De hierbas, sabores y saberes.

Page 91

90

E

l presente texto es una entrevista que realicé en mi comunidad con el propósito de dar a conocer algunas plantas que sirven como remedios para curar enfermedades, malestares y accidentes comunes. Esta entrevista se la realicé a una persona adulta de nombre José Belén Camargo, que tiene conocimientos sobre el tema y que respondió a las preguntas de una manera precisa tal y como se describe a continuación: E: ¿Qué planta debo utilizar para curar el dolor de oídos? R: Cuando uno tiene dolor de oídos, es necesaria una hierba llamada istafiate que es una planta que se extiende sobre la tierra y tiene hojas alargadas. De esta planta se utilizan las hojas que se exprimen directamente al oído hasta que salga su jugo; con una gota es suficiente. También se puede hacer una torunda con la hoja y colocársela en el oído afectado. E: ¿Hay alguna planta que cure el dolor de muela o de algún diente? R: La sábila es la planta que se utiliza en estos casos. Se corta un pedazo de sábila y se unta la sabia en el diente o la muela adolorida. E: ¿Qué hierba me recomienda para curar la gripe? R: Para la gripe se utiliza una planta de ornato que se llama bugambilia. Se ponen a hervir sus flores con un poco de agua y miel de abeja y se toma una tacita al día. E: ¿Y para la tos?

N

i tlamahtilili ni chijki ipaj no tanestli pampa ni neki ni pa nextis se kesk xiwimej katli tech palewiya timopajtise kokolisme. Ni kamanaltlatlanilis ni chiwsili se weyi masewali itokax José Belén Camargo tlen kipia tlanewilitlen ni xiwimej uan tlawel kuali nech tlanankili ken nikan ni panestis: E: ¿Tlakatl tlaya kuali xiwitl ni tekiwis nema ni nakas tlakuaj kualoli? R: Kema se nakas kuaj kualo wajka ki temos xiwipajtli itokox istajiate, se xiwit katlimo patlaua ipan tlali iwan ixiwiyo we we yak. Tlen ni xiuitsontli mo tekiuiya ixiwiyo tlen mo patsko ipan nakostli kema kisa iayo se pilkentsi ka inon miak. Noikia welisti chiwas tolontsi ixiwiyo uan timo tlalilis katli monakas mits kokoya. E: ¿Unka se xiwitl katli tepaj tiya se tlakuaj kualoli paj motlankoch? R: Ne tiochi nopa katlimo tekwiya. Motsoteki ochitsin uan timo polus ieso ipaj motlankoch katli kuaj kualo. E: ¿Tlaya xiuitl techiljuiya ka ni mo pajtis kemani yakatsonpiltik? R: Kema ti yakat sonpilti mo tekiwiya se tsontli ikuayo itokax voganloilia. Mo tlalia molonis ixochiyo ka pilkentsi atl iwan nejtli kuaneksayoli. Moiji se kuate kontsi se tunal. E: ¿Uaj tlatla sintli? R: Kema ti tlatla sis mo neki se xiwipa ‘tli itokax witsitsiltemil xi moloni ixiwiyo ka kentsi atl uaj kema yamak totonkajtsi mo iji tlawel chichik on yan pa kualtiya.

R: Para la tos se necesita una hierba llamada uitsitsiltemilt en náhuatl. Se hierven sus hojas con poca agua y cuando el té está tibio, se toma. Es muy amargoso pero efectivo.

OKLibro 1 De hierbas, sabores y saberes.indd 90

12/10/12 12:53


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.