox Goedgevuld Soep in Zak Vanish Oxi Advance Multi Power Venco Choco D’rop Violife Gouda Flavour Viper Hard Setlzer Vitakraft Insect Stick WC Eend Magic Berry WhatTheFanta! Witte Reus Brilliant Gel Wunda Plantaardige Drank Zuivelhoeve Roomyoghurt

Aarts Conserven Riedel Procter & Gamble Unilever Mondelez Unilever Beyond Meat Heineken Upfield Zuivelhoeve Bolletje Andros Bel Nederland Intersnack Wessanen Coca-Cola Roger & Roger Danone Kon. De Kuyper Unilever Unilever Heineken Unilever Dr. Oetker Dr. Oetker Dr. Oetker Duvel Moortgat PepsiCo Henkel The Flower Farm Nestlé Skyr Nederland Hands Off My Chocolate Beiersdorf Haribo Heks'nkaas Unilever Unilever Iglo Iglo Johma John West Katja Fassin Katja Fassin Nestlé Kimberly-Clark Kimberly-Clark Lassie Procter & Gamble Lotus Bakeries Mars Unilever Arla Foods Arla Foods Mondelez Mondelez Van Geloven FrieslandCampina Mondelez Kellogg's Red Bull Unilever Lemar Arla Foods Brouwerij 't Ij Tony's Chocolonely Wilhelm Reuss Unilever Reckitt Benckiser Cloetta Upfield Grolsch Vitakraft S.C. Johnson Coca-Cola Henkel Nestlé Zuivelhoeve

‘22

27 FoodPersonality april 2022

22_FoodAward_inleiding_01L.indd 27

12-04-2022 18:53

26 FoodPersonality maand 2022

55_FoodAward_Nominaties_01L.indd 26

12-04-2022 13:10

27 FoodPersonality maand 2022

55_FoodAward_Nominaties_01L.indd 27

12-04-2022 13:10

30 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0002.indd 30

12-04-2022 18:47

MICHIEL ROODENBURG CRISP:

‘Klant in onze app kiest anders dan in supermarkt offline en online’ Hoe gaat het met Crisp? In 2018 begonnen Tom Peeters, Michiel Roodenburg en Eric Klaassen met Crisp, een app om eten en drinken mee te bestellen. Het aanbod is van makers, telers en kwekers, veelal uit Nederland. De claim van Crisp: producten van hoge kwaliteit en uiterst vers. De slogan: ‘de supermarkt-app voor knettervers eten’. Door: Gé Lommen Foto’s: Rob Keeris

Crisp heeft uiteraard niet de schaalgrootte van Picnic, laat staan Albert Heijn en Jumbo. Maar sinds een paar maanden doet Crisp gewoon lekker mee op tv: met een commercial, ‘knettervers eten’, lees en hoor je dan, en je ziet mensen enorm genieten van allerlei eten en drinken. Een commercial? Dat kost wat. Maar Crisp is niet meer zomaar een kleinschalige aanbieder. Vorig jaar rond deze tijd stopten verschillende investeerders Crisp € 30 miljoen toe. Jitse Groen van maaltijdbezorger Just Eat Takeaway, enkele oprichters van betalingsverkeersbedrijf Adyen, en verder de investeerders Target Global en Keen Venture Partners. Dat is wellicht nog niet de schaal waarop investeerders geld in bijvoorbeeld Gorillas stopten, maar Crisp zal er goed mee verder kunnen. Waar staat Crisp nu? We praten erover met mede-oprichter en cfo Michiel Roodenburg. Hoe gaat het met Crisp in de zin van omzet, aantal klanten, aantal bestellingen per week, bedrag/ volume van de bestellingen per week? “Ik kan niet alle data noemen, maar wellicht geeft dit een beeld: in 2019 waren we vijf keer zo groot als in 2018 en in 2020 twee keer zo groot als in 2019. Dus we groeien hard, maar duurzaam. We groeien ook door een grote groep loyale klanten: 90% van de bestellingen zijn herhaalaankopen en per bestelling van 45 producten wordt ongeveer

100 euro uitgegeven. Mooie optelsom, toch?” Kun je uitleggen hoe de operatie in elkaar steekt? Ik bedoel: jullie zijn een relatief kleine speler, maar bezorgen in heel het land. Een groot vraagteken voor mij. “We hebben in De Pijp ons kantoor, hier aan de Lizzy Ansinghstraat. En we hebben een depot in Sloterdijk, dat is ons dc. Daarnaast hebben we twee logistieke ‘hubs’, in Utrecht en in Delft. De

‘Zie het als de fysieke marktkoopman die luid verkondigt dat er verse Hollandse aardbeien zijn’ vrachtwagens rijden van Sloterdijk naar Utrecht en Delft, en vanuit die twee hubs rijden we met onze elektrische bestelbussen naar de adressen van klanten die besteld hebben. Om ons gehele bezorggebied elektrisch te kunnen doen, is de ac-

tieradius van een bestelbus nog niet hoog genoeg. Die loopt wat achter op die van personenauto’s. We willen zeker 300 kilometer kunnen rijden met de e-bus en om die reden gaan we nu nog partnerships aan, omdat we de groei van Crisp niet willen blokkeren. Naarmate we verder groeien, breiden we ons eigen netwerk uit. En er komt op korte termijn nog een nieuw, groot dc bij.” Iemand van jullie – of jij, of Tom Peeters, meen ik me te herinneren – heeft een keer in een krant gezegd: ‘we zijn winstgevend qua bestelling’. Hoe moet ik dat zien? “In 2020 maakten we, meteen in ons tweede jaar, al een brutowinst, dus een positief resultaat na de inkoop- en logistieke kosten. Geheel onder aan de streep maken we nog verlies omdat we veel in technologische ontwikkelingen en marketing investeren. Dit is overigens geheel volgens ons plan dat we hebben opgesteld bij de start van Crisp. We zijn anders ingericht dan de traditionele supers. Onze achterkant is specifiek ingericht voor een groter aantal kleinere leveranciers en onze processen houden optimaal rekening met vraag en aanbod in de markt. Bijvoorbeeld: met mooi weer zijn er meer aardbeien klaar om geoogst te worden dan de eerdere prognoses van de teler. Bij overproductie kunnen ze in de confiture, maar de hoogste prijs krijgt de teler bij een vers product. Wij kunnen dan het best de klant ertoe aanzetten om meer lokale aardbeien te kopen, vol in het

31 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0002.indd 31

12-04-2022 18:47

seizoen en dus ook vol van smaak. Zie het als de fysieke marktkoopman die luid verkondigt dat er verse Hollandse aardbeien zijn. Wij gebruiken daarvoor inspiratiepagina’s in onze app, gebruik ze extra in recepten, of passen de volgorde van ons assortiment aan. We zetten de aardbei letterlijk in het zonnetje. Onze kracht is vers eten, waarbij de artikelwaarde als de marge in ons voordeel werkt.” Zou je wellicht toch kunnen zeggen hoeveel klanten per week jullie hebben? Dan is onze lezersgroep qua cijferbeeld van Crisp al een eind op streek… “Ha! Nou iets minder specifiek: onze app is in ieder geval al door meer dan 300.000 mensen gedownload. ” Jullie werpen je op als de schakel tussen consumenten die bijzondere producten willen bestellen – los van de gebruikelijke supermarktformules of lokale speciaalzaken – en leveranciers en producenten met dat bijzondere assortiment. “Ja, maar het belangrijkste is vooral: vers, want dat is het meest smaakvol. En dus zijn onze producten per definitie vaak lokaal van oorsprong en seizoensgebonden ingekocht. Zoals dat voorbeeld van die aardbeien. Want de aardbei is het verst als die uit Nederland komt en het lekkerst als die vol in het seizoen is. En dus sourcen we in Brabant en kopen we seizoensgebonden in, want de aardbei groeit hier niet in de winter. Het hoeft dus niet om zeer exclusieve producten te gaan. We zijn een technologische draaischijf van vraag en aanbod, zonder dat daar veel besluitvorming tussen zit. De expertise van de maker, het verwachte aanbod van zijn waren en de kennis van de marketeer worden door onze tech zo goed mogelijk benut. De gehele technische inrichting maken wij dan ook zelf.” Je zegt ‘zonder dat daar veel besluitvorming tussen zit’. Vergeleken met een supermarkt, bedoel je? “Ja, ik heb jaren gewerkt bij Albert Heijn. In de regel geldt bij de grotere fysieke retail dat een bedrijf van die omvang van nature tragere besluitvorming met zich meebrengt. Een onlinesupermarkt vergt een andere kijk op je format en formule. De accenten liggen voor de online-klant anders, van assortiment tot ‘winkelervaring’. We behouden snelheid door teams specifiek een opdracht mee te geven, met een vastgelegde rolverdeling. Als dit is afgestemd, hoeft bijvoorbeeld de toevoeging van een nieuw artikel langs veel minder afdelingen. Zo matchen we vraag en

aanbod, kunnen we snel wisselen van artikelen en de klant ook vaker verrassen met nieuwe verse producten.” Maar jullie hebben toch wel artikelen die altijd in het assortiment zitten? Want als je zoveel terugkerende klanten hebt, wil je ook dat patroon van ‘voorraad bestellen’ koesteren, neem ik aan? “Onze klant heeft een relatief vast patroon in zijn weekboodschappen, waarbij zij op de beschikbaarheid van bepaalde artikelen uit het assortiment rekenen. Producten die je gewoon altijd moet kunnen voeren, om compleet te zijn als supermarkt. Maar klanten accepteren ook dat bepaalde seizoensproducten er soms niet zijn, zoals aardbeien in de winter. Onze klant snapt dat goed.” En wat doen jullie met een kleinschalige producent als jullie verder doorgroeien? “We zien dat we in de loop der jaren samen met onze leveranciers zijn gegroeid en dat maakt ons wel trots. Soms kiezen we ervoor uit te breiden met vergelijkbare producten, als dat tenminste een goede toevoeging is. Een identiek product maakt het kiezen voor de klant soms ook alleen maar lastiger. We proberen ook in te spelen op een lokaal aanbod, zoals het toevoegen van bakkerij Jordy’s Bakery uit Rotterdam twee jaar geleden. Als online-supermarkt kun je gemakkelijk het aanbod aanpassen aan de hand van postcode-

‘Dat er concurrentie is en dat die concurrentie het anders doet, daar laten wij ons niet zo door leiden’ gebieden. Zo tref je mogelijk in Noord-Brabant een ander assortiment dan in Noord-Holland. Onze tech maakt dit mogelijk, we matchen het lokale aanbod met de landelijke vraag. En die tech stelt ons in staat om de service voor de klant zo goed mogelijk in te richten. Die klanten zoeken in onze app wel op een andere manier naar eten en drinken dan dat ze dat online bij een supermarkt doen.” Waar moet ik dan aan denken?

“Een voorbeeld: veel van onze klanten willen vaker groenten eten, maar vinden dit lastig in de praktijk te brengen. Dan wijzen we de klant op mooie seizoensgroente en laten we zien hoe je die groente gemakkelijk en smaakvol kunt bereiden. Zo maken we nieuwe keukens toegankelijk. Bijvoorbeeld: in onze huidige voorjaarscampagne geven we de Iraakse keuken rondom Pasen aandacht en maken die keuken beter bereikbaar. Een middel dat daarbij goed helpt, is onze receptenfeature, waar we heel goede respons op zien.” Hoe kiezen jullie een artikel of een leverancier? Staat kleinschaligheid voorop? “Nee, niet per se. Het product moet allereerst een uitstekende smaak hebben, productkwaliteit staat voorop. We hanteren drie basis uitgangspunten. Ten eerste: onze klant heeft een mening over eten, zowel smaak als duurzaamheid. Ten tweede: onze klant heeft een relatief beperkte tijd, En ten derde: het moet niet te veel kosten. Deze uitgangspunten werken we dan verder uit. Wat de klant beter eten vindt, is anders voor bijvoorbeeld rood fruit dan voor koekjes. Daarbij geldt ook: een goed verhaal achter het product is voor ons belangrijker dan een keurmerk. Vaak zien we dat kleinschalige makers een goed verhaal net zo belangrijk vinden als wij en als onze klanten. We willen onze klant vertellen over de herkomst en daarin zo transparant mogelijk zijn wat betreft herkomst, teelt, productiewijze.” Op jullie site kan ik alle mensen zien die bij Crisp werken. Bij sommige staat ‘assortiment’, bij andere staat ‘product’. Wat is het verschil? “Assortiment wil zeggen dat ze voor bepaalde assortimenten verantwoordelijk zijn, bijvoorbeeld brood en patisserie. ‘Product’ is bij ons de app zelf; dat team is verantwoordelijk voor een vlekkeloze werking van onze app.” Hoe ziet jullie interne organisatie er eigenlijk uit? Ik zag ‘service’, ‘marketing’, ‘creative’, ‘operations’, ‘tech’, ‘product’, ‘recepten’… Sommige zijn voor de supermarktsector herkenbaar, zoals operations, marketing en finance, maar het zal toch anders in elkaar zitten. “Ja, een team is bij ons een groep medewerkers die met een bepaald doel aan de slag gaat. Het doel moet duidelijk zijn, zelfs vastgesteld in cijfers, omzet, volume etc. En we bepalen gezamenlijk welke disciplines ervoor nodig zijn en welke randvoorwaarden er gelden. Onze medewerkers zijn gelukkig net zo bevlogen, die missiegedrevenheid is bij iedereen voelbaar. Met

32 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0002.indd 32

12-04-2022 18:47

elkaar proberen we telkens opnieuw waarde te creëren – dag in, dag uit. Dat is ook meteen mijn belangrijkste rol: ‘de Crispie’ in zijn of haar kracht zetten.” Ja, maar dat proberen supermarkten ook. Dat is bij jullie anders, bedoel je? “Ja, je moet het denken vanuit een supermarkt met fysieke schappen loslaten. Wat kan ik doen om de afzet van een product te verbeteren? Moeten we omwille van een mooi product een recept bedenken en dat recept heel nadrukkelijk op onze app presenteren? Stel, we hebben een geweldig goed artikel: raapstelen, een typisch seizoensgebonden product dat niet veel mensen kennen. Zodra we het in een smaakvol en inspirerend recept verwerken, dan staat onze klant daarvoor open. Daarnaast maken we elke dag beslissingen aan de hand van onze ‘customer journey’, de reis die onze klant ervaart vanaf overweging tot levering. En dat nemen we onder de loep: moeten we ervoor zorgen dat meer van onze klanten telkens terugkerende klanten zijn? Of moeten we ons meer richten op nieuwe klanten? Hoe is onze app voor bezoekers die nog geen klant bij ons zijn? Omdat we datagedreven werken, hebben we bijna realtime inzicht en ervaren we wat werkt. We hebben na deze jaren veel kennis en kunde verzameld over wat de klant wil en niet wil, maar we leren elke dag nog steeds en doen nieuwe inzichten op. Dat maakt deze fase juist boeiend.” Heb je een benchmark? Heb je een bedrijf dat op jullie bedrijf lijkt en waar je je mee kunt meten? Waar je van kunt leren? Als je geen Albert Heijn bent, maar ook geen Amazon of Zalando, dan, tsja, waar zoek je zoiets dan? “We hebben veelal Nederlandse investeerders, sommige uit familiebedrijven, die in dat opzicht het nodige voor ons betekenen. Zij geloven in wat we doen en beschikken over kennis en ervaring over expansie in het domein ‘food tech’. En ze hebben sterke analisten die ons helpen met marktonderzoek en klantgedrag. Het zijn investeerders die vanaf de start al gecharmeerd zijn van onze missie en in ons geloven.” Wat betekenen partijen als Albert Heijn, Jumbo, Plus, Lidl etc. voor jullie? En wat betekent de opkomst van flitsbezorgers als Gorillas voor jullie? De supermarkten proberen voor de klant een aantrekkelijk prijsniveau te hebben, flitsbezorgers boren een nieuwe markt aan door het op snel bezorgen te gooien. Je hebt een enorm concurrentieveld.

“Ja, maar dat wisten we al toen we ermee begonnen, ook al hadden we toen nog geen flitsbezorgers in ons land. De markt van eten en drinken is groot, en dus is de concurrentie dat ook. Je hebt bijvoorbeeld de lokale dorpsmarkt, de delicatessenzaak en de horeca nog niet genoemd. Of maaltijdbezorgers, zoals UberEats, of bezorgers van maaltijdboxen als HelloFresh. Deze partijen kunnen dezelfde klant bedienen, maar hun uitgangspunt is een andere klantbehoefte. Goed, het is er allemaal en er kan morgen opeens weer iets nieuws opstaan. Al toen ik economie

studeerde en ook toen ik bij AH werkte, ik heb altijd een mening gehad over hoe de markt van eten en drinken eruit zou moeten zien. Besef dat de sector online momenteel nog geen 10% van de supermarktomzet inneemt. Deze sector groeit met tientallen procenten per jaar, dus kijk vooral naar dat potentieel. Crisp is van deze optelsom een voortvloeisel. Dat er concurrentie is en dat die concurrentie het anders doet, daar laten wij ons niet zo door leiden. Wij zijn in staat om ons bestaansrecht te bewijzen.”■

33 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0002.indd 33

12-04-2022 18:47

VAN COOPHUISMERK NAAR PLUSHUISMERK

‘Leveringszekerheid belangrijker dan de naam Plus of Coop’ Met de fusie tussen Plus en Coop, doet zich ook de vraag voor: welke huismerken versleveranciers gaan straks leveren aan die grotere Plus-formule? Die van Plus? Die van Coop? Allebei? En hoe gaat dan die selectie? Door: Marieke Venbrux Foto’s: archief FoodPErsonality

Begin deze maand ging de eerste Coop-supermarkt open als Plus (in Heeg, zie ook blz. 16 e.v.). Daarmee is de kop eraf, zogezegd. In totaal gaan er ruim 300 Coop-supermarkten om naar Plus. Voor de ombouw is zo’n drie jaar uitgetrokken, dit jaar gaan er waarschijnlijk zo’n zeventig Coop-supermarkten om naar Plus, zo maakte Plus eerder bekend. Bij zo’n fusie en ombouwoperatie komt als vanzelf het nodige kijken. Om te beginnen de mededingingsautoriteit ACM, die bepaalde dat in twaalf marktgebieden supermarkten van een van de twee formules moesten verdwijnen – aan Plus en Coop zelf te bepalen welke. Verder is er natuurlijk de integratie zelf: andere buitenkant, andere binnenkant, andere huisstijl, andere logistiek, extra dc’s, ander assortiment, andere leveranciers... Ja, ander assortiment, andere leveranciers... hoe zit dat eigenlijk? Plus en Coop zijn beide lid van inkoopverband Superunie. Ze voeren ook beide het Superuniehuismerk G’woon. Maar Plus wel veel beperkter dan Coop; Plus heeft behoorlijk wat artikelen onder het eigen Plus-merk. Coop heeft ook producten onder het eigen Coop-merk – maar lang niet zoveel als Plus. Coop voert het Coop-merk bijvoorbeeld in brood en vlees & vleeswaren. Coop heeft verder ook een ‘eigen broodmerk’: Molenbrood. Plus heeft Korenlanders als broodmerk. Verder: de voorverpakte groente bij Coop dragen niet expliciet het Coop-huismerk, ze zijn merkloos, zogezegd, maar de panklare groenten van Coop worden geleverd door Heemskerk. Plus heeft wel expliciet Plus op die panklare groente staan, voor die groente heeft het Hessing als leverancier; althans: voor zover wij weten. De vraag is: wat gaat daar straks allemaal mee gebeuren? Zijn er huismerken versleveranciers die met de fusie van Plus en Coop straks hun afnemer kwijt zijn? En zijn dat dan vooral de huidige Coop-leveranciers, omdat Plus de formulenaam wordt en Plus de grotere formule is? Gaan die Plus-leveranciers dan nu op een grotere schaal

produceren en leveren? Of gaat het anders: zijn er versen huismerkleveranciers die niet kunnen of willen opschalen, waardoor een andere versen of privatelabelleverancier toch ‘meekan’ als leverancier van die steeds grotere keten Plus? Of gaan inkopers, category managers etc. opnieuw gesprekken voeren met álle leveranciers van alle producten die Plus of Coop op de verpakking hebben staan? Zijn er wellicht veilingen waarbij leveranciers tegen elkaar ‘omlaag moeten bieden’? En in hoeverre spelen de gestegen kosten (van grondstoffen, energie etc.) een rol: gaat Plus extra scherp op alle bedragen letten, omdat het assortiment een grotere sprong moet maken in een periode dat die prijzen de pan uitrijzen? Kortom, hoe gaat dit straks? Wat is het plan?

‘Wij horen niets’ Een Plus-ondernemer zei ons eerder daar niets over te weten. “Ik heb als ondernemer ook geen directe stem over de beslissing welke centrale leveranciers aanblijven en welke geschrapt worden. Daar kan category management van het servicekantoor mogelijk wel al een antwoord op geven.” Van een andere bekende Plus-ondernemer horen we iets soortgelijks. “Wij als afnemers horen hier niets over. Wat is het plan, wat wil Plus, wat willen de leveranciers? Wij hebben geen idee wat er speelt.” Die ondernemer zegt ook: “Retailorganisaties hebben geen houvast, geen manifest over de vraag hoe ze met leveranciers omgaan. Het is allemaal casuïstiek en opportuniteit. Die wel dit, deze dat niet.” Hij prijst in dit verband Lidl voor het feit dat het voor elk product twee leveranciers aanhoudt, om geen afhankelijkheid over en weer te hebben. Wij hebben onze vragen – over wat er gaat gebeuren met de versen huismerkleveranciers van beide formules – voorgelegd aan zowel Plus als Coop; het zijn immers nog steeds twee verschillende formules. Uiteraard hebben zij onderling wel overleg, van de woordvoerders van beide

formules krijgen we ook nagenoeg hetzelfde antwoord terug. “De voorbereidingen van de integratie zijn in volle gang. Zo ook voor het assortiment. Op dit moment ligt onze focus op het in stand houden van beide formules, met ieder een eigen assortiment. Als hier concrete ontwikkelen over zijn, zullen we je op de hoogte houden.” Dat klinkt wat paradoxaal: de voorbereidingen van de integratie zijn in volle gang, maar de focus ligt op het in stand houden van beide formules. “Er is natuurlijk wel een stip aan de horizon waarbij we de toekomstige mogelijkheden willen onderzoeken. Maar ondertussen blijven we gewoon ons eigen assortiment voeren”, aldus Jorieke van der Rest, woordvoerder van Coop. Aan Plus vroegen we nog wat er met het Molenbrood, Coops eigen broodmerk, gebeurd is bij Plus Gerritsma in Heeg, de Coop die als eerste omging naar Plus. “Plus Heeg verkoopt geen Molenbrood meer. De winkel verkoopt nu het broodassortiment ‘Korenlanders’”, aldus woordvoerster Felicity Nieman.

‘Twee leveranciers aanhouden’ We spraken ook met Carin van Leeuwen, partner bij IPLC, die retailers en fabrikanten adviseert over alles op het gebied van ‘private label’. Van Leeuwen werkte bovendien tussen 2012 en 2018 bij Jumbo, en dat was precies in de periode waarin Jumbo na de Super de Boer-formule ook C1000 en Emté overnam. Ook ondernemers van die formules kregen destijds te maken met assortimentsaanpassingen, veranderingen van leveranciers etc. Van Leeuwen: “Dat was een heel traject, waarbij zaken voor elke formule weer net iets anders gaan. Maar over het algemeen hebben leveranciers en retailers volumecontracten. Door een fusie stijgt het volume dat geproduceerd moet worden. Dan gaan leverancier en retailer opnieuw om de tafel: het volume kan niet zomaar opgehoogd worden binnen de bestaande volumecontracten. Leveranciers beoordelen of ze wel of geen uitbreiding van het volume kunnen en wil-

34 FoodPersonality april 2022

16-19_Artikel_01L_0002.indd 34

12-04-2022 18:48

Links de agf-afdeling bij Plus Koot in Abcoude, de eerste Plus Briljant 2.0. Plus heeft veel (voorverpakte) versartikelen onder het eigen Plus-merk. Rechts: een koelmeubel met vlees bij Coop in het centrum van Tilburg. Het Coop-huismerk is kleiner dan het Plus-huismerk, maar binnen vlees- en vleeswaren best wel weer groot. len en als ze dat wel willen, tegen welke condities dat hogere volume geleverd moet worden.” Wat de huidige situatie en daarmee het fusietraject tussen Plus en Coop echter wel echt uniek maakt, zijn de extreme kostenstijgingen en de grondstoffenschaarste, aldus Van Leeuwen. “De machtsbalans tussen retailers en leveranciers is daardoor verschoven. Voorheen waren retailers de vragende en bepalende partij. Door het gebrek aan grondstoffen en de gestegen kosten, is dat nu wel wat veranderd. Een veiling waarbij leveranciers ‘tegen elkaar omlaag bieden’, zoals jij eerder opperde, is daardoor nu niet aan de orde.” Voor retailers – en dus ook voor Plus en Coop – staat ‘security of supply’, leveringszekerheid, nu voorop. Van Leeuwen: “Voor Plus en Coop is het boven alles zaak om lege schappen te voorkomen. Daarom is het belangrijk om vooralsnog leveranciers van beide formules te behouden, als dat verschillende leveranciers zijn. In een ‘normale’ situatie zou het wellicht wat meer voor de hand hebben gelegen dat de leveranciers van Plus voortaan ook de leveranciers van de voormalige Coops worden, maar dat is nu zeker geen uitgemaakte zaak. Ook niet wat de leveranciers zelf betreft: het is maar de vraag of zij straks per definitie meer volume kunnen produceren.” Twee leveranciers behouden, voor hetzelfde product: riskeer je daarmee geen smaak- of kwaliteitsverschillen? Van Leeuwen: “Nee, daar zijn specificaties voor. Als het om een heel uniek product gaat, exclusief voor een bepaalde retailer ontwikkeld, dan kan het misschien lastig worden om er een tweede, alternatieve leverancier naast te zetten. Maar veel van de producten waar het om gaat zijn onderling vrij uitwisselbaar.” Eerder genoemde Plus-ondernemer ‘roemde’ als gezegd Lidl, omdat het altíjd twee leveranciers voor een product zou aanhouden. Zouden ook andere retailers dat niet veel vaker moeten doen? Van Leeuwen: “Lidl koopt Europees in. Dan is het makkelijker om meerdere leveranciers aan te houden, gezien het grote volume. Plus heeft op dit moment te kleine volumes om voor elk product standaard twee leveranciers aan te houden. Maar nu, met de overname van Coop, in een tijd van grote schaarste en onzekerheid, kan dat dus

juist wel eens noodzakelijk worden.” Los daarvan is de fusie voor Plus een kans om bijzondere Coop-producten of producten die het bij Coop-klanten heel goed doen, in de Plus-formule te gaan voeren. “Hiermee kan de huidige leverancier van dit product ook een rol hebben.”

Plus-merk in Coop? Wat volgens Van Leeuwen voor de privatelabelen versleveranciers van Coop tijdens de ombouwperiode vooral cruciaal wordt, is de vraag: wat zijn straks de minimale volumes om nog te kunnen produceren voor een minimum aantal winkels? “De resterende Coop-winkels moeten gedurende het ombouwtraject voldoende bediend worden. En je wil straks liever niet langere tijd het Plus-huismerk in Coop-supermarkten hebben staan. Klanten snappen dat wellicht nog wel, de meeste weten dat Coop Plus gaat worden, maar zolang Coop bestaat, zal het het eigen Coop-label of anders de huismerken van Superunie willen handhaven.” Daar denkt overigens niet iedereen zo over. Want we spraken ook Johan Jongman, Coop-ondernemer in Schoonebeek en sinds kort voorzitter van de franchisersvereniging van Coop. Jongman vindt het geen probleem als het Plus-merk nu al in zijn nog niet omgebouwde supermarkt komt te staan. “Voor ons als ondernemers is het belangrijkste dat de vakken goed gevuld blijven en dat onze klanten tevreden zijn. Ik denk dat het juist goed is als het Plus-assortiment snel ingeritst wordt. Het Coop-huismerk gaat toch verdwijnen, verpakkingsmateriaal wordt niet meer gemaakt, dat wordt straks wellicht een probleem, het dc van Coop gaat ook de Plus-winkels beleveren, het emmertje Plus raakt druppelsgewijs steeds voller….zet dat Plus-huismerk dan hier ook maar alvast in het schap. Bij vers, maar wat mij betreft ook bij kw. Wij hebben nu bijvoorbeeld macaroni van G’woon, maar ik vind het ook prima als daar nu al Plus-macaroni komt te staan. Kijk, het samengaan van Plus en Coop is een fusie, geen overname. Er is geen sprake van een revolutie, maar van een evolutie. Dat betekent dat zaken geleidelijk gaan, en dat is ook goed. Je kan niet

van de een op de andere dag het hele Coop-assortiment stopzetten en het volledige Plus-assortiment erin fietsen. Bovendien kunnen klanten er zo ook alvast aan wennen. Ze zien Coop niet als de verliezer, maar Coop is wel iets dat afloopt en klanten willen bij de winnaar horen.” Of de versen huismerkleveranciers van Coop straks het huismerk van Plus gaan produceren/ leveren, of dat zij de (voormalige) Coop-ondernemers als klant (deels) kwijt zijn, daar weet Jongman net als de Plus-ondernemers nog niets van. “Dat onderwerp is bij ons nog niet aan bod geweest, er spelen eerst nog allerlei andere zaken. Wij bepalen op dat vlak ook niet het beleid. Maar ik heb het volste vertrouwen dat de category managers hun best voor ons doen. En zoals ik al zei: het gaat ons als ondernemers er vooral om dat de schappen gevuld blijven.” Volgens Van Leeuwen doet Plus er verstandig aan de integratie van het assortiment wel al te plannen. “Zolang beide formules bestaan, verdienen beide formules aandacht. Maar je kunt niet zeggen: we houden de formules en daarmee de assortimenten zo lang mogelijk in stand, dus ‘dat komt wel’. Je zit met je voorraad verpakkingsmaterialen, etiketten, het ombouwschema, dat alles moet je in goede banen leiden, dus die planning moet je hoe dan ook nu al wel leggen.” ■

Plus, Coop, G’woon & Superunie? Volgens Carin van Leeuwen is het een interessante vraag ‘hoe Plus in de toekomst met het merk G’woon omgaat’. “Na de integratie met Coop heeft Plus ruim 10% marktaandeel. Als een formule groter wordt, gaat het doorgaans meer producten onder het eigen huismerk voeren. Betekent dat dat straks we geen Superunie-huismerken meer bij Plus zien staan? En als dat zo is: wat betekent dat dan voor Superunie? Want als er 10% uit het volume van Superunie gaat, ontstaat ook daar een ander evenwicht.”

35 FoodPersonality april 2022

16-19_Artikel_01L_0002.indd 35

12-04-2022 18:48

MARSHOEK: KANNIBALISATIE DOOR ECOMMERCE

‘Verdienmodel supermarkt onder druk’ ‘Sinds corona’ is de online-omzet een groter onderdeel geworden van de totale supermarktomzet. Maar wat doet dat met de omzet in de fysieke winkels, als er niet méér gegeten en gedronken wordt? Senior retailconsultant Joeri van Rens en retailconsultant Patrick Wesselo van Marshoek waarschuwen formules en zeker ook ondernemers: e-commerce kannibaliseert op de winkelomzet. “Het verdienmodel komt daarmee onder druk te staan.” Door: Gé Lommen Foto’s: archief FoodPersonality

“Voorheen was online-omzet vooral additionele omzet”, aldus Wesselo, die een voorbeeld heeft van twee supermarkten, van ondernemer De Vries en van ondernemer De Jong, in hetzelfde marktgebied. Wesselo: “In dat marktgebied x begint supermarkt De Vries met online. Supermarkt De Jong doet dat niet. Klanten gaan bij De Vries online bestellen. Ook enkele klanten van De Jong willen online bestellen en doen dat bij De Vries. Doordat ze ook fysiek langzaam maar zeker meer bij De Vries gaan halen, is dit voor De Vries een mooie ontwikkeling; meer groei in de fysieke winkel, mede dankzij online. Dit gaat natuurlijk wel ten koste van De Jong. Tijdens corona krijgt online plotseling een oppepper en dat versterkt het effect nog eens extra. Maar: de grote groei van online komt niet meer alleen bij de Jong vandaan, maar bestaat nu ook uit klanten van De Vries die eerst in de supermarkten kwamen en nu overstappen op online. Er is dan sprake van kannibalisatie. De online-propositie van De Vries wordt opeens concurrent van zijn eigen fysieke supermarkt. Door de sterke groei kan de lichte groei in de fysieke omzet van klanten die van De Jong zijn gekomen, dit niet meer compenseren. In de periode van corona is de totale omzetgroei – van online en fysiek - nog zo groot dat het niet direct zichtbaar is in een dalende fysieke omzet. Maar nu corona ‘voorbij’ is, is dit anders. Nu, na corona, kunnen we ervan uitgaan dat online ongeveer 6% van de totale supermarktomzet omvat en dat dit eerder zal toenemen dan afnemen. Maar ook na corona zullen de bestedingen in de horeca weer gaan toenemen. En als online niet gaat dalen, dan kan het niet anders dat dit ook effect zal hebben op de omzet én het verdienmodel van fysieke supermarkt.” Maar het aantal formules dat met online is

begonnen, is toch ook in de coronaperiode klein gebleven? Van Rens: “Ja, Albert Heijn, Jumbo en Plus voeren de boventoon, en Coop wordt tussen nu en de komende jaren ook Plus. Zoals we afgelopen keer vertelden: AH-franchisers krijgen geen vergoeding van AH voor de online omzet van AH.nl, bij Jumbo wel en bij Plus voeren de ondernemers zelf de online-bestellingen uit. De formules die lid van zijn Superunie, laten online grotendeels links liggen. Hoogvliet doet aan online en Jan Linders op beperkte schaal. Deen is zelfs gestopt met online, onder meer het argument dat het onverantwoord was om te investeren in online terwijl online niet winstgevend is. Alle andere formules doen er dus niet of nauwelijks aan. Maar het belangrijkste is: online daalt niet na corona, althans, tot op heden niet.” Wesselo: “De weekomzetten stegen enorm na de eerst coronapaniek van maart en april 2020, elke supermarkt bij wijze van spreken kreeg er ‘horeca-omzet’ bij. Die gaat er nu weer van af, voor een deel. In de eerste acht weken van dit jaar zien we een omzetindex van 96,4, dus 3,6% omzetdaling. Het is nog altijd meer dan de omzet vóór corona, maar het daalt. In feite daalt die online-omzet ook, maar dat komt doordat de gehele brancheomzet nu daalt. Maar het blijft een even groot marktaandeel binnen de sector behouden.” Kun je wel goed bepalen wat die omzetdaling is? Want er loopt iets anders doorheen: de prijsstijgingen van eten en drinken sinds enkele maanden. Je zou kunnen zeggen dat de omzet daalt, maar die daling wordt nog redelijk gecompenseerd door die hoge prijzen. Van Rens: “Ja, er is momenteel van alles aan het veranderen in de sector. We zien bijvoorbeeld geen diepere acties. Het CBS heeft het over een

inflatie van 9,7%, maar dat is niet de inflatie van de sector, want het CBS telt de stijgingen van energieprijzen mee en van de autobrandstofkosten. De inflatie in de prijzen van supermarkten zitten ver onder dat percentage. In de sector zelf zie je vooral een afname van het volume.” En spelen er ook andere consumentengedragingen mee? Van A-merk naar private label? Van fullserviceformule naar een formule met lagere prijzen en/of discounters? Wesselo: “Ook dat kan meespelen. Er speelt van alles, denk ook aan het tekort aan personeel. Maar een van de uitdagingen van dit moment waar wij op willen wijzen, is: blijft de omzet van online even groot, dan treedt er kannibalisatie op en dat tast het rendement en het verdienmodel van de fysieke supermarkt aan. Omzetkannibalisatie wordt best vaak over het hoofd gezien. Bij een omzet die niet stijgt, kun je je eigen start met online beschouwen als je eigen nieuwe, tweede vestigingspunt in je eigen marktgebied. Het doel is weliswaar om lokaal marktaandeel van de concurrentie af te pakken, maar een ander effect is dan toch vaak onherroepelijk dat ‘je eerste vestiging’ in dat marktgebied omzet kwijt raakt.” Wat zeggen ondernemers hierover tegen jullie? Van Rens: “Dat is heel dubbel. Aan de ene kant accepteren ze dat de weekomzet daalt ten opzichte van de periode van een gesloten horeca. Dat is een factor waar zij zelf immers niks aan kunnen doen. Aan de andere kant, ondernemers willen altijd vooruit met hun resultaten en willen er van alles aan doen om die omzetdaling een halt toe te roepen, die weekomzet móet gewoon omhoog. Daar ben je ook ondernemer voor, om zo te denken.”

36 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0003.indd 36

12-04-2022 18:49

als dan die niet winstgevende online-omzet even hoog blijft, dan hakt dat erin bij de winstgevende omzet van je fysieke supermarkt. Stoppen met online zou voor een winstgevend bedrijfsmodel goed zijn, maar dat is theorie. Niemand wil met online stoppen, vanwege de relevantie voor de klanten. En de klanten zelf stoppen ook niet met online, en dus moet je wel verder, want anders ben jij die supermarkt die klanten verliest als ze naar de concurrent gaan die wél met online actief blijft. Daarnaast, in een periode waarin het moeilijk is om aan nieuwe medewerkers te komen, kan dat voor een ondernemer of franchisenemer ook anders uitpakken. Als jouw formule los van de fysieke supermarkt aan online doet, zoals Albert Heijn en Jumbo, is het voor je operatie een voordeel, want je hoeft dan bij jouw supermarkt de medewerkers niet voor online in te schakelen. Maar als je online via het winkelnetwerk laat verlopen, zoals Plus en Spar, heb je medewerkers nog eens extra nodig om de online-bestellingen in orde te maken.”

Patrick Wesselo (l.) en Joeri van Rens. En wat zijn dan hun plannen of initiatieven tot nu toe? Wesselo: “Ze beseffen dat het rendement van hun vierkante meters onder druk staat. In een supermarkt wordt altijd veel omzet behaald, iedereen moet eten en drinken, iedereen heeft het super-

marktassortiment nodig. Maar de keerzijde in de supermarktmarktsector is dat bij dat enorme volumepatroon de marge die overblijft, altijd gering is, in procenten dan. Omdat er allerlei kosten aan verbonden zijn, van vastgoed tot personeel tot inkoop tot vergoedingen aan de franchisegever. En

Wat zou je kunnen doen om die omzet van de fysieke supermarkt niet verder omlaag te zien lopen? Wesselo: “Nieuwe initiatieven toevoegen. Je zou meer ruimte kunnen geven aan het aanbod bor-

Kannibalisatie door online, twee rekenvoorbeelden Hiernaast: twee supermarkten in twee verschillende marktgebieden. Supermarkt A is actief in een marktgebied met

supermarkt A Kannibalisatiepercentage Consumentenomzet per week Online-aandeel - Jaar 0 Online-aandeel - Jaar 1 Online-groei Omzetgroei online uit de winkel (kannibalisatie) Dekkingsbijdrage fysieke winkel Verlies rendement fysieke winkel door kannibalisatie per week Verlies rendement fysieke winkel door kannibalisatie per jaar

supermarkt B

80,0% € 250.000 6,0% 8,0% € 5.000

20,0% € 250.000 6,0% 8,0% € 5.000

€ 4.000 12%

€ 1.000 12%

€ 480

€ 120

een hoog omnichannel-aandeel, dit wil zeggen dat er veel spelers in dit marktgebied zijn met een fysieke winkel in combinatie met online. Voor beide supermarkten gaat Marshoek er hier van uit dat het online-aandeel van 6,0% naar 8,0% stijgt. Dit betekent – bij een weekomzet van € 250.000 van de fysieke supermarkt – dat de online-weekomzet met € 5.000 groeit. Bij beide supermarkten geldt een dekkingsbijdrage van 12%. Supermarkt A heeft een kannibalisatie van 80% (een berekening vanuit de interne Marshoek-systematiek): € 4.000 van de € 5.000 online-omzetgroei komt uit de eigen fysieke supermarkt. Met de dekkingsbijdrage van 12% heeft dat tot gevolg: een verlies van rendement van € 480 per week en bijna € 25.000 op jaarbasis. Supermarkt B heeft een kannibalisatie van 20%: € 1.000 van de € 5.000 online-omzetgroei komt uit de eigen fysieke

€ 24.960

€ 6.240

supermarkt. Met de dekkingsbijdrage van 12% heeft dat tot gevolg: een verlies van € 120 per week en ruim € 6.000 op jaarbasis.

37 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0003.indd 37

12-04-2022 18:49

Bam Tuk, de oosterse maaltijden in een Albert Heijn XL, die ter plekke worden bereid. Hier is dat in de Albert Heijn XL in Eindhoven. Als de omzet van de fysieke supermarkt door online onder druk komt te staan, is het wellicht een mogelijkheid om extra elementen van foodservice, verse maaltijden etc. toe te voegen, aldus Patrick Wesselo en Joeri van Rens van Marshoek. Voor zover nu bekend, is Bam Tuk echter nog niet in een AH van franchisers beland.

relartikelen en tapas. Maar het voorbeeld waar ik meteen aan denk, is foodservice toevoegen. Belegde broodjes voor de lunch. Pizza’s bakken in de winkel. Foodservice levert immers een hogere marge op, meer toegevoegde waarde. En je ziet dat met name bij de fullserviceformules in steeds meer supermarkten. Bij Albert Heijn: elementen van Albert Heijn XL komen in steeds meer niet-XL-vestigingen terug. Bij Jumbo hetzelfde: elementen van Jumbo Foodmarkt in Jumbo’s die geen Foodmarkt zijn. En Plus heeft sinds de komst van Briljant 2.0 ‘de Makerij’, de afdeling met maaltijden waarbij sommige van die maaltijden in de Plus zelf worden bereid. En die afdeling komt nu bij steeds meer Plus-winkels, daarnaast zal dat nog meer het geval zijn als Coop-winkels Plus-winkels gaan worden. Denk ook aan de opmars van Mama’s Maaltijden van Plus-ondernemer Serdar Tolenaar, die overal bij Plus te koop is en zelfs bij Spar-, Coop- en Jumbo-franchisers. Dus bij ondernemers van een Spar City zie je dit ook. Spar is sterk gericht op convenience, dus daar zit het nog meer in de formule verankerd. We zien zelfs foodservice opkomen in de formulevariant Spar Buurtwinkel. Het is begrijpelijk: als jouw vierkante meters niet meer die omzet en dat rendement opleveren omdat online er wat van afpakt, moet je iets met die meters.”

de afdeling pizza’s bakken of belegde broodjes zal floreren. Het wringt zelfs, in een tijd waarin consumenten elke dag in de media horen dat ze meer geld kwijt zijn aan hun dagelijkse bestedingen. Van Rens: “Het is een kwestie van rekenen en ondernemen. Wat zou kunnen slagen in jouw marktgebied? Waar zijn de klanten in jouw marktgebied voor in? Dat is sterk afhankelijk van dat marktgebied. Denk aan de tegenstelling tussen stedelijk en landelijk. Stedelijk, ja, dan kan het wel, maar heb je juist ook meer horecaconcurrentie. Maar denk ook aan je doelgroep, de bestedingsruimte van je huidige klantenkring. Of: zou je met nieuwe initiatieven nieuwe klanten aan je kunnen binden?” Wesselo: “Je moet inderdaad goed kiezen; maar je zult wel íets moeten, dat zien we aan de cijfers van onze klanten. E-commerce blijft. En ecommerce is verlieslijdend, én het kannibaliseert op de winstgevende omzet van je fysieke winkel. Het verdienmodel van vóór corona is niet meer het verdienmodel van nu: het verdienmodel komt nu onder druk te staan. Echter, voor het gros van de supermarkten zijn de afgelopen jaren, bedrijfseconomisch, relatief goede jaren geweest. Hierdoor hebben ze een buffer kunnen opbouwen, die ondernemers nu hard nodig hebben. Investering is van belang om ook in de toekomst het verdienmodel op peil te houden.”. ■

Marshoek en FoodPersonality Sinds februari keert Marshoek geregeld terug in dit blad en zullen we geregeld over omzet, kosten en rendement in de supermarkt publiceren, op basis van informatie van Marshoek. Marshoek is binnen de sector voor zo’n 650 supermarkten dienstverlener op het gebied van financiële administratie, salarisadministratie en belasting etc. Daarnaast geeft Marshoek ook bedrijfseconomisch-, fiscaal- en strategisch advies. Marshoek vervult die rol niet alleen voor supermarkten, maar ook voor onder andere bouwmarkten, apothekers, bioscopen en tuincentra. Van die ongeveer 650 supermarkten zijn meer dan 300 franchisesupermarkten het onderzoeksterrein voor Marshoeks jaarlijkse ‘Benchmark Supermarkten’. De resultaten van ruim 300 supermarkten zijn uiteraard altijd geanonimiseerd. Die ‘Benchmark Supermarkten’ omvat franchisesupermarkten van de formules Albert Heijn, Jumbo, Plus, Coop, Spar en MCD/Boon’s Markt. Daarnaast is Marshoek adviseur voor verschillende franchiseverenigingen, zowel binnen als buiten de supermarktsector. Buiten de supermarktsector bijvoorbeeld de ondernemersverenigingen van Bruna en DA en in de supermarktsec-

Maar we kunnen toch moeilijk verwachten dat in de nabije toekomst, zeg, bij elke supermarkt straks

tor die van Albert Heijn, Jumbo en Spar.

38 FoodPersonality april 2022

44_Artikel_01L_0003.indd 38

12-04-2022 18:49

Column Guido Jacobs

Bij Canadese supermarkten op de plank

a een lange periode vanwege corona niet te hebben gereisd, begon het eind vorig jaar langzaam weer: de grote food retailers hielden doorgaans hun deuren nog gesloten voor bezoek, maar de wat kleinere wilden hun grote rivalen vóór zijn en lieten potentiële leveranciers al op bezoek komen. Ook buiten Europa ging dat zo. Begin dit jaar had ik een meerdaags bezoek aan de VS en onlangs nog Canada, samen met ‘collega’ en country manager Will Stenason voor de regio Noord-Amerika. We kennen Canada allemaal van het mooie groene landschap, maar wat weten we nou eigenlijk van de retailers? Van de VS kent iedereen wel namen als Walmart, Whole Foods, Kroger, Aldi USA en uiteraard Ahold Delhaize. Maar bij Canada moet je toch even langer nadenken. Net als in ons land is er in de Canadese supermarktsector fors geconsolideerd, met als resultaat minder, maar wel grotere spelers. In Canada hebben nu vijf marktpartijen bij elkaar meer dan 80% van de markt in handen: Loblaw’s, Sobey’s, Metro, Safeways en het Amerikaanse Walmart. Daarnaast is er ook nog de uit de VS afkomstige ‘club store’ Costco, waar je als klant een lidmaatschapspas moet hebben om er boodschappen te kunnen doen. Costco groeit stevig door in Canada en dat geldt eigenlijk voor alle club stores in dat land. Club stores zijn vergelijkbaar met in ons land Makro, Sligro of Hanos. Je krijgt een pasje als je een bedrijf hebt dat ingeschreven staat in de Kamer van Koophandel, alleen met dit verschil: in Canada geldt die beperking niet. Je koopt zo’n pasje voor een bepaald bedrag en je doet voortaan goedkoper boodschappen dan in een supermarkt. En aldoende probeer je zo te kopen dat je ook dat geld van het lidmaatschap eruit haalt. In Canada vinden steeds meer consumenten hun weg naar de club stores. En supermarkten

reageren daarop met steeds prijsagressievere acties. Daardoor wordt het voor fabrikanten steeds lastiger om het prijsverschil tussen deze twee verkoopkanalen in stand te houden. Een voorbeeld hiervan is het recente conflict tussen PepsiCo-onderdeel Frito Lay en Loblaw’s. Frito Lay wilde vanwege de kostenstijgingen een ‘prijscorrectie’, om zo de prijsstrategie in de twee verschillende verkoopkanalen in stand te houden. Loblaw’s accepteerde het niet. Het liep zo hoog op dat Frito Lay uiteindelijk besloot geen zaken meer te doen met Loblaw’s. Frito Lay is niet de enige die met dit soort uitdagingen worstelt.

‘Een hoofdinkoper van een van de grootste retailers vertelde mij dat de prijsverhoging nu ondergeschikt is aan de leverbetrouwbaarheid’ Omdat de marges van food retail onder druk staan – gezien de lagere prijzen in club stores – halen steeds meer Canadese supermarktketens extra geld op bij leveranciers. En daar worden ze ook steeds vindingrijker in. Listing fees, vaste bedragen voor promoties of zelfs voor behoud van plek op het dc zijn tegenwoordig meer regel dan uitzondering. Uiteindelijk gaat dit dus ten koste van de marge van de leveranciers en dat leidt dan weer tot minder innovaties, minder variëteit op het schap en meer promoties van ‘de hele tijd dezelfde leveranciers’ die prijsaanbiedingen nog wél kunnen betalen. We zien deze tendens al een tijdje in Europa, maar nu ook in Canada. Daarnaast: net als in Europa hebben veel Canadese consumenten tijdens corona online ontdekt. In een onderzoek bleek: meer dan 25% van de bevolking geeft aan een groot deel van hun boodschappen online te willen blijven kopen. Naar verwachting zal dit percentage de komende jaren groeien. Ook in Canada is de online-markt grotendeels in handen van de traditionele food retailers en bij velen is het

(nog) geen winstgevend businessmodel. Ook hier moeten de leveranciers aan meebetalen om online in stand te houden. Verder staan momenteel de beschikbaarheid van producten en de stabiliteit van de toeleveringsketens onder druk. Net als in Europa kampen fabrikanten met oplopende levertijden voor ingrediënten en verpakkingsmateriaal. Lead times van 16 weken, ten opzichte van gemiddeld 4 weken in het verleden, zijn nu meer regel dan uitzondering. Maar dat leidt wel weer tot andere besluiten bij retailers. Een hoofdinkoper van een van de grootste retailers vertelde mij dat de prijsverhoging nu ondergeschikt is aan de leverbetrouwbaarheid. Hij zei: “Ik accepteer zowat elke prijsverhoging, als ik dan maar de garantie krijg dat er wordt geleverd, geen grote manco’s zijn of dat er een leverstop komt.” En zo’n houding is niet het enige goede nieuws. Supermarktketens zijn nu ‘code of practice’achtige programma’s met fabrikanten aan het opzetten om hun onderlinge relatie te verbeteren, de neerwaartse prijs- en promotiespiraal om te buigen en het veranderend aankoopgedrag samen aan te kunnen. Een gezamenlijke inspanning voor een gezamenlijk voortbestaan. Verder: het CETA-vrijhandelsakkoord tussen Europa en Canada is nog niet helemaal bekrachtigd, maar het wordt wel al toegepast en dat vergemakkelijkt de export. Canadese consumenten zijn steeds meer op zoek naar gezonde en hippe producten. Canadese retailers willen juist meer onderscheid, een gediversifieerder aanbod ten opzichte van de concurrentie en ‘leverstabiele’ partners. Een goede distributeur in Canada kan jou niet alleen bij de retailers naar binnen brengen maar ook de supply chain uit handen nemen. En ‘met een beetje geluk’ kunnen je producten ook de grens met de VS oversteken. Kortom, reden genoeg om eens store checks en distributeursafspraken in te plannen in bijvoorbeeld Quebec, Ontario of British Columbia…

Guido Jacobs en Pepijn van der Heijden van Export Partner wisselen elkaar af

Guido als co maan

als columnisten over ‘Nederlandse levensmiddelenartikelen exporteren.’ Deze maand Guido Jacobs over de Canadese markt; guido@exportpartner.com

39 FoodPersonality april 2022

11_Exportmanager.indd 39

12-04-2022 15:24

Bacardi-Martini is volledig ‘on trend’ Bacardi-Martini heeft veel geleerd van de coronajaren. Onder meer dat de consument ook in onzekere tijden niet graag zijn/haar favoriete drankje laat staan en dat de bepalende trends in de markt sterker zijn. Zo worden cocktails nu massaal omarmd. “Supermarkten moeten daarom inzetten op de groeisegmenten zoals cocktails om daar optimaal van te profiteren.” Hoewel de horeca een groot deel van het jaar met beperkingen te maken had, de voor BacardiMartini zo belangrijke nachthoreca grotendeels gesloten bleef en er ook nauwelijks evenementen waren, kijkt sales director Merlijn van de Ven terug op een succesvol jaar: “Het laat zien hoe geweldig we het in thuisverbruik hebben gedaan. In Nederland zijn we sterk vertegenwoordigd in de retail en dus hadden we hier de mogelijkheid daar extra op in te zetten. Daarbij hebben we goed gekeken naar wat Bacardi-Martini in andere landen deed en hebben we in korte tijd veel geleerd over wat werkt en wat niet.” Maar het was vooral de consument die in de coronaperiode veel bijleerde over mixdranken en cocktails. “Er is thuis veel geëxperimenteerd, waarbij er veel minder dan voorheen op prijs werd gelet. Premiumdranken hebben daardoor een flinke groeispurt gemaakt.” Bacardi-Martini bleef investeren in media, maar het merendeel van de resultaten werd door de omstandigheden in de retail gerealiseerd. “Wel zijn we de horeca blijven ondersteunen waar we dat konden, ook om klaar te staan wanneer het weer kon. Maar al met al was dat eerste coronajaar een beduidend minder jaar voor ons.”

Nieuw: Bacardi Aged, Tails en Palette Bacardi-Martini blijft innoveren, ook dit jaar. Er staat een drietal introducties op stapel (zij het

Daarmee staat het tweede coronajaar in schril contrast: er werd volop premium genoten en er werd ook veel meer ‘groener’ (alcoholvrij/ arm) genoten. Bovendien ziet Bacardi-Martini een duidelijke versnelling in de segmenten RTD (ready-to-drink) en RTS (ready-to-serve).

Kwalitatieve tequila Er gebeurt veel in de markt van mixdranken en aperitieven. Zo was er de razendsnelle opkomst van hard seltzers, maar waren er ook de maatregelen die voortvloeien uit het preventie-akkoord. “Internationaal heeft Bacardi-Martini een aantal hele mooie proposities in hard seltzer, maar we hebben ervoor gekozen die niet in Nederland te lanceren. We nemen bij alles wat we doen de consument als vertrekpunt en kiezen ervoor verder te bouwen op de belangrijkste trends die wij in deze markt zien: premium, verantwoord en gemak. Met ons aanbod zitten we volledig ‘on trend’. Buitenlands gedistilleerd (rum, wodka, gin, whiskey etc.) laat stevige groei zien, terwijl de segmenten RTD en RTS zowat ontploffen. Kijk maar eens wat er in dat schap allemaal gebeurt en vergelijk dat eens met de situatie van een paar jaar geleden. En in al die segmenten hebben we als Bacardi-Martini uitstekende proposities.” Een volgende ontwikkeling die Van de Ven tipt om in de gaten te houden: de opkomst van tequila. Dat is in de Verenigde Staten en in GrootBrittannië allang niet meer dat drankje dat je in de horeca als shot drinkt en waar je ’s ochtends doorgaans spijt van hebt. “Kwalitatieve tequila’s

– ook als basis voor mixdranken – zijn sterk in opkomst, waarbij de smaak en het verhaal veel belangrijker zijn dan het alcoholpercentage.”

Martini maakt comeback De opkomst van alcoholvrije en laaggradige aperitieven en mixdranken is evident. “Zo laten onze alcoholvrije varianten van Martini sinds de introductie een gestage groei zien. Groen genieten is nog klein in vergelijking met andere segmenten, maar de ontwikkeling is onomkeerbaar. We zien dat de groep jonge mensen die niet meer begint met alcohol drinken – onder meer uit gezondheidsoverwegingen – groeiende is. Daarnaast wordt ook de groep consumenten die vaker voor alcoholvrij kiest steeds groter.” Volgens Van de Ven is Nederland in dit opzicht behoorlijk vooruitstrevend (hij verwijst onder meer naar het aandeel alcoholvrij/arm bier in ons land, red.), maar bewegen ook andere landen in deze richting. “Het zou me niet verbazen als alcohol over honderd jaar een veel kleinere rol speelt in moderne samenlevingen.” Intussen werkt Bacardi-Martini echter hard aan een comeback van het merk Martini in ons land, onder meer met de introductie van de (nonalcoholic) varianten Vibrante en Floreale, maar ook met een ready-to-serve cocktail als Martini Bellini (witte perziken met prosecco, red.). “In veel andere landen is Martini een veel groter merk dan hier en ook populair bij een jongere doelgroep. In Nederland is vooral Bacardi groot. Tegelijkertijd zijn Bacardi en Martini de enige

niet alle drie voor het supermarktkanaal) die nauw aansluiten op de belangrijkste trends in de markt: • Bacardi Aged cocktails, een nieuw en premium (ready-to-drink) mixdrankenconcept met iets meer alcohol, verpakt in een aantrekkelijk flesje en onder meer verkrijgbaar in supermarkten. • Tails, een (ready-to-serve) cocktailmerk dat Bacardi-Martini heeft verworven en dat nu groots in Europa gelanceerd wordt. In ons land zal het merk vooralsnog exclusief verkrijgbaar zijn bij Gall&Gall. • Palette is een merk dat staat voor premium smaakvolle alcoholvrije gedestilleerde dranken en komt voort uit een interne competitie van Bacardi-Martini. Het merk vervult een nicherol en wordt verkrijgbaar bij slijterijen.

40 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L.indd 40

12-04-2022 12:03

Sales director Merlijn van de Ven: “Buitenlands gedistilleerd laat stevige groei zien, terwijl de segmenten ready-to-drink en ready-to-serve zowat ontploffen. Kijk maar eens wat er in dat schap allemaal gebeurt en vergelijk dat eens met de situatie van een paar jaar geleden. En in al die segmenten hebben we als Bacardi-Martini uitstekende proposities.” (Foto: Guido Benschop)

merken waarmee we in de supermarkt aanwezig zijn – en dus willen we de positie van Martini verder versterken. Dat doen we onder meer met Martini Fiero, waarmee je in combinatie met tonic een heerlijke cocktail kunt maken. ”

Onzekere markt Een drankenmerk bouw je breed, in de retail, op evenementen, maar zeker ook in de horeca en dat was de afgelopen jaren lastig. Het portfolio van Bacardi-Martini wordt normaal gesproken in de horeca met name in cocktail- en hotelbars onder de aandacht gebracht. En veel gebeurt tegenwoordig online en via de socials. Maar ook bij Albert Heijn, Jumbo, formules van Superunie-leden en Gall&Gall worden de merken ondersteund. “Bij supermarkten zie je met name dat de alcoholvrije en alcoholarme varianten onder de aandacht worden gebracht, naast speciaal en ready-todrink. Ook retailers zien immers die ontwikkeling naar minder alcohol, waarbij het aansporen

van alcoholvrij ook nog eens aansluit op de maatschappelijke agenda.” Niet dat de consument zijn/haar alcoholische drankje zomaar opgeeft, maar er wordt vaker voor kwaliteit dan voor kwantiteit gekozen. Van de Ven is dan ook onder de indruk van de gezamenlijke successen van de afgelopen uitdagende periode, maar ziet ook de nodige nieuwe uitdagingen, vanwege de huidige onzekerheid in de markt. “Extreme kostprijsstijgingen als gevolg van de hoge kosten van transport en grondstoffen moeten in de commerciële strategie ingepast worden. Het uitgangspunt is dat de business voor alle partijen gezond moet blijven. Bij de uitbraak van het coronavirus dachten we ook dat mensen minder en goedkoper zouden gaan drinken. Het tegendeel is gebleken. Deze markt is dermate ver ontwikkeld dat consumenten niet zomaar grijpen naar goedkopere alternatieven die haaks staan op hun levensstijl. Vandaar ook dat we vasthouden aan het verder bouwen op de bepalende trends in

de markt.” Van de Ven verwacht dan ook niet dat de markt voor aperitieven en mixdranken in thuisverbruik gaat terugvallen. Eerder ziet hij de groei afvlakken, waardoor de markt zich wat meer zijwaarts ontwikkelt. “De onzekerheid in thuisverbruik is nu groter dan in de horeca. We weten immers dat de horeca weer volledig open is en dat er weer volop events georganiseerd worden, maar ook dat consumenten daar ook echt weer zin in hebben.”

Meer borrelshops Het advies aan supermarkten? Zet in op de groeisegmenten in de categorie, waarbij Van de Ven doelt op speciaalbier, cocktails maar ook alcoholvrij/arm. “Wij ondersteunen de retail daarin, maar we zien ook al dat supermarkten deze segmenten zelf sterker onder de aandacht brengen.” Daarnaast kunnen supermarkten het aantal borrel/slijterijshops verder uitbreiden. Die bieden ten opzichte van echte slijters vanwege het doorgaans kleine metrage weliswaar wat minder inspiratie en beleving, maar bewegen doorgaans wel goed met de markt mee. Het bieden van inspiratie, educatie en beleving blijft grotendeels voorbehouden aan slijterijen, terwijl online met name de mogelijkheden van ‘gifting’ en ‘quick commerce’ in potentie groot zijn. “Daar moeten supermarkten over nadenken, maar met de borrelshops bieden ze voor hun klanten ook een vorm van gemak, terwijl het zogezegd betrekkelijk makkelijke euro’s zijn.” ■

41 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L.indd 41

12-04-2022 12:03

Bij Josceline aan tafel

Nederlandse markt te veroveren en daarna uit te breiden naar België en Frankrijk. Voor mij zijn twee dingen heel belangrijk: impact maken en blijven leren. Carrièremogelijkheden die zich voordoen, leg ik altijd langs die lat. Je hebt niet lang bij Upfield gewerkt. Was jij daar na twee jaar al klaar? Nee. Ik was helemaal niet van plan om weg te gaan. De verandersnelheid is ongelofelijk bij Upfield. In een jaar hebben we zoveel voor elkaar gekregen! Zoiets had ik nog nooit meegemaakt. De Nederlandse markt kromp al een tijd en in 2020 hebben we weer voor groei gezorgd. Daarna kreeg ik de opdracht om naast Nederland ook uit te breiden naar België en Frankrijk. Het plan was om te kijken of we die groei regionaal konden maken, want de ‘route to market’ en het productportfolio zijn grotendeels hetzelfde. Maar daar ben ik niet meer aan toegekomen. Ik werd toen gevraagd voor de functie van ceo bij Meatless Farm. En dat prikkelde me, om meerdere redenen: de verantwoordelijkheid voor de wereldwijde business, de leercurve, het avontuur van het ondernemen en ook vanwege het groeipotentieel van deze ‘plantaardige categorie’. Ik wilde graag binnen die categorie aan de slag – ik noem het ook wel de ‘tech of food’. Waarom wilde ik dat? Het heeft een missie, het groeit snel en het is sterk gebaseerd op research & development. Het was een uitgelezen kans om het verschil te kunnen maken.

Naam Dior Decupper Door: Josceline Bogaers Foto: Rob Keeris

Jij werkt nu 2,5 jaar in Nederland. Zijn er opvallende verschillen met de fmcg-branche in andere landen? Het wereldje is hier wat kleiner. Iedereen kent elkaar en je hoort vaak dezelfde namen voorbijkomen. En: het is minder hiërarchisch. In sommige landen is het gebruikelijk dat de sales director alleen met een andere sales director praat, en niet met bijvoorbeeld de category manager. Hier overleggen mensen van verschillende niveaus ook met elkaar en stapt premier Rutte gewoon op de fiets om naar zijn afspraak te gaan. Dat niet-hiërarchische van Nederland past bij mij. Ik sta altijd graag dicht bij mijn team. Ik wil niet de baas zijn, omdat mijn functietitel dat zegt. Je moet het verdienen dat je collega’s jou als de baas zien en de organisatie laten leiden.

En hoe gaat het met Meatless Farm? We zijn sterk aan het groeien, het afgelopen jaar met 50%. Dit jaar willen we de verkoop verdrievoudigen door verdere Europese uitbreiding. En we gaan ook in Azië en Amerika beginnen. We merken dat ons merk goed bekend staat en dat mensen zich met ons product verbonden voelen. Onze producten zijn gemaakt van erwten, niet van soja. Ze zijn vrij van allergenen en gluten en we zijn trots op de kwaliteit en smaak van onze producten. We hebben net een assortiment aan kipvervangers gelanceerd in het Verenigd Koninkrijk. Die introduceren we later dit jaar ook in Europa. En we onderzoeken alternatieven voor vis. Qua verkoopkanalen is foodservice voor ons even belangrijk als retail. Foodservice is een goede manier

Hoe is jouw carrière tot nu toe verlopen? Ik kom uit een ondernemersnest en ben opgegroeid in Senegal. Na mijn studie in Amerika heb ik in zeven landen gewerkt, op drie verschillende continenten: in Amerika, Europa en Afrika. Ik hou ervan om nieuwe mensen en culturen te leren kennen. Dat verrijkt je leven. Mijn carrière begon bij Imperial Brands, waar ik als marketing manager startte en naar mijn eerste generalmanagementrol groeide. Daarna is het balletje verder gaan rollen en kreeg ik steeds meer verantwoordelijkheid. In 2019 kwam de kans om naar Upfield over te stappen om de 42

FoodPersonality april 2022

22_Interview_Josceline_02L.indd 42

12-04-2022 18:03

om consumenten kennis te laten maken met ons product en mensen te overtuigen om af en toe voor vega te kiezen. Wat is jouw persoonlijke opdracht? De groei versnellen en zorgen voor brede Europese en wereldwijde uitbreiding. Het is mijn rol om de business te professionaliseren en enkele processen te implementeren. Niet te veel natuurlijk, we willen zeker geen corporate worden, maar precies genoeg. Het is belangrijk om van elkaar te leren en bruggen te bouwen tussen de verschillende kantoren. Welke uitdagingen spelen er momenteel? Cash is een uitdaging, maar dat geldt voor alle bedrijven… We zijn nog afhankelijk van extern kapitaal en investeringen om onze groei te realiseren. Gefocust blijven is ook een punt, want er is zoveel groeipotentieel. We willen zeker weten dat we duurzaam groeien, dus niet te veel en te snel handelen. Dus we proberen zoveel mogelijk van elkaar te leren als we nieuwe markten betreden. Hoe maak jij de keuzes daarin? Dat doe ik samen met mijn team. Wij streven naar ‘bigger, fewer, better’. Wij proberen al onze activiteiten meetbaar te maken en proberen eerst iets kleinschalig uit, om te kijken of het werkt. Als klein bedrijf heb je niet altijd de schaalgrootte om goedkoop te werken. Je wil niet voor een jaar verpakkingen inkopen als je niet zeker weet of je daar iets aan gaat veranderen op korte termijn. Het is lastig om klein te zijn, maar uiteindelijk bereik je het punt dat je wel genoeg massa hebt. We leren volop van onze successen en fouten. Waarin verschillen jullie van concurrenten? Wij wijzen niet met onze vinger naar vleeseters. Van ons hoeven mensen niet te stoppen met vlees eten. De oprichter van Meatless Farm wilde vleeseters en vegetariërs juist verenigen. Wij willen de consument ervan overtuigen om vaker af te wisselen. Een ander groot verschil is het basisingrediënt van onze producten. Wij werken met erwten als hoofdingrediënt, terwijl de meeste concurrerende producten van soja gemaakt zijn. Soja is goedkoper en het is makkelijker om daar een vleesachtige textuur aan te geven. Erwten zijn iets bewerkelijker, maar zijn wel anti-allergeen. Het voordeel is ook dat wij onze eigen keten beheren: we hebben een eigen fabriek in Canada – het land waar de beste kwaliteit erwten in grote volumes wordt geteeld – en daar produceren we zelf onze ingrediënten; we kunnen daardoor sneller innoveren. Ben jij zelf eigenlijk vegetariër? Ik ben een flexitariër. Ik eet heel af en toe vlees, ongeveer eens per maand. Ik leefde al bewust, maar als je bij een missiegerichte organisatie gaat werken, ga je nog meer nadenken over aspecten als gezondheid en duurzaamheid. Dan wil je zelf ook jouw steentje bijdragen. Je wordt je nog bewuster van de gevolgen van verspilling en van het belang van milieurichtlijnen. Waar erger jij je aan? Aan inefficiëntie. Als ik naar mijn auto loop, kies ik altijd de snelste route. Als ik hetzelfde rondje twee keer jog, wil ik de route minimaal even snel afleggen als de keer daarvoor. Ik word ook gek van verspilling, dus vooral tijdverspilling. Ik doe alles zo optimaal mogelijk en verwacht dat anderen ook eerst nadenken en anticiperen voordat ze tot actie overgaan.

Dan word ik gek. Ik moet echt leren om zoiets dan te laten gaan. Mijn partner plaagt me daar wel mee. Ik vraag me tegenwoordig wel vaker af of iets echt belangrijk is of niet. Die ene minuut meer of minder maakt niet altijd een wezenlijk verschil. Maar het blijft lastig. Mijn oudste zoon zit net zo in elkaar. Als ik dan iets probeer los te laten, kijkt hij me aan alsof ik gek ben geworden. Dus wat dat betreft heb ik een ‘monster’ gecreëerd. Mijn jongste is juist heel cool en relaxed, een echte dromer. Die dwingt me om geduldiger te worden. Wat is de grootste fout die jij hebt gemaakt? Ik heb er zakelijk veel gemaakt. Waarschijnlijk is mijn grootste fout dat ik temperamentvol ben en daardoor te snel reageer. Soms kun je beter eerst ergens een nachtje over slapen. Ik probeer reflectiever te worden en vaker de mening van een ander te vragen. Daar balans in vinden, dat is nog een punt om te ontwikkelen. Ik ben geneigd om zaken snel af te willen handelen en door te gaan naar het volgende.

‘Waarschijnlijk is mijn grootste fout dat ik temperamentvol ben en daardoor te snel reageer’ Is jouw leven in balans? Zelf vind ik van wel, maar ik vrees dat anderen het daar niet mee eens zijn. Ik werk veel, ook in het weekend en in vakanties. Doordat ik het zo leuk vind. Ik zie het niet als werk. Maar ik maak ’s avonds wel bewust een paar uur tijd vrij voor mijn kinderen. Dan gaan de telefoon en de computer uit. Als ik sport of bij vrienden ben, ben ik ook even ergens anders met mijn hoofd. Wat is een misvatting over jou? Ik weet niet of die er is. Bij mij is het: ‘what you see, is what you get’. Ik heb veel energie en ben hard en veeleisend. Maar tegelijkertijd ben ik ook menselijk en benaderbaar. Ik vraag veel van mijzelf en verwacht van anderen hetzelfde. Daarom verzamel ik graag mensen om me heen die slimmer zijn dan ik. Dan kun je goed sparren over ideeën en word ik gestimuleerd om me nog meer in te spannen. Hoe verklaar je die gedrevenheid van je? Het is belangrijk dat mijn team succesvol is, dus wil ik de voorwaarden scheppen om dat mogelijk te maken. Ik hoop dat zij andersom hetzelfde doen. Bij Meatless Farm gaan we continu nieuwe uitdagingen aan, en at vraagt veel van ons. Maar zoals de Amerikaanse ondernemer en coach Tony Robbins zegt: ‘het gaat niet om de fouten die je maakt, maar om hoe je daarmee omgaat’. Ik wil graag de beste versie van mezelf zijn en altijd nieuwe dingen leren. Daardoor daag ik mezelf maximaal uit. Ik denk altijd: doe het nu maar, want je weet nooit wat er morgen gebeurt. ■

Josceline Bogaers van Günther + Van Grinsven/People Select Executive + Interim Search interviewt elke maand een manager uit de sector. Deze maand: Dior Decupper, ceo van Meatless Farm.

Wat gebeurt er als je ziet dat andere mensen inefficiënt bezig zijn? 43 FoodPersonality april 2022

22_Interview_Josceline_02L.indd 43

12-04-2022 18:03

QUEENS PRODUCTS

Het concepthuis voor de vriesverscategorie Queens Products slaat een nieuwe weg in: het wil zich ontwikkelen tot dé handelspartner voor de vriesverscategorie. Dat betekent dat het naast de eigen Queens-producten op zoek gaat naar bijzondere vriesversconcepten voor retailers en out-of-home.

De vriesverscategorie wordt wel gezien als een aparte winkel binnen de supermarkt. Een wereld op zich met zijn eigen wetmatigheden. Een categorie die vaak ook als afstandelijk en kil wordt ervaren door de barrière die de vriezers nu eenmaal vormen. “Niet zelden is de vriesverscategorie om die reden de laatste stop van de consument op weg naar de kassa. In de perceptie een weinig aantrekkelijke categorie, waar je pakt wat je nodig hebt en waarna een race tegen de klok begint om te voorkomen dat je thuis komt met ontdooide producten”, aldus Gijsbert van de Weg, sinds vorig jaar de nieuwe managing director van Queens Products. En toch ontwikkelt die vriesverscategorie zich uiterst positief. Geholpen door de coronacrisis waarin consumenten het gemak en de voorraadfunctie van diepvries herontdekten. Daarnaast zijn er in de voorbije periode zo’n 20-30% nieuwe gebruikers naar de categorie getrokken en is er veel waarde toegevoegd. Hierdoor laten omzet en volume een positieve ontwikkeling zien. “Juist in die coronaperiode is hier het idee ontstaan om met Queens Products een nieuwe strategie te volgen, terwijl de diepvriesdiervoeding van Smuldier in een apart bedrijf wordt ondergebracht (zie kader Queens Products & Q-Petfood, red.). Volgens de nieuwe strategie van Queens Products ontwikkelt het bedrijf zich van leverancier van met name diepvriesvis tot een in vriesvers gespecialiseerd concepthuis dat gevraagd en ongevraagd voor de retail op zoek gaat naar onderscheidende vriesversconcepten met een hoge toegevoegde waarde.”

Products bij helpen. We kennen deze markt door en door. We kunnen in opdracht sourcen voor retailers, kunnen ook dienstverlener zijn voor kleine diepvriesleveranciers die moeite hebben om op te schalen en te werken met de systemen van retailers en kunnen ook partner zijn voor A-merken die willen uitbreiden naar de vriesverscategorie. Maar we gaan ook zelfstandig op zoek naar bijzondere producten waar we in geloven en waarmee retailers zich in deze categorie kunnen onderscheiden.” Dat is van oudsher een kerncompetentie van Queens Products en één waar Frank Heidkamp, directeur operations maar tevens verantwoordelijk voor productontwikkeling, ruime ervaring in heeft. De afgelopen jaren lag de nadruk echter meer op de Queens-merkoperatie in vriesverse vis. “Ook in de nieuwe strategie blijft het merk Queens

een belangrijke rol spelen. Pangalicious blijft succesvol en we komen dit jaar ook met een aantal nieuwe items, waaronder een tweetal zalmproducten en een tweetal producten met garnalen (zie kader ‘Nieuw van Queens’, red.). Het gaat om producten in een aluminium tray die zowel geschikt zijn voor de oven als voor de barbecue. We willen ons echter niet beperken tot onze bestaande producten zoals vis en ijsblokjes. De groeimogelijkheden liggen vooral in segmenten als ijs, bake-off, snacking en maaltijden. Kansrijke concepten die we daar tegenkomen zullen we als private label of fancy label gaan aanbieden.” Van de Weg geeft ijsrepen als voorbeeld. Die hebben de afgelopen jaren een flinke ontwikkeling laten zien, maar ze zijn nog nergens onder private label te vinden. “We hebben een aantal hele mooie Italiaanse ijsreepconcepten gevonden

Nieuw van Queens Queens Products introduceert vanaf week 28

en bieden daarmee ook volop gemak voor

vier nieuwe Queens-visproducten. Het gaat om

de consument.”

twee zalmproducten op aluminium tray in de

Later dit jaar zal Queens Products tevens de

varianten Chilli Ginger en Smokey BBQ en twee

succesvolle Pangalicious-range uitbreiden

garnalenproducten, eveneens op aluminium

met een tweetal nieuwe spiesen, en wel

tray, in de varianten Asian Syle en Sweet Chilli.

in de varianten Tandoori en Sweet Chilli.

Van de Weg: “Deze producten zijn behalve erg

“Deze producten zijn geschikt voor oven,

lekker, geschikt voor Airfryer, oven en barbecue

barbecue en grill.”

Groeien met private label Met dat laatste heeft Van de Weg de nodige ervaring. Zo stond hij met Kwekkeboom mede aan de wieg van het uiterst succesvolle segment diepvriessnacks voor in de oven en Airfryer. “Naar dit soort nieuwe en onderscheidende concepten zijn retailers op zoek. Daar kan het nieuwe Queens 44 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0002.indd 44

12-04-2022 10:52

V.l.n.r. accountmanager Karen Ringenaldus, managing director Gijsbert van de Weg en directeur Operations Frank Heidkamp. “De groeimogelijkheden in vriesvers liggen vooral in segmenten als ijs, bake-off, snacking en maaltijden.” (Foto: Gijs Kroes)

die naar alle waarschijnlijkheid komende zomer te vinden zijn in de supermarkt.” Ander voorbeeld: op basis van beschikbare marktdata voor een specifieke formule was Queens Products in gesprek over een bake-off artikel. “De data lieten zien dat hier kansen lagen. Concreet konden wij uiteindelijk niet het gewenste artikel leveren, maar konden we de retailer wel helpen en dat past volledig binnen onze vernieuwde strategie.”

Logische gesprekspartner De ontdekkingen die Queens Products doet, komen voort uit jarenlange ervaring in de markt, maar vooral ook uit het gebruik van data. “We kijken naar internationale trends en ontwikkelingen en wat dat voor de Nederlandse markt betekent. Daar zoeken we concepten bij die we beoordelen op de mate waarin de benefits aansluiten op die trends en ontwikkelingen. Daar komt bij dat, gezien de huidige prijsontwikkelingen, vriesvers vanwege de aantrekkelijke prijskwaliteitsverhouding weer extra relevantie heeft voor de consument.” Voor de category manager die verantwoordelijk

is voor vriesvers moet de kennis van de categorie en de breedte van het productaanbod dat Queens Products te bieden heeft ervoor zorgen dat het bedrijf altijd een logische gesprekspartner is. Over dat laatste is Van de Weg nu al niet ontevreden. “Wij zijn momenteel volop bezig met het feestdagenaanbod. Daarover zijn we met diverse partijen in gesprek. Zo zijn we een geweldig ijsdessert in Italië tegengekomen. Dat is niet per se een kerstitem, maar wel een bijzonder goed product waarmee je elk feestmaal passend kunt afsluiten.” Gezien de ontwikkeling van de vriesverscategorie zouden meer meters op zijn plaats zijn, maar uitbreiding van deze kostbare meters in supermarkten komt met een enkele uitzondering nauwelijks voor. “Het is een streven waar we ook als gezamenlijke vriesversleveranciers vanuit het Vriesvers Platform met supermarkten over in gesprek zijn. Het argument van de dure meters komt in die gesprekken natuurlijk vaak voorbij, maar juist door meer concepten met toegevoegde waarde te introduceren, zoals wij bepleiten, kan het rendement van de vriesverscategorie nog aanzienlijk verbeterd worden.” ■

Queens Products & Q-Petfood In overeenstemming met de nieuwe strategie van Queens Products zijn de diepvriesdiervoedingsactiviteiten van het merk Smuldier sinds afgelopen januari ondergebracht in een volledig zelfstandig bedrijf: Q-Petfood. Daarmee zijn diervoeding en humane voeding nu ook volledig gescheiden. Van de Weg: “Per 1 maart heeft die splitsing ook in praktische zin vorm gekregen, doordat klanten Smuldier-producten ook echt bij het nieuwe bedrijf bestellen. Q-Petfood is een volwaardig zusterbedrijf dat zelfstandig in de markt opereert, maar diverse diensten, waaronder logistiek, bij Queens Products inkoopt. In de volgende editie van FoodPersonality vertelt managing director Robin van de Bruinhorst meer over Q-Petfood en de plannen met diervoedingsmerk Smuldier.

45 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0002.indd 45

12-04-2022 10:52

HET NIEUWE OLYMPIC FRUIT

‘Oneindige kansen in fruit’ Fruit importeren is een vak. De internationale markt van fruit is complex en – zeker op dit moment – uiterst uitdagend. Daarin ontwikkelt Olympic Fruit zich in hoog tempo van klassieke fruithandelaar naar serviceprovider voor de retail en business partner voor daghandel en teeltpartners. Een herpositionering is dan ook aanstaande en de buitenwereld zal in de loop van dit jaar kennismaken met het nieuwe Olympic Fruit. De behoefte aan meer transparantie in de fruitketen is alomtegenwoordig. Retailklanten willen meer inzicht in de herkomst en productieomstandigheden van het fruit dat zij aan hun klanten aanbieden. “Maar andersom is die behoefte er net zo goed”, weet Desmond Jas, hoofd sales en marketing bij Olympic Fruit. “Een professionele producent wil inzicht in de markt. Hij wil zijn afzetmarkt snappen, ook omdat de prijzen in deze markt flexibel zijn en een deel van de markt ook bestaat uit leveringen die in consignatie worden gegeven. In die context ontwikkelt Olympic Fruit zich van traditionele fruitimporteur tot serviceprovider en verbinder van de supply chain. Dat laatste zowel in letterlijke als figuurlijke zin.” Ruim een jaar geleden werd Jas door Lennart van den Heuvel – zoon van oprichter Thijs van Heuvel en zelf sinds twee jaar ceo van Olympic Fruit – aangetrokken om mede vorm te geven aan de nieuwe rol die het bedrijf voor zichzelf ziet weggelegd. Van den Heuvel: “De agf-wereld is van oudsher vrij opportunistisch, maar de huidige retailmarkt vraagt erom dat het aanbod meer aansluit op het programma van de retailer. Een vraag gestuurde keten, in die richting willen we ons ontwikkelen, want daar liggen wat ons betreft oneindige kansen.”

Nieuwe loten En dus maakt Olympic Fruit zich klaar om vanuit een verdiepte klantrelatie tegemoet te kunnen komen aan de vraag om klanten consumentenwensen te vertalen naar passende fruitconcepten en -producten. Jas: “Er worden in de keten nog veel aannames gedaan. Dan weet je zeker dat het soms niet klopt. Maar waarom aannames doen als je gezamenlijk kunt werken aan een optimaal aanbod voor je eindklant?” Zo organiseerde Olympic Fruit het afgelopen jaar voor het eerst met een klant een sessie vanuit een

op onderzoek gebaseerde visie op druiven. Uit consumentenonderzoek in opdracht van Olympic Fruit blijkt namelijk dat smaak, versheid en kwaliteit voor de consument de belangrijkste factoren zijn als ze druiven kopen. “Prijs komt pas op een vijfde plaats. Zo’n inzicht kan aanleiding zijn om het aanbod nauwer aan te laten sluiten op de wensen van de consument. Een supermarkt kan zich zodoende extra onderscheiden en de tevredenheid van shoppers verhogen. Met de uitkomsten van zo’n sessie kunnen we in gesprek met de hele keten om na te gaan hoe we het productaanbod verder kunnen verbeteren. Als vervolg bezoeken dit jaar met deze klant ook een teler om nieuwe inzichten op te doen. Het is een

‘Het is een voorbeeld van hoe we keten en klant dichter bij elkaar brengen ‘ voorbeeld van hoe we keten en klant dichter bij elkaar brengen.” Deze initiatieven met klanten en partners zijn gericht op co-creatie en maken deel uit van de herpositionering waar Olympic Fruit aan werkt. Van den Heuvel: “Mijn vader heeft tot 2016 leiding aan bedrijf gegeven, daarna kwam het bedrijf onder management. In 2020 heb ik het stokje overgenomen en sindsdien zijn we bezig dor hout weg te halen om ruimte te maken voor nieuwe loten aan de stam. Daarbij is Desmond aangetrokken om de commerciële strategie naar een hoger plan te tillen. Hij werkt zogezegd vooral aan de

voorkant, terwijl ik me op de achterkant richt en de eindverantwoordelijkheid draag.”

Focusmarkten Olympic Fruit heeft zich sinds het ontstaan in 2001 gespecialiseerd in een aantal fruitsoorten: druiven, citrusfruit, kersen en pruimen. Deze focusmarkten zijn samen goed voor driekwart van de omzet. “Wel zien we de afgelopen jaren zacht fruit, zoals bessen, frambozen en aardbeien hard groeien”, aldus Van den Heuvel. “Daarnaast leveren we wel meer soorten fruit, maar dan eerder om de logistieke stromen bij grote klanten voller te maken, zodat we efficiënter kunnen werken.” De focusmarkten moeten het bedrijf herkenbaar maken voor klanten, terwijl de nieuwe marktbenadering voor meer diepte in de samenwerking met retailers en partijen in de daghandel moet zorgen. Jas: “We willen gezamenlijk kansen creëren in fruit. We denken daarom niet alleen na over verbetering van bestaande producten, maar ook over nieuwe. Denk aan andere verpakkingen, maar ook aan andere verschijningsvormen, zoals gevriesdroogd fruit. Ook andere eet- en gebruiksmomenten horen daarbij. En ook reststromen kunnen in de toekomst uitgroeien tot waardevolle producten. Daarnaast zoeken we ook meer samenwerking met andere partijen, zoals leveranciers van houdbare producten om gezamenlijke cross-sell mogelijkheden te benutten. Het gaat erom dat we – samen met onze klanten – nadenken over de vraag: waar liggen kansen voor fruit? In onze visie zijn die onbegrensd.”

Eigen teelt Het verdiepen van de samenwerking met klanten vraagt ook om investeringen in klantrelaties. Volgens Van den Heuvel is dat altijd een sterk punt van Olympic Fruit geweest en het bleek opnieuw toen het bedrijf het afgelopen jaar een

46 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0003.indd 46

12-04-2022 15:46

Lennart van den Heuvel, ceo van Olympic Fruit en hoofd sales en marketing Desmond Jas, omgeven door een partij sinaasappelen in een van de immense hallen van Olympic Fruit in het Handelscentrum ZHZ in Barendrecht. In de handen van Van den Heuvel een kistje druiven (één van de focusmarkten van Olympic Fruit) en in de handen van Jas een kistje aardbeien (zachtfruit is één van de groeisegmenten van het bedrijf). (Foto: Guido Benschop)

analyse maakte op basis van het ‘golden circle’model. Ondernemerschap en geloof in lange termijn partnerships sprongen eruit. “Om daar extra inhoud en kleur aan te geven, investeren we in data om met klanten te kunnen sturen op het realiseren van fair shares, maar bijvoorbeeld ook gefundeerd promoties te analyseren. Daarom hebben we nu ook trade marketing als discipline toegevoegd aan ons commerciële team. Maar het wordt pas echt interessant wanneer je elkaars data kunt verrijken”, aldus Jas, die ook jarenlang in de ICT-sector heeft gewerkt. Als voorbeeld noemt hij het combineren van productaanvoerdata met de promotieplanning van retailers. Olympic Fruit weet als geen ander dat promoties niet zaligmakend zijn – zeker wanneer ze te vaak worden ingezet – maar dat deze door de slimme inzet van data voor beide partijen een stuk interessanter gemaakt kunnen worden.

in eerste instantie op druiven en kersen, twee van onze focusmarkten. Het idee is dat we in eigen beheer bijzondere producten gaan telen waarmee onze klanten zich kunnen onderscheiden. Het is een kwestie van lange adem, aangezien je zeker twee tot drie jaar nodig hebt om op productie te

Olympic Fruit werkt ook aan lange termijnrelaties door te investeren in eigen teeltbedrijven. Die zijn er inmiddels in Zuid-Afrika en Noord-Macedonië. Van den Heuvel: “We concentreren ons

Hoewel een aanzienlijk deel van de omzet afkomstig is van supermarktklanten – waaronder veel Superunie-leden en Aldi – wil Olympic Fruit ook de relatie met met groothandels (die groen-

‘Juist nu zie je hoe complex de keten soms is’ komen. We geloven hier echter sterk in, want ook dit is een manier om meerwaarde voor de lange termijn te creëren. Intern hebben we het dan vaak over ‘relaties voor generaties’.”

Complexe keten

tespeciaalzaken als klant hebben) verdiepen. Daarnaast wordt ook Europese expansie gezocht. Ruim een derde van de activiteiten bestaat uit daghandel en dat aandeel ziet Olympic Fruit de komende jaren doorgroeien tot 50%. Jas: “Ook in deze markt werken we aan nieuwe oplossingen om tot betere resultaten te komen. In het tweede kwartaal starten we voor zowel de retail als de trade een campagne waarin we onze concrete doelstellingen op het gebied van smaak, kwaliteit en versheid voor de komende 12, 24 en 36 maanden voor het voetlicht brengen. Dat doen we door middel van media, maar ook via persoonlijke gesprekken waarin we klanten uitdagen om met ons te co-creëren en informatie te delen.” Tegelijkertijd zorgt de actuele situatie voor een uitdagende markt. Van den Heuvel: “Ketens raken verstoord, wat het met name voor bederfelijke waar als fruit niet eenvoudig maakt. Juist nu zie je hoe complex de keten soms is. Dat moet je uitleggen en samen naar oplossingen zoeken. Want ook dat hoort bij een goede klantrelatie.” ■

47 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0003.indd 47

12-04-2022 15:46

WOUTER KOLK OVER AH, DELHAIZE EN BOL.COM IN BELGIË

Online en verlies… ook de visafdeling kan verlieslijdend zijn In Gondola van afgelopen maart een interview met Wouter Kolk, ceo van Ahold Delhaize Europa en Indonesië. AH, Delhaize en Bol.com moeten elkaar gaan versterken, online vooral. Door: Gé Lommen Foto: Gondola

“We hebben met Ahold Delhaize een unieke positie op de Belgische en Nederlandse markt, dankzij onder meer Delhaize, Albert Heijn, Bol.com en drogisterijketen Etos. We bedienen 20 miljoen mensen. Dat is niet niks. En we zien nog mogelijkheden om te groeien.” Aldus Kolk. Twee keer komt er een nee voorbij: AH gaat niet naar Wallonië en Ahold Delhaize praat niet met marktpartij Mestdagh, dat zijn multifranchisesamenwerking met Carrefour heeft opgezegd. Kolk wil ‘een diepere digitale relatie met de consument realiseren’. “We proberen zoveel mogelijk over een klant te weten te komen, zodat we op een relevantere manier met hem kunnen communiceren en hem relevantere producten kunnen aanbieden.” Bijvoorbeeld… De SuperPlus-kaart van Delhaize, die een persoonlijke relatie met de klant mogelijk maakt. “Kijk, je hebt vandaag nog altijd het Spotify-fenomeen: als je naar bepaalde muziek luistert, krijg je als suggestie verwante muziek aangeboden, terwijl je soms vaak iets helemaal anders wil. Die relevantie gaat in de toekomst verhogen in de retail, dat is de richting waar het naartoe gaat. We kunnen groeien door

relevanter te zijn, door online of offline aanwezig te zijn, door meer dingen aan te bieden die relevant voor hem zijn.” AH, Delhaize en Bol.com beschikken alle drie over enorme hoeveelheden data. En dat kan dan bijvoorbeeld tot cross-selling leiden. “Als iemand bijvoorbeeld een barbecuestel koopt op Bol.com, willen we ook passende producten aanbieden van Delhaize en Albert Heijn. Het moet mogelijk zijn om vanuit de app van Bol.com naadloos over te gaan naar producten van Delhaize of Albert Heijn of omgekeerd, zonder dat je daarvoor als klant naar een andere website of app moet. Dat is niet makkelijk, omdat je een aantal voorwaarden moet realiseren: je moet een gemeenschappelijk account hebben voor Delhaize, Bol.com en Albert Heijn, je moet kunnen betalen voor alle boodschappen op één van de apps, enzovoort. We zijn nu begonnen met dat te testen.” Kolk denkt vooral aan belangrijke veranderingen in het leven of bijzondere momenten. Een bruiloft, een baby geboren, een kinderfeest etc. Maar privacywetgeving is dan wel leidend en er moet alles aan gedaan worden om te voorkomen dat de klant het vertrouwen kwijt raakt. “We kunnen aan het aankoopgedrag bijvoorbeeld zien wanneer er een baby op komst is. Dan gaan we niet meteen zeggen ‘volgens ons bent u zwanger’.”

Online: wanneer rendabel? Ook vraagt Gondola: wanneer wordt online food verkopen een keer rendabel? “Kijk, het is zoals bij een fysieke winkel: sommigen doen het goed, andere minder goed. Bij online is dat ook zo. Je hebt bepaalde orders en bepaalde gebieden waar het goed gaat. Hier in Amsterdam (Gondola-redacteur Dominique Soenens interviewt Kolk in een hotel in die stad, GL) heb je bijvoorbeeld grote orders, mensen die elke maandag bestellen. Daar verdienen we geld aan. Maar we hebben ook kleine orders die heel willekeurig in het land geplaatst worden, waar we niets aan verdienen.” Toch wil Kolk die niet laten schieten, houdt Soenens hem voor. “Nee. De klanten die bij ons

Nu AH en Jumbo steeds vastere voet aan de grond krijgen in België, wisselen wij geregeld met Gondola artikelen uit. Gondola is een medium voor de Belgische (food)retail.

online kopen, bouwen een sterke klantentrouw op. Met de Bonuskaart van Albert Heijn en de SuperPlus-kaart van Delhaize kunnen we goed zien hoe de klant zich online en offline gedraagt. We tellen dat op en kijken naar de totale waarde van een klant. De customer lifetime value, heet dat. Vaak zijn klanten die online en offline boodschappen doen heel waardevol en heel loyaal. Bovendien zie ik online ook als een service. We hebben in supermarkten bijvoorbeeld ook een visafdeling, ook al is die lang niet zo rendabel als andere afdelingen. Je moet het totaalplaatje bekijken. Het heeft geen zin een onderscheid te maken tussen online en offline. Het komt er vooral op aan je orders te verbeteren, zodat je er zoveel mogelijke goeie hebt. Dat is de sleutel tot succes.” Het rendement van online zal vooral omhoog moeten door de logistieke kosten te drukken. AH heeft nu in Nederland acht ‘home shop-centra’, verspreid over het land, waar orderpickers de bestellingen voor de klanten klaarzetten. Die centra zijn volgens Kolk ingericht als ‘een winkel zonder klanten’. Ahold Delhaize gaat die nu elders in Europa bouwen. “Eerst is Tsjechië aan beurt. Dat gebeurt dit jaar nog en dan gaan weer verder. Het is een goeie manier om kosten te drukken en efficiënt te werken, maar we blijven verder op zoek gaan naar manieren om te verbeteren. Een volgende stap zou kunnen zijn dat de producten in onze home shop centra geautomatiseerd naar de orderpickers gebracht worden. Op die manier kun je sneller werken en wordt het werk lichter voor onze medewerkers. Door op die manier steeds beter en efficiënter te werken, hebben we hoop om in de toekomst kostenneutraal te worden voor online-voeding.”

Flitsbezorging? Nee Flitsbezorging ziet Kolk niet zitten. “We hebben

48 FoodPersonality april 2022

22_Ammerlaan_NweFoto.indd 48

12-04-2022 18:50

Column Anneke Ammerlaan er met Albert Heijn in 2018 een test mee gedaan, via de app Rappie. Een jaar later zijn we ermee gestopt. De vraag is hoe je dit soort diensten winstgevend maakt. Er zijn nu venture capitalists die er heel veel geld in stoppen, maar de vraag is hoeveel geduld ze zullen blijven hebben. Er zit minder marge op dan bij Deliveroo of UberEats. We hebben intussen ook al gesproken met enkele partijen, maar het plaatje klopte nooit helemaal. Het is afwachten of dat ooit het geval zal zijn. We zijn uiteraard wel bezig met deze marktontwikkeling en we zijn in verschillende landen aan het testen met fast delivery, zoals Roemenië, Griekenland en de Verenigde Staten.” (Zie ook blz. 12: ‘AH: thuisbezorging met fietskoerier’).

De nieuwe aardappeleters

e aardappel, die zie ik mo-

Wat is de uitwerking van schaarste op ons

menteel als symbool van de

leven? Ik zeg met opzet ‘leven’, het gaat niet

veranderingen die ons op ons

langer meer om kopen. Het is een ingrij-

bord te wachten staan. Alleen

pende omslag in ons doen en laten, een

al omdat het best kan zijn kan dat spaghetti

collectieve bewustwording ook.

door de hoge graanprijs straks niet meer te

Wat er ook gebeurt; verse groente en

betalen is.

fruit krijgt nog meer waarde als de basis

De aardappel is ultiem ‘comfort food’:

voor gezond eten. En gezond eten is een

troostrijk eten in zware tijden. Kijk even

onderdeel van de wens om een weerbaar

verder dan aardappelpuree en stamppot.

en robuust mens te zijn, zodat we om

Geroosterd of gestoofd creëer je met (veel)

kunnen gaan met alles wat in deze tijd op

‘Te dicht bij elkaar’

groenten en smaakmakers op een betaalba-

ons afkomt. Zelfredzaam, zelfvoorzienend,

Gondola werpt ook nog op: franchisers van Delhaize en AH vinden dat soms vestigingen van die twee formules te dicht bij elkaar zitten, met als gevolg omzetkannibalisatie. Volgens Kolk valt dat mee. Het is voor hem zelfs een ideaal dat één ondernemer in één dorp een Delhaize en een AH exploiteert. “Dat zijn voor hem twee mogelijkheden om geld te verdienen. Het zijn twee ketens met een andere achtergrond en een andere manier van werken. Het is leuk dat een ondernemer beide formules leert kennen en de plus- en minpunten leert kennen. Afgelopen jaar hebben we dat voor de eerste ondernemers gedaan. Dat geeft nieuwe uitbreidingsmogelijkheden, omdat je kunt kijken op welke locaties die combinatie nog kan werken.” Kolk geeft wel toe dat de situaties van ‘te dicht bij elkaar’ zich voordoen. Ahold Delhaize wil dat niet. Maar: “Alleen heb je in België natuurlijk een ontzettend competitieve markt. Als groep stellen we ons de vraag: hoe gaan we hierop reageren? Als je een verdedigende positie kiest, win je niet. Daarom zitten we met Albert Heijn en Delhaize op sommige plaatsen misschien te dicht bij elkaar, ook naar mijn smaak. Het alternatief is dat er in plaats daarvan een concurrent komt. Daar heeft niemand in de groep iets aan. Dat is nu eenmaal een strategische keuze die we maken. Kijk naar het aantal vierkante meters supermarktoppervlakte dat er is: de concurrentie is in België groter dan in Nederland, waar het op dat vlak nochtans ook al pittig is.” Kolk zegt ook: gemeenten in België zouden bij genoeg meters supermarkt een keer geen vergunning meer moeten verstrekken. “In Nederland doen ze dat, in België niet. Nog niet. Ik denk dat het er misschien wel van komt. Dat zou logisch zijn. In de bevolkingsgroei in België zit niet veel rek meer, in de koopkracht ook niet. En daarbovenop komt e-commerce, dat ook nog een deel van de koek voor zich neemt. Als je Colruyt, Carrefour en alle andere vandaag bekijkt, merk je dat ze het lastig hebben. In de komende jaren wordt het er niet makkelijker op, denk ik.” Niet makkelijker, inderdaad. Zeker niet als een tijd later, net voor Pasen, ceo Frits van Eerd van Jumbo in de Belgische krant De Tijd laat weten dat Jumbo ondanks alle eerdere startproblemen tóch die honderd Jumbo’s in België wil openen.■

re manier steeds weer nieuwe ‘klimaatver-

gedisciplineerd en in zekere zin ook sober.

antwoorde’ gerechten.

Waarbij ik dat laatste

De meest bijzondere

het fascinerendste vind.

eigenschap van de aardappel is namelijk het opnemen van andere smaken. Waar vroeger de kruimige aardappel met jus de bevrediging en verzadiging verving van het stukje vlees dat níet

‘De meest bijzondere Want hoe vertaalt soberheid zich? Voor veel eigenschap van de consumenten hoogstletterlijk. aardappel is het waarschijnlijk Die taart van vijf euro, nu nog elk weekend opnemen van andere die bij de koffie op tafel smaken’ komt, wordt niet meer gekocht. Impulsaanko-

op het bord lag, zo kan

pen verdwijnen.

de aardappel die weer vervullen, maar dan

Andere consumenten kiezen nog bewuster

als onderdeel van een stoofgerecht of op

dan voorheen voor duurzaam. Ze wil-

de bakplaat. Terug dus naar vroeger, maar

len zoals, ze dat zelf zeggen, ‘de wereld

met de insteek van nu. Niet voor niets heet

beïnvloeden met hun vork’. In soberheid

het dat trends in cycli van vijftig jaar weer

ligt ook eenvoud besloten, of beter gezegd

terugkeren. Maar dat is in de context van de

‘de luxe van eenvoud’. Deze, door een jonge

schaarste van nu een tikje wrang: vijftig jaar

generatie topkoks ingezette ontwikkeling

geleden hadden we gewoon niet zoveel

zie je vooral bij de culinaire klant. Simpele

keus en aanbod. Toch vind ik het altijd weer

(plantaardige) ingrediënten van hoogwaar-

opvallend dat ontwikkelingen pas echt

dige kwaliteit tot bijzondere gerechten

doorzetten door een crisis, ook het anders

verwerken, met vergeten kooktechnieken

denken over eten en drinken. De kredietcri-

als inleggen, fermenteren en drogen.

sis schudde ons wakker, systemen klopten

En als ik dan weer terugdenk aan die aard-

niet. Systemen in de levensmiddelensector

appel. Die ligt straks weer in zakken van vijf

en in de landbouw waren evenmin ideaal,

kilo, zoals jaren terug. Want? Goedkoper. Hij

maar na de kredietcrisis ging dit besef pas

komt uit eigen land, tot de nieuwe oogst er

echt leven en raakten meer mensen daar-

is. En juist met die ‘oude’ bewaaraardappel

van doordrongen.

maken we dan de verrukkelijkste gerechten.

Productontwikkelaar Femke Mosch en trendwatcher Anneke Ammerlaan wisselen elkaar af als columnist. Deze maand Anneke Ammerlaan. E-mail: anneke@annekeammerlaan.nl.

49 FoodPersonality april 2022

22_Ammerlaan_NweFoto.indd 49

12-04-2022 18:50

ENRICO | ROOTS IN GOOD FOOD

De wereld veroveren met mediterraan De mediterrane keuken is ontzettend populair. Toch profiteren supermarken daar amper van. Zonde, aldus Enrico Food. Het bedrijf kocht vorig jaar (een deel van) de business en merkrechten van Bertolli voor Europa, nu presenteert het haar nieuwe categorievisie. “We willen consumenten niet alleen maar nóg meer pasta met rode saus laten eten. We willen de mediterrane categorie verbreden; deze heeft enorm veel potentie.” De authentieke Italiaanse keuken weer tot leven wekken. Dat was de missie waarmee Enrico Food begin 2021 het merk Bertolli overnam van Unilever. Althans: het verkreeg de business en merkrechten van Bertolli voor de pastasauzen, pesto’s, mayonaises en bijna alle andere productgroepen voor de Europese markt. Sindsdien is er nogal wat gebeurd. De recepturen van een groot deel van het kernassortiment van Bertolli – de pastasauzen en pesto’s – zijn aangepast en verbeterd: authentieke recepturen, geen toegevoegde suikers, geen smaakversterkers, alleen nog 100% natuurlijke ingrediënten. Ook werd een aantal nieuwe producten aan het Bertolli-assortiment toegevoegd. Een pizzabodem en twee pizzasauzen, en onlangs kwamen daar de Bertolli-saladedressings bij; deze stromen nu de supermarkten in. Zo staan er nog meer Italiaanse specialiteiten klaar om geïntroduceerd te worden. Verder was Bertolli afgelopen november na jaren weer te zien op tv. En ook online werd het merk nadrukkelijk onder de aandacht gebracht. “Daarmee hebben we vooral bij de jongere doelgroep grote stappen gemaakt qua naamsbekendheid, merkvoorkeur en penetratie”, aldus marketingdirecteur Aleks Fiege. In week 18 verschijnt de nieuwe campagnefilm van Bertolli: online en ook weer op tv. Alle inspanningen van Enrico Food met en rond het merk Bertolli staan niet op zichzelf, maar zijn gericht op het vergroten van de mediterrane categorie in het supermarktkanaal. Een categorie waar Enrico Food van huis uit sterk in is, maar vooral ook een categorie met een enorme potentie, zegt commercieel directeur Jet van Koten. “De mediterrane keuken is bij consumenten ontzettend populair. Bij millennials verdringt deze zelfs de Hollandse keuken.” Supermarkten profiteren echter nauwelijks van die toenemende populariteit. Het schap met mediterrane producten wordt nog altijd sterk gedomineerd door ‘pasta met rode saus’, terwijl de Italiaanse keuken en de hele mediterrane categorie veel breder is. Van Koten: “Bij de overname van Bertolli zeiden we direct: we gaan geen marktaandelenspel spelen. We willen mensen niet nóg meer pasta met rode saus laten eten. We

willen de mediterrane categorie breder maken. De taart groter maken, daar geloven we sterk in.”

Categorievisie: consument centraal Met dat in het achterhoofd ontwikkelde Enrico Food haar nieuwe categorievisie. Die gaat uit van de overwegingen van de consument die mediterraans wil eten, aldus Van Koten. “We kijken zo objectief mogelijk: hoe kiest en koopt deze consument? En hoe kunnen we die consument verrijken, in een veranderende wereld, waarin mensen vaker kiezen voor bezorgmaaltijden en het out-of-home-kanaal?” Bijzonder: Enrico Food is een van de eerste spelers die de hele mediterrane categorie als één geheel ziet. Want het gaat niet alleen over pasta’s, tomatenproducten en tomatensauzen, maar ook over olijven, pesto’s, tapenades, mediterrane groente en toast. Van Koten: “We nemen al deze segmenten mee in onze categorievisie – ook als we deze zelf niet in het assortiment hebben, zoals ‘basis tomatenproducten’. Maar deze producten zijn wel van belang voor de consument.” De mediterrane categorie zoals Enrico Food die definieert, is nu goed voor 340 miljoen euro consumentenwaarde (aldus Nielsen-cijfers). Maar daar is nog de nodige groei te behalen. Fiege: “We hebben uitvoerig data- en shopperonderzoek gedaan. Op basis daarvan hebben we vijf belangrijke groeidrijvers in kaart gebracht. Die kunnen gezamenlijk 42 miljoen euro groei opleveren.”

categoriegroei, becijferde Enrico. Van Koten: “Als je zo’n bedrag in een waterval toont, denken retailers al snel: dat zal wel. Maar als je uitlegt dat ‘inspireren tot variatie’ ervoor kan zorgen dat die consumenten gemiddeld niet 1,2 maar 1,3 keer per week een pastagerecht eten en dat deze ‘nieuwe’ gerechten bestaan uit ingrediënten die gemiddeld 1,65 euro aan waarde vertegenwoordigen in het winkelmandje, in plaats van 1,30 euro, dan wordt het voor retailers een logisch verhaal.”

Authenticiteit Een tweede aspect dat zorgt voor groei van de categorie: authenticiteit. “Consumenten zoeken steeds meer het verhaal achter een gerecht, product of ingrediënt. En bij het echte, juiste verhaal zijn zij sneller bereid daar extra voor te betalen”, aldus Fiege. “Maar dan moet je dat verhaal wél vertellen. Waar komt een product vandaan? Wat maakt het ingrediënt bijzonder? Dat verhaal achter de Italiaanse eetcultuur proberen we met Bertolli over te brengen.” Fiege ziet hier een parallel met de koffiecategorie. “Vroeger dronken mensen filterkoffie, sommige gebruikten espressobonen. Nu drinken mensen espresso, cappuccino, latte macchiato en gaat er een hele wereld van beleving schuil achter koffie,

Variatie stimuleren Een eerste belangrijke groeidrijver: variatie. Van Koten: “De populariteit van maaltijdboxen laat zien dat consumenten open staan voor nieuwe Italiaanse gerechten. Zij zoeken convenience én inspiratie. De kunst is om consumenten ook in de supermarkt meer en nadrukkelijker te inspireren om ook eens andere mediterrane gerechten te proberen: een eenvoudige pasta met kappertjes en zongedroogde tomaatjes op olie bijvoorbeeld, in plaats van pasta met tomatensaus, gehakt en voorgesneden groenten. Zodat oók supermarkten profiteren van de stijgende populariteit van de Italiaanse keuken en de groei niet alleen in het out-of-home- en bezorgkanaal terecht komt.” Variatie is alleen al goed voor 9 miljoen euro

De mediterrane keuken is breder dan pasta met rode saus. Dat is ook goed terug te zien in het assortiment van Enrico Food.

50 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0004.indd 50

12-04-2022 15:25

aanbieden is ook belangrijk. Pastasaus in zak bijvoorbeeld heeft 60,8 procent unieke kopers en bedient zo een unieke groep categoriekopers.”

Gericht schapadvies Aleks Fiege en Jet van Koten, voor het ‘mediterrane schap’, zoals dat staat opgesteld op de nieuwe locatie van Enrico Food in Weesp. (Foto: Jan Willem Houweling)

waar mensen graag voor willen betalen. Dat moet met de mediterrane keuken ook kunnen. Daar werken we hard aan.” Want naast Bertolli, heeft Enrico Food veel meer authentieke, mediterrane merken in huis. Denk aan premiummerken als Costa Ligure (pesto), Royal (mediterrane groenten) en Laurieri (onder andere Italiaanse toast). Fiege: “Mooie en bijzondere merken. Het is alleen lastig om met zo’n premiummerk het schap uit te komen en de consument een categorie ‘in te trekken’. Je hebt een bekend paraplumerk met communicatiekracht nodig om het verhaal achter de Italiaanse keuken te vertellen. Bertolli is zo’n merk.” Heb je de consument eenmaal gewonnen voor de mediterrane categorie, dan is het belangrijk om voor iedere consument de juiste keuze te bieden: niet alleen Bertolli en/of andere A-merken in het schap, maar oók premiummerken én private label, aldus Van Koten. “Het voordeel is dat we met Enrico Food al die prijslijnen kunnen invullen. Uiteraard zoeken we daarbij samen met retailers naar een juiste balans en invulling en kijken we zeker niet alleen naar onze eigen merken.”

Nieuwe momenten Pesto, tapenade, toast, olijven en mediterrane groentespecialiteiten vormen een belangrijk onderdeel van de Italiaanse eetcultuur en de mediterrane categorie. Bij de avondmaaltijd, maar ook als het gaat om de lunch of het borrelmoment. Dat is meteen een derde groeidrijver die Enrico Food formuleerde: het creëren en invullen van nieuwe consumptiemomenten. Fiege: “Tijdens de coronapandemie werd thuis borrelen populair. Die trend is blijven hangen. Daar kunnen retailers nog veel beter op inspelen.” Qua assortiment, maar ook qua locatie en presentatie. Zo staan

pesto en olijven bij sommige formules al bij de mediterrane basisproducten (pasta, pastasauzen etc.). Maar vaak staan ze elders, bijvoorbeeld bij de tafelzuren en sauzen. “Dan is de link met de mediterrane maaltijd of het borrelmoment veel verder weg”, aldus Fiege. Iets soortgelijks geldt voor toast. Van Koten: “Toast groeit enorm hard, het afgelopen jaar met 24%. Maar in het mediterrane schap is het product nog ondervertegenwoordigd. Door toast niet alleen bij de ‘toastjes’ en onderleggers te presenteren, maar ook in het mediterrane schap én bij de versafdeling kunnen retailers consumenten op meerdere plekken én voor meerdere momenten voor zich winnen. ‘Toast bij vers’ is voor retailers bovendien een manier om het fair share in vers te verhogen.”

Voorraadfunctie Tegelijkertijd zijn consumenten op zoek naar lekkere en makkelijke producten om het keukenkastje mee te vullen; producten voor onverwachte etentjes en spontane borrelmomenten. Fiege: “De mediterrane categorie leent zich uitstekend voor voorraadvorming – een vierde groeidrijver. Niets zo prettig als wanneer je op die ene schapmeter alle ingrediënten voor een onverwacht eetmoment kunt kopen: je zongedroogde tomaten, pesto en olijven, maar ook de toast, en, verderop in het schap: de pasta, sauzen etc.”

Juiste format, juiste doelgroep Tot slot valt er voor supermarkten het nodige te winnen door bij de samenstelling van het assortiment nadrukkelijker rekening te houden met ‘het juiste format voor de juiste doelgroep’. Fiege: “Het aantal een- en tweepersoonshuishoudens groeit nog steeds. Daar moet het assortiment op afgestemd zijn. De juiste verpakkingsformats

Belangrijk bij dit alles: niet elke groeidrijver is even relevant voor elke retailer. “We gaan met elke formule afzonderlijk om de tafel: waar liggen de meeste kansen, gelet op de specifieke shoppers van die formule, het huidige schap, de wensen en uitgangspunten van de formule etc.? Daarna komen we met een gericht schapadvies, waarbij we als gezegd niet alleen naar onze eigen Enrico Food-merken en -producten kijken, maar naar het totale plaatje”, aldus van Koten. De schappositie van mediterrane smaakmakers (olijven, mediterrane groenten etc.) kwam al even voorbij; Enrico Food pleit er voor deze bij de mediterrane basisproducten te plaatsen. Maar dat is niet het enige: op basis van de waarde die de smaakmakers vertegenwoordigen in het winkelmandje, zou het goed zijn deze producten ook wat meer ruimte te geven. Fiege: “Verder zie je dat retailers in het dkw-schap van oudsher veel meer ruimte geven aan olijven dan aan mediterrane groentespecialiteiten, terwijl mediterrane groenten een veel groter segment is.”

Stap voor stap De nieuwe categorievisie betekent voor sommige retailers behoorlijk wat veranderingen in het schap, erkent Van Koten. “Maar onze visie is er een voor de komende jaren; we hoeven niet in een keer van de kelder naar de zolder. De visie is een kapstok voor onze samenwerking met retailers. En voor onszelf, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van nieuwe producten. Tegelijkertijd: met ‘het juist product en het juiste schap’ zijn we er nog niet. Ook een aspect als promotie en activatie blijft belangrijk. Hoe kun je er stapsgewijs voor zorgen dat consumenten ook eens iets anders te proberen? Bijvoorbeeld door binnen en buiten het schap de top-3 van favoriete makkelijke pastagerechten met consumenten te delen. Ook over dit soort zaken gaan we met retailers graag in gesprek. Zodat we samen het beste uit de mediterrane categorie kunnen halen.”■

51 FoodPersonality april 2022

22_Advertorial_01L_0004.indd 51

12-04-2022 15:25

In de reeks food retail in het buitenland, met beelden en uitleg van Erik Hemmes, deze maand de ‘foodhal’ Torvehallerne in de Deense hoofdstad Kopenhagen. Door: Gé Lommen Foto’s: Erik Hemmes

Torvehallerne: twee glazen gebouwen, met elkaar verbonden. Met terrassen buiten, zitplaatsen binnen en gangpaden, winkeltjes en barretjes, lunchrooms en andere horeca. Decennia geleden een markt waar boeren, kwekers en telers hun waar te koop aanboden, tien jaar geleden begon de gemeente Kopenhagen op het plein van die vroegere markt met een markthal. Inmiddels is Torvehallerne niet alleen een trekpleister voor de inwoners van Kopenhagen, maar ook voor toeristen.

FOOD RETAIL IN DENEMARKEN

Markthal Torverhallerne Erik Hemmes van Erik Hemmes\Retail Advies reist geregeld (en als de versoepelingen het toelaten) naar buitenlandse formules. Met ingang van deze editie starten we met een reeks opmerkelijke formules uit Denemarken. En nog een bijzondere foodplek in het Zweedse Malmö. Hemmes liep rond in de Deense hoofdstad Kopenhagen en stak ook even die beroemde Oresund-brug van 16 km

over naar de andere kant, naar Malmö. Bij het begin van een nieuwe reeks leggen we doorgaans uit hoe een sector van dat land eruitziet. Hoeveel inwoners, hoe groot is de omzet van de supermarktsector daar, wat zijn de belangrijkste formules en supermarktbedrijven, wie is er marktleider, et cetera. Maar dat bewaren we nu voor een editie later, want we starten met

Binnen wordt horeca afgewisseld met detailhandel, geen marktkramen in de ouderwetse zin van het woord, maar winkelunits. Vis, vlees, brood, kaas, zuivel, banket, zoetwaren, delicatessen, borrelartikelen, snacks en tapas, olijven, olijfolie, wijn, bier… En buiten staan aanbieders van agf en bloemen en planten. Hemmes: “Dus bijna alle productgroepen van een supermarkt zijn hier te vinden, alle versgroepen en enkele groepen dkw.” De prijzen zijn van (meestal) hoog tot (soms) laag en o, er zal ook vast wel eens een actie-artikel te vinden zijn. Maar het gemiddelde prijsniveau van levensmiddelen in Denemarken is hoger dan in Nederland. Hemmes: “De btw is 25% op alle artikelen.” Daar staat tegenover – of is het er een gevolg van? – dat in de Deense supermarktsector discounters en ‘voordeelformules’ dominant zijn. Met namen als Netto, Fakta, Coop 365 en Rema 1000 en Aldi en Lidl. Maar, aldus Hemmes: “Prijsgerichtheid is in Torvehallerne niet het belangrijkste voor de consument. Eerder de kwaliteit, het vakmanschap en de originaliteit van de specialist. En het lekkere van de horeca, genieten in gezelschap.”

een markthal voor eten en drinken, zowel horeca als thuisverbruik, die in Kopenhagen beroemd is en ook ver daarbuiten. Het gaat om Torvehallerne, een – voor zover wij kunnen nagaan – foodmarkthal, bij elkaar zo’n 6.000 m2 met de terrasruimten erbij. Deze markthal is niet alleen populair onder de inwoners van Kopenhagen zelf, maar ook een vast bezoekadres voor de vele toeristen die een paar dagen in deze stad vertoeven. ‘Torvehallerne-KBH’ (dat ‘KBH’ is de afkorting van København, dus Kopenhagen zoals de Denen het zelf schrijven) is een mix van verschillende winkels en horecazaakjes, en doorgaans is het zelfs een mix binnen één en dezelfde zaak zelf. Bijvoorbeeld, je kunt bij een viswinkel in die markthal een visje eten met een passend wijntje erbij, maar ook vis kopen om naderhand thuis te bereiden. Er wordt ‘geblurd bij de vleet’ in die hal. Je kunt op een terras of op een barkrukje een glas wijn drinken, maar je kunt ook een fles wijn kopen die je ’s avonds thuis ontkurkt. Buiten naast de overdekte hal staan bijvoorbeeld ook verschillende aanbieders van agf, we bedoelen maar. En daarmee past Torvehallerne in de verzameling La Boqueria in Barcelona, Borough Market in Londen, ‘Avalade Norte’ in Lissabon, ‘Mercado Central’ in Valencia, de ‘Naschmarkt’ in Wenen, ‘Markthalle Neun’ in Berlijn. En je vergeet dan nog ‘La Felicitá’ in Parijs, denkt dan iemand… Nee, die vergeten we niet, maar dat is 4.500 m2 restaurants onder één dak, dat is toch anders. O, zoals de Markthal in Rotterdam? Ja, deels. Maar Torvehallerne is iets minder ‘stijlvol’ en ‘conceptueel’ dan dat ultramoderne en prestigi-

52 FoodPersonality april 2022

44_Hemmes_01L.indd 52

12-04-2022 18:51

Kazen, wijnen, tapas en andere vleeswaren, olijven en olijfolie... Zoals we al zeiden, het aanbod is breed en diep. En er staan verschillende slagerswinkels tussen. Hemmes: “Al deze winkels verstaan de kunst van het presenteren: combineren, sfeermateriaal toevoegen, en ook over hun kleding is nagedacht.”

Vooral de vishandelaren in deze markthal vallen op, met in de vitrines al die vissen die uiteraard niet meer leven, maar die jou toch liggen aan te staren. De ene is vishandelaar ‘Den Grønne Kutter’ – en dat is vast Deens voor ‘de groene kotter’, en de andere heet HAV. En die zitten gewoon tegenover elkaar, elk aan een hoek van twee gangen.

Bij vishandel HAV blijkt uit de borden ook hoe belangrijk de toerist voor deze ondernemers en winkelier is: ‘sea platters’, ‘beverages’ etc. In het Engels. Je kunt hier ook wat drinken, terwijl het een vishandel is. Nergens wordt zozeer en vanzelfsprekend ‘geblurd’ als in een markthal.

53 FoodPersonality april 2022

44_Hemmes_01L.indd 53

12-04-2022 18:51

En wat zag Hemmes zoal in de vitrines? Veel verleiding. Tartaar van tonijn, smørrebrød in allerlei varianten en smaken, en we zien een saladeschaal met een combi van mosselen, grote kappers, olijven, citroendressing en dille.

En een koffiespeciaalzaak. Met zoetwaren, vooral chocolade, die ‘vegan’ is. Hemmes: “Deze chocozoenen – flødeboller in het Deens – zie je hier veel.”

euze gebouw in Rotterdam; je zou kunnen zeggen dat Torvehallerne een mix is van de Markthal in Rotterdam en de alternatiever aandoende ‘Foodhallen’ in Rotterdam-Zuid. En we melden er bij: dit is niet de eerste keer dat we over Torvehallerne schrijven, Ergens in 2012 kwam columnist Pim van den Berg (zie ook blz. 11 in deze editie) met beelden na zijn bezoek

aan Torvehallerne. Toen al viel deze markthal op. Vooral omdat het zo vertrouwd overkwam, toegankelijk, niet prestigieus – terwijl het toch zo nieuw was. Torvehallerne, wat betekent dat? ‘Torve’ is Deens voor markt en ‘hallerne’ is Deens voor hallen. Torvehallerne is niet oud, het is er sinds 2011.

Maar het is wel een verwijzing naar vroeger. Het verhaal wil dat we terug moeten naar het kale plein ‘Israels Plads’ (Israëlplein). Een architect, Hans Hagens, ergerde zich aan de ultieme kale lelijkheid van dat plein, met een verouderd tankstation ergens in een hoek. Dat is niet gek bij architecten: zien die iets wat zij niet mooi vinden,

54 FoodPersonality april 2022

44_Hemmes_01L.indd 54

12-04-2022 18:51

‘Blurring’, zeiden we. Dat is zeker te zien bij deze tapasverkoper. Om de hoek een winkel voor tapas, en hier het horecagedeelte, ook met een wijntje erbij. Hemmes: “Ook ik heb hier tapas gegeten, met een glaasje verdejo erbij. Die man met staart was zeer bedreven in zijn vak.”

Sommige winkeltjes zijn eenvoudig, soms zelfs ‘volks’, maar deze chocoladezaak oogt juist zeer chique. Door de ruimte en de opstelling van die witte tassen met die groene flessen. Hemmes: “Dat is mousserende wijn die kennelijk goed bij chocolade past.”

Dit past er eigenlijk heel goed bij: een winkel voor keukenbenodigdheden – Hemmes: “Een groot kijken ontdekkingsplezier” – en een verkoper van messen. Bij die laatste kun je ook je messen laten slijpen, zo te zien. Hemmes: “Messen zijn belangrijk in de keuken – in Nederland onderbelicht, denk ik, de Denen hechten er mogelijk meer waarde aan.”

30.000 supermarktfoto’s dan beginnen hun handen te jeuken. Beroepsdeformatie. Ditmaal leidde het tot iets wat de bevolking van Kopenhagen naderhand zeker is gaan waarderen. Hagens verdiepte zich in het verleden van dit plein en kwam erachter dat tot aan de jaren vijftig boeren en marktkooplui uit de regio op het plein etenswaar en andere spullen te koop aanbo-

den. Gewoon een markt. En hij klopte bij het stadsbestuur van Kopenhagen aan met zijn idee: een markthal. Mét horeca, omdat het niet alleen een ‘verkoopcentrum’ zou moeten zijn, maar ook een plek waar de burgers van Kopenhagen met plezier kunnen verblijven.■

Van Tesco tot Edeka, van Carrefour tot Walmart, van Migros tot M-Preis. Sinds 2008 fotografeert Erik Hemmes buitenlandse formules. Voor dit blad, maar ook voor andere geïnteresseerden. Meer weten? Mail Erik Hemmes: info@erikhemmes.nl. ■

55 FoodPersonality april 2022

44_Hemmes_01L.indd 55

12-04-2022 18:51

FORMULEATLAS

De dark stores van Amsterdam Amsterdam telt als hoofdstad van de Nederlandse ‘quick commerce’ nu zo’n 30 dark stores van waaruit alle in ons land actieve flitsbezorgers hun boodschappenritten maken. Dat doet vooral bij Albert Heijn pijn. Door: Jeroen van der Weerd en Dave van Loon Foto’s: Bureau Van der Weerd

In de formule-atlas van FoodPersonality beschrijven we per editie de geografische kenmerken van supermarktformules vanuit een wisselende invalshoek. Dit keer kijken we naar de dark stores van flitsbezorgers in Amsterdam en nemen daar iets meer ruimte voor dan gebruikelijk.

Het verschijnsel ‘online boodschappen doen’ houdt de gemoederen in de sector al enkele jaren bezig, maar het afgelopen anderhalf jaar is daar met de komst van ‘flitsbezorgers’ een nieuwe dimensie aan toegevoegd: quick commerce. Partijen als Gorillas, Getir, Flink en Zapp betraden de Nederlandse markt en zijn – geholpen door ruimhartige investeerders – bezig aan een indrukwekkende opmars. Harde gegevens over de flitsbezorgers zijn schaars, maar hun snelle ‘inburgering’ komt tot uitdrukking in de naamsbekendheid die ze in korte tijd hebben weten op te bouwen. Zo is Gorillas pas sinds december 2020 actief in Nederland, maar scoort het een ‘awareness’ van 67%, gevolgd door Getir met 44%, Flink met 43% en Zapp met 20%. Uit consumentenonderzoek blijkt dat als belangrijkste motief om bij flitsbezorgers te bestellen ‘drukte/tijdgebrek’ wordt genoemd. Een andere belangrijk motief is de aloude vergeten boodschap, iets waarvoor je jaren terug nog naar de buurtwinkel om de hoek ging. Verder blijkt meer dan de helft (54%) van de bestellingen in de avond te worden gedaan, t29% in de middag, 12% in de ochtend (en 11% in de nacht). Inmiddels vertegenwoordigen ‘flitsers’ een geschatte omzet van € 500 miljoen en maken – eveneens een schatting – zo’n 700.000 consumenten gebruik van quick commerce-concepten. Gemiddeld wordt drie keer per maand besteld met een gemiddeld bestelbedrag van ongeveer € 20,-. Flitsbezorgers zijn op dit moment actief in 25 Nederlandse steden met een flink zwaartepunt in de Randstad. Alleen in Amsterdam en Rotterdam

De dark stores van Amsterdam; alle in Nederland actieve flitsbezorgers zijn hier vertegenwoordigd.

zijn alle partijen die nu actief zijn in Nederland vertegenwoordigd. Binnen de ring Waar zitten de dark stores, die afgeplakte en overlast veroorzakende magazijnen van waaruit de flitsbezorgers hun boodschappenritten in de omgeving maken? Hoe zijn deze verspreid over de stad en om hoeveel vierkante meter gaat het? Ook dit soort gegevens zijn schaars. Om toch antwoord op dit soort vragen te kunnen geven en daarmee een inschatting van de impact op fysieke supermarkten in de omgeving ervan, heeft Bureau van der Weerd een eerste inventarisatie

gemaakt van het vestigingspatroon van dark stores in Amsterdam. Onderstaande kaart geeft een beeld van de huidige spreiding van dark stores over de stad en met name binnen de ring. De darkstores zijn op diverse locatiestypen in vergelijkbare mate aanwezig: in woonstraten, winkelstraten en op bedrijventerreinen. Op dit moment (peildatum ultimo maart 2022) telt Amsterdam ruim 30 dark stores. Het gemiddeld winkelvloeroppervlak per vestigingspunt is 475 m². Albert Heijn vs. Jumbo Door de locaties van ‘flitsers’ en die van de

56 FoodPersonality april 2022

11_Formule-Atlas_02R.indd 56

12-04-2022 18:52

De Amsterdamse dark stores en de vestigingen van Albert Heijn (links) en Jumbo (rechts) op de kaart.

traditionele supermarkt van Albert Heijn in één kaartbeeld te laten zien, wordt in één oogopslag duidelijk dat de opmars van quick commerce met name impact zal hebben op Albert Heijn. Flitsbezorgers hanteren een actieradius van circa 1,5 kilometer om de belofte van ‘binnen tien minuten bezorgd’ waar te kunnen waarmaken. Bijna alle vestigingen van Albert Heijn binnen de ring van Amsterdam ondervinden in meer of mindere mate impact van de flitsers. Bij Jumbo ligt dat heel anders. Jumbo beschikt (zeker in vergelijking met Albert Heijn) over relatief weinig winkels in Amsterdam (al is de aanwezigheid aanzienlijk groter in vergelijking met een aantal jaren geleden). De negatieve impact is daardoor beperkt. Sterker, dankzij de samenwerking met Gorillas (inmiddels heeft Jumbo via de omweg van het investeringsbedrijf van de familie Van Eerd zelf een belang in dit bedrijf genomen, red.) lukt het Jumbo juist om straks meer volume weg te zetten in Amsterdam. Levering vanuit supermarkt Gezien alle ophef over de wenselijkheid van dark stores in het straatbeeld, is het niet ondenkbaar dat flitsbezorgers bij verdere groei vaker gaan uitleveren vanuit gewone supermarkten. Gorillas zou dit kunnen doen vanuit bestaande en nieuwe Jumbo-vestigingen. Zeker met de wetenschap dat volgens onderzoek de tien minuten levertijd niet heilig is; het merendeel van de consumenten blijkt het ook prima te vinden als de flitser binnen een half uur voor de deur staat. Oftewel, vanuit logistiek oogpunt wordt belevering vanuit de gewone supermarkt beter mogelijk, omdat er meer tijd is, terwijl de dark stores op steeds meer maatschappelijk verzet stuiten en in toenemende mate worden tegengewerkt door lokale overheden. Zo bezien is de aankondiging van Albert Heijn dat het gaat samenwerken met Thuisbezorgd.nl en Deliveroo volstrekt logisch.

Moordende concurrentie Of blijkt quick commerce straks toch een tijdelijk fenomeen? De opmars is indrukwekkend en flitsbezorgers concurreren steeds serieuzer om maagaandeel met traditionele supermarkten. Maar het gebruik van ‘flitsers’ is wel sterk gerelateerd aan heel specifieke doelgroepen en met name generatie Z. Binnen de online markt voor boodschappen zal het omzetpotentieel van een relatief kleine groep kopers verdeeld moet worden onder diverse aanbieders. De concurrentie is moordend, getuige de soms absurde kortingsacties waarmee nieuwe klanten worden gelokt. Tel daarbij op dat het vinden van geschikte dark stores steeds moeilijker wordt, doordat steeds meer gemeenten nieuwvestiging van darkstores aan banden legt en ook de krapte op de arbeidsmarkt een rem op de groei zet. Kortom, groeien met quick commerce volgens het huidige model is lastig. Tegelijkertijd voorziet het bezorgconcept wel degelijk in een behoefte. Uitlevering vanuit de gewone supermarkt lijkt dan een voor de hand liggende oplossing; dat scheelt kosten en groei blijft mogelijk. Daar komt bij dat met de huidige torenhoge inflatie de koopkracht van doelgroep Gen Z steeds meer onder druk komt te staan, evenals de kosten om een dark store met bezorgers draaiende te houden. Nieuw wapen Het fenomeen flitsbezorging laat zien dat de sector zich continu en razendsnel vernieuwt. Het is het volgende wapen in de strijd om de gunst van de veeleisende consument in een zwaar concurrerende markt. Online boodschappen doen is niet meer weg te denken. Flitsbezorging is daar een onderdeel van en voor supermarkten een kanaal om nieuwe generaties consumenten aan zich te binden, ook in marktgebieden waar een formule zelf nog beperkt aanwezig is. Het wordt boeiend om te zien hoe zich dit de komende tijd verder ontwikkelt. Daarbij blijft Amsterdam een interessant strijdtoneel. Een sce-

Dark stores: boven die van Getir aan de Kostverlorenhof in Amstelveen en onder die van Gorillas aan de Arent Janszoon Ernststraat in Amsterdam (Buitenveldert).

nario waarin Jumbo Gorillas volledig overneemt en Albert Heijn misschien wel met een eigen flitsconcept komt. Vooralsnog kiest Albert Heijn ervoor te gaan samenwerken met Thuisbezorgd. nl en Deliveroo voor de bezorging van, om te beginnen, een assortiment van 1.200 producten. ■

57 FoodPersonality april 2022

11_Formule-Atlas_02R.indd 57

12-04-2022 18:52

11_Advertentie_01L.indd 2

12-04-2022 15:46

Maandelijks een overzicht van openingen, uitbreidingen, opheffingen en de planvorming van supermarktlocaties. Tips? Mail de redactie: vakblad@foodpersonality.nl

IJSSELMUIDEN - De voorgenomen bouw van een nieuwe grote super-

jaarwisseling open. De Ottersumse projectontwikkelaar JP Real Estate

markt op de Slenke Es zal volgens de gemeente Kampen een impuls blij-

heeft volgens mede-eigenaar Luuk Arts al een aannemer geselecteerd

ken voor het kwakkelende winkelcentrum van het dorp. Naast de bouw

om de bouw uit te voeren. Aanvankelijk zou Jan Linders zich op deze

van een nieuwe supermarkt, waarschijnlijk een Jumbo, maakt het plan

locatie vestigen, maar daar zag het uiteindelijk vanaf nadat de nabijge-

veertien woningen mogelijk. Belangrijkste bezwaarmaker is de zittende

legen Plus van Wim en Eugene Voet flink werd gemoderniseerd. Daarop

Plus van ondernemer Anne-Jan van Dijk. Die zit in een wat ouder ge-

toonde Jumbo interesse voor de locatie.

bouw aan de Markeresgang. Volgens Van Dijk is er in IJsselmuiden geen markt voor nóg een grote supermarkt en kan dat zelfs tot leegstand in

BERGEN - De provincie Noord-Holland is door de Raad van State in het

het huidige winkelcentrum leiden.

gelijk gesteld in hun bezwaar tegen het bestemmingsplan om Aldi uit het centrum van te verplaatsen naar de Bergerweg. De hoogste bestuursrechter heeft het bestemmingsplan vernietigd. Verplaatsing buiten het centrum was nodig om de plannen voor een nieuw dorpshart te realiseren. Nu Aldi niet naar de Bergerweg kan, ligt er een bom onder alle overeenkomsten die de gemeente Bergen had gesloten met partijen die nodig waren voor de gewenste ontwikkeling van de Harmonielocatie in het centrum. In april vorig jaar stemde de gemeenteraad van Bergen in met het bestemmingsplan, ondanks waarschuwingen van de provincie dat dit in strijd was met de provinciale regels. Volgens de provincie maakt de beoogde locatie deel uit van het Bijzonder Provinciaal Landschap dat beschermd moet worden. Het plan voorzag in

VROUWENPOLDER - Over twee jaar hoopt supermarktondernemer Paul

een nieuwe locatie voor een Aldi aan de Bergerweg, waar nu nog een

Corbijn te kunnen beginnen met de bouw van een nieuwe en grotere

drankengroothandel is gevestigd. Boven de nieuwe supermarkt zouden

Plus aan de rand van Vrouwenpolder. Zodra die klaar is wil hij ook star-

twaalf appartementen komen en daarachter nog eens 24 woningen.

ten met de sloop van zijn oude supermarkt aan de Fort Den Haakweg, zodat hij daar een complex met 22 tot 24 koopappartementen kan realiseren. Na vele jaren van het maken van plannen en heel veel overleggen met de gemeente, heeft Corbijn een akkoord bereikt over beide plannen. Om de bouw van de supermarkt en de appartementen mogelijk te maken moeten nog wel de nodige procedures worden doorlopen. TIEL – De vastgoedtak van uitzendbedrijf VDU uit Waardenburg heeft een vergunning aangevraagd om een supermarkt te mogen bouwen op de plek van het gesloopte winkelcentrum Kwadrant. De gemeente bleek hoogst verbaasd over deze nieuwe aanvraag: ze had niet verwacht dat VDU met plannen voor een supermarkt bezig zou zijn. Een supermarkt is ook opmerkelijk, want een paar honderd meter verderop werd in 2020 winkelcentrum Westlede geopend met twee nieuwe supermarkten.

ASSENDELFT - In plaats van de vestigingen aan de Beethovenstraat

Naar verluidt zou VDU op de Kwadrant-locatie eigenlijk woningen willen

en het Zuideinde in Koog aan de Zaan wil Aldi één grote supermarkt

bouwen voor arbeidsmigranten, maar is het idee van een supermarkt

bouwen aan de Dorpsstraat in Assendelft. Ook zijn er plannen voor wo-

een terugvaloptie.

ningen. Het college heeft nu het ontwerp van het nieuwe bestemmingsplan Dorpsstraat, Beethovenstraat en Zuideinde naar de raad gestuurd

BOSSCHENHOOFD - De gemeente Halderberge heeft eind 2020 samen

om dat alles mogelijk te maken. Aldi is voornemens om op de plek in

met Woningcorporatie Woonkwartier, Maas-Jacobs Vastgoed en super-

Assendelft die eerder in gebruik was bij bouwbedrijf Van der Gragt ook

marktketen Coop een intentieovereenkomst voor de realisatie van een

30 zorgwoningen neer te zetten. De nieuwe supermarkt wordt 1.275 m²

supermarkt in het centrum van het dorp ondertekend. Nu is duidelijk

groot. De winkel wordt ontsloten via de Noorderveenweg en er komt

geworden dat supermarktondernemer Cees van Eekelen de supermarkt

een nieuwe ontsluitingsweg die aansluit op een nieuw aan te leggen

zal gaan runnen. Van Eekelen heeft al twee Plus-supermarkten, in Rijs-

rotonde op de kruising Noorderveenweg/Waterrijklaan. De entree komt

bergen en Alphen. Omdat de huidige bestemming van de locatie waar

aan de westzijde, aan de kant van de Stolp. Ten zuidwesten van de

de supermarkt gaat komen nog ‘wonen’ is, moet er onder andere een

supermarkt komt een parkeerterrein voor klanten.

ruimtelijke procedure worden gestart om de bestemming aan te passen. Deze procedure gaat binnenkort van start. De supermarkt komt aan

DRONTEN - De veelbesproken Lidl in Dronten-West opent haar deuren

de kruising van de St. Gerardushof/Wilhelminastraat/Clemensstraat.

op woensdag 15 juni. Dat is iets meer dan een jaar nadat de bouwwerkzaamheden van start gingen. De bouw van de supermarkt en de bijbe-

MOOK - Waarschijnlijk wordt nog deze maand een begin gemaakt met

horende achttien appartementen wordt uitgevoerd door bouwbedrijf

de werkzaamheden voor een nieuwe supermarkt op de hoek van de

Bramer. Over de Lidl is lange tijd gediscussieerd, omdat de ondernemers

Rijksweg en de Beatrixstraat. Deze Jumbo gaat zo mogelijk nog voor de

in winkelcentrum Suydersee en in Swifterbant vrezen voor hun klandizie.

59 FoodPersonality april 2022

11_Locatienieuws_01R.indd 59

12-04-2022 18:06

VLEURSVLOER

Twee proeven in AH ‘Hermitage’ Zaandam sapjes, fruitsalades, rood fruit en druiven. En twee meter Mogu Mogu. Dat is een merk tropische drank, met daarin stukjes fruit of kokos waar je dus op moet kauwen. Ik kende het niet; zou zomaar een trend kunnen worden. Wat ook opvalt is dat AH steeds meer aandacht aan convenience in combinatie met vers of ultravers besteedt. Direct na de agf staan twee grote koelmeubels, samen net zo groot als de agf-afdeling zelf. Daar stond vroeger het vlees, dat naar de wand verplaatst is. In de meubels: sushi, Japanse frisdranken en producten uit de Allerhande-keuken: maaltijden, pizza’s, vega salad bowls…Op een beeldscherm lees ik ‘de voordeligste afhaal van Nederland’. Probleempje: de eerste koeling waar ik op afloop, is vrijwel leeg. Wellicht uitverkocht? Om drie uur ’s middags? Of wordt dit nog aangevuld voordat de klanten eind van de middag binnenkomen? Voor mij is het pas na lang kijken duidelijk dat het van die vers bereide maaltijden zijn, die ik bijvoorbeeld in de ‘Allerhande Keuken’ in de AH XL in Nijmegen heb gezien: daar werden ze bereid in een bijbehorende keuken. Ik zie nergens uitleg dat het om vers bereide producten gaat, ik zie ook geen personeel in een keuken. Vederop zie ik: ‘uit de keukens van Albert Heijn’. Een koeling van vier meter met een keur aan producten, quiche, pannenkoeken, hamburger, hotdogs, pie, foccaccia’s, weer pizza dan en traditionele Hollandse kant-en-klaarmaaltijden zoals stampotten. Hoe de pizza in de koeling verschilt van de pizza’s op de kopstelling, is mij niet duidelijk. Ook het personeel kan me daar geen uitleg over geven, behalve: ‘zou een andere leverancier kunnen zijn’. Hé, aan de andere kant nóg een koeling met producten uit de keukens van Albert Heijn. Daarin soepen, maaltijden en oosterse maaltijden en salades. AH gaat weer een stap verder in de zoektocht van boodschappen doen naar eten kopen, van zelf bereiden naar ready to heat en ready to eat. Op een Albert Heijn-manier. Efficiënt. Geen zichtbare ambachtelijke bereiding in de winkel, maar goede, gezonde producten, vers of ultravers. Voor mij is het nog wel zoeken in al die koelmeubels, wat is de opbouw en logica? Enige bewegwijzering of andere uitleg zou me kunnen helpen. Als ik gewoon een pizza wil, is die keuze snel gemaakt. Maar als je als klant nou nog niet zomaar weet wat je zou willen eten, hoe maak je dan een keuze in deze omgevallen boekenkast van maaltijden? Geldt hier niet ook een beetje wat ik zelf bij koffie verkeerd, latte macchiato en flat white heb? Het is natuurlijk wel een pilot, dus er zal nog wel geschaafd worden aan het assortiment en de presentatie. Tot slot loop ik de gangpaden met dkw in en zie ik uitleg over allerlei merkartikelen. Ja, daar betalen die fabrikanten AH voor. Maar waarom zou AH dat niet bij het eigen aanbod maaltijden, quiches, salades etc. kunnen doen? Op de terugweg in de auto schiet me opeens te binnen: zou AH die hele tsunami aan gemak hebben ingedeeld op bereidingswijze? Dus ultravers bij ultravers, vers bij vers? Is het zo ingedeeld dat elke category manager zijn of haar ‘eigen koeling heeft’? Of krijg ik nu een vlaag van beroepsdeformatie over me heen? Ik zou nu eigenlijk moeten keren en terugrijden naar die AH. Maar dat komt me niet meer uit… Sorry, andere keer weer misschien.■

Terwijl AH de formule ‘Echt Vers’ nog uitrolt, test AH in het filiaal in winkelcentrum ‘Hermitage’ in Zaandam in de luwte enkele nieuwe elementen, gericht op gemak en directe consumptie. Op naar Zaandam om het als shopper te bekijken. Voor in de winkel, tegenover de servicebalie en nog voor de poortjes, loop ik tegen een groot ‘to go’-achtig meubel aan: zakjes met worteltjes en andere groente, fruit, yoghurtbekers met fruit, wraps, sandwiches, fris- en energiedranken, water, sapjes, salades, koffie en gevulde koek. Voor een snelle koffie, iets lekkers erbij en verse lunch of salade hoef je niet meer de winkel in. ’s Ochtends tussen 7 en 10 is het ‘happy hour’ en betaal je maar € 1,00 voor een kop koffie. Er is een zelfscankassa bij, dus je hoeft ook niet in de rij bij de servicebalie te gaan staan. Bij Albert Heijn hoorde ik de kreet ‘winkel in, winkel uit’, een antwoord op de behoefte aan directe consumptie of consumptie één of twee uurtjes later. Een behoefte die naar mijn idee met de GenZ – de jongste volwassenen van nu – alleen maar gaat groeien. Van GenZ wordt gezegd: die denkt niet in kanalen, maar in behoeften en momenten. Daar speelt deze test op in. Ook is het, denk ik, een test om uit te vinden wat je met het entreegebied kunt doen als de sigarettenverkoop in supermarkten verboden wordt. Even een zijtakje: AH biedt hier negen soorten koffie aan. Begrijpelijk, hoe meer keuze, hoe meer klanten er iets van hun gading vinden. Maar toch. Ik ben altijd het spoor bijster als ik moet kiezen tussen latte macchiato, koffie verkeerd of een ‘flat white’. Dan val ik terug op ‘doe dan maar een gewone cappuccino’. Zou ik de enige zijn met koffiekeuzestress bij zoveel varianten? Dan het fruit voor directe consumptie. Die druiven, zijn die nu al gewassen en kan ik ze direct opeten of niet? En bij de fruitsalade zou een vorkje handig zijn, misschien van hout of met een statiegeld vork erbij? Of – denk ik achteraf – heb ik het gewoon ergens over het hoofd gezien?

‘Die druiven, zijn die nu al gewassen en kan ik ze direct opeten of niet?’

Als je wél de poortjes doorgaat, de winkel in, staat er naast de agf-afdeling een meterslange koeling, ook gericht op (vrijwel) directe consumptie: fruit-

Evelyn van Leur, partner bij de Category & Trade Company, bezoekt een supermarkt of levensmiddelenwinkel en kruipt in de huid van de weldenkende shopper. Reageren? Mail evelyn@ct-company.nl 60 FoodPersonality april 2022

11_Vleursvloer_01L.indd 60

12-04-2022 10:54

PRODUCTNIEUWS

Zespri-kiwi’s in duurzame verpakking The Greenery verpakt alle kiwi’s van Zespri in een nieuwe, volledig kartonnen verpakking. Deze is nu ook goed te recyclen. Voor 2025 heeft Zespri zichzelf als doel gesteld om alle verpakkingen recyclebaar, herbruikbaar of composteerbaar aan te bieden. “In België zijn we vorig jaar al met de plasticvrije verpakkingen gestart. We zijn blij dat we nu ook in Nederland met deze premiumverpakkingen in het winkelschap liggen”, zegt Eline Voigt, accountmanager Retail Benelux voor Zespri. Ook The Greenery wil nu al voorsorteren op de nieuwe Verpakkingswet waarbij geen hybrideverpakkingen meer mogen worden gebruikt, zegt Susanne Macdonald, projectleider RDC The Greenery. “De nieuwe verpakking van de kiwi’s is van karton: door het gebruik van monomateriaal is deze beter te recyclen. Zo wordt straks jaarlijks 11.000 kilogram plastic bespaard.” Voor de nieuwe verpakkingen heeft The Greenery een nieuwe verpakkingsmachine aangeschaft. Het bedrijf ontwikkelt een vulmachine die de kiwi’s automatisch in de bakjes legt. De planning is om voor de start van het NieuwZeelandse SunGold-seizoen (week 17) de volledig geautomatiseerde, duurzame verpakkingslijn operationeel te hebben. ■ Inlichtingen: The Greenery, 0180 – 65 59 11 www.thegreenery.com

Coca-Cola komt met nieuwe suikervrije dranken Consumenten zijn op zoek naar drankjes met minder calorieën of zonder suiker; ook hebben zij behoefte aan een grote keuze aan smaakvariaties en beleving. Met een continu vernieuwend aanbod speelt CocaCola in Nederland in op deze behoefte. Dit gaat samen met de ambitie om in 2025 vijftig procent van het verkoopvolume afkomstig te laten zijn van suikervrije en caloriearme dranken. Coca-Cola breidt in Nederland daarom dit voorjaar het portfolio uit met een aantal vernieuwende en suikervrije dranken onder de merken Coca-Cola Zero Sugar, Fanta en Fuze Tea. De smaak blijft bij alle innovaties centraal staan, aldus de frisdrankenfabrikant. De dranken die Coca-Cola introduceert: • Coca-Cola Zero Sugar Cherry: de vertrouwde Coca-Cola zonder suiker met kersensmaak. In Nederland kiest één op de vijf cola-drinkers voor frisdrank met smaakvariatie, 52% heeft daarbij de voorkeur voor Cherry. De Coca-Cola Zero Sugar Cherry is vanaf nu ook buiten de supermarkt te vinden en wordt onder andere naar horeca en on-the-go locaties uitgebreid met verschillende verpakkingen. Alle varianten zijn reeds verkrijgbaar. • Naast de eerder geïntroduceerde suikervrije smaak Fuze Tea Black Tea Raspberry Mint No Sugar, die in de komende weken breed verkrijgbaar zal zijn, introduceert Coca-Cola nu ook de variant Fuze Tea Green Tea Appel Kiwi No Sugar. Deze smaakvariant is de perfecte combinatie van groene thee en de frisse smaak van appel en kiwi. De nieuwe variant is verkrijgbaar in 400 ml. PETfles, 1,25 liter PET-fles, 1,5 liter pak en de 200 ml. glazen horecafles.

De nieuwe suikervrije dranken die Coca-Cola dit voorjaar introduceert, hier in hun horecaverpakking.

• Fanta Orange No Sugar is de bekende combinatie van sprankelend water en sinaasappelsap, maar dan zonder suiker. Deze frisdrank met fruitsmaak bestaat uit een mix van natuurlijke aroma’s en bevat geen toegevoegde kleurstoffen. Daarnaast is het zilveren design van Fanta Orange No Sugar gewijzigd in fris wit (inclusief witte dop). Deze suikervrije variant was al beschikbaar binnen het supermarktkanaal en is nu ook verkrijgbaar in 500 ml. PET-fles en 200 ml. glazen horecafles. ■ Inlichtingen: Coca-Cola, 010 – 245 54 00 | www.cocacolanederland.nl

Lazy Vegan voortaan in alle AH’s De plantaardige roerbakmaaltijden van Lazy Vegan zijn sinds vorige maand verkrijgbaar bij alle Albert Heijns in Nederland en België. De maaltijden waren al enige tijd bij een honderdtal AH-vestigingen te verkrijgen, maar nu rolt Albert Heijn de maaltijden breder uit. De Amsterdamse start-up Lazy Vegan wil iedereen op een eenvoudige manier kennis laten maken met ‘vegan’ eten. Lazy Vegan biedt een range aan maaltijden die in acht minuten op tafel staan. Hiermee speel het in op belangrijke klantwaar-

den: gezond, duurzaam en makkelijk eten. Alle maaltijden bevatten 100% natuurlijke en plantaardige ingrediënten. Ook zitten ze boordevol verse groenten, zijn ze rijk aan proteïnen en vrij van gluten, soja en e-nummers. Consumenten treffen de maaltijden in de vriezer. Zo blijven volgens co-founder Bas Dijkstra de smaak en voedingswaarden optimaal behouden. “Ook vindt er hierdoor in de hele keten van boer tot in de pan nagenoeg geen voedselverspilling plaats.” De Lazy Vegan-range bestaat nu uit zes maaltijden. Vier komen er bij AH op het schap. “Als start-up experimenteren we continu en leren we

terwijl we aan het uitrollen zijn.” In Nederland is Lazy Vegan nu bij alle AH-winkels verkrijgbaar. Daarnaast is het verkrijgbaar via Crisp, Jumbo (zo’n 100 stedelijke winkels), Getir en Flink. Consumentenadviesprijs: € 4,29 voor een maaltijd van 400 gram. ■ Inlichtingen: Lazy Vegan, 020 – 225 50 00 www.lazyvegan.com

61 FoodPersonality april 2022

11_Colofon_01L.indd 61

12-04-2022 18:53

PRODUCTNIEUWS

Johma maakt drie klassiekers 100% plantaardig Johma heeft de drie populairste salades met vis dan wel vlees nu ook als 100% plantaardige variant gelanceerd. Net zo lekker, bevestigt consumentenonderzoek. Plantaardige voeding speelt een steeds grotere rol. Veel mensen weten dat meer plantaardig eten goed is voor de gezondheid en het milieu, maar het is niet altijd makkelijk om dit in de praktijk te brengen. Voor Johma was dit de motivatie om de drie populairste salades met vis dan wel vlees nu ook te lanceren als 100% plantaardige variant. En die zijn net zo lekker is als de klassieke versies, zo blijkt uit consumentenonderzoek. De 100% plantaardige kip-kerriesalade, kip-sambasalade en tonijnsalade zijn bij veel supermarkten inmiddels ingestroomd. “We hebben al salades zonder vlees of vis in het assortiment, maar 100% plantaardige salades met de beleving van een salade met kip of tonijn, is nieuw. We maken ze met plantaardige saus én proteïnevervangers en oliën uit de natuur”,

aldus Karin van Bronsvoort, brand director bij Signature Foods, het moederbedrijf van Johma. “Smaak blijft de bepalende factor bij de keuze voor onze brood- en toastsalades. We zijn er dan ook trots op dat het gelukt is om onze klassiekers ook als 100% plantaardige variant te maken.” Alle plantaardige salades zijn herkenbaar aan het groene dekseltje. De consumentenadviesprijs is € 2,79 voor de kip-kerriesalade en € 2,89 voor de tonijnsalade en de kip-sambasalade. ■

FoodPersonality Onafhankelijk maandblad voor managers in de levensmiddelenhandel en -industrie

FoodPersonality is een uitgave van: Shelflife Publishing bv Molenveldlaan 104 6523 RN Nijmegen Telefoon: 024 – 365 16 70 E-mail: vakblad@foodpersonality.nl www.foodpersonality.nl www.fpplus.nl www.shelflife.nl HR 09160015 Abonnementen: € 306- per jaar exclusief btw Collectieve afname: prijs op aanvraag Opzegging abonnementen: 2 maanden voor einddatum van het abonnement Prijs los nummer: € 30,- exclusief btw en portokosten Abonnementsopgave, klachten en/of (verhuis)mededelingen: Vakblad FoodPersonality T.a.v. Klantenservice

Inlichtingen: Johma, 053 - 537 34 00 www.johma.nl

Molenveldlaan 104 6523 RN Nijmegen Redactie: Gé Lommen, ge.lommen@foodpersonality.nl Dave van Loon, dave.vanloon@foodpersonality.nl

Vrumona heeft nieuwe ster in huis: Rockstar Energy Drink Vrumona introduceerde vorige maand Rockstar Energy Drink. Het merk is van PepsiCo en al beschikbaar in 30 landen. Daarmee is het de derde grootste energy drink wereldwijd. Rockstar wordt in Nederland bewust in 25 cl. blik geïntroduceerd en bevat minder suiker dan de bekende energy drinks. Communicatie en activatie zijn volledig op de suikervrije variant gericht. Rockstar richt zich op de alledaagse momenten waarop mensen wat meer energie kunnen gebruiken en is beschikbaar in drie varianten: Original No Sugar, Original en Refresh Tropical Guava No Sugar. Vrumona wil dat ‘minder suiker’ snel ‘het nieuwe normaal’ wordt in de frisdrankcategorie. Dan is het wel belangrijk dat consumenten een bewuste keuze voor minder suiker kunnen maken. Evelien Sanders-De Boer, managing director van Vrumona: “We kunnen aan de zijlijn blijven staan bij het tweede grootste segment, dat nog steeds veel suiker bevat, of we kunnen het speelveld betreden en ook hier de transitie naar minder suiker inzetten. Het merendeel van de communicatie rondom Rockstar is gericht op de Original No Sugar variant. Een aanpak die eerder succesvol

bleek voor Pepsi Max. Willen mensen toch een energy drink met suiker, dan is Rockstar Original een meer verantwoorde optie: deze bevat per 100 milliliter 56% minder suiker dan concurrerende merken.” Omdat het merk nieuw is voor veel Nederlanders, wil Vrumona onder het mom ‘proeven is geloven’ zoveel mogelijk mensen met het merk kennis laten maken. “Daarnaast onderstrepen we in onze communicatie dat ook suikervrije energy drinks garant staan voor een energieboost. Dit komt door de functionele ingrediënten in de drank, zoals cafeïne, vitamine B en vitamine C. Het wordt een grootse lancering vanuit de gebundelde krachten van PepsiCo en Vrumona”.■

Marieke Venbrux, marieke.venbrux@foodpersonality.nl Redactionele medewerking: Constant Berkhout Jeroen van der Weerd Ivonne de Thouars Verkoop en marketing: Robin Kramp, robin.kramp@foodpersonality.nl Mark Peeters, mark.peeters@foodpersonality.nl Vormgeving: Giesbers Communicatie Groep Velp, Esther Peters Druk: Vellendrukkerij BDU - Werkendam Distributie: PostNL Auteursrecht Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aansprakelijkheid Hoewel FoodPersonality met de meeste zorg wordt samengesteld, kunnen uitgever en redactie niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke onjuiste berichtgeving en/of zetfouten.

ISSN: 0925 – 8051

Inlichtingen: Vrumona, 030-6568911 www.vrumona.nl

62 FoodPersonality april 2022

11_Colofon_01L.indd 62

12-04-2022 18:53

Kies ook voor Mango & Peer! THE FINEST IN FOOD

Bezoek onze website voor het assortiment FOX ITALIA www.voetsspecialiteiten.nl

Dole maakt zich sterk voor een gezonde, duurzame en eerlijke samenleving voor iedereen.

22_cover_01R.indd 2

@voetsspecialiteiten

/voetsspecialiteiten

T: +31 (0) 73 54 96 881 12-04-2022 17:46

FOODPERSONALITY april 2022

THE TASTE OF CHANGE ONTDEK HET VEGAN BROODBELEG VAN QUORN

MICHIEL ROODENBURG: KLANT VAN CRISP DOET BOODSCHAPPEN ANDERS ontdek meer op www.quorn.nl Quorn_NL_Ad_240x340.indd 1 22_cover_01R.indd 1

Ver weg in het Friese Heeg Ombouw Coop-Plus van start

07/04/2022 11:58

FoodAwards De nominaties van dit jaar

E-commerce volgens Marshoek Kannibalisatie: online vreet aan winkelomzet

12-04-2022 17:46

Opmaak FoodPersonality

Articles inside

Erik Hemmes in Kopenhagen: markthal Torvehallerne

Vleursvloer: twee experimenten in AH ‘Hermitage’

Formule-atlas: de Amsterdamse dark stores

Locatienieuws

Anneke Ammerlaan: de nieuwe aardappeleters

Uit Gondola: Wouter Kolk en AH & Delhaize & bol.com

Bij Josceline aan tafel: Dior Decupper (Meatless Farm

FoodAwards: de nominaties van introducties van afgelopen jaar

Marshoek: online kannibaliseert op winkelomzet

Export Partner: Canadese food retailers

Fusie Plus en Coop: wat zijn de gevolgen voor leveranciers?

Michiel Roodenburg (Crisp): zo navigeert onze klant

Prijsstijgingen: discounters, ‘true cost’ en honger in Afrika

Hoofdredactioneel: uitstoot en activisme

EFMI/Laurens Sloot: stiksto eleid verstikt ook foodindustrie

Klimaatdoelen en supermarkt volgens Rabobank

Deze maand

Met Pim op straat

Plus en Coop en de start van de ombouw

Gefundenes Fressen

Tech en supermarkt: elektronische schaplabels