GIẢI BÀI TẬP SINH HỌC 9 NGUYỄN VĂN SANG VÀ NGUYỄN THỊ VÂN THƯ VIỆN TRƯỜNG THCS NGÔ THÌ NHẬM ĐÀ NẴNG

PHAN I:

DI TllUI/EN Uif lllEN 01

Chuong 1.:

cAc DJNH LU!T DI TRUYEN. CUA MENDEN A. LAI MQT CAP TINH TRANG - on·�H LU!T DONG TINH VA DJNH �U!T PI-IAN LI

I. MOT SO KIEN THU'C CO' BAN L Tom tit ket qua phep lai m()t c«)p tinh tr,ng Menden tien h�nh lai a nhung c�p bo me thuan chting.

Duoi day Ia ket qua thu duqc a m¢t

p

so phep

Fi

Than cao x than thap

Than cao

--·

Iai :

F2

..

75% than cao : 25% than thap

H�.t mau vang x Hc;1t mau xanh Hc;it vang

75% hc;1t vang : 25% hc;it xanh

Hc;it tran x Hc;1t nhan

75% hc;tt tran : 25% hc;ll nhan

--

Hc;tt tran

Tu ket qua cua cac phep lai neu tren va cua nhieu phep lai khac, Menden · rut ra ket lu�n chung, do la F I d6ng loc;lt xuat hi(:n tinh trc;lng cua m<}t ben bo ho�c m� va F 2 luon cho ti I(: kieu hinh rut gQn xap xi 3 : I (hay 75% : 25%).

Tren co so do, Menden khai quat djnh lu�t dong tinh va dinh lu�t p.han Ii.

2. Nc}i dung djnh lu�H dong tinh va djnh lu�t phan Ii a. N(,i dung djnh IUt;it d6ng tinh

Khi lai hai ca the bo m� thuan chting khac nhau ve m¢t c�p tinh trc;tng tuong phan, thi cac co the lai a the M F 1 d6ng loc;tt xuat hi(:n tinh trc;1ng ctia m¢t ben bo ho�c ffiE;.

(Tinh tr�mg xuat hi(:n a F 1 la tinh trc;1ng tr¢i va tinh tn�ng �on lc;li khong duqc bieu hi(:n a F I la tinh l�n).

5

F I lai voi nhau: F I : Aa (hoa hong) x Aa (hoa hong) GF 1: A,a A,a F2 : I AA:2Aa: 1 aa Kieu hinh : 1 hoa do :2hoa hong : 1 hoa trcing 6. Cac

SO'

II. CAC· DANG BAI TAP

Ta thuang g�p hai d,.mg bai tc}p,t9m gqi la bai to<in thugn va bai to<in ngh/ch.

II 1• BAI TOAN THU�N

P: AA GP: A F1

:

x

AA A

AA d6ng tinh tr(>i

P: AA GP: A F1 :

x

1 M: 1 Aa

Aa A,a

.

dong tinh tr(>i ·, ( l tr(>i : I trung gian) _, --i-----,-----·x Aa P: AA x P: Aa aa A,a GP: A GP: A, a a F1 F1 IM:2Aa:laa Aa : : 3 tn)i: 1 l�n d6ng tinh tr(>i ( 1 tr<)i : 2 trung gian : I l�n) (d6ng tinh trung gi�n) Aa x aa : GP: A, a a F1 I Aa I aa : I tr(>i : I l�n ( I trung gian: I l�n) P

.

P: aa GP: a F1

:

x

aa a

aa d6ng tinh l�n

Ghichu

Cac ket qua v� kieu hinh con lai duqc neu trong dau ngo�c cu.a bang tren duqc ap dt,mg rieng cho truang hqp tfnh tr(>i khong hoan toan.

7. Cac ki hi�u thuong su di.mg

P: F:

the M bo mE: the he con lai (F 1 : the M con lai thu nhat; F2 : the M con lai thu hai...)

G : giao tu (GP: giao tu cu.a P; GF 1 : giao tu cu.a F 1 ••• ) Dau nhan (x): chi SlJ lai giong cf': dIJC Q: cai

8

Day la d 9ng bai toan da biet tinh tr(>i,·tinh l�n,kieu hinh cu.a bo mE:. Tu

d6 lai c6 the gap khi lai mc)t c(ip tinh tr�ng theo djnh lu�t Menden

d6 xac djnh kieu gen, kieu hinh cua con va lc}p so d6 l�i.

Bai toan thuc}n thuang c6 ba buoc giai: - Buac I: Dl!a vao d� bai,l�p qui uoc gen (Neu d� bai da c6 qui uoc gen san thi' khong phai tien hanh buoc nay).

- Buac 2: .T(r kieu hinh CU.a bo ffiE:, bi�n luc}n de XaC djnh kieu gen cu.a bo IDE:.

- Bu6c3: L�p so d6 lai va xac dinh kei qua v� kieu gen,kieu hinh a con lai. :> Thi dlJ•/

(J mqt loai thIJc v�t cho biet hq.t trcm la tinh tr9ng tr<)i so voi h t dai.

9 Hay xac dinh ket q,ua ()' cay lai F neu cho cay hq.t trcm giao phan voi cay hq.t I dai.

HUONG DAN GIAI Theo d� bai, qui uoc gen : A: h9t trcm,a : h9t dai

Xac djnh kieu gen cu.a bo mE: (P) • Cay P c6 h9t tron mang kieu gen AA ho�c la Aa • Cay P c6 h9t dai mang kieu gen aa Ket qua ()' cay lai F I duqc xac djnh qua hai. so do lai sau day : P: AA x aa x P Aa aa •

:

Truong .hqp I :

P : AA (hq.t tron) GP: A

x

aa (h�t dai) a

Aa Kieu .hinh : 100% h9t tron

9

HUONG DAN GIAI

d. Sa d6 lai tir P den F2

- Theo de bai, qui UO'C: Gen A : qua trcm trqi khong hoan loan so VO'i gen a: qua daL Ta c6

AA: qua tron, aa : qua dai Aa : qua bau dl)C (tinh tr<;1ng trung gian)

Kieu gen cua P • P c6 qua tron : AA So do lai P den F 2 AA (tron)

x

GP: A

F1 :

aa (dai)

a Aa

F 1:

100% qua bau dl)C Aa (bau dl,lc)

Rut g9n ti It kieu hinh 6 con lai. Dl!a tren ti kieu gen cua b6 m�.

It da duqc rut gQn de suy ra

- Buac 2:

L�p so do lai · (neu c6 yeu cau)

Luu j: Neu de bai chua cho biet tinh tri;'>i, Unh l�n; thi c6 the dva vao ti It rut gQn 6 con lai trong bu6c I n6i tren de xac dinh va qui uac gen. > Thi dlJ. I

• P c6 qua dai: aa P:

- Bu&c i:

x

Cho biet 6 ruoi giam, gen qui djnh tinh trijng nam tren nhiem sac the thuong va canh dai trqi so voi canh ngc\n.

Trang mqt phep lai giua c�p bo m� deu c6 canh dai, thu duqc con lai deu mang canh dai.

Hay giai thich de xac dfnh kieu gen ctla bo m� va cac con lai.

HUONG DAN GIAI

Aa (bau dl,lC) A, a

Theo de bai, qui uoc : A : canh dai, a : canh ngc\n

Kieu gen : 1 AA : 2 Aa : 1 aa Kieu hinh : 1 qua tron : 2 qua bau dl)c : 1 qua dai

b. Cho F1 n6i tren lai phan tich

F 1 la Aa (qua bau dl,lc) lai phan tich la lai voi cay mang tinh l�n qua dai (aa).

So do lai F1 :

Aa (bau dl,lc)

x

aa (dai)

a l Aa: 1 aa Kieu hinh.: 1 qua bau dl)C: 1 qua dai

112 • BAI TOAN NGHJCH Day la dijng bai loan dlJa vao ket qua lai · de xac dinh kieu gen, kieu hinh ctla born� va l�p so do lai.

1. Truong hqp 1 : D�mg bai toan nghfch va de bai da xac dfnh day du ket qua ve. ti I� kieu hinh o con lai.

Oijng nay c6 hai buck giai

12

Bo m� deu c6 canh dai, kieu gen M ho�c Aa - Con lai deu mang canh dai � con lai d6ng. tinh tr(>i (A-) Suy ra it nhat m(>t' CO. the bo ho�c m� t<:lO in(>t IO<:li giao tu mang A; kieu gen ' ctla co the d6 la AA lai voi to the con lai mang kieu gen M hoc)c Aa. Kieu gen cua cac con duqc xac djnh qua mc)t trong hai so d6 lai sau P :M

x

AA

AA

ho�c

x

Aa

- Truong hqp 1

P: GP: F1 :

M

x

A.

AA A

Kieu gen AA

10% canh dai

Truong hqp 2

P: GP: F1:

M A

x

Aa A, a

Kieu gen 1 AA : 1 Aa

100% canh dai

'1

3

Gen 1° qui djnh nh6m mau O Gen IA va gen 1 8 tr(>i hoar:i loan so v6i gen 1° . a. Hay viet kieu gen qui djnh moi nh6m mau A,B, AB va 0. b. Hay xac djnh kieu gen, kieu hinh cua con cho moi gia dinh sau Bo mau A, m� mau B Bo mau AB, m� mau O

> Thi di! 2

Giao phan giua � cay, F xuat hi¢n ca h;;it tron va h;;it dai.

I Biet h9t tron la tinh trc;1ng tr(>i hoan toan.

Xac dinh bo m� va l�p so do lai trong moi truang hqp sau day : . a. Bo va m� c6 cung kieu gen. b. Bo va m� mang kieu gen khac nhau.

HUONG DAN GIAI

HUONG DAN GIAI

Theo de bai, qui UO'C: A: hc;1t tron,a : h9t dai Xet F I c6 hc;1t. dai la tinh l�n, kieu gen (aa) .. Suy ra 2 cay bo va m� deu t;;io duqc giao tu a, tuc c6 kieu gen Aa hoc}c aa. a. feu bo m{! c6 cimg kieu gen.:

Bo va m� deu 'mang Aa,tuc c6 'h<,1t tron So do lai: Aa (h;;it tron) P: Aa (h;;it trcm) x A,a GP: A,a I AA: 2 Aa: I aa F1 : Kieu hinh 3 h9t trcm: I h<,1t dai

·1' . .

b. Neu bo m{! mang kieu gen khcic nhau :

Bo m� c6 I cay mang Aa (h;;it tron) va cay con l;;ii'la aa (h;;it dai).

So do lai: x P: A.a (h�t tron) a .GP: A,a l aa I Aa F 1: �ieu hinh 50% h�t tron: 50% h;;it . dai

113 • BAI TOAN

VE S(J DI TRuytN NHOM MAU

-

> Thi di, I (J nguai,biet rang Gen IA qui dinh nh6m mau A Gen 18 qui dinh nh6m mau B

Mau A: kieu gen IAIA. ho<}c IAIO Mau B: kieu gen 1818 ho<}c 181° Mau AB: kieu gen 1A18 Mau O : kieu gen 1°1°

b. Kieu gen, kieu hinh cua con : * Gia dinh I :

- Bo mau A: kieu gen 1A1A hoc}c 1A1° - M� mau B: kieu gen 1818 ho<}c -1816 C6 4 kha nang c6 - the xay ra p: IAIA x 1818 p: IAJO x 1818 AA 8 ° p: I I X 1 1

•

Kha riang I :

P: 1A1A (mau A) GP: IA A8 F 1 : Kieu gen 1 1

Kieu hinh 100% mau AB

•

(J nguai tinh tr�ng nhom mau do m(>t gen qui dinh va bieu hi¢n bang 4 kieu hinh c6. the tim thay la: mau A, mau B,mau AB va mau 0. each giai bai toan thu{m va bai toan nghich cung gi6ng nhu nhung hu6ng dan da neu o phan ·� va ·�·

16

a. Kieu gen qui .dinh mt,; nh6m m<iu :

Kha nang 2 :

1A1A

P: F1 •

:

(mau A)

x

-�

181° (mau B)

Kieu gen 1A18 : 1A1° Kieu hinh I mau AB: 1 mau A

Kha nang 3 :

P: IAlo (mau A) GP: IA, 1°

x

.Kieu hinh I mau AB: I mau B �\. ·'

17

Minh h<;,a: x chin mu(>n • P . : Chin som thuan chung aa M a A Kieu gen Aa Kieu hinh 100% chin som (dong tinh) chin mu(>n • P : Chin som khong thu�n chung x aa Aa a A, a GP: F 1 : Kieu gen 1 Aa: 1 aa Kieu hinh 1 chin som: 1 chin mu(m (Phan tinh 2 kieu hinh)

b. So d6 lai P den F2 :

Cay P thuan chung chin som, kieu gen AA Cay P chin mu<}n,kieu gen aa . So do lai: aa (chin mu¢n) P: M (chin som) x GP: A a F 1 : Kh�u gen Aa Kieu hinh I 00% chin s6m x Aa (chin som) F 1 : • Aa (chin som) A,a GF 1 : A,a F2 : Kieu gen I M: 2 Aa: 1 aa Kieu hinh 3 chin som: · 1 chin muc)n

Iii 2 : O' m(,t thu bi, tinh tr�mg qu� trcm tr(>i so val tinh tr,ng qua dai; qua bi\u d1:1c · 1a tinh tr,ng trung gian cua hai tinh tr,ng tren. a. Hay 1,p qui UO'C gen va viet kMu gen tuong ung val m6i kieu hinh tren.· b. Neu cho lai ngAu nhien giiia cac cay mang cac kieu gen n�i tren.

Hay 1,p cac SO' d6 lai co the co.

GIAI a. Qui. UUC gen Va Viet kieu gen :

GQi gen A qui djnh qua tr:on, la gen trc:)i khong hoan toan so voi gen a qui dinh qua dai.

20

Theo d� bai,suy ra kieu gen tuong ung voi moi kieu hinh la M : qua tron; Aa : qua bau d1,1c; aa : qua dai b. Ujp cac so d6 lai :

Neu cho ca�cay mang cac kieu gen tren lai voi nhau,co 6 so d6 lai co the co la: P: M (qua tron) x M (qua tron) P : AA (qua tron) x Aa (qua bau d1,1c) P : AA (qua tron) x aa (qua dai) P: Aa (qua bau d1,1c) x Aa (qua bau d1,1c) P : Aa (qua bau d1,1c) x aa (qua dai) P : aa (qua dai) x aa (qua dai) P: AA (qua tron) x - So do lai 1 : AA (qua tron) GP: A A F 1 : AA Kieu hinh 100% qua tron - Sa do lai 2: x P: AA (qua trcm) Aa (qua bau d1,1c) GP: A A,a F 1 : 1 M: 1 Aa Kieu hinh 1 qua tron: I qua bau dt,1c - So do lai 3 : P: AA (qua trcm) x �a (qua dai) a GP: A F 1: Aa Kieu hinh 100% qua bau d1,1c - So do lai 4: P : Aa (qua bau ·d1,1c) x Aa (qua bau d1,1c) GP: A,a A,a F 1: l M : 2 Aa : 1 aa Kieu hinh 1 qua trcm : 2 qua bau d1,1c: 1 qua dai - So do lai 5: p : Aa (qua bau d1,1c) x aa {qua dai) GP: A,a a F 1 : 1 Aa: 1 aa Kieu hlnh I qua bau d1,1c: I qua dai - So do lai 6: x P: aa (qua dai) aa (qua dai) GP: a a F 1 : aa Kieu hinh 100% qua dai 21

So do lai:

I

p : thuan chung than cao x thuan chung than thap AA aa A a GP: Aa Fl: Kieu hinh 100% than cao

b. Cho F1 lai vai nhau:

x Ft: Aa (than thap) Aa (than thap) GF 1; A,a A,a F 1: 1 AA: 2 Aa: 1 aa Kieu hinh 3 than thap: 1 than cao c. Cho F1 lai phcin tich: x F 1 : Aa (than thap) aa (than cao) a GF1 : A,a F2: l Aa : l·aa Kieu hinh 1 than thap: l_ than cao Bil 5 : Khi cho cac ciy F I giao phi:n voi nhau, nguoi ta thu duqc F2 co 450 ciy co htt den va 150 ciy co htt niu. a. Hay d11a vao m(>t djnh Iott di truy�n nao do cu.a Menden d� xac djnh tinh tr(>i, tinh ltn va ltp qui ooc gen. b. l.4p SO' do giao phi:n cu.a F 1• c. Stiy ra cl)p P di lai tto ra cac ciy F I noi tren va ltp sa do minh hqa.

GIAI a. X<ic djnh tinh trl)i, Linh l(i.n va qui uac gen :

Xet ket qua thu duqc a F2 co: 450 hc;1t den: 150 hc;it. nau = 3 hc;it den: l hc;it nau F2 co ti I� kieu hinh ctia d!nh lu�t phan tinh. Dlla vao dtnh lu�t nay, suy ra tinh trc,lng hc,lt den tn';,i hoan toan so voi tinh trc,lng hc;lt nau.

Gen A: hc,lt den,gen a: hc,lt nau Qui uoc: b. So do giao phan cua F1 F2 co ti l� 3 trc)i: 1 lc)n. Suy ra F I deu co kieu gen di hqp Aa,kieu hinh h9t lien.

So do lai : · · x Aa (hc;1t den) F 1: Aa (hc;1t den) A,a GF 1 : A,·a F2 : 1 AA: 2 Aa: 1 aa Kieu hinh 3 hc;1t den: 1 -hc.ll nau c. Kieu gen, ki€u t,inh cua P :

F I deu di hqp Aa. Suy ra cc)p p mang lai phai thuan chung Ve cc}p tinh trc;1ng tuong phan. Vf}.y kieu gen,kieu hinh cu.a hai cay P la.: 24

- Mc)t cay mang kieu gen M,kieu hinh h9t den - MOt cay mang kieu gen aa,kieu hinh h9t nau Sa do minh hQa: P: M (hc;1t den) x aa (hc;1t nau) GP: A a F 1:, Aa Kieu hinh 100% h9t den

Ba� 6 : o m(>t loai con trung, tinh tr1:mg mat den tr<)i so voo tinh tr,ng mat nau. Gen qui djnh tinh tr,ng m\m tren NST thu011g.

Khi cho giao phoi giua ca th� c6 mat den voi ca the co mat nau thu dUQ'C FI d�u c6 mat xam. a. Hay neu d,)c sfiem di truy�n cua tinh tr,ng mau milt n6i tren va 1,p SO' do lai. b. Cho m(>t ca the co mat den giao phoi voi m(>t ca the khac, thu duc,c 50% mat den : 50% mat xam. Hay bi�n lu•n va l•p SO' do lai. c. Cho m<)t ca the 'CO mAt niu giao phoi voi m(>t ca the khac, thu dllQ'c 50% mat niu : 50% malt xam. Hay bitn lui;ln va l•p 80' do lai.

GIAI

-..,

a. D(i.c diem di truy�n va so d6 lai :

Gen A: mat den,gen a: milt nau P: mat den x mat nau -F 1 deu c6 mAt xam Suy ra mau mat di truyen theo hi¢n tuqng tinh tr<)i khong hoan loan. Mau mat den la tiph lrc,lng trc)i khong hoan toan so voi mau mat nau va mat xam la tinh trc,lng trung gian.

Cac kieu gen: M: mat den; Aa: mat xam; aa: mat nau Sa do lai: P: AA (mat den) x aa (mat nau) GP: A a F 1: Aa Kieu hinh 100% mat xam Theo de bai,qui uoc:

b. Bifn lu(i.n va so d6 lai :

Mc}t co the P c6 mat den,kieu gen AA tc;10 1 Ioc;1i giao tu duy nhat mang A. (J F1 co 50% mat den : 50% mat nau.

- F I xuat hi¢n mat den,kieu gen AA ==> ca the P con l9i tc;10 duqc giao tu A.

- F I xuat hi�n mat xam,kieu gen Aa co the p con lc;1.i t<;10 duqc giao tu a.

To hqp lc;ii, suy ra ca the P con lc.li tc;10 duqc hai loc;ti giao tu A va a, nen c6 kieu gen Aa,kieu hinh mat xam. x P: M (mat den) So do lai: Aa (mat xam) A,a GP: A F 1 : Kieu gen 500/o'M: 50% Aa Kieu hinh 50% mat den: 50% mat xam "=}

25

Theo de bai,tong so to hqp giao tu tc;10 ra tu hai phep lai la 6. Ta co : 2 t hqp + 4 to hqp = 6 to hqp . : . � .

(2 g1ao tu x 1 g1ao tu) + = (2 giao tu x 2 giao tu) • Ca the dt..rc tham gia vao hai phep lai. Suy ra ca the dt..rc tc;10 hai loc;1i giao , tu tuc phai co kieu gen Aa, kieu hinh long xam.

Trong hai ca the cai c6 m(>t ca the t9o hai lmii giao tu va m(>t ca the t90 mc)t loc;1i gia0 tu.

Theo de bai so loc;1i giao tu cua ca the cai thu nhat nhieu hon,suy ra : • Ca the cai thu nhat t�o hai loc;1i giao tu,tuc c6 kieu gen Aa,kieu hinh long xam.

• Ca the cai thu hai ti;lO mf)t loc;1i giao tu,tuc c6 kieu gen AA (kieu hinh long · xam) ho�c aa (kieu hinh long den). b. So d6 cha m6i phep lai : * Phep lai giiia ca the dl!C vii cd the cai th(r nhat : x p : dt..rc Aa (long xam) cai Aa (long xam)

A,a GP: A,a F 1 : 1 AA: 2 Aa: 1 aa Kieu hinh 3 long xam: 1 long den

* Phep lai gilia ca the dt..rc va ca the cai thu hai : Truong hc;,p I : neu ca the cai thu hai ma�g AA :

cai M (long xam) x p : dt..rc Aa (long xam} A GP: A,a F 1 '.· 1 AA: I Aa Kieu hinh I 00% long xam - Truong hc;,p 2 : neu ca the cai thu hai mang aa: "' x · p : dt..rc Aa (long xam) cai aa (long den) a GP: A,a F 1: l Aa l aa Kieu hinh I long xam : 1 long den Lai giua' hai cay P ve m<)t c�p tinh tr�ng, thu duqc cac ciy f 1 Bili 9 deu giong nhau. Tiep tt}C cho F I gh! '.} phan, F2 thu duqc 4 to hqp. a. Hay bi�n lu(ln de xac dfnh d*c diem v� kieu gen cua P va clia F 1 • . < b. Ti, neu thi dt;1 va l(lp sa d6 lai tu P den F2 cho m6i truoog hqp sau:

- F2 co 2 kieu hinh

- F2 co 3 kieu hinh

I

I

28

GIAI

a. D(ic dii!m � kieu gen cua P vii cua F1

Do F2 thu duqc ban to hqp va F I deu giong nhau,ta co 4 to hqp = 2 giao tu x 2 giao tu Suy ra ca hai cay F, deu ti;lO duqc hai loi;li giao tu,tuc deu mang kieu gen di hqp (Aa}.

Do F I deu di hqp,chung to cc}p p mang lai phai thuan chung ve c<}p gen tuong phan (m(>t co the mang AA,co the con lc;1i mang aa).

b.

Thi di!

va sa d6 lai :

* N�u f2 c6 2 kieu hinh :.

F2 c6 bon to hqp cho hai kieu hinh. Suy ra tinh tr9ng di truyen theo hi�n tliqng tinh trc)i hoan toan.

Thi dt.1:

Cho giao phan giua cay d�u Ha Lan co h#t vang thuan chung voi cay co hc;1t xanh thuan chung thu duqc F I deu c6 hc;1t vang. Cho thtJ phan F 1 voi nhau,F2 c6 ti l� kieu hinh 3 h9t vang : 1 hi;it xanh.

- Sa d6 lai : Qui uoc A: hc;,.t vang, a : h 9t xanh p : thuan chung hi;it vang x thuan chung h<,lt xanh AA aa A a Aa Kieu hinh lOOOA> hi;J.t vang F 1 : Aa (h9t vang) x Aa (h9t vang) a A, GF 1 : A,a F2 : . I M: 2 Aa: 1 aa Kieu hinh 3 hc;1t vang : 1 hr,it xanh * Neu F2 c6 ba kieu hinh :

F2 c6 bon to hqp voi ba kieu hinh. Suy ra tinh tr9ng di truyen theo hi¢n tuqng tinh tr(>i khong hoan �oan.

Thi dl,l:

Cho cay d 9 Ian thuan chung c6 hoa do giao phan voi cay thuan chung co hoa trang,F I deu c6 hoa hong. ThtJ phan F I voi nhau,F2 c6 ti I� I hoa do : 2 hoa h&ng: I hoa trAng. - Sa d6 lai : Qui u6c AA : h?a do; Aa: hoa h6ng;. aa : hoa tr6.ng hoa trang aa P : hoa do AA x A GP: a Aa Kieu hinh 100% hoa hong

29

Neu P: GP: F 1:

b6 mang kieu gen aa m� Aa (thap) b6 aa (cao) x a A,a lAa:laa Kieu hinh 1 tam voe thap: 1 tarn voe cao Con trai duqc d� c�p la aa Bii 12: O' nguoi gen qui djnh d,ng toe nAm tren NST thuoog a. O' gia dinh thu nhat b6 va m� d�u co toe xoan sinh duqc dua con gai c6 toe thAng. Hay giai thich de xac djnh tinlt tr,ng tr<)i, tinh tr,ng l�n, qui UO'f: gen va l�p sa d6 lai minh. hQa. b. O' gia thu hai m� co toe thAng sinh duqc m(,t dua con trai t6c xoan va m<)t dua con gai toe thing.

Giai thich va l�p SO' do lai. &��� ������������� dinh thu hai. Hay xac djnh kieu gen, kieu hinh cua the h� tiep theo. .GIAI

a. Qui UUC geR Va SO d6 /ai :

Theo d� bai bo m� d�u co toe xoan,sinh dua con gai c6 toe thang.

Con xuat hi�n kieu hinh khac bo,m� chung to kieu hinh toe thang o con la tinh tr9ng 1c}.n va toe xoan la tinh tr9ng tr<')i.

Qui uoc: Gen A: toe xoan; gen a: toe thang Con tQC thang, kieu gen aa. Suy ra b6 va m� d�u co t6c xoan (A-) tc;l.O duqc giao tu a, ,nen c6 kieu gen Aa. P: b6 Aa (t6c xoan) x So d6 lai minh hQa : m� Aa (toe xoan) GP: A, a A, a 1 M : 2 Aa : 1 aa F 1: Kieu hinh 3 t6c xoan : 1 toe thang Con gai toe thang la aa

b. Xet gia dinh thu hai :

c. Kieu gen, kieu hinh cua the' h¢ tie'p lh (�O :

Con· gai cua gia dinh thu nhat man g kieu 2en aa C�� trai cua gia dinh thu hai mang kieu g:n Aa K1eu gen, kieu hinh clia the M tiep theo duo· c xac dinh · qua so do� Ia1. sau .. , t ang F I .· aa (toc h� ) x Aa (toe xoan) GF 1 : a A, a F2 : Kieu gen I Aa : I aa Kieu hinh I toe xoan : I toe tha.ng ,· , Bai 13 : o mot . DOI ga, gen qui djnh mau long nam tren NST thmmg. Biet: AA : long den; Aa : long xam; aa : long nau Duoi d�r la ket qua ve so con lai F l ctia m(H so phep lai (thong kAe qua nh1eu h.ra de) : a. Ph�p la� I : F : co 52 ga long den va 50 ga long xam 1 , b. Ph�p la� 2 : Fi co 25 ga long den, 52 ga long xam va 23 ga long nau c. Phep la1 3 : FI c6 60 ga Umg xam : 64 ga long nau Bi�n lu�n va l�p so do cho m6i . ph� p Iai. �IA:�l�

G

����������__J

, 52 ga long den I long· den • , Xap XI ---..:�.::..::..:..

50 ga, long xam 1 Jong xam • FI c6 long den, kieu genM Va c6 long xam, kieu gen Aa Suy ra 1 gf p chi t<;lo mc>t Io<;ti giao tu A, nen co kieu genM,kieu hinh long den. p tqo duq c hai loc,li gi.ao tu A va a, nen co kieu gen Aa, kieu hinh : :. long a

a. Phep lai J :

So d6 lai:

b. Phep lai 2 :

FI

CO

p ·: M (long den) x Aa (long xam) . GP: A A, a IM: I Aa Kieu hinh I long den : I Jong xam

M� co toe thang, kieu gen aa, t<;tO 1 lo<;ti giao tu mang a.

F I co 25 long den : 52 long xam : 23 long nau Con trai c6 toe xoan (A-) va con gai co t6c thang (aa).

Xap xi 1 long den : 2 long xam : I long nau Suy ra b6 t<;10 duqc hai lo9i giao tu A va a. Vf}.y b6 mang kieu gen Aa, kieu F 1 co 4 t6 hqp = 2 giao tu x 2 giao tu: hinh toe xoan. u hai ga p deu tq.o hai loc;i.i giao tli, nen co kieu gen dj hqp Aa, kieu hinh So do lai: P: b6 Aa (toe xoan) x m� aa (toe thang) lon! :a�.

GP: a A, a . So d6 lai : P : Aa (long xam) x Aa (long xam) 1 Aa: 1 aa GP: A, a A, a - 1 con trai toe xoan (Aa) F 1: IM: 2 Aa: I aa - 1 con gai toe thang (aa} Kieu hinh I long den : 2 long }tam: I long nau 32

b. Xac dinh kieu gen cua cac ca. the :

trang - 86 (1) va m� (2) deu c6 long nau sin.h con (3) long giao tu a. Vf>_y (1) ==> Kieu gen so (;3) long trang la aa va b6 m� deu lq.O duqc Aa. gen kieu co va (2) long nau deu - Xet (3) x (5) sinh ra (6) :

• (3) long trang mang aa lq.O giao tu a Cho COO la (6) tu A • (6) c6 iong nau nMn a tu (3), nen (6) co kieu gen Aa va nMn giao tu cs) • (5) lon g nau tq.o A cho con (6) ==> (5) man g kieu gen M ho<}c Aa long trang - Xet (4) x (7) sinh ra (8) : (4) long nau sinh ra (8) Suy ra: • (8) long trcing mang kieu gen aa,nMn giao tu a tu C 4) • (4) long nau tq.O duqc a, n en c6 kieu gen Aa • (7) long trang mang kieu gen aa Ket lu�n : • (2) : Aa • (1) : Aa • (4) : Aa ti (3) : aa • (6) : Aa • (5): AA ho�c Aa • (8) : aa • (7) : aa nam tren �ST 1111 16 : O ru6i giam, tinh trf,lng d�c diem cua long do gen cung. long voi so toan hoan trc)i tinh la thmmg qui dfnh. Long mem Cho' giao phoi giua hai m6i P, thu dtrQ'C F •. hqp cho cac ru6i F I giao phoi v&i nhau, thay xay ra 3 truong Tiep tuc . sau day: ., Truong hqp l :

F1

:

long m�n x long m�m

F2 ·• 180 moi deu c6 long m�m -

-

Truong hqp 2 : Truong hqp 3 :

F1

:

Umg m�m x long cung

F2

:

190 moi d�u co long mem

F1

:

long mem x 16ng mem

F2

:

c6 210 ruoi long mem va .72 ruoi long cung m6i trmmg a. Hay g.iai thich ket qua va l�p so d6 lai tir F 1 den F2 cho hqp tren. lai minh hQa. b. Rut ra ket 'lu.n ve kieu gen, kieu hinh cua P va l�p SO' d6

. i

36

GIAI

Theo de bai, ta co qui u6c gen : A : long mem,a : .long cung

a. Giiii thich va sa d6 lai F 1 den F2 :

*

Truong hQ'p I :

F 1 : long mem (A-) x long mem · (A-) F2 : c6 180 ruoi deu c6 long mem F 6ng ti�? tr(>i (A-!. Suy raft nhat co m<>t ca the chi tq.o duy nhat m(>t loq.i giao . 2� , tu A,tu� co kl� U gen dong hqp M. Ca the. p con lc;ti long mem Ia M hoi.ic Aa. C6 hai SO' do lai - Sa do lai I : F I : . AA (long mem) x M (long mem) G� I :A A F2: AA Kieu hinh I00% long me rn - Sa do lai 2 : FI : AA (long rnem) x Aa (Jong . mem) GF 1 : A A, a I Aa F 2: IM Kieu hinh I 00% long mem * Truong hgp 2: F 1 : long mem (A-) x long ctrng (aa) F2 : 190 ruoi deu c6 long mem

F2 dong tinh tr(>i (A-). Suy ra ru6i F 1 lon g rnem mang lai chi tc;to duy nhat rn(>t loc;ti giao tu A, c6 kieu gen AA Sa do lai : F 1 : M (Jong mem) x aa (long cung) a GF 1 : A F2: Aa Kieu hinh I00% long mem * Truong hgp 3 : F 1 : long mem (A-) x long rnem (A-) F2 : 210 long rnem : 72 long cung F2 co ti I� xap xi 3 long mem : l long cung, la ti J� cua djnh lu�t phan tinh.

Suy ra hai ruoi F 1 deu co kieu gen di hqp Aa. Sa d6 lai : F 1 : Aa (long rnem) x Aa (long mem) GF 1 F2 :

A,a A,a I M : 2 Aa : 1 aa Kieu hinh 3 long mem : I long cung b. Kieu gen kieu hinh cua P : .

Xet cac CO' the F I tu ket qua tren ta thay F I xuat hi� n dli 3 kieu gen : M,Aa , va aa. :

37

To hqp l9i, suy ra kieu gen, kieu hinh cua bo, m� la : Bo IAIO (mau A) va m� 1 81° (mau B) ho�c nguqc l<;ti.

181° (mau B) p : 1A1° (mau A) x Sa do lai : 1 8, 1 ° GP : I\ 1° A B °° 8 ° A O F I : Kieu gen 1 1 : I I : 1 1 : 1 1 Kieu hinh : 1 mau AB : 1 mau A 1 mau B : I mau O b. X<ic djnh cha m(;! cua con :

Xet dua eon mang mau 0, kieu gen 1°1° ==> ca bo va m� deu t9o duqc giao tu 1° . Dua con nay khong the duqc sinh r a tu cc}p bo my mau A va AB,vi nguoi c6 mau AB (kieu gen I AI 8 ) khong t90 duqc giao tu 1 °.

- Con mau O la ctia bo m� mau Ova A Vf}.y : - Con mau A la ctla bo m� A va AB c. * Neu chi dl!a Vito kiell hinh bo m� : Khong chic chan luc nao cling xac dinh dung dua con. Thi dl,l : co hai dua tre, mc)t dua mang mau A va dua con lai rn ang mau B, hai cc}p bo m�, m¢t cc}p c6 mau A Va B va cc}p con l9i co mau AB va 0. * Khong cdn xet nghi�m mau cua cha :

Con c6 dua co long mi dai va co <lua long mi ngc:ln.

Xet con ·co l� g mi ngan, kieu gen aa.

Suy ra bo va m� deu tao � _ · duoc · giao tu mang a, k1eu gen Aa hoc}c aa.

Xet con c�}ong mi dai (A-) ==> it hat co I co the bo m� t<;1.o duqc giao tu � �an �, A, k1eu ge� A a. ?,o con xu�t hi�n kieu hinh long mi ngan (aa) nen ca bo va m� khong the m ang kieu gen M. To hqp l<;ti suy ra kieu gen, kieu hinh cua bo m� la m<)t ttong hai truong hqp sau: P: Aa (long mi dai) x Aa (long mi dai) Hoc}c P: Aa (long mi dai) x aa (long mi ngan ) So do lai I : P: A a (long mi dai) x A a (long mi dai) GP: A,a A, a F 1 : I AA : I Aa : I aa Kieu hinh : 3 long mi dai : I long mi ngan - So do lai 2: P: Aa (long mi dai) x aa (long mi ngan) GP: A,a a F 1 : I Aa : I aa Kieu hinh I long mi dai : I long mi ngan

b. Xet gia dinh 2 :

V1n c6 the chac �han ket lu<}.n m� ctl a m6i dua con.

M� long mi ngan mang kieu gen aa, chi tc;to m<)t loc;ti giao tti duy nhat mang a.

Thi du. .· Con c6 long mi dai (A-) ==> bo phai . . t a o d UQ'C I · g1ao Oi:,ll . · tu· mang A. Vf).y bo mang C6 hai dua con mang mau AB va mau Ova hai nguoi m� cung co mau AB kieu gen . � "' M h0<;1.c Aa deu co, long ml dai. , , 0 va mau · So do lai : Con mau O do m� mau O sinh · r a - Neu bo mang M : Con mau AB do m� mau AB sinh r a P: bo M (long mi dai) x m� aa (long mi ngan) GP: A Bai 19 : nguoi, long mi dai la tinh tr('>i hoim toan so vm long mi a Aa ngan va gen tren NST thuong.

Con c6 long mi dai Xac dfnh kieu gen, kieu hinh cu.a bo m�. va l�p SO' d6 lai cho m6i gia Neu bo mang A a : dinh sau day : P: bo Aa (long mi dai) a. Gia dinh I : sinh duqc con co dua co long mi dai va co dua co long x me aa (long mi ngan) GP: A,a mi ngin. a b_. Gia dinh 2 : m� co lcmg mi ngAn .sinh duqc dua con co long mi did.

F 1 : I Aa l aa c. Gia dinh 3 : m� co long mi dai, sinh duqc con c6 long mi ngin.

Kieu hinh con : - I c6 long mi dai

a

Theo de bai,qui llO'C Gen A : long mi dai, gen a. Xet gia dinh I

GIAI

a

: long mi ngan

- I co long mi ngan � Xet gia dinh 3 : c6 long mi ngan, kieu gen aa ==> b6 va m� deu t<;to. duqc giao tu m ang :enc�� Bo lc;t� �UQ'C � mang kieu gen Aa (long mi dai) ho<;ic aa (long mi ngan). .., M� co long m1 ngan t<;1.o duqc a nen mang kieu gen Aa (long mi dai).

40 41

.-----------------·--

- Lam the nao de chQn duqc ru6i }1 co than xam la thuan 1thung de· mang lai ? Giai thich va minh hQa '!

Bai 9 : Biet & trau, mau long den tr(>i hoan toan so voi mau long tr.ing va gen, qui dinh tinh tr�ng m\m tren NST thuong.

- ' L�p SO' do tu P den f 2 cho phep lai tren. b. Neu cho Fl thu dUQ'C trong phep lai tren lai phan tich thi ket qua kieu hinh t�o ra se nhu the nao ?

M(>t trau tr.ing (1) giao phoi voi m(>t trau den (2), de Ian thu nhat duoc m<)t ngp.e tr.ing (3) va bin thu hai duQ'c m<)t nghe den (4). Con nghe d�n nay Ion len giao phoi vm m<)t trau den (5), sinh ra m<)t nghe tr&ng (6).

Hay bi�n lu�n de xac dinh kieu gen cua sau con trau noi tren�

D.S:

a.

- Dung phep lai phan tich. (HQc sinh llf giai thich va minh hQa.) - p : BB x bb -- F I : Bb x Bb b. Ket qua : 1 than xam : 1 than den Bai 1 : Khi cho giao phoi giua ga trong long tr.ing voo ga mai long den d�u thuan chung, ngum ta thu dUQ'C cac con lai f I d�u co mau long xanh da troi.

Biet gen qui djnh tinh tr�ng m\m tren NST thuO'Ilg va long den tr<)i so voi long tring. a. Giai thich ket qua va l�p s·a do lai. b. Neu t,ep tt.ic cho ga F 1 giao ph6i voi nhau thi ket qua thu dtrQ'C O' f2 se nhu the nao ? f>.S:

a. Mau long di truy�n theo hi�n tuqng tinh tr(>i khong hoan toan.

M : long den; Aa .: long xarih da troi; aa : long tning P : M (den) x aa (tnfog) b. Ket qua : 1 long den : 2 long xanh da troi : 1 long trang

Bai 8 :

Cho biet & m(>t loai d�u, h�t xam tr(,i hoan toan so vm h�t tring.

Du&i day la bang thong ke iY m{>t so phep lai : Kieu hinh cu.a p

So cay<>' F1 m�t xam

H�t tring

a. H�t xam

x

h;;tt tnfog

85

87

b. ff;;tt xam

x

h;;tt xam

210

70

c. H�t xam

x

h�t trang

150

0

a. P : Aa x aa;

44

b. P : Aa x Aa;

(1) : aa (4) : Aa

Bai 10: nhan.

A : long den, a : long trang (2) : Aa (3) : aa (5) : Aa (6) : �a

o d�u Ha Lan, h<;1t co VO tron tr<)i hoan toan so voi h;;tt co VO

Xac djnh kieu gen, kieu hinh cu.a P va viet SO' do lai trong m6i truO'Ilg hQ'P sau day ; a. M<)t trong hai cay d�u P co h.;tt nhan, cac cay F1 co cay cho h�t tron, co cay cho h�t nhan. b. Hai cay bo m� lai vm nhau, F 1 gom co 87 cay cho h�t tran va 30 cay cho h�t nhan. c. M<)t trong hai cay d�u P co h�t nhan. Cac cay F 1 d6ng lo�t cho h;;tt tran. f>.S: A : hc.1t tron; a : h�t nhari a. P : Aa x aa; b. P : Aa x Aa; c. P : M x aa Bai 11 : Biet a m(>t loai: AA: qua trim, Aa: qua d�t, aa: qua dai Xac dtnh kieu gen, kieu hinh cu.a P va l�p SO' d6 lai cho m6i ket qua sau day: a. F 1 c6 25% qua trim: 50% qua d�t: 25% qua dai b. F 1 co 50% qua trim: 50% qua d�t c. F 1 co 50% qua d�t: 50% qua dai f>.S: a. P : Aa x Aa;

b. P : M x Aa;

c. P : Aa x aa

Bai 12 Biet St.J' di truy�n nh6m mau & nguoi dtrQ'C qui dtnh boo cac kieu gen sau : Nh6m mew

A

Hay giiti thich va l�p so· do cho m6i phep lai tren. f>.S: A : hc.1t xam, a : hc.1t triing

f>.S:

0

1818 18( 0 , 101 0

AB

IAIB

B c. P : M x aa

Kie'u gen

IAIA, IAI O

45

FI : F1 : GF 1 F2 :

Qd AB Ab aB ab

:

Ca.ch giai tuong lt! nhu a bai toan thu�n cua phep lai mQt c� p tinh tr<;1ng. Go rn ba buck sau :

Kieu gen AaBb Kieu hinh 100% hc.1t vang trcm AaBb (vang tran) x AaBb (vang tron) AB, Ab,aB,ab AB,Ab,aB,ab ab

�b �aB ------ -- -----AaBB AABb MBB vang,tron vang, tran vang,tran

AaBb vang,tran

aaBB xarih,tran

aaBb xanh,.tran

AB

MBb vang, tran

AaBB vang,tron

AaBb vang,tran

(J F2 c6 :

AAbb vang,nhan

AaBb .vang,tran

Aabb vang,nhan

AaBb vang,tron

aaBb xanh,tron

Aabb vang,nhan

aabb xanh,nhan

Kieu hinh Kieu gen 1 MBB 9 h9t vang,tron 9A - B 2MBb 2AaBB ) 4 AaBb 1 Mbb 3 h<;tt vang, nhan 2Aabb } 3 A - bb 1 aaBB 3 hc.1t xanh,tran 2aaBb } 3 aaB ·· 1 hc,1.t xanh,nhan I aabb I aabb 5. Hi�n tuQ'ng trc)i khong hoan toan trong toan lai hai c�p tinh tr;,1ng

- Qui UO'C gen (neu de bai chua CO qui UO'C) - Xac djnh kieu gen cua bo m� - Lc}p so do lai >- Thi dlJ. I . (J lua,than thap tn)i hoan toan so voi than cao : hc.1t chin som trQi hoan toan so voi hc.1t chin mu9n.

Cho cay lua thuan chung c6 than thap,hc.1t chin mu9n giao phan voi cay thuan chung co than cao, hc.1t chin som thu duqc f 1 • Tiep tvc cho giao phan f I voi nhau. Lc}p so do lai de xac djnh ket qua ve kieu gen, kieu hinh, cua con F va I F2 • Biel cac tinh trc.1ng di truyen dc)c lc}p voi nhau.

- Theo de bili,qui UO'C: (J p co:

AB

AABB

Ti I� kieu gen F2

H. CIC 01.um BIU ilP

Ti 1¢ kieu hinh F2

c 48

Bi�t tfnh tr.qi,ti� h I�n, kfeu hln� ctia bo rn�. j1m�on.lai. : -·----- __ _] '.' __

A : than thap, B :hc.1t chin som,

a: than cao b : h�t chin muc)n

Cay thuan Chung than thap,chin muc)n mang kieu gen AAbb Cay thuan chung than cao,chin som mang kieu gen aaBB So do Iai tu .P den F2 P : Mbb (thap,chin muc)n) x aaBB (cao,chin som) GP: Ab aB F I : Kieu gen AaBb Kieu hinh 100% than thap,chin som F 1 : AaBb (thap,chin som) x AaBb (thap,chin som) GF 1 :AB,Ab,aB,ab AB,Ab,aB,ab F2 : AB Ab aB ab

M�c du trong cac thi nghi¢m ctia minh,Menden khong phat hi�n ra hi�n tuqng tinh tn'.)i khong hoan toan. Hi¢n tuqng nay ve sau nguai ta moi phat hi¢n va duqc xem Ia hi�n tuqng b6 sung cho cac djnh lu�t di truyen ctia Menden. Va cung giong nhu a ba.i loan lai 1 tinh,hit';:n tuqng tf nh tn'.)i kh6ng hoan toan Va.f f duqc I6ng trong bai loan lai 2tinh do each giai thich,CO che Vil ca SO" Clia n6 cO.ng giong nhu O' hi�h tuqng trQi hoan toa.n; chi khac a SIJ bieu hi�n kieu hinh con lai.

11 1� D�NG BAK TOAN THU!N

HU'O'NG DAN GIAI

Ab

aB

ab

AABb

AaBB

AaBb.

AABb

AAbb

AaBb

Aabb

AaBb

Aabb

aaBb

aabb

AaBB

AaBb

aaBB

aaBb

I MBB : 2AaBB : 2AABb : 4 AaBb 1 AAbb: 2Aabb: I aaBB: 2a. aBb: I ·aabb 9A- B9 than thap,chin SO'ffi 3 A- bb 3 than thap,chin mu(>n 3 aaB 3 .than cao,chin som 1 aabb I than cao, chin. m.u¢n

Biet hai cc}p tinh trq.ng chieu cao than va ma u qua di truyen d<)c l�p nhau, than cao va qua do la hai' tinh trq.ng tr<)i so v6i than thap va qua vang.

Bi¢n lu�n Xa<; dinh p Va l�p SO' do lai.

, r ' ' "" ; ,

)' \ ,

HUONG DAN GIAI

de b<1l;� qui u6c. igen: Theo ; I

.-

e'<;,ic

,

.

....,.,

A: than cao, a: than thap B: .qua mau do, b: qua mau vang

<....\%}?h�n tich tung, ·�i:i' tinh trq.ng a con lai F 1 • v�J�hieu �ao cua than cay: ::,,,.,,. · 'ifj. Than cao /J.,..,t;'5%,:t _ 75% _ � 3 , = Yo - 25% - 1 Than t�.J> t.12 ,5% +:\ F 1 c6 ti 1¢ c�)l lt\!'11Iu�t phan Ii. Suy ra 2 cay Pdeu c6 kieu gen di hqp Aa (than cao).

V ,%; Aa . . .

37,5%+ 12,5% _ 50% _ l Qua do c: • Ve f$a u qu 37;5%+ 12,5% - 50% - 1 _ Qua v a ng .

1 F I c� ti .1¢ cua phep la�Jphan tich. Suy ra a P c6 I cay di hqp Bb (than cao) ( , (than thap). \ va I cat ·mang tinh l�n l;p : Bb x bb )f

\Jl

JP�\a

�-P

lit

hai cc}p r h trq.ng, suy ra : - T6 {'; ,���� .,:<_,,�6 t<?t cay Pm g kieu gen AaBb (than cao, qua do) l�i mang kieu gen Aabb (than cao, qua vang) • C5�Qt ca/ -" . /1 Sa do la1 i) Aabb ( cao, qua vang) x p ,: AaBi (cao, qua do) Ab, ab GP: AB, :ib, aB, ab & F1 : :1i.i ?.

·t \.,

Ab

MB b cao, do

ab

AaBb cao, do

.·:"'ieu hinh F 1 3 · cay 3 cay 1 cay 1 cay

52

than than than than

aB

ab

Mbb cao, vang

AaBb cao; do

Aabb cao,vang

Aabb cao, vang

aaBb thap, do

aabb thap, vang

Ab

� ii AB

cao, qua do tao, qua vang thap, qua do thap, qua vang

(== (= (= (=

·37,5%) 37,5%) 12,5%) 12,5%)

> Thi d1,12

Cho biet gen R: qua do, r: qua vang D: Ia dai, d.: la ngcin Hai cc}p gen nam tren hai cc}.p nhiem sic the khac nhau. Cho P tl)' thlJ phan, F 1 c6 ket qua : 360 cay qua do, la dai 120 cay qua do, la ngcin 119 cay qua vang, Ia dai 40 cay qua vang, Ia ngcin Bi�n }u�n Va i�p SO' do lai HU'O'Nq DAN GIAI

Xet ti 1¢ kieu hinh F 1 = 360 _: 120 : i 19 : 40 xap xi 9: 3: 3 : 1.

F I c6 ti 1¢ cua dtnh lu�t phan Ii dqc l�p ve hai cc}p tinh trq.ng. Suy ra hai cay P mang lai di hqp ve hai c�p gen : RrDd, kieu. hinh qua do, la dai.

Sa do lai RrDd (do, Ia dai) ·p : RrDd (do, Ia dai) x GP : RD, Rd, rD, rd RD, Rd, rD, rd F1 : RD Rd rD rd

RD

Rd

rD

RRDD do, dai

RRDd do, dai

RrDD do, dai

RrDD d6, da i

RrDd do, dai

rrDD vang, dai

RRDd do, dai

RrDd do, dai

Ket qua kieu hinh F I

· RrDd RRdd do, nga.n do, dai

Rrdd do, ngan 9R-D3 R-dd 3 rr D 1 rrdd

rrDd vang,-dai

9qua 3 qua 3 qua 1 qua

rd

RrDd do, dai

Rrdd d6, ngan

rrDd vang, dai

rrdd vang, ngan do, la dai do, Ia ngcin va rtg, Ia dai vang, la ngan

Bai 1 : Cho biet hai tinh tri:tng la xanh va la che trc}i hoan toan sovoi lavimg va la nguyen; hai c�p tinh tri:\ng ve mau lava hinh d,ng la di truyen d<)c l�p voi nha:u.

53

Bai 3: ()' mot . loai xet hai tinh tr�ng la hinh d�ng qua Va �\'l qua . di truyen d(>c l�p VO'i nhau.

- Ve d;,mg qu� : qua trc>n tr(>i so VO'i qua dai va qua d�t la tinh tr�ng trung gian.

- Ve VJ qua : qua ngQt tr(>i hoan loan so VO'i qua chua. a. Giao phan giua hai cay thuan chung mang cac gen tuong phan vm _ "nhau, thu dUQ'C F I ' roi cho cac cay F I iai phan tich� L�p SO' do lai ctia P va ctia F1 •

b. Cay bo co kieu hinh qua dai, chua lai vm cay m� chua biet kieu g�n thu dtrQ'C cac cay con deu co kieu hinh qua d�t, ngQt. Xac djnh kieu gen ctia bo m� Va l�p SO' do lai.

GIAI

Theo de bai, ta c6 : Oc;ing qua di truyen theo hi�n tuqng tinh trqi khong hoan toan Qui UO'C A : qua trcm, a : qua dai M : qua tron,Aa : qua d�t, aa : qua dai - Vi qua di trnyen theo hi�n tuqng tinh trqi hoan toan Qui u6c B : qua ngQt, b : qua chua a. So d6 lai ctia P vii ctia. F1 : Hai cay P thuan chung rqang cac gen tuong phan co the la : P:MBB x aabb hoc}c P:Mbb x aaBB * Sa d6 lai ciia P c6 hai Truong hqp I P: GP: F1 : - Truong hqp 2 :

tru&ng hqp :

MBB (qua tron,ngqt) AB AaBb I 00% qua d�t,ngqt

x

P : Mbb (qua tron, chua) x GP: Ab F 1: AaBb I 00% qua d�t, ngqt

aabb (qua dai,chua) ab

aaBB (qua dai,ngqt) aB

* Cho F1 lai phan tich : F deu la AaBb lai phan tich Ia lai v6i cay mang tinh lc}n:qua dai,chua (aabb) F 1 : AaBb (qua d�t, ngqt) x aabb (qua dai, chua) S� do lai : GF 1:AB,Ab,aB, ab ab aabb : · aaBb : Aabb : AaBb �2 : Kieu hinh : I qua d�t; ngqt : I qua d�t, chua 1 qua dai,ngqt : I qua dai, chua

b. Xtic djnh bo m�

va sa d6 lai :

- 86 c6 qua dai chua : aabb tc;io m<)t lrn:l.i giao tu mang hai. gen l�n ab.

- Con deu c6 qua d�t, ngQt : AaB-. Suy ra cay m� deu lc;iO mot loc;ii giao tu AB de at giao tu ab cua bo� Vf>_y cay m� tc;to m(>t loc;ii giao tu AB tuc mang kieu gen AABB (kieu hinh qua tron, ngQt). bo aabb (dai, chua) x P : MBB (tron, ngQt) ab GP: AB F 1 : AaBb I 00% qua d�t,ngqt Bai 4 : - 120 - 119 - 121 - 120

Tu m(>t phep lai giua 2 cay, nguoi ta thu dU'<;fC : cay co than c;ao, h�t dai cay c6 than' cao, h�t trim cay co than thap, h�t dai cay co than thap, h;.tt trim

Diet hai tinh tr�ng chi�u cao than va hinh d�ng h�t di truy€n d(>c D�p nhau; than cao va h,t dai la hai tinh tr(>i.

Giai thich ket qua de xac djnh kieu gen, kieu hinh ctia bo m� va ·�p do lai.

SO'

GIAI

Theo de.bai, qui

UO'C

a : than thap A : than cao, 8 : hc;tt dai, b : hc;tt tron

* Phan tich tung cc}p tinh trc;ing a con lai F 1 : I 239 120 + 119 Than cao - Ve ch1eu cao cay : xap x11 Than thap = 121 + 120 = 241 :.

• :.

•

A

A,

•

La ti I� cua phep Iai phan tich. Suy ra 6 P co m(>t cay mang tinh l�n aa va m(>t cay di hqp Aa. P:Aa (cao) x aa (thap) . Hc;tt dai . 120 + 121 241 A, • l ha. t .

- V:.e h'mh dang = -xapxi.

Hc;tl tron 1 239 119 + 120 La ti I� cua phep lai phan tich. Suy ra & P c6 ffiQt cay mang tinh lc}n bb Va m(>t · cay di hqp Bb. P: Bb (h<;1t dai) x bb (hc;tt trcm) * To hqp hai cc)p tinh trc;ing, suy ra kieu gen, kieu hinh cua· P c6 the la : P :AaBb (cao, hc;tt dai) x aabb (thap, hc;tt tron) Ho<)c P : Aabb (cao,hc;tt tron) x aaBb (thap,hc;tt dai)

57

* T6 hqp hai c<).p tinh trc;1ng, suy ra cay lai voi F 1 mang kieu gen Mbb (qua tron, hoa trcing) Sa do lai: > , Mbb (qua tron, hoa trang) x FI : AaBb (qua tron,hoa vang) Ab GF 1 :AB,Ab, aB, ab F2: MBb: Mbb: AaBb: Aabb Kieu hlnh 50% qua tron,hoa vang 50% qua tron, hoa trcing

IV. BAI TAP TU' Glil Bai 1 : o d�u Ha

DS : A: B: P: a.

P: P: b.

Lan; � : than cao, a : than thap, B : bl,lt vang, b :

hl,lt xanh. dong d�u Cho dong d�u thucin chung than cao, hl:lt xanh giao phan voi phan giao l F cho t1;1c Tiep . l F dUQ'C thu thu.\n chimg than thap, h�t vang v6i nhau. a. L�p so do lai tu P den F2 se nhu b. Neu cho F I hoi tren lai phan tich thi ti I� kieu hinh thu duqc the nao ?

D.S : a. b.

P: Mbb x aaBB F 1 : AaBb x AaBb I than cao, hc;tt vang : 1 than cao, hc;tt xanh 1 than thap, hc;1t vang : I than thap, hc;1t xanh

Bai 2 : �iet gen qui dJnh tinh trl,lng nam tren nhi�m sic the thuO'lllg va di truy�n d<)c l�p voo nhau; hai tinh tr�ng canh dai va mit d�t trqi hoan toan. so v&i canh ngcl.n va mat tron.

Thi,c hi�n phep lai giua hai ca the d�u co kieu hinh clmh dai, mat d�t thu. OUQ'C cac con iai F 1 c6 ket qua nhu sau : 180 ca the c{mh dai, mlit d�t 59 ca the canh dai, mit trc.,]: 61 <Ca the carnh ng&n, mat d�t 20 ca the canh ngin, mat tron Giai thich ket qmZl va l�p so· do cua phep lai BS : A: canh dai, a: canh ngc'in B: melt d�t, b: melt tron P : AaBb x AaBb F 1 co ti I� 9 : 3: 3: 1...

60

a

Bai 3 : bi biet qua trim trc)i hoan toan so v6i qua dai; boa vang tr<)i hoan toan so VO'i boa trang. Hai tinh tr.;tng nay di truyen khong pht.J thuc)c vao nhau.

Xac djnh kieu gen cu.a ho m� va l�p SO' do lai cho cac phep lai sau : a. Bo qua trim, boa trang; m� qua dai, boa vang b. Bo thuan chung qua trim, boa vang; m� thuan chung qua dai, boa trang qua tron, a: qua dai hoa vang, b: hoa tning P : Mbb x aaBb; AAbb x aaBB P : Aabb ; aaBb Aabb x aaBB MBB x aabb

Bili 4 : O' m(,t loai con trimg, gen B qui djnh than xam, gen b qui djnh , than den, gen S qui dtnh long ngan va gen s qui dinh long dili. Cac gen noi tren m\m tren cac nhi�m sac the thuong khac nhau. ' a. Cho 2 CO' the deu thuan chting co than xam, long dai giao phoi v6i th�n den, long ngan. L�p SO' do lai va xac djnh ket qua()' con lai F l . b. Neu cho FI giao phoi v&i nhau. Khong can l�p SO' do lai, co the xac djnh duqc ti I� kieu hinh. <>' F2 hay khong. c. Neu cho f I trong phep lai tren lai phan tich thi ket qua Se nhu the nao?

D.S: a. P : BBss (xam, long dai)

x

bbSS (den,long ng.in)

b. - Xac djnh duqc bling each dl!a vao Ii thuyet djnh lu�t phan Ii d<}c l�p trong phep lai hai c�p tinh tr�ng - HQC sinh tl! neu ti l� kieu hinh f2 . c. I than xam, long ngcin: I than xam, long dai 1 than den, long ngcin: I than den, long dai Bai 5 : 0 ca chua gen D : qua do, gen d ; qua vang, gen T : qua trron, gen t : qua bau dt.1c.

Hai cc)p gen n6i tren nam tren hai c;)p nhiem sac. the khac nhau. va khong xuat hi�n tinh tr�ng trung gian. a. Xac djnh ti I� kieu hinh F2 khi lai hai cay P deu thuan chung co qua do, tron va qua vang, bau dt.ic giao phan vm nhau. b. Khi lai hai cay .ca chua deu thuiln chung qua do, bilu dvc va qua vang, tron thi ket qua <>' F1 va <>' F2 co gi khac voi trmmg hqp tren?

DS :

a. P : DDTT x ddtt b. P : DDtt x ddTT ...

Ket qua hai phep lai giong nhau (hQC sinh tl! nMn xet)

61

2. Tinh so lin nguyen phan, so te bao con t�o ra, so NST moi truong cung L.J;.; = -·-266 Suy ra . b(> NST 2n : 2n = --= 38 cap. cho te bao nguyen phan va so NST c6 trong cac te bao con 2x - 1 23 - I - Vf).y 2n = 38 a. Neu c6 m()l le bao. nguyen phan: b.

- So' le bao con dU(JC [(JO ra: 2x = 2 3 = 8 (le bao) Neu c6 te bao m� (2n) tien hanh nguyen phan x Ian: - So' NST lrong ccic te' bao con : 2 x . 2n = 8 . 38 = 304 (NST) * Tinh so' te bi1.0 con : > Thi di!- 2 Ta c6: C� nam le bao ·cua chu(>t (2n = 40) deu tht1c hi�n nguyen phan 1 Ian. - Te bao nguyen phan 1 Ian t90 2 = 2 I te bao con.

Xac dinh: 2 - Te bao nguyen phan. 2 Ian t�o 4 = 2 te bao con. a. So NST cung lrc;lng thai NST va so cromatit trong cac te bao O ki ghia.

- Te bao nguyen phan 3 Ian lc;\O 8 = 23 te bao con. b. So NST cung trc;ing thai va so cromatit trong cac te bao a ki sau. v.v... c. So le bao con sau nguyen phan �a so NST trong cac te bao con.

V�y neu te bao nguyen phan x Ian thi so te bao con = 2x. * So' NST c6 trong cck te' bao con : � ___ M6i le bao con d�u c6 chua b(> NST Iuong b(>i (2n) giong te bao m�.

Vf).y so NST trong cac le bao con duqc t9o ra = 2x • 2n

a.

HUONG DAN .GIAI

a ki giua :

So NST cling trc;ing thai trong cac te bao: 2n kip x 5 = 40 NST kep x 5 = 200 (NST kep) * So NST moi truong cung c;ap cho te bao nguyen phan : - So cromatit trong cac te bao: BAng so NST trong cac te bao con. duqc t9o ra tru so NST 2n clia 1 te bao 4n x 5 =. 2 x 40 x 5 = 400 (cromatit) m� ban dau: x x b.•O ki sau: 2 . 2n - 2n = (2 - 1) . 2n - So NST cung trc;ing thai trong cac te bao : b. Neu c6 nhi€u te bao nguyen phan v6i so Mn bdng nhau: 4n don x 5 = 40 x 2 x 5 = 400 (NST don) . Neu c6 a le bao m� (2n) deu lien hanh nguyen phan x Ian being nhau.

- So cromatit trong cac te bao = O Bi�n luf).h tuang lll nhu tren, ta c6 : x ,c. - So te bao con sau nguyen phan : a . 2 = 5 x 2 1 = 10 * Tong so' te' bao con sau nguyen phan = a . 2x r· ".""" So NST trong cac te bao ·.• 10 · 2n = 10 • ·40 - 400 (NST) . · * So NST co lrong cac te· bao con = a . 2x • 2n r · . . .. i> Thi du 3 * So' NST m6i lruang wng cap cho a le bao lien hilnh qua trinh nguyen > Co,, mqt S ? t� bao smh duang cua tho deu nguyen phan 5 Jin lien t.iep, va da phan == (2x - 1) • a . 2n . lij.O ra 320 teA bao con. Cac le bao con tc;io ra c6 chua 14080 tam dOng. , . ;: . , ,, . . t . Xac dinh: a. So te bao sinh du6ng ban dau.

112 THI DI) VA HUO'NG DAN GIAI b. So NST moi truong da cung cap cho cac te bao nguyen phan. > 7:'i di!- I f _ HU'ONG DAN GIAI C6 m(>t hqp tu cua loai nguyen phan 3 Ian va da nh�n ctia moi truong nguyenl fqJS6 td bao sinh di.rang ban ddu li�u tuapg duong v6i 266 NST. . · Xac djnh: f /G9i a la so te bao sinh duong ban dau.

Suy ra so te bao con sau nguyen phan : a. Be') NST 2n.

3 0 3 a· 2x = 320 => a = :x = :5° = IO (teJtao) · b. So t� bao con duqc t�o ra va so NST c6 trong cac. te bao con. ib,,So NST moi trurmg cung cap: HUONG DAN GIAI !,))So NST bang so tam d<}ng trong cac te bao con: a. 89 NST 2n: 14080 a· 2x . 2n· = 14080 <=> 320 . 211 = 14080 => So NST moi truong cung cap : · (2x - 1) . 2n = 266 2n = = 44 . 320 ,

A

,

,

A'

,

r-. -

.

I·

I

.A

,..,

A,

,

•

_

•

Ft .

r·-

64

65

I

So NST moi truang cung cap cho nguyen phan (2x - 1) . a . 2n = (2 1 - 1) . 4 . 78 = 312 (NST) b. S6 NST cung trqng thai, s6 cromatit trong ccic te bao : Theo de bai trong Ian nguyen phan da neu Ki trung gian = 4 phut .,- - Ki dau = 3 phut Ki giua = 3 phut Ki sau = 3 phut - Ki cuoi = 3 phut * Sau khi eek te bao nguyen phan duqc 2 phut : Cac te bao dang 6 ki trung 'gian, va trong cac te bao c6: - So NST cung tr9ng thai : 2n kep x 4 = 78 x 4 = 312 (NST kep) - So cromatit: 4n x ·4 = 78 x 2 x 4 = 624 (cromatit) * Sau khi ccic te bao nguyen phan dU<;JC 9 phut : Cac te bao dang 6 ki giua, va trong cac te bao c6 - So NST cung tr9ng thai: 2n kep x 4 = 78 x 4 = 312 (NST kep) - So cromatit : 4n x 4 = 78 x 2 x 4 = 624 (cromatit) * Sau khi eek te bao nguyen phan duqc 12 phut : .

Cac le bao dang 6 ki sau, va trong cac le bao c6 - So NST cung tr9ng thai: 4n don x 4 = 78 x 2 x 4 = 624 (NST don) - So cromatit = 0 * Sau khi cac te bao nguyen phan duqc 16 phut : Cac'te bao dang vua· xong kl cuoi, luc nay cac te bao tang gap doi c6 - So NST cung tr9ng thai : 2n don x 4 x 2 = 78 x 4 x 2 = 624 (NST don) - So cromatit = 0 Bili 4 : Co ba hqp tu A, B, C cung loai nguyen phan v6i · so lin khong bing nhau t,o ra tong so 28 te bao con. a. Xac dinh so hin nguyen phan va so te bao con t,o ra cua m6i hQ'P tu.

Diet theo thu ti, 3 hqp tu A, B, C; c6 so Ian nguyen phan giam dan. b. Trong, qua trinh nguyen phan n6i tren cua ba hqp tu, moi trmmg cung cap tong so 1150 NST. Xac dinh : - Ten cua loai.

- S6 NST c6 trong toan be} . cac te bao con duc,c t,o ra.

GIAI

a. S6 idn nguyen phtin va s6 te bao con cua m6i hqp tu :

QQi x la so Ian nguyen phan cua te bao thi so te bao con Ia t', c6 the la: 2 1 = 2, 22 = 4, 23 = 8, 24 = 16, 25 = 32...

68

Ba hqp tu co tong so te bao con bang 28.

Ta c6: 28 = 16 + 8 + 4 = 24 + 23 + 22 Ba hqp tu c6 so Ian nguyen phan Ian luqt la 4, 3, 2. Do theo thu tu. 3 hop . tu.

A, B; C; so, Ian nguyen phan giam dan.

V�y: - Hqp tu A nguyen phan 4 Ian t9o 24 = 16 te bao con - Hqp tu B nguyen phan 3 Ian t9o 23 = 8 te bao con - Hqp tu C nguyen phan 2 Ian t9o 22 =·. 4 te bao con b. * Ten loai : So NST moi truong cung cap cho cac hqp tu nguyen phan (24 - 1) . 2n + (23 - I) . 2n + (22 - 1) . 2n = 1150 <=> 25 . 2n = 1150 2n = 1150 : 25 = 46 Suy ra : 2n = 46 la' b(> NST cua loai nguai. * S6 NST c6 trong loan b() cac te bao con : 28 x 2n = 28 x 46 = 1288 NST B�i 5 : �6 m\m te bao cua lit nha nguyen phAn mc}t so Ian bing nhau _ va da su d��� m6i truong 2800 NST. Cac t� bao con tao ra c6 . . . chua tat ca 1� 200 NST� _ Xac djnh : "-· ... ___ / _, a. So NST lu6ng b(,i cua Vit nha. .

1) ( b. � �n nguyi!n phAn tia m6i ti bBo. ,< n .::c- J. oD . � _ c. So tam d(,ng trong cac te bao con duc,c t,o ra.

$· )(1,.) •

£

GIAI

a. S6 NST luung b()i cua v;t nh.a :

__ So NST trong narn le bao m� (bang so NST trong cac te bao con tru so NST moi truong cung cap): .

3200 - 2800 = 400 (NST) 5 l;l x Q :;:: 400 \..) .

So�·NST· trong ffiOl f_))� .·- -.· ,,. te,., b'ao: 2n = = 80 .·

tt1JP; .

b.

S6 l&n

nguyen phtin clia 11Wi

1

t� b:o :

·

Gqi x la s6 Ian nguyen phan cu; moi te• bao.' .

Suy ra so NST trong cac te bao con :

a · 2 . 2n = 3200 x

l ,'(\ '· £ {. J� OS

. <=> 5 . 2 . 80 = 3200 x

')

ti\ r;,L, ()\ ,,

q

.:·�/

"' . 'if 1 .._ � . • 3200 2 = = 8?;,/23 , 400 .�

=}

t0

t

x

V�y x = 3. c. S6 tam d(mg trong cac le bao co,:, bdng s6 NST trong cac te bao con· bang 3200 (tam dc)ng).

69

1��l,I ,y r

a. C, ac ,oq1. le,.,b,ao con dUQ'c tqo ra sau gwr;:(ph<in

- Ki trung gian I:

it giong Cac NST nhan doi t9o cac NST kep. Moi NST kep g6m c6 hai cromat dQng. tam a Mt nhau, dinh nhau .

\ { nv / \

Biet moi tinh bao b�c I qua giam phan t90 bon gia� tu dIJC (con goi la tinh tp)ng). va m6i noan baa b<}c I qua giam phan tc;10 IDQt giao tu cai (t�ung) va ba the. djnh huong.

So tinh trimg ti,\O ra = 4 Ian so tinh bao b�c I Nen : So trung t�o ra � So noan bao b�c I So the dtnh hu6ng = , 3 Ian so noan bao b�c I

- Ki ddu I:

hai Cac NST kep co xocin va ngcin dan 19i, c6 d9ng dc}c trung va xep thanh si1c.

VO thoi hang tren mc}t phang xich d90 cua - Ki sau I:

Moi NST kep trong tung cc}p tuang d6ng phan Ii ve mqt ClJC cua le bao.

b. So NST c6 lrong cac te bao con /(JO ra sau giam ph<in

t·

Moi te bao con sau giam phan deu co so NST don bc)i (n). , V�y m�on tinh s� NST trong giao tu (ho�c the dinh huong), ta nhan soA g1ao tu (ho�c the djnh huongJ voi bo. NST d� bc)V * (J ldn phan bao II : ' 2. Cong thuc so hQ'p tu duQ'c ti,to thanh va hi�u s� ·{Jh(i . )i ·11nh cu.a giao tu - Ki trung gian II va ki ddu II : Trong thtJ tinh, mc>t tinh trung (n) ket PQ�i tnQ trung � (n) tao · ra mot I. · Cac NST khong nhan doi va giu nguyen tr9ng thai co xoAn nhu a ki cuoi hqp tu (_2n) . \\! 'v -'- Ki giua II: So hqp tu = So trung th1,1 tinh = � 6 tinh trt'mg th1,1 tinh Cac NST kep xep mQt hang tren m�t phfing xich dc;10 cua thoi vo sic.

- H_i¢� -�rn'ft_ thtJ tinh (HSTT) ctia giao tu mQt gioi nao do la ti I� giua so giao - Ki sau II: tu gIO'I do duqc thtJ tinh SO VO'i tong SO giao tu ctia gioi do tham gia vao ClJC hai v� deu Ii phan don NST hai thanh t�o dQng tam qua trinh thu tinh. tach kep NST Moi ctia le bao.

So tning duac tinh . thu � HSTT cu.a trung = : . x I 00% , t o. n g so rung t am g1a th 1J tmh T h - Ki cuoi II: So tinh trung thtJ tinh B� NST don bQi (n), tr�ng thai don duqc hinh thanh trong cac te bao con.

• HSTT cu.a tinh trimg = x 100OYo .

T t•mh trung , ong so t h am g1a tht.I tinh 2. Th\l tinh thanh Tht.1 tinh la SlJ ket hqp giua giao tu dlJC va giao tu cai cung loai de tcJ.O 112• THi Dl) VA HUONG DA.N GIA.I hqp tu. > Thi di! I 3. Y nghia cua giam phan va th\l tinh . c na� �oan b�o b�c I ctia m(>t tho cai giam phan. X ac djnh so te bao hung - Trong giam phan, SlJ ket hqp gifra m<}t Ian nhan doi voi hai Ian phan Ii cua : a' so� th A d nh uang duqc l90 ra cung so NST chua trong tat ca trung voi the ' e 1 h tu. i. v NST la co che dan den hinh thanh bQ NST don bQi (n) .trong cac giao , . djnh huong. Biel a tho 2n = 44 QI tu, giao tu. d\JC va giao dan bA' . · ha1· bAQ NST - Trong thlJ tinh, SlJ to· hqp g1ua HU'O'NG DAN GIAI hqp tu. trong bqi luong NST tu cai cung Ioai giup tcJ.o ra bQ So trung duqc 90 ra = So noan dinh baa bi[Lc I = 5 (trung) on SlJ l cua che Nhu v�y SlJ ket hqp gilia giam phan va lhl) tinh la CO' Ji So the nhau. dinh khac huong = 3 Ian so noan bao b�c I : the CO' bQ NST 2n dc}c trung ctia loai qua cac the M (- !:( � ' 4� 3 x 5 = 15 (the d!nh huong) t6 : Thong qua hai qua trinh giam phan va thtJ tinh, a sinh v�t da tc)o ra nhieu ( S6 NST trong cac trung vii the djnh htrong : hqp NST khac nhau a d&i con, lam xuat hi¢n nhi�u bien di to hqp, tang tinh � ::.--) · 44 phong phu, da dcJ.ng a sinh v�t, c6 y nghia doi voi lien h6a va chQn giong.

(5 + 15) . n = 20x = 440 (NST) 2 � � (l,,'tj . • • L1 i }'l ·-:;;.. /\ > Thi di!

2 1 TINN THU VA 1 --::=· ).,:..---:-,-PHAN GIAM VE 11. CAc DANG BAI TAP , co mQ'. 56 tinh bao bi).c I cling loili qua gi.im pMn da t90 ra IH tinh trllng. tt.J/.j • So NST co trong cac tinh trung bang 3312.

11 1 • MOT • s6 CONG THU'C AP DUNG , t/\_ � fS · 1. Cong th tinh so te bao con va so NST trong cac te bao con dm,c tfo Xac djnh : a. So tinh bao bac . I. �� 1,;(v!('(1) ,'· 1 r J1 phan 1, ra sau g1am b. Ten ctia Ioai. ,.,� l1 � - Ki cuoi I:

BQ NST kep don bQi (n) trong te bao con t90 ra van co xoAn.

:

r\\

A.

' A

A

.

A,

!

I� L/

JS JL

Lie

n (

72

,;?l

l

JVl

73

·L1����������������������--

. a. .. .

b.

Ba � · 4 : �o mc)t so te bao mcim cu� mc)t ga trong (2n = 78) d�u GIAI nguyen 1, h p «n 6 1an va da nh*n ctia moi truO'Jlg nguyen litu · hrong duong : S6 thl djnh hmmg dugc t()o ra v&i 19656 NST. Tat ca cac te bao con sau nguyen phan d�u S6 te bao con sau nguyen. phan = S6 noan bao b�c I : tro thanh cac · tinh bao b*c I. Cac tinh trung duqc tfo ra d�u tham gia th\l a . 2x = 3 . 25 = 96 tinh v&i hitu suat th\l tinh bing 3, 125% •.

S6 the dfnh huang duqc li;l.O ra sau giam phan : Xac dfnh: a. So te bao mcim ban dciu.

96 x 3 = 288 (the dinh huong) : b.

So hqp tu duqc tfo ra ·va so NST trong cac hqp tu. thanh t<Jo duvc tu hw S6 6 9 = I bc}.c bao noan S6 = ra S6 frung li;io GIAI Hi�u suat lhij tinh cua trung bAng 25%. Suy ra s6 hqp tu da duqc ti;lO thanh la: S6 te,bao mdm ban ddu : 96 x 25% = 24 (hqp· tu) : . GQi a la so te bao rnam ban dau. Suy ra so NST moi tmong cung cap cho cac Hifu sudt thl} tinh ciia tinh trung : te bao mam nguyen phan S6 tinh trung. thv tinh = S6 hqp tu = 24 (2x - 1) . a . 2n = 19656 <=> (26 - 1) . a0. 78 = 196 56 24 19656 x 100% = 12,5% Hi�u suat tht.1 tinh cua tinh trung Suy ra : a = --= 4 (te, bao , ) : 192 · 63 x 78 S6 h<lfJ tu va s6 NST trong ccic hqp tu : Bili 3 : . Co 32 tinh bao btc I va 32 noan bao btc I ctia cung 1 loai S6 tinh bao bc}.c I = So te bao con sau nguyen phan : a . 2x = 4 . 26 = 256 d�u tien hanh giam phin 'binh t!tuO'llg. Toan be) so trung va tinh · trung : So tinh trung duqc ti;lo ra : 256 x 4 = I 024 duqc t,o· ra d�u tham gia thi, tinh tfo ra 6 hqp tu.. . So hqp tu duqc ti;lo thanh bang so tinh trung th\.l tinh : a. Xac djnh hitu suat thi, tinh ctia tinh trimg. va ctia trung.

I 024 x 3,125% = 32 (hqp tu) b. So NST trong. cac . hqp tu bAng 480. Xac dfnh. so NST co tr�ng cac .

S6 NST trong cac hqp tu : 32 x 2n = 32 x 78 = 2496 (NST) trung va tinh trung da khong duqc th\l tinh ()' qua trinh tren.

a.

c.

GIAI a. Hi�u sudt thl} tinh cua tinh·trung vii ctia tning S6. tinh trung duqc ti;lo ra : 32 x. 4 = 128 S6 trung duqc ti;lo ra = S6 noan bao b�c I = 32 Hie.u suat thv tinh ctia tinh trung :

6

- x 100% = 4, 6875% 128 6

- x 100%

= 18,75% 32 b. S6 NST trong eek tinh trung vii trung khong thl} tinh : 128 - 6 = 122 So tinh trung khong th\.l tinh : 32 - 6 = 26 So trung khong th\.l tinh : 6 x 2n = 480 => 2n = 80 So NST trong cac hqp tu : don bQi khong duqc th\.l tinh · : trung va trung S6 NST trong cac tinh Hi�u_ suat th\) tinh cua trung

(122 + 26 )

76

x

·

n = 1'48 x

80

;

2 = 5920 (NST)

Co 16 noan bao b�c I cua m(,t lqn cai giam phan. Nguoi ta (,tinh duqc trong cac the dinh huong duqc t�o ra c6 chua 912 NST. Cac trung tham gia th\l tinh v6i hi�u suat th\l tinh cua trung bc\ng 50%. , 9iet ti It phat trien tu hqp tu thanh lqn con la 75%. dJnh:

So lQ'D con duqc sinh ra.

Neu qua trinh th\l tinh noi tren co 128 tinh trimg tham gia thi hi�u suat th\J. tinh cua tinh trung bing bao nhieu?

GIAI

the dinh hu6ng don bQi duqc tc;10 ra sau giam phan : co trong cac the dinh liuong :

ra 2n

=

38.

48

x

16

n = 912 => n

x

3 = 48

=� = 48

19

77

Cbuong Ill:

- Truyen thong tin di truyen qua cac the h� nho co kha nang llJ nhan doi. d. Qua trinh tv nhan doi cua ADN Qua trinh ttJ nhan doi (con gQi la ttJ sao, sao chep, tai ban) ctia AON die n ra theo CO che sau day Dau tien, enzim tac dt_mg lam thao xoan va tach roi lien ket giua hai ffiq.Ch don .

Cac nucleotit ctia moi truong sau do Ian luqt vao lien ket vai cac nucleotit tren hai mq.ch ctia AON theo dung nguyen tci.c b6 su ng (A-T, G-X).

Ket qua tu I AON nhan doi 1 Ian lq.o 2 AON con giong h�t nhau va giong phan tu AON \2, ARN va tong hqp ARN

ADN, GEN VA ARN

I. MOT SO KIEN THlfC CO' BAN

m�.

I. AON, gen va St;f ll! nhan doi a. Cdu l<JO cua ADN . ucleic) f a. Cdu l<Jo va chlic ming cua ARN AON (viet tc1t ctia axil deoxiribon ARN (axit ribonucleic) cli ng la nh(mg di;l.i phan tu nhung kich thu6't: nh6 * Cau IQO hoa hQC cua ADN : I , hon AON va chi c6 cau tq.O m(>t ffiq.Ch don. nhie u don phan hen ket do phan da e ru t au c l _ Thu(>c IOc.li dq.i phan tu, co 1 ARN c'ung co cau tru e da phan g6m bon loq.i don phan ribonucl�otit la : A l .

A la (ade nin), U (u raxin), G (g uanin) va X (xitozin).

AQN \ tit. co � !o�i nucIMtit cau tq.o _ :�n phan tq.o AON la nu deo Vi!. chuc nang, co ba lo9i ARN la : X (x1tozm). . , hI (adenin), T (timin), G (guanin) va , tha� -· ARN thong tin (mARN): c6 chtic nang truyen thong tin v� cau true dw chi� u dQC tq.O' tha�h, mq.ch VOi Bon loai nucleotit lien ket nhau theo dq.ng, vua\ da protein tir gen tren ADN den not tong hqp l--,rdtein la rib6xom. tmh co vua AON cho o t u ha n 9 l . g va trinh ttJ khac pha>- n so:,luon �·ARN v(in chuyen (tARN) _; c6 chuc ming v:jn chuyen axil amin cho qua ! co tinh d�c thu. trinh tang hqp protein.

I : * Cau true khong gian cua ADN -· ARN rib6x6m (rARN) : la !hanh phcm cau tqo ata rib6xom. Rib6x6m la t��i �ua J xoan qu anh m�t tnJc t�eo �hieu nai xay ra quiz trinh tong hqp protein. __ AON co hai mq.ch song song va l n v? g M�1 tinh chu ki (c_�� k1 �?a�). hai tq.o thanh cac vong xoc1n man g von g trinh tong hqp ARN mQt cua Qua b. da1 nu; ch1eu , 20 nucleotit xep thanh 1 O .cap � co, c hua I,>xoan l· ,· , . o ).

0 Di�n ra theo co che sau day : c6 ch1eu dal 3, 4 A � bclng 34 A (do m6i nudeotit xoan u y� n! n eo t h t�t cleo g u n c<}p n tu - Dau lien enzim tac dl,lng lam thao xoiin va ta.ch lien ket giua hai m<).Ch theo g ket i G' - hai mach ctia AON c6 cac lien h nay ffiq.C G v� kia h ffiq.C T vai don ctia m(>t do�n tren AON tuong ung vai. m(>t gen nao d6. ket n lie \ t��:6 sung, trong d6 _A ffiq.Ch nay Cac ribonucleotit ctia m6i truong vao Ian luqt lien ket vai cac nucleotit . lien ket vai x ffiq.Ch k1a. , ket qua sau .1· . co, cac tren m(>t mi;).ch cua gen . n g m(>t phan tu AON tro n ne g un s bo tc1c Do nguyen 1 X. Sa u khi duqc tong hqp, cac ribonucleotit lien ket. vai nhau t<';lo phan tu A = T, G = X ==> A + G = T + !

ARN r6i nhan vao te bao chat de tong hqp protein. . f b. �:: la m t doq.n ctia AON chua thong }�n qui � inh � au �ru � � tia mQl �� �LHn G DAN GI .

N AI MO. T DING BAB TAP Q _ , e). M01 gen ca, u tru co � u� tr�ng n u tr au c , · n e � la gQi . g rotein (con duqc an n han tu a g chu g co v�t sinh O bao te 600 den 1500 c<}p nucleotit. Trong r,1· D��.G BAI T!P VA CONG THUC AP m)NG . loai theo tuy n ge , Bai t#,lp tinh chi�u dai, so h.rqng nudeotit phan tu ADN va ARN. So vong Vq.n den hang ., . \ xoan cua ADN c. Chuc nt1ng cua ADN I - Ki hi�u : • N : so luqng nucleotit cua AON (hay ctia gen).

AON c6 hai chuc min g sau : .

N "' . , d l!fi& thong t•m· di truyen do c6 chua gen l . : so luqng · nucleot1t cua I m9ch AON (hay cua 1 mc,1ch gen).

• - Chua 2 A

A

A

• A

A'

A

•

A ,

•

so

iu

A

A

•

•

•

81

80 f.

Tr�t hJ cac c"«}p nucleotit cua ca do9n gen la: HUONG DAN GIAI T- G X- A A- G- T- X- A-...

- So luqng nucleotit cua gen bAng 2 Ian s6 Juqng ribonucleotit cua phan tu I I I I I I I I I mARN: '-- X- G- TA T XAGT. - ... · .

N = 2 x 1200 = 2400 (nu.)

Trq. 1 i,.

111 ctic c(ip nucleolit tren hai do(Jn gen con : N 2400 , - Chieu dai cua gen: L = x 3,4/\o = --x 3,4 Ao = 4080 (Ao) Do9n gen nhan doi 1 Ian tqO hai do9n gen con giong hf;t nhau Va giong do9n 2 2 ·. · · · ·gen m�.

- So luqrig nuclMtit' c6 trong cac gen· con t90 ra sau 3 Ian nhan doi: l Hai dm,m gen con c6 tr�t h.r cac c�p nucleotit nhu sau : x 3 2 . N = 2 . 2400 = 19200 (nu.) ., T- G- X- A- A- G- T- X- A-...

I > Thi dl,l 3 I I I I· I I I I I A- X- G- T- T- X- A- G- T-...

C6 nam gen co cau true gi6ng nhau d�u nhan doi voi so Ian bAng nhau, cac gen con t;;to ra c6 chua tong so 60000 nucleolit. Biel m6i gen c6 chi�u dai.5100 A0 : T-· G- X- A- A- G- T- X- A-...

I I I I Mc djnh: I I I I I AXGTT XGAa. So Ian ttJ nha� doi cua m6i gen. b. So Iuqng nuclef>tit moi truong cung cap cho cac gen nhan doi. f Ill. BAI TAP MAU HUONG DAN GIAI

Iii 1 : C6 f?on gen, m6i gen d�u co 60 vong xoan. Cac gen nay d�u nhin dl>i m�t s6 lin bing nhau va C,a su dt;mg cu.a ml>i truang 33600 nucleOtit� Xac djnh: a. Tong s6 gen con da. duqc t,o ra sau qua trinh nhin dl>i n6i tren va s6 lin nha\n d6i c!ia m6i gen. b. Chi�u dai cua m6i gen. c. S6 _ luqng nuclMtit c6 trong m6i phan tu mARN do m6i · gen noi tren t6ng hqp.

. . " gen:N = 2 L = 2 x 5100· = 3000 (nu.) moi cua nuclMtit So luqng 3,4 · GQi. x I.a so Ian ttJ nhan doi cua m6i gen. Theo d� bai, suy ra so nucleotit c6 . trong cac gen con x a . 2 . N = 60000 60000 60000 ··.. . 3000 = 4 .N� Suy ra . 2x = a I• 5 ·�-� , ..

2x = 4 = 22 => X = 2 GIAI V�y Iiloi gen ttJ nhan doi 2 Ian. r�.S6 gen con vil s6 i&n nhan d6i ct.ia m6i gen: b. Stf luc;mg nudeotit moi In.rang cung ctfp cho eek gen nhan doi : So Iuqng nucleotit- cua m6i gen: N = C x 20 = 60 x 20 = 1200 (nu.) = (22 - 1) · 5 · 3000 = 45000 (nu.)

(2x - 1) . a . N :· ;·;··· ,·· ·.· GQi x la so Ian nhan d6i cua m6i gen; Suy ra so luqng nuclMtit moi truong · . i . . ·ci:ung _ nhan doi : > Thi dl,l 4 - _.· _-.-. . . .. cap cho cac gen x .

(2 - I) . a . N = 33600 Cho 1 m9ch tren m<)t do9n gen c6 tr�t ltJ cac nucleotit nhu sau: . . .

L"·- . _- _ _ . _ 6 T G -·X-A-A-G-T-X. -A-...

33 3360 0 . · 0 . _ _ · � _ t, _ · .

• . _ i _ '_ ·.

0 . x . _ . i, · ··8uy ra : 2 = -- + I = +I = 8 4 x 1200 a.N a. Viet tr�t hJ cac nucleotit a m�ch con lc;ti cua do9n gen va cua ca do9n gen}\ 2x = 8' = 23 ::::} x = 3 b. Ne·u do9n gen tren ttJ nhan doi 1 Icin. Hay viet tr�t ttJ cac c�p nucleotit tren � ·.: ···•· 1 · . . con. :.. :._ - . · :-- V�y m6i gen nhan doi 3 Ian. cac· do9n gen ..

Vi;" } � S6 gen con duqc t90 ra sau qua trinh nhan doi: a . 2x = 4 . 8 = 32 (gen) HUONG DAN GIAI t �i Chiiu dili cua m6i gen: L = C x 34 AO = 60 x 34 AO = 2040 (A . , . 1(JI: . a. Tr(it II! ctic nucleotit a ffl<;ICh con l (i_ �· .Theo nguy�n tclc bo sung.A m��� nay lien ket: ID9?h k�a va G ffi9Ch nay lienf:· 0 ':ng nbonucleollt co trong mol phan tu ARN: _ .

A _ . .

0 12 · . · _• ket X m9ch.kia, nen tr<,tl ttJ nucleot1t cua mc;1ch con 191 la = 600 (ribonucleotit) �= . � . · ,'.

2 A-X-G-T-T-X-A-G-T-... . :.

. a� S6 ldn II! nhan doi cua m6i gen :

M

,, ..

[?

1

.:c

0

-:S

84

)

A'

.

•

A

.

°

A A

•

,

-.

.

.A

•

85

N S6 ribonucleotit c6 trong cac phan tti ARN : 2x x 2 = Suy ra 2 =

Bai 6 :

i

24000

= 16 = 2 ==> x = 4 1500 V{J.y gen da nhan doi 4 Ian. So luqng nucleotil c6 trong cac gen con b. x 2 . N = 16 x 3000 = 48000 (nu.)

So luqng nucleotit moi truong cung cap cha gen nhan d6i x · (2 .. 1) . N = (16 - I) . 3000 = 45000 (nu.) .....-------------· lh'lli 5 : Co m(H m�teh tren dm,m gen co tr�t ll! irac nucleom nhu sau : A-X-'f-G .. A-T-A-X-G-G-T-A- ••• x

24000

a. Hay viet tr�t tit;f

4

a. Chieu dai ctia moi gen. b. S6 lcin nhan doi cua moi gen. c. S6 hrQ'ng nudeotit moi trmmg cung cap cho qua trinh nhan doi ctia hai gen va so luqng nuleotit co trong tat ca cac gen con OUQ'C t�o ra .

GIAI a. Chi�u dai cua m6i gen :

Tong so nucle6tit ctia 2 gen : N == C x 20 == 210 x 20 = 4200 (nu.)

GQi N I ' N II Ian luqt la so luqng nucleotit Clla moi gen I va gen II. Ta c6 : N 1 + N 11 ·= 4200

rmcleotit cina m�ch con i�i va ca do�m gen. b. Ne'u do�n gen nay i\? :nhan doli 3 Ian. Hay xac dtnh : * So luqng nudeotit moi trui>'ng ct.mg cap.

_..�..,.,.._.

..._

_,,....,..

De bai :

,....,....,..__,.._----=-'r-=--• -�-""""-�---,-.,,,.,._,l,_c,._..,...,.,.,,.._,...,.,,_,...,___._..,......__....,...,� .,..

GIA;

Go Tr(it Ii! clux ffl(iCh com. ff{jii 'i}(jj

([;J:J{}j

ca tilO(Jill?i ,gen

,

_

I

I

G

I

A··

I

x �·

I

I

A ..

'f .

I

T ..

!

G

I

x

I

x

I

A-

I

T - ..

Moi do<',ln gen con deu giong h�t do9,n gen m� ban dau: A- X- T- G- A·· T- A- X- GT-

G··

A-

X··

I

T-

I

A-

� I

T-

NII = 4200

(nu.) x 3• , 4 A0 2

==>

=-

NII

4200.

%=

3000

(nu._)

4200 - 3000 = 1200

Chieu dai gen II : b.

f

¢::>

1200

°

30 0 2

x 3,4A0

= 2040 = 5100

0 l'A

)

(A0

)

So ldn nhan doi cua m6i ge!J .:

Gqi x 1, x 2 Ian luqt la so Ian nhan d6i cua rnoi gen I va gen II. Theo de bai, ta

c6:

x 1 + x2 = 8 So nucleotit moi truong cung cap cho gen I : 8400 Suy ra 2x 1 = -- + l = . B = 2 3

x

(2 , -

I) .

NI

8400

1200

* So' nucle6tit c6 trong cac gen con : 3 x 2 . N ::c: 2 . 24 :.::: i 9:2. (nu.) * Trgt fl! cac cijp nucleotif co trong m6i doqn gen con :

I

N il

V;!J.y x 1 = 3 - Gen I nhan doi x 1 =- 3 la.n - Gen II nhan doi x2 == 8 - 3 == 5 Ian

=:.

I

i

0

* So' lm;mg nucle6tif m6i tmong cung cap (2 x - l) . N -= (2 3 - 1) . 24 168 {nu.)

I

NI =

Ch.1eu ;, cIai ' gen I :

:

b. Neu dogn gen hl TRharn d6J 3 idro ;· Do�n gen c6 12 ci}p nucie()tit = 24 nucleotit

I

N1 =

• •

Theo nguyen tac b6 sung A m�ch nay lien ket val T H1q.Cl1 Ida va G rn,;i.ch n;:'iy lien ket voi X m�ch kia, nen tr?,tt h.,r cac nuch�om cl'.ia m0ch c6n l�d !,\ T-G-A-}( .. T .. A--T-G-X··X .. ft.··T- ...

Va tr�t llJ cac c�p nud:Mtit Cl!a ca do(;°U.1 gen lit G. T .. A T - G .. A .. T .. J\ - x . G A- x T

s6 nucleotit cua �en II. Hai gen nhan doi voi tong s6 8 lcin, rieng

gen I da nh�n cua moi truong 8400 nucleotit.

Xac dinh:

CZlC

* So .nudeom co in·ong care gen cm11. * Viet. t1r�t hl cii.::c ��p i!H.lldeoW: tir:ong ,n1oi «l!OM)ln gen con.

Hai gen co tong s6 210 vong xoan, s6 nucleotit ctia gen I b.\ng

I

G-

I

X-

c. · -

G

T

A - ..

x

A-

T - ..

l'

I

I

So luqng nucleotit moi tru&ng cung cap cho hai gen nhdn doi :

8400 (nu.)

Cung cap cho gen I : 5 x (2 2 - I) . N 11 = (2 - l) . 3000 = 93000 (nu.)

Cung cap cha gen II : 8400 + 93000 =- IO 1400 (nu.)

Cung cap cho 2 gen : . ·_ So IU'(Jrlg nucleotit c6 trong cac gen con : 3 x 5 2 , x N 1 + 2x2 x N 11 = 2 x 1200 + 2 x 3000 = I 05600 (nu.)

PHAN II

• Nh6m sinh vC:,.t hAng nhi�t (d,ing nhi�t) bao g6m chim, thu va con nguoi.

Tac dqng cua nuoc (d<) am) C6 hai nh6m sinh v�t : • Sinh vc}t ua am nhu : ca, ech nhai, muoi, beo hoa dau...

• Sinh.v<}t chtu h9n va kho nhu: cay xuong r6ng, bo sat, 19c da, v.v...

ffNII 11@1 llil MDI TllUON,

Chuong I

b. Gioi hgn sinll 1hai :

Gi6i h9n sinh thai la gi6i hc.tn chtu dl!ng cua co the sinh vC:,.t doi voi mqt nhan to sinh thai nao d6.

M6i loai c6 mc)t gi6i hc,tn sinh thai rieng doi voi moi lo9i nhan to sinh thai.

3. Anh huong clia nhan t6 huu sinh - quan h� giua sinh v�t v6i sinh v�t a sinh v�t co hai moi quan M la quan h¢ cung loai va quan h¢ khac loai, the hi¢n qua bang sau

SINH V!T VA MOI TRUO'NG

D�c diem

Quan h�

I. MOT SO Kl(N THli'C CO' BAN

1. Moi truong va nhan t6 sinh thai a. Moi truqng ca nhung ?i bao Moi truong la noi sinh song cua sinh v�t, bao g6m tat quanh chung.

A. , truong nuoc, mm C6 bon lo9i moi truong chu yeu· : moi truong dat, moi truong tren m�t dat - khong khi va moi truong nuoc.

Cung /oai

s,, quan

Sinh v�t cung loai hinh thanh nh6m, song gan nhau, ho trq ho�c cc,tnh tranh nhau.

11,1

Cac ca the cung loai tach khoi nh6m nham giam bot cc,tnh tranh va hc,ln che cc,tn ki�t ngu6n thuc an trong vung,

Sl! each Ii

Khtic

b. Nhtin 16 sinh lhai

H6 trq

Cc)ng sinh

Hai loai cung song voi nhau va cung lqi.

Hc)i sinh

Hai loai cung song voi nhau, mc)t loai c6 lqi va mc)t loai khong b! anh huong gi.

/oai-

moi truong tac d(mg den sinh Nhan to sinh thai la tat ca nhung yeu to cua · vat. , to . C6 hai nh6m nhan to sinh thai la nh6m nhan to VO sinh va nh6m nhan huu sinh. gi6, bao... _ Nham nhan t6 VO sinh : bao g6m nuoc, nhi�t d(>, anh sang, d,;mg sinh v�t khac. _ Nham nhan 16 hiru sa 11h : bao g6m con nguoi va cac 2. Anh huong cua cac nhan t6 sinh thai leil sinh vl)t a. Tac d()ng cua .cac nhtin 16 VO sinh

D6i dich

c6

C9nh tranh Cac loai gianh nhau ngu6n thuc an, noi a va cac di�u ki�n song; dan den kim ham S\J' phat trien CUa nhau.

Sinh v�t loai nay barn va lay chat dinh duong ho�c hut mau cua co the sinh v�t loai khac.

Ki sinh

* Tac d()ng cua nh<in t6: Ke thu va Sinh v�t loai nay an sinh v�t loai khac - Tac d(>ng cua anh sang len sinh vc}t : ,,,. nguoi sang, anh to nhan con m01 voi v�t sinh cua nghi thich nang kha Tuy theo m sinh v�t ua to1. phan chia hai nhom sinh vc}t 1a nhom sinhv�t ua san8:va·nho 'II. CIC DING BAI TOP _:__ Tac dong cua nhi�t d(>: nguoi ta phan Doi voi kien thuc v� quan M giua sinh v�t voi moi truong, ta co the gc}p mc)t Tuy theo muc d(> aph huong cua nhi�t d(> doi voi co the, so d 9ng .bili tt)p sau chia hai nh6m sinh v�t khong - Phc\n tich tac dc)ng va anh huong cua nhan to sinh thai Cl) the ten m(>t hay • Nh6m sinh v�t bien nhi�t bao g6m vi sinh v<}t,. thl!c v<}t, d(>ng v<}t ffiQl SO loai Cl) the. sat. bo cu, luorig xuong song, ca,

.

��

A

92,

•.

93

GIAI

a. Sa d6 tac d<)ng cua n6ng d<) mu6i /en cay thong duoi ngl!a :

:.§· �' �

c. Quan h� qmh tranh :

Co d<,1i Va lua, de va bo tren ffiQt canh dong co. d. Quan h� ki sinh :

San Ia song trong gan d¢ng v�t, r�n barn tren da trau. e. Quan h�

s

ke thu va

con m6i :

Cao v6i ga, d9i bang va tho, ho va huou.

,g

Bai 4: Khao sat kha ming chju nhi�t cua ha loai A, B, dllQ'C bieu d6 sau : LoaiA

� ���--·-----�---------"!"--�NOng d(> mu6i (%0) 0 I Diem eve tlm� I {, {, Diem E>iem gflych�t gaych�t b. So s{mh kha ruing chju. au....mg Vil thich nghi :

Kha nang chju Glj'ng tac d¢ng Cl.la nhan to sinh thai O' mQt loai duqc xac d!nh gi6i h9n chiu dl]ng cua loai doi v6i nhan to sinh thai.

(J cay thong du6i ngt.ra co gi6i hq.n chju dl!ng tu O,So/oo den 4%o => Khoang chju dl]ng 4 - 0,5 = 3,5%0 (J cay mam bien c6 gi6i hq.n chju dl]ng tu 5%o den 900/oo .::-.::} Khoang chju dt,mg 90 - 5 = 85%0 Vf}.y cay mclm bien co kha nang chju dl,ng nong de) muoi r¢ng hon cay thong du6i ngt.ra.

Cay mcirn bien thich nghi v6i noi c6 nong de) muoi cao, con cay thong duoi ngt.ra thich nghi v6i noi c6 nong dQ muoi rat thap.

·----------··--··--------------------------, Bai 3 : Hay xep .r��:: thi d1.1 sau day theo tirng nhom quan M khac loai (c(mg sinh, hQi sinh, c;,anh tranh, ki sinh, ke tho va con m6i) : Co d�i va lua, VR khuan rizobium song voi r� cay hQ d;)u, cao voi ga, nam vol'i tao hinh lhanh dfa y, de va ho tren m<)t d6ng co, san la song trong gan d(mg vi}lt, d�i bang va tho, m<)t so loai sau bQ song trong to moi hay to kien, r�n barn tren da trau, ho va huou.

a. Quan hf c<)ng sinh :

GIAI

Vi khuan riz6bium song v6i re cay hQ d�u, nam v6i tao hinh thanh dia y.

b. Quan h� h<)i sinh :

MQt so loai sau bQ song trong to kien h'ay to moi.

96

LoaiB

c,

nguO'i ta l;)p

Loai C

0 2 9 16 18 20 27 34 a. Hay nh;)n xet v� kha ming chju nhi�t clia ha i!oai tren. b. So sanh kha ming phan ho ctia ha loai trong moi trucmg. a. Nhf)n xet

ve kha ming chju nhit?t :

GIAi

Kha mlng chju dtJng ctia loai doi v6i nhan to sinh thai duqc xac dinh dua . . . tren gi6i hc;tn chju dl!ng ctia loai d6 doi v6i nhan to sinh thai.

- Khoang gi6i h9n chiu dt.rng ve nhi¢t de) : • Cua loai A : 16° C - 2°C = 14 °C

• Cua loai C : 34° C - 20 °C = I 4 °C • Cua loai B : 34° C - 2° C = 32°C NMn xet ve kha nang chiu nhi�t : • Loai A va Ioai C Ia nhung Ioai chf u nhi¢t h�p nhung Ioai A thich nghi v6i nhi¢t dQ thap, con Ioai C thich nghi v6i nhi¢t d(> cao hon.

• Loai B co kha nang chju nhi¢t r(>ng. b. Kha ndng phtin b6:

Loai A chi co kha nang phan bo h�p a nhting khu Vl)'C co nhi�t de) tuong doi thap (tu 2° C den 16° C).

Loai C chi co kha nang phan bo h�p a nhung khu VlJC c6 nhi¢t dQ tuong doi cao (20 ° C den 34° C).

97

Cac con ho duqc nuoi trong vuan bach thu.

Cac con cho nuoi.

- Cac con cho soi trong rung.

- Cac cay rung trong mqt khu rung.

Hay cho biet t�p hqp nao la quan the, t�p hqp nao khong phai quan the va t�p hqp nao la quan xa sinh v�t?

HUONG DAN GIAI

la qudn the sinh vtjt : - Cac ca the loai tom song trong hf>.

- Cac con tho trong mqt khu rung.

- ·Cac con ch6 soi trong rung.

a. Nhung ttjp hqp

GIAI

Cac chuoi thuc an - Cay xanh -chuqt -ran -d�i bang --vi sinh v�t.

- Cay xanh --chuqt -meo -ran --d 9i bang --vi sinh v�t.

- Cay xanh --chuqt -meo --d9i bang --vi sinh v�t.

- Cay xanh -- chuc)t -meo -vi sinh v�t.

- Cay xanh --sau an la -chim an sau --vi sinh v�t.

Bili 2 : Cho m(>t. so d6 lu6i thuc an sau : 3

/� (2 (6) 5) � 7

b. Nhiing ti;p hqp khong phcii qudn the sinh VQt : c.

- Cac con ho duqc nuoi trong vuan bach thu.

- Cac con ch6 nuoi.

Nhiing ttjp hqp la qudn xii sinh vtjt : - Cac ca the ca trong ao.

- Cac con chim song trong rung.

- Cac cay rung trong mqt khu rung.

� Thi du 2

Cho �ac loai sinh v�t sau : cay xanh, tho, ho, meo, chuqt, vi sinh v�t, chim d9i bang.

Hay neu 5 chuoi thuc an co the co tu cac loai neu tren.

HUONG DAN GIAI

- Cay xanh -tho -ho -vi sinh v�t.

- Cay xanh ..:......... tho -d9i bang -vi sinh v�t.

Cay xanh -chuqt -meo -vi sinh v�t.

- Cay xanh -chuqt -d�i bang -vi sinh v�t.

- Cay xanh -chuqt __,.. meo -ho -vi sinh v�t.

(Ghi chi, : hQC sinh CO the l!J li�t ke chuoi thuc an khac tu cac loai tren).

Ill. BAI TAP MAU

Cho I luoi thuc an sau day : Rain -d,i bang Chu(>t/.l /� Vi sinh vtt .

Cay xanh/ " Meo " Sau an la -Chim an stu/ Hay li�t ke tat ca cac chu6i thuc a� ctia Iu6i thuc an tren.

· Bai 1 :

100

(I)

Biet cac loai ctia lu6i thuc an tren la : cao, cAy xanh, soi, tho, vi khuin phAn giai va ho.

Hay xac dJnh ten sinh v�t cho moi mat xich trong lu6i thuc an.

GIAI

(I) : cay xanh (4) : ho

Bai 3 :

Cho m(>t

Cay xanh

SO'

(2) : tho (5) : Vi khuan

(3) : Soi (6) : cao

d6 hr6i'thuc an sau day : Sau Chim an sau �

.

>Vikhmfo Chi �gll'O'i / ThO< ./S6i

De�

Ngoai cay xanh va vi khuan, trong cac mat xich con l<;1i hay xac djnh \ cac mat xich ch�mg .ctia luoi thuc an va so ill'Q'ng chuoi thuc an cua m6i qiat xich chung d6 va li�t ke.

GIAI

* Ccic mdt xich chung cua lu6i thric an : Tho, chim cu, soi, chim an sau, ngu&i. * So' luqng chu6i thric an cua m6i mdt xich chung va li�t ke : Tho la mat xich chung ctia 2 chuoi thuc an la • Cay xanh -tho --chim cu -nguai -vi khuan