dendriet 2016 nr 2 jaargang 15

Afgiftekantoor Gent X - P109327

Driemaandelijks ledentijdschrift van Natuurpunt Denderstreek april | mei | juni 2016

Retouradres: Dr. Haekstraat 37, 9200 Grembergen

1 mei

Lente drink

Steeds minder zwaluwen maken de lente Ook jij kan ze helpen

Boommarters

verkennen Denderstreek

Natuurpunt Denderstreek

Iedereen de kans geven om zich in te zetten voor onze natuur en landschappen door studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Open, ongebonden en ruimdenkend. Daar staat Natuurpunt voor.

www.natuurpunt.be A www.denderstreek.waarnemingen.be A issuu.com/dendriet

INHOUD

AFDELINGEN Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be facebook: Natuurpunt groot Aalst

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be www.natuurpuntdendermonding.be facebook: Natuurpunt Dendermonding

Haaltert

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 facebook: Natuurpunt Haaltert

Affligem-Liedekerke

Kern Affligem Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be Kern Liedekerke Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Erpe-Mere

Ilona Blondeel - 0487 10 79 54 ilona_blondeel@hotmail.com facebook: Natuurpunt Erpe-Mere

Boven-Dender

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt-boven-dender.be

Lede

Peter De Craecker – 0473 95 40 06 nplede@gmail.com facebook: Natuurpunt Lede

Ninove

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be www.natuurpunt.be/ninove facebook: Natuurpunt Ninove

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Diemer Vercayie 0499 14 73 60 diemervercayie@gmail.com

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be / www.zwamvlok.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek

Plantenwerkgroep Allium

Werkgroep invertebraten WID

Vogelwerkgroep Cinerea

Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be users.telenet.be/WID

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be dhost.info/cinerea

NATUURPROJECTEN Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rek-nr: BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf e 40 zijn fiscaal aftrekbaar.

Beneden-Dender te Gijzegem/ Herdersem/Mespelare/Wieze/ Denderbelle - 4004 Daan Stemgée – 0476 600 595 daan.stemgee@telenet.be www.beneden-dender.be Beverbeekvallei te Aspelare/ Nederhasselt/Outer – 6241 Frederik De Coster 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com Brede Schoren en Konkelschor te Berlare - 6616 Stefaan Thibau - 052 42 69 72

‘t Groot Schoor te Grembergen - 6603 Tarcy Verstraeten - 052 21 11 11 Heidemeersen te Berlare - 6644 Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123 Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

www.honegem.be

Keelman te Denderhoutem - 6178

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34 facebook: Natuurpunt Haaltert

Kortelake te Overboelare - 6655

Dendervallei te Ninove - 6099

Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149

Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34

Everbeekse bossen - 6210 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.van.den.berge@telenet.be Geelstervallei te Lede/Erondegem - 6657 Peter De Craecker – 0473 95 40 06 peter.de.craecker@telenet.be Gemene Meers te Idegem - 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be

2 dendriet

Molenbeekmeersen te Denderleeuw/ Okegem - 6646 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Dirk Van den Bossche - 052 42 49 60 Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

april/mei/juni 2016

Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.x.hilde@gmail.com Rietbeemd te Moerbeke/ Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623 Bart Dierickx - 052 21 03 81 bartdierickx@skynet.be Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Georges Jacobs - 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.de.tre@telenet.be Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

4 Zwaluwen 9 Lentedrinkwandeling 10 Boommarters 13 Denderkalender 15 Vossenwegel-wandelkaart 20 Magnuspoel 22 Plantencursus 23 Grooten Beerenvoet 26 Neushoornkever 28 Reuzen in de regio

dendriet Dendriet is het blad voor de leden van negen afdelingen en zes studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek.

Meer weten? Contacteer de contactpersoon van jouw afdeling of een werkgroep.

Opmerkingen, aanmoedigingen, verhalen en foto’s? Stuur ze naar dendriet@telenet.be V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Gedrukt bij Druk in de Weer op 100% kringlooppapier met vegetale inkten.

Redactieraad Wouter Mertens – hoofdredacteur Han Lagring – redactiesecretaris Wim Van Grieken – denderkalender Wilfried Veldeman – lay-out Marc Symoens – corrector Mikol De Decker – adresbeheer Daan Stemgée – productie & publ.

Koen Steenhoudt, Rik De Baere, Erik De Block, Dirk De Mesel, Bruno De Bruyn, Ilona Blondeel, Bob Lambrechts, Peter Van Acker

Werkten ook mee aan dit nr: Dirk De Vis, Wouter Faveyts, Stefan Kestens, Diemer Vercayie Foto cover: Fonny Schoeters

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt van buiten de Denderstreek kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van e 10 op rek-nr IBAN BE77 6135 0283 0042 van Dendriet, Kruyenberg 39, 9290 Berlare, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Robuust natuurgenot Anderhalve graad warmer. Dat is de niet-bindende grens die de Parijse klimaattop eind december uit de brand wist te slepen. Deze afspraak over het limiteren van de klimaatopwarming tot 1,5 °C is belangrijk omdat ze duidelijk maakt dat de bindende grens van 2 °C opwarming een absolute grens is. De spreekwoordelijke stok achter de deur dus! Om dit te kunnen realiseren zullen snelle en diepe veranderingen nodig zijn. Europa kan zich hier als instituut herijken door een level playing field te maken voor de bedrijven, zowel in de landbouw als in onze industrie. Als we er binnen Europa al niet in slagen om valse concurrentie door uiteenlopende klimaatverbintenissen uit te schakelen, dan lukt het zeker niet op wereldschaal. Een belangrijke testcase dus, het komende decennium!

Hierbij zullen we ook keuzes moeten maken voor een andersoortige economie. We hebben de voorbije decennia vooral milieuwinsten weten te boeken door onze efficiëntie te verhogen. Die redenering zit momenteel op het einde van zijn rek.

Tegen 2050 zal in het huidige tempo de wereldeconomie verdrievoudigd zijn, zal er 170 procent meer middenklasse zijn en zal de bevolking met 45 procent toenemen, met vooral een immense groei in Afrika (niet Azië).

Deze groei zal onze terrestrische biodiversiteit op soortniveau wereldwijd met 10 procent en in Europa met 24 procent doen afnemen!

Dichtbevolkte regio’s als Vlaanderen zullen hier nog slechter op scoren. Nog minder rooskleuring dan op soortniveau wordt het op habitatniveau. Op ecosysteemniveau ziet de toekomst er al helemaal zwart uit...

Dit alles zeg ik niet, ook Natuurpunt niet, maar wereldwijd gerenommeerde instituten zoals de Verenigde Naties en het Europees Milieuagentschap. Voldoende robuuste stukken natuur moeten de kwetsbaarheid van ons ecosysteem ten opzichte van de steeds fragieler wordende milieu- en ruimtekwaltieit weten op te vangen. We zijn dan ook blij dat minister Schauvliege in november de uitbreidingen van de erkenning van de Heidemeersen

en Honegem en in december de erkenning van 15 ha Beverbeekvallei in Ninove en van de Geelstervallei in Erpe-Mere, Lede en Sint-Lievens-Houtem goedkeurde; voor deze natuurgebieden worden er voortaan middelen vrijgemaakt voor het natuurbeheer. Een opsteker voor onze lokale ploegen van gemotiveerde medewerkers; proficiat! We zijn ook van plan om hier de komende jaren blijvend werk van te maken.

Ook jij kan individueel verschil maken.

Bijvoorbeeld door in je eigen omgeving nieuwe kansen te creëren voor zwaluwen. We besteden in dit nummer bijzondere aandacht aan deze diertjes, die net dezer dagen aan het toekomen zijn en het begrip elegantie in het luchtruim weer concrete invulling geven. Maak je eigen lokale gemeentebestuur duidelijk dat ook zij het verschil kunnen maken door mee robuuste natuur te creëren. Denk maar aan de gemeente Ninove, die 10 procent van de lokale natuuraankopen door Natuurpunt subsidieert.

Wie volgt? Rik De Baere toont in dit nummer aan hoe een gemeente ook op soortniveau het verschil kan maken, bij voorbeeld door een zwaluwvriendelijk beleid.

Vergeet bij dit alles, beste mensen, ook niet te genieten! Trek er op uit, de lente wenkt. Ga pootafdrukken van de boommarter zoeken in het Kravaalbos (artikel Diemer Vercayie), ontdek de bijzondere meerwaarde van plasdraszones voor doortrekkende waadvogels.

Het artikel over de Grooten Beerenvoet van Stefan Kestens geeft je alvast een concrete tip waar je zo’n hotspot kan vinden. Geniet ook van het detail. Geluk ligt vaak in kleine dingen.

We hopen dat dit tijdschrift je kriebels geeft om de wandelschoenen aan te trekken.

We verwelkomen je alvast zeer graag op onze lentedrink of tijdens een van onze vele voorjaarsactiviteiten. Want is kennis van wat er in de natuur gebeurt en respect ervoor net geen voorwaarde om er vat op te krijgen? Niet toevallig lezen we in het woord begrip ook het woord ‘grip’.

Wouter Mertens april/mei/juni 2016

dendriet 3

Zwaluwen frivole

wereldreizigers in

© Vilda - Yves Adams

moeilijkheden !

Vogels die de nabijheid van de mens opzoeken en zich sympathiek gedragen, hebben meestal een streepje voor. Dat geldt ook voor zwaluwen. Een korte kennismaking met deze vinnige luchtacrobaten, die ook onze Denderstreek opzoeken om er te broeden.

Drie soorten in de regio.

Of vier?

In ons land komen drie soorten zwaluwen voor: boerenzwaluw, huiszwaluw en oeverzwaluw. Daarnaast is er nog de gierzwaluw. Die wordt ook een ‘zwaluw’ genoemd, gezien zijn gelijkaardige levenswijze aan de andere drie soorten, maar behoort eigenlijk tot een compleet andere vogelfamilie en is niet eens een zangvogel.

Van de drie ‘echte’ zwaluwen komt de oeverzwaluw in de Denderstreek tegenwoordig alleen als doortrekker voor.

Hier focussen we ons op de

4 dendriet

april/mei/juni 2016

boerenzwaluw en de huiszwaluw, die in onze regio ook als broedvogel voorkomen.

Boerenzwaluw

De boerenzwaluw is de bekendste van de twee. Met een lengte van 17-22 cm is het maar een klein vogeltje, maar zijn luidruchtige levenswijze in de lucht zorgt ervoor dat hij goed opvalt. Kenmerkend zijn de lange buitenste staartpennen, die de boerenzwaluw zijn kenmerkende diepe gevorkte staart geven. Deze staartpennen zijn het langst bij volwassen mannetjes en het kortst bij

jonge vogels; volwassen vrouwtjes zitten er qua staartlengte ergens tussenin. Er bestaan weinig betere vliegenvangers dan boerenzwaluwen: een koppeltje met jongen vangt naar schatting circa 50.000 insecten per week!

De boerenzwaluw is een soort die sterk op mensen is aangewezen om te broeden. Vooral stallen van boerderijen hebben een sterke aantrekkingskracht.

Onderzoek heeft uitgewezen dat ze een voorkeur hebben voor stallen waar vee in huist, liefst runderen. Dat mag zelfs een donkere stal zijn, waar-

voor ze enkele andere ruimtes moeten doorkruisen. Een grote opening hebben ze niet nodig; net genoeg ruimte om een zwaluwlijfje door te krijgen volstaat. Hun nest is een kuipje van een massa tegen elkaar geplakte modderballetjes.

Voor dit bouwmateriaal zijn ze afhankelijk van plassen en modderpoeltjes in de buurt van de nestplaats. Ze broeden vaak in kleine losse kolonies, waarbij meerdere koppels dicht bij elkaar broeden. Elk jaar brengen ze twee of zelfs drie nesten jongen groot. Boerenzwaluwen zijn trekvogels. De wintermaanden brengen ze door in Sub-Sahara-Afrika. In het voorjaar zijn ze terug; de eerste vanaf half maart, het merendeel in april. Je moet er maar eens bij stil staan wat een geweldige prestatie dit is voor een vogeltje van amper 20 gram. Op de koop toe weten ze dan nog elk jaar hun zelfde nestje terug te vinden; het zijn immers plaatstrouwe diertjes.

Huiszwaluwen zijn sterk afhankelijk van menselijke constructies om te broeden.

Het bolvormige nest zit onder overhangende randen van gebouwen, meestal dakgoten, maar vaak ook in grote inrijpoorten van boerderijen. Voor de bouw van het nest gebruiken ze modderballetjes, netjes tegen elkaar geplakt. Veel meer dan de boerenzwaluw is de huiszwaluw een echte koloniebroeder. Ze bouwen het ene nest naast het ander, van enkele tot vele tientallen per kolonie. Ook huiszwaluwen zijn trekvogels. Ze komen in hun West-Europese broedgebieden aan in april-mei, brengen hier 2 tot 3 broedsels groot en vertrekken opnieuw in september.

Vliegende insecteneters

Zowel boerenzwaluw als huiszwaluw leven van kleine insecten die in de vlucht worden gevangen. Daarom kan de vlieghoogte aanzienlijk

variëren. Bij vochtig weer vliegen insecten laag bij de grond, bij goed weer hoog in de lucht, en zwaluwen passen hun jachttechniek daaraan aan. Daarom ziet men ze bij regenachtig weer laag over akkers en weiden vliegen.

In de problemen…

Beide soorten gaan de jongste decennia sterk achteruit in ons land. Onderzoek heeft aangetoond dat het aantal boerenzwaluwen in Vlaanderen rond de eeuwwisseling met 80% is afgenomen sinds de jaren ’70. In absolute cijfers ging het om een daling van 100.000 à 150.000 naar 20.000 à 30.000 paren. Voor de huiszwaluw bedroeg de afname minstens 75%, van circa 40.000 naar ongeveer 10.000 paren. Hoewel niet gestaafd door gelijkaardig onderzoek, is de situatie sindsdien langzaamaan blijven verslechteren. Hoewel beide soorten ook elders in Europa

Huiszwaluwen zijn kleiner dan boerenzwaluwen. Ze meten 12-15 cm en hebben een duidelijk kortere, minder diep gevorkte staart. De opvallende witte vlek tussen de rug en de staart is een goed kenmerk om hen te onderscheiden van boerenzwaluwen. Hun vlucht is meer fladderend dan die van boerenzwaluw, bijna vleermuisachtig. Huiszwaluwen hebben een raspende roep, duidelijk anders dan de scherpe heldere kreten van boerenzwaluwen. Ze jagen meestal ook op grotere hoogte. Huiszwaluwen verorberen enorme hoeveelheden insecten: een koppel en zijn jongen slaan per broedseizoen naar schatting 5 miljoen insecten achterover.

© Vilda - Rollin Verlinde

Huiszwaluw

 Huiszwaluw april/mei/juni 2016

dendriet 5

afnemen, hebben we de twijfelachtige eer dat het hier om de sterkste dalingen van heel het continent gaat.

Er zijn meerdere oorzaken voor deze catastrofale achteruitgang. De voornaamste is de algemene degradatie van ons landschap: industrialisering, sterke intensivering van de landbouw, urbanisatie, enzovoort; hierdoor zijn de aantallen insecten – het voedsel van de zwaluwen – enorm afgenomen. Zwaluwen hebben nochtans een pak insecten nodig in de loop van een broedseizoen. Ons landschap is zo verarmd dat het simpelweg niet genoeg meer te bieden heeft. Meer rechtstreeks is ook de afname van geschikte nestplaatsen nefast. Steeds minder

actieve boerderijen waar de vogels terecht kunnen, stallen die worden afgesloten voor boerenzwaluwen, gevels die worden gerenoveerd en daarom niet langer geschikt zijn voor huiszwaluwen. Op de koop toe gebeurt het ook nog steeds dat nesten van huiszwaluwen worden afgestoten van gevels, hoewel dit wettelijk verboden is. Men kan het niet hebben dat enkele dappere wereldreizigertjes een stapeltje uitwerpselen achterlaten onder hun nest.

… ook in de Denderstreek

Ook in onze streek zijn zwaluwen niet ontsnapt aan deze neerwaartse spiraal.

De afname kan niet goed in

cijfers worden uitgedrukt, gezien het gebrek aan goede lange telreeksen. Op basis van beschikbaar cijfermateriaal en losse waarnemingen staat het echter buiten kijf dat boerenzwaluwen en huiszwaluwen hier eveneens sterk zijn achteruitgegaan.

De huidige en verder degraderende staat van ons landschap laat ook niet verhopen dat de ‘goede oude tijd’ snel zal terugkeren. Maar laten we toch hopen dat er ook in de toekomst nog genoeg zwaluwen zijn die de weg naar onze contreien zullen vinden, zodat we kunnen blijven genieten van deze fantastische trekvogeltjes.

Wouter Faveyts

Gemeenten

Frederik De Coster

in de bres voor zwaluwen Na een lange winter keer je in de lente huiswaarts en... je huis is verdwenen. Meer nog: het blijkt onmogelijk om op dezelfde plaats opnieuw te beginnen. De ontreddering is enorm, wat nu? Het overkomt gier-, huis- en boerenzwaluwen zo vaak, dat mede daardoor hun populaties de laatste 30 jaar drastisch achteruitgingen.

Gelukkig zijn ook de lokale besturen in actie geschoten om dat tij te keren.

Wie nestplaatsen kent van zwaluwen, kan die best registreren op de website www. waarnemingen.be. Op basis daarvan kunnen we vanuit Natuurpunt deze kolonies opvolgen en indien nodig hun bescherming helpen verzekeren.

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) is op zoek naar vrijwilligers die de huiszwaluwkolonies in Aalst in kaart willen brengen. “Elke vrijwilliger gaat op eigen tempo binnen een deelgebied op stap in juni of juli. Doel is om bewoonde zwaluwnesten te lokaliseren en op te lijsten”, verduidelijkt projectverantwoordelijke Julie Decuyper (RLSD).

“Het totaalbeeld zal ons helpen om doelgericht actie te ondernemen in Aalst.”

Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Julie via julie@rlsd.be of 052 33 89 19. Meer info vind je op de website www.rlsd.be.

Kunstnestjes: wel of niet?

Kunstnesten ophangen is zo’n voorbeeld van een doelgerichte actie. “Die besparen zwaluwen in het voorjaar een pak energie en tijd, waardoor ze meerdere legsels kunnen grootbrengen. Bovendien maken kunstnesten het mogelijk te broeden op plaatsen waar zwaluwen hun geliefkoosde bouwingrediënt niet vinden: modder. Toch hebben kunstnesten niet overal nut.

Bij huiszwaluwen bijvoor-

beeld hebben ze enkel zin in de onmiddellijke omgeving van bestaande kolonies én als de gevel waartegen ze worden aangebracht aan bepaalde voorwaarden voldoet. Een dakrand of dakgoot die uitsteekt is een van de vereisten”.

Bij renovaties verdwijnen die uitstekende dakranden echter steeds vaker, net als open stallen en oude stadswoningen.

“Dat is slecht nieuws voor huiszwaluwen, boerenzwaluwen en gierzwaluwen”, zegt

Frederik De Coster

Wie helpt huiszwaluwkolonies in kaart brengen?

Julie. “Het zijn honkvaste vogels die jaar na jaar naar dezelfde nestlocatie terugkeren. Is die verwijderd of ongeschikt geworden, dan kost het hen veel moeite om een nieuwe stek te vinden.

Dat heeft een grote weerslag op hun kolonies”.

Ontvang een premie voor zwaluwnesten

Kiezen huiszwaluwen jouw gevel of boerenzwaluwen jouw stal als broedplaats, dan is dat dus fantastisch nieuws. Verschillende steden en gemeenten in onze Denderstreek geven de betrokken eigenaars een steuntje in de rug.

De stad Ninove subsidieert al enkele jaren het in stand houden van de nesten, varië-

8 dendriet

april/mei/juni 2016

rend van 10 euro voor het in stand houden van één nest tot 50 euro voor een zwaluwkolonie van meer dan 5 nesten.

Er gelden wel enkele eenvoudige voorwaarden zoals geen gebruik van chemische insectenbestrijders of lakverven in de onmiddellijke omgeving van de zwaluwnesten, het sparen van de oude nesten voor drie jaar en het vrijhouden van de aanvliegroutes.

Uit de controlegegevens van de laatste jaren blijkt trouwens dat de grotere kolonies huiszwaluwen het vrij goed doen in Ninove.

Meer info krijg je bij de Dienst leefmilieu: bel 054 31 32 67 of stuur een mailtje naar leefmilieu@ninove.be Als dank voor je gastvrijheid beloont ook het stadsbestuur

van Aalst je voortaan met een jaarlijkse toelage van 25 tot 65 euro, afhankelijk van het aantal bezette zwaluwnesten.

Een aanvraag indienen voor zo’n ‘zwaluwsubsidie’ kan tussen 15 mei en 15 juni.

In de zomer volgt dan een controlebezoekje aan je zwaluwnesten. Hiervoor is de stad Aalst op zoek naar enkele sociale vogels. Hou je ervan op pad te gaan in je buurt, kennis te maken met nieuwe mensen en je in te zetten voor bedreigde zwaluwsoorten? Contacteer dan de Dienst Economie en Landbouw (Werf 9, 9300 Aalst) door te bellen naar 053 72 34 36 of te mailen naar landbouw@aalst.be.

Rik De Baere

LENTEDRINKWANDELING ag

zond

i

1 me

Beneden-Dender

Gratis wandeling en Lentedrink aangeboden door Natuurpunt 10u A Wiezebrug tussen Gijzegem en Wieze A Disgenaatdreef Herdersem INFO A www.beneden-dender.be A Daan Stemgée A 0476 600 595

Foto’s: Daan Stemgée en VildaPhoto

Steun team Denderend ten voordele van Beneden-Dender zondag 5 juni spaghettislag, Gildenhuis, Grembergen www.expeditienatuurpunt.be 200 km afzien voor het goede doel Team Denderend : Sarah, Jolente, Renée en Tessa

Boommarters

verkennen Denderstreek Met behulp van cameravallen werden boommarters ontdekt in het Kravaalbos in Aalst. Een opmerkelijke vondst, want je komt niet snel een boommarter tegen in zulke relatief kleine bossen. Een opsteker is het hoe dan ook! Wie helpt mee om de andere bossen in de Denderstreek te inventariseren?

In de val

Op 11 september 2015 maakte de cameraval van Timo Van der Veken opnames van een boommarter in het Kravaalbos in Meldert (Aalst). Timo, Aalstenaar en student biologie aan de UGent, stelde de camera op in het kader van zijn opleiding tot natuurgids. “Het doel was om een vos en bunzing te kunnen vaststellen, maar ik had nooit verwacht boommarters te ontdekken in het Kravaalbos,” zegt Timo.

Hij nam contact op met specialisten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), en met een verbeterde opstelling konden

in het najaar nog meer opnames gemaakt worden van minstens twee individuen.

Een vondst van boommarters in een bos van 80 ha groot is toch wel opmerkelijk. “De recente vondsten van boommarters op tal van plaatsen in de bosrijke Kempen zijn intussen voor de hand liggend, maar de aanwezigheid van boommarters in relatief kleine en geïsoleerde bossen in West- en Oost-Vlaanderen is dat veel minder. Het lijkt er steeds meer op dat boommarters bezig zijn aan een opmerkelijke comeback en zich daarbij niet meer beperken tot grote bosgebieden”, zegt onderzoeker Jan Gouwy van het INBO.

Ga op fotoshoot!

Dat klinkt als een oproep! Wel ja, heb je een cameraval, laat hem dan niet in de kast liggen, maar plaats hem in een door Natuurpunt beheerd gebied in de Denderstreek!

Cameravallen zijn de beste manier om de aanwezigheid van middelgrote en grote zoogdieren te ontdekken. Sommige Natuurpuntafdelingen, zoals die van Aalst, hebben hun eigen cameravallen, die kunnen uitgeleend worden, maar je kunt er ook een aanschaffen (met ledenkorting of afdelingskorting) via de Natuurpuntwinkel (winkel.natuurpunt.be). Sinds januari 2016 kun je trouwens ook cameravallen (en andere zaken) uitlenen (en aanbieden) via de uitleendienst van Natuurpunt: natuurpunt.sharetribe.com.

Timo Van der Veken

Zag ik nu een steenmarter of een boommarter?

 Boommarter in cameraval in Meldert

10 dendriet

april/mei/juni 2016

Omdat het onderscheid tussen boommarter en steenmarter – zeker op zwart-witbeelden – niet altijd eenvoudig is, geven we hier nog even de belangrijkste kenmerken mee.

Š Vilda - Yves Adams

Natuurpunt Zoogdierenwerkgroep Vlaanderen

INFO

Š Vilda - Yves Adams

Vergeet niet je waarnemingen van marters of andere dieren in te voeren op www.waarnemingen.be. De validatoren van de website kunnen je helpen bij de determinatie. Zo brengen we samen de verspreiding van de natuur in de Denderstreek in kaart!

5 Steenmarter 3 Boommarter

Diemer Vercayie www.zoogdierenwerkgroep.be

april/mei/juni 2016

dendriet 11

Hernieuwbare energie voor uw bedrijf Haalbaarheidsstudies en advies inzake biomassa, zonne-energie en windenergie voor bedrijven (ook KMO’s) Zero Emission Solutions bvba Frits De Wolfkaai 8/24, 9300 Aalst Tel +32 (0)53 41 66 66 Fax +32 (0)53 41 66 00 www.zeroemissionsolutions.com

Gear for Adventure

Geniet méér in de natuur...

met het juiste materiaal van bij Trekking

P Gore-tex jassen Windstoppers P

Thermische t-shirts P Waterdichte schoenen P Verrekijker P an Rugzak P oon v t r e v op GPS P rpunt orting -5% k aart Natuu lidk

600m2 vol gespecialiseerde uitrusting

Uw partner in advies & opleiding Leopolddreef 54

9290 Berlare

Kwaliteitzorg

ISO 9001 - EFQM

Milieumanagement Veiligheid & Gezondheid Energie & CO2

ISO 14001 - EMAS VCA – OHSAS 18001

ISO 50001 – CO2 Prestatieladder

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ISO 26000 Interim Management Inspectie & Labo

ISO 17020 – ISO 17025

www.cryus.be info@cryus.be 0472/70.20.00

Oude Gentbaan 255 - 9300 Aalst 053 705 222 info@trek-king.be - www.trek-king.be

DENDERKALENDER 

uur van vertrek



plaats van afspraak

 



bijzonderheid

toelichting



contactpersoon

gids



zeker meebrengen

zondag 3 april Dauwwandeling in het Kluisbos

afd. Affligem-Liedekerke

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen e 1 (e 2 per gezin), tenzij expliciet anders vermeld.

Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (e o,o7 per km/persoon).

en vogels die net terug zijn uit het

verre zuiden.  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag 10 april

 7:00 - 9:00

 Kluiskapel te Hekelgem/Erembodegem

Voorjaar in het Raspaillebos

 Wandeling voor vroege vogels met

aansluitend ontbijt. Prijs €6.  Vooraf inschrijven  Wim Van Grieken – 053 77 70 06 wvangrieken@telenet.be

zondag 3 april Lentedrinkwandeling in Beneden-Dender

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Wiezebrug, Disgenaatdreef, Herdersem  We wandelen door de meersen van

Beneden-Dender en bezoeken de

nieuwe poelen op zoek naar amfibieën.

Gratis frisse lentedrink aangeboden

ism. de stad Aalst.  Daan Stemgée – 0476 60 05 95 daan.stemgee@telenet.be

afd. Boven-Dender

 14:00 - 17:00

 De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge

 De lente kleurt het Raspaillebos wit,

geel en blauw. Bosanemoon,

speenkruid, slanke sleutelbloem

en de eerste wilde hyacinten staan

volop in bloei. Maar ook zeldzamere

soorten als goudveil, eenbes, paarse

schubwortel en schedegeelster zijn te zien.  Na de wandeling is iedereen welkom

op de pannenkoekenslag van JNM in

de parochiezaal van Grimminge  Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57 koen.x.hilde@gmail.com

zondag 3 april Paashaas en paaseieren

afd. Lede

 14:00 - 17:00

 Parking Taverne Wijmenier,

Ledezijdestraat 74, Impe

 Paashaas en paaseieren.  Yvette Saerens – 0473 95 40 06 nplede@gmail.com  Laarzen bij of na regen

zondag 10 april

 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst  Inventarisatie Km Hok E4 11 23

Affligem (Hekelgem-Teralfene-Essene)/

Hof te Blakmeers.  Peter Tolleneer – 0478 40 83 28 allium@belgacom.net  Laarzen, flora, vergrootglas

zondag 10 april Net terug uit Afrika

afd. Erpe-Mere

 9:30 - 12:00

 Hof Ter Vaerent, Keiberg 71, grens Erpe/Lede  Ochtendwandeling door de Honegem

met oor voor gevederde blijvers

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Hof te Putte, Putstraat 161, Meldert

 Het Kravaalbos kleurt nu blauw van

de boshyancinten, met een koor van

zangvogels op de achtergrond.

De Groenen Ajoin 2016 gaat mee als gids.  Walter Roggeman  053 779300 – groen@aalst.be

zondag 17 april

zondag 1 mei Lentedrinkwandeling in Beneden-Dender

 14:00 - 17:00

 Kerk, Muiterij, Everbeek-Boven

 Op het moment dat de lentebloeiers

volop in bloei staan en ter gelegenheid

van de recente plaatsing van nieuwe

infoborden, maken we nader kennis

met de natuur- en cultuurwaarden

van de Everbeekse bossen. M.m.v.

Triverius Brakel  koen.van.den.berge@telenet.be

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Wiezebrug, Disgenaatdreef, Herdersem

 We proeven van de lente in

natuurlandschap Beneden-Dender.

We gaan op bezoek bij de imker en

met wat geluk spotten we een ooievaar,

de bever of het oranjetipje. We klinken

achteraf op de lente met een gratis drankje.  Daan Stemgée – 0476 60 05 95 zondag 8 mei

zaterdag 23 april

Natuurstudie wilde flora

Natuurstudie wilde flora

Plantenwerkgroep Allium

zondag 1 mei Lentewandeling in het Kravaalbos

Lentebloeiers en erfgoed in de Everbeekse Bossen

afd. Boven-Dender

Natuurstudie wilde flora

 8:30 - 12:00

Erembodegem  We beluisteren het concert van de

zangvogels waarvan vele nog maar

pas terug zijn van hun verre trek.

Daarna bieden we een hartig

ontbijt aan.  Peter Luyten – 0485 50 38 04 peter.luyten6@telenet.be  Inschrijven vooraf, bijdrage €5

Plantenwerkgroep Allium

Plantenwerkgroep Allium

 9:00 - 17:00

 8:30 - 12:00

 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst  Inventarisatie Km Hok E4 11 11

Aalst (Erembodegem) Affligem

(Hekelgem)/ Ten Bos. Dagtocht in

samenwerking met de Nationale

Werkgroep Botanie.  Peter Tolleneer – 0478 40 83 28 allium@belgacom.net  Laarzen, flora, vergrootglas, picknick

zondag 24 april Ontbijtwandeling in de Gerstjens

afd. Aalst

 6:00 - 10:00

 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12,

 Parking stedelijke begraafplaats, Leo De Bethunelaan, Aalst

 Inventarisatie Km Hok E4 11 14

Affligem (Hekelgem-Teralfene)/

Herberg Lindenhoeve.  Peter Tolleneer – 0478 40 83 28 allium@belgacom.net  Laarzen, flora, vergrootglas

zondag 8 mei Den Draak van de Turfput

afd. Erpe-Mere

 9:30 - 12:00  Hof Ter Vaerent, Keiberg 71, grens Erpe/Lede  Een kijkje in de leefwereld van onze april/mei/juni 2016

dendriet 13

kamsalamander en andere gladde

gluiperds in onze poelen.  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag 8 mei Gezinswandeling in de Heidemeersen



luisteren naar matkop en wielewaal.

Dit door het Agentschap voor Natuur en Bos beheerde gebied heeft echter nog meer te bieden.

Wouter Faveyts – 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

afd. Dendermonding

zondag 22 mei

 14:00 - 17:30

Vroege ochtend in de Sint-Onolfspolder

 Basisschool Ten Berge,

afd. Dendermonding

Galgenbergstraat 39, Berlare

 Wandeling met aandacht voor flora

en fauna. We bezoeken de twee nog

resterende rivierduinen: ’t Stampkot

en de ‘Hoge berg’, met zijn

voorjaarsflora van o.a. meiklokje,

dalkruid, salomonszegel, gevlekte

aronskelk, en het Sigma-gebied Paardeweide.  Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

 7:30

 Samenkomst aan de Tijsluis aan monding Nieuwe Dender, kant van Appels (tussen Maaistraat en Sint- Onolfsdijk)  Ochtendwandeling met speciale

aandacht voor de vogels.  Bart Dierickx – 052 21 03 81 bartdierickx@skynet.be

zondag 22 mei Natuurstudie wilde flora

Landschapswandeling Voorde-Aspelare

 14:00 - 17:00

Plantenwerkgroep Allium

 8:30 – 12:00

 Parking stedelijke begraafplaats,

 Hoek Kleine Molenweg/

 Inventarisatie Km Hok D4 51 33

Brakelsesteenweg, Voorde Landschapswandeling omgeving Voorde-Aspelare met oog en oor voor alle natuurpracht.  Hendrik Neuckermans  Wouter Mertens – 0495 68 89 33

wouter.mertens@natuurpuntninove.be  Laarzen

Leo De Bethunelaan, Aalst

Aalst (Erembodegem) Affligem

(Hekelgem)/ Mazits  Peter Tolleneer – 0478 40 83 28 allium@belgacom.net  Laarzen, flora, vergrootglas

woensdag 11 mei Vogelinventarisatie Beverbeekvallei, deel Nederhasselt

afd. Lede

 13:45 - 17:30

 Parking Taverne Wijmenier,

 19:00 - 22;00

 Kerk van Nederhasselt

Ledezijdestraat 74, Impe

 Inwandeling van het nieuwe

 Zangvogelinventarisatie in ons erkend

reservaatproject, o.a. aan de hand van vogelzang.  Wouter Mertens – 0496 68 89 33

wouter.mertens@natuurpuntninove.be  Verrekijker, vogelgids en laarzen

 Peter De Craecker

 Sint-Antoonshoeve, Boureng 57, Deux-Acren  Godfried leidt je rond langs de

mooiste plekjes van de Rietbeemd,

het taalgrensoverschrijdend

natuurreservaat in de vallei van de Mark.  De Rietbeemd – 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com

zondag 15 mei Vroege vogels in de Nuchten

afd. Boven-Dender

 6:00 - 10:30

 Nuchten t.h.v. huisnummer 80, Idegem

 Vogelwerkgroep Cinerea doet ons

14 dendriet

april/mei/juni 2016

 Boembekemolen, Boembeke 18,

Michelbeke of carpooling om 13:30 aan de kerk van Deftinge  De Boembekemolen is één van de vijf

watermolens op de Zwalm en ligt

centraal in het natuurgebied

Middenloop Zwalm, een vrij

gaaf natuur- en cultuurlandschap

in de Zwalmvallei. De wandeling in

het natuurgebied wordt afgesloten met

een bezoek aan de gerestaureerde molen.  Carlos D’Haeseleer – 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@gmail.com

zaterdag 4 juni Loeren noar den toeren

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Esplanadeplein, Aalst

 We observeren door sterke telescopen

de jonge slechtvalken op en rond

de nestkast van de toren van de Sint- Jozefskerk.  Rik De Baere – 0476 88 71 29

Natuurpunt wandelpad.

zondag 29 mei Dag van het park

Lente in de Rietbeemd

afd. Boven-Dender

afd. Boven-Dender

 14:00 - 17:00

zaterdag 4 juni Week van het insect Thema: ‘Ik wil vliegen’

 Yvette Saerens – 0473 95 40 06 nplede@gmail.com  Laarzen bij of na regen

zaterdag 14 mei

 9:00 - 12:00

Middenloop Zwalm en Boembekemolen

zondag 22 mei Openingswandeling Wijmenierpad in de Geelstervallei

afd. Ninove

zondag 29 mei

zondag 8 mei afd. Ninove

insecten. Duurt 40 minuten (start om 14 en om 16 uur)

* zoektocht naar insecten in het park: 15 tot 16 uur

* doorlopend workshop tuinieren en moestuintjes in het park (TuinHier)

* info- en drankenstanden deelnemers.

In samenwerking met gemeente Berlare, Tuinhier, vzw Durme en Oxfam Wereldwinkel.  Dirk De Mesel – 0476 33 10 43

afd. Lede

 10:00 - 12:00





Park rechtover Vijverstraat 10, Lede Kom proeven van de kringlooptuin en het park eromheen.

Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zondag 29 mei “Het park, gelukkig dichtbij”

afd. Dendermonding

 Vanaf 13:30

 Kasteelpark, Dorp 1, Berlare

 Programma:

* tentoonstelling: 2-jaarlijks Berlaars salon (thema licht) in kasteel en stallen door kunstenaars creatief

* interactief muziektheater voor kinderen tot 4 jaar: thema de wondere wereld van mieren en

afd. Dendermonding

 Vanaf 14:00

 Donkoeverpark: voor en naast

museum Donkmeer, Donklaan 123, Berlare (bij regenweer in de festivalhal)  Animatienamiddag met spel en theater

voor kinderen tussen 6 en 12 jaar maar

ook kleine zus en/of broer zijn welkom.

14:00 - 17:00: Gratis insecten-

spelnamiddag in Donkoeverpark

met tal van leuke doe-dingen:

speurtocht naar insecten; zelf

insecten bestuderen onder de

microscoop; knutselworkshops;

slalomparcours, reuzenmemory,

zaklopen, levensloopspel, kleurhoek,

raamschilderen, grimestand, leesnest,...

17:00 - 17:40: gratis animatieshow als

kriebelende afsluiter.

Infostanden met insecten, bijen,

vlinders en waterdiertjes en

drankenstand. In samenwerking met

Uitneembare wandelkaart

Vossenwegel in natuurlandschap Beneden-Dender

De Vossenwegel Dit wandelpad laat je kennis maken met het natuurlandschap van de Beneden-Dender en meer bepaald met de deelgebieden Wiestermeersch en Hannaerden. Je wandelt door een mozaĂŻek van valleibosjes, natte weides en hooilanden, afgeboord met nog vele mooie intacte rijen van knotwilgen. Deze kleine landschapselementen zijn van het grootste belang voor de plaatselijke fauna, die er dankbaar gebruik van maakt als nestgelegenheid of als foerageergebied. Je vindt hier hermelijn, eekhoorn en ree. En uiteraard ook de vos!

In de vroege lente zijn de typische voorjaarsbloeiers in de bosjes prominent aanwezig: slanke sleutelbloem, bosanemoon, gevlekte aronskelk en muskuskruid om de belangrijkste te noemen. In de oude Denderarmen groeit de sierlijke waterviolier. Ook de vogelliefhebbers komen hier zeker aan hun trekken. Buizerd, sperwer en torenvalk zijn er dagelijks waar te nemen. Boven de beken kan je met wat geluk een ijsvogel voorbij zien scheren. Op en langs de Dender vinden naast talrijke meerkoeten ook dodaars, fuut, aalscholver en bergeend een geschikt leefgebied.

Hoogtepunten

De Laerestraat is zonder meer het mooiste stuk van deze wandeling. Deze veldweg,

die ooit de verbinding vormde tussen de kerk van Wieze en de Dender richting kerk van Mespelare, loopt langs een bos dat erkend autochtoon plantsoen herbergt. Je kan hier op zoek gaan naar wegedoorn en tweestijlige meidoorn. De Korfkens liggen ten zuiden van de dorpskern van Denderbelle en vormen een ander hoogtepunt van deze tocht. Het is een landschappelijk bijzonder aantrekkelijk gebied met uitgestrekte weides en verder o.a. een eikenbosje met in de lente een prachtig groot tapijt van bosanemoon. Het stille landschap is hier van een eenvoudige schoonheid.

Praktisch Je kan de lusvormige wandeling starten aan de kerk van Wieze of aan de kerk van Denderbelle.

Daan StemgĂŠe

A Hier staan infopanelen met een plannetje en wat uitleg en je kan er ook vlot parkeren.

A En niet onbelangrijk: er zijn in het dorpscentrum van zowel Wieze als Denderbelle voldoende gelegenheden om de dorst te lessen.

A Jammer genoeg is het traject niet toegankelijk voor rol- stoelgebruikers. Met een solide kinderkoets geraak je er wel door, al moet je je hier en daar een weg banen door enkele zwaardere stukken, vooral na hevige regenval.

A De lus is ca. 7 km. Je kan je traject inkorten, maar je kan ook de lus uitbreiden naar deelgebied Hannaerden.

Voor die volledige tocht heb je ongeveer 11 km voor de boeg.

Kom, ontdek en geniet van het natuurlandschap Beneden-Dender!

Foto vooraan: Brian Roelandt

Natuurpunt Denderstreek

www.beneden-dender.be

zaterdag 4 juni Geneeskrachtige kruiden in de Geelstervallei

afd. Lede

 19:00 - 21:30

 Parking Taverne Wijmenier, Ledezijdestraat 74, Impe  Op stap met een herboriste.  Yvette Saerens – 0473 95 40 06 nplede@gmail.com  Laarzen bij of na regen

Open Eco tuin

afd. Affligem-Liedekerke

Een park in volle glorie

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Hoofdingang Stadspark in Aalst

 Het stadspark, 100 jaar oud, is dankzij

een ecologisch beheer uitgegroeid tot

een natuurpareltje met veel speciale

bomen en wilde orchideeën. Het hoofd

van de Aalsterse groendiensten leidt je rond.  Bart Backaert  053 779300 – groen@aalst.be

zaterdag 11 juni Loeren noar den toeren

afd. Aalst

 10:00 - 12:00

 Esplanadeplein, Aalst

 We observeren door sterke

telescopen de jonge slechtvalken op en

rond de nestkast van de toren van de Sint-Jozefskerk.  Rik De Baere – 0476 88 71 29

zondag 12 juni Natuurontdekkingstocht Lanaye-Plombieres

afd. Ninove

 7:30 - 20:00

 Parking Brantano, Ring-Oost Ninove

 Dagexcursie op zoek naar de specifieke

fauna en flora van kalkgraslanden en zinkflora.  De verplaatsing is een eind rijden

(2 uur), vervoer via carpoolsysteem!  Frederik De Coster – 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com  Verrekijker, laarzen, planten- en

vlindergidsen. Lunchpakket niet vergeten!

zondag 12 juni Nu het gras 2 kontjes hoog staat

afd. Erpe-Mere

 09:30 – 12:00

 Hof Ter Vaerent, Keiberg 71, grens Erpe/Lede  Aandacht voor de flora met in het

bijzonder de grassoorten tijdens een

ochtendwandeling door de Honegem.  Peter D’Hondt – 0477 88 97 46

zaterdag 16 april

 10:00 - 18:00

Praktijkles cursus voorjaarsbloeiers

 Boerenkrijglaan 48, Liedekerke

 Erik De Block stelt zijn ecologische tuin

open. Je komt toch ook mee genieten?  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 19 juni

zondag 5 juni

CURSUS

zaterdag 18 en zondag 19 juni

gemeente Berlare en vzw Durme.  Dienst citymarketing – 09 342 92 40 citymarketing@berlare.be

Steengroeven in Lessen

afd. Boven-Dender

 14:00 - 17:00

 Station, Rue René Magritte, Lessines

afd. Ninove

 9:00 - 12:00

 Kapel van Bevingen

 Praktijkles voor de cursisten



 We wandelen langs de steengroeven



van Lessen en bestuderen de geologie en de fauna en flora van de streek.

We bezoeken ook een opgevulde groeve die stilaan uitgroeit tot een prachtig natuurreservaat.

Willem Boonen – 0479 09 80 37 willem.boonen@skynet.be

zaterdag 25 juni Mossen- en lichenenexcursie

afd. Erpe-Mere.

 9:15 - 17:00

 GAC, Oudenaardsesteenweg 458, Erpe-Mere  De Vlaamse werkgroep voor

bryologie en lichenologie (VWBL)

houdt een excursie op de terreinen van

het GAC en in het Blauwbos - Den

Dotter ter inventarisatie van mossen

en korstmossen. Geïnteresseerden

zijn welkom en een lichte vorming

voor de leken behoort tot het programma.  Dries Van den Broeck en Dirk De Beer  Jan Vindevoghel – 0498 11 81 37  Voorzie picknick voor ‘s middags en

aangepaste kledij. Breng best een loep mee.

BEHEERWERKEN zaterdag 2 april Beheerwerken Heidemeersen

afd. Dendermonding

 9:00 - 12:00

 Basisschool Ten Berge,



 Pendelparking afrit Affligem

 (Her)-ontdek de bijzondere biotoop

van het Zwin.  Erik De Block – 053 68 35 88 erik.deblock@skynet.be

zondag 26 juni Libellen in de Wellemeersen

afd. Boven-Dender

 14:00 - 17:00

 Infobord, einde Rodestraat, Denderleeuw  De Wellemeersen in Denderleeuw

is een waar topgebied voor libellen in

de regio. We worden door een

specialist op sleeptouw genomen.  Danny Van Schandevijl – 0499 33 02 03 danny.van.schandevijl@telenet.be

Amerikaanse Vogelkers op de rivierduin ‘t Stampkot.

Vooraf contact nemen met: Stefaan Thibau – 052 42 69 72 Dirk De Mesel – 0476 33 10 43

zondag 10 april en 22 mei Beheerwerken

afd. Affligem-Liedekerke

 8:30 - 13:00

 Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld  Beheerwerken in een van onze

reservaten. Drank en een

tussendoortje worden aangeboden.  Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

zondag 26 juni

afd. Affligem-Liedekerke

Galgenbergstraat 39, Berlare

 Bestrijding (uittrekken, uitsteken)

zaterdag 18 juni

15 jaar Natuurpunt Affligem-Liedekerke Daguitstap naar het Zwin

 8:00 - 18:30

cursus voorjaarsbloeiers, gegeven door professioneel lesgever Natuurpunt- CVN Hans Vermeulen (via inschrijving, lees vorige Dendriet).

Kris De Wit – 0470 19 10 97 krisdewit123@telenet.be

Sint-Onolfspolder

afd. Dendermonding

 9:00 en 14:00

 Sint-Onolfsdijk, Tijsluis kant van

Appels, aan monding Nieuwe Dender

 Afvoer maaisel in functie van de

omvorming naar dottergrasland.  Vooraf contact nemen met Bart Dierickx – 052 21 03 81

zondag 19 juni Beheerwerken

afd. Affligem-Liedekerke

 8:30 - 13:00

 Plaats van afspraak wordt tijdig meegedeeld  Beheerwerken in een van onze

reservaten. Drank en een

tussendoortje worden aangeboden.  Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

april/mei/juni 2016

dendriet 19

Natuurbehoud

met de paplepel ingegeven:

de Magnuspoel

Wat hebben baby’s en kikkers gemeen? Weinig, volgens de meeste mensen. Ze hebben dan ook een andere biotoop. Maar sinds kort heeft Magnus Wolf daar verandering in gebracht. Als kleine uk van anderhalf jaar schonk hij een groot deel van zijn pamperrekening aan Natuurpunt. We laten mama Line en papa Wolf van Magnus aan het woord.

Met de administratieve en logistieke hulp van de vrijwilligers van Natuurpunt Haaltert en een kloeke graafmachine realiseerde Magnus een poel te midden van het natuurgebied Den Dotter in Aaigem. In de volgende jaren zal zich in de modder een gevarieerde water- en oevervegetatie ontwikkelen en zullen er zich wellicht talloze nieuwe bewoners vestigen; in, op, boven en langs de plas.

En dat allemaal dankzij Magnus, die er zich waarschijnlijk niet eens van bewust is. Maar terwijl hij opgroeit, zal hij vol verwondering naar de toenemende diversiteit komen kijken, fier zijn op “zijn” poel en er zich daarom ook verantwoordelijk voor voelen. En de kikkers? Die hebben er natuurlijk totaal geen weet van dat ze belangrijk zijn voor Magnus.

Wel, dat is nu net wat baby’s en kikkers met elkaar gemeen hebben: ze kunnen veel voor elkaar betekenen zonder het te beseffen. En de verwondering bij elkaars groeiproces krijgen ze er gratis bij, hoewel kikkers daar waarschijnlijk minder mee bezig zijn.

20 dendriet

april/mei/juni 2016

Wat voorafging… en zal volgen

In november vorig jaar werden twee nieuwe poelen gegraven in ons natuurgebied Den Dotter.

Hoewel Den Dotter een drassig broekgebied omhelst, is het aantal natuurlijke poelen op één hand te tellen. Vandaar het idee om enkele poelen bij te graven en een netwerk van amfibieënpoelen te creëren in een omgeving waar er heel weinig gemotoriseerd verkeer is. De locatie van de poelen is dus uitstekend, ook omdat er kleine landschapselementen in de directe buurt zijn.

We plannen ook hagen aan te planten (waarom niet eens de mispel, als dis voor onze fruitrat?) en een mooie omheining te plaatsen, zodat de weiden kunnen begraasd worden.

Het plezierigste wordt echter om het aanstormende leven in de poelen te volgen en te beschrijven. Dit monitorwerk wordt één van onze speerpunten om de natuurwaarde van De Dotter te illustreren.

De Magnuspoel bevindt zich net naast een toegangsweg tot Den Dotter, waardoor groepjes wandelaars het ovale water heel goed kunnen

Astrid Jaenen

monsteren. Binnenkort zie je ons daar aan kinderen het wonder van de kikkervisjes uitleggen. De poelen kwamen tot stand door een puur gevoel van engagement en liefde voor de natuur vanwege de ouders van Magnus. Dat maakt het voor ons als Natuurpuntbestuur in Haaltert heel speciaal, en zeker ook voor de oma. Hoe konden we dit beter vieren dan door ons eigen biertje te brouwen, en dit Magnus te dopen? Bovendien is het etiket van ons Magnusbier  Magnuspoel heel passend en knap gemaakt.

Al het bier werd echter opgedronken tijdens de opening van de poelen, en net als Panoramix zijn toverdrank, kent enkel Kris het recept. Dank je wel, Magnus.

Ook zin om je boreling het peter/meterschap van een poel te laten opnemen? Of wil je een beheer-

project gewoon wat geld toestoppen? Contacteer (een lokale afdeling van) Natuurpunt! Voor elke gift vanaf 40 euro krijg je trouwens een fiscaal attest. Vermeld het projectnummer van je keuze (zie p. 2 van deze Dendriet).

Bob Lambrechts

april/mei/juni 2016

dendriet 21

Plantencursus

voor beginnende natuurliefhebbers en andere buitenmensen Lipbloemigen, composieten, vlinderbloemigen. Bloemen, planten en ander groen gespuis. Wat hoort nu waar thuis? Herboriste Yvette Saerens licht het allemaal toe op een toegankelijke manier.

Tijdens drie avonden bekijken we stap voor stap de specifieke plantenkenmerken en worden stilletjes aan de geheimen van de wilde flora ontsluierd. Daarna gaan we drie keer echt op stap en bespieden we alles wat groeit en bloeit op ons pad. We geven de planten hun naam en zetten ze in hun juiste gezelschap.

Waar en wanneer?

A De theorie: donderdag 12, 19 en 26 mei van

Rudy Lauwaert

19 tot 22 uur. De Waterkant, De Gheeststraat 16, 9300 Aalst.

A De uitstappen: donderdag 2, 9 en 16 juni van 19 tot 22 uur (gebieden in de buurt van Aalst worden later meegedeeld)

22 dendriet

april/mei/juni 2016

Kostprijs: leden Natuurpunt € 24 / niet-leden € 36. Syllabus inbegrepen.

Lesgever: Yvette Saerens, natuurgids en herboriste.

Geïnteresseerd? Schrijf je vlug in en laat de zomertijd maar komen!

Stuur een bevestigingsmail naar natuurpunt.aalst@gmail.com, met je naam en lidnummer. Maar let op: je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de kostprijs op rekeningnummer BE70 9792 1409 0725 van Natuurpunt Aalst.

Deze cursus is een ideale introductie om nadien je kennis verder uit te diepen en te laten groeien bij plantenwerkgroep Allium. Van harte welkom!

Aanschouw den Grooten Beerenvoet Je fronst de wenkbrauwen bij het lezen van de titel? Je vermoedt dat het gaat over een of andere chief van een indianenstam? Of hebben we de naam van een plant stomweg verkeerd gespeld? Niets van dat alles: de Grooten Beerenvoet is een gebied, de naam van een kadastraal perceel om correcter te zijn. Waarom daar een artikel aan wijden?

Wel eenvoudig omdat we er lang van droomden, soms zelfs van wakker lagen, maar nu vredig kunnen slapen: we konden het perceel zeer recent verwerven!

Rechteroever

De Grooten Beerenvoet ligt op de rechteroever langs de Dender op de gemeente Roosdaal, ter hoogte van de bedrijven Delhaize en de Ninoofse Betoncentrale (zie kaartje). Je kan het gemakkelijk bereiken via het jaagpad, maar ook via de Piezelstraat in Pamel die doodloopt

op het perceel. Het perceel van zo’n tweetal ha sluit naadloos aan bij de percelen van de Walputbeek die we enkele jaren eerder al hebben verworven. Net daarom is het een belangrijke aanwinst. Nu we beschikken over beide percelen in een aaneengesloten geheel kan natuurbescherming en zelfs natuurinrich-

 De Grooten Beerenvoet is het oranjegeel omrande perceel. De roos ingekleurde percelen waren al van Natuurpunt. april/mei/juni 2016

dendriet 23

ting zeer tastbare vormen krijgen. Hiermee wil ik zeker niet onze aankopen langs de Walputbeek minimaliseren. In de Walputbeek zitten we nog met een lappendeken, maar stilaan sluit het patchwerk zich tot één groot geheel.

Vogels en vogelaars verenigd

Rietmantel en poelen

Joost Mertens

Dit gegeven vormt een belangrijk aandachtspunt voor de verdere inrichting en beheer van het gebied. Ten eerste willen we de vogels op de grote plas de nodige rust geven door een

Joost Mertens

Het belang van het perceel ligt niet zozeer in de plantengroei. We moeten er niet flauw over doen. Qua plantengroei zijn deze percelen een typisch product van deze landbouwtijden. Niet dat ze fors overbemest zijn, maar de diversiteit kan zeker beter. De waarde van het perceel zit ‘m veeleer bij de avifauna, de vogels. Het gebied is dan ook heel bekend bij de vogelkijkers uit de streek. Zeker in het voorjaar loont het de moeite om met je kijker een bezoekje te brengen. Veel doortrekkers stoppen er dan om wat voedsel bij te tanken.

Een korte raadpleging op waarnemingen.be levert volgende soorten op: groenpootruiter, tureluur, watersnip, kleine plevier, bontbekplevier, kuifeend, krakeend, slobeend, oever-

loper, witgatje, bosruiter, kemphaan, enz. Ook tijdens de zomermaanden loont het de moeite om er eens te passeren. Op dat moment kan je er kievit, scholekster en bergeend waarnemen.

Natuurlijk zijn er ook de ‘verplichte’ exoten zoals nijlganzen, brandganzen, Canadese ganzen en soepeenden. De wilgenrij die het perceel omzoomt, is dan weer goed voor een steenuiltje. Wat amfibieën betreft, moeten we vooral groene kikker en vinpootsalamander vermelden. Deze laatste doet het trouwens goed in de hele Dendervallei!

Het belangrijkste heb ik nog niet gezegd: vorig jaar was er op de Grooten Beerenvoet ook een broedgeval van de zomertaling! Een prachtige soort die toch wel wat eisen stelt aan zijn biotoop en dus de Grooten Beerenvoet als geschikt biotoop ervaart.

 Drieteenstrandloper: het enige gedocumenteerde geval voor de hele

 Kleine Plevier: een niet talrijke maar

Denderregio op 18 mei 2013 aan de Walput

24 dendriet

april/mei/juni 2016

regio én broedvogel aan de Walput

Steun dit stukje natuur

Manieren genoeg dus om het gebied nog interessanter te maken. Aangezien de percelen in Roosdaal liggen, proberen we ook Natuurpunt Roosdaal hierbij te betrekken. Ze hebben in ieder geval hun welbehagen geuit en zijn bereid te ondersteunen waar het kan. Wij appreciëren dit ten zeerste en wensen op dit vlak open samen te werken: natuur kent geen grenzen en dus Natuurpunt ook niet.

Wie ons wil steunen voor de aankoop en het beheer van dit perceel kan dit doen door te storten op BE 56 2930 2120 7588, met vermelding van Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke 6213. Wie niet alleen financieel wil steunen maar ook met daadkracht, kan een berichtje sturen naar wouter.mertens@natuurpuntninove.be En o ja, het zou ons benieuwen te vernemen wat de naam Grooten Beerenvoet betekent.

Dus etymologen onder ons, laat jullie gaan!

Stefan Kestens

Joost Mertens

rietmantel aan te leggen langs de tragel en ten tweede wensen we het soorten als zomertalingen meer naar hun zin te maken door op de Grooten Beerenvoet nog wat poelen aan te leggen. De rietmantel moet ervoor zorgen dat menselijke bewegingen meer aan het zicht van vogels op de plas onttrokken worden zonder ervoor te zorgen dat je de vogels niet meer kan zien. Voor wie in de Piezelstraat woont, heeft dit ook het bijkomend voordeel dat het lelijke uitzicht op de industriezone meer afgeschermd wordt. De aan te leggen poelen moeten het niet enkel de zomertaling naar zijn zin maken, maar ook de amfibieën. We hopen ook op wat meer libellen en waterdiertjes en misschien behoort de weidebeekjuffer, die aan een opmars bezig is langs de Dender, tot de mogelijkheden. Daarnaast denken we ook aan het plaatsen van een schuilwand of zelfs schuilhut zodat we de vogels op de plas en de Grooten Beerenvoet rustig kunnen bekijken. Ook een doorsteek van het jaagpad naar de Piezelstraat op de rand van de Grooten Beerenvoet wordt onderzocht.

wel algemene doortrekker in de Dender-

 Oeverloper: een algemeen doortrekkende soort in de Denderregio,

voornamelijk in mei en augustus. Tot meer dan 10 tegelijkertijd is geen uitzondering aan de Walput april/mei/juni 2016

dendriet 25

Scampi’s in de

compost!

Althans dat dachten enkele leerlingen bij het leegmaken van de composthoop in het Lyceum van Aalst. In werkelijkheid ging het om de indrukwekkende larven van de neushoornkever. Hoewel waarnemingen van deze kever in ons land al lang bekend zijn, ging het tot voor kort toch om een echte zeldzaamheid.

Engerlingen: niet zo eng

Wie vroeger al eens een neushoornkever had gezien, deed die waarneming meer dan waarschijnlijk ergens in het zuiden van Europa.

Daar is deze warmte minnende kever van oudsher een gewone verschijning.

De larven, ook engerlingen genoemd, leven van plantaardig afval.

In onze vrije natuur zijn ideale plekken om zich te ontwikkelen schaars.

Het is hier dan ook veel te koud in de winter. Dik dood hout wordt bovendien vaak opgeruimd voor het nog maar de kans krijgt om te verteren. Bergen houthaksel en composthopen zijn daarentegen perfect: non-stop voedsel en warmte. De meeste larven worden dan ook hierin aangetroffen. Maar ook bij zowat elke houtzagerij of schrijnwerkerij waar grote hopen zagemeel of schaafkrullen gedurende meerdere jaren buiten liggen kun je zowel de engerlingen als moeder en vader neushoornkever terugvinden.

26 dendriet

april/mei/juni 2016

Kinderkamer tussen de houtsnippers

Van de houthakselhopen op de terreinen van de Aalsterse groendienst is al lang geweten dat ze vol larven zitten. Dit haksel wordt soms door naburige gemeenten afgehaald voor de aanleg van Finse pistes en dergelijke. Volgens de Technische dienst in Lebbeke zorgden het afgelopen jaar enkele vrachtwagens met Aalsterse houtsnippers voor een waar vogelspektakel: massa’s larven kwamen bij het openstrooien open en bloot te liggen, een waar festijn voor alle kauwen en eksters uit de buurt die er zich massaal aan tegoed deden.

De engerlingen zijn trouwens uitstekend materiaal voor de les insectenanatomie.

Doorheen de dunne huid merk je naast de inhoud van de darmen ook het vertakte buizenstelsel dat vanuit elke ademopening vertrekt. Deze tracheeĂŤn brengen zuurstofgas naar alle uithoeken van het lichaam.

Ruben Meert

 Neushoornkevers belanden regelmatig in nachtvlindervallen

Engerling diabolique

post je vondsten op www.waarnemingen.be.

In tijden waar insecten steeds vaker op het menu staan, is het niet helemaal denkbeeldig meer: ben je klaar voor ‘engerling diabolique’ op het menu?

Ruben Meert

 Door de dunne larvenhuid zijn de tracheeën goed te zien

Ruben Meert

Ruben Meert

De groeiende trend in groenbeheer om hout te verhakselen levert deze soort waarschijnlijk een prima alternatief biotoop. In een geschikte broedhoop huizen al snel enkele tientallen larven. Aarzel dus zeker niet om eens rond te snuisteren in en rond stapels houtsnippers en

 De mannelijke pop vertoont al een ‘neushoorn’ op de kop april/mei/juni 2016

dendriet 27

Reuzen

in de regio

Vlaanderen heeft iets met reuzen. De kruising van Vlaanderen met een konijn resulteerde in een vleesras met buitenproportioneel opgefokte stamboekmaten. Voorts is er geen provinciestad of boerengat dat zichzelf niet respecteert zonder er een reus of heuse reuzenfamilie op na te houden. Tussen al dit reuzengeweld dreigen intussen enkele giganten – zij het van een andere grootteorde en aantredend in een eigen competitie – over het hoofd te worden gezien. In plaats van Goliath, Gerarda & Kinneke Baba uit Geraardsbergen, worden hierna de leden van het reuzengeslacht Volucella voorgesteld.

Zweefvliegen met voorbeeldfunctie

Een soort uit het geslacht Volucella is het ideale instapmodel om kennis te maken met de zweefvliegenfamilie (Syrphidae). De Nederlandse naam reuzen verraadt dat het stuk voor stuk gaat om forse soorten die zelfs door een ongeoefend waarnemer vlot kunnen opgemerkt worden. Dat een aantal soorten vrij algemeen zijn en zelfs opduiken in een ietwat ecologisch ingerichte tuin maakt hen tot aantrekkelijk studieobject. Kijk zeker uit naar bloemen. De meeste zweefvliegsoorten laten zich immers graag verleiden door nectar en pollen. In het Engels worden ze daarom ook wel flower flies genoemd. Verder zijn de Volucellasoorten ook representatief voor de hele zweefvliegenfamilie wegens hun kleurrijk uiterlijk en een boeiende leefwijze.

Zweefvliegen (en Volucella’s bij uitstek) zijn meesters in mimicry. Op zich zijn ze ongevaarlijk, maar door zich het voorkomen, het kleurpatroon en zelfs het gedrag van stekende insecten zoals wespen, bijen en hommels aan te meten, genieten ze ook van het afwerende effect tegen belagers en roofdieren. Ze doen zich dus voor als schapen in wolfsvacht.

Reuzen in de Denderstreek

Volucella is in België met vijf soorten vertegenwoordigd (ter vergelijking: er bestaan 341 zweefvliegsoorten in België), waarvan drie soorten vrij algemeen opduiken, ook in onze regio.

28 dendriet

april/mei/juni 2016

De hommelreus (Volucella bombylans) is een fors behaarde soort die bij ons voorkomt in drie kleurvariaties die elk verdacht sterk lijken op het kleurpatroon van een inheemse hommelsoort (Bombus sp.). Het seizoen komt voor V. bombylans pas goed op gang vanaf half mei.

Vanaf een uitkijkpositie op een blad in de zon verjaagt een mannetje heftig en onvermoeid alle concurrerende mannetjes (en bij uitbreiding alles wat beweegt) uit een territorium om vervolgens, vaak maar voor even, opnieuw op hetzelfde stekje neer te strijken. Langs lintvormige structuren, zoals de zoomvegetatie tussen haag, houtkant of bos en grasland, kunnen dan soms wel drie tot vier mannetjes op een rij zitten, telkens op enkele meters van elkaar. Geliefde bloemen die meteen ook de vliegtijd preciseren, zijn o.a. knoopkruid, valeriaan, kornoelje en braam. De levenscyclus bij Volucella is hoogst merkwaardig, want de larven van de meeste soorten maken deel uit van een complex ecologisch netwerk dat zich vertakt in het nest van sociale bijen en wespen. Meestal voeden ze zich met afvalmateriaal en dode hommels onderaan het nest, maar sommige soorten gaan ook parasitair of als parasitoïde te werk en doen zich te goed aan respectievelijk voedsel of nestmateriaal en larven van de gastheer. Larven van V. bombylans zijn al in de nesten van nagenoeg alle algemene hommelsoorten aangetroffen.

Om zich ongemerkt toegang te verschaffen tot het nest van de gastheer om er haar eitjes te leggen, verlaat het vrouwtje van de hom-

melreus zich verrassend genoeg niet op haar schutkleur maar misleidt ze bewakers met geuren uit haar chemische trukendoos.

 Hommelreus (Volucella bombylans)

Dirk De Vis

In vergelijking met de hommelreus zal de witte reus of ivoorzweefvlieg (Volucella pellucens) zich vaker nabij boshabitat ophouden.

Het is een glanzend zwarte soort, in twee gebroken, zo lijkt het, door een opvallend (of net onopvallend) witgekleurd tweede achterlijfsegment. Enkele meters boven een bospad of nabij een houtkant demonstreren mannetjes vaak het zo typische zweefgedrag, hét handelsmerk van de familie. Het is dan heel verleidelijk om er eens eentje uit de lucht te scheppen met het insectennet, maar je moet al over een geoefende forehand beschikken om daarin te slagen. Beslist eens proberen! De soort trekt zich wat later op gang dan de hommelreus en vermoedelijk gaan de vliegen wel een tijdje mee. Hoe later op het seizoen, hoe meer gehavend de vleugelrand er gaat uitzien. Tussen uitsluipen en loodje leggen, zitten maximaal twee tot drie maanden. De larven verrichten gelijkaardig opruimwerk, net zoals die van de hommelreus, maar deze keer ten dienste van de gewone wesp (Vespula vulgaris) en de Duitse wesp (Vespula germanica). De larven werden tot dusver alleen in ondergrondse nesten aangetroffen. Adulten worden op een breed scala van bloemen waargenomen: schermbloemigen, composieten,… zonder kleurvoorkeur.

Dirk De Vis

Opschepper

Reus der reuzen

 Witte reus of ivoorzweefvlieg (Volucella pellucens)

Dirk De Vis

De stadsreus (Volucella zonaria) is met een lichaamslengte tot 22 mm de grootste onder de inheemse zweefvliegen. De soort is een krachtige vlieger en treklustig. Er zijn meldingen bekend van migrerende exemplaren die even uitrusten op ferryschepen tussen Frankrijk en Engeland.

Waarschijnlijk hadden we hun aanwezigheid vroeger (vooral) te danken aan het trekgedrag van dieren uit het zuiden en meer continentale oorden, met pieken in sommige jaren. Intussen en misschien bespoedigd door een opwarmend klimaat, is duidelijk dat de stadsreus ook bij ons tot voortplanting komt. Anders dan bij de witte reus legt het vrouwtje van de stadsreus ook eitjes in bovengrondse nesten van de Gewone en Duitse wesp en ook bij de hoornaar (Vespa crabro), waarop de soort erg lijkt. De stadsreus kan je associëren met hoogzomer, wanneer vlinderstruik en liguster bloeien bijvoorbeeld.

 Stadsreus (Volucella zonaria) april/mei/juni 2016

dendriet 29

Aantal/tijdstip/soort

Maar hij zal ook neerstrijken op een hele resem andere bloemen en daarbij trakteert hij de waarnemer op een extra sensatie. Wanneer de dieren van bloem tot bloem vliegen, onderscheiden ze zich duidelijk hoorbaar van hommels en andere insecten door een laag bromgeluid. De soort hoort thuis in bosgebied, maar komt ook opvallend vaak voor in stedelijk gebied, wellicht door het warmere microklimaat.

De voorgaande drie soorten volgen elkaar enigszins op in de tijd. Ze pieken telkens met een maand verschil waardoor ze samen garant staan voor een zomer lang reuze(n)plezier.

In de wachtzaal: klimaatsoort en vraatgangspecialist

Voorlopig stelt de Denderregio het zonder waarnemingen van de twee resterende en zeldzamere soorten. Toch lijkt de trefkans niet helemaal onbestaand.

In eerste instantie komt misschien de wespreus (Volucella inanis), die veel gelijkenis vertoont met de stadsreus, in het vizier. Vóór 2015 bleven aantallen van deze soort op waarnemingen.be eerder incidenteel, met hoogstens enkele exemplaren per jaar. Het voorbije seizoen liet echter plots 13 exemplaren optekenen, waaronder ook enkele in de naburige Gentse regio. De soort kenmerkt zich door een sterke migratiedrang en bij herhaling van een dergelijke instroom de

30 dendriet

april/mei/juni 2016

komende jaren zou de wespreus zich kunnen profileren als klimaatsoort, een term eerder al van toepassing op libellen die door de klimaatopwarming hun areaal in noordelijke richting uitbreiden.

De gele reus (Volucella inflata) moet voor herkenning afgewogen worden met de witte reus; maar in plaats van wit is het tweede rugplaatje bij de gele reus veeleer geelachtig. Deze zeldzame soort wordt in verband gebracht met oudere loofbossen, waar de vrouwtjes op zoek gaan naar beschadigde bomen om hun eieren te leggen. Niet zelden worden de larven teruggevonden in vraatgangen van de wilgenhoutrups (Cossus cossus) (houtboorders = Cossidae), waar ze zich voeden met het mengsel van houtpulp en boomsap. De tafelmanieren van de gele reus wijken dus enigszins af van de detritivore leefwijze van de overige inheemse volucella’s.

Overigens hebben zich nog vele andere zweefvliegen toegelegd op de consumptie van hout en houtderivaten zoals rottend hout, boomsappen en houtmolm. Deze eigenschap maakt hen net zoals de fauna van saproxylische kevers geschikt als graadmeter om de aanwezigheid van dood hout in (de natuurlijkheid van) bossen te evalueren.

Dirk De Vis

april/mei/juni 2016

dendriet 31

Natuurpunt Denderstreek in actie…

 Hakhoutbeheer in natuurgebied Kortelake

 Groene ajuin voor Walter Roggeman

 Winterwandeling in Den Dotter

 Boomplantactie in de Wellemeersen (bron Het Nieuwsblad)

 Wandeling Bokken en Geiten in Honegem