Introductie

TERUGBLIK(KEN) op 2020 Het was een bijzonder jaar. Ook voor Samen Klimaatbestendig. Ondanks de uitdagingen, zoomden we en ontmoetten we elkaar tijdens online masterclasses en bijeenkomsten. En soms was er ineens die kleine ontmoeting in de wachtruimte naast de webinar studio. Of bij die unieke 1,5 meter workshop in de nazomer, toen het weer heel even mocht. Zo bleven we ook dit jaar in verbinding. Blader je mee langs 20 mooie terugblikken op 2020?

3

Inhoudsopgave: alle 20 op een rij

#05

#07

foto: Mirko van Ingen

#01

Introductie

P. 03

Inhoudsopgave

P. 04

#01 / 2020 in beeld: thuiswerken

P. 06

#02 / Thema: DPRA

P. 08

#03 / Vraag&antwoord: Hoe krijg ik anderen mee? P. 10 #04 / 2020 in cijfers: LinkedIn

P. 11

#05 / Thema: tuinsector

P. 14

#06 / Quote Klimaatverhaal: Brenda Horstra

P. 17

#07 / Thema: bedrijventerreinen

P. 18

#08 / Vraag&antwoord: standaardiseren?

P. 22

#09 / 2020 in cijfers: Tig, 14, 20...

P. 23

#10 / 2020 in beeld: groene waterberging

P. 24

4

#15

#18

foto: Nanda Sluijsmans

#13

foto: BrabantWonen

foto: NextGreen

#11

#11 / Thema: financiĂŤle instellingen P. 26 #12 / Vraag&antwoord: Wie maakt mij wegwijs?

P. 28

#13 / Thema: woningcorporaties P. 29 #14 / Quote Klimaatverhaal: Karo van Dongen

P. 33

#15 / Thema: hittestress P. 34 #16 / Quote Klimaatverhaal: Bernadette Kuipers

P. 36

#17 / 2020 in cijfers: engagement P. 37 #18 / Thema: gebiedsontwikkeling P. 38 #19 / Events: Waar waren we in 2020? P. 40 #20 / 2020 in beeld: Diergaarde Blijdorp P. 42 Overzicht netwerkpartners P. 44

Contact! P. 46 5

#01

2020 in beeld: thuiswerken

6

We hadden veel leuke ontmoetingen tijdens de speeddates van het online Deltacongres 2020.

7

#02

AAN DE SLAG MET DE DPRA-AMBITIES Afgelopen jaar zou volgens de kalender van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie (DPRA) het jaar zijn van de risicodialogen en uitvoeringsagenda’s. Corona gooide roet in het eten van veel lopende of startende processen. In de eerste 2 weken van april hebben we een belronde gedaan en gesproken met ongeveer de helft van de DPRA-werkregio’s en een aantal grote gemeenten. Hierbij stond de vraag centraal: Welk effect heeft de coronacrisis op klimaatadaptatie en de voortgang van de DPRA-ambities? De uitkomsten hebben we geagendeerd bij het DPRA-team. 8

Thema: DPRA

Ondanks de maatregelen hebben we...  veel werkregio’s voorzien van antwoorden, kennis en voorbeelden over vervolgstappen, beleid en wat er ook maar ter tafel kwam. En deze ook bij hen opgehaald.  een aantal leuke sessies georganiseerd over een integrale aanpak voor klimaatadaptatie.  samen met een poule van klimaatadviseurs van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gemeenten verder geholpen met procesvragen.  samen met DPRA en 5 werkregio’s ‘try-outs’ gedaan voor de impulsregeling. Meer weten? Neem contact op met Thomas Klomp thomas@samenklimaatbestendig.nl

Bekijk de uitkomsten van de belronde klimaatadaptatie tijdens de coronacrisis:

9

#03

Vraag & antwoord

Gemeenteambtenaar stedelijk water:

‘Kunnen jullie iets vertellen over hoe ik mijn collega’s en bestuurders mee kan krijgen?’

Samen Klimaatbestendig:

‘Ja hoor, we komen langs of we maken een filmpje waarin we laten zien dat het niet zo moeilijk hoeft te zijn. Ook hebben we een flyer met tips.’

Bekijk de flyer met tips:

10

2020 in cijfers: LinkedIn

LinkedIn-post van het jaar 2020!

11

#04

12

t/

m

se

30

g

no

v

(2

92

61

.7 17

.9

(2

)

)

)

)

)

2)

74

83

.2

1.

(2

i(

kt

au

un

–o

li –

pt

ju

–j

.1

g

05

in

(5

et

(1

eb

m

il

–f

pr

n

–a

ei

rt

m

m

ja

0-

2020 in cijfers: LinkedIn

3.000

2.000

1.000

0

329

posts op LinkedIn

728.515 bereik OP LinkedIn

< De groei van het aantal volgers van de Samen Klimaatbestendig LinkedIn-pagina.

13

#05

SAMENWERKEN OM TUINEIGENAREN TE BEWEGEN De tuin is dĂŠ plek om biodiversiteit te bevorderen, water in op te vangen en de effecten van hittestress te verminderen. Samen met lokale overheden, ondernemers en groene initiatieven proberen we zoveel mogelijk tuinbezitters te bewegen om hun tuin te vergroenen. Meer weten? Neem contact op met Mirko van Ingen mirko@samenklimaatbestendig.nl

14

Thema: tuinsector

In 2020...  hebben we samen met het Ministerie van IenW en DPRA een initiatievenmarkt georganiseerd voor en door koplopers in de groensector. Het doel: hoe kunnen we (beter) samenwerken om tuineigenaren te bewegen om te gaan vergroenen/onttegelen en daarin praktische hulp bieden? Met de gezamenlijke ‘missie groene tuinen’ werken we naar een landelijke campagne in 2021.   organiseerden we of namen we deel aan verschillende activiteiten en lezingen, zoals het Afkoppel Kampioenschap, Garden Retail Experience 2020 en Klimaatcafés voor hoveniers.  hielpen we Tuinbranche Nederland bij het opzetten van Klimaatpleinen* in tuincentra door:  het maken van de juiste koppelingen tussen lokale tuincentra en DPRA-werkregio’s  het opzetten van een cursus Waterambassadeurs voor medewerkers van het tuincentrum om bezoekers te kunnen helpen. * Klimaatplein:

een compleet ingericht onderdeel in een tuincentrum, waar bezoekers zien hoe je tuinen klimaatbestendig kunt inrichten en waar gemeenten en waterschappen bezoekers informeren over stimuleringsregelingen en groenprojecten in de regio.

15

Klimaatplein Groenrijk, Tilburg

16

foto: Mirko van Ingen

Thema: tuinsector

Quote Klimaatverhaal

#06

â&#x20AC;&#x2DC;Als alle tuinbezitters in Nederland tien vierkante meter van hun tuin vergroenen, dan winnen we een Nationaal Park De Hoge Veluwe erbijâ&#x20AC;&#x2122; Brenda Horstra, adjunct-directeur bij Tuinbranche Nederland

Lees het Klimaatverhaal Consumenten en tuincentra verleiden tot klimaatbestendige tuinen:

17

#07

SAMENWERKEN AAN GROENBLAUWE BEDRIJVENTERREINEN Samen met Stichting Kennisalliantie voor Bedrijventerreinen en Werklocaties (SKBN) bouwen we aan een netwerk rondom groenblauwe bedrijventerreinen. We zijn een werkgroep gestart met provincie Flevoland, provincie Gelderland, Stichting Clok, Wageningen Universiteit, Operatie Steenbreek en gemeente Amsterdam om hier uitvoering aan te geven. Meer weten? Neem contact op met Freya Macke freya@samenklimaatbestendig.nl

18

Thema: bedrijventerreinen

De werkgroep...  bouwde het netwerk op via digitale gesprekken met ruim 35 kennishouders, ambtenaren, ontwikkelaars, bedrijven, koepels, verzekeraars etc.  bundelde rapporten, informatie, overzichten en onderzoeken in de Kennisbank van de SKBN.  zette voorbeelden en praktijkervaringen op een interactieve kaart.  maakte een infographic om samenwerken te stimuleren.  was actief aanwezig bij diverse digitale bijeenkomsten van regio’s en provincies.  was betrokken bij de opzet van een enquête van het Ministerie van IenW voor het MKB.  droeg met een inhoudelijke bijdrage bij aan het webinar Toekomstbestendige bedrijventerreinen van Stichting Clok, MKB Nederland en Transitiemakers.

19

Thema: bedrijventerreinen

Figuur uit de infographic

Groenblauwe bedrijventerreinen:

Illustratie: Mischa Pranger

Hoe betrokken partijen bij elkaar komen

20

Download de hele infographic:

21

#08

Vraag & antwoord

Medewerker bij kennisinstituut:

‘Is er behoefte om meten, monitoren en maatregelen te standaardiseren?

Samen Klimaatbestendig:

‘Wij kennen nog wel wat mensen die daar behoefte aan hebben en/of hiermee bezig zijn. We brengen jullie graag met elkaar in contact.’

Heb jij ook een vraag over het klimaatbestendig maken van Nederland? Mail naar: info@samenklimaatbestendig.nl

22

#09

2020 in cijfers

TIG gigabyte aan

gesprekken met regioâ&#x20AC;&#x2122;s en overheden via Zoom en Teams 9 + 5 =14 Samen Klimaatbestendig teamleden 20 herbruikbare mondkapjes, 20 x gewassen

23

#10

2020 in beeld: groene waterberging

24

foto: Thomas Klomp

Groene, bespeelbare waterberging in Nijkerk

25

#11

KLIMAATBESTENDIGE KANSEN VOOR FINANCIËLE INSTELLINGEN Samen met NextGreen en de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) werken we aan het in kaart brengen van initiatieven rond klimaatrisico’s en oplossingen voor klimaatbestendigheid in en met de financiële sector. Hierbij staat de vraag centraal: Welke rol spelen financiële instellingen en welke kansen liggen er in de samenwerking met overheden? Meer weten? Neem contact op met Anne-Marie Bor anne-marie@samenklimaatbestendig.nl

26

Thema: financiële instellingen

In 2020 hebben we...  20 gesprekken gevoerd met banken, investeerders en verzekeraars, gemeenten, waterschappen en provincies en een aantal spelers in de context, zoals ministeries, Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), VBDO, Verbond van Verzekeraars en De Nederlandsche Bank (DNB).  kansen voor samenwerking gevonden rond risico-analyse, communicatie, prijsprikkels en normen en standaarden.  mooie voorbeelden gehoord over innovatieve manieren van financieren.

Begin 2021...  worden de opgedane inzichten naar buiten gebracht in een visueel verhaal.

Hier publiceren we begin 2021 de resultaten:

27

#12

Vraag & antwoord

Student Land- en watermanagement:

‘Ik ben student en nieuw in dit vakgebied. Kunnen jullie me wegwijs maken?’

Samen Klimaatbestendig:

‘Tuurlijk, over welk onderwerp? We koppelen je graag aan mensen die daar mee bezig zijn. Fijn dat je het ons vraagt, want onze sector heeft goede nieuwe mensen nodig!’

Heb jij ook een vraag over het klimaatbestendig maken van Nederland? Mail naar: info@samenklimaatbestendig.nl

28

foto: BrabantWonen

Thema: woningcorporaties

Aanleg van een geveltuin

29

#13

KLIMAATADAPTATIE OP DE AGENDA BIJ WONINGCORPORATIES Samen Klimaatbestendig heeft samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Groene Huisvesters klimaatadaptatie geagendeerd bij woningcorporaties. Meer weten? Neem contact op met Marlou Boerbooms marlou@samenklimaatbestendig.nl

30

Thema: woningcorporaties

Dit hebben we gedaan door...  een zestal fysieke excursies te organiseren naar mooie voorbeeld locaties van klimaatbestendige oplossingen. In totaal hebben er 286 experts van corporaties deelgenomen en werd het beoordeeld met een 8,2.  bouwstenen te schrijven van alle voorbeelden uit de excursies.  3 enquêtes uit te zetten bij corporaties en de uitkomsten over de stand van zaken, hun behoeftes en ambities en wat zij hierbij nodig hebben, te delen.  input te leveren op de programma’s voor 2021 van Groene Huisvesters en het Ministerie van BZK.  mee te werken aan artikelen van Aedes, de Woonbond en Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Lees meer over de excursies:

31

foto: Marlou Boerbooms

foto: Thomas Klomp

Thema: woningcorporaties

Sfeerbeelden excursies voor woningcorporaties

32

Quote Klimaatverhaal

‘We ZIJN HEEL ERG VAAK ALLEMAAL ONS EIGEN WIEL AAN HET UITVINDEN. EN DAT IS DOODZONDE.’ Karo van Dongen, Raad van Bestuur Alwel

Lees het klimaatverhaal Samenwerken aan een klimaatbestendige buurt:

33

#14

#15

EEN GEZAMENLIJKE HITTE-AANPAK De laatste 10 jaar zien we een flinke toename van het aantal hitteperiodes. De oversterfte tijdens de ernstige hitteperiodes in de laatste 2 jaar is vergelijkbaar met de oversterfte in de tweede coronagolf. In samenwerking met Klimaatverbond Nederland hebben we het hitte-vraagstuk opgepakt. Meer weten? Neem contact op met Madeleen Helmer info@samenklimaatbestendig.nl

34

Thema: hittestress

In 2020... hebben we samen met TAUW en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor het eerst bij gemeenten een mini-enquête over hitte uitgezet. Binnen Samen Klimaatbestendig werkten we samen met Groene Huisvesters. We hebben:  de enquête en excursie over hitte voor woningcorporaties georganiseerd, waaruit bleek dat zij pas aan het begin staan om na te denken over hitte-adaptatie maatregelen.  geholpen bij het opzetten van onderzoeken van o.a. TAUW en de Hogeschool van Amsterdam naar hitte in woningen, die in 2021 uitgevoerd gaan worden. De samenwerking binnen Samen Klimaatbestendig, het netwerk van maatschappelijke organisaties en decentrale overheden heeft geleid tot een versterking van de visie over de aanpak van hitte in gebied, gebouw en gezondheid. In de toekomst krijgt deze vorm in lokale hitte-plannen. We ondersteunen steeds meer gemeenten en provincies bij de ontwikkeling van lokale hitteplannen.

Download de mini-enquête over hitte:

35

#16

Quote Klimaatverhaal

â&#x20AC;&#x2DC;Als je wilT dat mensen op een andere manier met de wereld omgaan, dan moet je ze inspireren. En dat kan door goed vertelde verhalen.â&#x20AC;&#x2122; Bernadette Kuipers, directeur Impact Makers

Lees het klimaatverhaal Het is de kracht van verbeelding die mensen in beweging brengt:

36

#17

2020 in cijfers: engagement

Likes 13.666

51.138

reacties

Clicks

Comments

33.334

1.598 Shares 2.540

37

#18

KLIMAATBESTENDIGE GEBIEDSONTWIKKELING IS HET NIEUWE NORMAAL In heel Nederland zijn er allemaal hulpmiddelen ontwikkeld om klimaatbestendige nieuwbouw en gebiedsontwikkeling het nieuwe normaal te maken. Om door de bomen het bos weer te zien hebben we &Flux en Tauw de opdracht gegeven om een analyse te maken van alle producten, handreikingen, tools en instrumenten. Meer weten? Neem contact op met Lot Locher lot@samenklimaatbestendig.nl

38

Thema: gebiedsontwikkeling

Met de analyse willen we...   een overzicht bieden van 25 geanalyseerde instrumenten, zodat men weet met welke producten men aan de slag kan voor welke opgaven en vanuit welk perspectief.  laten zien wat missende spaken zijn in kennis en kunde.

En verder...  hebben we meegewerkt aan de leermodule klimaatbestendige nieuwbouw van de DPRA-kennisagenda, waarbij het overzicht als input gebruikt is.  hebben we kansen en knelpunten uit regio’s over klimaatbestendige nieuwbouw/gebiedsontwikkeling, waar actie op nodig is, geagendeerd richting het Ministerie van IenW en het Ministerie van BZK.

Bekijk de folder Ritsen: een gids langs de

instrumenten voor een klimaatadaptief bouw- en ontwikkelproces.

39

#19

Events: Waar waren we in 2020?

40

ondanks corona waren we o.a. hier... â&#x20AC;&#x201A; Klimaatcafes Zeewolde en Emmeloord

Blooming

Cities #5: Groene Bedrijventerreinen Pakhuis de Zwijger, Amsterdam

Inspiratiedag klimaatbufferambassadeurs

natuur- en milieufederaties Utrecht met bewoners Enschede Expo Haarlemmermeer

Excursie: Samen

Garden Retail Experience 2020 Excursie: Hoe organiseer je

klimaatadaptatie binnen de corporatie Rotterdam Symposium Hittebestendige stad Amsterdam Excursie: Van geveltuinen tot duurzaamheidsakkoord Den Bosch

Excursie: Blauwgroene daken Amsterdam

Excursie: Hittestress Nijmegen

Excursie:

Vergroening tuinen, kopgevels en houtbouw Weert Initiatievenmarkt Groene Tuinen De Groene Afslag, Blaricum

Opening Klimaatpleinen Tilburg

Sessie stakeholders bedrijventerreinen provincie Zuid-Holland Leiden

overig

online ( selectie): Webinar Klimaatadaptatie: regenwater oogsten to CAS

Deltacongres

Road

Masterclass integrale aanpak

van klimaatadaptatie op Klimaat in de straat Klimaatadaptatie en Zoetwater

Toekomstbestendige Bedrijventerreinen groenblauwe bedrijventerreinen

41

Kennisdag

Deelsessie webinar Presentatie

Try-outs impulsregeling

#20

2020 in beeld: Diergaarde Blijdorp

42

In Diergaarde Blijdorp is een hemelwater hergebruik er even kijken! We troffen Alexander Thewissen van de gemeente Rotterdam die fan is van onze aanpak. Elleboog voor de fans!

foto: Dorian Hill

voorziening aangelegd. Samen Klimaatbestendig ging

Overzicht netwerkpartners

 IVN

 Tuinbranche NL

 Steenbreek

 Milieu Centraal

 NL Greenlabel

 Ons Water

 VHG

 GDO

natuur en landbouw

groen ondernemers

 Alles is Gezondheid  Klimaatverbond  TAUW  GGD

gezondheidssector

 Rode Kruis  Een tegen eenzaamheid  Hogeschool van Amsterdam

woningcorporaties

 Groene Huisvesters  Aedes

Staat jouw organisatie hier (nog) niet bij? Wie weet kunnen we wat voor elkaar betekenen! Mail naar: info@samenklimaatbestendig.nl

44

Deltares

  Stichting RIONED

  STOWA

 NL Ingenieurs

water sector

culturele sector

 Warming up

bedrijventerreinen

 Stichting Clok

 Steenbreek

 SKBN

 WUR

 VBDO

financiële sector

 CRS

gebiedsontwikkeling

 Neprom  DGBC  BNA

gemeenten, waterschappen, provincies, ministeries werkregio’s

 Bouwend Nederland  Stichting CAS

 Stadswerk

 Helder en Duidelijk

 OSKA

45

Contact!

Klimaatbestendigheid slaagt als je het samen aanpakt We kijken uit naar 2021! We verheugen ons op een energiek jaar waarin we zowel corona- als klimaatbestendiger worden, met mooie werkbezoeken, creatieve sessies en trainingen en verrassende ontmoetingen. Heb jij een vraag, verhaal of initiatief? We komen graag met jou in contact: info@samenklimaatbestendig.nl

Colofon Bijdragen: alle teamleden van Samen Klimaatbestendig Samenstelling, (eind)redactie en grafisch ontwerp: De Vervoering

46

Samen Klimaatbestendig is een netwerk voor en door professionele â&#x20AC;&#x2DC;Klimaatwerkersâ&#x20AC;&#x2122; die bezig zijn om Nederland weerbaar te maken tegen klimaatverandering. Dit doen wij op het gebied van wateroverlast, hitte, droogte en overstroming. Door praktijkervaring en kennis met elkaar te delen, komen we tot betere en snellere oplossingen. Hierdoor hoeven we niet overal het wiel opnieuw uit te vinden. Het team van Samen Klimaatbestendig vormt de basis van het netwerk en werkt aan de groei, de betrokkenheid en de activiteit in het netwerk. Samen Klimaatbestendig wordt mogelijk gemaakt in het kader van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie en gefinancierd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Vereniging Nederlandse Gemeenten en gefaciliteerd door STOWA. www.samenklimaatbestendig.nl