RÖPORTAJ
yon bağımlısı olan çocuklar daha çok internet bağımlısı olur. Eyvah! Yani, uyuşturucuyu, alkolü falan bir tarafa bırakalım, anne televizyon bağımlısıysa çocuk internet bağımlısı olur. Bu durumda, bizim toplumumuzda ekran ve internet bağımlılığı korkunç boyutlardadır!? Olayın iki boyutu var. Bir tanesi patolojik anlamda bağımlılık. Yani ciddi şekilde ele alınması gereken bağımlılık. Bu nedir? Bu bağımlılık hayatın tamamını kaplayan bir bağımlılık. Mesela adam işe gitmez, televizyonun başındadır, internetin başındadır. Bu en ileri noktası. Bir de hafif düzeyde bağımlılar vardır. Mesela alkol bağımlılığı için de aynısı geçerlidir. Adam işine gücüne gider, her akşam da bir kadeh de olsa içer. Bu adam bağımlıdır. Niye, çünkü her akşam içiyor. Şimdi herkes kendisine bakacak “her gün televizyon seyrediyor muyum” diye. Seyrediyorsa sıkıntı. Peki hocam buradan herhangi bir bağımlılığın bir diğerini tetiklediği sonucunu çıkarabilir miyiz? Tabi tabi. Bir insan bir şeye bağımlıysa başka bir şeye bağımlı olması çok kolaydır, hiç bağımlı olmayan bir insana göre. O halde internet bağımlılığıyla mücadele ederken
topyekûn bir mücadele gerekiyor. Kesinlikle. Mesele, bağımlılığı temelde ortadan kaldırmaya çalışmak. Çünkü bir insan bir şeye bağımlı olduktan sonra çok kolay ötekine geçebiliyor. Yani, bağımlı olmayan bir insan internet bağımlısı olursa, bağımlı olmayan birine göre daha kolay uyuşturucu bağımlısı da olur. Hocam, bahsettiğimiz insanlar herhangi bir hastalığı olmayan normal görünen kimseler. Peki bağımlılık geliştirmeye yatkın olan özel gruplar var mı? Temelde bir patoloji varsa bu insan daha çabuk bağımlılık geliştirebilir. Depresyon, sosyal fobi, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu vesaire. Aynı zamanda ailede bir problem varsa, aile içi huzursuzluğun olduğu, iletişimsizliğin olduğu, çatışmanın olduğu ortamlarda daha çok bağımlılık geliştirilir. Çocuk okulda veya okul dışında herhangi bir faaliyet yapmıyorsa, okulda başarısızsa, spor yapmıyorsa, sosyal çevresi yoksa; bu tür çocuklar daha çok bağımlılık geliştirir. Mesele burada şu; çocuğun kendini ifade edebilmesi, bir 14
I http://www.yesilay.org.tr
şekilde başarı kazanıp mutlu olabilmesi. Bu noktada sıkıntı yaşayan çocuklar daha çok bağımlı olabiliyorlar. Kritik zamanlarda üniversiteye hazırlanırken, SBS sınavına girerken, işe girememiş tür insanlarda daha çoktur mesela. Mesela babanın olmadığı bir ailede çocuk kendisine rol model arıyor ve bu genellikle şiddet içeren sanal oyun kahramanları, dizi oyuncuları oluyor. Bu eğilim çocuğu hem bağımlılığa hem de şiddete yönlendiriyor… Evet, Türkiye’de bir vaka vardı, çocuğun babası ölüyor, çocuk diyor ki “Aa babamın bir canı varmış”. Çünkü internet oyunlarında böyle. Kahramanların bir sürü canı var. Çocuğun algıları ciddi bozuluyor. Kötülük ve şiddet sıradanlaştırılıyor. Çocuklar hayatın bir yerinde sıkışıyorlar. Problem yaşıyorlar. Problem çözme becerileri gelişmediği için, çözüm olarak şiddeti görmeye başlıyorlar. Akıllarına ilk o geliyor ve kullanıyorlar. Peki hocam internet bağımlılığı cinsiyet gözetiyor mu? Genel olarak baktığımızda erkeklerde internet bağımlılığı bayanlardan daha fazla. Şiddet olayında da baktığımızda genelde erkekler daha internet üzerinden şiddet oyunları oynamaya meraklı. Bayanlar daha çok sohbet amaçlı kullanıyorlar. Literatür, internet teknolojisi bağımlılığında ve şiddet oyunları oynamada erkeklerin sayısının daha çok olduğunu
söylüyor. Fakat bu bağımlılığın kızlarda da oldukça yaygın olduğunu düşünüyorum. İnternet bağımlılığının bu kadar yaygınlaşmasındaki tek sebep teknolojinin bu kadar hızlı yayılması mı? En önemli sebep yeni bir hayat stilinin gelmiş olması. Dünya son elli - altmış yılda hiç değişmediği kadar değişti. Bu konuda küreselleşmeyle alakalı yapılan çalışmalar, belki dünya tarihindeki bütün buluşları saysanız, son elli - altmış yıldaki bütün buluşlar daha fazla sayıdadır diyor. Günümüz insanı bir dönemden yepyeni bir döneme geçmiş oldu. Önceden kuşak farkı elli senedir deniyordu. Sonra bu süre yirmi seneye indi. Şu an beş seneden, iki seneden bahsediliyor. Üç - beş senede kuşak farkı! Yani beş senelik yaş farkı olanlar birbirini anlamıyor. Bu kadar hızlı değişiyor dünya. Hiç şüphesiz her değişim bir yabancılaşmayı, bir şaşkınlığı beraberinde getiriyor. Bu bambaşka dünyaya adapte olurken de insan sorunlar yaşayabiliyor.