ÆÈÂÊÎ ÆÅËßÇÊÎÂ: ÏÐÎÅÊÒÚÒ DERIDA DANCE CENTER È ÊÀÓÇÈÒÅ ÍÀ ÍÅÃÎÂÈÒÅ ÑÚÇÄÀÒÅËÈ
ÈÍÒÅÐÂÞ ÍÀ ÐÓÌßÍÀ ÍÈÊÎËÎÂÀ
ëè÷åí àðõèâ
Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Êàòî íà÷àëî íà íàøèÿ ðàçãîâîð ùå âè ïîìîëÿ äà ñå ïðåäñòàâèòå. Æèâêî Æåëÿçêîâ: Çàâúðøèë ñúì ÍÀÒÔÈÇ Êðúñòüî Ñàðàôîâ , ñïåöèàëíîñò Àêòüîðñêî ìàéñòîðñòâî è ñëåä òîâà Ðåæèñóðà çà òàíöîâ òåàòúð . Îùå â òðåòè êóðñ ñëîâîòî ìè ñòàíà â íÿêàêâà ñòåïåí áåçèíòåðåñíî è ðåøèõ äà íàâëÿçà ïî-ñåðèîçíî â äâèæåíèåòî êàòî öÿëî. Íàïðàâèõ ñïåöèàëèçàöèÿ â ðàìêèòå íà ìàãèñòúðñêà ïðîãðàìà â óíèâåðñèòåòà Victorian College of the Arts, Ìåëáúðí, Àâñòðàëèÿ. Õàðåñâàì èíäèâèäóàëíèÿ ïîäõîä âúâ âñÿêà åäíà îáëàñò è òîé îïðåäåëÿ íà÷èíà, ïî êîéòî ïîäðåæäàì æèâîòà ñè. Íå ñúì ïðèâúðæåíèê íà ìîäåëèòå. Àòàíàñ Ìàåâ: Àç ñúì èêîíîìèñò ïî îáðàçîâàíèå. Ðàáîòèì ñ Æèâêî âå÷å 10 ãîäèíè. Çàåäíî ñúçäàäîõìå Derida Dance Center.  ñàìîòî íà÷àëî èìàõ ñàìî æåëàíèåòî äà ñå çàíèìàâàì ñ èçêóñòâî, íî íÿìàõ íèêàêúâ îïèò.  ðàáîòàòà ñè â òàíöîâèÿ öåíòúð èçïîëçâàì òðàäèöèîííè ìîäåëè îò èêîíîìèêàòà. Ïîñòàâèõìå íà÷àëîòî íà íàøàòà òàíöîâà êîìïàíèÿ ïðåç 2002 ã., à òàíöîâèÿò öåíòúð äîéäå êàòî íåîáõîäèìîñò è ñðåäñòâî äà ïîñòèãíåì öåëèòå ñè. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Äîêîëêîòî ðàçáèðàì, òàíöîâèÿò öåíòúð å âàøèÿò áèçíåñ îðèåíòèðàí ïðîåêò, à òàíöî-
Æèâêî Æåëÿçêîâ, ðåæèñüîð è õîðåîãðàô, Äåðèäà Äåíñ Öåíòúð
âàòà êîìïàíèÿ âàøèÿò àðò ïðîåêò. Æèâêî Æåëÿçêîâ: È äâåòå ñà àðò íà÷èíàíèÿ. Òàíöîâèÿò öåíòúð êàíè àðòèñòè è õîðåîãðàôè, êîèòî ðàáîòÿò â ðàçëè÷íè åñòåòèêè (òúé êàòî ñúâðåìåííèÿò òàíö èìà ìíîæåñòâî ïîñîêè), äîêàòî êîìïàíèÿòà å íåùî, êîåòî å ïî-ëè÷íî, òîåñò òàì íèå èìàìå ñìåëîñòòà äà êàçâàìå êàêâî õàðåñâàìå è äà ïîääúðæàìå îïðåäåëåíà åñòåòè÷åñêà ïîëèòèêà. Derida Dance Center, îñâåí ÷å å â ïîìîù çà ðàçâè29
ëè÷åí àðõèâ
Àòàíàñ Ìàåâ, Àðò ìåíèäæúð íà Äåðèäà Äåíñ Öåíòúð
 åäèí ìîìåíò îò áèîãðàôèÿòà íà êîìïàíèÿòà íèå èìàõìå òåçè óñëîâèÿ áëàãîäàðåíèå íà òîâà, ÷å áÿõìå ïîêàíåíè äà ó÷àñòâàìå â ïðîåêò â Èñïàíèÿ, ïî êîéòî ìåíàæèðàõìå ÷àñòåí òåàòúð ñúñ çàëè çà ðåïåòèöèè, ðåïåðòîàð è ò.í. Âðúùàéêè ñå ïðåç 2008 ã. â Áúëãàðèÿ, ïðîäúëæèõìå è áÿõìå ïðèäðóæåíè îò åäíà ÷àñò îò åêèïà íè îò Èñïàíèÿ, íî ñå ñáëúñêàõìå ñ ìíîãî ïðîáëåìè (íà ðàçïîëîæåíèå èìàõìå íÿêîëêî ÷àñà íà äåí çà ðåïåòèöèè â çàëèòå, à è ïîìåùåíèÿòà áÿõà â ìíîãî ëîøî ñúñòîÿíèå è ò.í.). Òîâà êîíòðàñòèðàøå ìíîãî ÿðêî ñ ïðåäèøíèÿ íè ïðîåêò è áÿõìå óáåäåíè, ÷å òîâà íå å íà÷èíúò, ïî êîéòî òðÿáâà äà ñå ðàáîòè. Ãîäèíà ïî-êúñíî ðàçâèõìå ïðîåêòà çà òàíöîâèÿ öåíòúð è íàïðàâèõìå ïúðâàòà êðà÷êà, áàçèðàíà íà ïðåäâàðèòåëíî ïîäãîòâåí áèçíåñ ïëàí.
òèå íà íàøàòà äåéíîñò, èìà è åäíà ïî-îáùåñòâåíà ìèñèÿ. Òÿ ñå ñúñòîè â òîâà äà ñúçäàâàìå óñëîâèÿ çà ðàçâèòèå è ïîïóëÿðèçèðàíå íà ñúâðåìåííèÿ òàíö è íà ñúâðåìåííàòà êóëòóðà êàòî öÿëî. Ìîæå äà ñå êàæå, ÷å Derida Dance Center å ïî-íàñî÷åí êúì îáùåñòâîòî. Åäíà îò îñíîâíèòå íè ìèñèè, ñ êîÿòî ñúçäàäîõìå öåíòúðà, å äà ïîïóëÿðèçèðàìå ñúâðåìåííèÿ òàíö è äà ïðèâëå÷åì õîðà, êîèòî äà ñå ïðåâúðíàò â íåãîâè ïîñòîÿííè çðèòåëè. Öåíòúðúò èìà áèçíåñ îðèåíòèðàíà ñòðóêòóðà. Íèå ìèñëèì, ÷å ñúâðåìåííèÿò òàíö èìà íåçàñëóæåíî ìàëêî ïóáëèêà, òàêà ÷å òîâà å âàæíà ìèñèÿ è íèå ñìå îòãîâîðíè êúì íåÿ. Àòàíàñ Ìàåâ:  ìîìåíòà, â êîéòî ðåøèõìå äà ñúçäàäåì òàíöîâà êîìïàíèÿ, ñè çàäàäîõìå ìíîæåñòâî âúïðîñè êúäå äà ÿ ïðàâèì, êàê è ñ êîãî. 30
 íà÷àëîòî ðàç÷èòàõìå ñàìî íà ñåáå ñè è íà ñðåäñòâàòà, êîèòî èäâàõà îò êëàñîâåòå. Âïîñëåäñòâèå äîéäå ïîäêðåïàòà îò Ôîíäàöèÿ Àìåðèêà çà Áúëãàðèÿ , êîÿòî áåøå ðåøàâàùà â ìíîãî òðóäåí ìîìåíò. Æèâêî Æåëÿçêîâ: Ïðè åäèí îò ïúðâèòå íè ðàçãîâîðè ñ Ôîíäàöèÿ Àìåðèêà çà Áúëãàðèÿ òå îòáåëÿçàõà íàøåòî ïîçèòèâíî ìèñëåíå è ñòðåìåæà äà ðåàëèçèðàìå èäåèòå ñè. Ìèñëÿ, ÷å â äíåøíî âðåìå ãóáèì ñïîñîáíîñòòà ñè äà âÿðâàìå â êàóçà. Åæåäíåâèåòî è ïðîáëåìèòå íè ïîòèñêàò. Ìèñëÿ, ÷å ïîäêðåïàòà îò Ôîíäàöèÿ Àìåðèêà çà Áúëãàðèÿ äîéäå â ìîìåíòà, êîãàòî ìîòèâàöèÿòà íè áåøå íàé-ñèëíà. Òàçè ïîäêðåïà íè ïîìîãíà äà çàäúðæèì åíòóñèàçìà è îïòèìèçìà ñè. Êîãàòî ÷îâåê ìíîãî èñêà äà ïîñòèãíå íåùî è ñå å ïîäãîòâèë äà ïîñðåùíå âñè÷êè òðóäíîñòè, ñå íàìèðàò ñúìèøëåíèöè. Çà ñúæàëåíèå â Áúëãàðèÿ òå íå ñà ìíîãî. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Âàøèÿò ïðîåêò å ìíîãî âïå÷àòëÿâàù ñ óñïåøíîòî ñú÷åòàâàíå ìåæäó áèçíåñ è àðò èäåÿ. Áèòóâà ìíåíèå, ÷å òîâà ñà òðóäíî ñúâìåñòèìè íåùà. Íàëàãàò ëè ñå òâîð÷åñêè êîìïðîìèñè â èìåòî íà áèçíåñ ïðîåêòà? Æèâêî Æåëÿçêîâ: Àç êàòî õîðåîãðàô è àðòèñò ñå ÷óâñòâàì ñâîáîäåí äà ïðàâÿ òîâà, êîåòî óñåùàì è èñêàì ñàìî êîãàòî íàìèðàì ôîðìóëàòà, â êîÿòî äà áúäà è ôèíàíñîâî íåçàâèñèì. Ìîæå âåäíúæ â ãîäèíàòà äà íàïðàâÿ íîâ ïðîåêò, íî äà å òàêà, êàêòî àç ãî ìèñëÿ. Ðàçáèðà ñå, ÷å òðÿáâà äà ñå òúðñè áàëàíñ. Ôèíàíñîâàòà ñòðàíà å âàæíà, çàùîòî æèâååì â ìàòåðèàëåí ñâÿò. Àðòèñòúò òðÿáâà äà èìà ñà-
ìî÷óâñòâèå, çà äà ñúçäàâà êà÷åñòâåíî èçêóñòâî. Àòàíàñ Ìàåâ: Áèõ êàçàë, ÷å ìàëêèòå òðóäíîñòè ñà òåçè, êîèòî íîñÿò ãîëåìèòå óñïåõè! Êîãàòî âñè÷êè ãîâîðåõà êàê áþäæåòúò â êóëòóðàòà å ñèëíî íàìàëåí, íèå ïîäãîòâÿõìå ïðîåêò, â êîéòî îñíîâíèòå íè ñðåäñòâà íå èäâàõà îòòàì. Òîåñò áÿõìå àáñîëþòíî íåçàâèñèìè. È ñÿêàø èçïðåâàðèõìå êðèçàòà. È äî òîçè ìîìåíò íèùî íå å çà ñìåòêà íà åñòåòèêàòà, à â íåéíà ïîëçà. Íàøèÿò òàíöîâ öåíòúð ôóíêöèîíèðà íà áàçàòà íà äîáðå ðàçðàáîòåí òàéì ìåíèäæìúíò. Êîìåðñèàëíèòå íè äåéíîñòè çàåìàò ÷åòèðè ÷àñà, à îñåì ÷àñà ñà ïîñâåòåíè íà äåéíîñòè, ñâúðçàíè ñ òâîð÷åñêè ðåçèäåíöèè è ïðîäóêöèè. Âñÿêà îò äåéíîñòèòå èìà îòäåëåí ìàðêåòèíã è äîïðèíàñÿ çà êðàéíèÿ ôèíàíñîâ ðåçóëòàò, ñ êîéòî ïîêðèâàìå ðàçõîäèòå ñè. Çà ðåçèäåíöèèòå è ïðîäóêöèèòå âñÿêà ïîäêðåïà å äîáðå äîøëà. Íèå íå ñå îòêàçâàìå îò ôèíàíñèðàíåòî ïî ïðîåêòè. Õóäîæåñòâåíîòî êà÷åñòâî íà íàøèòå ñïåêòàêëè å íàé-âàæíîòî íåùî â íàøèÿ ïëàí. Æèâêî Æåëÿçêîâ: Àêî ðàçñúæäàâàìå â òàçè ïîñîêà, òðÿáâà äà êàæåì, ÷å èçêóñòâîòî îòãîâàðÿ íà ïîòðåáíîñòèòå íî õîðàòà. Ñúâðåìåííîòî èçêóñòâî êàòî ÷å ëè ñúùåñòâóâà èçîëèðàíî è íåðåàëíî. Íå õàðåñâàìå ìàñàòà, íå õàðåñâàìå ãðàäà, â êîéòî æèâååì... Òîâà íå íè ïîìàãà. Òðÿáâà äà ñå âñëóøâàìå â íåîáõîäèìîñòèòå, äà ñúçäàâàìå ïðîäóêòè, êîèòî ðàáîòÿò â òàçè ïîñîêà. Ñðåä âå÷åðíèòå íè îáó÷èòåëíè êóðñîâå èìà ÷èñòî êîìåðñèàëíè, â ÷èÿòî åñòåòèêà àç íå áèõ ðàáîòèë. Íî óäîâîëñòâèåòî å îãðîìíî, êîãàòî âèäèø êàê õîðàòà âëèçàò â çàëàòà óìî-
31
ðåíè îò ðàáîòíèÿ äåí è êàê ãðåÿò ñëåä óðîêà. Òîâà å íåâåðîÿòíî óäîâëåòâîðÿâàùî. Àòàíàñ Ìàåâ: Èìà ñòàòèñòèêà, êîÿòî ïîêàçâà, ÷å ÷ðåç èçêóñòâîòî ñå çàñèëâà êîåôèöèåíòúò íà ùàñòèå. Íèå ñå ñòàðàåì äà ïðàâèì ñúùîòî, çàùîòî õîðàòà, êîèòî èäâàò äà ñïîäåëÿò ñâîáîäíîòî ñè âðåìå ñ íàñ, ñà ïîçèòèâíî íàñòðîåíè è î÷àêâàò äà ïîëó÷àò îíîâà, êîåòî èì å ëèïñâàëî ïðåç äåíÿ. Íèå ñòàâàìå ïî åäèí èëè äðóã íà÷èí áëèçêè, çàùîòî ñ íàñ òå ñïîäåëÿò ùàñòëèâàòà ÷àñò îò äåíÿ. Ìîæåì è òðÿáâà äà ñå îïèòâàìå äà ïðåâðúùàìå òåçè õîðà â ïîñòîÿííà ïóáëèêà íà ñúâðåìåííîòî òàíöîâî èçêóñòâî. Íà ïîñëåäíèÿ íè ñïåêòàêúë 40 % îò ïîñåòèòåëèòå áÿõà õîðà, êîèòî íè ïîñåùàâàò â òàíöîâèÿ öåíòúð. Çà íÿêîè áåøå ïúðâà ñðåùà ñúñ ñúâðåìåííî èçïúëíèòåëñêî èçêóñòâî. Èñêàì äà ñå âúðíà ìàëêî íàçàä â ðàçãîâîðà íè çà íåóñïåøíèòå ìîäåëè è çàùî àðòèñòèòå ñå ïëàøàò äà ïðåäïðèåìàò íåùî. Çàùîòî íå òúðñÿò ïàðòíüîðè â äðóãè ïðîôåñèîíàëíè èëè ñîöèàëíè îáùíîñòè. Ñïîðåä ìåí ÷àñò îò óñïåõà å äà íàìåðèø ïðàâèëíèÿ ïàðòíüîð. Íå å íóæíî âèíàãè äà ñè ïàðòíèðàìå ñ õîðà îò íàøàòà ãèëäèÿ. Íèå ñ Æèâêî çàïî÷íàõìå â ìîìåíò, â êîéòî òîé íå ðàçáèðàøå îò èêîíîìèêà è áåøå ãîòîâ äà èçõàð÷è âñè÷êè ïàðè, êîèòî èìà, çà îïðåäåëåí ïðîåêò, à àç áÿõ ñàìî äîáðà ïóáëèêà. Òîâà å åäíà îò ôîðìóëèòå, êîèòî áèõ ïðåïîðú÷àë äà íàìåðÿò íàé-ïðàâèëíèÿ ñè ïàðòíüîð. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Æèâêî ñïîìåíà ïðåäè ìàëêî äóìàòà êàóçà, êîÿòî å äîñòà êîìïðîìåòèðàíà â ìåäèéíîòî ïðîñòðàíñòâî, íî ñàìà ïî ñåáå ñè å
ìíîãî ïîçèòèâíà. Âúâ âàøåòî ãîâîðåíå äîòóê ðàçïîçíàõ ìíîãî êàóçè. Èìàòå ëè òàêèâà, èëè òîâà áåøå ñëó÷àéíî èçïóñíàòà äóìà? Æèâêî Æåëÿçêîâ: Àç ïîñòîÿííî èìàì êàóçè. Ïîíÿêîãà äîðè ñà â ïîâå÷å. Òå ñà âàæíè çà ìåí, çàùîòî ïðàâÿò åæåäíåâèåòî ïî-îðãàíèçèðàíî, ïî-èíòåðåñíî, ïî-äèíàìè÷íî. Ìîãà äà èçáðîÿ íÿêîëêî êàóçè.  ñàìîòî íà÷àëî êàóçàòà íè áåøå äà ñúçäàäåì òîâà ìÿñòî, â êîåòî äà ñå ÷óâñòâàìå äîáðå è äà èìàìå âúçìîæíîñò äà ðåïåòèðàìå è îáó÷àâàìå ïðåç öåëèÿ äåí. Ñåãà öåëèòå, êîèòî ñè ïîñòàâÿìå, ñà ñâúðçàíè ñ òîâà äà ñúçäàâàìå äîâåðèå íà ìåæäóíàðîäíî íèâî, äà ñìå äîñòîéíè ïàðòíüîðè â ìåæäóíàðîäíè ïðîåêòè, äà íå èçïóñêàìå âàæíè ñðåùè â Åâðîïà, êúäåòî ñå ôîðìèðàò íîâèòå òå÷åíèÿ â ñúâðåìåííîòî èçêóñòâî, íîâèòå ïîëèòèêè. Òàêà ÷å êàóçèòå ñå ôîðìèðàò åäíà ñëåä äðóãà. Àòàíàñ Ìàåâ: Äåéíîñòèòå ñà ñðåäñòâîòî, ÷ðåç êîåòî íèå ñå îïèòâàìå äà çàùèòàâàìå êàóçèòå. Ïîñòîÿííî ïðàâèì àíàëèç â êðàÿ íà âñåêè äåí, ìåñåö, ãîäèíà ïî êàêúâ íà÷èí ñå ðàçâèâàìå, êàêâî ñìå íàïðàâèëè, êîå å äîâåëî äî êà÷åñòâåí ðåçóëòàò, êîå íå. Òàêà ðåøèõìå äà ïðîìåíèì ëîêàöèÿòà ñè, çàùîòî íè òðÿáâàõà îùå ïî-äîáðè è ïî-ïîäõîäÿùè ïðîñòðàíñòâà, çà äà çàùèòàâàìå ïîäîáðå íàøàòà êàóçà. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Âèå ñòå ìíîãî àêòèâíè âúâ âñè÷êè äèñêóñèè è îáñúæäàíèÿ, êîèòî êàñàÿò ïîëèòèêàòà â ñôåðàòà íà ñöåíè÷íèòå èçêóñòâà. Ïðèïîçíàëè ëè ñòå íÿêàêâà ïî-ìàùàáíà êàóçà, êîÿòî å àêòóàëíà çà èçïúëíèòåëñêèòå èçêóñòâà èëè çà ñúâðåìåííèÿ òàíö? Êàê îò ïîçèöèÿòà íà âàøèÿ 32
áà, òàêà ÷å äà ñå óëåñíè ôèíàíñèðàíåòî ïî ïðîåêòè è ñòèìóëèðàíåòî íà ïðîäóêöèîííà äåéíîñò â öåëèÿ ñåêòîð. È íèå òðÿáâà äà ñå ñòàðàåì äà èíôîðìèðàìå äúðæàâàòà è îáùèíàòà êàêâè ñà íóæäèòå íà ñúâðåìåííîòî èçïúëíèòåëñêî èçêóñòâî. Àòàíàñ Ìàåâ: Íåîáõîäèìî å äà èìà äèàëîã, êîéòî ñïîðåä ìåí â ìîìåíòà íå ñúùåñòâóâà. Íèå òðÿáâà äà èçèñêâàìå êàòî ãðàæäàíè. Ïðåäè áÿõìå ìàëêî, ñåãà ñìå ÷àñò îò ïî-ãîëÿìà êîëåãèàëíà îáùíîñò. Íèå ìîæåì è òðÿáâà äà ñå îïèòàìå äà îòãëåäàìå ïîêîëåíèå, êîåòî èìà ïîòðåáíîñò îò ñúâðåìåííî èçêóñòâî. Æèâêî Æåëÿçêîâ: È îùå íåùî äà äîïúëíÿ. Íèå ñå âêëþ÷âàìå â ìåæäóíàðîäíè ïðîåêòè, íî áúëãàðñêàòà äúðæàâà íå äîòèðà îðãàíèçàöèè, êîèòî ñà ñïå÷åëèëè ñðåäñòâà îò åâðîïåéñêè ôîíäîâå. Íÿìà ôîíäîâå, ÷ðåç êîèòî äà ñå ñúôèíàíñèðàò ïðîåêòè, äîêàçàëè ñå êàòî óñïåøíè â êîíêóðñ çà åâðîïåéñêè ñðåäñòâà. Àòàíàñ Ìàåâ: Òóê íå ñòàâà âúïðîñ çà áåäíîñò, à çà èêîíîìè÷åñêè ìîäåë.
ëè÷åí àðõèâ
óñïåøåí ïðîåêò îöåíÿâàòå ñèòóàöèÿòà, â êîÿòî ðàáîòèòå? Æèâêî Æåëÿçêîâ: Íèå ãëåäàìå â äúëãîñðî÷íà ïåðñïåêòèâà êàê äà ñå ïðîìåíÿò íåùàòà. Ìîæå äà ñå âúçïîëçâàìå îò ìîìåíòè ñ êðàòêîñðî÷åí äèâèäåíò, íî òå íå ïðåäñòàâëÿâàò èíòåðåñ çà íàñ, êîëêîòî è íà ïðúâ ïîãëåä äà èçãëåæäàò ïðèìàìëèâè. Èìåííî çàðàäè òîâà ñå èíòåðåñóâàìå àêòèâíî îò êóëòóðíàòà ïîëèòèêà, êîÿòî ñå ôîðìèðà îò Ìèíèñòåðñòâîòî íà êóëòóðàòà è îò îáùèíèòå. Îïèòâàìå ñå äà îòäåëÿìå âðåìå è äà ñìå îòãîâîðíè êúì òîâà, çàùîòî åäèíñòâåíî äúðæàâíàòà ïîëèòèêà ìîæå äà ñòàáèëèçèðà ñåêòîðà è â äúëãîñðî÷åí ïëàí äà îïðåäåëè íåãîâîòî ðàçâèòèå. Ìèñëÿ, ÷å âúâ ôîðìèðàíåòî íà êóëòóðíàòà ïîëèòèêà òðÿáâà äà ó÷àñòâà è íåçàâèñèìèÿò ñåêòîð. Íå å ðåäíî ñàìî äà êðèòèêóâàìå Ìèíèñòåðñòâîòî íà êóëòóðàòà èëè Ñòîëè÷íàòà îáùèíà çà òîâà, ÷å íå îòïóñêàò ïîâå÷å ñðåäñòâà èëè ÷å íàø ïðîåêò íå å ïîäêðåïåí. Òîâà, êîåòî íè èíòåðåñóâà, å ñèñòåìàòà, êîÿòî ñå ðàçðàáîòâà, êàêâà å íîðìàòèâíàòà óðåä-
Ðåïåòèöèÿ â Äåðèäà Äåíñ Öåíòúð
33
Âñåêè èñêà äà ïîëó÷è äâà ëåâà íà öåíàòà íà åäèí. Çàùîòî, àêî íàïðàâèì êàëêóëàöèÿ êîëêî íè ñòðóâà ÷ëåíñòâîòî è âúçìîæíîñòòà äà ïîëó÷àâàìå åâðîïåéñêè ïàðè, ùå âèäèì, ÷å íå ñà ìíîãî óñâîåíèòå ñðåäñòâà. Òîçè ìîäåë íå ðàáîòè è ïðè÷èíàòà íå å áåäíîñòòà, à íåêîìïåòåíòíîñò è ëåíèâîñò.  ïîñëåäíèÿ íè ïðîåêò íèå ïðåäàäîõìå ëèäåðñêàòà ñè ïîçèöèÿ, âúïðåêè ÷å áÿõìå ðàçâèëè öÿëàòà èäåÿ, èìåííî çàùîòî Áúëãàðèÿ íÿìà êîôèíàíñèðàíå è òîâà íå å íàäåæäíî, êîãàòî êàíäèäàòñòâàø â ïðîãðàìèòå íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Ñïîìåíàõòå íÿêîëêî ïúòè ó÷àñòèåòî âè â ìåæäóíàðîäíè ïðîåêòè. Ñïåêòàêúëúò ASA å ðåàëèçèðàí êàòî òàêúâ. Êàêúâ îïèò è çíàíèå âè äàäå ðàáîòàòà ïî íåãî? Ëåñíî ëè ñå ðåàëèçèðàò è ïîääúðæàò ïîäîáíè àðò ïðîåêòè, óñòîé÷èâè ëè ñà òå? Àòàíàñ Ìàåâ: ASA å ÷àñò îò ïðîåêòà Circle: connecting dance practices in Europe . Íèå ïîåõìå ïîçèöèÿòà íà àñîöèèðàí ïàðòíüîð è èçïúëíèòåëåí ïðîäóöåíò â ìîìåíò, â êîéòî ïðîåêòúò èçïèòâàøå èçêëþ÷èòåëíà òðóäíîñò ïîðàäè êîëàïñà íà äâàìà îò ïàðòíüîðèòå. Òîåñò áåøå ìîìåíò, â êîéòî òðÿáâàøå äà äîêàæåì, ÷å èìàìå ñèëè, åíåðãèÿ è ìîòèâàöèÿ äà ãî íàïðèâèì. Áëàãîäàðåíèå íà äîáðîòî ïàðòíüîðñòâî ñúñ ñïèñàíèå Åäíî , êîèòî áÿõà ëèäåð íà ïðîåêòà è íè ïîäêðåïÿõà â ðåêëàìàòà, ìàðêåòèíãà è ðàçïðîñòðàíåíèåòî, íèå óñïÿõìå äà ãî ðåàëèçèðàìå ïî ïåðôåêòåí íà÷èí. Ìîæåì âå÷å äà ãîâîðèì çà íåãîâàòà óñòîé÷èâîñò çàðàäè íà÷èíà, ïî êîéòî ñïåêòàêúëúò ASA ñå ïðîäàâà íà ìåæäóíàðîäíèÿ ïàçàð.
Æèâêî Æåëÿçêîâ: Îò ãëåäíà òî÷êà íà óñòîé÷èâîñò è ðàçïðîñòðàíåíèå àç áèõ îòáåëÿçàë äâà îñíîâíè ïðîáëåìà. Ïúðâèÿò å ëèïñàòà íà äîñòàòú÷íî ïðîäóêöèè, êîèòî äà ïîïóëÿðèçèðàò áúëãàðñêèÿ òàíö èçâúí ñòðàíàòà. Êîãàòî ïðåäñòàâèõìå ASA íà ìåæäóíàðîäíè ïàðòíüîðè, òå ñå èçíåíàäàõà, ÷å èìà áúëãàðñêà ïðîäóêöèÿ, êîÿòî àíãàæèðà àðòèñòè îò ðàçëè÷íè ñòðàíè è å ôèíàíñèðàíà ñ òàêúâ áþäæåò. Âúïðåêè ÷å ñúâðåìåííèÿò òàíö ñå ðàçâèâà îò ãîäèíè â Áúëãàðèÿ, òåìïîâåòå ñà áàâíè, íÿìà ôèíàíñèðàíå çà ðàçïðîñòðàíåíèåòî ìó è òîâà ãî ëèøàâà îò âúçìîæíîñòòà äà ñå ïðåäñòàâÿ íà ìåæäóíàðîäíî íèâî. Âòîðèÿò ïðîáëåì å ñâúðçàí ñ ðàçïðîñòðàíåíèåòî íà ñïåêòàêúëà. Îêîëî íåãî èìà ìíîãî ðàçõîäè, òúé êàòî ó÷àñòâàò òàíöüîðè îò ðàçëè÷íè äúðæàâè. Åäíî ïðåäñòàâëåíèå íè êîñòâà ìíîãî ôèíàíñîâî è ëîãèñòè÷íî. Íî îò äðóãà ñòðàíà, ïðîåêòúò èìàøå ñâîèòå ïîëîæèòåëíè ðåçóëòàòè, êàòî ñúçäàâàíå íà êîíòàêòè, ïîñëåäâàùè ìåæäóíàðîäíè ïðîåêòè, êîèòî â ìîìåíòà ïëàíèðàìå; åäèí îò òàíöüîðèòå âå÷å ãîäèíà è ïîëîâèíà ðàáîòè â íàøàòà êîìïàíèÿ. Òàêà ÷å èìà ìíîãî ïîçèòèâè îò òîçè ïðîåêò, íî íå ìîæåì äà èçïîëçâàìå öåëèÿ ìó ïîòåíöèàë íàéâå÷å ïðåä ìåñòíàòà ïóáëèêà. Àòàíàñ Ìàåâ: Êàòî îñúçíàõìå òîçè ïðîáëåì, çàïî÷íàõìå äà ìèñëèì çà ðåøåíèåòî ìó. È òàêà ñòèãíàõìå äî èäåÿòà äà ðàáîòèì ñ åäèí îò òàíöüîðèòå îò Þæíà Êîðåÿ Þíãèí Ëèé çà ïîäúëúã ïåðèîä. Òàêà ÿ ïîêàíèõìå äà ñòàíå ïîñòîÿíåí ðåçèäåíò â Ñîôèÿ. È òóê ñðåùíàõìå ìíîæåñòâî ïðîáëåìè, ñâúðçàíè ñ òîâà, ÷å àðòèñòè îò òðåòè äúðæàâè ñà ñêúïî óäîâîëñò34
âèå çà âñÿêà êîìïàíèÿ. Êàòî èêîíîìè÷åñêè ñóáåêò áÿõìå èçïðàâåíè ïðåä ðåäèöà òðóäíîñòè, ñâúðçàíè ñ òðóäîâè èíñïåêöèè, òàêñè çà âèçè, çà ðàçðåøèòåëíî çà ðàáîòà è ò.í.  êðàéíà ñìåòêà ñå ïðåáîðèõìå, íå ñå îòêàçàõìå, êîãàòî ðàçáðàõìå êîëêî ùå íè ñòðóâà. Æèâêî Æåëÿçêîâ: Ñúâðåìåííîòî èçêóñòâî ïðåäïîëàãà ìîáèëíîñò íà àðòèñòè, à íèå íÿìàìå ïðîöåäóðà, êîÿòî äà óëåñíè ãîñòóâàíåòî íà ÷óæäè òâîðöè ó íàñ. Òîçè ïðîáëåì ñ âðåìåòî ùå ñå çàäúëáî÷àâà, òúé êàòî ñìå óáåäåíè, ÷å ñðåäàòà ùå ñå ïîäîáðè è ùå ñòàíåì ïî-ïðèâëåêàòåëíè çà ìåæäóíàðîäíè òâîð÷åñêè ñðåùè. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Âèå ñå çàíèìàâàòå ìíîãî ñ îáó÷åíèå.  ðàáîòàòà âè ñ ïðîôåñèîíàëèñòè êîå å ïî-âàæíî: òðåíèíãúò èëè ãîòîâèÿò ñïåêòàêúë? Æèâêî Æåëÿçêîâ: È îáó÷åíèåòî, è òðåíèíãúò, è ïîääúðæàíåòî íà êà÷åñòâîòî íà ãîòîâèÿ ñïåêòàêúë ñà èçêëþ÷èòåëíî âàæíè. Èìåííî çàðàäè òîâà â ìîìåíòà, âúïðåêè ÷å âëèçàìå â ïðîäóêöèîíåí ïåðèîä íà äâà ñïåêòàêúëà, àç íå ñúì ñïðÿë îáó÷èòåëíàòà è òðåíèíã ïðîãðàìàòà. Âñè÷êî å âçàèìîñâúðçàíî. Çà äà ðàç÷èòàìå â ñëåäâàùè ïðîåêòè íà áúëãàðñêè òàíöüîðè, íèå òðÿáâà äà ãè ïîäãîòâèì. Ñúùåâðåìåííî òðÿáâà äà ìèñëèì è çà âúçïèòàâàíåòî íà ïóáëèêè çà íàøåòî èçêóñòâî. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Ìèñëèø ëè, ÷å ïðîôåñèîíàëíèÿò èçïúëíèòåë â ñúâðåìåííîòî òàíöîâî èçêóñòâî èìà ÿñíî ñúçíàíèå è êóëòóðà äà ïîääúðæà òàêà íåîáõîäèìèÿ, êàêòî êàçà, ïñèõîôèçè÷åñêè ïåðìàíåíòåí òðåíèíã? Æèâêî Æåëÿçêîâ: Ìíîãî å âàæíà ñðåùàòà â ðàííà âúçðàñò ñ îáðàçîâàíèåòî â Áúëãàðèÿ. Îïðåäåëÿùî å
îùå òîãàâà äà ñå âúçïèòà ëþáîâ êúì òàíöà è óäîâîëñòâèå îò ïðåñòîÿ â çàëàòà.  ïðîòèâåí ñëó÷àé ñå ñúçäàâà åäíî íåãàòèâíî óñåùàíå, ñ êîåòî èçïúëíèòåëÿò èñêà äà ïðèêëþ÷è, çàâúðøâàéêè îáðàçîâàíèåòî ñè. Îò äðóãà ñòðàíà, ïðîôåñèîíàëíèòå òàíöüîðè â Áúëãàðèÿ, ñëåä êàòî ïîëó÷àò îáðàçîâàíèå, ñà ïðèíóäåíè äà çàïî÷íàò è äðóãà ðàáîòà. Êîëêî ïðîôåñèîíàëåí ìîæå äà áúäå åäèí òàíöüîð, êîéòî âëèçà åäèí ïúò â ìåñåöà â çàëàòà. Çà ìåí å âàæíî, êîãàòî èçáèðàì òàíöüîðè, äà âèäÿ ðàáîòåùè òåëà, òîåñò áúðçî äà ìîãàò äà ðàçâèâàò èäåÿ è äà ñå îðèåíòèðàò â ñèòóàöèÿ. Âåäíàãà å ÿñíî, êîãàòî òÿëîòî ðàáîòè è ñåòèâíîñòòà ìó å ðàçâèòà. Òîâà èçèñêâà ìíîãî óñèëèÿ è âðåìå, íî å çàäúëæèòåëíî. Íÿìà çíà÷åíèå îò åñòåòèêàòà, òîâà å íåîáõîäèìîñò çà âñåêè òàíöüîð. Ðóìÿíà Íèêîëîâà:  ïðîåêòèòå âè êîå å ïî-èíòåðåñíî: äà ñúçäàäåø óñòîé÷èâà òðóïà îò ñúìèøëåíèöè èëè âñåêè ïúò äà ñå ñðåùàø ñ íîâè õîðà, ñ íîâè åíåðãèè è èäåè? Êîå íîñè ïî-ãîëÿìà ïðîâîêàöèÿ? Æèâêî Æåëÿçêîâ: Íå ìèñëÿ, ÷å ìîãà äà ãè îòäåëÿ. Ùå äàì ïðèìåð ñ ïîñëåäíèòå ìåñåöè. Áÿõ â Êîðåÿ, äàâàõ óúðêøîï çà ñòóäåíòè, ñðåùíàõ íîâè õîðà îò Óíãàðèÿ çà ñëåäâàùàòà íè ïðîäóêöèÿ; ñëåä òîâà ñå âúðíàõ è ïðîäúëæèõìå ñ òðåíèíãà â ðàìêèòå íà íàøàòà ïðîãðàìà Dance PORT Derida. Òðè ðàçëè÷íè ïîñëåäîâàòåëíè äåéíîñòè, êîèòî ìè äîñòàâèõà îãðîìíî óäîâîëñòâèå, çàùîòî ñðåùíàõ ìíîãî íîâè õîðà, ïðîôåñèîíàëèñòè è â ñúùîòî âðåìå ñëåä êàòî îòñúñòâàõ äâà ìåñåöà îò òðåíèíã ïðîãðàìàòà, ìè áåøå ìíîãî èíòåðåñíî äà ñå ñðåùíà ñ õîðà35
Çà òàíöîâèÿ öåíòúð ñè ïðåäñòàâÿõ, ÷å ðåçóëòàòúò ùå äîéäå ïî-êúñíî, çàùîòî â ìîìåíòà, â êîéòî ñòàðòèðàõìå, èçïèòâàõìå ìíîãî ãîëåìè òðóäíîñòè. Æèâêî Æåëÿçêîâ: Âúïðåêè ÷å ñúì ñè ïðåäñòàâÿë êàêâî èñêàì ñëåä äâå èëè òðè ãîäèíè, ñåãà êàòî ìè çàäàâàø òîçè âúïðîñ, ñå çàïèòàõ äàëè ñúì ùàñòëèâ îò òîâà, êîåòî ñìå íàïðàâèëè ïðåç òåçè ãîäèíè. È îòãîâîðúò å àáñîëþòíî Äà ! È íå ñúæàëÿâàì çà âñè÷êè òðóäíîñòè. Ìåí ëè÷íî ñà ìå ïðåäèçâèêàëè äà áúäà ïî-ñìåë è ðåøèòåëåí.
ëè÷åí àðõèâ
òà â íåÿ. Íî êàòî öÿëî äèíàìèêàòà å íàé-âàæíà çà ìåí. Ðóìÿíà Íèêîëîâà: Äåñåò ãîäèíè îò íà÷àëîòî íà êîìïàíèÿòà è òðè ãîäèíè ñëåä ñòàðòèðàíåòî íà òàíöîâèÿ öåíòúð òàêà ëè ñè ïðåäñòàâÿõòå ñåáå ñè è ïðîåêòà âè â íà÷àëîòî? Àòàíàñ Ìàåâ: Êîãàòî ñòàðòèðàõìå ïðåç 2002 ã., àç ñè ïðåäñòàâÿõ, ÷å íåùàòà ùå ñå ðàçâèÿò ìíîãî ïî-ñêîðîòå÷íî è ùå óñïååì ìèãíîâåíî. Ïðîöåñúò îòíå äåñåò ãîäèíè. Òå ìèíàõà áúðçî, çàùîòî áÿõà èçïúëíåíè ñ ìíîãî õóáàâè ìîìåíòè è ñ ìíîãî òðóäíîñòè.
Ðåïåòèöèÿ â Äåðèäà Äåíñ Öåíòúð
36