12/04/2013 by Egemen

Бүгінгі нөмірде: Үкімет

№105 (28044) 12 СƏУІР ЖҰМА 2013 ЖЫЛ

Кеше Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен Қазақстан Республикасы Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңестің отырысы өтті, деп хабарлады Президенттің баспасөз қызметі.

Ќазаќстан тəжірибесініѕ маѕызы аталды Кеше Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Астанаға жұмыс сапарымен келген Қырғыз Республикасының Президенті Алмазбек Атамбаевпен кездесу өткізді, деп хабарлады Мемлекет басшысының баспасөз қызметі. Кездесу барысында ынтымақтастықтың түрлі салаларындағы екіжақты қатынастарды одан əрі дамытудың жай-күйі мен перспективалары, атап айтқанда, Қазақстан-Қырғызстан бірлескен инвестициялық қоры қызметінің нақты бағыттары қаралды. Сонымен қатар, тараптар өңірдегі жағдайды, Еуразия кеңіс ті гіндегі интеграциялық үдерістер барысын, сондай-ақ, ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер

басшыларының Бішкекте өтетін алдағы саммиті мəселелерін талқылады. Нұрсұлтан Назарбаев мұндай кездесулерді өткізіп тұру қажеттігін атап өтті. – Біз бауырлас қырғыз халқына шын пейілмен игілік тілейміз. Мен сіздің жүргізіп отырған жұмыстарыңызды қолдаймын. Бүгінде елде жағдай тұрақты. Біз қырғыз экономикасының жоспарлы дамуына мүдделіміз.

Өз тарапымыздан біз ынтымақтастықтың одан əрі нығаюы үшін қолдан келгеннің бəрін жасаймыз, – деді Мемлекет басшысы. Өз кезегінде Қырғыз Республи касының Президенті жылы шырайлы қабылдау үшін алғысын жеткізді. Ол бұл кездесу бірқатар өзекті мəселелер жөнінде пікір алмасуға мүмкіндік бергенін айтты. Сондай-ақ, А.Атамбаев бү гінде Қазақстан өңірдегі ең қар қынды дамушы мемлекет болып отырғанын жəне оның эко но микалық жаңарулар саласындағы тəжірибесі Қырғыз Республикасы үшін маңызды екенін атап өтті.

Ґзара іс-ќимылдыѕ ґзекті мəселелері

Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев БҰҰ Бас хатшысының орынбасары – БҰҰның Женевадағы бөлімінің бас директоры Қасым-Жомарт Тоқаевты қабылдады.

Отырыс барысында Ұлттық қордың қаражатын пайдалану жөніндегі тұжырымдамалық тəсілдер, сондай-ақ оның активтерін орналастыру бағыттары қаралды. Мемлекет басшысы бүгінде еліміздің экономикалық саясатындағы ұзақ мерзімдегі перспективаға арналған Ұлттық қордың одан арғы рөлі мен орнын нақты айқындау қажеттігін атап өтті. Сонымен қатар, Қазақстан Президенті Ұлттық қор – бұл болашақ ұрпақтың ақшасы, соған байланысты оның тек ең айрықша жағдайда ғана пайдаланылуы мүмкін екенін атап көрсетті. Бұған қоса, Нұрсұлтан Назарбаев Ұлттық қордың қаражатын ағымдағы мəселелерді шешудің көзі ретінде қарастырмау, ал оның орнына тиімсіз бюджет шығысын қысқарту, қаржы тəртібін күшей ту, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізу жəне салық салынатын базаны арттыру қажеттігін қадап айтты. Осы орайда, Қазақстан Президенті таяу уақытта бюджеттің теңгерімділігі жөнінде нақты шара қабылдаудың маңыздылығына назар аударды. Мемлекет басшысы отырыс барысында маңызды мəселелер бойынша келісімге қол жеткізілгеніне тоқталды. – Біріншіден, Үкімет Ұлттық Банкпен бірлесіп, 1 маусымға дейін қаржы-кредит қатынастарының жаңа жүйесі аясында Үкімет пен Ұлттық Банктің үйлестірілген шарасы есебінен тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету жөнінде толық есебін қосып, бірлескен ұсыныстар енгізсін. Екіншіден, Ұлттық қордың тұжырымдамасының республикалық бюджетке мақсатты трансферттер бөлу бөліміне ұсынылған өзгерістер мақұлдансын. Бұл ретте мен Үкіметке өзге мүмкіндіктерді мейлінше пайдалану туралы тапсырма беремін. Ұлттық қор тек стратегиялық маңызы бар инфрақұрылымдық

Ўлттыќ ќор – ўтымды стратегиялыќ ќўрылым

жобаларды қаржыландырудың басқа көздері болмаған жағдайда ғана пайдаланылуға тиіс. Сондықтан бірінші кезеңде, жоба, оның техникалық-экономикалық негізі əзірленіп, сондай-ақ, қаражат қайтарымы есептеліп болғаннан кейін ғана біз аса маңызды автомобиль жолдарын қалпына келтіру жұмыстарын бастау үшін қаржы бөлетін боламыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Осыған орай, Қазақстан Президенті Астана-Алматы жүрдек пойызына арналған темір жол құрылысының жобасы қосымша тиянақты талдауды қажет ететінін мысал ретінде келтірді. – Осындай темір жолды салғымыз келеді, алайда, мен Қытайда болғанымда бұл мəселені зерделей келе, біріншіден, оның өте қымбатқа түсетін жоба екенін байқадым. Екіншіден, мұндай

темір жол үнемі назарда ұстап отыруды жəне жөндеу жұмыстарын қажет етеді. Оның үстіне, Астана мен Алматы арасындағы жолаушылар ағыны осынау жолдың лайықты табыс əкелуін қамтамасыз етпейді. Сондықтан бұл идея, ең алдымен, біз қаржыландыруды бастамай тұрып, мұқият есептеуді талап етеді, – деді Қазақстан Президенті. Мемлекет басшысы Үкіметке 1 маусымға дейін ұсынылған инфрақұрылымдық жобалар жөніндегі қажетті құжаттарды əзірлеп, бекітуді жəне оларды қаржыландыру үшін Ұлттық қордың қаражатын пайдаланудың тетіктерін айқындауды тапсырды. Сондай-ақ, бөлінген қаражаттың мақсатты пайдаланылуын бақылау үшін жобалардың қаржылық бөліміне мониторинг жəне аудит жүргізу тетіктерін пысықтаған жөн.

Премьер-Министр Серік Ахметов Мемлекет басшысының Президент жанындағы Кəсіпкерлер кеңесінің отырысында берген тапсырмаларын жүзеге асыру мəселелері бойынша селекторлық кеңес өткізді, деп хабарлады Премьер-Министрдің баспасөз қызметі.

Елбасы тапсырмалары шўєыл орындалуы тиіс

Кездесуде Қазақстан мен БҰҰ-ның құрылымына кіретін ұйымдардың кең ауқымды бағыттар бойынша өзара іс-қимылының негізгі аспектілері талқыланды. Əңгімелесу барысында Қ.Тоқаев Мемлекет басшысын БҰҰ-ның Женевадағы бөлімінің ағымдағы қызметі мен қарулануды шектеу жəне қарусыздану

АҚПАРАТТАР аєыны  Еліміздің 12 өңірінде өндіріс көлемі артты. Статистика агенттігінің 2013 жылғы қаңтар-наурызда былтырғы жылдың осы мерзімімен салыстырғанда, өнеркəсіп өнімінің нақты көлем индексі 101,9 пайызды құрады. Бұл уақыт аралығында көмір, шикі мұнай, табиғи газ жəне түсті металдар кендерін өндіру көлемі артты.  Қазақстан Даму банкі өткен жылы 15,3 млрд. теңге таза пайда тапты. Рекордтық көрсеткіш болып табылатын мұндай жетістікке берілетін несиелер көлемінің артуы, қазынашылық портфелі табысының өсуі жəне қорландырудың арзандауы нəтижесінде шығындардың азаюы есебінен қол жеткізілді. Жалпы алғанда, ҚДБның экономиканы ұзақ мерзімді несиелеудегі еншісі 5,7 пайыздан 5,9 пайызға дейін өсті.  «Аграрлық несие корпорациясы»

саласындағы көптарапты келісімдер жасасуға бағытталған жұмысы туралы хабардар етті , деп хабарлады Елбасының баспасөз қызметі. -----------------------------------------

Суреттерді түсіргендер С.БОНДАРЕНКО, Б.ОТАРБАЕВ.

егіншілердің 33 млрд. 833 млн. теңгені құрайтын өтініштерін мақұлдады. Бұл қаржы биылғы көктемде 2 млн. 200 мыңнан астам гектар жерге егін егуге мүмкіндік береді. Корпорация бүгінге дейін Ақмола, Ақтөбе, Қарағанды, Қостанай жəне Солтүстік Қазақстан облыстарының ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін қаржыландырып үлгерді.  Биыл Қазақстан ғалымдары 435 жобаға грант алады. Олар үшін 3 млрд. теңге қаржы беріледі. Жалпы саны 2 744 ұсыныстан іріктелген жобалардың арасында өмір сапасын, зияткерлік əлеуетті, энергетиканы жақсарту, сондайақ шикізат пен өнім өңдеу, ақпараттық жəне телекоммуникациялық технологиялар салаларындағы ғылыми зерттеулер бар.  Қазақстанда жуық арада тау-кен өнеркəсібі университеті ашылады. Қазір осыған орай шетелдік оқу орындарының бірімен келіссөздер жүргізілуде. Оның себебі, соңғы 20 жыл ішінде осы саладағы

Премьер-Министрдің бірінші орынбасары – Өңірлік даму министрі Бақытжан Сағынтаевтың айтуынша, барлық тапсырмалар стратегиялық міндеттер, жаңа стратегиялық бағыттар, кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі институттық іс-шаралар болып үш блокқа бөлінген. Олар бойынша нақты мерзімдер жəне оларды жүзеге асыруға жауапты мемлекеттік органдар белгіленген. Атап айтқанда, Үкімет пен «Атамекен» одағы» ҚҰЭП-қа қазақстандық өндірісшілердің БЭК пен ДСО шеңберлерінде мүдделерін ілгерілету жəне қорғау жөніндегі бірлескен

технология айтарлықтай жаңарды, енді оларды үйрену қажет.  Павлодар облысының 7 ауданы мен 2 қаласы «Балапан» бағдарламасын мерзімінен бұрын орындады. Осының арқасында бүгінгі таңда аймақта балалар бақшалары табалдырығынан 334 131 бүлдіршін аттады. Бұл мектепке дейінгі мекемелерімен қамту деңгейі 99,2 пайызға жеткенін көрсетеді.  Оңтүстік Қазақстанда кенеге қарсы күреске 400 млн. теңге бөлінді. Облыста улы жəндіктен зардап шеккендердің саны қазір 260-қа жетті. Тізімнің басында 50 дерегімен Шымкент қаласы тұр. Биылғы жылы жауын-шашынның көптігінен өңдеу жұмыстары кештеу қолға алынды. Енді сол олқылықтың орнын толтыруға қауырт əрекет жасалуда. ҚазАқпарат, Tengrinews, «Қазақстан жаңалықтары» агенттіктерінің хабарлары бойынша дайындалды.

3-4-беттер Ғарышқа самғау – алысқа самғау 5-бет Өркениет өрісі – өркенді ғылым 6-бет Үміткер көп, жолдама жалғыз 10-бет

іс-қимылдар жоспарын қабылдау қажет. Бұл тапсырма ИЖТМ, ӨДМ жəне өзге де мүдделі органдармен бірлесе отырып ЭБЖМ-ға бекітілуі тиіс. Жергілікті атқару органдарының жұмысын бағалау үшін «Атамекен» одағы» ҚҰЭП «Іскерлік ахуал» атты жаңа рейтинг əзірлеп, оны БАҚтарда жариялайды, деді Б.Сағынтаев. Өңірлік даму министрлігіне үстіміздегі жылдың қыркүйегіне дейін рейтинг өткізіп, нəтижелерін жариялау тапсырылды. (Соңы 2-бетте).

 Бір ауыз сөз

– Белсенді талқыланып жатқан тағы бір мəселе – Ұлттық қордың екінші деңгейдегі банктерді қорландыру үшін қаражат бөлуі. Мен бұған үзілдікесілді тыйым саламын, бұл мəселе жөнінде түпкілікті шешім қабылданды. Екінші деңгейдегі банктерде қаражат тартудың көптеген түрлі мүмкіндіктері мен тəсілдері, сондай-ақ, өзге де резервтер бар. Жəне біреу тегін ақша береді деп сеніп отырмай, оларды пайдалану керек. Жұмыс жүргізіп, бəсекеге түсу қажет, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Отырыс барысында ПремьерМинистрдің орынбасары Қайрат Келімбетов пен Ұлттық Банк төрағасы Григорий Марченко есеп берді. Мемлекет басшысы отырыс қорытындысы бойынша қаралған мəселелер жөнінде нақты тапсырмалар берді.

Ынтымаќтастыќ жəне ыќпалдастыќ

Бейсенбі күні Премьер-Министр Серік Ахметов Швейцария Конфедерациясының Федералдық кеңесшісі, экономика министрі Иоганн Шнайдер-Амманнды қабылдады.

Кездесуде экономикалық, сауда байланыстарын дамыту, индустриялық-инновациялық бағдарламаны жүзеге асыру шеңберіндегі ынтымақтастықты нығайту мəселелері талқыланды. Екі ел арасындағы тауар айналымы өткен жылдың қорытындысы бойынша 5 миллиард доллардан асты. С.Ахметовтің пікірінше, ынтымақтастықтың қазіргі бар əлеуеті бірлескен жобаларды табысты жүзеге асыруға мол мүмкіндіктер береді. Əңгімелесушілер елдер арасындағы ынтымақтастыққа жаңа мүмкіндіктер ашатын Қазақстан-Швейцария іскерлік кеңесінің болашағы мол екенін атап көрсетті, деп хабарлады ПремьерМинистрдің баспасөз қызметі.

Жылы кїндері жандыра бермесек ќайтеді?.. Динара БІТІКОВА,

«Егемен Қазақстан».

Астананың өзінде күн жылы. Ал үйлер мен кабинеттер қайнап тұр. Үйдегі ыстық батареялар бейнебір дала температурасымен жарысқа түскен бе дерсіз. Ауа температурасы +20-25 градусты көрсетіп тұрса да, жылу беру орталықтарынан тараған энергия қақаған аяздардағыдан бір кем емес. Бұл қалай сонда? Күн жылыда босқа шашылған жылу, бей-берекет жұмсалған шығын ба?! (Соңы 2-бетте).

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

 Оқиғаға орайлас ой

БИЗНЕСІ МЫЌТЫ ЕЛ ЌУАТТЫ Ўлттыќ инвесторлар кеѕесініѕ тїйіні, міне, осындай Елбасының кəсіпкерлермен кездесуі біз үшін əркез елеулі оқиға. Ел Президентінің отандық кəсіпкерлікті қолдау саясаты бəрімізге мəлім.

тұрған кешенді жұмыстарды пысықтап, біздерге нақтынақты тапсырмалар жүктеді. «Атамекен» одағы» ұлттық экономикалық палатасына

Белсенді жўмыс істей білу керек Мемлекет тарапынан шағын жəне орта кəсіпкерлікті дамыту мақсатында ауқымды шаралар атқарылып жатыр. Мен бұл жайында кездесуде сөйлеген сөзімде де айтып өттім. Кездесуде көп мəселе айтылды. Нақтынақты тапсырмалар берілді. Меніңше, жергілікті жерлерден, облыстардан келген кəсіпкерлердің бəрі кездесуден үлкен рух, жігер алды деп ойлаймын. Елбасы кəсіпкерлерге жүктелген міндеттерді тағы да нақтылап айтты. Ал кəсіпкерлікті дамыту бағытында күтіп

Үкіметпен бірлесе отырып «Іскерлік ахуалдың» жаңа рейтингін жасауды тапсырды. Осы арқылы орталық жəне жергілікті атқарушы органдардың жұмыстарын бағалап, олардың нəтижесін БАҚ-тарда жариялау қажеттігін айтты. Сонымен қоса, Мемлекет басшысы үстіміздегі жылдың соңына дейін «Электронды сауда туралы» заң жобасын, сондай-ақ 5 жыл дық мерзімге арналған Қа зақстандағы Интернетсауданы дамытудың салалық перс пективалық жоспарын əзірлеуді тапсырды. Біз

Жаѕаша жігер алдыќ Менің біраз өмірім еліміздің машина жасау саласына қатысты өтті. Осы сала бойынша кəсіпкерлік құрылымға жетекшілік жасаған кезде оның ыстығына күйіп, суығына тоңдық. Қысқасын айтқанда, бұл саланың жетістіктерімен де, проблемаларымен де жақсы таныспын. Осыған байланысты талай-талай басқосуларда өз ой-пікірімді үнемі айтып та жүрмін. Соңғы кездердегі үлкен бір қуанышты жағдай, бұл сала жақсы даму қарқындылығын көрсетіп келеді. Соңғы үш жылдың өзінде ғана оның жалпы көлемі үш есе өсіп отыр. Сонымен қатар, бұл саланың біздің елімізде бұрын болмаған жаңа бағыттары пайда болып, даму үстінде. Мəселен, темір жол машиналарын шығару,

автобустар шығару, жеңіл көліктердің сандаған түрлерін құрастыруды игеру істерін алайық. Осылардың барлығы біздің Қазақстан үшін мүлдем тың да жаңа бағыттар болып есептеледі. Енді ауыр машина жасау саласын дамытудың өзі күн тəртібіне қойылып отыр. Елбасының қатысуымен жəне тікелей жетекшілігімен өткен Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Кəсіпкерлер кеңесінің отырысында сөз алып, аталған са ланың тың табыстары ту ралы сөз қозғадым. Сөз ара сында Елбасының өзі келтірген пікірлеріне қолдау білдіріп, машина жасау саласын еліміздегі жаңа индустрияландырудың № 1 мəселесі деп атағандығы мені үлкен қуанышқа бөледі. Елбасы бұл саланың келешегі,

бүгінде бұл бағыттарда жұмыс істеп жатырмыз. Енді нақты белгіленген уақыттарға тиісті жоспарларды дайындаймыз. Елбасы, əсіресе, жергілікті жерде, ауылдық жерлерде кəсіпкерлікті барынша дамыту жайын айтты. Ауылды көтеру, ауыл кəсіпкерлерін қолдау, жас кəсіпкерлерге көмек, ауыл азаматтарына жағдай жасау сынды өзекті мəселелер қаралды. Əлеуметтік саланы дамыту, клубтар ашу, əлеуметтік сала арқылы кəсіби мамандар даярлау, жастарды оқыту жөнінде өте маңызды тапсырмалар берілді. Біз кездесуден сондай бір серпіліспен, жақсы əсермен шықтық. Бізді енді алда ауқымды жұмыстар күтіп тұр. Белсенді жұмыс жасауымыз қажет. Абылай МЫРЗАХМЕТОВ, «Атамекен» одағы» ұлттық экономикалық палатасының төрағасы. оған мемлекет тарапынан көрсетілетін қолдау мен қамқорлықтар туралы айтып өтті. Осыдан аталған саланың мамандарының барлығы жақсы əсер алды деп ойлаймын. Енді олар өздерінің жасап жатқан жұмыстарына тың күшпен кірісетіндігі анық. Қазақстанда бұл сала Кеден одағы аясында да жақсы қарқынмен дамып келе жатқандығын айта кетсем артық болмас. Кеден одағының жұмысшы органы – Еуразиялық экономикалық комиссияның өткен жылғы қорытындысы туралы есебінде де бұл жайт атап көрсетілген. Демек, саланың болашағы үлкен. Енді оған мемлекет қолдауы күшейер болса, қарқындылығымыз қазіргіден де арта түсетіндігіне сенімдімін. Мейрам ПІШЕМБАЕВ, Парламент Мəжілісінің депутаты, «Атамекен» одағы» ұлттық экономикалық палатасының төралқа мүшесі.

Пайдалы басќосу болды

Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстан кəсіпкерлері кеңесінің отырысы кəсіпкерлік қозғалысты дамыту мəселесін жан-жақты талқылаумен есте қалады деп есептеймін. Біз Елбасының алдында бизнес өкілі ретінде өз ұсыныс, пікірлерімізді айттық. Соның ішінде, менің қозғаған бір мəселем Қазақстан автоөнеркəсібін дамыту жайына қатысты болды. Соңғы жылдары бұл сала жақсы қарқынмен дамып келеді. Дегенмен, ол əлі өте жас. Аяғынан енді ғана тұра бастады деуге болады. Бұл салада ұйымдастырылған үш кəсіпорын болса, соның барлығы тəуелсіздік жылдарында ғана пайда болды. Сондықтан, дəл қазіргі сəтте өнеркəсіптің бұл жаңа түрі мемлекет қолдауына өте мұқтаж. Қазіргі күні біздің «Astana Grouр» компаниясы жеңіл автокөліктер мен автобус құрастыруды қолға алып отыр. Алғашқы нəтиже жаман емес. Тіпті оларды өзімізге таяу орналасқан елдерге де өткізе бастадық. Бірақ, бізге бір Кеден одағының аясына біріккен Беларусь пен Ресей елдері кəсіпкерлері тарапынан бəсекелестік қысым өте күшті болып отыр. Оларда бұл сала бұрыннан дамыған. Сондықтан мен отырыс барысында Қазақстанда шығарылған автобустарды мемлекет арқылы лизингке тапсыруда отандық кəсіпорындарға артықшылықтар берілсе деген тілегімді жеткіздім. Ал, дəл қазіргі сəтте көліктің бұл түрлерін мемлекет арқылы лизингке тапсыруда Қытай, Ресей кəсіпкерлеріне бірдей жағдай туғызылып отыр. Кеден одағы аясындағы, онан кейін болатын Бүкілəлемдік сауда ұйымы аясындағы кəсіпкерлік бəсекеге төтеп беруіміз үшін, ашығын айтайын, бізге дəл қазіргі сəтте мемлекет лоббиі əбден қажет. Бұдан ешбір ұялуға болмайды. Отырыс барысында менің жоғарыдағы ұсынысым ықыласпен тыңдалды. Бұл жөніндегі нақты бір шешімді Үкімет қабылдайтыны түсінікті. Ол тараптан қолдау болады деп үміттенемін. Қалай алып қарағанда да, отандық кəсіпкерлер кеңесінің бұл жолғы отырысы өте пайдалы болды деп есептеймін. Елбасының өзі кəсіпкерлікті қолдау күшейе түсетіндігін айтты. Кеңестің өзі бұрынғыдан жоғарырақ жаңа мəртебеге ие болатын болды. Осының өзі бізді қанаттандырып тастады. Нұрлан СМАҒҰЛОВ, «Astana Grouр» компаниясының президенті.

Еуразияныѕ ертеѕі Достастыќ елдері парламентшілері басќосуыныѕ басты таќырыбына айналды

Ресейдің Солтүстік астанасы – Санкт-Петербург тағы да парламент жетекшілерінің кездесу орнына айналды. Бұл жерде «Еуразияның экономикалық келешегі» тақырыбында ТМД ПАА, ЕурАзЭҚ ПАА жəне ҰҚШҰ ПАА парламентаралық ассамблеяларының ірі халықаралық форумы өтті. Өзекті мəселелер талқыланған маңызды жиынға Мəжіліс Төрағасы Нұрлан Нығматулин бастаған қазақстандық парламенттік делегация қатысты.

Əлемнің түрлі елдерінен жиналған танымал саясаткерлер, ғалымдар, сарапшылар Санкт-Петербургтің мемлекеттік экономикалық универсиетінде Еуразия кеңістігіндегі өзара тиімді экономикалық ықпалдастықтың өзекті мəселелерін талқылады. Халықарлық форумның қатысушылары мен қонақтарына Ресей Президенті Владимир Путин өзінің құттықтау хатын жолдады. Онда интеграциялық үдерістерді дамыту, көп қырлы əріптестікті нығайту толықтай уақыт талабымен, Тəуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдері алдында тұрған маңызды мақсаттармен сəйкес келетіндігі айтылған. «Ұлттық заңнамаларды үндестіруде, интеграциялық құрылыстың мықты құқықтық базасын қалыптастыруда парламентаралық ынтымақтастық маңызды рөл атқарады», делінген құттықтау хатта. Салмақты тақырыптар қатарында Еуразиялық экономикалық одақтың халықаралық құқықтық жүйесін дамыту, бизнесті тиімді дамытудың мүмкіндіктері, бірыңғай білім жəне ғылыми кеңістік мəселелерін атауға болады. Форумға қатысушылар Еуразия лық экономикалық қоғамдастық (ЕурАзЭҚ), Кеден одағы жəне Біртұтас экономикалық кеңістік (БЭК) сияқты негізгі механизмдердің маңыздылығына тоқталды. Алдағы жылдарға жоспарланған барлық шараларды табысты аяқтасақ, ЕурАзЭҚ 2015 жылы тиімді жұмыс тəртібіне көше алады. Бұл, біздің ойымызша, нақты айтқанда, ірі интеграциялық бірлестіктің бірі болар еді, деп атап өтті Н.Нығматулин форумда сөйлеген сөзінде. Мəліметтерге сүйенсек, жыл басынан бері Қазақ станның Кеден одағы мемлекеттерімен сауда айналымы 1,6 млрд. долларды құраған, бұл 2012 жылдың осы уақытымен салыстырғанда 8%-ға артық. Сонымен қатар, ЕурАзЭҚ аясындағы ортақ сауда мен қызметтер, қаржы айналымы мен жұмыс күші өнеркəсіптер арасындағы байланысты нығайтуға, біздің өнімдеріміздің бəсекеге қабілеттілігін арттыруға, қосымша жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік берді. Н.Нығматулин еуразиялық интеграция үдерістерінің тиімді жəне табысты дамуының басты

шарттарының бірі – тиісті құқықтық негіз қалыптастыру мəселесіне баса назар аударды. «Экономикалық қызметтің заңнамалық негіздерін үндестірмейінше, қимыл-əрекет жасау өте қиын. Бұл – біздің елдеріміздің парламенттеріне жүктелген жауапкершілік жəне тікелей міндет», деді Н.Нығматулин. Сондай-ақ, Мəжіліс Төрағасының пікірінше, дəл қазіргі уақытта парламенттер арасындағы ынтымақтастықты нығайтатын маңызды құрылым – ЕурАзЭҚ Парла ментаралық Ассамблеясы. Н.Нығматулин: «Қазіргі жұмыс жасап тұрған парламентаралық институттарды дамытып, олардың қызметін жаңа деңгейге көтеру өте маңызды. Олардың барлығы біздің мемлекеттеріміздің заң шығарушы органдары қызметтерінің жемісті болуына серпін беруге тиіс», деді. Қазақстан Парламенті Мəжілісінің Төрағасы Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев белгілеп берген еуразиялық интеграцияның негізгі ұстанымдарын сөз етті. Сондай-ақ, еуразиялық интеграция, ең алдымен, өзара тиімді экономикалық мүдделерге негізделуі керектігіне ерекше назар аударды. «Яғни, барлығының негізінде экономика тұруы керек», – деді Мəжіліс Төрағасы. Сондай-ақ, Н.Нығматулин интеграциялық құрылымдар аясында қатысушымемлекеттер бір-бірінің ішкі істеріне кедергі келтірмей, егемендік пен мемлекеттік мүддені құрметтеп, келісім-шарт бойынша теңдік негізінде бірігіп, бірлесе əрекет етуге тиістігін тілге тиек етті. ЕурАзЭҚ-қа мүше-мемлекеттердің ұлттық заң намала рын, əсіресе, экономикалық саясат саласында жақындастыру туралы мəселе Н.Нығматулин төрағалық еткен ЕурАзЭҚ ПАА жиындарында одан əрі жалғасты. Жиын барысында экономика саласымен қатар, əлеуметтік, ЕурАзЭҚ-қа мүшемемлекеттердің мемлекеттік шекараларынан жеке азаматтардың өтуін реттеу бойынша, сондай-ақ, агроөнеркəсіптік, табиғатты пайдалану жəне экология салаларында ЕурАзЭҚ-қа мүше-мемлекеттердің ұлттық заңнамаларын үндестіру мəселелері кеңінен талқыланды. Қазіргі уақытта Еуразиялық экономикалық қоғамдастық сияқты механизмнің маңыздылығына

тоқталған Мəжіліс Төрағасы: «Еуразиялық интеграция, ең алдымен, өзара тиімді экономикалық мүдделерге негізделуге тиіс. Ол үшін бізге мықты құқықтық база қалыптастыру керек. Осы міндетті жүзеге асыруда, əрине, парламентаралық институттардың рөлі бұрынғыдан арта түседі. Мəселен, қазіргі уақытта заңдарды жақындастыру жолында жұмыс істеп келе жатқан ЕурАзЭҚ Парламентаралық Ассамблеясы. Осының барлығы біздің бірлескен күшімізді нақты экономикалық интеграция жолында жұмсауға мүмкіндік береді», деді. Жалпы отырыста сон дай-ақ Қазақстанның ЕурАзЭҚ Парламентаралық Ассам блеясының төрағасы ретіндегі өкілдігі ұзартылып, алдағы екі жылға Ассамблеяның төрағасы болып Мəжіліс Төрағасы Н.Нығматулин сайланды. Қазақстан ұйымның дамуына зор үлес қосып, оның беделін көтерді. Соның нəтижесінде Қазақстанның төраға ретіндегі өкілеттігін ұзарту туралы ұсынысты ЕурАзЭҚ-қа мүше мемлекеттер өкіл де рі бірауыздан қолдады. Қазақ стан дық парламентшілер Санкт-Петербургте ТМД ПАА, ЕурАзЭҚ ПА жəне ҰҚШҰ ПА ша раларына қатысып, бірқатар ұсыныстарын жеткізді. Атап айтатын болсақ, Н.Нығматулин ядролық қарусыздану жəне таратпау үдерісіне Достастық елдері парламенттерінің қосқан үлесі мен қызметіне байланысты конференция өткізудің маңызды екендігін жеткізді. Оны өткізу туралы Қазақстан жағынан ұсыныс жасалып, ол парламенттер өкілдері тарапынан қолдау тапты. Конференция қараша айында СанктПетербургте өтеді. Бүгінгі күні ол Иран мен Солтүстік Кореяның ядролық бағдарламаларына байланысты бүкіл əлемнің назарын аударған маңызды мəселеге айналды. «Біз конференция барысында ядросыз жəне қауіпсіз əлем құру жолында парламентаралық ынтымақтастықты күшейтудің жаңа механизмдері мен жаңа жолдары белгіленеді деп сенеміз», деді Н.Нығматулин. ТМД ПАА жиыны барысында жас Ассамблея қызметінен бастап, ірі экологиялық проблемалар, Достастық елдерінде денсаулық сақтау жүйесін жаңғыртуға дейінгі кең ауқымды мəселелер қаралды. ҰҚШҰ Парламенттік Ассамблеясы кеңесінде қауіпсіздік мəселесі өзекті болды. Осы күні Н.Нығматулин өз əріптестерімен бірқатар екі жақты кездесулер өткізді. «Егемен-ақпарат».

Елбасы тапсырмалары шўєыл орындалуы тиіс (Соңы. Басы 1-бетте).

Суреттерді түсірген Ерлан ОМАРОВ.

Депутаттар – ґѕірлерде Парламент Сенаты Халықаралық қатынастар, қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің мүшелері «Оңтүстік» аймақтық қолбасшылығында жəне «Тараз» шекара жасағында болып, Қазақстан Президентінің «Қазақстан-2050» Стратегиясының негізгі ережелерін түсіндіру тұрғысында сөз сөйледі. Комитет төрағасы Икрам Адырбеков пен Мұхтар Алтынбаев «Оңтүстік» аймақтық басқармасы офицерлерінің алдында сөз сөйледі. Олар жиналғандарды Парламенттегі заң шығару жұмыстары, Қазақстанның қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілеттілігін нығайтуға бағытталып қабылданған заңдар туралы хабардар етті.

*** Парламент Сенаты Əлеуметтік-мəдени даму комитетінің төрағасы Ақан Бижанов Алматыдағы еңбек ұжымдарымен кездесті. Сенатор атап өткендей, қала өткен жылды жақсы көрсеткіштермен аяқтады. Өнеркəсіп өндірісі 4 пайызға ұлғайды. 700 шаршы метрден астам тұрғын үй алаңы пайдалануға берілді, оның алтыдан бірі бюджет қаржысы есебінен салынды. А.Бижанов сондай-ақ еліміз Президентінің көлік жəне экология мəселелерін шешу туралы Алматы басшылығы алдына қойған маңызды міндетті еске салды.

*** Парламент Мəжілісінің депутаттары Гүлмира Исімбаева, Қожахан Жабағиев, Құралай Қаракен жəне Меруерт Қазбекованың Жамбыл облысына сапарлары Талас ауданында жалғасты. Аудан активімен өткізілген кездесу барысында депутаттар Парламент Мəжілісіндегі заң шығарушылық жұмыстарымен таныстырып, «Жұмыспен қамту-2020», «Қолжетімді баспана», тағы да басқа мемлекеттік бағдарламалар аясында жанжақты түсіндіру жұмыстарын жүргізді. *** Қазақстан Республикасы Парламенті Мəжілісінің депутаты Азамат Əбілдаев Еңбекшіқазақ ауданының əкімдігі ұйымдастырған «Елімнің тағдыры – менің тағдырым» атты патриоттық форумға қатысты. Сонымен қатар, Еңбекшіқазақ ауданы Саймасай ауылында «Технопарк-2030» ЖШС ұжымымен жəне кəсіпкерлермен кездесті. Іле ауданы Байсерке ауылында жаңадан ашылған «Ферзина» музыкалық мектебінде болды. Кездесуге 100-ден аса адам қатысты. Депутат кездесуде балалар мен ұжымды осындай жақсы оқу орнының ашылуымен құттықтап, шығармашылық табыс тіледі. «Егемен-ақпарат».

Таяуда Қазақстан Республикасының АҚШ-тағы елшісі Қайрат Омаров АҚШ конгрессмендерімен, бизнес-құрылымдар жетекшілерімен кездесіп, халықаралық істер бойынша кеңесте сөз сөйлеу үшін Лос-Анджелес қаласына сапар жасады, деп хабарлады ҚР СІМ-інің баспасөз қызметі.

Калифорниядаєы кездесулер

АҚШ Өкілдер палатасы халықаралық қатынастар комитетінің төрағасы Эд Ройспен кездесу барысында америкалық заң шығарушы Қазақстанға халықаралық күн тəртібінің шетін мəселелері бойынша АҚШ-қа қолдау көрсетіп келе жатқаны үшін ризашылығын білдірді. Қ.Омаров сондай-ақ АҚШ Конгресінің Еуропа жəне Еуразия елдері халықаралық істері бойынша кіші комитетінің төрағасы Дана Рорабакермен жəне АҚШ Конгресінің мүшесі Алан Лоуенталмен келіссөздер жүргізді. Олардың барысында Қазақстанның Калифорния штатымен жоғары технологиялар саласында ынтымақтасу үшін айтарлықтай əлеуеті бар екені атап өтілді. Қазақстан мен Калифорния штаты арасындағы тікелей іскерлік байланыстарды дамытуға қызығушылық қазақстандық дипломаттың ақпараттық-технологиялар, фармацевтика мен инфрақұрылымдар салаларындағы ірі бизнес компанияларының басшыларымен кездесуі барысында қуатталды.

Үстіміздегі жылдың соңына дейін Үкіметке «Электронды сауда туралы» заң жобасын, сондай-ақ Қазақстанда бес жылдық кезеңге арналған Интернет-сауданы дамытудың салалық перспективалық жоспарын əзірлеу тапсырылды. «Атамекен» одағы» ҚҰЭП басқарма төрағасы Абылай Мырзахметов атап өткендей, кəсіпкерлердің ұлттық палатасы пайда болған барлық мəселелер бойынша үнқатысуға жəне

бірлесе жұмыс істеуге дайын. Мемлекет басшысы қазақстандық бизнесте кəсіпкерлердің өздерінің ел экономикасы өсуінің тұрақтылығына деген жауапкершілігі артатын жаңа саты басталды, деп атап өтті Мемлекет басшысы. Осыған байланысты Президент Кəсіпкерлер кеңесін Ұлттық инвесторлар кеңесі қылып қайта құру туралы шешім қабылдады, деді С.Ахметов. Ол өткен жылы əзірленген мем лекеттік қолдаудың барлық шараларының одан əрі

Жылы кїндері жандыра бермесек ќайтеді?.. (Соңы. Басы 1-бетте).

Кеше бір танысымыздың үйіне барсақ, үйдегі жылу беру батареялары жағалай қалың көрпе, жапқыштармен қымталып жауып тасталыпты. Таңғалдық. Сөйтсек, ыстық күнде қол қарыған ыстық батареялардан қорғанудың амалы осы болыпты. Онымен қоса, ол өзіне керексіз, қайта берекесін алып, кедергі тудырып отырған осы жылу үшін қысты күнгідей тарифпен ақы төлейді. Ал, ойланып қарар болсақ, қазіргідей шыжыған ыстық күндерде отты қыздыруға көп күш кетпесе керек. Яғни, жылу орталықтары көп энергия жұмсамасы анық. Бірақ солай екен деп, күн жылынғандағы жылуға төлемақы арзандаған жоқ. Көңілді күпті қылған мəселе. Кейбіреулердің айтар уəжі «керек емес жылуды реттеуіш құрылғымен неге өшіріп қоймайды» деген болуы мүмкін. Ал ондай реттеуші құралдар

жаңадан салынған үйлерде болмаса, жұрттың бəрінде бірдей жоқ. Əйтпесе, батареяны көрпемен бүркеп несі бар жұрттың. Ал енді біраз пəтерлерде реттегіш құрал бар болса да істен шыққан, сапасыз тұрғызылған, арзан үйлердің батареялары да əлсіз келеді емес пе?! Ыстық күндердегі ыстық батареялардан Астана жұртшылығы əзір құтылмайтын сыңайлы. Бұл жөнінде кеше естідік. Жылда дəстүрлі түрде жылу маусымы елордада сəуірдің ортасында тоқтатылатын. Алайда биылғы жылы алдағы болатын салқындықтарға байланысты Астанада жылу беру айдың үшінші онкүндігінде ажыратылмақ. Себеп – сəуірдің соңында болуы мүмкін суықтардан сақтану. Осы мəселеге қала əкімінің өзі араласуы Иманғали Тасмағамбетовтің ілкімділігін тағы бір рет көрсетті. Əрине, сақтану деген жақсы ғой, бірақ алда суық болуы мүмкін екен

жалғасатынын жəне жетілдірілетінін атап көрсетті. Сондай-ақ, ПремьерМинистр «Ұлттық палата туралы» заң жобасын Парламент Мəжілісіне енгізуді жеделдетуді тапсырды. Бүтіндей алғанда, бүкіл мүдделі мемлекеттік органдарға Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындауға шұғыл кірісуді тапсырамын, деді С.Ахметов. Отандық бизнестің одан əрі дамуы Президент тапсырмаларын орындау нəтижелеріне байланысты болмақ, деп түйіндеді сөзін Үкімет басшысы. деп қазіргі жылы күндерде отты соншама жағудың қажеті шамалы шығар. Кеше Астанада былтырғы 5 қазаннан басталған жылу беру мерзімінен бүгінге дейін 1 181 млн./кВтч электр қуаты жұмсалып, 1 899 мың тонна көмір (28 344 вагон), 16 831 тонна мазут (290 цистерн) жағылғаны айтылды. Егер күн жылынғаннан бері үнемделікті іске қосақ, кім білген, мүмкін бұдан да аз шығындалар ма едік?! «Жақында маған келген қонақтар қонақүйлеріңіз тым ыстық екен, демалу мүмкін емес, деді. Жеке меншік қонақүйлерде ғана емес, кəдімгі тұрғын үйлерде де қазір осындай жағдай. Далада ауа температурасы жылы, тіпті ысиын деп тұрса да, біздің жылу берушілер 40 градус аяздардағыдай от жағады. Бұл не масқара. Үнем деген қайда? Ешкімнің жаны ашымайды». Күні кеше ғана Ақордада өткен кəсіпкерлермен кездесуде Елбасы сөз арасында осылай деген еді. Қонақүйлер ғана емес, тұрғын үйлерде де дем алу мүмкін емес екендігін кеше танысымыздың көрпе жамылған батареялары тағы бір еске түсірді... Біздің бір ауыз айтпағымыз: жылы күндері жылуды үнемдеуге болмай ма?!

ҮКІМЕТ

Келесі сөз кезегін «Қазақмыс» корпорациясы» ЖШС басқарма төрағасы Эдуард Огай алды. «Қазақстандық өнім үлесін арттыру жөніндегі мемлекет саясатын іске асыру мақсатында Қазақмыс тобы елеулі жұмыстар атқарып келеді. Еліміздің өнеркəсібі экономикалық дамудың жаңа деңгейіне көтерілгендігін ескере отырып, өз өнімдеріміздің сапасын əрі тұтынатын тауарлар қатарын

ҮКІМЕТ Отандыќ їлес артып келеді

Ежелден қалыптасқан қағида бойынша, егер мемлекет өзіндік ішкі экономикалық тұрақтылық пен тəуелсіздікті сақтап, дамуды ойласа, ол ең алдымен, мықты кеденге ие болуы қажет. Бүгінде еліміздің Кедендік бақылау комитеті жаңа заман үрдісіне сай аса маңызды міндеттерді атқарады. Осыған орай қазіргі таңда ішкі экономикалық тұрақтылық пен дамуымыздың өркендеуіне үлес қоса алатын істер туралы Қаржы министрлігі Кедендік бақылау комитетінің төрағасы Мəжит ЕСЕНБАЕВ айтып берді.

технологияларды толық көлемде пайдаланудың мүмкіндігі жоқ. Міне, кедендік əкімшілдендіру бойынша, негізінен, осы мəселелерді шешу көзделіп отыр. – Аталған жоспарда көліктік-логистикалық орталықтар құрылысын құру да көзделген екен. Мұның қандай артықшылығы бар? – Көліктік-логистикалық орталықтарды (КЛО) құру тəжірибесі

Тїсім кґбейіп, алым артады – Мəжит Төлеубекұлы, жақында Үкімет салықтық жəне кедендік əкімшілдендіруді жақсарту бойынша жоспар қабылдады. Бұл жоспар не үшін əзірленді, ол қандай негізгі міндеттерді шешеді деп ойлайсыз? – Аталған жоспар шекарадағы бюрократтық кедергілерді төмендетуге бағытталған қадам болып табылады. Себебі, бүгінгі кедергілер мемлекеттік бақылау тізбегімен тікелей байланысты. Кеден осы тізбектің бір бөлігі ғана. Ал тауардың сапасын жəне декларациялағаннан кейінгі олардың қауіпсіздігін бақылауда маңызды буын – салықты əкімшілдендіру болып табылады. Егер осы тізбектің барлық буыны мықты болса, онда əкімшілдендіру де тиімді болады, ал егер қандай да бір буын əлсіз болса, онда барлық əкімшілдендіру тұтастай тиімсіз деген сөз. Əрине, кеден шекарада тұрғандықтан осы тізбектегі бірінші буын болып табылады, сондықтан тек бізде ғана емес Кеден одағы бойынша да осындай əкімшілік кедергілер туындауда. Өйткені, кеден арқылы мемлекеттің ау мағына импортталатын тауарлар əке лінеді. Сондықтан санитарлық, көліктік, радиациялық, фискальдық, экспорттық бақылау – бұл кеден органына жүктелген бақылау түрлерінің жартылай тізбесі ғана. Бүгінде бюджеттің кіріс бөлігін толтыруға жауап беретін екі ведомство – кеден жəне салық барынша өзара тығыз қарым-қатынаста жұмыс істеуі тиіс. Шекараны кесіп өту кезінде кеден органы жүзеге асыратын бақылауды одан əрі салық органы жалғастыруы, яғни фискальдық əкімшілдендіру бойынша бірыңғай бизнес үдерісі құрылуы қажет. Мəселен, ұсақ сауда саласында кедендік декларациялаудан кейін тауарлардың өте үлкен мөлшері салық төлеу толықтығы мақсатымен табысы үшін салықтық есеп жүр гізу айтарлықтай төмен бағаға түседі. Сондықтан да тауарлардың коммерциялық тобын импорттаушы жеке тұлғалар салық төлеуші ретінде салық органдарында есепте тұрмайды, сондықтан салық төлемейді. Міне, бұл сол тізбедегі олқылық, оны жою қажет. Ал кеден органында неғұрлым адал компания болып табылатын уəкілетті экономикалық операторлардың салықтық əкімшілдендіруде мұндай мəртебесі жоқ. Егер де кедендік уəкілетті экономикалық оператор мəртебесін айқындау кезінде басқа салықтық түсімдер бойынша салықтық тəуекел ескерілетін болса, онда мұндай компанияларға тек кеденде ғана емес салық қызметінде де даңғыл жол ашуға болады. Бірыңғай өтпелі бизнес-процесті құру шекарадан артық əкімшілік қы сымды алуға жəне тауарлардың қозғалысын оларды кеденде шығарғаннан тұтынғанға дейін бақылауға ауыстыра отырып фискальдық бақылау ауыртпалықтарын тең бөлуге мүмкіндік береді. Өйткені, шекарадағы қатаң бақылаудың салдарынан біздің ел «Дуинг Бизнес» рейтингінің «Халықаралық сауда» көрсеткіші бойынша ең төменгі бағаға ие болып тұр. Егер елдің ішінде декларациялау кедендегі мəлімделген баға мен сатудағы соңғы баға арасындағы айырмашылықтан салық төлеу толықтығы қамтамасыз етілетін болса, онда кəсіпкерлердің декларациялау кезінде кедендік құнды төмендетуге деген қызығушылығы болмайды, яғни кедендік тəуекелді қайта қарау жəне кедендік ресімдеу бюджет үшін қауіпсіз жүргізілетін болады. Себебі, баға мəселесі айтарлықтай жоғары тұрады. Осындай тəсілдің қажеттілігі туралы біз бұдан бір жыл бұрын мəлімдеген болатынбыз, ол кезде салық органдарына əкелінетін тауарларға жанама салықтарды салу жəне əкімшілдендіру бойынша міндеттерді көздегенбіз. – Жалпы, өткен жылы қазақстандық кеденшілер қандай жетістіктерге қол жеткізді деп айта аламыз? – Өткен 2012 жылы Қазақстанның кеден органдары бюджет кірісін 1 149 млрд. теңге қамтамасыз етті. Бұл

www.egemen.kz

12 cəуір 2013 жыл

барлық түскен салықтың 38,5 пайызы. Сөйтіп, 2011 жылмен салыстырғанда өсім 5,1 млрд. теңгені құрады. Біртұтас экономикалық кеңістік құрылған сəттен бастап сыртқы сауда айналымы тұрақты өсті. 2012 жылы сыртқы сауда айналымы 12,2 млрд. АҚШ долларды құрады. Бұл сыртқы сауда айналымының ұлғаюы Қазақстандағы импорттың 27 пайызға өсуі есебінен болды. Қазақстандағы импорттың өсуінен Ресей мен Белоруссияға аударылатын кедендік баж сомасының үлесі өсті. 2012 жылы Қазақстан осы мемлекеттердің бюджетіне өзінің жарнасын 1 217-ден 1 695 млн. АҚШ долларына дейін, яғни 39 пайызға ұлғайтты, ал біздің Кеден одағы бойынша серіктестерімізден ұқсас түсімдер 1 816-дан 1 813 млн. АҚШ долларына дейін немесе 0,2 пайызға сəл-пəл төмендеді. – Кедендік əкімшілдендірудің міндеті – адал сыртқы экономикалық қызметке қатысушыға үлкен сенім артуға болатын бақылау жүйесін құру. Алайда, бақылаудың барлық түрін кедендік əкімшілдендіру неге бағытталған дейміз? – Кедендік əкімшілдендірудің міндеті адал сыртқы экономикалық қызметке қатысушыға сенім арту ғана емес, сонымен қатар, өзінің жүктерін декларациялау кезінде іс жүзінде оларды тауарлар шығарылғаннан (посткедендік бақылау) кейін бақылау жүргізу мүмкіндігімен компанияларға декларациялау кезінде тəуекелдерді басқару жүйесін бақылау іріктелген нысанда қолдану, адал емес импорттаушыларға бақылаудың барлық белгіленген нысанын пайдалану. Осы кезде тауар айналымының жəне кедендік төлемдер мен салықтардың түсімінің өсуі кеден органдарының күштеп бақылауды күшейтуінің есебінен емес, адал компаниялардың көбеюі есебінен жүзеге асырылатын болады, яғни талдау жұмыстарын жəне тауарларды əкелгенге дейін тəуекелді бағалауды күшейтудің жəне посткедендік тексеруді сауатты жəне ұтымды жүргізудің нəтижесінде кедендік əкімшілдендіру неғұрлым тиімді болады. – Демек, кедендік əкімшілдендіру тиімді жұмыс істейтін кеден қызметін құру үшін кеден органдарының қолдануындағы жаңа шаралары екен. Бұған не түрткі болды? – Оған бірқатар жайт түрткі болды. Қазіргі жұмыс істеп тұрған бизнеспроцестерді талдай келе шекара арқылы жүктердің өту жылдамдығына жəне жалпы кедендік тазартуға ықпал ететін неғұрлым маңызды бағыттар анықталды. Мəселен, жіктеудің қиындығы, біртекті тауарларға импорт кезінде де, сол сияқты экспорт кезінде де кедендік баждарды салу деңгейі əртүрлі. Сондай-ақ, кеден бекеттерінде қажетті инфрақұрылымдар құру мəселесінің толық көлемде шешілмеуі, қажетті кедендік бақылауды (өлшеу, тексеріп қарау, зертханалық зерттеулер жүргізу) жеткілікті дəрежеде жəне жеделдетілген режімді жүзеге асыруға, компаниялар үшін тауарларды өткізуде неғұрлым тиімді логистикалық бағыт құруға мүмкіндік бермейді. Сол сияқты декларациялау кезінде заманауи ақпараттық

шетелдерде кеңінен қолданылады жəне өзінің тиімділігін дəлелдеген. Ресей де шекарада логистикалық кешендерді құру жолына көшті жəне 2005 жылдан бастап осы міндетті іске асыруға кірісті. КЛО-да тауарларды қайта тиеу, тауарлардың көшін қалыптастыру, сұрыптау жəне жүктерді басқа да терминалдық өңдеу сияқты операциялар жүргізілетін болады. Жүктер мен көлік құралдарының қозғалысын заманауи жарақтандыруды жəне автоматтандырылған есепті ескере отырып, кеден органдарының мониторингті жүзеге асыруға жəне тауарлар қозғалысының барлық үдерісін бақылауға мүмкіндігі туады, соның негізінде тауар туралы нақты ақпарат шығып, бұл сəйкесінше кедендік бақылаудың кедендік тазарту мен оңайлату жылдамдығына əсер етеді. Бұдан басқа, тауарлардың транзиті сияқты кейбір рəсімдер де қысқарады, соның нəтижесінде бизнестің шығыны төмендейді. Заманауи КЛО-ны салу жүктердің өткізілуі, тасымалдауы жəне кедендік тазартуы үшін барынша қолайлы жағдай құруға бағытталған кеден бекеттерінде қажетті инфрақұрылым мəселесін шешеді. – Кедендегі электронды декларациялау қағазсыз технологияға ауысу деген сөз. Бүгінгі кезде тауарларға арналған декларациялардың электронды көшірмелерін ұсынумен қатар қағаз құжаттар қоса беріледі. Сондықтан толық электронды декларациялауды енгізу қай кезге жоспарланған? – Толық электронды декла рациялауға көшу оңай емес. Əлемдегі саусақпен санарлық елдердің кедендері ғана қағазсыз технологияға ауысқанын айтқым келеді. Бұл міндет кедендік ақпараттық жүйелермен ғана емес, ең алдымен, кедендік тазартуға қажетті рұқсат құжаттарды беретін барлық мем лекеттік органдардың қажетті ақпараттық өзара іс-қимылын реттеумен байланысты. Сондықтан аталған жоспарда электронды декларациялауды кезең-кезеңмен енгізу көзделген. Ағымдағы жылы экспорт кезінде рұқсат құжаттардың мөлшері аз болғандықтан, экспорт электронды декларацияланатын болады. Екінші жартыжылдықта ішкі тұтыну үшін шығару рəсімі бойынша кең қолданылатын импорттың электронды декларациялауының қанатқақты жобасы жоспарлануда. Қалған рəсімдер бойынша қанатқақты режімді іске қосу 2014 жылғы 1-жартыжылдыққа жоспарланған. 2015 жылдан бастап біз толық қағазсыз декларациялауға көшуді жоспарлаймыз, себебі 1,5 жыл ішінде барлық мемлекеттік органдар Қазақстандағы рұқсат құжаттарды беру мен бақылауды электронды форматта жүзеге асыратын болады. Электронды декларациялауды енгізу «қашықтықтан енгізу» тəжірибесін қолдануға мүмкіндік береді, оның негізінде импорттаушы мен экспорттаушы декларацияны кез келген ыңғайлы жерде тапсыра алады. Бизнеске электронды декларациялауды қолдану сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар мен кеден органдары арасында ақпаратты электронды түрде алмасудың есебінен кедендік қызмет уақытын қысқартуға ықпал етеді. Қазақстан кеденінің жұмыс тəсіліне электронды кедендік декларацияда көрсетілетін мəліметтердің негізінде тауарлардың шығарылуын қамтитын мəлімдеу қағидаты енгізілетін болады. Бұдан басқа кедендік операцияларды жасау процесінің айқындығы жоғарылайды, кеден органы лауазымды тұлғаларының сыртқы экономикалық қызметке қатысушылармен тікелей қарым-қатынаста болуы есебінен туындайтын сыбайластық көрінісі жойылады. Сөйтіп, ақыр аяғында түсім көбейіп, алым артады. – Əңгімеңізге рахмет. Əңгімелескен Александр ТАСБОЛАТОВ, «Егемен Қазақстан».

Кеше Тəуелсіздік сарайында Қазақмыс тобы отандық тауар өндірушілерді қолдауға арналған «Қазақстандық өнім жасаймыз!» атты 4-ші форумды өткізді. Дəстүрлі шараға мемлекеттік салалық ведомстволар мен даму институттарының өкілдері, ірі индустриялық компаниялардың басшылары, сондай-ақ еліміздің əр өңірінен келген кəсіпкерлер қатысты. Жалпы, форумның жұмысына 800-дей адам келді. Келелі жиынды ұйымдастырып, шараның жыл сайын өткізілуін дəстүрге айналдырған Қазақмыс тобының жетекшілеріне алғысын айтқан Премьер-Министрдің орынбасары – Индустрия жəне жаңа технологиялар министрі Əсет Исекешев форумның шымылдығын түрді. Нұрбай ЕЛМҰРАТОВ, «Егемен Қазақстан».

Министр еліміздегі ірілі-ұсақ ты кəсіпорындардағы отандық өнімнің үлесін айтпай өтпеді. Оның келтірген мəліметіндегі сандарды сөйлетер болсақ, қуанарлық жөніміз бар. Өткен жылы ел экономикасындағы қазақстандық үлес 981,8 миллиард теңгені құрапты. – Тауарларды сатып алу жұмыстары мен қызметтеріне жұмсалған қаражаттың жалпы құны 8 триллион 700 миллиард теңгеге жетіпті. Оның ішінде, отандық тасымалдаушыларға 5 триллион теңге жұмсалған. Мұндағы жергілікті тауарлар мен қызметтердің үлесі 57,6 пайызды құрап отыр. Сатып алынған тауарлардың жалпы құны 3 триллион 400 миллиард теңге болса, соның 1 триллион 200

миллиарды отандық өнімге бағытталған. Жасалған қызметтерге 2,5 триллионға жуық қаржы жұмсалды, оның 1,5 триллионы қазақтандық үлес, деді Əсет Исекешев. Экономикадағы отандық үлес 981,8 миллиард теңгеге артқаны үлкен жетістік. Мұндай өсімге негіз болып отырған тұғыр – мемлекеттік саясаттың дұрыс жүргізілуінен. Сондай-ақ, ақпараттық порталдардың саны артып, кəсіпорындар мен мемлекеттік мекемелер өз жұмыстарына жауапкершілікті арт тырғанынан десек қателеспеспіз. Отандық таурлардың саны мен сапасына, жетістіктері мен кемшіліктеріне талдау жасаған министр, бүгінде өз өнімімізді пайдалану бірінші орынға шыға бастағанын айтты. Əйткенмен, алдағы алар асулар əлі де биік екенін меңзеді.

ұдайы өсіріп отыратын компаниялармен ынтымақтасуға мүдделіміз. Бұған қоса, біз серіктестерімізді өз өнімдерін өткізуі үшін жаңа рыноктарға бағыттаймыз. Бұл өз кезегінде аймақтар экономикасының өркендеуіне əсер етеді», деп түйіндеді ол сөзін. Форумда мемлекеттік салалық ведомстволар мен даму институттарының өкілдері отандық үлесті дамытудағы тəжірибелер мен бағдарламалар туралы əңгіме қозғады. Ал Қазақмыс тобының жетекшілері компанияның қызметі мен сатып алу саясатын жүргізіп отырған аймақтардағы шағын жəне орта бизнесті қолдау жөнінде жəне жаңа кəсіпорындарды ашу туралы мəлімдеме жасады. Шара аясында өнімдерін болашақ серіктестеріне ұсынған отандық тауар өндірушілердің көрмесі ұйымдас тырылды. Сессия барысында өндірісті, тауар жеткізу мен өндірушілерді қолдау, жаңа кəсіпорындар ашу, қолданыс тағыларын жаңартып-жаңғырту мəселелері талқылауға түсіп, ынтымақтастықтың түрлі байланыстары бойынша пікір алмасылды. Дəстүрлі форум – отандық өнім өндірушілердің жоғын түгендеп, барын ұсынып, дамудың жаңа жолдары мен қырларын тапқан тамаша шара болғаны аян.

Жылыту мерзімі ўзарды Астанада өткен жылғы 5 қазанда басталған 2012-2013 жылдарға жылу беру маусымы қорытындыланды. Күзгі-қысқы маусымның қорытындысы бойынша кеше қала əкімдігінде елорда əкімі Иманғали Тасмағамбетовтің төрағалығымен өткен жиналыста жылу беру маусымына дайындық жəне оны өткізу жөніндегі қалалық штабтың төрағасы, əкімнің орынбасары Василий Крыловтың есебі тыңдалды. Əбдірахман ҚЫДЫРБЕК, «Егемен Қазақстан».

В.Крыловтың мəліметі бо йын ша, жылу беру маусымына дайындық жəне оны өткізу жөніндегі қалалық штабтың апта сайынғы отырыстарында халыққа көмір жеткізу мен газгольдерлерді толтырудан бастап ЖЭО тех но логиялық жəне техникалық жұмыс ерекшеліктеріне дейінгі сан-алуан мəселелер шұғыл шешіліп отырған. Бүгінгі таңда ауа температурасының көрсеткіштері жы лыту маусымын аяқтауға мүмкіндік беріп тұр. Десек те 15-20 сəуір күндері ауа температурасы түнгі мезгілдерде суытады деп күтілуде. Сондықтан əзірге біз жылыту маусымын аяқтамаймыз, деді В.Крылов. Яғни қала тұрғын дары

жылумен 20 сəуірге дейін қамтылмақ. Жалпы алғанда, 2012-2013 жылу беру маусымы оң баға ла нып отыр. Халық тіршілігін қамтамасыз ету жүйесінде айтарлықтай олқылықтар орын алмай, сəтті өткен десек, бұл жылу беру маусымына дайындық сапасын тұрақты түрде көтеріп отырумен байланысты болып отыр. Жылу энергиясын жіберу көрсеткіші 1 181 млн/кВтч құраған. Бұл өткен жылғы көрсеткіштермен салыстырғанда 5,4 пайызға артық. «АстанаГазСервис» АҚ есепті жылу беру маусымында тұр ғындарға 3 418 тонна газ жұм саса, бұл өткен жылғы жылу беру маусымымен салыстырғанда 60 тоннаға көп. Нысандардың жылу беру маусымына тиянақты дайындалуының нəтижесінде осы кезеңдегі жұмыс іркіліссіз жүрген.

Тұрғындар мен «051 қызметі» арасында байланыс орнатылған. Жалпы, тіршілікті қамтамасыз ету қызметінде тұрғындар ша ғы мының азайғандығы байқалуда. Мəселен, газдың болмай қалуына байланысты тұрғындар шағымы өткен жылмен салыстырғанда 2,6 есеге азайған. Бүгінде Астана аумағында 2 130 көп пəтерлі тұрғын үй бар болса, олардың 29-ы өткен жылу беру маусымы кезінде пайдалануға қабылданған. Ал 662 тұрғын үй есептеу құралдарын орнатуды қажет етсе, 265 тұрғын үйде коммерциялық есептеу құралдарын қабылдау үшін ісшаралар өткізу керек көрінеді. Қазіргі таңда қаланың барлық коммуналдық қызметтері мен энергокешен мекемелері 2013-2014 жылдарға жылу беру маусымына дайындық аясында жөндеу бағдарламаларын бекітіп, жүзеге асыруды бастап та кеткен. Кеңес қорытындысында шаһар басшысы əкімдіктің өкілетті құрылымдары мен коммуналдық мекеме басшыларына алдағы 2013-2014 жылдарға жылу беру маусымына дайындықты қамтамасыз етуде шаралар қабылдауды тапсырды.

«Баєасы жоєары деп, елдіѕ бəрі бидай егіп кетпесін» Оралхан ДƏУІТ,

«Егемен Қазақстан».

Ауыл шаруашылығы саласын дамыту техника, тыңайтқыш, тұқым тауып берумен ғана шектелмейді. Сол сияқты ауыл шаруашылығы саласының жетістігі тонна, центнермен есептелмеуі тиіс. Ең басты жетістік – шаруаның қолға алған тірлігі баянды əрі табысты болуы. Қаптаған техникасы тепсініп тұрса да дұрыс бағдарламаудан небір шаруалар банкрот болып қалуда. Немесе бір жылы тонналап астық алып, келесі жылы бидайдың бағасы түсіп кеткендіктен жер сипап қалған шаруа қожалықтары да аз емес. Сондықтан биыл бидайдың бағасы көтеріңкі болды деп тек бидай егіп тастап, бір құдайға сыйынып жүре беруге болмайды, деді Оңтүстікке келген сапарында Ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбеков. Нарықты зерттеп, пайдасы бар дақылдарды егу керек. Шаруалар көбінесе зерттеместен бəрі бір жылда бидай немесе мақта егіп, ақырында сұраныс көп болғандықтан бағаны өздері қолдан түсіреді. Кейбір майлы дақылдардың бағасы төмен болғанмен пайдасы шаш етектен. Ордабасы ауданы аумағынан орын тепкен «Керемет центр» ЖШС қолға алып жатқан жылыжай шынында керемет болғалы тұр. Бұрын біз көрген жылыжайлар шағын-шағын жəне бөлекбөлек болатын. Ал, бұл шаруашылық 11 гектар жерді бір-ақ шатыр астына алмақшы. Яғни осыншама аумақты арнайы жамылғымен қоршап, былайша айтқанда, бір-ақ есіктен кіріп-шығатын үлкен зал істемекші. Мұндай алып жылыжай көрші облысты былай қойғанда, көрші мемлекеттерде жоқ көрінеді. Биыл қазан айында аяқталуы тиіс бұл жылыжайдың тағы бір ғажабы мұнда

энергия көзі өте аз пайдаланылады жəне өнім кокос ұнтағына отырғызылмақ. Бұл ұнтақтан өнген қызанақ, қияр экологиялық жағынан өте таза əрі екі есе көп өнім береді екен. Толық қуатына кіріскен кезде бұл жылыжай 150 адамды жұмыспен қамтымақ. Құрылысты француздың «Ришель» компаниясы жүргізіп жатыр. «Керемет центр» бұған дейін де елді жылыжай мəселесінде таңғалдырған. Түрік технологиясымен 5,3 гектар жерге жылыжай тұрғызып, бүгінде соның өнімінен жақсы пайда тауып отыр. Ал, «Мақта компания» ЖШС негізінен мақта, бидай, жоңышқа егумен айналысады. Биыл 460 гектарға бидай, 261 гектарға жоңышқа егіпті. Мақтаны тамшылатып суару əдісін ең көп енгізген шаруашылық та осы. «Полат» шаруа қожалығы 1 гектар жылыжайға негізінен қияр егіпті. Жалпы алғанда, Ордабасы

ауданында 32,55 гектар жылыжай бар. Биыл 13 гектар тағы қосылмақшы. А.Мамытбеков ауыл шаруашылығы саласы маман дарының басын қосып, қаржы көзіне қолжетімділікті арттыру мəселесін талқылап, ауыл-аймақтан келген көптеген шаруашылық басшыларының көкейінде жүрген сауалдарына жауап қайтарды. Ауылдан келген ағайынды алаңдатқан мəселе негізінен несиеге қол жеткізудің қиындығы болды. Бір айда алуы тиіс несиені бірнеше айға дейін сенделіп, əзер қол жеткізген шаруашылықтар шаш етектен. Əрине, бұл жерде заңды жетік білмеушілік те бар. Министр осы мəселенің бəрін жіліктеп, «Агробизнес-2020» бағдарламасының негізгі қағидаларын түсіндіріп өтті. Оңтүстік Қазақстан облысы.

www.egemen.kz

12 cəуір 2013 жыл

Ґскелеѕ талаптар деѕгейінде Əлемдік қордағы орман алабы экономикалық тиімділікті ғана емес, маңызды əлеуметтік жəне мəдени құндылықтарды қамтамасыз етеді. Ол сондайақ, өсімдіктер мен жануарлар атаулының төрттен үшінің тіршілік ортасы саналады. Əйткенмен, орман алқабының жыл өткен сайын селдіреп, тіршілік экожүйесінің нашарлай түсуі жержүзі жұртшылығын барынша алаңдатуда. Бұл өзекті мəселелер Елбасының стратегиялық Жолдауында айрықша аталып өтті. Осы орайда Бурабайдағы Қазақ орман шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты атқарар міндеттер де салмақты. Біз институттың бас директоры, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор Болат МҰҚАНОВТАН атқарылып жатқан жұмыстар мен алға қойылған міндеттер жайында əңгімелеп беруін өтінген едік. – Болат Мəжитұлы, орман табиғатынан таусылмас тəлсім өрбитіні анық. Бірақ, бүгін қысқа қайырып, көп қамтуға тырыссақ. Институт қызметінің негізгі бағыттары, зерттеу жұмыстарының ауқымы туралы айтып берсеңіз. – Басты мақсат – қолда бар қорды сақтап, оның ауқымын кеңейту арқылы адамдардың тіршілік ортасын нəрлендіру. Еліміздің мемлекеттік орман қоры 28,4 миллион гектарды немесе республика аумағының 4,5 пайызын ғана құрайды. Демек, орман ресурстарын молайтуда кешенді зерттеулер жүргізу, түр мен текті нығайту, заманалық технологияны қолдану, отандық жəне шетелдік озық ғылыми орталықтармен байланысты дамыту жұмыстары күн тəр тібінен түспейді. Осынау маңызды істер 3 ғылыми бөлімді, экологиялық мониторинг зертханасын, дендропарк пен арборетумды біріктіретін бас кəсіпорынға, оның Алматы, Алтай жəне Батыс Қазақстан филиалдарына жүктел ген. Ал, ғылыми-зерттеу нысандарына Қазақстанның əртүрлі табиғи аймақтарындағы ормандар, экологиялық қолайсыздықтарға тап болған Балқаш тың оңтүстігі мен Арал теңізінің алаптары, сондай-ақ, агро орманмелиорациясы мен көгалдандыру өскіндері жатады. – «Ғылыми өнім» деген ұғым бар. Ол салалық бағыттардағы нəтиженің тиімділігін айқындайтын көрсеткіш. Бұл жөнінде не айтар едіңіз? – Бастыларын санайық: орман өсірудің негізі, бұл жұмысты ғылыми тұрғыда қамтамасыз етіп, оны жүргізу мен басқару, көп тармақты селекция, тұқым шаруашылығы, орманды зиянкестерден, кеселден, өрттен қорғау, тағы басқалары. Институт құрылғалы орманды қорғауға қатысты 3600 ғылыми мақала жарияланып, 90 дербес құжат, 250-ден астам ұсыныстар мен нұсқаулық құжаттар қолданысқа енгізілді. Мұның өзі кəсіпорынның ғылыми-зерттеу бағытындағы əлеуетінің жоғарылығын көрсетеді. – Тұқым сұрыптау жəне биотехнологияны қолданудағы табыстарыңыздан құлағдар етсеңіз? – Ғалымдарымыздың қоржы нында 7 авторлық куəлік пен 7 патент бар. Жалпы, ағаш түр лерінің, əсіресе, қылқан жапырақты өскіндердің жаңа тұқымдарын жерсіндіріп, қолданысқа енгізу көп еңбекті, ұзақ мерзімді қамтитын жұмыс. Қазір жайқалып өсіп тұрған ағаш тұқымдары Қазақстанның əрқилы аймағындағы 40 жылғы еңбегіміздің жемісі. Алла Бреусова, Надежда Чебатько, Валентина Осипова сияқты ғалымдар авторлық топтың мүшелері қатарында. Бүгінгі күні табиғи жə не қол дан егілген орман алқаптарын, шөлейт тамырлы жəне өрмелегіш бұталар аумағын кеңейтуді көздейтін «in vitro» тех нологиялық əдістемесін өн діріске енгізудеміз. Гендік жаң ғырту бағытындағы ізденістеріміз саябақтарды, скверлер мен көшелерді көркейтуге, табиғи апатты аймақтарды нəрлендіруге, дəрі-дəрмектік шикізаттармен қамтамасыз етуге айтарлықтай септік жасайды. Сондықтан, биотехнологиялық ізденістерге сұраныс өсе түсетіні анық. – Осы орайда, институттың кадрлық əлеуеті, жас мамандардың біліктілігін көтеру жөнінде хабардар етсеңіз? – Институтымызда 2 ғылым докторы, 16 кандидат, 39 ғылыми қызметкер еңбек етеді. Бұған қосымша үш жас ғалым Ресей аспирантурасында, алты адам магистратурада оқуда. Өткен жылы қатарымызға екі магистрант

ҮКІМЕТ

ҮКІМЕТ Ерте заманда жеті жұрт жайлаған Шыңғыстау ежелден құт қонған өңір деп есептеледі. Бұл өңір халқы қай заманда болсын мыңғырған мал өсіріп, соның игілігін көрген.

Ќўтќарушыларєа мыѕ алєыс Оңдасын ЕЛУБАЙ,

Иə, кешегі кеңес заманында бұл өңірде басты назар қой малын өсіріп, көбейтуге бағытталғаны рас. Қазақстанда қой малының санын елу миллионға жеткізу жөнінде ұран көтерілгенде мұндағы қой саны төрт жүз мыңның үстіне шықты. Соның арқасында аудан, облыс, республиканы айтпағанда, Одақ көлемінде дүркіреп тұрды. Ал нарық келіп есік қаққанда шопан атаның маңдай тері, қажырлы еңбегімен өсірілген қой малының əр басы бір шиша араққа айырбасталып кете барғанын қайтерсіз! Абырой болғанда, біртіндеп есін жинаған ел мал өсірумен шындап шұғылданбаса болмайтындығын бек түсінді. Өйткені, уақыт өткен сайын мал мен мал өнімдерінің

«Егемен Қазақстан».

Халіѕ нешік, малды ґѕір? Дəулет СЕЙСЕНҰЛЫ.

қосылды. Былтыр 7 қызметкеріміз Израиль, Үндістан, Кубаның ғылыми мекемелерінде ағылшын тілінде тəжірибелік тəлімнен өтті. Ұжымымызда өнегелі ісімен танылған əйел ғалымдар да көп. Олардың қатарында бөлім бастықтары Светлана Кабанова мен Надежда Чебатконың, зерт хана меңгерушісі Нұргүл Қазанғапованың, сектор меңгерушісі Ольга Телегинаның есімдерін үлгі етеміз. – Президент Н.Назарбаев институтта болған кезінде Аралмен қоса Астананың «жасыл аймағы» жөнінде тапсырма берген еді. – Арал теңізінің тартылуы 6 миллион гектар алқапты судан босатты. Қалыптасқан табиғи жағдай күрт өзгеріп қана қоймай, тұзды шөлдер алабының кеңеюі өскіндердің физиологиялық тепе-теңдігін бұзуда. Отандық ғалымдар мен шетелдік мамандар əрқилы жолдар ұсынғанын білесіз. Олардың қатарында Сібір өзендерін бұру, Каспийден су тарту, мұздақтардан дəрмен күту жобалары бар. Бұлардың бəрі қымбат əрі орындалуы қиын мəселелер. Біз Арал табанын абориген өсімдіктермен нəрлендіруді қолдаймыз. Институт ғалымдары 1985 жылдан экспедициялық зерттеулер жүргізіп, 1989 жылы теңіздің солтүстік-шығыс беткейі мен Қасқақұлан аралының маңында 26 тəжірибелік учаскеде жұмыс бастады. Қазіргі таңда бұл телімдердің аумағы 400 гектардан асады. Ғылыми ұсыныстарымызға сүйенген Қазалы орман шаруашылығы 600 гектарға сексеуіл тұқымын септі. Бүгінгі күні қорғаныштық қызмет атқаратын қара сексеуіл, қоңыр теріскен алқабы 120 мың гектарға жақындап қалды. Астана мен оған қатысты аг ломерациялық аймақты көгал дандыру жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Соңғы бес жылда шаруашылық құрылымдарының күшімен 600 мың түп ағаш пен жасыл желек отырғызылды. Мұндағы институт ұсынған түр мен тек 100 атаудан асады. Əсіресе, қарағайдың пирамидалық жəне аласа сортына сұраныс жоға ры. Сондай-ақ, біз аймақтың батпақты-сортаң жəне əдетте 10 жылда төрт рет қайталанатын аптап қуаңшылыққа байланысты топырақты тұздан арылту, қорғаныштық мақсаттағы өскіндерді жерсіндіру жұмыстарымыз жемісін бере бастады. – Əңгімеңізге рахмет. Əңгімелескен Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан». Ақмола облысы.

бағасы арта түсті. Сондықтан бұл өңірдің халқы, Абай атамыз айтқандай, өзінің ақылы мен еңбегіне сеніп, қолдағы негізгі мүмкіндікті пайдалануды жөн көрген. Осы орайда бірден-ақ айтайық, іс нəтижесі жаман емес. Қазіргі күні аудандағы қой малының саны үш жүз мыңға жуықтап қалды. Ал тоқсаныншы жылдары шаруашылықтар таратылып жатқан шақта олардағы жалпы жылқы саны 11 мың болса, қазірде жеке шаруаның қолындағы жылқы 19 мыңға жуық. Кеңес заманында шаруашылықтардағы сонша жылқы тек мал бағуға ғана пайдаланылса, бүгінде Саржалдың сары қымызының даңқы республика көлеміне мəлім. Осы орайда, тоқсаныншы жылдары шаруашылықтарда төрт мыңның үстінде ғана сиыр болса, қазірде бұл түліктің саны қырық мыңнан асып отырғанын айта кеткеніміз жөн болар. Жə, сан бар екен, сапа қалай деген біздің сауалымызға аудан əкімі Тұрсынғазы Мүсəпірбеков пен аудандық кəсіпкерлік, ауыл шаруашылығы жəне ветеринария бөлімінің бастығы Думан Нариманұлы кезектесе отырып, байыппен жауап берген. Шындығында кейбіреулер жаңсақ айтып жүргендей емес, мұнда мал басын асылдандыру, соған орай ауданның мал шаруашылығы саласына субсидия тарту ісі ойдағыдай. Нақтылап айтсақ, өткен жылы ауданда қой, жылқы, сиыр түліктерін асылдандыру, селекциялық жұмыс жүргізу, қымыз өндіру жұмыстарына тартылған субсидия жоспары артығымен орындалған. Аудан бойынша жыл ішінде осы шаруаның бəріне 216 миллионнан астам субсидия тартылды. Өткен бір жыл ішінде 33 миллион теңгеге асыл тұқымды үш жүзден астам ірі қара, 76 миллион теңгеге он мыңнан астам қой, 15 миллион теңгеге бес жүзге жуық жылқы сатып алынды. Өткен жылы сондай-ақ, субсидия есебінен ірі қара малына селекциялық жұмыс жүргізуге 50 миллион теңге бөлінді. Сондай-ақ, отыздан астам сиыр өсіріп жатқан 85 шаруа қожалығына 24 миллион теңге бөлініп берілді. Облыс бойынша субсидия тарту жөнінен бұлардан Аякөз, Тарбағатай секілді бірер ауданның ғана алда тұрғанын облыстық ауыл шаруашылығы

баcқармасының бастығы Дүйсенбай Селиханов мырзадан да естіп білдік. Біз бұлай дегенмен одан аталған ауданда өз шешімін таппаған ешқандай мəселе жоқ деген ұғым тумаса керек. Мəселен, ауылдық несие серіктестігінің жұмысы соңғы бір-екі жылдан бері қағаз жүзінде қалып отыр. Бұрын мұнда сонымен бірге, ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қорының өкілі де болған. Қазір ол да жоқ. «Сыбаға» қорының өкілдігі ашылып жатса да еш артықтық етпейді. Мұны бір десек, екіншіден, жаман айтпай жақсы жоқ дегендей, осыдан үш жыл бұрынғыдай қыс аяғы созылып, қыстақтарға бару қиындап сала берсе қолдағы техниканың аздық ететіні рас. Сондықтан осындағы жол жөндеу мекемесінің паркін қажетті техникамен одан əрі жарақтандыра түсу облыстық тиісті мекемелердің міндеті деп білеміз. Бірақ бұлар бəрін жоғарыдан күтіп қарап отырмай шаруа қожалықтарымен келісімшартқа отырғандықтарын естіп білдік. Айталық, алдыңғы жылғы жұтта Көкбай ауылындағы Айдар Көкебаев сынды шаруа қожалығының басшысы қолындағы техника күшімен басқаларға да жан аямай көмектескенін мұндағылар жыр ғып айтуда. Сол жолы Қарауыл өзені тасып ауылдың ішіне дейін кіріп кеткені бар. Жаман айтпай жақсы жоқ демекші, мұндағылар ондай қауіптің алдын алуды ойластыруда. Сол мақсатпен бұлар Төтенше жағдайлар министрлігінен елу миллион теңге қаржы сұрастырып отыр. Сондай мөлшердегі қаржы қолға тие қалса тасқын болады-ау деген басқа жердегі қауіптің де алдын алу жоспарда бар көрінеді. Енді бертінде Нысанбек Дінсілəмов сынды бірер шаруа қожалық басшыларының өз күштерімен өз қыстақтарына жарық тартып, тіпті телефон байланысын да орнатып алғандықтарын естіп қуанып қалған едік. Бұйыртса, алдағы уақытта сол қуаныш қуанышқа жалғасатын секілді. Думан бауырымыздың айтуынша, таяу болашақта «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша алғашқы оншақты шаруа қожалығына жарық тартылмақ. Қасқабұлақ ауылындағы мал болдақылау алаңын қайта жаңғырту ісіне, оның ішінде жарық пен су да бар, Үкімет тарапынан 19 миллион теңгеден астам қаржы бөлініп отырғаны жəне қуаныш. Осыдан кейін Үкімет ауыл

шаруашылығына көңіл бөлмейді деп кешке дейін босқа жылай бергенше, сол көмектің жолын біліп, қапы қалмаудың жайын ойластырған жөн бе дейміз. Сонан соң мұндағы «Қасқабұлақ» ЖШС-ы өткен жылы «Құрмет» орденімен марапатталған Амантай Мұқатаев бас құрылтайшы екендігін айта кетсек еш артықтық етпейді. Осы орайда жəне ерекше бір астын сызып айтатын жайт сол, аудан бойынша түйе малын өсірумен айналысып отырған тек осылар ғана. Соны құптай отырып, басқалардың түйе шаруашылығымен неге айналыспайтындығына қынжыласың. Мына Жетісу жағындағылар, қызылордалықтар түйе шұбатын пұлдап сатып отырған жоқ па! Сонан соң түйе жүнінің пайдалы екендігі біз айтпасақ та белгілі. Ал Қарауылда жүн өңдеу цехы іске қосылғалы жатқанын біліп отырмыз. Сондықтан төрт түліктің бірі болып табылатын түйе малын экзотика үшін емес, қажетімізге жарату үшін бүкіл аудан бойынша көптеп өсіруіміз керек-ақ. Көмек дегеннен шығады, ана бір жылы облыстық бюджеттен қаржы бөлініп, аудан мал соятын көшпелі қызмет көрсету орталығына ие болды. Екі үлкен арнайы «КамАЗ» автокөлігіне орналастырылған бұл орталықтың мүмкіншілігі де үлкен еді. Бірақ сол орталықтың қызметі бүгінде тоқтаңқырап тұр. Сонда ол жеке шаруаға соншалықты тиімді болмағаны ма? Айталық, сойылған малдың терісін қажетсінбейді екен. Аудан орталығындағы тері өңдеумен айналысуы тиіс «Дерикар» серіктестігінің қашан іске қосылатыны белгісіз. Əйтеуір, дес бергенде, жоғарыда айтқандай, мұнда жүн өңдейтін цех қатарға қосылайын деп жатыр. Бұл тек бір Абай ауданына ғана емес, іргелес жатқан өңірдің бəріне тиімді іс болар еді. Енді екпе шөп өсіруді қолға алмақшымыз дейді мұндағылар. Сол мақсатпен бұлар субсидия алуға ұмтылуда. Екпе шөп өсірумен айналысатындарға Үкімет тарапынан əр гектар үшін бір жарым мың теңге көмек көрсетілмек. Ал одан кейінгі екі жылдағы көмек мөлшері бір мың теңгеден. Бұл көмек пе, əрине, көмек. Сондықтан осыны шаруа қожалықтарының басшыларына дер кезінде ұғындырып жеткізе білуіміз керек шығар. Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы.

Күрделі көктемнің бірінші кезеңі сəтті аяқталған сыңайлы. Биылғы қалың қардан облыс тұрғындарының қатты қауіптенгені рас. Абырой болғанда, ауа райы оң қабақ танытып, қатты еріген қар суы түнге қарай күн суытқан кезде баяулап, сосын жерге тез сіңіп, тасқыннан аман қалдық. Сын сəтте Елбасы мен Үкімет басшылары көмек қолын созды. Төтенше жағдайлар министрлігі еліміздің Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Қызылорда облыстарының, Астана жəне Алматы қалаларының құтқару бөлімшелерінің жеке құрамын қауіпті аймақтарға шоғырландыра білді. Облысқа келген бөлімшелер су тасқыны ең қауіпті учаскелері Катонқарағай, Көкпекті, Зырян жəне Күршім аудандарына жіберілді. Үш апта бойы бөлімше жауынгерлері қауіпті учаскелерге тəулік бойы мониторинг жүргізді, су тасқынына қарсы шаралар өткізуде жергілікті атқарушы органдарға көмек көрсетті. Жағдайдың тұрақталуына байланысты, мониторинг жүргізілгеннен кейін ТЖМ құтқару топтарын тұрақты шоғырлану орындарына қайтару туралы шешім қабылданды. Шығыс Қазақстан облысының əкімі Бердібек Сапарбаев құтқарушылардың барлығына қажырлы еңбектері үшін облыс тұрғындары атынан алғысын айтты. ӨСКЕМЕН.

Жаѕа єимарат – заманауи жабдыќтар Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

Құдайберген Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті өңірдегі іргелі жоғары оқу орындарының бірі. Жақында мұнда жаңа əкімшілік ғимараттың тұсауы кесілді. Құрылыс бір жылда салынды. Жаңа ғимараттың ішінде оқу ісі, кеңсе, ғылым бөлімдері орналасады. Бұдан басқа алдағы оқу жылында тарих-филология факультеті мен дизайн мамандықтары корпустарын жалғастыратын аумағы 1900 шаршы метр үш құрылыс пайдалануға беріледі деп күтілуде. Сондай-ақ, жаңа жатақхана салу да алдағы күндердің еншісіндегі шаруа. Жалпы, университетте бес жүз орындық жатақхана, жастар сарайы, емхана, спорт кешені, жүзу бассейні, агробио станса, оқу-өндірістік шеберханалар, асханалар желісі бар. Мұнда осы заманғы құралдармен жарақтандырылған 250 мамандандырылған бөлме, үш мультимедиялық класс, үш лингафон бөлмесі, фонозал, бейнезал студенттер игілігіне қызмет етеді. Ақтөбе облысы.

Алыптыѕ Атырау жастарына сыйы Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, «Егемен Қазақстан».

Ел тəуелсіздігінің елеңалаңында Қазақстан экономикасына қомақты инвестиция салуға бекем бел буған «Шеврон» корпорациясының қаты суымен құрылған тұңғыштар қатарындағы бірлескен кəсіпорын – «Теңізшевройл». «Теңізді» игерумен шектеліп қалмай, мұнайлы өңірдің əлеуметтік-экономикалық өркендеуіне айтарлықтай үлесін қосып келе жатқан бірлескен кəсіпорын өткен аптада құрылғанына 20 жыл толуын атап өтті. Мерекелік шарада кəсіпорын ұжымын Сенат Төрағасының орынбасары Қайрат Ищанов, Мұнай жəне газ министрінің орынбасары Болат Ақшолақов, «ҚазМұнайГаз» АҚ президенті Лəззат Қиынов, Атырау облысының əкімі Бақтықожа Ізмұхамбетов, сондайақ, «Шеврон» корпорациясының, өзге шетелдік кəсіпорындар басшылары құттықтады.

– Біз «Теңізшевройлдың» Қазақстан экономикасында бүгінгі алып отырған орнын мақтан етеміз жəне жарқын болашаққа үміт артамыз, – деді бірлескен кəсіпорынның құ рылғанына 20 жыл толуына ар налған мерекелік шарада сөз

сөйлеген «Теңізшевройл» ЖШСның бас директоры Тим Миллер. Мұнай өндіру саласында ұдайы жетістікке жетелеген 20 жылда «Теңізшевройл» өндіріс көлемін едеуір өсірді. Оған қоса қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны

қорғау бойынша көрсеткіштерді арттыруды жалғастыруда. Жұмыс уақытын жоғалту жəне жарақат алумен тіркелетін оқиғалар бойынша «Теңізшевройлда» мұнай-газ индустриясы саласында ең төменгі көрсеткіштердің біріне қол жеткізілді. Ең бастысы, соңғы 5 жылда ТШО-ның өндірісінде бірде-бір адам өлімі тіркелген жоқ. Өткен жылы ТШО алауларда газ жағуға қатысты рұқсатта көрсетілген көлемдер мен шарттарды толықтай орындады. Бұл қышқыл газды жағу жобасын сəтті жүзеге асырумен байланысты болды. 2000 жылмен салыстырғанда ТШО алауда қышқыл жəне шикі газды жағу көлемін 69 пайызға қысқартты. Жалпы, 1993 жылдан күні бүгінге дейін ТШО-ның Қазақстан Республикасына тікелей қаржылай төлемдері 74,2 млрд. АҚШ долларын құрады. Құрылған күнінен бастап «Теңізшевройл» денсаулық сақтау, білім беру, адам əлеуетін, инфрақұрылымды дамыту мен жергілікті тұрғындардың

қажеттіліктерін қанағаттандыру салаларындағы əлеуметтік жобаларға 800 млн. АҚШ долларынан астам қаржы жұмсады. «Теңізшевройлдың» өсуі мен қазақстандық тауарлар мен қызметтерге 13,1 млрд. АҚШ доллары мөлшерінде қаржы жұмсауы Қа зақстан мен Атырау облысы эко номикасының дамуына өз сеп тігін тигізді, деп мəлім етті «Теңізшевройл» ЖШС бас директорының орынбасары Əнуарбек Жəкиев. Компанияның 20 жылдық мерейтойы шеңберінде «Теңізшевройл» Атырау, Құлсары қалалары мен «Теңіз» кенішінде еліміздің танымал өнер шеберлерінің қатысуымен мерекелік шаралар өткізді. Жиырма жылдық мерейтойдың тəберігі ретінде «Теңізшевройл» Атырау қаласында жастар сарайын салып беруге бекініп отыр. Бұл əрине, өңір жастары үшін ең үлкен сый болмақ. Атырау облысы.

Орталыќ мемлекеттік органдардыѕ интернет-сайттары:

Қазақстан Республикасының Үкіметі Ішкі істер министрлігі Қорғаныс министрлігі Қоршаған ортаны қорғау министрлігі Білім және ғылым министрлігі Сыртқы істер министрлігі Денсаулық сақтау министрлігі Көлік және коммуникация министрлігі

www.government.kz www.mvd.kz www.mod.kz www.eco.gov.kz www.edu.gov.kz www.mfa.kz www.mz.gov.kz www.mtk.gov.kz

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Қаржы министрлігі Әділет министрлігі Төтенше жағдайлар министрлігі Мәдениет және ақпарат министрлігі Ауыл шаруашылығы министрлігі Экономикалық даму және сауда министрлігі

www.enbek.gov.kz www.minfin.kz www.minjust.kz www.emer.kz www.mk.gov.kz www.minagri.kz www.minplan.kz

Мұнай және газ министрлігі Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі Статистика агенттігі Спорт және дене шынықтыру істері агенттігі

www.memr.gov.kz

wwww.mit.kz www.stat.kz www.mts.gov.kz

12 сəуір – Дїниежїзілік авиация жəне єарышкерлер кїні Кеңес Одағының ғарышкері Юрий Гагариннің адамзат қауымында тұңғыш рет Жер атты планетамыздың тартылыс күшін үзіп шығып, біз үшін беймəлім ғарыш кеңістігіне көтерілгеніне дəл бүгін 52 жыл толды. Міне, осы бұрынсоңды болмаған ұлы оқиғаның Еуразия аталатын алып құрлықтың қақ жүрегінде қоныстанған қазақ жерінен – Байқоңыр ғарыш айлағынан бастау алуы біздің халқымыз үшін үлкен мақтаныш əрі үлкен символдық мəні бар мəселе.

жүзеге асу үстінде. Еліміздің Ұлттық ғарыш агенттігі құрылып жұмыс істегеннен бері біз бұл бағытта көп ілгеріледік. Сондықтан көптеген сарапшылар Қазақстанды таяудағы жылдардың өзінде əлемдік Ғарыш клубына қосылуға қабілетті елдердің бірі деп сенімді түрде атап көрсетіп отыр. Иə, бірқатар шағын елдердің ғарышқа 1 спутник ұшырысымен өзін Ғарыш клубына мүше болатын болдым деп айғайға басуына қарағанда, біздің жасап жатқан қазіргі əрекеттеріміз, соның ішінде ғарыштық аппараттарды өзімізде жасау, ғарыш аппараттарын басқарудың сенімді жүйесін іске қосу, білікті мамандар корпусын əзірлеу бағытындағы атқарып жатқан шаруаларымыз бен сенімді қадамдарымыз Қазақстанның ғарышты игеру жөнін дегі ниеті неғұр лым нақты да

Єарышќа самєау – алысќа самєау Сұңғат ƏЛІПБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

Қазіргі күні əлем елдерінің барлығы дерлік ғарышты игеруді адамзат қиялын іске асыруға негізделген абыройлы жоба деп қана емес, сонымен қатар, саяси, əлеуметтікэкономикалық тұрғыдан кез келген елге көл-көсір табыс əкеле алатын нағыз пайдалы іс деп қарап, оның тиімділігін əбден ұғып болды. Дүние дидарындағы 170 елдің 120-сының өздерінің ғарыштық бағдарламаларын жасап, соны жүзеге асыруға ұмтылыс танытуы осы сөзіміздің айқын айғағы. Дегенмен, сарапшылардың пікіріне қарағанда, алдағы күндеріне үкілеген үміттерін қосып отырған осы 120 елдің əзірге 8-інің ғана өзіндік зымырандықғарыштық технологиялар жүйесі бар. Бұл күндері əлемдік Ғарыш клубына мүше елдер деп ерекшелеп атайтын осынау елдердің қатарына Ресей, АҚШ, Еуроодақ, Украина, Қытай, Үндістан, Жапония жəне Израиль кіреді. Сонымен қатар, сарапшылар таяудағы бес жылдың ішінде бұл клубқа Қазақстан, Оңтүстік Корея жəне Бразилия елдерінің де келіп қосылуы əбден мүмкін екендігін жоққа шығармайды. Біздің қолымызға келіп түскен деректерге қарағанда, Қазақстан аталған элиталық клубқа кіруді 2015 жылға жоспарлап отырған көрінеді. Енді Ғарыш клубына мүше елдердің қандай бағдарламаларды жүзеге асырып жатқандығы туралы жеке-жеке тоқтала кетейік. АҚШ. Ғарыштық бағдарламаларды игеруде əлемде бірінші орында тұрған Америка Құрама Штаттары аталған мақсатқа орасан зор қаржы жұмсауда. Мəселен, 2009 жылы ғарыштық державалар өз бағдарламаларын жүзеге асыруға жалпы жиыны 68 миллиард долларды бағыттаса, осы қаржының 48,8 миллиард доллары бір ғана АҚШтың үлесіне тиіпті. Ал Еуропалық одақ елдері (бұл елдер ғарыштық бағдарламаларды игеруде бір ұйым аясында бірігіп отыр) – 7,9 миллиард, Жапония – 3 миллиард, Ресей – 2,8 миллиард, Қытай 2 миллиард доллар жұмсаған екен. АҚШ президенті Барак Обаманың берген тапсырмаларына сəйкес елдің НАСА агенттігі алдағы уақытта Күн жүйесін роботтар арқылы зерттеуді қолға алып, Күн «атмосферасының» сынамасын алмақ. Ал 30-ыншы жылдардың ортасына таман Марс орбитасына адамдарды жеткізіп, оларды Жерге қайта алып келуді жүзеге асыра бастайды. Мұнан кейін Марстың өзіне барып қонатын болады. Сондықтан 2011 жылдан бастап, елде осы планетаны алдын ала зерттей түсу үшін марсоходтардың жаңа түрлерін шығару ісі басталып кетті. Ал, үстіміздегі жылы НАСА Айға робот-аваторларды жібермек. Жерден басқарылатын бұл роботтар аталған елдің Айдағы базасын қалыптастыру ісімен шұғылданатын болады. Ресей. Бұл елдің ғарыш жөніндегі таяудағы жылдардағы жоспары Жер планетасының айналасындағы кеңістікті зерттеуге негізделген. Мұның ішінде Айды игеру, Марсқа ұшу жоспарлары да бар. Нақтырақ айтатын болсақ, Айға ұшып бару 2025 жылы жүзеге асатын болады. 2035 жылға дейін сонда тиісті база қалыптастырылады. 2026 жылы Ресей Жерді астероидтардан қорғау жүйесін құрмақ. 2035 жылдан кейін Марсқа ұшпақ. Осы мақсатта биылғы жылы Марсқа спутник ұшырып, одан топырақ алу көзделіп отыр. Ал 2015 жылы Айдан топырақ əкелінетін болады. Қытай. Іргедегі алып көршіміз

www.egemen.kz

12 cəуір 2013 жыл

2011-2015 жылдар аралығында ғарышқа 12-14 спутник ұшыруды жоспарлаған. Сөйтіп, 2020 жылға таман Қытайдың өзіндік навигациялық спутниктік жүйесі пайда болады. 2025 жылға таман бұл ел ғарыш орбитасынан өзіндік жеке станса салуды жүзеге асырмақ. Сөйтіп, бірте-бірте Айды игеріп, оған тұру үшін адамдар апармақ. Үндістан. Бұл елдің өз ғарыш айлағы бар. Бірақ ғарыштық технологиялары əлі толық жетілмегендіктен, негізінен алғанда Ресеймен тығыз əріптестікте жұмыс істегенді жөн көріп отыр. Биылғы жылы ғарышқа тағы бір спутник ұшырып, алыс болашақта Айға тұрақты жұмыс істейтін луноход қондырмақ. Оны Ресей зерттеу аппараттарымен жабдықтамақ. Жапония. Жапондар Айға көптеген робот-гуманоидтар жіберіп, оның игіліктерін пайдалану жөніндегі жоспарын 2015 жылдан баста мақ. Өзінің жетілдірілу қабілеті тұрғысынан алғанда адам баласына жақынырақ келетін адам бейнелі бұл машиналар Айда геологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізетін болады. Еуропалық ғарыш агенттігі. Бірнеше елдің басын қосып отырған бұл ұйым 2018 жылға таман адам ұшатын көп мақсатты CSTS ғарыш кемесін жасап шығармақ. Сөйтіп, Айға экспедиция жіберіп, 2030 жылдан кейін Марсқа барып қонбақ. Израиль. Бұл ел өзінің азамат тық ғарыштық бағдарламасын қаржыландыру көлемін 10 есе арттыруды көздеп отыр. Бұл мақсатқа əр жыл сайын 6-10 млрд. доллардан жұмсай отырып, коммерциялық мақсаттағы

Куру ғарыш айлағынан ұшырды. Бұл спутник АҚШ-та жасалынған. Оның бағасы 250 млн. долларды құраған. Əзербайжандар ол қаржыны болашақта 650 млн. доллар етіп, еселеп қайтарып аламыз деген сенімде көрінеді. Беларусь елі Ресейдің көмегімен өзінің алғашқы спутнигін 2006 жылдың 26 шілдесі күні Бай қоңырдан ұшырған болатын. Бірақ, бұл спутник ғарыш кеңістігіне көтерілудің алғашқы сатысында тасымалдағыш «Днепр» зымыранының ақаулығынан құлап түсті. Екінші спутник тағы да Байқоңырдан 2012 жылдың 11 шілдесі күні сəтті ұшырылды. Ресей жағы өздері жасаған алғашқы спутниктің сəтсіздікке ұшырауының кінəсінен екінші спутникті жасауға 16 млн. доллар ғана сұраған көрінеді. Сөйтіп, ғарыш кеңістігін игеру, осы істен бірте-бірте коммерциялық пайда табу мақсаты əлем елдерінің барлығының көкейін тесіп отырған мəселе. Осы мақсатта жұмыс істеп жатқан елдер қатарында біздің іргеміздегі Өзбекстан мен Болгария, Эстония, Венгрия, Латвия, Литва, Румыния секілді елдер де бар. Тіпті, Африканың Кения, Ливия, Намибия, Нигерия, Азияның Лаос, Моңғолия, Мьянма, Шри-Ланка секілді елдері де босқа қарап жатпаған екен. Əлем елдерінің жаппай ғарышқа ұмтылысының үлкен бір себебі, қазірдің өзінде қалыптасып үлгірген əлемдік ғарыш қызметіндегі пайда көлемі жыл өткен сайын еселеп артуда. Сондықтан көптеген сарапшылар бұл іске жұмсалған қаржыны «нағыз болашақ инвестициясы» деп есептеуге

Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауынан: «2030 жылға қарай Қазақстан ғарыш қызметтерінің əлемдік нарығындағы өз тауашасын кеңейтіп, басталған бірқатар жобаларды қисынды аяқтауға дейін жеткізуге тиіс. Мен Астанадағы ғарыштық аппараттар құрастыру-сынақтан өткізу кешенін, қашықтан зондтау ғарыштық жүйесін, ғарыштық мониторинг пен жердегі инфрақұрылымның ұлттық жүйесін жəне жоғары дəлдіктегі спутниктік навигация жүйесін айтып отырмын». бірқатар жобаларды жүзеге асырмақ. Яғни осынау шағын ел ғарышты игеру ісіне үлкен мақсатпен, кең көлемді қаржымен кіріспек. Украина. Бұл ел өзінің жаңа ғарыштық спутнигін жасау ісін аяқтап қалды. Оны үстіміздегі жылы Бразилияның Алкантара аталатын ғарыш айлағынан ұшырмақ. Елдің 2030 жылға кейінгі кезеңді қамтитын өзіндік ғарыштық бағдарламасы бар. Украина оны жүзеге асыруда ұлы көршісі Ресейден дербес болуды қалайтын секілді. Міне, ғарыштық державалар осындай өршіл мақсаттарды алға тарта отырып жұмыс істеп жатса, біздің айналамыздағы дамушы елдер де қол қусырып қарап отырмаған көрінеді. Олар да өздерінің ғарышты игеру бағдарламаларын жасақтап, сол бойынша қам-қарекет етіп жатқаны белгілі болды. Мұндағы мақсат – жеке спутниктерін ұшыру арқылы өздерінің байланыс жəне телекоммуникациялық жүйелерінің дамуын дербес те сенімді жолға түсіру, табиғи байлықтарын барлау мен картографияны жетілдіру үшін жерді қашықтықтан зондтауды жүзеге асыру, осындай шаралар арқылы біртебірте экономикалық пайдаға кенелу жəне ақпараттық, саяси-экономикалық тəуелсіздіктерін нығайту. Мəселен, Армения Ресейге байланыс спутнигін жасау жөнінде тапсырыс берген. Оны ұшыру көп кешікпей жүзеге аспақ. Ал, Əзербайжан өзінің алғашқы телеко ммуникациялық спутнигін үстіміздегі жылдың 7 ақпаны күні Францияның

көшкен. Сөзіміз дəлелді болу үшін мына цифрларды келтіре кетейік: 1990 жылдардың ортасында əлемде ғарыш қызметінен түсетін кіріс көлемі 77 миллиард долларды құраса, мұнан кейінгі 5 жылдың ішінде ол көрсеткіш 168,2 млрд. долларға жеткен екен. Ал 2006 жылы одан түсетін пайда 220 млрд. долларды құраса, 2007 жылы 251,16 млрд. доллар болған. Тіпті əлемді дағдарыс кернеп алған соңғы жылдардың өзінде бұл сала барынша рентабельді болып шықты. Ол əр жыл сайын кем дегенде 10 пайыздан астам көрсеткішпен өсіп келеді. Қазіргі уақытта телекоммуникациялық қызметтердің, соның ішінде ұялы байланыс жүйесінің екпіні тау жыққандай болып, барынша қарқынмен дами түсуінің өзі ең алдымен ғарыш қызме тінің мультипликативтік тиімділігінің нəтижесі екендігін көзі ашық жандардың бəрі жақсы түсінеді. Ғарышты игеруге қатысты өзінің өршіл жоспарын ұсынып отырған елдердің қатарында біздің Қазақстан да бар. Басқа елдерден Қазақстанның бір үлкен артықшылығы жерімізде Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан. Ол əлемдегі ең ірі ғарыш айлақтарының бірі болып табылады. Осы үлкен стратегиялық артықшылығымызды орынды пайдалану үшін алдағы уақытта бізге бір елдің, бір ғарыштық державаның ғана жетегінде кете бермей, ғарыш саласындағы халықаралық саясатымызды көп қырлы етіп жүргізгендігіміз жөн секілді көрінеді. Қазақстанда қазіргі күні ғарышты игеруге қатысты ауқымды жобалар

табанды екендігін дəлелдей түседі. Міне, осындай жағдайда Қазақстан Үкіметінің ғарыш саласын игеруге қатысты шығындарды азайтып жіберуі кейбір жағдайда көңілге алаң туғызатындай. Мəселен, біздің қолымыздағы деректерге қарағанда, Қазақстан Үкіметі отандық ғарыш қызметін дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған бағдарламасын қаржыландыру көлемін 128,3 млрд. теңгеден 103,3 млрд. теңгеге дейін шегеріп жіберген. Соның ішінде аталған іске 2012 жылы – 35,8 млрд. теңге, 2013 жылы – 10,03 млрд. теңге, 2014 жылы 3,6 млрд. теңге жұмсау көзделініп отырған көрінеді. Қазақстанда қазіргі күні білімді жастар өсіп келеді. Елбасының «Болашақ» бағдарламасының аясында жастарымыз əлемнің алдыңғы қатарлы оқу орындарында білім алып, бірнеше шет тілін еркін меңгере алатындай жағдайға жетті. Экономикамыз болса, əлемдік дағдарысқа қарамастан, жылдан жылға өсе түсуде. Демек, тəуелсіз еліміздің қазіргі жағдайы мен мүмкіндіктеріне жəне мүддесіне сəйкес келетін өзіндік ғарыш бағдарламасының болуы жəне оның мүлтіксіз жүзеге асыры луы осы адами интеллектуалдық жəне материалдық ресурстық игіліктерімізді алдағы уақытта кеңінен пайдалануға мүмкіндік беріп, ел байлығын еселей түсуге, экономикамызды сапалы деңгейде серпінді алға бастыруға өлшеусіз қызмет ететін болады. Өйткені, ғарыш қызметі бұрын əлемдік ғылыми-техникалық прогрестің көп нəтижелерінің бірі ғана болып табылса, ендігі кезекте сол прогресті одан əрі алға бастырудың қуатты қозғалтқышына айнала бас тады. Былайша айтқанда, пойыздың жылжымалы құрамындағы көп вагондардың бірі болып келген сала енді паровоз орнына келіп тұрып, пойыздың өзін сүйреуге кірісті. Біз қазіргі күні кез келген экономикалық саланың алдағы уақытта ғарыш қызметіне сүйене отырып қана алға баса алатындығын, бұл фактордың өмірдің басты заңдылықтарының біріне айналатындығын жаппай мойын дау кезеңіне келіп кірдік. Ендеше, болашақтың даңғайыр үлкен саласы, қуатты қозғалтқыш күші ғарыш қызметінен қаржыны аяп қажеті жоқ. Қазіргі қолда бар мүмкіндіктерді пайдалана отырып, оны барған сайын дамыта беру керек. Осыны жақсы түсінген шағын ел – Израиль бұл іске əр жыл сайын ондаған миллиард доллар қаржы салуды жоспарлап отырған жоқ па?! Қазақстанның 2050 жылға дейінгі стратегиялық дамуында инновациялық үдерістің неғұрлым жоғарғы түрі ретінде атап көрсетілген ғарышты дамыту мəселесінде, біздің ойымызша, полемика жасап ешбір қажеті жоқ. Болатын дүниені боямасыз шындық есебінде қабылдаған жөн. Мəселен, ата-ананы алайық. Ол шамасы келсе, өзінің үміт күткен баласының көрініп тұрған болашағы жөнінде осы іске қаржыны көп немесе аз жұмсап қойдым-ау деп ешбір бас қатырып, бір-бірімен дауласып жатпайды. Өздерінің мүмкіндігінің шегінде барынша қолдауға ұмтылады. Өйткені, Алла Тағала өмірді дамыту мəселесінде кез келген адам баласына қателеспейтіндей инстинкт сезімін беріп қойған. Ендеше, Қазақстан Үкіметі де ғарыш қызметі секілді аса маңызды жоғары технологиялық саланы дамыту ісіне əрбір ата-ана бойында кездесетін осындай əрі «инстинктік, əрі прагматикалық» қағидатпен, жүрек жылуымен жұмыс істеуі қажет деп есептейміз. АСТАНА.

Руханият

7 кітап жəне 8 том Єафу Ќайырбековтіѕ зайыбы Бəдеш апаныѕ əдеби мўраєа ыждаєаттылыєы осындай! Қайсар ƏЛІМ,

«Егемен Қазақстан».

Зулайды жылдар... Үміті – алда, емексітіп! Сағынышы – артта, сарғайтып! Беу, ғапыл дүние! Ғафаң жүрегінен жыр ұшпағалы да он тоғыз жыл жылыстапты-ау! «Көз жасымнан суарсам да, Қуратпаймын мен сені!» деп Бəдеш-махаббатының алдында анттасқандай болған қайран Ғафаң ағамыз сол маздаққа жарты ғасырдай шарпылған күйі, бақыттан басы айналып өте барыпты... Ал, шынында да қартаймайды екен махаббат! Ескірмейді екен! Еске жиі түсіп, елестей береді екен. Қылшықтай қылау түспейді екен сынына. Қайта, аңсаумен, армандаумен, сол мөлдір сезім алғашқы қадалған жанарлардағы сүйіспеншілік куəсіндей – мəңгілік мөрдей боп көз қарашығында басылып қалады ма дейсіз. Ол жағына күмəнданбаңыз. Жай-жапсарына жете қанық бол ғыңыз келсе, Бəдеш апамнан сұраңыз. Міне, Ғафаңсыз өткен ғұмырын əзіз жарының жүрек жылуымен, өзіне уылжытып арнаған өлеңжырымен, бақилыққа аттанғанша бақыт нұрына шомылдырған ғашықтық «дертімен» мəпелеп өткенін сыздықтатып сездірер, бəлкім. Аракідік көз жасын сығып алып, күле түссе де күңіреніп кеткенін өзі сезбей қалып, бəрі-бəрін жадыраңқы, ілкімде мұңайыс жүзінен ұқтырып «Біздің Ғафу» деп, сыр суыртпақтар... Иə, Алматыға бара қалсақ, Бəдеш апамен тілдесуге құмартып-ақ тұрамыз. Өте кішіпейіл

жан ғой апамыз. Шəй ішуге шақырады. Мұршамыз келмесе, дарқан көңілімен көрген жерде маңдайымыздан сүйіп, марқайтып тастайды. Осы жолы сəті түсіп, апамның қолынан Ғафаңның көп томдық шығармалар жинағының сегіз томын алуды нəсіп етіпті. Аз-кем сырласып үлгердік. Қасындағы Бақыт баласын 60 жылдық мерейтойымен құттықтадым. «Мен ұлғайған шығармын, Сендегі өмір-жол əсем. Ақындықты бір алдың, Ақылымды көп ал, сен!» деген əке өсиетіне адалдығынан айнымаған Бақыт та əке жолын құдай қудырған көрнекті ақын қазір. Ресей талантын бағалап, жуырда «Согласие» орденімен марапаттаған екен. Əманда салмақты, сындарлы ой құшағында күлімдеп жүргені, əкесін көз алдыға тартады. Дəріптелу, жарнамалану жағына шорқақ. Марапат, сый-сияпат өздері іздеп табады. Əке атын жамылмайды, дарыны дараландырады. Əкесінен дарығаны – азаматтығы, ақындық қасиеті болса керек. Соған əрдайым сақтықпен, бекем болып жүргені. Жаман өлең жазуға хақы жоқ. Ту сыртынан əкесі тесіле қарап тұр. Қасында ақынжанды анасы жүр. Жə, сонымен Бəдеш апам не дейді? Биылғы тамыздың 15-інде Ғ. Қайырбековтің туғанына 85 жыл толады. Сол мерейтойға дайындық барысы жөнінде білмек болып, жай-жапсарын сұрастырдық. Апай да тəубешіл адам. Орынсыз өкпелі сөз айтпайды. Ғафаңның есімін елі ұмытпайтынын мақтан тұтады. Астанада мектебі бар. Сондағы шағын мұражайы да рухани азық көзіне айналған. Туған Торғайында көше аты берілген. Осы тұста өзіміз 1992 жылдың шіліңгір шілдесінде куə болған – Сырбай Мəуленов пен Ғафу Қайырбеков көшелерінің ашылу рəсіміне қатысқанымыз еріксіз ойға орала бергені. Қанаттас қос ақын белгі тақтайшаларды өздері бекітіп берді. Бəкене баспалдақтың ортаңғы басқышына табан тіреген Ғафаң: «Сонымен, Ғафу атында да көше бар. Туған жеріңде көше болу – өшпейтіндігіңнің ғана емес, Отан сүйіспеншілігінің өлшеусіз белгісі» деп қаңылтыр тақтайдың төрт бұрышын ырымдап шегелеп жатқан болатын. Көзі жайнап тұр, көңілі сайрап тұр, Торғай ыссылығымен қайнап тұр!.. «Қайран, сенің көшеңде, Аунап шаңға баттым ғой. Анаумынау десең де, Сенен туған Ғафу ғой...» – деп өзі мойындамақшы, баладай мəз болып, жайраңдағаны есімізде. Сол Жангелдин ауданының Қаламқарасу ауылдық округіндегі орта мектепке Ғафаң есімі берілген. Əңгімеміз осы жағына ойысқанда, Бəдеш апа баяғы сабырлылығына салып, ренішсіз ретті сөз бастағандай-тын. Қостанай қаласындағы орта мектепке Ғ. Қайырбековтің есімін беру туралы біраз жыл бойы ұсыныстар айтылып жүрген-тін. Тіпті, халықтың жаппай құлақтанғаны соншалықты, əлгі оқу шаңырағы ақын атымен ауызша аталып кеткен еді. Түйінді шешімі кейін шығарылып, бір облыста екі мектепті атауға болмайды-мыс деген ұйғарыммен есімі біржола ажыратылып тасталған. Осыған налыңқырайды. Əрине, мұның бəрі құзырлы органдардың қолындағы шаруа екені белгілі. Апай осы жағына дəмеленсе де орынсыз пікір айтып қалмайын дегендей, кеңқолтық күйге түсе қалады. «Мемлекеттік сыйлықтың лауреатына,

Халық жазушысына, Қостанай қаласының құрметті азаматына облыс орталығынан бір мектеп көптік етпейді ғой» деп атойлап шыға келуге ибалылығы жібермейтіндей. Бүкіл өмірін тосыңқы қалыппен, салиқалы мінезбен, адам сыйлау қасиетімен өткізіп келеді емес пе? Əлдебір мəселемен жалбарыну, маңдай терсіз қайтарым күту, атақдəрежемен бұлдану сияқты келеңсіздікке бой алдырмайтын. Кезінде Құрметті азаматына облыс орталығынан пəтер беріледі екен деген сыбысты естіп қалғанымен, осы сөздің дұрысбұрыстығына да мəн бермей келіпті ғой. Қаншалықты рас екендігін біз де біліңкіремей тұрмыз-ау. Шын сөз болса, қанекей. Тіпті кəсіпкерлер тарапынан қолғабыс етіліп жатса, қатырып Ғафу атындағы мұражай қылар еді ондай сый-пəтерді... Тəйір-ай, емешегі үзіліп жатқан жоқ, емеурінді іске жай бір елп еткен түрі де. Бұл тірлікте шаруа түгелімен түгесілген бе? Ғафудай жарының мерейтойы қыр астында тұрған соң, үміттеніп, түрлі ойға батады да. Өз қолынан келетін шаруаны Бə деш апайдың тас-түйін етіп қоятын тыңғылықтылығын айтсайшы. Ғафаңның өзінен кейін қаншама кітаптары мен томдарын шығаруға мұрындық болды. Мол əдеби мұрасына мығым. «Қазығұрт» баспасынан шығып жатқан көп томдық шығармалар жинағының сегізі оқырмандар қолына тигенін айта кеткен орынды. Бұл жоба əлі де жалғаса береді. Ғафудың томдары əр үйдің шырайын келтіретін рухани байлық емес пе! Сол жағын күтелік. Əттеген-

ай, бір кітабы жоқ бай үйді көргенде, көзге шоқ басылғандай болатыны несі екен? Бəдеш апамыз ғұмыр бойы жарының қолжазбасын машинкаға басып, ретке келтіріп, жүйелеп, баспаға дайын етіп тапсыратын білікті де білімді кісі екенін екінің бірі біледі. Сол ғадетінен əлі жаңылмай келеді. Міне, Ғафаңнан кейінгі нақты ісіне зер салыңызшы. Қолжазбадан өзі даярлап, баспалардан шығарған Ғафаң кітаптары мынандай. Джордж Байрон (Ғ.Қайырбеков аудармасы) – «Жалын» баспасы, 1997 ж; Ғ.Қайырбеков, Шығармалары, І, ІІ том – «Білім» баспасы, 1998 ж; Ғ.Қайырбеков, Алыс та жақын жағалаулар, І-кітап – «Білім» баспасы, 2001 ж; Ғ.Қайырбеков, Көнсадақ (Өлеңдер мен дастандар) – «Атамұра» баспасы, 2003 ж; Ғ.Қайырбеков, Атамекен – «Қайнар» баспасы, 2005 ж; Ғ.Қайырбеков, Алыс та жақын жағалаулар (ІІ- кітап) – «Білім» баспасы, 2006 ж; Тұлпар жырдың дүбірі (Ғ.Қайырбеков туралы естеліктер) – «Білім» баспасы, 2007 ж. Ұзын саны жеті кітап. Жар шығармашылығына адалдықтың жарқын көрінісі осындай-ақ болар. Мұнымен тоқмейілсіп, тоқтап қалар түрі жоқ екен Бəдеш апамның. Мұралыққа қалған қолжазбалар қоры жеткілікті сияқты. Уақыт керек, сарылып отыру керек. Жасының ұлғайып қалғанына қарамастан Ғафаңнан жұққан еңбекқорлықпен жазу үстелінен бір елі ажырамайды. Қайран да асыл Ғафаңның шабыт шақырғанда сықырлап, сиқырланып кететіндей ғажап үстелі ғой бұл. Осы үйдің қасиетті бір мүлкі. Сонда жазу жазып отыр ғанда апамның өзі де ақыннан бетер арқаланып, арындап кететіні бар. Мұң тор лайды бастапқыда, сосын еңбекпен қызынып, Ғафаң əлеміне елігіп, етене кіріп кеткенде лəззаттанады кеп. Əрине, жарының жазғандарынан. Үмітті болыңыз, əлі талай кітаптың тұсауы кесілері анық бұл қарқынмен. Ғафаңның 70,75,80 жылдық мерейтойлары Астана, Алматыда, туған өлкесінде кеңінен аталып өткені белгілі. Тіпті 80 жылдығына Мəскеуде де үлкен мəн берілген, ондағы келелі іс-шараларға ақынның ұлы Бақыт қатысқан болатын. Биыл қалай болар екен? Соған алаңдаулы ақын зайыбы. Қай жерде де алдын ала қамданғанға не жетуші еді. Ғафуды барлық өңірде де көп оқуға ниеттеніп, шығармашылығы кеңінен насихатталып жатса құба құп. Ақын бақыты неде? Екінші өмірінде де кəусар жырларының рухани шөлді қандыра білуінде жатқан секілді. Бұл жағынан Ғафаң, əрине, бақытты ақын! ...Бəдеш апам қолжазбаларға қайыра үңіліп кеткен шығар, бəлкім. Ғафуымен егіле сырласып жатыр-ау. Бəтір-ау, есіне мына жолдар неге түсе береді? «Астанада көшесі бар Гогольдің, Астанада қызыл гүлдей жарым бар. Сол көшемен мендік бақытты өмірдің, Сол жарыммен қыдырған бір шағым бар...»– деп жарқ-жұрқ еткен жалынды жігіт құлағына үздіге сыбырлап жатқандай. «Қой, тұрайын, бойымды сəл сергітейін», – деп əлденеге елегізген Бəдеш апай сыртқа қыдырыстап жүріп қайтуға бекіне бастады. «Көшеде Ғафуым күтіп тұратын еді-ау!.. Кейде шыққым келмей бəлсінетін едім. Дəурен-ай!..». АЛМАТЫ.

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

Бїгін – Єылым ќызметкерлерініѕ кїні

ҐРКЕНИЕТ ҐРІСІ – ҐРКЕНДІ ЄЫЛЫМ Ғылымы дамыған, білімі өркен жайған мемлекеттердің қашан да өресі биік, өрісі кең. Оған əлемдік өркениетке көз жіберсең, бəріне де қанық боласың. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен біздің Отанымызда да «Ғылым туралы» арнайы заң қабылданып, соның аясында жүйелі жұмыс атқарылып жатыр. Əсіресе, ғылымды қаржыландыру мəселесі бұрынғыдай жөн-жосықсыз емес, тікелей бағдарламаларға бағыттау бірінші кезекке шықты. Əрбір ұсынылған жұмыс арнайы сараптаулардан өтіп, оның беретін пайдасы, болашақта ел дамуына қосар үлесі негізге алынады. Ең бастысы, ғылым əлемінде табан аудармай еңбек етіп келе жатқан ғалымдардың мəртебесін көтеріп, мерейін арттыру мақсатында арнайы Ғылым қызметкерлерінің күні белгіленгені мəлім. Біз бүгін зиялы қауымның осы атаулы күніне орай дайындалған материалдар топтамасын назарларыңызға ұсынып отырмыз.

Смаєўлов теориясы, Шалтай əдісі Өмірхан ƏБДИМАНҰЛЫ,

Əл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дің журналистика факультетінің деканы, профессор.

Шалтай Смағұлұлы ежелгі замандарда көктүріктің көкшетеңізі аталған Балқаш көлінің жағалауындағы «Көккөл»деп аталған шағын ауылда дүниеге келген. Жастайынан асау Іленің ағысымен алысып, Балқаштың тау толқындарына қарама-қарсы қасарыса ескек есіп, қайсарлық пен қажырлықты бойына сіңіріп өскен Шалтайға өр мінез осынау өлкенің табиғатынан жұғысты болған секілді. Алла математика ғылымының бағына жаратқан сол тума талант Шалтай мектепте оқып жүргенде мұғалімдердің өздері қиналатын есептерді шығарып, көзге түссе, мектеп бітірерде математика емтиханында берілген тапсырманы уақытынан екі сағат бұрын тəмамдап, аудандық комиссияны таңғалдырған екен. Əйткенмен, мектепте жөні түзу маман жоқтықтан орыс тілі мен шет тілінен шеттеу қалып, алтын медальға қол созуға мүмкіндігі болмапты. Орта мектепті бітірген соң арман қала Алматыға жол тартып, алғашқы жылы «Қособада» күтіп жатқан қос тілден ақсағанға тауы шағылмай, бойында қайраты бар жас жігіт романтикаға толы, көзін ашқаннан көрген ісі балықшы кəсібін игерген. Қолы қалт еткенде, сүйікті ісі есеп шығаруға отыра қалып, əлемді ұмытып кететін. Бір жылдың дайындығы текке кетпей, келер жылы ол қасиетті қара шаңырақ ҚазМУ-дің табалдырығын аттады. Бұл 1967 жыл болатын. Бір жылғы үзілістен оқуға деген сағынышы сартап болған талапты жас барлық қиындықты жеңуге өзін іштей дайындап келген-ді. Тіпті мектеп бітірерде алтын медальді арманына айналдырған орыс тілі мен шет тілі де икемге келе бастады. Өзі білмесе өзгеден үйренуден еш қашпайтын Шалтай өзімен курстас, орыс тілін жақсы білетін Тілеухан Бияров, Оңдасын Əбілқайыров сынды достарынан түсінбеген жерін аудартып алып, егежей-тегжей үйренгенше жаны тынбайтын-ды. Математикалық пəндерден алдына жан салмай, тай күнінен тұлпарлығын танытқан шəкірттің алғырлығы мен талабын талай ұстаз танып, талантты жасқа бағыт-бағдар берген-ді. Олардың арасынан Х.Ибрашев, К.Шыныбеков, Т.Досымов сынды ұстаз-ғалымдар тобын айрықша атауға болады. 1970 жылдан бастап Шалтай өмірінде айрықша жаңа белес басталады. Ол болашағынан үміт күттіретін үлгілі судент ретінде КСРО-дағы математика ілімінің орталығы болып есептелетін Кеңестік Ғылым академиясының Сібір бөлімшесі орналасқан Новосібір қаласындағы университетке ауысады. Шалтайдың ғалым болып қалыптасуы осы Новосібір университетінен басталады. Себебі, бұл университеттің ерекшелігі – ондағы ғалымұстаздар Ғылым академиясымен бірлесе еңбек ететін-ді. Студенттер де өздерінің тəжірибелік жұмыстарын сонда өткізетін. Шалтайдың студенттік кезіндегі жұлдызды сəттерінің бір көрінісі ретінде КСРО ҒА СБ бойынша жас ғалымдар ғылыми конкурсында бірінші орынды иеленуін атауға болады. Осы алғашқы жеңісі кейінгі жеңістерінің жолбасшысы іспетті. Шалтайдың жұртшылыққа танылуының бір сыры – тұңғыш ғылыми ізденісі дипломдық жұмысын қорғау сəтінде мемлекеттік емтиханның төрағасы, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Т.Зеленякинмен пікір таластырып жеңіп шығуы еді. Академик Тынысбек Кəлменовтің куəлігінде бұл оқиға бүкіл университетке таңғажайып жаңалық болып тарады депті. Университет бітірген соң, Шалтай сол жылы ашылған Қарағанды мемлекеттік университетіне жолдамамен жіберіледі. Ол кезде қазақтың біртуар ұлы, дарындарға қамқоршы, елінің ертеңі үшін еңбек етудің үлгісін танытқан оқу орнының ректоры Е.Бөкетов бір топ жас оқытушыны КСРО Ғылым академиясының ғылыми-зерттеу институтына тағылымдамадан өтуге қайтадан «Сібірге айдайды». Ол тағылымдамадан өткен соң аспирантураға түседі, одан соң КСРО ҒА теориялық жəне қолданбалы механика институтында ғылыми қызметкер болып жұмыс істейді. Қазақстанда математика ғылымы ертеден дəстүр қалыптастырғанмен, қолданбалы математика – қазақ жұртына кенжелеу келген дүние. Бірақ ол – дəстүрлі математиканы жаңашылдығымен байытқан, маңыздылығы тұрғысынан алғанда, одан еш кем түспейтін сала. Оның математикадағы жаңа бағыт ретінде дəуірлеген уақыты Шалтайлардың ғылымға араласа бастаған кезімен тұспа-тұс келеді.

Академик Н.Яненконың қол астында қызмет істей жүріп, Шалтай Смағұлов айналысқан математикалық зерттеу саласы – математика əлеміндегі шешімі ең қиын мəселелердің бірі Навье-Стокс дифференциалдық теңдеулер жүйесі болатын. Ол Навье-Стокс дифференциалдық теңдеулер шешімінің əртүрлі қасиеттерін зерттеп, оларды шешудің жаңа əдістемесін іздестіріп, ақырында көп жолдарын таба алды. Бұл оның саналы ғұмырын арнаған сүйікті ісіне айналды. Шалтайдың бұған қызығушылық білдіруінің бір себебі, сол кездегі математикалық ілімді ойландырып тұрған, бүгінге дейін шешімі толық табыла қоймаған қиындығы, сонымен қатар, оны шешкендерді күтіп тұрған 1 млн. АҚШ доллары болса керек. Не болғанда да, француз ғалымдары Навье-Стокс теңдеулерін сандық əдістермен шешуде ол əлемдік деңгейдегі қолданбалы математикалық ғылымның биігіне көтерілді. Бұған қазіргі қазақстандық математиканың алыптарына айналған екі математиктің сөздерін дəлелге тарта отырып көз жеткізуге болады. ҚР ҰҒА академигі Мұхтар Өтелбаев: «Қазақстанда қолданбалы математиканың дамуына ең күрделі, ең көп еңбек сіңірген кім?» десе, мен ойланбастан, бірден Шалтайды айтар едім. Ал, ойлансам ше? Онда да Шалтайды атар едім». ҚР ҰҒА академигі Тынысбек Кəлменов «Ұлтты математикамен əлемге танытқан ғалым» деген естелігінде: «Навье-Стокс проблемасын теориялық тұрғыдан да, қолданбалы тұрғыдан да зерттеген Шалтай əлемге əйгілі Смағұлов теоремасын дəлелдеп, Смағұлов əдісін тапты. Бұл нəтижелер математика ғылымының алтын қорына кірді. Оның алған ғылыми нəтижелері əлемдегі есептеу математикасының негізін қалаушы – патриархы КСРО академигі А.Самарский жəне де басқа да əйгілі шетел ғалымдарын таңғалдырды» деп жазады. Меніңше бұл да адал көңілден шыққан, Шалтайға берілген шынайы баға. Шалтай есіміне əлемнің маңдайалды матема тиктері құрметпен атайтындығына оның курстасы, математик Оңдасын Əбілқайыров Новосібірде өткен мына бір оқиғаны жиі еске алады. Жоғарыда айтқандай, Шалтайдың негізгі айналысқан бағыты Навье-Стокс теңдеулері бойынша тұтқырлы сығылмайтын сұйықтың қозғалысын зерттеу болғаны белгілі. Онымен жалғыз академик Н.Яненконың шəкірттері ғана емес, əлемдік математиктер де айналысып жатқан-ды. Соның бірі əлемдік деңгейдегі аса көрнекті француз математигі, КСРО ҒА-ның шетелдік академигі Жак-Луи Лионс мектебі болатын. Сол кезде оның шəкірттері осы саладағы жетекші мамандар саналатын. Əсіресе, тікелей шəкірті Роже Темамның мақалалары қатты бағаланып тұрған кез еді. Шалтай жетекшілерінің бағыттауымен сол француз ғалымдарымен тайталаса зерттеулер жүргізеді. Нəтижесінде, КСРО ҒА СБ өткен кеңес-француз біріккен ғылыми жиынына арнайы келген сапарында əлемге əйгілі математик Жак-Луи Лионс қазақ ғалымы Шалтай жеңісін мойындап, бірге жұмыс істеуге шақырыпты. Бұл Шалтай Смағұловтың əлемдік деңгейде аса ірі математик маман ретінде алғаш мойындалуы еді. Оңдасын достың айтуынша, содан соң-ақ, Шəкеңнің математика аспанындағы жұлдызы үнемі жоғарылай беріпті. 1981 жылы КСРО ҒА СБ Шалтай Смағұлов кандидаттық қорғап, теориялық жəне қолданбалы механика институтында аға ғылыми қызметкер болып, ғылыми ізденістерін жалғастырып қалады. Оны екі бөлмелі пəтер беріп, аттай қалап алып қалған академик Н.Яненко еді. Бұл бағалай білсек, дарынды жанға көрсетілген үлкен құрмет болатын. Сөйтіп, Шалтай бүкіл Новосібірдегі қазақ жастарының көшбасшысына, ғылыми ортаның нарқасқасына айналған-ды. Академик Тынысбек Кəлменовтің: «Бүкіл қала Шалтайды, Шалтай бəрін танитын» деген сөзінде өмір шындығы жатыр. Тіпті қарт Сібірдің суығына тоңып жүрген уақытта Шалтайдың екі бөлмелі үйі қазақ жастарының тəнін ғана емес, жанын да жылытып, рухын көтеретін ғылым мен мəдениеттің жылы ұясына айналғандығын бүгінде олар орыс ортасында қазақ жастарының ту ұстары болған айбарлы ағаларын аңсай отырып, ерекше сезіммен еске алады. Шалтайдың қазақ ғалымы ретіндегі бір ерлігі – «қазақ тілі ғылым тілі, соның ішінде жаратылыстану ғылымының тілі бола алмайды» деген кесірлі пікірдің жетесіздің аузынан шыққан жетім сөз екендігін бір өзінің дəлелдеп шығуы. Ғұмыр бойы ана тілін ардақтап өткен азамат тек қазақ тілінде ой қорытып, еңбектерін ең алдымен, қазақ тілінде ойға салып алып барып, сонан соң оны өзіне шет тілінен кем емес орыс тіліне аударып жазып шығаратын-ды. Қаншама үлгі еңбек

десеңізші!.. Бұл да бір қазақтың шын батыры Бауыржан Момышұлының Бас штабтың əскери академиясында оқып жүргендегі ерлікті істерін көз алдыңа елестетпейді ме?! Тек ержүрек азаматтар ғана ана тілінің шын құдіретіне табына біледі. Бұл ғылымда жүрген əр жасқа үлгі болар өнеге! Шетелдік ғалымдардың оны «Орыс емес, денелі жігіт» атап кетуінің сыры да осында жатса керек. Шалтай Смағұлов 1984 жылдан өмірінің соңына дейін өзі армандап келіп түскен қасиетті қара шаңырақ Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде ұстаз-ғалым болып қызмет атқарды. Оның «Ұстаздың оралуы» дегендейін деңгейдегі ҚазҰУ-ге қайта оралуына Ө.Жолдасбеков, М.Өтелбаев сынды қазақтың біртуар академик ғалымдарының қолдауы болғандығы шындық. Жап-жас Шалтай бірден университеттің сол кездегі ең үлкен кафедраларының бірі дифференциалдық теңдеу кафедрасына меңгеруші (1984-85) болып келіп, кейін қолданбалы талдау (1985-94), есептеуіш математика жəне компьютерлік технология (199497) кафедраларын басқарады. «Шалтай Смағұловтың Қазақстанға келуі математик жастар арасындағы ғылымға деген қызығушылықты оятты, ынтаны арттырды. Ғылыми еңбекке ұмтылған əрбір талантты студент Ш.Смағұловтың аспиранты болғысы келетін», дейді Шалтайдың шəкірті, бүгінде ҚазҰУ-дің оқу ісі жөніндегі проректоры, профессор Уəлихан Əбдібеков. Бұл сөздердің астарында Шəкеңнің ғалымдық құдіреттілігі мен математика ғылымындағы беделі жатқан жоқ па?! Жастар кімді іздейді, Шəкəрім айтпақшы «Абай сынды – шын ғалымды іздейді». Қырандай алғыр талантты қиырдан танитын ниеті жақсы ағалардың үмітін ақтап, Шалтай көп ұзамай «Навье-Стокс теңдеулерінің жуықтама əдістерінің математикалық сұрақтары» тақырыбында докторлық диссертациясын қорғайды. Соның негізінде жазылған монографиялық еңбектері арқылы ол сұйықтар мен газдар механикасы, тұғырлы жылу өткізгіш газдар гидродинамикасы дифференциялдық теңдеулерін жобалап шешудегі есептеу жүйесінің орнықтылығы жөніндегі математикалық теориясының негізін қалады. Енді осы Шалтай Смағұлов еңбектерінің Қазақстанда ғана емес, əлемде бағалануының мəнісі неде, ол еңбектер несімен құнды деген сұрақтарға жауап іздестіріп көрелік. Университетке оралысымен математикалық зерттеулерін ерекше екпінмен қолға алған Шалтай Смағұлов математика жəне қолданбалы математика факультеттері қосылған соң, 1997-2001 жылдары есептеуіш жəне қолданбалы математика кафедрасының меңгерушісі əрі математика жəне механика ғылыми-зерттеу институтының директоры қызметін атқарады. Бұл жастық жігер жалындатқан Шалтайдың іргелі зерттеулерді жүзеге асырып, Қазақстандағы қолданбалы математиканы əлемдік деңгейге көтерген кезі болатын. Шəкең факультет басқарған тұста оның орынбасары болып істеген Нұрсадық Аханбайдың куəлігі бойынша, ол басқарған кафедра факультет қызметкерлерінің жартысына жетеғабыл болып, Шəкең жетекшілік ететін ғылыми тақырыптар қаржысы Математика жəне механика ҒЗИ-нің бюжетінің 70 пайызын құрапты. Шалтай атқарған істердің ауқымдылығын осыдан-ақ байқауға болады. Тағы бір қызығы, осы кезеңде математика ғылымында Шалтай Смағұлов, Бақытжан Жұмағұлов, Нарғозы Данаев үштік бірлігі жарқ етіп шыға келді. Бұларды символдық түрде математикадағы кешегі алашшыл күрестің үш арысы Əлихан, Ахмет, Міржақып достықбірлігімен теңеуге болар еді. Б.Жұмағұловқа Шəкең тікелей ғы лыми жетекші болса, Н.Данаевты суық Сібірге шақырып, ғылымның жылы ғибадатханасының есігін ашқызған дос. Бірлікті істің берекелі тірлігі көп кешіктірмей өз жемісін берді. Шалтай Смағұловтың

Суретті түсірген Ерлан ОМАРОВ. бастауымен Қазақстан Рес публикасының мұнай-газ орындары үшін бақылау, талдау жəне болжамдалуының ақпараттық жүйесі құрылып, сонымен бірге, көпфазалық сүзу процестерін сандық пішімдеу жасалынды. Осы бағыттағы ізденістер негізінде дүниеге келіп, Маңғыстау облысындағы Жетібайда орналастырған «ИСАР» автоматтандырылған жүйесі мəліметтерінің дəлдігі бойынша Англияның «Tiegress» жүйесінен асып түскен. Мұны ғылымдағы табыс демей, не дейміз?!. Ол қазір көптеген газ-мұнай өндіру орындарында қолданысқа ие. Бұл қазақстандық математикалық моделдеудің, есептеу математикасының, қолданбалы механиканың өрісті дамығанының нақты дəлелі. Сол жылдарда Ш.Смағұловтың басқаруымен математикалық моделдеу негізінде Елбасы назарындағы «Орта білім беруді ақпараттандыру» бағдарламасы бойынша республикада «Орта мектеп пəндері бойынша оқытуды ақпараттандыру технологиясы» бағдарламасы жасалынды. Бұл ұлт болашағын ойлаған ғалымның келер ұрпақ алдындағы парызы мен қарызын өтеуі деп білуіміз керек. Шалтай Смағұлұлы бастаған жоғарыдағы азаматтар зерттеулері Қазақстан өнеркəсібінің жетілуіне зор үлес қосып, бұл жұмыстардың нəтижелері Қазақстан Республикасының мұнай кен орындарына кеңінен енгізілді. Шəкең жетекшілік еткен «Газ бен сұйық динамикасының есептеу моделі. Теория жəне есептеу тəжірибесі» циклды еңбек үшін оларға 1994 жылы Қазақстан Республикасының ғылым, техника жəне білім саласындағы Мемлекеттік сыйлығы берілді. Бұл – математиктің көкірек көзімен үңіле білсең, ғаламат жетістіктер. Шəкеңді математик досы, академик Нарқозы Данаевтың «Қазақ математикасының Мұхтар Əуезові» деп бағалауы тегіннен-тегін болмаса керек. Салыстыруда мың батпандық салмақ, айқындалған таным, мойындалған мəн бар. Ғылыми ізденісі негізінде отандық жəне шетелдік орталық ғылыми баспаларда 120-дан астам ғылыми еңбектер жариялап, 9 ғылыми монографиясын жарыққа шығарған шын мəніндегі ғұлама ғалым өзінің қысқа ғұмырында қолданбалы жəне есептеу математикасының ең өзекті мəселелері бойынша 50-ден астам ғылым кандидаты мен 10-ға таяу ғылым докторын дайындап шығыпты. Олар тек қазақстандықтардан ғана тұрмайды, араларында бүгінгі ТМД елдерінің де көптеген өкілдері бар. Шəкең – міне, осындай құлашын кеңге жайған ұлт мақтанышы. Шалтай Смағұлұлы – ғылыми ортаға тек ғалымдығымен ғана емес, жоғары білім мен ғылымның көрнекті ұйымдастырушысы ретінде де танылған азамат. Ғылыми ұйымдастырушылығына Қырғыз Республикасы ҰҒА вице-президенті, академик А.Жайнақовтың мына пікірін мысалға келтіруге болады. «Шалтай Смағұлов – КСРО құлаған соң, математика саласындағы жыл сайынғы халықаралық конференцияларды ұйымдастырудың бірден-бір ұйытқысына айналып, ТМД-дағы ғылыми байланыстың сақталып қалуына үлкен күш жұмсаған ғалым». Иə, ғылым десе, ерен құлшыныстың иесі, жүрегі ізгіліктің ұясы, көкірегі ұлы идеялар көрігі, ой-санасы адамдықтың оттығы қайран нар тұлғалы азамат жан-жағына шуақ шаша жарқылдап жүріп, бастағы ақыл-ойдың қысымы жүректі шыдатпай бір күнде, 53 жасында дүниеден өте шықты. «Ұстаз, ғылымдағы серіктес, өмірдегі нағыз дос!» – Бақытжан Жұмағұлов Шалтай досына осылай баға беріпті. Бұған алып-қосарымыз жоқ. Иə, ол өлмек емес. Артында ошағының отын сөндірмес Алладан сұрап, тағдырдан қалап алған жары Қалимаш бар. Шаңырағын биіктетіп, керегесін кеңейтетін ұлы Нұрқанат пен қызы Ақбота, бүгінде аталап биікте тұрған суретіне ұмтылып, қол созып жүгіріп жүрген немересі Ясмина бар да жүректе аты жатталып қала берері хақ! «Жастарды ғылымға баулушы тəлімгер, ұлы азамат, нағыз париот, ұлтжанды Шəкеңдей адам кемде-кем. Көргендердің бағы бар, ал Шəкеңдей ұлы математикті көрмеген болашақ жастарға қолдайтын оның аруағы бар», депті ұстазы туралы Семей педагогикалық институтының ректоры, профессор Мақтағали Бектемісов. Өте дұрыс айтылған. Ұлылар рухы мəңгі өлмейді! Соның бір куəсі Өскемендегі Б.Серікбаев атындағы техникалық университеттің ректоры, профессор Нұрлан Темірбековтің мына сөзі: «Ғылымның аты қашанда ғылым. Өзім қандай ғылыми жұмыс бастасам да, Шалтай ағамыз айтқан ой-пікірлерге қайта-қайта орала беремін. Ол кісі күнделікті қарапайым тірліктен биік тұратын ерекше тұлға деп есептеймін». Иə, адамның бұл өмірде еткен еңбек, істеген ісі текке кетпейді. ХХ ғасырдағы əлемдік математиканың жарқын тұлғасы Шалтай Смағұловтың ғаламдық математикалық ойтанымның қазынасына айналған ғылыми мұрасы – келешек ұрпақ игілігі. «Смағұлов теориясы», «Смағұлов əдісі», «Смағұлов мектебі» өміршеңдігінде ешкімнің күмəні болмасқа керек. Ол – математика əлеміндегі мəңгілік тұлғаға айналғалы қашан!..

Əлемдік озыќ тəжірибе

ќазаќстандыќ ўстаздардыѕ біліктілігін арттыруєа кґмектеседі Ғылым күні қарсаңында Алматыдағы «Ғылым ордасы» РММ-де Білім жəне ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов біліктілік арттыру жүйесінің педагог қызметкерлерімен кездесті. Министр атап көрсеткеніндей, 2011 жылдан бері Қазақстан педагогтарының біліктілігін əлемдік озық тəжірибе негізінде жаңа форматта арттыру жүзеге асырылуда. Кембридж университетінің жəне біліктілік арттырудың жаңартылған оқу бағдарламалары негізінде «Өрлеу» БАҰО АҚ жүзеге асырып отырған мұғалімдердің біліктілігін арттырудың жаңа жүйесі – педагогтардың жаңа буынын қайта даярлауға бағытталған. «Өрлеу» БАҰО АҚ негізінде биылдың өзінде, 10 000-ға жуық педагог біліктілігін арттырды. 5 жыл бойы Кембридж университетінің жаңа бағдарламасы бойынша 120 мың қазақстандық мұғалімді қайта даярлау жоспарланған. Кездесу барысында біліктілікті арттырудың көп деңгейлі бағдарламасын меңгеру жəне оны Қазақстан мектептерінің тəжірибесіне енгізу мəселелері де сөз болды.

Жаѕаша ойлай аласыз ба? Нұрбол ƏЛДІБАЕВ,

«Егемен Қазақстан».

Осыдан екі жыл бұрын Білім жəне ғылым министрі Бақытжан Жұмағұловтың тапсырмасымен еліміздегі 18 жоғары оқу орындарының басын қосып, ортақ мүддеге жұмылдыру мақсатында ассоциация құрылғаны мəлім. Соның алғашқы қадамы ретінде Талдықорғандағы І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университетінде өткен «ХХІ ғасыр оқытушысы» атты жас ұстаздардың республикалық байқауын айтуға болады. Нəтижесінде еліміздегі жоғары оқу орындарындағы жас ұстаздар арасынан білімділігін, алғырлығын, талаптылығын дəлелдей алған ең жүйріктері іріктелді. Болашаққа бастау болған шараның бір ерекшелігі де осында болса керек. «Бұл байқауда ХХІ ғасыр педагогтарының жаңаша ойлау, студенттерді жаңа тəсілмен оқыту, жаңаша білім беру мəселесі қаралды. Мақтанышпен міне, біздің мұғалімдеріміз деп айтуға тұратын ұстаздар көп болды. Шынын айту керек, алғашында кезекті өтіп жатқан байқаулар сияқты есеп берумен шектеле ме десем, олай емес екен. Көптеген жаңалықтарды паш етумен іркілмей жаңаша ойлауды, бүгінгі өмір талабына сай білім берудің құндылықтарын көтерді. Бір ғана математика саласын алсақ бас жүлдені жеңіп алған Жетісу мемлекеттік университетінің жас оқытушысы Гүлнұр Өкпебаева шын мəнінде өзгелерден шоқтығы биік екендігін көрсетті. Біздің заманымыздағыдай қаламсаппен қағазды, бормен тақтаны шимайлап санды санға көбейтіп тұрмай, сол амалдарды лезде ойша орындап, компьютермен оқушының есеп шығаруына түрткі болып, жіберген қателігін сол заматында ұғындырып ұтқырлыққа бастау болды. Бұл ең бастысы уақытты ұттырады жəне зейін қоя білген оқушының зердесін ашады, ойын тереңдетеді. Нені қалай ойлау керектігін де əп-сəтте түсіндіре қояды. Нəтижесінде, жаңаша ойлаудың жемісін көреді», деді Еуразия гуманитарлық институтының ректоры, «ХХІ ғасыр оқытушысы» атты жас ұстаздар республикалық байқауы жюриінің төрағасы Амангелді Құсайынов. Алматы облысы.

Жїзден жїйрік шыќќан Кїлпаш Кґптілеуова їздік оќытушы атанды Сатыбалды СƏУІРБАЙ, «Егемен Қазақстан».

«ЖОО арасындағы 2012 жылдың ең үздік оқытушысы» атағын беру жөніндегі республикалық байқау комиссиясының құрамында Парламент депутаттары, «Нұр Отан» ХДП орталық аппаратының, мемлекеттік органдарының өкілдері, еліміздің ең үздік ғалымдары мен педагогтары болды. Олар осы байқауға қатысқан 97 жоғары оқу орындарының 500-ден астам ұстаздарының кəсіби шеберліктерін сарапқа салды. Байқау нəтижесінде республика бойынша «ЖОО арасындағы 2012 жылдың ең үздік оқытушысы» атағын алған 200 оқытушының арасында Ақтөбе мемлекеттік педагогика институты ағылшын тілі негіздері кафедрасының меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты Күлпаш Көптілеуова да болды. Ол – Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық институты шет тілдері факультетінің 1993 жылғы түлегі. Күлпаш Көптілеуова 2007 жылы «Мұнай өндірісі саласындағы қазақтардың үштілділігі: қолданылуының əлеуметтік лингвистикалық проблемалары» атты кандидаттық диссертациясын сəтті қорғап шықты. 2008 жылы «Ағылшын тілінің негіздері» кафедрасының меңгерушісі қызметіне тағайындалды. 2010 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың «Болашақ» Халықаралық стипендиясын иеленіп, Орегон университетінде (АҚШ) ғылыми тағылымдамадан өткен ұстаз шығармашылықпен жұмыс істеуде əріптестеріне үлгі болып келеді. «Жақсының жақсылығын айт нұры тасысын» дегендей, жоғары оқу орнының үздік оқытушысы атағына лайық деп танылу жолында көп еңбектену мен іздену іздері жатқанын айту орынды болмақ. Болашақтың білікті мамандары осындай ұстаздардан білім алса ғана еліміз алға қойған асқаралы міндеттерді тезірек жүзеге асыруға қол жеткізбек. АҚТӨБЕ.

Соңғы уақытта Қазақстанның идеологиялық басшылық құрамы тарапынан Қазақстан журналистикасына, бұқаралық ақпарат құралдарына өмірді шынайы түрде жазу, қоғамда қалыптасқан проблемаларды аша отырып, осы бағытта мемлекетте атқарылып жатқан шараларды негізді түрде көрсетіп беру бағытында жаңа талаптардың қойылуы тоқсаныншы жылдардың басында ту көтерген тəуелсіздігімізге өз қаламымен үн қосып, оған көмектесу бағытында белсеніп қызмет еткен жарқын тұлға, жазушы, журналист, көсемсөз шебері Марат Қабанбаевтың есімін тағы бір еске алуды қажет ететіндей. Қоғамды түзету үшін алдымен сөзді түзету керек. Ел тəуелсіздігіне барынша қуанып, тоқсаныншы жылдардың басында журналистика мен публицистика саласында өзінің жарқылдаған алмас қылышын суырып шыққан Мараттың кредосы да осы болатын.

Ќайталанбайтын талант Жоқ дегенге Мəкеңді көне алмаймын, «Марат өлді» дегеннің бəрі бекер,– деп толғанады. Халықаралық Г.Х.Андерсен, Қазақстан Жазушылар одағының М.Əуезов атындағы сыйлықтарының иегері Марат Қабанбай 1948 жылдың 22 наурызында Зайсан ауданының, Қараүңгір деген жерінде дүниеге келді. Тұңғыш əңгімесі «Сөну» 1966 жылы «Жұлдыз» журналында жарияланды. 1973-1980 жылдары балалар мен жасөспірімдерге арналған республикалық конкурстарда бірінші, екінші, үшінші дəрежелі сыйлықтарға ие болды. Мараттың еңбекқорлығы ерен еді. Соның нəтижесінде шеберліктің шалқар көкжиегі айқара түріліп, əлемдік биіктерге жол ашы ла бастады. «Жиырма мен жалғыз», «Зая атылған оқ», «Се ля ви», «Бақбақ басы толған күн», «Қала жəне қызбала», тағы басқа əңгіме-хикаялары қазақ əдебиетіне жаңа леп əкелді. Жазушының дарынын ашып, талантын шыңдаған «Арыстан, виоленчель, мен жəне қасапхана» хикаяты «Детская литература» бас пасынан жарық көрді. Одан əрі Еуропа оқырмандарының назарына ілікті. Германияда «Қарлы құйын» деген атпен неміс тілінде жарық көрді. Асыл мен жасықтың ара жігін жазбай танитын Батыс жұрты құм ішінен алтынды сүзіп алды. Сөйтіп, бұл шығармаға зор ықылас танытып, балалар мен жасөспірімдерге арналған үздік хикаят ретінде халықаралық Г.Х.Андерсен атындағы сыйлық берілді. Шындығына жүгінсек, Марат Қабанбай мұндай мəртебелі сыйлықты иемденген берісі қазақ, арысы исі түрік əлеміндегі бүгінге дейінгі бірден-бір жазушы екен. Бұл, əрине, қазақ əдебиеті үшін зор мерей, үлкен мəртебе ғой! Ол шетел əдебиеті классиктерінің еңбектерін қаузап, бүгешігесіне дейін ұғынып, шөлін солар арқылы қандыратын-ды. Оның көз майын тауысып, көп оқып, ойына көп нəрсені түйетіндігі əр шығармаларында терең көрініс тауып жататыны анық. Мəселен, «Бақбақ басы толған күн» повесін қолға алып, көз жүгірте бастағандаақ жасөспірім Заманбектің ішкі толғанысы мен сезімін, өмірді терең түсінуін бірден көңілге түйесіз. Повесте еріксіз езу тартқызар юмор, сарказмға толы көріністер баршылық. Жазушы басты кейіпкер Заманбектің атынан оқиғаны өрбіте отыра өмірдің боямасыз, əсіресіз шындығын суреттейді. Марк Твеннің «Том Сойердің басынан кешкендерін» повесть желісіне негізгі өзек етіп ала отырып, Заманбектің балалық қамсыз əрекеттерін нақышына келтіріп өрнектеп береді. Ал Италияның атақты əншісі Робертино Лореттидің əнін ауыл баласы Оқастың қалай айтатыны жөніндегі мақамдарына еріксіз езу тартасыз. Əрбір кейіпкерін жанды образға айналдырып, ойната, құбылта білу де талант иесінің тапқырлығы. «Бақбақ басы толған күн» повесі негізінде «Он екі жасқа толғанда» деген толық метражды телефильм түсірілді. Ол Батысты да, Шығысты да көп оқыған. Қайтыс боларының алдында Стейнбектің алты томын оқып шығыпты да: «Мен əлі түк білмейді екенмін ғой», депті. Ертегіге құрылған «Тити» спектаклі 2002 жылы 19 қаңтарда қазақ мемлекеттік Ғабит Мүсі репов

атындағы академиялық театрда Қазақстанның халық əр ті сі Алтынбек Кенжековтің ре жиссерлік етуімен сахналанды. Сондай-ақ, балаларға арналған жеке кітаптары неміс, украин, молдаван, латыш, өзбек тілдерінде жа рық көріп, оқырмандарының ыстық ықыласын тудырды. «Айқын» газетінің 2013 жылғы 1 ақпан күнгі санында жарияланған «Қаламды тербеткен қаламгер» деген мақаланың авторы, журналист Сейсен Əмірбекұлы: «Соңғы рет аурухана төсегінде кездестік. Төбеге қарап ойланып жатқан Ма рат аға бір сəт: «Əттең, бұл Құдай азғантай ғана ғұмыр берсе, «Кентаврды» жазып тастар едімау. Соған жете алмай қалам ба деп қорқамын. «Жаман айтпай жақсы жоқ», – демекші, олай-бұлай болып кетсем, толғағы келіп, шыр етіп жарық дүниеге шығуға аз қалған шығармам өзіммен бірге көміледі-ау. Жанымды қинайтыны сол. Оны дəл мендей жалғастырып жазатын ешкім болмас. «Кентавр» талай жыл жүрегіме ұя салған аққанат құсым еді. Соның қанат қаққанын көре алмаймын-ау», – деп күрсінген», деп Мараттың іске асыра алмай қалған асқақ арманын толғаныспен берген. Қара сөздің жыршысы Оралхан Бөкей: «Дарындыларды өз жүректерінің шоғы күйдіріп, ерте өлтіреді», деген екен. Мүмкін Мараттың да өн бойын осы бір жазушы ағасының мірдің оғындай сөзі мазалаған да шығар, кім білсін, ертеңгі күнге жалғасар асқақ арманының жібі үзілерін алдын ала пайымдады ма, содан да болар, күрсінісі үмітін жеңіп кеткені... Кім білсін, алдағы өмірінің қамшының сабындай тым қысқа боларын сезінді ме екен?.. 1998 жылдың 20 тамызында «Ана тілі» газетінде Мараттың «Кентавриадасы» жарық көрді. «Кентаврының» алғашқы эпилогы болса керек. Марат сол кезде Қырғызстанға барып «Кентаврдың» қолжазбасын Шыңғыс Айтматовқа көрсеткен. Ол кісі жылы пікір білдіріп: «Ойың жақсы екен, балам. Бұны жақсылап тұрып аяқтап алып кел. Содан кейін тағы бір оқып көрейік», депті. Сонда қырғыз əріптестері Маратқа: «Жалпы, Шықаң «балам» деген сөзді кез келген адамға айта бермейді. Сіз ұнаған болуыңыз керек», депті. Əйтсе де «Кентавр» романы басталғанымен аяқталмады. Мараттың кішірейе білетін кісілігі, өзін-өзі қай ортада болса да ұстай білетін қарымы мол қабілеттілігі, «дөкейлердің» алдында құрша жорғалап, жалбақтап, маймөңкелемей турасын айтатын əділдігі, мақсатына жетсем деген қайсарлығы – бəр-бəрі өзінің тал бойына жарасып, келісті сипат беріп тұратын-ды. Қиянатқа төзе білместігі жəне адалдық пен тазалыққа қылау түсіре алмайтын саф алтындай мөлдірлігі де бар-тұғын. Ең бастысы мұнтаздай тазалығы мен кермаралдай керілген келісімді келбеті оны əркез өзгелерден ерекшелендіріп, дара қасиетін аша түсетін. Елі болып, туған жері болып Марат Қабанбай есімін есте қалдыру үшін оның атына аудандық кітапхананы атауды немесе мектеп, көше беруді Қазақстан Жазушылар одағы да қолдап, ұсыныс жасап отыр. Осы мəселенің шешімі табылар деген үміттеміз. Əмина САҚАЖАНОВА, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі.

Ел Еркеєалиымен ќоштасты Кеше Алматыда қалың жұртшылық аса көрнекті композитор Еркеғали Рахмадиевті соңғы бақи сапарына шығарып салды. Қорғанбек АМАНЖОЛ, «Егемен Қазақстан».

Абай атындағы опера жəне балет театрының алдына біртуар тұлғамен қоштасуға келген нөпір халық қарасыны қазаның қабырғаны қайыстырар алапат ауырлығын танытқандай. Еркеғали ағаның «Дайрабай күйі», басқа да симфониялық шығармалары соңғы қоштасу сағатында жүрек тербей қалықтап, осынау ғажап өмірдің ғибраты жайында терең сыр толғағандай болады. Осы арада қамықтырмай тағы да қайран Абай жұбатады: «...Өлеңмен жер қойнына кірер денең». Сойы əлемдік музыка алыптарының бірі Рахманиновпен үндесіп-ұйқасып тұрған қазақтың Рахмадиевінің мəйітін əлдилер

өлеңі, жер бесігінің аза жыры – өзінің өлмес музыкасы болғаны да бір ғибрат екен-ау деп ойладық. Өмірден өтердегі, мəңгілікке кетердегі, дүния ақиқатына жетердегі Ерағаңның өз өсиеті де осылай болса керек. «Отызда орда бұзды, қырықта қамал алды» дейтін тəмсілдер нақ осы Еркеғалидай ерендерге арналып айтылғаны күмəнсіз. Өрімдей жас кезінен-ақ Мұқан Төлебаевтай ұлы композитордың əуелі шəкірті, соңынан ізбасар інісі болып сазгерлік сара жолын жалғастырғаны соны аңғартады. Отыздың ішінде, қырықтың қырқасында Кеңестер Одағы сияқты кенен елде кемел композиторлығы кеңінен танылды. Сөйте жүріп ұзақ жылдар ұлттық консерватория ректоры болып

жүздеген музыка мамандары мен шəкірттер тəрбиелеуі, 27 жыл бойы Композиторлар одағының тізгінін бекем ұстап, ұлттық музыка өнерін жаһандық өркениет өріне, əлемдік мəдениет деңгейіне көтеруі де кəтепті қаранарлық қасиетін айғақтап көрсеткендей. Қаралы митингіде Мəдениет жəне ақпарат министрі Мұхтар Құл-Мұхаммед осы жайларды айшықты тілмен айта келе, ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың көңіл айту жеделхатын оқып берді. «Оның еңбегі ұмытылмайды, шығармалары халқымызбен бірге жасай береді деп сенемін» деген Елбасы сөзі əр көкірекке жылы тиді. Алматы қаласының əкімі Ахметжан Есімов, мəдениет ардагері, қоғам қайраткері Жексембек Еркінбеков, атақты əнші, КСРО халық əртісі Роза Жаманова, ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымының бас хатшысы

Театр їздіктері марапатталды Шығыс Қазақстан облыстық мəдениет басқармасы жəне Жамбыл атындағы драма театрының ұйымдастыруымен алғаш рет «Маска» кəсіби театр сыйлығымен марапаттау салтанатты рəсімі – облыстық театрдың алдында, əсем жабдықталған биік сахнада өтті. Айта кету керек, шырайлы Шығыста театр күні 1961 жылдан бері жыл сайын аталып келеді. Оңдасын ЕЛУБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

Биылғы «Маска» кəсіби сыйлығын иеленуге Семей қаласынан Абай атындағы мемлекеттік музыкалық драма, Ф.Достоевский атындағы орыс драма, «Дариғай», Өскемендегі Жамбыл атындағы драма театрларының номинанттары қатысты. Сөз реті

драма театрының əртісі Ниязбеков Қанатбек «Мəдениет саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды. Сыйлықтарды облыс əкімінің бірінші орынбасары

Дүйсен Қасейінов, Қазақстан Композиторлар одағының төрайымы Балнұр Қыдырбек, туыс-туғандар атынан белгілі азамат Қажымұрат Нағманов өнегелі өмір иесінің жарқын бейнесіне қимастық тебіреністі де толғанысты сөздер арнап, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын Несіпбек Айтұлы асыл рухты жырымен тербеді. Алдағы 5 мамырда Əзербайжан астанасы Бакуде Еркеғали ағаның «Алпамыс» операсы халықаралық қойылым ретінде тұңғыш рет сахнаға шыққалы жатыр екен. Өкініштісі, асыл ағаға, Алаштың ардақтысына өзінің осынау өнер мерекесіне қатысуды тағдыр бұйыртпапты. Ол халықаралық қойылым енді еске алу кешіне айналмақ. Кеңсайдан мəңгілік жай тауып, құран бағышталған біртуар асылымыздың мəңгілікке бет алуының бір айғағы да осы болар. Ермек Көшербаев, облыстық мəдениет басқармасының бастығы Жақсылық Омар, Қазақстанның халық əртісі Бекен Имақанов, тағы басқа өнер қайраткерлері тапсырды. Кеште танымал өнер иелері əн мен жырдан шашу шашты. ӨСКЕМЕН.

келгенде айта кету керек, отызға тарта сыйлықтың көбін Семей қаласының театр тарландары жеңіп алды. Өскемендік əртістер Майра Қаламқызы «Ең үздік əйел рөлі» номинациясын алса, облыстық «Дидар» газетінің бөлім меңгерушісі Ғафура Сəрсембина театр өмірін баспасөзде терең насихаттағаны үшін марапатталды. Облыстық Жамбыл атындағы

 Қылмыс пен жаза

Тексізге біткен байлыќ ќасіреті

Кипрдегі қаржы қасіреті одан қашқан, бұдан қашқан алаяқтардың аяғын аспаннан келтіретін түрі бар. Күні кеше газетімізде хабарлағанымыздай, Халықаралық журналистзерттеушілердің консорциумы (ICIJ) оффшорлық аймақтарда есеп-шоттары бар саясаткерлердің, шенеуніктердің жəне басқа да дүдəмал тұлғалардың тізімін жариялай бастады. Осы қылмыстық жолмен тонаған ақшасын оффшорлық компанияларға тыққан халықаралық алаяқтар тізімінің бел ортасынан Мұхтар Əбілəзов орын алыпты. Халықаралық журналист-зерттеушілер консорциумының мəліметі бойынша, қылмыстық жолмен қаржы қымқыруда алдына жан салмайтын Əбілəзов сонау 2006 жəне 2007 жылдары Біріккен Корольдіктің Тынық мұхитындағы иеліктерінде 31 оффшорлық компания ашыпты.

Халықты алдап, адалды арбап жиған арам ақшаның ақыры қайырсыз болатынын өмір тəжірибесі талай дəлелдеген. Бірақ «ауырдың үстімен, жеңілдің астымен» оңай олжа табуға құныққандар халық қаржысына суық қолын сумаңдатуды тыяр емес. «Аспаннан құймақ жауғандай» бір сəтте жеті атасына бітпеген байлыққа кенеліп, басы айналған Əбілəзов қайырсыз дəулет жолында елін де, жерін де тəрк етті. Өздеріңіз ойлап көріңіздерші, тек 2009 жылы ғана Əбілəзовтің иелігіндегі 924 пəтер, 12 коттедж, 3 ұшақ, 80 автокөлік жəне 136 жер телімі тəркіленген. Бұл «қайдан келген батпан құйрық?..». Тегінде, тектіге біткен байлық игілік болса, тексізге біткен байлық қасірет-ау! Сонымен, Халықаралық журналист-зерттеушілер консорциумы жариялаған тізімде қашқын қаржыгердің британдық Виргин аралдарында тіркелген 31 оффшорлық компаниясы əйгілі болды. «Жел болмаса, шөптің басы қимылдамайды» дегендей, бұл шындығында да Əбілəзов қымқырған миллиардтардың беті ашыла бастағандығының алғашқы нышаны. Еске сала кететін болсақ, жақында лондондық сот БТА банктің бұрынғы басшысы Мұхтар Əбілəзовті алаяқтық əрекеттері үшін кінəлі деп тапты. Бұған дейін Ұлыбританияның сот органдары қашқын қаржыгерді тек сотты сыйламағандығы үшін ғана кінəлап келген болатын. Ол ол ма, «БТА банк» АҚ-тың басқарма мүшесі – атқарушы директоры Павел Просянкин Англияның Жоғарғы соты 19 наурызда «БТА банктің» шағымы бойынша бірнеше шешімді жария етіп, іс жүзінде сот БТА банктің шағымдық талаптарын қанағаттандырғанын атап көрсетті. БТА банктің сотқа берген шағымдары бойынша банктің бұрынғы басшысы Мұхтар Əбілəзов жəне оның бірнеше сыбайластары өздерінің қылмыстық əрекеттерімен банктен несие алу

Суретті салған Айдарбек ҒАЗИЗҰЛЫ.

 Есімі елдің есінде

Марат Қабанбаев публицистика жанры арқылы қазақ журналистикасына ерекше леп, айрықша серпін əкелді. Қай мақалалары болса да баяндаудан гөpi шынайы құбылыстарды, өмірдің шындығын ашып, оқырманына ой салды. Шеберлік пен ұтымдылықты басты межеге айналдырып, тың тақырыптарды салиқалы сөзбен өрнектеп, айшықтап, қазақ журналистикасына інжу-маржан əкеле білді. Қоғам өмipiндeгi кеселді дерттерді жан-жақты деректермен дəлелдеп, қаламының қа руын жұмсады. Қан жұтқан қатал заманның ақиқатын шынайы тілмен суреттеп, ғасырлар дерегіне бойлады. «Сорымыз сол: Сократтың «Өз-өзіңді таны» дегенін білеміз, бipaқ одан түк түсінбейміз. Біз өз орнымызды əлемнен əлі іздеп жүрміз. Рухани əлемнен. Нағыз қазақтық осыны ұғынудан басталады. Ол ауыздан ұлтжандылық деп шығады. Мынау сөз – соның бipi. Қазақстан, кейбіреулер ойлап жүргендей, жұтаң сахна, біз жансыз қуыршақ емеспіз, Қазақстан – Отан, бiз – халықпыз! Бұлай болуы өзімізге байланысты» дейді «Қазақ, қайда барасың?» деген кітабында. Жалған өмірдің ащы шындығын шымбайына батырып, нақты бояуымен, дəлелді деректерімен бере білген Марат дарабоз, дауылпаз дарын, қайталанбайтын талант еді. Ол журналистикаға ерекше стиль, таным енгізіп, қоғамның қан тамырының соғысын дөп баса білді, əрбір тақырыбын ашу жолында майдан қыл суырғандай ерінбей еңбектене білді. «Журналистің сөз саптау, сөй лем құруының өзі сірескен ресми стильден аулақ, барынша қарапайым (бірақ қарабайыр емес), оқырманның жанына жақын да ұғынықты болуы керек», дейтін Марат. Ең бастысы фактіні сөйлетуге назар аударатын. Ол əдебиет əлеміне тура жол тартатынын білсе де журналистикада елеулі із қалдырды. Оның ішінде ұшқыр да жауынгер жанр – публицистиканың майын тамыза жазды. «Қазақ, қайда барасың?» атты жинағы соның айқын дəлелі. Бұл кітабы 1995 жылы «Қазақстан» баспасынан жарық көрді. Мараттың шəкірті Раушан Төленқызы «Марат Қабанбайдың қазақы болмысы, «Еуразия» стильді дауылды мақалалары» деген мақаласында: «Марат Қабанбай кім? Екпіні үй жығатын дауылдай «дауылпаз» деген сөз осы уақытқа дейін поэзияда Қасымға, Қасым Аманжоловқа қарата айтылып келгені рас. Оны бүгін Маратқа телігенде əлдекімге еліктеуден емес, Мараттың баспасөздегі «дауылпаздығын» мойындағаннан тілге оралып отыр»,– дейді ұстазы хақында. («ДаNYау», 2.2004 ж). Марат Қабанбай рухына бас иіп, оның таланты мен дарынына тəнті болған досы, егіздің сыңарындай, сыры мен мұңы бір құрдасы Тұрысбек Сəукетаев: Толқиды кеудемде теңіздей мұң, Сыңарын жоғалтқан егіздеймін. Мұңайып батқан күн, атқан таң кірпігінде, Мұңайып тұрғандай сені іздеймін, – деп əні бар жырының қайырмасында жан досына деген сағынышын білдірсе, Ерұлан Бағай: Хас таланттар өмірден жанып өтер, Кейде мынау жалғанның мəні кетер.

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

желеуімен көп көлемдегі қаржыны талан-таражға салғандығын дəлелдеген еді. Сарапшылардың айтуы бойынша, Англия Жоғарғы соты қабылдаған соңғы шешім халықаралық дəрежеде Əбілəзов пен оның сыбайластарын, банктің бұрынғы топ-менеджерлерін алаяқтық қылмыс жасаушылар деп айыптаудың басы болып табылады. «БТА Банк» АҚ-тың басқарма мүшесі – атқарушы директоры Павел Просянкин Жоғарғы сот банкке тигізген зардаптардың өтеуі үшін алаяқтардан 2 млрд. доллар ақшаны қайтару жөнінде шешім қабылдады. Бұл шешім екі көзқарас бойынша да маңызды. Біріншіден, бұл сот шешімі Əбілəзовтің жəне оның сыбайластары, банктің бұрынғы басшылары тарапынан алаяқтық қылмыс жасалғанын айғақтайды. Яғни сот былай дейді: иə, сіздер маған алаяқтық қылмыс жасалғандығын дəлелдедіңіздер, ал, мен бұл қылмыстық істерге Əбілəзов жəне банктің бұрынғы басшылары, атап айтқанда, Жəрімбетов жəне Солодченко, сонымен бірге БТА банктің Ресей бойынша

өкілі болған Хожаев кінəлі деген шешімге келдім. Ақиқатын айтар болсақ, сот шешімімен банк пайдасына Əбілəзовтан өндіріліп алынуға тиіс 2 млрд. доллар қаржы бұл айсбергтің ұшы ғана. 2008 жылы жүргізілген аудиттің қорытындысы бойынша, Əбілəзов бастаған қылмыскерлердің БТА банктен тонаған қаржыларының көлемі 9 млрд. доллар деп белгіленген. Банк шағымында əлемдік қаржы дағдарысының салдарлары ескеріле келіп, қылмыскерлерден 6 млрд. доллар қаржы өндіріліп алуы керектігі жөнінде 10 шағым түсірілген. БТА банктің қазіргі басшыларының есебі бойынша Мұхтар Əбілəзовтің қымқырған қаржысының көлемі осы шамаға тең көрінеді. Қылмыскерлердің банк қаржысын талан-таражға салу тəсілдеріне адам ойы бойламайды. Олар жеке пайдаларына қаржы қымқыру үшін банктен алдын ала тиімсіз несиелер алған. Банк қаржыларын белгісіз дүдəмал есеп-шоттарға аударған. Банк активтерін қитұрқы жолдармен талан-таражға салған.

БТА банктің қазіргі басшыларының бастамасымен қылмыскерлерге қарсы негізінен 3 шағым жасалды. Бірінші – «Drey» атты шағым, яғни Ресей, Украина жəне Белоруссияның аффилирленген банктерінен БТА банк есебіне акция сатып алынды деген желеумен 400 млн. АҚШ долларынан астам қаржыға жалған өтемдер жасалған. Ал шын мəнінде бұл қаржы жасырын жолмен Əбілəзов мырзаға тиесілі оффшорлық компанияларға аударылған. Екінші – «Granton» атты шағым, бұл заңсыз жолмен талан-таражға түскен 1 млрд. доллардан астам қаржыға жасалынған өтемдер. Яғни банк тарапынан компанияларға берілген бұрынғы несиелерді жабу үшін пайдаланылған. Ақиқатында, бұл қаржы тағы да Əбілəзовтің иелігіндегі компанияларға аударылған. Үшінші – «Витино» немесе «Chrysope ісі» деп аталады. Бұл шағым бойынша, 2008 жылы қылмыскерлер Ресейдің Ақ теңіздегі Витино портын сатып алу үшін деген жалған желеумен банктен заңсыз түрде 120 млн. доллар несие алған. Бұл нысанды басқарушы компанияны кипрлік Usarel фирмасы сатып алған-мыс. Кейіннен белгілі болғанындай, Usarel фирмасы да Əбілəзов меншігіндегі жасырын фирма болып шықты. «Ер туған жерінде, ит тойған жерінде» дегендей, қайырсыз бай лыққа құныққан алаяқтар қылмыстық жолмен тапқан қаржыларын құтқарып қалу үшін қандай да қитұрқы қадамдардан тайынбайтындығы анық. Қазақстан қаржысын талан-таражға салып, шетел асқан қылмыскер олигархтар қайырсыз қаржысын сақтап қалу жолында туған елін, кешегі қызметтес болған əріптестерін де ғайбаттаудан тайынбайды. Оған соңғы уақытта қашқын олигархтардың шетел баспасөздерінде қазақстандықтарға қарсы ұйымдастырған «жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтай» қаптап кеткен «жаптым жала, жақтым күйе» мақалалары куə. Қылмыстық жолмен тапқан миллиардтаған қаржысының буына піскен Əбілəзов осы уақытқа дейін өзіне ешқандай соттың тісі батпайтындығына сенімді болып келді. Ол Лондонның ең сəулетті де əлеуетті Хампстед орамында байлықтың буына пісіп, күн кешті. Алайда, «ұрлық түбі – қорлық». Қылмыспен тапқан қайырсыз байлықтың түбінде жарға жығатындығы даусыз. Міне, қазақстандық қашқын қаржыгер Мұхтар Əбілəзовтің басына туған бүгінгі күн зардабы осындай. Жайлы СƏДУАҚАСОВ.

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-тың сенім білдірілген тұлғасы мына мүлікке сауда-саттық жариялайды:

АҚПАРАТТЫҚ ХАБАРЛАМА ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру комитетінің Алматы қаласы мемлекеттік жəне жекешелендіру департаметі республикалық меншіктегі жылжитын жəне жылжымайтын мүлік нысандарын сату жөніндегі аукциондық сауда-саттық өткізу туралы хабарлайды I. Сауда-саттық 2013 жылғы 29 сəуірде сағат 10.00-де мына мекенжайда өтеді: Алматы қ., Достық даңғылы, 134. Кепілді жарна – 145 000 теңге. I. Голланд əдісі 1. «Толқын» кооперативінің 1992 ж.с. № 102 гаражы, жалпы алаңы 27,8 ш.м., орналасқан мекенжайы: Алматы қ., Қазыбек би к-сі, 191. Баланс ұстаушы – «Мемсараптама» РМК, бастапқы баға – 21 400 000 теңге, ең төменгі баға – 735 000 теңге. ( Нысанның алғашқы бағасы – 4 280 000). Назар аударыңыз! Сауда-саттыққа қойылған жылжымайтын нысандар жер телімінің құнын есепке алусыз сатып алушы оларды заңда белгіленген тəртіпте кейіннен ресімдеумен сатады. II. II. Сауда саттық 2013 жылғы 29 сəуірде сағат 11.00-де мына мекенжайда өтеді: Алматы қ., Достық д-лы, 134. Кепілді жарна – 50 000 теңге. Ағылшын əдісі 1. Ваз 21213 110-00 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 726 НО, Алматы қ., Мақатаев к-сі, 15. Баланс ұстаушы – «Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Агроөнеркəсіптік кешендегі Мемлекеттік инспекция комитетінің Алматы қаласы бойынша аумақтық инспекциясы» ММ. Бастапқы баға – 553 724 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 2. Reno Symbol автомəшинесі, 2005 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 730 НX, Алматы қ., Республика алаңы, 4. Баланс ұстаушы – Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттіктің Алматы қаласы бойынша басқармасы ММ – бастапқы баға 400 063 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы ). 3. Газ 33023 212 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 751 СЕ, Алматы қ., Майлин к-сі, 234. Баланс ұстаушы – ІІМ Кинологиялық орталығы ММ. Бастапқы баға – 112 203 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 4. Ваз 21213 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 425 СL, Алматы қаласы, Майлин көшесі, 234. Баланс ұстаушы – ІІМ Кинологиялық орталығы ММ. Бастапқы баға – 110 616 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 5. Ваз 21093 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 749 СЕ, Алматы қаласы, Майлин көшесі, 234. Баланс ұстаушы – ІІМ Кинологиялық орталығы ММ. Бастапқы баға – 553 334 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 6. Kia Sportage автомəшинесі, 1999 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 866 НЕ, Алматы қаласы, Масанчи көшесі, 39/47. Баланс ұстаушы – Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті РМК. Бастапқы баға – 669 629 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 7. Volkswagen Passat автомəшинесі, 1995 жылы шығарылған, мем. нөмірі К 203 КР, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға – 638147 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 8. Volkswagen Passat автомəшинесі, 1998 жылы шығарылған, мем. нөмірі К 132 КР, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға – 773 482 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 9. Ваз 21099 автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған, мем. нөмірі К 219 КР, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға – 368 953 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 10. Ваз 21093 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі К 199 КР, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға – 352 237 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 11. Тойота Королла автомəшинесі, 1997 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 667 AW, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға 483 289 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 12. Газ 33021 автомəшинесі, 1996 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 672 AW, Алматы қаласы, Өтепов көшесі, 29. Баланс ұстаушы – ІІМ Алматы академиясы ММ. Бастапқы баға – 646 029 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 13. Volkswagen Passat автомəшинесі, 1999 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 060 АА, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы - Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 601 304 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 14. Ваз 2106 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 485 СЕ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 342 417 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 15. Ваз 21074 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 619 CL, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 266 940 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 16. Ваз 21074 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 618 CL, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 238 843 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 17. Ваз 21099-20 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем нөмірі А 006 ВК, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 451 983 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 18. Ваз 21099 автомəшинесі, 2004 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 525 СХ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 558 502 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 19. Ваз 21213 автокөлігі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 995 КР, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті

(қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 305 073 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 20. Ваз 21150 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 491 СС, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 327 655 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 21. Газ 22171 автомəшинесі, 1998 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 807 СА, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 358 281 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 22. Газ 3110 автомəшинесі, 2001 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 630 СА, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі,15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 332 636 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 23. Ваз 21099 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 515 CL, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 571 807 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 24. Ваз 2106 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 486 СЕ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 241 039 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 25. Toyota Camry автомəшинесі, 1996 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 086 ВР, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 567 603 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 26. Ваз 21099 автомəшинесі, 2004 жылы шығарылған, мем нөмірі А 535 СХ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 456 471 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 27. Toyota Land Cruiser 100gx автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 010 EZ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 15. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша экономикалық қылмысқа жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті (қаржы полициясы) ММ. Бастапқы баға – 2 019 821 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 28. Kia Sportage автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған мем. нөмірі А 340AW, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 127. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша кедендік бақылау департаменті. Бастапқы баға – 772 313 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 29. Газ 2705 автомəшинесі, 2000 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 098 НХ, Алматы қаласы, Жібек жолы көшесі, 127. Баланс ұстаушы – Алматы қаласы бойынша кедендік бақылау департаменті ММ. Бастапқы баға – 439 122 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 30. Паз 3205-110 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 751 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 819 967 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 31. Паз 3205-110 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 750 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 746 016 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 32. Toyota Hiase 100 автомəшинесі, 1995 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 733 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 571 206 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 33. Газ 3302 автомəшинесі, 1997 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 732 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылыми-практикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 514 824 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 34. Toyota Hi Ace автомəшинесі, 1995 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 725 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 756 771 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 35. Hyundai My County автомəшинесі, 1998 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 723 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 1 008 223 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 36. Man Si 232 автомəшинесі, 1996 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 722 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылыми-практикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 1 180 751 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 37. Uzotoyl M 249 автомəшинесі, 2003 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 728 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 674 959 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 38. Hyundai H 100 автомəшинесі, 1996 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 726 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 573 648 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). 39. Паз 3205-110 автомəшинесі, 2002 жылы шығарылған, мем. нөмірі А 752 DK, Алматы қаласы, Дарын-1 ш/а, 47-үй. Баланс ұстаушы – «Бөбек» ұлттық ғылымипрактикалық білім беру жəне сауықтыру орталығы» РМҚК. Бастапқы баға – 685 986 теңге. (Нысанның алғашқы бағасы). Аукцион өткізу тəртібі мен

сауда- саттық жеңімпазды анықтау шарты Ағылшын əдісі бойынша аукцион өткізу кезінде – аукционшы жекшелендірілетін нысанның бастапқы бағасын жəне бағаны ұлғайту қадамын жариялайды. Сауда-саттыққа қатысушылар нөмірлер көтерілгенде бастапқы бағаны арттырады,бірақ ол жарияланған қадамнан кем болмауы керек. Аукционшы саудасаттыққа қатысушылардың аукциондық нөмірлерін жариялайды, бағаны бекітеді жəне оны көтеруді ұсынады. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық ұсынылған бағаның барынша көп болуына дейін жүргізіледі. Жекешелендірілетін нысан үшін ең жоғарғы баға ұсынған қатысушыны аукционшы жариялайды. Аукционшы жешешелендірілетін нысанның соңғы бағасын үш мəрте қайталайды жəне басқа көтерілген нөмірлер болмаған жағдайда балға ұрумен жекешелендірілетін аталған нысанның сатылғандығы туралы хабарлайды. Жекешелендірілетін нысан бойынша сауда-саттық тек мынадай жағдайда өтті деп саналады, егер ең болмағанда екі қатысушы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын көтерсе, бірақ ол бағаны көтеруден екі қадамнан кем болмауы керек. Голланд əдісі бойынша аукцион өткізу кезінде – аукционшы жекешелендірілетін нысанның бастапқы бағасын жариялайды жəне оны жарияланған қадаммен төмендетеді. Жарияланған баға жағдайында бірінші болып аукциондық нөмір көтерген қатысушы жекешелендірілетін аталған нысан бойынша жеңімпаз болып танылады. Егер аукционшы жекешелендірілетін нысанның ең төменгі бағасын жариялаған кезде қатысушылардың бірде біреуі оны сатып алуға тілек білдірмесе, онда бұл нысан сауда-саттықтан алынып қалады. Егер баға жарияланған сəтте бір мезгілде екі немесе одан көп нөмір көтерілсе, онда аукционшы жеңімпазды анықтау сəтіне дейін тіркелген қадамның шамасына қарай бағаны арттырады. Жарияланған қадам голланд əдісі бойынша сауда-саттықта белгіленген қадамға тең болуы қажет, бірақ ұлғайту жағына қарай. Егер бағаны көтеру кезінде бір мезгілде өз нөмірлерін көтерген сауда-саттыққа қатысушылардың бірдебіреуі арттыру бағасы бойынша оны сатып алуға тілек білдірмесе, онда аукционшы жеребе тастау рəсіміне жүгінуге қақылы. Жекешелендірілетін нысан бойынша саудасаттық мынадай жағдайда болмады деп саналады, егер оны өткізу сəтінде пайдаланбаған кепілді жарнасы бар тіркелген тек бір қатысушы қалса, бұған сауда-саттықтың голланд əдісі бойынша үшінші жəне одан кейінгі сауда-саттықтарын қоспағанда онда жекешелендірілетін нысан жалғыз қалған қатысушыға сатуға рұқсат етіледі. Сауда-саттыққа белгіленген тəртіпте тіркеуден өткен жеке тұлғалар, мемлекеттік емес заңды жəне шетелдік заңды тұлғалар жіберіледі. Бір кепілді жарна бір лотты сатып алуға құқық береді. Сауда-саттыққа қатысушы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды тапсыру қажет: 1. Ережеге сəйкес нысан бойынша саудасаттыққа қатысуға өтінім; 2. Жеке тұлғалар үшін: төлқұжаттың немесе жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын жекеше теңдестіру нөмірмен, құжаттың көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактісін растайтын салық органы берген құжаттың көшірмесі не аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банкет анықтаманың түпнұсқасын; құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін жеке тұлғаға бір жұмыс күні ішінде қайтарып беріледі; Заңды тұлғалар үшін: жарғының жəне заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы,бизнес-теңдестіру нөмірімен куəлігінің нотариалды куəландырылған көшірмесін, салыстыру үшін түпнұсқаларын міндетті түрде көрсете отырып, заңды тұлғаны салықтық есепке қою фактісін растайтын салық органы берген құжаттың көшірмесі не аталған құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін, сондай-ақ ағымдағы шоттың болуын растайтын банктен анықтаманың түпнұсқасын. Құжаттардың түпнұсқалары салыстырғаннан кейін заңды тұлғаға бір жұмыс уақыты ішінде қайтарып беріледі; 3. Кепілді жарнаның енгізілгенін растайтын төлем құжатының түпнұсқасы мен көшірмесін. Қатысушы сауда-саттықтан кейін жүгінген кезде төлем құжатының түпнұсқасы қайтарылады; 4. Заңды тұлға өкілінің өкілеттерін куəландыратын құжаттың түпнұсқасын, сондай-ақ салыстырғаннан кейін қайтарылып берілетін түпнұсқасын қоса бере отырып, заңды тұлғаның өкілі төлқұжатының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесін не заңды тұлғаның өкілі төлқұжатының немесе оның жеке басын куəландыратын құжаттың нотариалды куəландырылған көшірмесін ұсыну қажет. Акционерлік қоғамдар олардың акцияларына иелік ететін акционерлік қоғамдар туралы ақпаратты қамтитын акционерлер тізілімінен ( ақпараттық хабарлама жариялану сəтіндегі) үзінді-көшірменің түпнұсқасын ұсынады. Шетелдік заңды тұлғалар орыс тілінде аударылып нотариалды куəландырылған аудармасымен бірге құрылтай құжаттарының нотариалды расталған көшірмелерін ұсынады. Аукционға қатысуға өтінімдер қабылдау ақпараттық хабарлама жарияланған күннен мына мекенжайда басталады: Алматы қ., Достық даңғылы, 134, 206-бөлме жəне аукцион басталуға дейін бір сағат қалғанда аяқталады. Кепілді жарна Алматы қаласы мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментінің мына депозиттік есепшотына төленеді: БИН – 120340013492, ИИК – KZ 250705012170180006 ҚР Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитетіне, БИК ККМFКZ2A, мекеме коды – 2170180, бенефициар коды – 11, КНП – 171 ( кепілді жарна мөлшеріне банктік қызмет төлемі кірмейді). Аукцион өткізу туралы қосымша ақпаратты мына телефон арқылы алуға болады: (8727) 313-07-85 жəне білу сайты www. gosreestr. kz

ЖК Бахтиева А.Ю. өз қызметін тоқтатады. Талап-шағымдар хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзімде 8 777 821 1545 телефоны арқылы қабылданады.

Лот №1 – Жер телімі, жалпы алаңы 7, 0000 га (кадастрлық нөмірі 03-047-459051, 03-047-459-052), жəне құрылыс материалдары Алматы облысы, Қарасай ауданы, Үлкен Алматы ауылдық округы жер учаскелерінде орналасқан. Жер учаскелерінің мақсатты бағдары – инфрақұрылымдарды орналастыруды мақсат еткен көп қабатты тұрғын үй кешенін салу. Бастапқы баға – 3 523 240 000 (үш миллиард бес жүз жиырма үш миллион екі жүз қырық мың) теңге. Сауда-саттық əдісі – голланд. Кепілді жарна бастапқы бағаның 10%-ын құрайды. Бастапқы бағаның 10% мөлшеріндегі кепілді жарна «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-тың сенім білдірілген тұлғасының шотына енгізілуі тиіс, төменде көрсетілген деректемелер бойынша. Сауда-саттыққа қатысуға өтінімдер Алматы қ., Абай д-лы, 109В, 1004-бөлмеде 2013 жылғы 26 сəуірде сағат 18.00-ге дейін қабылданады. Сауда-саттыққа қатысу өтінімдеріне қажетті құжаттар тізілімін алу үшін сенімді өкілге бару керек. Сауда-саттық голланд əдісімен 2013 жылғы 29 сəуірде сағат 10.00-де мына мекен-жайда болады: Алматы облысы, Қарасай ауданы, Қаскелең қ., Абылай хан к-сі, 48А. Сауда-саттық аяқталғаннан кейін түпкілікті баға ұсынған сауда-саттық қатысушысы банктің чек түріндегі немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқа қолма-қол ақшаның толық көлемінде сатып алу сомасын бес жұмыс күні ішінде есеп айырысу тəсілімен енгізуі қажет. Сенім білдірілген тұлғаның деректемелері: «Қазақстан Халық Банкі» АҚтың сенім білдірілген тұлғасы Шаймерденов Бахытжан Сенбекұлы, Алматы қ., Абай д-лы, 109В, шот KZ 406010011286000046, БИН HSBKKZKX, СТН 600200048129, КБЕ 14. Сауда-саттық өткізу мəселесі бойынша анықтама алу телефондары: 8 (727) 330 17 83, 330 17 57.

ТҮЗЕТУ I. 16.03.2013 жылы № 88 (28027): «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған – Қазақстан Республикасы Экономика жəне бюджеттік жоспарлау министрлігі Сауда комитетінің төрағасы (С-1) əкімшілік мемлекеттік лауазымының бос орнына хабарландыру жарамсыз болып жарияланcын.

Ақпараттық хабарлама Астана қаласы мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаменті 2013 жылдың 3 мамырында сағат 11.00-де мемлекеттік республикалық мүлік нысандарын мүліктік жалға беру бойынша тендер өткізетіндігін хабарлайды Мекен-жайы: Астана қаласы, Əуезов к-сі, 14-үй. Тендерге шығарылатындар: № 1 лот - жалпы көлемі 586,9 ш. м. асхана үй-жайы жəне қалдық құны 6 913 727,03 теңге асхана құралдары, теңгерім ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжайы: Астана қаласы, Қажымұқан к-сі, 7-үй; № 2 лот - жалпы көлемі 112,9 ш. м. асхана үй-жайы жəне қалдық құны 171 519 теңге асхана құралдары, теңгерім ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжайы: Астана қаласы, Қажымұқан к-сі, 5-үй; № 3 лот - жалпы көлемі 144,7 ш. м. асхана үй-жайы жəне қалдық құны 487 174,83 теңге асхана құралдары, теңгерім ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжайы: Астана қаласы, Қажымұқан к-сі, 5-үй; № 4 лот - жалпы көлемі 113,7 ш. м. асхана үй-жайы жəне қалдық құны 677 261,37 теңге асхана құралдары, теңгерім ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжайы: Астана қаласы, Янушкевич к-сі, 4-үй; № 5 лот - жалпы көлемі 144,9 ш. м. асхана үй-жайы жəне қалдық құны 771 797,4 теңге асхана құралда ры, теңгерім ұстаушы – «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» РМК, мекенжайы: Астана қаласы, Янушкевич к-сі, 6-үй. Бастапқы жалдау ақысы айына: № 1 лот – 371 997 теңге; № 2 лот – 47 546 теңге; № 3 лот – 66 508 теңге; № 4 лот – 58 394 теңге; № 5 лот – 72 311 теңге. Мүлікті жалдау (жалға алу) ақысына коммуналдық қызметтер үшін төлемдер, ағымдағы жəне күрделі жөндеуге есептеулер, нысанға қызмет көрсету үшін төлемдер енгізілмейді. Бұл төлемдерді жалдаушы тікелей ведомстволық күзетке, пайдалану, коммуналдық, санитарлық жəне басқа да қызметтерге төлейді, немесе теңгерім ұстаушымен келісім-шарт бойынша төлейді. Мүлікті жалға беру шартын

жасасу мерзімі, теңгерім ұстаушының келісімі бойынша бұдан əрі ұзарту мүмкіндігімен 1 жыл. Тендер талаптары: 1. Бастапқы жалдау ақысынан төмен емес жалға төлеу ақысы бойынша ұсыныстар. 2. Жалға беру нысанын тиісті техникалық пайдалану жағдайында бүтіндігін сақтауын қамтамасыз ету. 3. Нысанды университеттің қызметкерлерін жəне студенттерін тамақтандыру ұйымдастыру үшін пайдалану. 4. Қалалық коммуналдық қызметтермен шарт бойынша коммуналдық қызметтер үшін төлемдерді, пайдаланудың шығын төлемін теңгерім ұстаушымен шарт бойынша жəне ағымдағы жөндеу жұмыстарына өз қаржысы есебінен пайдалану шығындарына төлемді қамтамасыз ету. 5.Нысанның теңгерім ұстаушысының келісімімен немесе тапсырысы бойынша банкеттерді, кофебрейктерді жəне басқа да ресми ісшараларды өткізу. 6. Жұмыс уақытын теңгерім ұстаушымен келісу. 7.Тағамды сапалы əзірлеу (тағамдардың таза əрі дер кезінде дайындалуы, ыстық тағамдар суық күйінде ұсынылмауы тиіс, гарнирлер мен ботқалар əзірлеу үшін жарналар таза болуы қажет, тағамдар күн сайын жаңартылып отырылғаны жөн). 8. Тағамдардың саналуан түрі: - бірінші тағам үш атаудан кем болмауы; - екінші тағам төрт атаудан кем болмауы; - пісірме алты атаудан кем болмауы; - салаттар төрт атаудан кем болмауы; - үшінші тағам (сусындар) алты атаудан кем болмауы; - таңертенгі ас (ботқа) үш атаудан кем болмауы. 9. Асханада, асүйде жəне қойма тұрақжайларында тазалық пен тəртіптіліктің болуы. 10. Санитарлық-эпидемиялық талаптарды қатаң сақтау. 11. Қызмет көрсетудің мəдениеттілігі мен жеделділігі.

ЖІГЕРІҢДІ ЖАНИДЫ Әрбір еркек әл-қуатының мықты болуына онша мән бермейтіні рас. Келе-келе оның салдарынан қолайсыз жағдайдың көрініс табатыны да жасырын емес. Өйткені, оған себеп те бар. Алдымен ақша тауып мәшине, пәтер сатып алуға ұмтыласың. Тағы сондай өмірлік түйткілдер алдыңнан шыға береді. Сөйтіп жүргенде елуден асып кеткеніңді де сезбей қаласың. Міне осы шақта опынып отырасың. Мұндайда тығырықтан шығудың жолы бар ма? Әрине бар. АЛИКАПС табиғи құрамы күрделі жағдайдан құтқаруға таптырмас көмекшіге айналып, түйткілді шешуге жәрдемдеседі. Оны жыл сайын 1 курсынан өтіп ішсеңіз, қалған 11 айда өзіңізді өте жақсы күйде сезінесіз АЛИКАПС-құрамында ешқандай химиялық қоспасы жоқ табиғи құрал! Оған сезімге өзіндік әсер ететін қуатты афродизиак пен шөп сығындысы кіреді. Бұл – ұзын жапырақты эвриком тамырының сығындысы және ергежейлі пальма мен дамианның жапырақтарының табиғи құрамдарынан жасалған сығынды. Көп ғасыр бойы бұл өсімдік еркектердің жігерін жанып, күш-қуатын молайту үшін

тiзiлiмiнен үзiндi -өшiрменi; жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктер үшiн – серiктестiкке қатысушылар тiзiлiмiнен үзiндi-көшiрменi (серiктестiкке қатысушылардың тiзiлiмi жүргiзiлген жағдайда); 5) шетелдік заңды тұлғалар үшін – қазақ жəне орыс тілдеріне нотариалды куəландырылған аудармасы бар құрылтай құжаттарын; 6) кепiлдiк жарнаның аударылғанын растайтын төлем тапсырмасының көшiрмесiн; 7) өтiнiш беру сəтiне салықтық бере шегi жоқ екенi туралы салық органының анықтамасын беруi қажет. Тендерге қатысу үшін тілек білдіргендерден өтініштерді қабылдау жəне оларды тіркеу құжаттардың толық жинағы бар болған жағдайда ғана жүргізіледі. Өтінімдер ақпараттық хабарлама жарияланған күнінен бастап жүргізіледі жəне 2013 жылдың 2 мамырында сағ.: 11.00-де аяқталады. Кепілдік жарналар Астана қаласы ның мемлекеттік мүлік жəне жекешелендіру департаментінің – БСК KZ880705012170181006, БЖК KKMFKZ2A, БСН 120340010824, Банк – ҚР ҚМ Қазынашылық комитеті, ТБЖ-171, ММ коды 2170181 есептік шотына енгізіледі. Кепілді жарналардың мөлшері: № 1 лот бойынша – 600 580 теңге; № 2 лот бойынша – 91 518 теңге; № 3 лот бойынша – 122 865 теңге; № 4 лот бойынша – 102 677 теңге; № 5 лот бойынша – 128 746 теңге. Тендердің өткізілуі, тендерге қатысу үшін өтінімдер мен тендер лік құжаттамалардың топтамасын қабылдауы мына мекенжайда жүргізіледі: Астана қаласы, Əуезов к-сі, 14-үй, № 2 бөлме. Құжаттарды қабылдау жəне тендерге қатысушыларды тiркеу тендер өткiзу туралы хабарлама жарияланған күннен бастап жүргiзiледi жəне тендер өткiзiлгенге дейiн бiр жұмыс күнi бұрын аяқталады. Тендердің өткізілуі жөнінде қосымша ақпаратты: 8 (7172) 32-89-20, 32-7323 телефондары арқылы немесе www. gosreestr.kz сайтында алуға болады.

АЛИКАПС-ЖІГЕРІҢІЗДІ ЖАНИТЫН ХИМИЯЛЫҚ ҚОСПАСЫ ЖОҚ ТАБИҒИ ҚҰРАЛ! ОНЫҢ ҚҰАМЫНА АФРОДИЗИАК ПЕН ШӨП СЫҒЫНДЫСЫ КІРЕДІ

пайдаланылған екен. Ол кез келген жастағы ер-азаматтардың көңіл-күйін жақсартып, олардың өмірге деген құштарлығын арттырады. Өзіңізді жақсы қалыпта ұстағыңыз келсе, онда бір ай ішінде күніне бір капсуласын қабылдасаңыз жеткілікті.

Дәріханалардан сұраңыздар!

Шұғыл желідегі тегін телефон: 8 (800) 080-59-59 (жұмыс сағаты: 8.00-23.00). Алматы қ. анықтама телефоны: (727) 297-59-59 / www.riapanda.ru

Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға хабарласыңыз: Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49. Электронды пошта: egemen_adv@mail.ru. Алматы 273-74-39, ф. 273-73-97. Электронды пошта: gulnurekkz@mail.ru.

12. Қоғамдық тамақтану саласында жұмыс тəжірибесі 1 жылдан кем емес болуы. Тендер жеңімпазын таңдау өлшемі: Тендер комиссияның шешімі бойынша объект үшін жалдау ақысының ең жоғары сомасын ұсынған жəне тендерлік құжаттамада қамтылған барлық талаптарға сай келетін тендерге қатысушы тендер жеңімпазы деп танылады. Тендерді өткізу ережесі Тендер өтетін күні отырыста тендер комиссиясы тендерге қатысушылардың ұсыныстары бар ішкі конверттерді ашады жəне олардың ұсыныстарын жариялайды.Конверттерді ашу алдында комиссия олардың бүтіндігін тексереді, бұл ішкі конверттерді ашу хаттамасында тіркеледі. Конверттерді ашу жəне ұсыныстарды жариялау кезінде тендерге қатысушылар немесе олардың уəкілетті өкілдері қатыса алады. Тендердің қатысушысы ретінде тіркелу үшін мына құжаттарды ұсыну қажет: 1) үмiткердiң тендерге қатысуға келiсiмiн жəне оның тендер шарттарын орындау мен шарт жасасу жөнiндегi мiндеттемелерiн қамтитын тендерге қатысуға өтiнiштi; 2) желiмделген конвертте тендердiң шарты бойынша ұсыныстарды; 3) заңды тұлғалар үшiн – салыстыру үшiн мiндеттi түрде түпнұсқасын ұсына отырып, мемлекеттiк тiркеу (қайта тiркеу) туралы куəлiктiң, құрылтай құжаттардың (құрылтай шарт пен жарғы) жəне салық төлеушi куəлiгiнiң көшiрмелерiн не көрсетiлген құжаттардың жəне нотариалды куəландырылған көшiрмелерiн; жеке тұлғалар үшін – салыстыру үшін міндетті түрде түпнұсқасын ұсына отырып, жеке кəсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куəліктің, жеке тұлғаның жеке басын куəландыратын құжаттың, салық төлеуші куəлігінің жəне үй кітапшасының көшірмелерін не құжаттардың нотариалды куəландырылған көшірмелерін; 4) акционерлiк қоғамдар үшiн – бағалы қағаздарды ұстаушылардың

ЖАРНАМА. БАД. Дәрі-дәрмек болып табылмайды. Қолдану алдында мамандармен кеңесіңіз.

Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің басшылығы мен ұжымы Азия жəне Африка департаменті директорының орынбасары Серік Уақытұлы Жұмабековке əпкесі Жұмақыз СҮНДЕТОВАНЫҢ мезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. П.Чайковский атындағы Алматы музыкалық колледжінің ұжымы атақты композитор, белгілі мемлекет жəне қоғам қайраткері, КСРО халық əртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Қазақстанның Еңбек Ері, профессор, колледждің түлегі жəне қамқорлық кеңесінің мүшесі Еркеғали РАХМАДИЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның зайыбы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

Алматы облысындағы Сарқан ауданының əкімдігі мен мəслихаты қазақ өнерінің көрнекті өкілі, Қазақстанның Еңбек Ері Еркеғали РАХМАДИЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Шəкəрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің ұжымы Қазақстанның Еңбек Ері, КСРО халық əртісі, университеттің құрметті профессоры Еркеғали РАХМАДИЕВТІҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

 Талқылау тағылымы НАТО күштерінің Ауғанстан жерінен шығарылуынан кейінгі жағдай қалай қалыптасуы мүмкін. Кеше Астанада өткен «Аймақтық қауіпсіздік жəне Ауғанстандағы жағдай» атты халықаралық конференцияда осы жəне өзге де сұрақтарға жауаптар ізделді.

Ауєан проблемасы баршаєа ортаќ

Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».

Аталған шара «Əскери-стратегиялық зерттеулер орталығы» акционерлік қоғамының «Қоғамдық пікір» зерттеу институты мен Пəкстан Ислам Республикасының Қазақстандағы Елшілігінің ұйымдастыруымен өткізілді. Оның жұмысына Қазақстан, Ауғанстан, Пəкстан, Латвия, Ресей жəне Иранның танымал халықаралық сарапшылары мен ғалымдары, саясаттанушылары қатысты. Конференцияға Мəжіліс депутаттары, мемлекеттік органдар мен халықаралық ұйымдардың (БҰҰ, ЕҚЫҰ жəне ЕО) жəне бірқатар елшіліктердің (Ауғанстан, Пəкстан, Ұлыбритания, АҚШ, Беларусь, Латвия, Иордания, Түркіменстан, Украина, Түркия, Иран, Болгария, Румыния, Жапония жəне Қытай) өкілдері де келді. Халықаралық қоғамдастық тарапынан жүргізіліп отырған шаралар еш нəтиже берер емес. Сондықтан да Ауғанстан жерінде мемлекеттік билік институтын құру да мүмкін болмай отыр, деді конференцияға қатысушылар. «Əскери-стратегиялық зерттеулер орталығы» АҚ президенті Бақытжан Əбдірайым осы орайда Ауғанстан еліміз жəне халықаралық қоғамдастық үшін əлі де проблемалы мемлекет болып отырғанына ерекше тоқ талды. Геосаяси тұрғыдан алып қарағанда, Ауғанстандағы жағдайдың Орта жəне Таяу Шығыс, Орталық Азия, Оңтүстік Азия, ТМД елдері мен Қытайдың қауіпсіздігіне тікелей қатысы бар. Ауғанстан қазіргі таңда есірткі заттарын таратушы, шекарасы ашық-шашық жатқан жəне де қарулы жасақтардың əрлі-берлі еркін қозғалуына мүмкіндік беріп отырған ел болып отыр. Оның үстіне жақында коалициялық күштердің елден алып кетілуіне жəне Ауғанстан президентін сайлау науқанының жақындап қалуына байланысты онда қарулы қақтығыстардың орын алу ықтималдығы да жоққа шығарылмайды. Қалай болған күнде де «ауған проблемасы» əскери жолмен шешілетін мəселе еместігі, оның шешімі осы елдің заңды өкілдері болып табылатын ауған халқы мен үкіметінің қолында екендігі конференцияға қатысушылар тарапынан ерекше аталып жатты. Пəкстанның еліміздегі Төтенше жəне өкілетті елшісі Мохаммад Ахтар Туфейл АҚШ осы елдегі өз əрекеттерін қарапайым халыққа

жеткілікті жеткізе алмауынан америкалық əскерилер Ирак пен Вьетнамдағыдай басқыншылар ретінде қабылданып отыр ғандығын көлденең тартты. 2014 жылдан кейінгі ахуал екі сценарий бойынша дамитындығымен бөліскен елші алғашқы жағдайда талибтердің шабуылы қайталануы мүмкін, ал екінші жағдайда Ауғанстан сауда дəлізі болып қалуы да ықтимал, деді. Сондықтан да халықаралық қоғамдастық кімдермен бейбіт келісімге келу керектігін нақты айқындап, жағдайды тұрақтандыруға күш салуы тиіс. Ал Пəкстан мұндай қадамдарға қолдау көрсетуге əрқашан дайын екендігін де тілге тиек ете кетті. Оның пікірінше, қазіргі таңда проблеманы шешудің басты жолдары ұлтішілік үнқатысу мен елдің əлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсарту болуы тиіс. Оған осы елдегі барлық саяси күштер, тіпті қарулы оппозиция да тартылуы қажет. Еуроодақтың Қазақстандағы Өкілдігінің басшысы, елші Аурелия Бушез Еуропа одағы Ауғанстанға кешенді түрде қолдау білдіре беретіндігін қуаттай сөйледі. Елші мəліметіне қарағанда, ЕО Ауғанстанға 20022012 жылдар аралығында 2,5 миллиард еуро көлемінде қолдау көрсетіпті. Жалпы, халықаралық шараға қатысушылардың басым көпшілігі Ауғанстан мəселесінің шешімі ауған қоғамының ұжымдасуы мен заңның үстемдік құруында жатқандығын ерекше атап көрсетті. Ал ол үшін Ауғанстан тұрақтылығы мен дамуына кепіл болып табылатын осы ел президентін сайлау ды ашық та əділ өткізуді қамтамасыз ету қажет. Сондайақ, осы елде инфрақұрылымды дамыту, əлеуметтік нысандар салу, мамандарды оқыту сияқты көптеген жобаларды қолға алу жайы да əңгіме арқауына айналды. Əсіресе, Ауғанстанды орталықазиялық интеграция үдерістеріне тарту жайы, есірткі саудасына қарсы күрес мəселесі өткір көтерілді. Осылайша кешке дейін созылған шара қарар қабылдаумен аяқталды. Конференцияға қатысушылар үстіміздегі жылы Алматыда министрлердің қатысуымен өтеді деп күтілген «Азия жүрегі» атты Ауғанстан жөніндегі халықаралық конференцияда осы елдің саяси жəне экономикалық жағынан дамуына игі ықпалын тигізетін шешімдер қабылданатынына үлкен сенім артатындықтарын білдіріп жатты.

Жўмыла кґтерген жїк жеѕіл Астанадағы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде əскери білімнің бүгінгі жай-күйі мен келешектегі дамуы мəселелеріне арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференция болып өтті, деп хабарлады ҚР ҚМ-інің баспасөз қызметі. Конференция жұмысына Қорғаныс министрлігінің, Ұлттық қорғаныс университетінің, Кадет корпусының жəне басқа оқу орындары əскери кафедраларының өкілдері қатысты. Шетелден аталмыш шараға Беларусь Республикасы Əскери академиясы мен Беларусь ұлттық техникалық университеті əскеритехникалық факультетінің делегациясы қатысты. Кездесуге келген қонақтарға осы шараны өткізуге мұрындық болған Еуразия ұлттық университетінің əскери кафедрасы туралы деректі фильм көрсетілді. Конференцияға қатысушылар əскери білімге инновациялық педагогикалық технологияны енгізудің өзектілігін, оқу

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

орындарының студенттері мен курсанттарын дайындаудың, сондай-ақ, оқытушылардың педагогикалық əдістерінің шеберлігін арттырудың жолдарын талқылады. – Тақырыптың өзектілігі ортақ күшті жұмылдыру арқылы тəжірибе алмасу, ҚР ҚК əскери білім жəне ғылымның келешегі туралы тапсырмаларды айқындау арқылы бар проблемаларды шешу, – деді ЕҰУ əскери кафедрасының бастығы, генерал-майор Уəли Еламанов. Конференция жұмысының соңында аталған бағыт бойынша тығыз үйлестіру жұмыстарын жүзеге асыруға жəне кадрлар дайындау жүйесінде тəжірибе алмасуға шешім қабылданды.

 Ойласу

Мешіт кґптілді орын ба? Сүлеймен МƏМЕТ,

«Егемен Қазақстан».

Соңғы кездері мешіттердегі уағызды орыс тілінде де жүргізу керек, осыған өтініш білдірушілер бар деген сөз айтыла бастады. Яғни, «түсінікті» тілді дінімізге де араластыру арқылы көшті жүре түзейміз, бəрі уақыт өте келе орнына келеді деп сəуегейлік танытушылар түрлі уəждерді дəйекке келтіруде. Шындығына келгенде, Отанымыздағы мемлекеттік тілдің мерейін өсіріп, тілдік құндылықтарымызды тірілтіп, əлемдегі бай сөз қоры дегенді дəйектеп іс қағаздарын, тек қазақ тілінде жүргізіп отырған мешіттер еді. Енді осыған да көз салып уағызды орыс тілінде де айтсақ, яғни,

желімдей жабысып қалмайтын қостілділіктің насихатшылары табылып жатқаны өкінішті-ақ. Дін тілге қарамайды, ниетің түзу болса, бəрі жан дүниеңе үлпілдеп келіп өзі қонады. Мұндай сөз мемлекеттік қызметте жүргенмен мемлекеттік тілді əлі біле қоймаған, білуге талпынбаған, тіпті менсінбейтін өз қандастарымыздың, яғни, қазақтардың арасынан шығуы бек мүмкін. Егер олар шын дінге бет бұрып, имандылық көңіліне қонып, санасына сəуле түсіріп жатса, қай тілде болса да уағызды ұғып алары сөзсіз. Бұған мұсылман дініне ден қойған анау ғасырдағы Лев Толстойдың ар жақ, бер жағындағы алыптар, одан кейінгі ниеті түзу азаматтардың құлшынысы куə болары анық. Біз бұл сəуегейлікті қолдап, мешіттегі діни уағызға

кіргізетін болсақ, мемлекеттік тілдің аясын тарылтып қана қоймай, тілге деген жұрттың құлшынысын кемітіп, тағы да құлдық санаға бой ұрғызып, қазақ тілі діндік уағызға да өресіз екен ғой деген жел сөзге желкен таққызып, мəртебесін ту көтергелі бері түгендеп, абыройын асырып, діттеген биігіне көтере алмай келе жатқан басты құндылығымыздың өмірдегі қолданыс аясын тарылтарымыз сөзсіз. Бұлай деуімізге басты себеп, дінге бет бұрған, тілі шұбарлау ұл-қыздардың: «Е, қызметтегі іс қағазы, жиналыс пен отырыстар секілді мешітте де орыс тілінде мінəжат жасауға болады екен ғой» деп жалт беруіне жол ашарымыз күмəнсіз. Бұған қоса солқылдап тұрған тіл заңындағы тармақты алға тартып, қос тіл – қос қанатымыз, ендеше уағыз екі

тілде жүруі тиіс деген байламмен құқықтарын көлденеңдетуі де ғажап емес. Сондықтан да мұны мəселе етіп көтерудің орны жоқ деп білеміз. Қажет болып бара жатса, қамқорлық жасағыңыз келсе, мұсылман дініне шын бет бұрған азаматтарға кітапшалар шығарып, орыс тілді басылымдар ғаламторда орыс тілін қолданысқа енгізіп уағыздар жарияласа, басқа да шараларды қолға алып жатса деген ойдамыз. Əлде біз еліміздегі нақты тілдік ахуалды ескермей тұрмыз ба? Мешіттерде қазірше өзі еркін түсінбейтін тілдегі уағызды ұқпайтын қандастарымыз, түркітілдес өзге ағайындарымыз, мұсыл маншылыққа бет бұра бастаған басқа да отандастырымыз мешіттен бой тарту арқылы біртебірте дінімізден де бой тартып кетпей ме дейтіндер де табылып жатыр арамызда. Сіз қалай ойлайсыз?

Дґѕгеленген дїние їйіѕізде Дүйсенбі, 15 сəуір

Сейсенбі, 16 сəуір

7.00 9.30 9.45 10.15 10.40 11.25 12.30 12.45 13.05 13.55 14.55

16.00 16.05 17.00 17.30 17.50 18.10 18.30 Телерадио хабарларын тарату орталығындағы профилактикалық жұмыстарға байланысты 2013 жылдың 15 сəуірінде, дүйсенбі күні 17.00-ге дейін жəне 16 сəуір, сейсенбі күні 15.00-ден 16.00-ге дейін «Қазақстан» ұлттық телеарнасының хабарлары көрсетілмейді. 17.00 «Менің Қазақстаным». 17.30 Жаңалықтар. 17.50 «Өзекжарды». 18.10 «...Үй болу қиын». Телехикая. 19.05 «Қылмыс пен жаза». 19.30 «Кешір мені». Телехикая. 20.30 Жаңалықтар. 21.05 «Алаң». 21.50 «Достар». Телехикая. 22.25 «Келін». Телехикая. 23.15 Жаңалықтар. 23.50 «Sport.KZ». 00.10 Хоккей. Əлем чемпионаты. Қазақстан – Ұлыбритания. 02.40 «...Үй болу қиын». Телехикая. 03.30 «Өзекжарды». 03.45 Аңдатпа, əнұран.

Сағат 16.55-ке дейін профилактика 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Топжарған». 17.40 Үкімет пен əлеумет. 17.45 «Профессионал». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар». Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 Арнайы «Хабар». 20.50 «Профессионал». 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 22.20 «След». Телесериал. 23.00 Футбол. 23.30 Жаңалықтар 00.00 «Өмір тынысы». Телехикая. 00.40 Жаңалықтар. 01.10 «Мермелин – сұлулық символы». Деректі фильм. 02.00- Жаңалықтар. 04.00

Сағат 17.00-ге дейін профилактика 17.00 Жаңалықтар. 17.30 «Лектор». Кино. 18.30 Жаңалықтар. 19.00 Ауа райы. 19.05 «Братаны-3». Телесериал. 20.05 «Сваты-4». Телесериал. 21.05 «Пусть говорят». 22.05 Ауа райы. 22.10 «Однажды в Ростове». Кино. 23.05 «Уақыт». 23.40 «Под прикрытием». Телесериал. 01.40 «Гаишники». Телесериал. 02.30 «Понять. Простить».

19.00 19.30 20.30 21.05 21.50 22.20 23.10 23.45 01.15 01.35 02.05 02.20 02.40 03.10

«Таңшолпан». Жаңалықтар «Достар». Телехикая. «Қазақ даласының құпиялары». Деректі топтама. Қайалық. «Айтуға оңай...». «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. Жаңалықтар «Sport.kz». «Алаң» ток шоуы. «Кешір мені». Телехикая. Андатпа. Сағат 15.00-ден 16.00-ге дейін техникалық үзіліс Андатпа. «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. «Əн-жұмбақ». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «...Үй болу қиын». фильмі туралы фильм. «... Үй болу қиын» Телехикая. «Ашық əңгіме». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай…» «Достар». Телехикая. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар. Көркем гимнастика. ҚР чемпионаты. «…Үй болу қиын» фильмі туралы фильм «…Үй болу қиын». Телехикая. «Өзекжарды». «Қылмыс пен жаза». «Кітапхана». Аңдатпа, əнұран.

7.00

Таңғы ақпараттысазды бағдарлама. 9.00 Жаңалықтар. 9.10 «Əлем тарихы». Деректі драма. 10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Біз». Ток-шоу. 11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Балаларға өмір сыйлаңыз». 11.15 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.40 Арнайы «Хабар». Сағат 14.00-16.00-ге дейін профилактика 16.00 Футбол. 16.30 «Халықтық сарапшы». 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Шешім қабылданды». 17.50 «Профессионал». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар». Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Бюро расследований». 20.50 «Профессионал». 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 22.20 «След». Телесериал. 23.00 Жаңалықтар. 23.30 «Өмір тынысы». Телехикая. 00.15 Жаңалықтар. 00.45 «Ричард Бренсонның бейресми хикаясы». Деректі фильм. 02.00- Жаңалықтар. 04.00

6.00 6.30 7.00 10.00 10.10 10.20 11.20 12.15 13.05

16.00 16.35 17.30 18.30 19.00 19.05 20.05 21.05 22.05 22.10 23.05 23.40 23.55 01.55

«Понять. Простить». Жаңалықтар. «Қайырлы таң». Жаңалықтар. «Сапа бақылауда». «Аналитика». Телесериал. «Гаишники». Телесериал. «Зоикина любовь». Кино. «Давай поженимся». Сағат 14.00-ден 16.00-ге дейін профилактика «Пробка в голове». Кино. «Сауда орталығы». Телесериал. «Лектор». Кино. Жаңалықтар. Ауа райы. «Братаны-3». Телесериал. «Сваты-4». Телесериал. «Пусть говорят». Ауа райы. «Однажды в Ростове». Кино. «Уақыт». «Х-factor». Күнделік. «Под прикрытием». Телесериал. «Гаишники». Телесериал.

Сəрсенбі, 17 сəуір

7.00 9.30 9.45 10.15 10.40 11.25 12.30 12.45 13.10 13.30 13.40 13.50 14.50

15.15 15.40 15.55 17.00 17.30 17.50 18.10 19.10 19.30 20.30 21.05 21.50 22.20 23.20 02.20 02.50 03.40 03.55

«Таңшолпан». Жаңалықтар. «Достар». Телехикая. «Қазақ даласының құпиялары». Деректі топтама. Талхиз. «Айтуға оңай...». «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. Жаңалықтар. «Иман айнасы». «Ұлттық өнім». «Қазақтың қолөнері». «Ғажайыпстанға саяхат». «Кешір мені». Телехикая. «Қазақстанның индустриялық серпілісі». Арнайы тележоба. «Машиналардың жұмыс істеу тəртібі». Деректі фильм. «Сүйкімді жəндіктер». Мультхикая. «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. «Əн-жұмбақ». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Туған елдің түтіні». Телехикая. «Елорда». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай…». «Достар». Телехикая. «Келін». Телехикая. Хоккей. Əлем чемпионаты. Қазақстан – Венгрия. Жаңалықтар. «Туған елдің түтіні». Телехикая. «Өзекжарды». Аңдатпа, əнұран.

7.00

Таңғы ақпараттысазды бағдарлама. 9.00 Жаңалықтар. 9.10 «Қайта оянған махаббат». Телехикая. 10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Біз». Ток-шоу. 11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Балаларға өмір сыйлаңыз». 11.15 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.35 «Бюро расследований». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Паста». Телехикая. 15.25 «Секреты в раю». Кино. 16.00 «Бармысың, бауырым!» 16.40 «Халықтық сарапшы». 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Менің жерім». Туристік журнал. 17.35 «Адамзаттың ұлы жетістіктері». Деректі сериал. 17.55 «Профессионал». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Белгісіз аймақтар». Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Патриот». 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 22.20 «След». Телесериал. 23.00 Жаңалықтар. 23.30 «Өмір тынысы». Телехикая. 00.15 Жаңалықтар. 00.45 «Элвис Пресли тірі». Деректі фильм. 02.00- Жаңалықтар. 04.00 6.00 6.30 7.00 10.00 10.10 10.20 11.15 12.15 13.05 14.00 15.00 15.30 16.30 17.30 18.30 19.00 19.05 20.05 21.05 22.05 22.10 23.05 23.40 01.30 02.20

«Понять. Простить». Жаңалықтар. «Қайырлы таң». Жаңалықтар. «Х-factor». Күнделік. «Братаны-3». Телесериал. «Гаишники». Телесериал. «Зоикина любовь». Кино. «Давай поженимся». «Кеш жарық, Қазақстан!». Жаңалықтар. «Катина любовь». Кино. «Сауда орталығы». Телесериал. «Лектор». Кино. Жаңалықтар. Ауа райы. «Братаны-3». Телесериал. «Сваты-4». Телесериал. «Пусть говорят». Ауа райы. «Однажды в Ростове». Кино. «Уақыт». «Любовь за любовь». Телесериал. «Гаишники». Телесериал. «Понять. Простить».

Бейсенбі, 18 сəуір

7.00 9.30 9.45 10.15 10.40 11.25 12.30 12.45 13.35 13.50 14.45 15.15 15.40 15.55 17.00 17.30 17.50 18.10 19.05 19.30 20.30 21.05 21.50 22.20 23.10 23.40 01.25 02.15 02.30 02.50 03.10

«Таңшолпан». Жаңалықтар. «Достар». Телехикая. «Қазақ даласының құпиялары». Деректі топтама. Тараз. «Айтуға оңай...». «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. Жаңалықтар. «Толағай». Отбасылар сайысы. «Ғажайыпстанға саяхат». «Кешір мені». Телехикая. «Сыр сұхбат». «Машиналардың жұмыс істеу тəртібі». Деректі фильм. «Сүйкімді жəндіктер». Мультхикая. «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. «Əн-жұмбақ». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Туған елдің түтіні». Телехикая. «Жаңа Қазақстан-2050». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай...» «Достар». Телехикая. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар. «13 жауынгер». Кино. «Туған елдің түтіні». Телехикая. «Өзекжарды». «Парламент». «Жаңа Қазақстан-2050». Аңдатпа. Əнұран.

Жұма, 19 сəуір

7.00 9.30 9.45 10.15 10.40 11.25 12.30 12.45 13.15 13.30 13.50 14.45 15.15 15.40 15.55 17.00 17.30 17.50 18.05 18.20 18.45 19.05 19.30 20.30 21.05 21.50 22.10 22.25 23.15 23.45 02.15 02.30 03.00

«Таңшолпан». Жаңалықтар. «Достар». Телехикая. «Қазақ даласының құпиялары». Деректі топтама. Бозок. «Айтуға оңай...» «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. Жаңалықтар. «Менің Қазақстаным». «Ғажайыпстанға саяхат». «Өнер шежіресі». «Кешір мені». Телехикая. «Жарқын бейне». «Машиналардың жұмыс істеу тəртібі». Деректі фильм. «Сүйкімді жəндіктер». Мультхикая. «Мұзды жарып шыққан гүл». Телехикая. «Əн-жұмбақ». Жаңалықтар. «Өзекжарды». «Тағылым». «Жиһанкез». Телесаяхат. «Парламент». «Иман айнасы». «Кешір мені». Телехикая. Жаңалықтар. «Айтуға оңай...» «Жайдарман». Үздік əзілдер. «Жұлдызды сəт». Күнделік. «Келін». Телехикая. Жаңалықтар Хоккей. Əлем чемпионаты. Қазақстан – Корея. «Өзекжарды» «Ғасырлар пернесі». Аңдатпа, əнұран.

7.00 7.00

Таңғы ақпараттысазды бағдарлама. Жаңалықтар. «Қайта оянған махаббат». Телехикая. 10.00 Жаңалықтар 10.10 «Біз». Ток-шоу. 11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Балаларға өмір сыйлаңыз». 11.15 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.35 «Патриот». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Паста». Телехикая. 15.15 «Секреты в раю». Кино. 16.00 «Азық-түлік мəселесі». 16.30 «Ұлт саулығы». 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Үкімет пен əлеумет». 17.35 «Профессионал». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Дəрігер Ахметова». Телехикая. 19.15 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Бюро расследований». 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 22.20 «След». Телесериал. 23.00 Жаңалықтар 23.30 «Өмір тынысы». Телехикая. 00.15 Жаңалықтар. 00.45 «Анжелина Джолидің өмір жолы». Деректі фильм. 02.00- Жаңалықтар. 04.00 9.00 9.10

6.00 6.30 7.00 10.00 10.10 10.20 11.15 12.15 13.05 14.00 15.00 15.30 16.30 17.30 18.30 19.00 19.05 20.05 21.05 22.05 22.10 23.05 23.40 23.55 01.45

«Понять. Простить». Жаңалықтар. «Қайырлы таң». Жаңалықтар. «Сапа бақылауда». «Братаны-3». Телесериал. «Гаишники». Телесериал. «Ирина Купченко. Необыкновенное чудо». «Давай поженимся». «Модный приговор». Жаңалықтар. «Катина любовь». Телесериал. «Сауда орталығы». Телесериал. «Лектор». Жаңалықтар. Ауа райы. «Братаны-3». Телесериал. «Сваты-4». Телесериал. «Пусть говорят». «Уақыт». «Однажды в Ростове». Кино. «Уақыт». «X-factor». Күнделік. «Любовь за любовь». Телесериал. «Гаишники». Телесериал.

Таңғы ақпараттысазды бағдарлама. 9.00 Жаңалықтар. 9.10 «Қайта оянған махаббат». Телехикая. 10.00 Жаңалықтар. 10.15 «Біз». Ток-шоу. 11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Балаларға өмір сыйлаңыз». 11.15 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 13.00 Жаңалықтар. 13.15 «Көзқарас». 13.35 «Бюро расследований». 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Паста». Телехикая. 15.20 «Секреты в раю». Кино. 16.00 «Дела армейские». 16.30 «Менің жерім». Туристік журнал. 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Решение принято». 17.35 «Қазақстанның индустриялық серпілісі». Деректі фильм. 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Дəрігер Ахметова». Телехикая. 19.10 «Біз». Ток-шоу. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 Арнайы «Хабар». 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Сулейман Великолепный». Телесериал. 22.20 «Орталық «Хабар». Сараптамалық бағдарлама. 23.10 «След». Телесериал. 00.00 Жаңалықтар. 00.30 «Өмір тынысы». Телехикая. 01.10 Жаңалықтар. 01.40 «Адамзаттың ұлы жетістіктері». Деректі сериал. 02.30- Жаңалықтар. 04.00 6.00 6.30 7.00 10.00 10.10 10.20 11.15 12.15 13.10 14.00 15.00 15.30 16.25 17.25 18.30 19.00 19.05 20.05 21.05 22.10 22.15 23.10 23.40 01.05 02.40

«Понять. Простить». Жаңалықтар. «Қайырлы таң». Жаңалықтар. «Х-factor». Күнделік. «Братаны-3». Телесериал. «Гаишники». Телесериал. «Жить здорово». «Я подаю на развод». «Модный приговор». Жаңалықтар. «Катина любовь». Кино. «Сауда орталығы». Телесериал. «Жди меня». Жаңалықтар. Ауа райы. «Братаны-3». Телесериал. «Сваты-4». Телесериал. «Поле чудес». Ауа райы. «Достояние Республики. Алла Пугачева». «Уақыт». «Достояние Республики. Алла Пугачева». «Чокнутый профессор». Кино. «Зов предков». Телесериал.

Сенбі, 20 сəуір

7.00 7.45 8.10 10.00 10.25 12.05 12.50 13.55 14.25 14.40 14.55 15.15 15.50 16.00 16.30 17.05 17.30 17.50 19.35 20.05 20.30 21.05 22.10 00.40 01.10 01.30 03.10

«Саяхатшы Дара». Мультхикая. «Алдар көсенің басынан кешкен хикаялары». Мультфильм. «Келін». Телехикая. «Жиһанкез». «Баскетболға құштарлық». Кино. «Телқоңыр». «Достар». Телехикая. «Замана бұлбұлдары». Деректі фильм. «Жұлдызды сəт». Күнделік. «Қазақтың қолөнері». «Ұлттық өнім». «Ас мəзірі». «Тағылым». «Дауа». «Жүзден жүйрік». «Жан жылуы». Жаңалықтар. «Дениз». Телехикая. «Ғибратты ғұмыр». «Арнайы репортаж». Жаңалықтар. «Жұлдызды сəт». Думанды жоба. Хоккей. Əлем чемпионаты. Италия – Қазақстан. Жаңалықтар. «Жайдарман». «Дениз». Телехикая. Аңдатпа, əнұран.

7.00 9.10 9.55

«Егер де». Кино. Мультфильм. «Балаларға өмір сыйлаңыз». 10.00 Жаңалықтар. 10.10 «Халықтық сарапшы». 10.30 Ұлт саулығы. 11.00 Жаңалықтар. 11.10 «Ас мəзірі». 11.40 «Азық-түлік мəселесі». 12.00 «Контуры на карте». 12.30 «Сəби жүрек». Телехикая. 13.00 Жаңалықтар. 13.15 Орталық «Хабар». Сараптамалық бағдарлама. 14.00 Жаңалықтар. 14.15 «Ялла» тобының концерті. 16.15 «Сағыныш» ретрофестивалі беттерінен. 17.00 Жаңалықтар. 17.15 «Бармысың, бауырым!». 18.00 Жаңалықтар. 18.15 «Гараж». Кино. 20.00 Жаңалықтар. 20.30 «Менің жерім». Туристік журнал. 21.00 Жаңалықтар. 21.30 «Хабар stars». Музыкалық бағдарлама. 22.20 «Жігіт сұлтаны». Реалити-шоу. 23.35 «Ветер, который качает вереск». Кино. 01.40 Жаңалықтар. 02.10 Жаңалықтар. 02.40- «Жан азабы». 03.30 Спектакль. 6.00 7.20 8.15 8.30 9.00 9.10 9.55 11.30 11.55 12.00 12.50 13.05 14.00 17.25 18.00 20.00 21.05 22.35 22.40 23.10 23.35 01.20 02.20

«Вероника Марс». Телесериал. «Втроем по жизни». Телесериал. «Смешарики. Новые приключения». Мультхикая. Жаңалықтар. Жаңалықтар. «Татым». «Что скрывает любовь». Кино. «Фабрика грез». Ауа райы. «Ду қол шоколад». «Большая разница Казахстан». Лучшее. «Жадные звезды». «Рябины гроздья алые». Кино. «Угадай мелодию». «Штирлицтің əйелі». Кино. «Х-factor». «Форт Боярд». Ауа райы. «Х-factor». «Уақыт». «Бүгін кешкісін». «Не? Қайда? Қашан?». «Вероника Марс». Телесериал.

Жексенбі, 21 сəуір

7.00 7.50 8.10 10.00 10.30 11.20 11.50 12.25 12.45 13.50 14.55 15.40 17.25 17.50 19.30

20.30 21.35

23.10 23.40 02.10 02.55 03.40

«Саяхатшы Дара». Мультхикая. «Алдар көсенің басынан кешкен хикаялары». Мультфильм. «Келін». Телехикая. «Ас мəзірі». «Толағай». Отбасылар сайысы. «Ақсауыт». «Сыр-сұхбат». «Жаңа Қазақстан-2050». «Достар». Телехикая. «Жұлдызды сəт». Думанды жоба. «Көкпар». Ұлттық ойын. «Шегірткелер əуені». Мультфильм. «Өнер шежіресі». «Дениз». Телехикая. «Айналайын». Қазақстанның халық əртісі, композитор Ескендір Хасанғалиевтің шығармашылық кеші. «Апта.kz.» «Қазақстан КВН одағы». Премьерлига. 1/8 финал. 1-күн. Астана. «Ашық əңгіме». «Шоқан Уəлиханов». Кино. «Телқоңыр». «Көкпар». Ұлттық ойын. Аңдатпа, əнұран.

7.00

«Емшінің шəкірті». Кино. 8.10 «Чудак из 5-го «Б». Балаларға базарлық. 9.40 Мультфильм. 10.00 «Айбын». 10.30 «Топжарған». 11.00 «Халықтық сарапшы». 11.15 «ЭКСПО – прогресс қозғалтқышы». 11.40 «Дела армейские». 12.00 «Ас арқау». 12.30 «Махараджа». Кино. 15.30 «ТВ Бинго». 16.30 «Хабар stars». Музыкалық бағдарлама. 17.20 «Менің жерім». 17.50 «Жігіт сұлтаны». Реалити-шоу. 19.10 «История мира». Деректі драма. 20.00 «Жеті күн». 21.00 «Жеті күн». 22.00 «Бюро расследований». 22.30 «Боец». Кино. 00.20 «Отты шеңбер – қан мен қорғасын». Кино. 01.50- «Құзғын 4: қатыгез». 03.45 Кино.

6.00 7.20 8.10 8.25 9.00 9.10 10.10 10.55 11.55 12.00 13.25 14.20 15.25 19.00 20.00 21.00 23.10 23.15 01.20 02.45

«Вероника Марс». Телесериал. «Втроем по жизни». Телесериал. «Смешарики. Пинкод». Мультхикая. «Сайра, сүйікті сырнай!». Жаңалықтар. «Денсаулық». «Қазлото». Тікелей көрсетілім. «Среда обитания». «Ремонт как стихийное бедствие». Ауа райы. «X-factor». Күнделік. «Апокалипсис». «Земля». «Куб». «Нелюбимая». Кино. «Кеш жарық, Қазақстан!». «Аналитика». «Клуб веселых и находчивых». Жоғары лига. Ауа райы. «Шпион». Кино. «Горячие головы». Кино. «Вероника Марс». Телесериал.

www.egemen.kz www.egemen.kz

12 cəуір 2013 жыл

Айбын

Оќушылар десантшыларда ќонаќта Аэроұтқыр əскерлерінің десантты-шабуылдаушы бөлімі Қапшағай қаласындағы төрт мектептің жоғары сынып оқушылары үшін «Ашық есік күні» акциясын өткізді. Əскери бөлім плацына десантты-шабуылдаушы бөлімше жеке құрамының күнделікті жауынгерлік оқуда қолданатын қару-жарақ үлгілері қойылды.

Оқушылар жауынгерлер баяндаған атыс қаруларының тактикалық-техникалық сипаттамасын қызығушылықпен тыңдады. Көптеген сұрақтар қойды.

Десантшылардың парашютпен секірмес бұрын жердегі дайындықтан өтетін əуе десанты кешеніндегі сабақтары оқушыларға барынша əсер етті. Жауынгерлердің тренажердегі нақты қимылдарын бақылаған жас өрендер əскери қызметшілердің жауынгерлік əзірлік пен дене тəрбиесі дайындығына

Жаңа кітап

«Еѕ жаѕа шетел əдебиеті» Халықаралық ғылым академиясы қауымдастығының (Мəскеу) Кітап баспасы кеңесінің алтыншы сессиясында М.О.Əуезов атындағы Əдебиет жəне өнер институтының «Жібек жолы» баспасынан шыққан «Ең жаңа шетел əдебиеті» атты ұжымдық монография (жауапты редакторы – ҚР ҰҒА академигі Сейіт Қасқабасов, жауапты шығарушысы – Светлана Ананьева) «Қоғамдық ғылымдар» аталымы бойынша «Ғылыми кітап-2012» конкурсының лауреаты атанды.

Аталмыш ұжымдық монографияның авторлары –институтымыздың білікті ғалымдары – филология ғылымдарының докторы, профессор Ш.Р.Елеукенов «Қырғызстанның жаңа əдебиеті», сыртқы əдеби байланыстар жəне аналитика бөлімінің меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты С.В. Ананьева «Украина əде биеті», филология ғылымдарының кан дидаты А.К.Машакова «Испания əде биеті», А.А.Бисенқұлов «Египет

əдебиеті» тарауларын жазды. Сонымен қатар, Қазақстанның жоғары оқу орындары – Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің ректоры Б.Б.Мамраев пен С.Аманжолов атындағы ШҚМУ-дің орыс тілі мен əде биеті кафедрасының меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты Л.Н.Демченко «ХХІ ғасырдың бірінші онжылдығындағы орыс əдебиеті», ƏлФараби атындағы ҚазҰУ корейтану

Тағзым

орталығының меңгерушісі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Г.Н. Ким «Корей əдебиеті», Əл-Фараби атындағы ҚАЗҰУ-дің доценті, филология ғылымдарының кандидаты А.К.Тусупова «Америка əдебиеті» тарауларын жазуға өз үлестерін қосты. Бұл бірлескен жобаға əлем əдебиеті саласындағы шетелдік ең ірі мамандар – Германия ғылым академиясы (Геттинген), Александр Ион Куза атындағы мемлекеттік университеті (Яссы, Румыния), Болгария ғылым академиясы Əдебиет институты (София), Словакия ғылым академиясы Словацк əдебиеті институты (Братислава), Бакинск славян университеті (Əзербайжан), Молдова ғылым академиясы Молдавия əдебиеті мен фольклоры институты (Кишинев), Ресей ғылым академиясы

А.Горький атындағы Əлем əдебиеті институты (Мəскеу) қатыстырылды. Бұл ұжымдық монографияда қазіргі əлемдік əдебиеттануда жекелеген ұлттық əдебиеттерді зерттеу саласы бойынша аса мол материал мен үлкен тəжірибе жинақталған, филологиялық ой-танымдар эволюциясын салыстыра қарастыру принциптері қалыптасқан, соңғы он жылдықтағы тақырыптық тұрғыдан аса бай жəне алуан жанрлы əдеби үрдіс қарастырылған. Кітапта ХХ-ХХІ ғасырлар тоғысындағы ұлттық əдебиеттер дамуының негізгі тенденциялары беріліп, əдеби қорытындының болжамы жасалған. Айнұр ҚАЛИАСҚАРОВА, М.О.Əуезов атындағы Əдебиет жəне өнер институтының ғылыми қызметкері.

көп уақыт бөлетініне көз жеткізді. Десантшылар бөлімінде болған мектеп оқушылары сарбаздар мен сардарлардың күнделікті қызметі мен тыныс-тіршілігінен мол хабар алғанын жарыса айтты. «Егемен-ақпарат».

Ќайырымдылыќ концерті

Халқымыздың ардақты перзенті, Қазақстанды ширек ғасырдай басқарған Дінмұхамед Қонаевтың мəдениетке, əдебиетке, өнерге қанатты қамқорлығы баршаға белгілі. Сол тұста Алматыда да, облыс орталықтарында да, аудандарда да мəдениет мекемелері көптеп салынып, өнер иелерінің шығармашылығына тиісті жағдай жасалғаны да мəлім. Ал ондай қамқорлық өнерді сүйетін үлкен жүректен шығатыны анық. Д.А.Қонаев мұражайы мен халықаралық Д.А.Қо наев қоры бірлесіп, Алматы қалалық мəдениет басқармасының қолдауымен «Димекеңнің сүйікті əндері» атты қайырымдылық концертін

Їміткер кґп, жолдама жалєыз Дастан КЕНЖАЛИН, «Егемен Қазақстан».

Ер есімі – ел есінде полиция подполковнигі Мұхтар Жақыповтың жетекшілігімен мұражайда 2011 жылы Тараз қаласында лаңкестік əрекет жасаған қылмыскерді ұстау барысында қаза тапқан Халық Қаһарманы Ғазиз Байтасовқа арналған «Ер есімі – ел есінде» бұрышы ашылды. Бұл тəрбиелік мəні зор шараға Аягөз қаласындағы №3 орта мектептің оқушылары мен ұстаздары шақырылды. М.Жақыпов келген қонақтарға Халық Қаһарманы Ғазиз Байтасовқа арналған қабырға стендін көрсетіп, оның ерлігі мен өмірбаяны туралы қысқаша əңгімелеп берді. Сонымен қатар, оқушыларға Ғ.Байтасовтың ерлігі туралы түсірілген деректі фильм көрсетілді. Оқушылар алған əсерлерімен бөлісті. Луиза УАЛҚАНОВА, ІІД баспасөз қызметінің өкілі.

Шығыс Қазақстан облысы.

Меншік иесі:

“Егемен Қазақстан” республикалық газеті” акционерлік қоғамы Президент Сауытбек АБДРАХМАНОВ Вице-президент – бас редактор Жанболат АУПБАЕВ Вице-президент Еркін ҚЫДЫР

«Егемен-ақпарат».

Спорт

Осы күндері хоккейден əйелдердің ұлттық құрамасы Францияда өтіп жатқан əлем чемпионаты бірінші дивизионының жарыстарына қатысуда. Ал, ерлер құрамасы жақын арада Венгрияда өтетін əлем чемпионаты бірінші дивизионының сындарына дайындалуда.

Аягөз қаласындағы аудандық ішкі істер бөлімі 1928 жылы құрылған болатын. Сол кезден бүгінгі күнге дейінгі жеткен жəдігерлер мен шежіре құжаттарды, фотосуреттерді, ішкі істер органдарының бұрынсоңды тыныс-тіршілігін кейінгі жас ұрпаққа жеткізіп, аманаттау, орта буынға міндеттеу ниетімен 2007 жылы ШҚО ІІД Аягөз қаласы мен Аягөз аудандық ішкі істер бөлімінде мұражай ашылған еді. Онда аудандық ішкі істер органдарының тарихынан сыр шертетін жəдігерлер жинақталған. Аягөз қалалық милиция бөлімінің тұңғыш бастығы болған Оразхан Күлсейітовтің өмірбаяны туралы көптеген деректерді де мұражайдан табасыз. Қала қонақтары, жас полицейлер, оқушылар мұнда асқан қызығушылықпен келіп, көптеген мағлұматтармен танысады. Жақында бөлім бастығының кадр жұмысы жөніндегі орынбасары

ұйымдастыруды қолға алғанда, міне, осы ойды басшылыққа алған деу орынды. 24 сəуірде Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясында өтетін бұл кеште Д.А.Қонаев республика басқарған тұста өнері елге танылған Бибігүл Төлегенова, Ескендір Хасанғалиев, Лаки Кесоглу, Роза Рымбаева сияқты атақты шеберлер, Димекеңнің қамқорлығымен құрылған «Отырар сазы» оркестрі, «Гүлдер» ансамблі сынды ұжымдар, бірқатар жас əншілер, ұлттық қоғамдық-мəдени орталықтар өнерпаздары сахнаға шығады.

Бұл əлемдік бəсеке 14-20 сəуір аралығында өтеді. Қазіргі күні осы сынға жан-жақты дайындалу үшін Қазақстанның ерлер құрамасы Еуропада оқу-жаттығу жиындарына қатысып, жолдастық кездесулер өткізуде. Əйелдер құрамасы қатысып жатқан əлем чемпионаты болса, ол Францияның Страсбург қаласында өтуде. Осы чемпионатқа «В» тобының командалары қатысып, күш сынасуда. Ал, əлемдік бəсекенің жоғарғы дивизионының жарыстары жақында Канаданың Оттава қаласында өтті. Онда Ресей, Чехия, Канада, Швеция, АҚШ, Финляндия, Швейцария мен Германия командалары қатысқан «А» тобындағы жарыста алаң иелері чемпион атанды.

Олар финалда АҚШ құрамасын 3:2 есебімен жеңсе, қола жүлдені Финляндия командасын 2:0 есебімен ұтқан Ресей хоккейшілері иеленді. Біздің қыздар қатысып жатқан жарыстар да күн өткен сайын қыза түсуде. Біздің команда чемпионатты жақсы бастап, қазір үш кездесуде екі рет жеңіп, тек біреуінде есе жіберуге мəжбүр болды. Құрама əзірше үш ойында бес ұпайды иеленіп отыр. Бірінші ойында ұлттық құрама Солтүстік Корея қыздарын 6:2 есебімен ұтса, екінші матчта Ұлыбритания командасынан 4:3 есебімен буллит бойынша басым түсті. Ал, үшінші кездесуде Нидерланды қыздарынан 2:4 есебімен есе жіберді. Енді Қазақстан командасы келесі ойынын 12 сəуірде Франциямен өткізсе, 13 сəуірде Қытаймен кездеседі. Осы чемпионатта бірінші

орын алған команда келесі жылы «А» тобына жолдама алады. Ерлер командасы жоғарыда айтқанымыздай, 14-20 сəуір күндері Венгрияда өтетін əлем чемпионаты бірінші дивизионның «А» тобында бақ сынасады. Осы чемпионатта біздің құрама алдына бір ғана мақсат қойылып отыр. Ол – «А» тобында бірінші орын алып, келесі жылы

мықтылар арасында күш сынасуға құқық беретін жалғыз жолдаманы жеңіп алу. Бірінші дивизионда біздің құрамаға Италия, Жапония, Ұлыбритания, Венгрия мен Оңтүстік Корея командалары қарсылас болады. Енді осы сынға қатысатын ұлттық құраманың құрамына келсек, əзірше команда сапында үш қазақ жігіті – Талғат Жайлауов,

Жарыстар кїнделігі АУЫР АТЛЕТИКА. Ташкент қаласында өтіп жатқан ауыр атлетикадан жасөспірімдер арасындағы əлем чемпионатында он алты жасар Михаил Макеев 54 кило салмақта қола жүлдеге ие болды. Ол жұлқа көтеруде 112 килоны, cерпе көтеруде 118 килоны бағындырды. Қорытынды нəтиже – 250 кг. ГРЕК-РИМ КҮРЕСІ. Алматыда грекрим күресінен Олимпия ойындарының күміс

жəне қола жүлдегері, əлем чемпионы, КСРОның 7 дүркін чемпионы жəне еңбек сіңірген спорт шебері Дəулет Тұрлыхановтың жүлдесі үшін жас өс пірімдер арасында дəстүрлі республикалық турнир өтті. Турнирде Зелімхан Османов (42 кг, СҚО), Қанағат Ақылбек (46 кг, Павлодар), Айдос Сұлтанғали (50 кг, Қызылорда), Нұрсұлтан Қоңырбаев (54 кг, Жамбыл обл.), Мадияр Шаниев (58 кг, БҚО), Нұрқанат Нұрахметов

(63 кг, Алматы обл.), Темірлан Шадукаев (69 кг, Қостанай), Елдос Мағзұмов (76 кг, Павлодар),ҮзірбекЖүсіпбеков (85 кг, Қырғызстан), Салауат Ахметқалиев (100 кг, ШҚО) өз салмақтарында жеңімпаз атанды. АВТОРАЛЛИ. Біріккен Араб Əмірліктерінің Əбу-Даби қаласында ралли-рейдтің соңғы, бесінші кезеңі өтеді. Оған қатысушылар 266 шақырымға жарысады. Жарысқа қазақстандық команда да қатысуда.

МЕКЕН-ЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А. АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-73-80.

БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru , egemenkz@maіl.kz Алматыда: факс (727) – 273-73-80, электронды пошта – egemalm@host.kz

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Астана – (717-2) 37-61-21; Ақтау – 8 (701) 593-64-78; Ақтөбе – (713-2) 56-01-75; Талдықорған – 8 (728) 27-05-70; Атырау – (712-2) 32-94-07; ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ:

Көкшетау – (716-2) 25-76-91; Павлодар – (718-2) 57-18-09; Қарағанды – (721-2) 43-94-72; Семей – (722-2) 52-26-86; Қостанай – (714-2) 39-12-15; Тараз – (726-2) 43-37-33; Қызылорда – (724-2) 27-00-85 Шымкент – 8 (701) 404-36-29; Орал – (711-2) 28-80-35; Петропавл – (715-2) 50-72-50. Өскемен – (723-2) 25-28-41; Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-73-97, gulnurekkz@mail.ru А Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.

Газет мына қалалардағы: 010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС, 050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС, 100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС, 110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС, 120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС, 130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС, 030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Мистоль» ЖШС, 160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС, 140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС, 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ, 080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС, 090000, Орал қ., Мұхит к-сі, 57/1, «Жайық Пресс» ЖШС, 040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы, 070002, Өскемен қ., Космическая к-сі, 6/3, «Шығыс ақпарат» КМК баспаханаларында басылып шықты.

Данияр Қайыров пен Есмұханбет Төлепберген бар. Бірақ, олардың қайсысы айдынға шығады, ол жағы əзірше белгісіз. Бір қынжыларлығы, біздің ардагер қақпашымыз Виталий Еремеев жарақатына байланысты əлемдік додаға қатыса алмайтын болды. Тағы бір қақпашымыз Алексей Литвиненко да қатардан шығып қалды. Енді олардың орнына Виталий Колесник, Павел Полуэктов пен Андрей Янков баруы мүмкін. Осы чемпионатта Қазақстан азаматтығын алған Кевин Даллмэн де (СКА, Санкт-Петербург) ойнауы ықтимал. Басқа ойыншыларымыз бізге бұрыннан белгілі хоккейшілер. Олардың арасында Роман Старченко, Константин Пушкарев, Федор Полищук, Вадим Краснослободцев, Дмитрий Уппер сияқты ойыншылар бар. Əлем чемпионатындағы алғашқы ойынын ұлттық құрама – 14 сəуір күні Жапонияға қарсы өткізеді. Одан кейін 15 сəуірде Ұлыбританиямен, 17 сəуірде Венгриямен, 19 сəуірде Оңтүстік Кореямен, 20 сəуірде Италиямен кездесеміз.

ФУТБОЛ. Қазақстанның жасөспірімдер құрамасы (U 19) Италияның «Коверчано» футбол базасында оқу-жаттығу өткізуде. Жастар құрамасы Италияда 17-28 сəуір аралығында жаттығады. 24 сəуірде Италияның жасөспірім дер құрамасымен ойнаса, 26 сəуір күні «Фиорентина» (Флоренция) футбол клубының жасөспірімдерімен кездеседі. «Егемен-ақпарат».

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы 200 601 дана. Нөмірдің кезекші редакторы

Берік САДЫР.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 10 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921 Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №36 ek

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

РЕСМИ БӨЛІМ

Комиссия мүшелері: _______________________/__________________/_______________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу _______________________/__________________/________________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Активті Тапсырған _______________________/__________________/______________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

Қоса берілетін құжаттардың тізбесі_______________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ Комиссия төрағасы: ________________/_______________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Комиссия мүшелері ________________/_______________/_________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу _______________/_______________/__________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Материалдық жауапты тұлға ____________/_____________/____________ ____________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Жабдық қабылданды жəне кіріске алынды 20 __ жылғы «___»_______________________

20____ жылғы «____»_____________ М.О. Қабылдаған _______________________/__________________/__________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

20 __ жылғы «___»______________

Бас бухгалтер (бухгалтер) ___________/_________ 20____ жылғы «____»_____________ қолы қолды таратып жазу Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 16-қосымша ҰМА-1 нысаны Тапсырушы ұйым (жеке кəсіпкер)__________________________

ЖСН/БСН

Алушы ұйым (жеке кəсіпкер) ____________________________________________________

Құжат нөмірі

ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРДІ ҚАБЫЛДАП АЛУ-БЕРУ АКТІСІ*

Ұйым (жеке кəсіпкер)________________

Тапсырушы ұйым (жеке кəсіпкер) (атауы, деректемелері)

Алушы ұйым (жеке кəсіпкер) (атауы, деректемелері)

Негіздемесі құжат атауы 3

Атауы, cипаттамасы

Паспорттың нөмірі немесе таңбалау

Шығарушы Тапсырыс берушінің ұйым (жеке қоймасына келіп түсуі кəсіпкер) күні қабылдап алу актісінің нөмірі 6

Саны Бірліқ Сомасы, бағасы теңгемен

Пайдалы Амортиза- Баланстық қолдану ция сомасы, құны, мерзімі теңгемен теңгемен

іс жүзінде

төменде санамаланған активті монтаждау үшін _________________________________________ ғимараттың, құрылыстың, цехтің атауы АтаНөмірі Түрі, уы, марсипаткасы түгендеу зауыт тама(номенкласы туралық)

Бастапқы құны, теңгемен

жəне т.б. сызық парақтың соңына дейін

А-3 нысанының екінші жағы Активті монтаждауға қабылдаған кезде мыналар анықталды: Актив жобалық мамандандыруға немесе сызбаға сəйкес келеді (сəйкес келмесе неге екені сəйкес келмейді көрсетілсін) ___________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ Актив жиынтықты (қабылдап алу жүргізілген техникалық жəне басқа құжаттамада жиынтықтың жиынтықты емес құрамы жəне қандай жиынтық екені көрсетілсін) ___________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ Сырттан тексеру кезінде ақаулар анықталды (егер анықталса, олар толық санамалансын) ____ анықталған жоқ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________

құжат нөмірі 4

Көрсетілген актив сақтауға қабылданды Материалдық жауапты тұлға _________________/ ___________________/_____________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

20 __ жылғы «___»________________

Нөмірі Дебет Кредит Сатып алынған, Паспорт шығарылған, нөмірі түген зауыт шоты шоты салынған, деу (тіркеу) тіркелген, əзірленген, қайта сыныпталған күн 12

Қажетті техникалық - экономикалық жəне басқа талаптарға (шарттарға) сəйкес келеді (сəйкес келмейді)______________________________________________________ нақты не сəйкес келмейтінін көрсету Пысықтау талап етілмейді (талап етіледі)______________________________________________ __________________________________________________________________________________ нақты не талап етілетінін көрсету Сынақтан өткізу нəтижелері_______________________________________________________ ____________________________________________________ Комиссияның қорытындысы ______________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Қосымша: Құжаттаманың тізбесі _________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Комиссия төрағасы ____________/__________________/________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Комиссия мүшелері: _____________/__________________/________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу ____________/__________________/________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу ҰМА-1 нысанының 3-ші беті Активтер Тапсырған__________________/ ___/ лауазымы қолы _________________ қолды таратып жазу

Қабылдаған _____________/ ___________/ ________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20___ жылғы «___» _________ _____________________ берген 20___ жылғы «___» _________ № ________ сенімхат бойынша Жауапты сақтауға қабылдаған_____________/ ___________/ _____________ 20___ жылғы «___»________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20___ жылғы «___» ______________

Есепке алуды түгендеу карточкасын ашу туралы бухгалтерияның белгісі немесе есепке алу түгендеу кітабындағы құжаттың № __________, жасалған күні 20_____ жылғы «___»______________

____/___________ Бас бухгалтер ______________/_______________________ қолы қолды қолы қолды таратып жазу таратып жазу

* Негізгі құралдарға; материалдық емес активтерге; инвестициялық мүлікке; сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерге жататын ұзақ мерзімді активтерді есепке алу үшін қолданылады. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 17-қосымша

ЖСН/БСН

ҰМА-2 нысаны Ұйым (жеке кəсіпкер)____________________________

Жасалған күні

Атауы, мінездеме

Үлгісі, маркасы

Паспорттың немесе таңбаның нөмірі 3

ЖСН/БСН

Құрылымдық бөлімше _______________________________________________________________ Материалдық жауапты тұлға __________________________________________________________

АКТИВТІҢ АНЫҚТАЛҒАН АҚАУЛАРЫ ТУРАЛЫ АКТІ Активтің орналасқан жері __________________________________________________________ ғимараттың (құрылыстың) мекен-жайы, цех ______________________________________ жасалған, 20 __ жылғы «__»__________№_________ акті бойынша шығарған ұйымның (жеке кəсіпкердің) атауы қабылданған, төменде санамаланған активті тексеру, сынақтан өткізу (керегінің астын сызу) үдерісінде мынадай ақаулар анықталды: Күні жасаған

қоймаға келіп түскен

Анықталған ақаулар

Сатып алу Іс жүзінде күні(пайда- пайдалану лануға мерзімі рұқсат ету)

Бастапқы құны, Есептелген теңгемен амортизация сомасы, теңгемен

Баланстық Нөмірі құны, теңгемен

Құжат нөмірі

Пайдалануға берілген (түскен) күні

тара 18

нетто 19

Ескерту (қосымша ақпарат)________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ Биологиялық активтер

Тапсырған _____________/ __________________ Қабылдаған _____________ лауазымы аты-жөні лауазымы /_____________ / __________________/_____________ қолы аты-жөні қолы 20 ____ жылғы «____»_____________ 20 __ жылғы «___»_____________

___________________________________________ ________ берген 20 __ жылғы «___»__________ №________ сенімхат бойынша. Биологиялық активтерді жауапты сақтауға қабылдаған Материалдық жауапты тұлға __________ __/__________________________ қолы қолды таратып жазу 20 __ жылғы «___»____________

Бухгалтерияның белгісі: Биологиялық активтерді (өсімдіктерді) есепке алуды түгендеу карточкасында (кітабында) шығарылғаны белгіленді Бас бухгалтер ________/______________ аты-жөні қолы

Биологиялық активтерді есепке алуды түгендеу карточкасын ашу немесе түгендеу кітабында №______ құжатты жазу туралы бухгалтерияның белгісі, жасалған күні 20 __ жылғы «___»________________ Бас бухгалтер ________________/______________ аты-жөні қолы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 21-қосымша

Ұйым (жеке кəсіпкер)________________________

Қымбат бағалы материалдардың (металдардың, тастардың) болуы қымбат бағалы металдардың атауы 3

номенклатуралық нөмірі

өлшем бірлігі

саны (салмағы)

Құжат нөмірі

Активтің жағдайы _______________________________________________________________ Комиссия қорытындысы__________________________________________________________ Қосымша: Қоса беріліп отырған құжаттардың тізбесі_________________________________

Бастапқы (ағымдағы) құны, теңгемен

Материалдық жауапты тұлға _______________/_________________/_____________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

Есептен шығарудан түскені Құжат Құндылықтар нөмірі атауы номенклатуралық нөмірі

Саны

Сомасы, теңгемен

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 19-қосымша ҰМА-4 нысаны

Құжат Істен шығарылу бойын- себебі ша

11 12 13

14 15 16 17 18

ЖСН/БСН

Жасалған күні

Атауы, Сұрыбы, Пайдаламінездеме санаты, нуға жасы берілген (түскен) күні

Бастапқы құны, теңгемен

Саны Салмағы

Бірлік Сомасы, Нөмірі үшін теңгемен брутто тара нетто бағасы, номенкла- түгентуралық деу теңгемен

БА-3 нысаның екінші жағы Есептен шығару себебі _______________________________________________________________ Сапалық сипаттамалары ______________________________________________________________

Жеткізуге жауапты _________________________________________________________________

Комиссияның қорытындысы__________________________________________________________

ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРДІ ІШКІ ӨТКІЗУГЕ БЕРІЛЕТІН ЖҮКҚҰЖАТ

Қосымшасы: Қоса беріліп отырған құжаттардың тізбесі___________________________________

Негіздеме (құжаттың атауы)____________________________________________ ___________________________________________________________________

Комиссия төрағасы

________________/_________________________/___________________ лауазымы аты-жөні қолы ________________/__________________________________/____________ лауазымы аты-жөні қолы ________________/__________________________________/___________________ лауазымы аты-жөні қолы Материалдық жауапты тұлға ________________/__________________________________/_______ лауазымы аты-жөні қолы Комиссия мүшелері:

Құжаттың нөмірі ______________________ Құжаттың күні 20 ___ жылғы «___»___________ Өлшем бірлігі

Саны Бірлігінің Құны, (салмағы) бағасы теңгемен

Биологиялық активтерді есептен шығаруға байланысты шығындар туралы анықтама

Жиыны

Есептен шығаруға арналған шығындар жұмыстар түрі құжат нөмірі шығындар бабы 1 2 3

сомасы, теңгемен 4

ескерту 5

Жиыны

ҰМА-4 нысанының екінші жағы

Сатудан түскен кіріс (келтірілген залал) ________________________________________________ сомасы жазумен, теңге

Ескерту ____________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Биологиялық активтерді есепке алу карточкасында (кітабында) істен шығарылғаны белгіленді. Бас бухгалтер (бухгалтер)_________________/___________________________ қолы қолды таратып жазу 20 ____ жылғы «____» ____________________

Тапсырған __________________/__________________/______________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 ___ жылғы «___»___________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 23-қосымша

Қабылдаған ________________/__________________/______________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 ___ жылғы «___»___________

НҚ-1 нысаны Ұйым (жеке кəсіпкер)___________________________________________________________

Есепке алуды түгендеу карточкасында (кітабында) белгіленді

Құрылымдық бөлімше ____________________________

Бас бухгалтер (бухгалтер) _________________/______________________ қолы қолды таратып жазу 20 ___ жылғы «___»___________ *Негізгі құралдарға, материалдық емес активтерге, инвестициялық мүлікке, сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерге жатқызылған ұзақ мерзімді активтерді есепке алу үшін қолданылады.

Құжат нөмірі

БА-1 нысаны ЖСН/БСН Тапсырушы ұйым (жеке кəсіпкер)________________________ Алушы ұйым (жеке кəсіпкер)____________________________ БЕКІТЕМІН Алушы-ұйымның басшысы (алушы жеке кəсіпкер) ________________/_________________/_________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

ЖСН/БСН

Жасалған күні

ЖАЛҒА АЛЫНҒАН (ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ЖАЛҒА АЛЫНҒАН) НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ ЕСЕПКЕ АЛУ КАРТОЧКАСЫ*

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 20-қосымша

БЕКІТЕМІН Тапсырушы-ұйымның басшысы (тапсырушы жеке кəсіпкер) ________________/_________________/_________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

құрылымдық бөлімшенің атауы

БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕРДІ ЕСЕПТЕН ШЫҒАРУ АКТІСІ

ЖСН/БСН

Жасалған күні

ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРДІ ЕСЕПКЕ АЛУДЫҢ ТҮГЕНДЕУ КАРТОЧКАСЫ* ______________________________________________________________________________ __________________________________________________________________ толық атауы мен мақсаты ____________________________________________________________________________ шығарушы ұйымның (жеке кəсіпкердің) атауы /__________________________________________________ моделі, түрі, маркасы, сұрыпы, санаты, жасы жəне т.б.

Істен шығарылды (есептен шығарылды)

БЕКІТЕМІН ____________/___________/_____________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 __ жылғы «___» _____________ №____

Тапсырушы ______________________________________________________________________ (құрылымдық бөлімшенің атауы) Алушы ___________________________________________________________________________ (құрылымдық бөлімшенің атауы)

5 6

Негіздеме Құжат нөмірі

*Негізгі құралдарға (автокөлік құралдарын қоспағанда); материалдық емес активтерге; инвестициялық мүлікке; сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерге жататын ұзақ мерзімді активтерді есепке алу үшін қолданылады.

брутто тара нетто

Ішкі ауыстыру

БА-3 нысаны

Бас бухгалтер (бухгалтер) __________________________/_______________ 20 ___ жылғы «___»____________ аты-жөні қолы

Сатып алу (шығару, Нөмірі салу,əзірлеу, қайта түген- зауыт паспорт сыныптау күні деу (тіркеу туралы құжаттың) 3 4

Сомасы, теңгемен

Ұйым (жеке кəсіпкер)________________________

Есепке алу карточкасында (кітабында) белгіленді

Атауы, сипаттама

Бірлігінің бағасы, теңгемен

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 22-қосымша

Сатудан түскен кіріс (келтірілген залал) ______________________________________________ сомасы жазумен, теңгемен

Ретімен нөмірі

Салмағы

20 _____ жылғы «_____» __________________

Жиыны

Ұйым (жеке кəсіпкер)________________

Сұрыпы, санаты, жасы

Карточканы толтырған ________________________/__________________/____________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

Ұзақ мерзімді активтерді есептен шығаруға байланысты шығындар туралы жəне есептен шығарудан түсетін қорлардың түсуі туралы мəліметтер Есептен шығаруға арналған шығындар жұмыстар құжат шығын-дар сомасы, түрі нөмірі бабы теңгемен

Жасалған күні

БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕРДІ ЕСЕПКЕ АЛУДЫ ТҮГЕНДЕУ КАРТОЧКАСЫ _________________________________________________________________________ ____________________________________________________________ биологиялық активтің толық атауы жəне мақсаты _________________________________________________________________________ ________________________________________________________________ активтің қысқаша жеке сипаттамасы

ҰМА-3 нысаның екінші жағы Комиссия төрағасы _______________/____________________/_________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Комиссия мүшелері: _______________/____________________/_________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу _______________/____________________/_________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

ЖСН/БСН

20__жылғы «___» ______ №___ бұйрықпен (өкіммен) тағайындалған комиссия ___________ негізінде _______ тексеруді жүргізді жəне ___________________________ негізінде оны есептен шығаруға жатады деп белгіледі. атауы _________________________сомаға жөндеулердің саны ______________________________ Есептен шығару себебі____________________________________________________________

Қымбат бағалы материалдардың (металдардың, тастардың) болуы туралы мəліметтер_________ _____________________________________________________________

Құрылымдық бөлімше (тапсырысшы) ________________________________ Құжат нөмірі

Шығару, салу, тіркеу күні

Активтің қысқаша сипаттамасы ______________________________________________ _____________________________________________________________________

__________________________________________________________________

брутто 15 16 17

Ескерту

20 __ жылғы «__» _________________ № ______ бұйрықтың (өкімнің) негізінде биологиялық активтердің (өсімдіктердің) орналасқан жері _________________________ ______________________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Биологиялық активтердің қысқаша сипаттамасы______________________________________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________

Қабылдау (беру) сəтінде актив __________________________________ _____________________________________________ орналасқан. активтің орналасқан жері Ауыстыру негіздемесі________________________________________________________ ____________________________________________________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 14- қосымша

Тапсырыс ұйым (жеке кəсіпкер) – тапсырысшы_______________

Негіздеме жасалған күні

Атауы, сипаттамасы

Құралдар мен бұйымдар атауы саны

_____________________20___ жылғы «___»________________ № _______ бұйрықтың (өкімнің) негізінде берілген____________________________________________ атауы тексеру жүргізілді____________________________________________________ ________________________________________________________

Бас бухгалтер

А-4 нысаны

құжат нөмірі

Жиыны

Бухгалтерияның белгісі: алуды түгендеу карточкасында (кітабында) істен шығарылғаны белгіленді

12 13

Салмағы

ЖСН/БСН

ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРДІ ІСТЕН ШЫҒАРУ (ЕСЕПТЕН ШЫҒАРУ) АКТІСІ*

Тапсырушы ұйымның (жеке кəсіпкердің) материалдық жауапты тұлғасы (аты-жөні, лауазымы) 6

күні

Ескерту: Активті түгендеу, монтаждау жəне сынақтан өткізу кезінде анықталған ақаулар активтің анықталған ақаулары туралы актімен ресімделеді Монтаждау жəне жарамдылығы туралы қорытынды: ___________________________________ ________________________________________________________________ _______________ ________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Тапсырыс берушінің өкілі тапсырды ____________/_______________/__________________ М.О. лауазымы қолы қолды таратып жазу Монтаждау ұйымның (жеке кəсіпкердің) өкілі қабылдады ___________/______________/_____ М.О. лауазымы қолы қолды таратып жазу

Бастапқы құны, теңгемен

БЕКІТЕМІН Ұйым басшысы (жеке кəсіпкер) ______________ /_____________________ қолы қолды таратып жазу 20 ___ жылғы «___»___________ №____

Жасалған күні

ҰМА-1 нысанының 2-ші беті

шарт бойынша

сатудан түскен кіріс (залал)

ҰМА-3 нысаны

___________/ __________/__________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу М.О. 20 ___ жылғы «_____» ________________

МОНТАЖДАУҒА ҚАБЫЛДАП АЛУ-БЕРУ АКТІСІ Күні Монтаждауға беру Пайдалануға беру

істен шыға-рылу себебі

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 18-қосымша

Тапсырыс беруші ұйым (жеке кəсіпкер)__________________________ ЖСН/БСН

Жасалған күні

құжаттың нөмірі жəне кұні

*Негізгі құралдарға, материалдық емес активтерге, инвестициялық мүлікке, сатуға арналған ұзақ мерзімді активтерге жататын ұзақ мерзімді активтерді есепке алу үшін қолданылады.

БЕКІТЕМІН Алушы-ұйымның басшысы (алушы жеке кəсіпкер) (құрылымдық бөлімше)

_________/ _____________/_________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу М.О. 20 ___ жылғы «_____» ________________

А-3 нысаны

Ескерту 5

БА-2 нысаны

Есепке алуды түгендеу карточкасында (кітабында) белгіленді

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 13-қосымша

Тапсырыс беруші құрылымдық бөлімше ____________________________________________________

Баланстық құны, теңгемен 4

20____ жылғы «____»_____________ М.О.

БЕКІТЕМІН Тапсырушы-ұйымның басшысы (тапсырушы жеке кəсіпкер) (құрылымдық бөлімше)

Қойма меңгерушісі ___________/_____________/__________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

Құрылымдық бөлімшенің атауы 3

Карточканы толтырған ____________________/ __________________/____________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 _____жылғы «_____» __________________

Ескерту

Комиссия төрағасы _______________________/__________________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу

Активтің жетіспеушілігі (қандай жетіспеушілік екені көрсетілсін)

Комисстия қорытындысы ____________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________

күні

Комиссия қорытындысы _________________________________________________________ ___________________________________________________________________

Ескерту: Активті түгендеу, монтаждау жəне сынақтан өткізу кезінде анықталған ақаулар Активтің анықталған ақаулары туралы актімен ресімделеді.

Негіздеме құжаттың нөмірі

Жөндеу, реконструкциялау (жаңғырту) аяқталғаннан кейін актив сынақтан өткізілді жəне пайдалануға берілді

Тексеру кезінде мыналар белгіленді:

Монтаждау ұйымы (жеке кəсіпкер)

Құжат, күні, Операция нөмірі түрі

Активтің қысқаша жеке сипаттамасы:

А-5 нысанының екінші жағы Жөндеуге, реконструкциялауға (жаңғыртуға) байланысты активтің сипаттамасындағы өзгерістер _________________________________________________________________________________ ________________________________________________________

А-2 нысанының екінші жағы

Құжат нөмірі

Сапасы, % Нөмірі (ылғалдылығы, зақымдануы жəне т.б.)

Ішкі орын ауыстыру туралы мəліметтер:

Қайта бағалауды есепке алғандағы құны, теңгемен 3

шоты

нөмірі

Қайта бағалау туралы мəліметтер: Күні Қайта бағалау коэффициенті

Кредит

БА-1 нысанының екінші жағы Атауы, Сұрпы, сипат- санаты, тамасы жасы

күні

Құрылысын жете аяқтау, қосымша жабдықтау, объектіні жөндеу (бухгалтерлік жазба) реконструкциялау, жаңғырту, ішінара тарату (бухгалтерлік жазба) күні нөмері түгендеу шығындар күні нөмері жөндеу түрі шығындар сомасы, нөмірі сомасы, теңгемен теңгемен 1 2 3 4 5 6 7 8

операция күні

құжат

жеткізу бойынша

Тапсырушы- Дебет ұйымның (жеке кəсіпкердің) материалдық шоты жауапты тұлғасы (аты-жөні, лауазымы) 6 7

Қымбат бағалы материалдардың (металдардың, тастардың) болуы туралы мəліметтер _________ _____________________________________________________________ Жөндеу, құрылысын жете аяқтау, қосымша жабдықтау, реконструкциялау, жаңғырту, ішінара таратылуы туралы мəліметтер:

Активті сипаттайтын конструктивті Сапалық жəне сандық көрсеткіштер (материалдар, өлшемдер жəне элементтердің жəне басқа да басқа да мəліметтер) белгілерінің атауы негізгі активке тиесілі маңызды жапсырма құрылыстардың, құрылғылар мен құралдардың атауы 1 2 3 4 5 6 Реконструкциялаудан (жаңғыртудан) кейінгі құны

күні

Түгендеу (номенклатуралық) нөмірі

Орындалған жұмыс көлемінің құны, теңгемен Шарт (тапсырыс) Іс жүзінде бойынша жөн- қалпына жөндеу реконструкдеуге келтіруге бойынша циялау (жаңғыртуға) (жаңғырту) 8 9 10 11

құжаттың нөмірі

Пайдалануға берілген (түскен) күні

жəне т.б. сызық парақтың соңына дейін

Бұзуға арналған шығындар

Өлшем бірлігі

Жеткізуші ұйымның құжаттары бойынша Саны Жүк Құны, теңгемен салмағы бірлігі үшін барлығы 6 7 8 9

Іс жүзінде қабылданды Ескерту Қаптама Зақымдар Саны Салмағы Анықталған зақымданған ақаулар 10 11 12 13 14 15

Тапсырушы ұйымның (жеке кəсіпкердің) материалдық жауапты тұлғасы (Т.А.Ə., лауазымы) 8

Тауар-көлік жүкқұжаты

Саны

Ретімен нөмірі 1

Атауы, Нөмірі Баланс- Жұмінез- түген- зауыт тық мыс деме құны түрдеу лері

16 17 18

Өлшем бірлігі

Пайдалы пайдалану мерзімі

Жөндеу кезеңі Шарт Іс жүзінде (тапсырыс) бойынша нөмірі күні бастап дейін бастап дейін

ЖӨНДЕЛГЕН, РЕКОНСТРУКЦИЯЛАНҒАН (ЖАҢҒЫРТЫЛҒАН) АКТИВТЕРДІ ҚАБЫЛДАП АЛУ-БЕРУ АКТІСІ

Ілеспе көлік құжаты бойынша мыналар көрсетілген:

Жасал- Негіздеме ған Шартр күні (тапсырыс)

№ _____ шоты бойынша 20 __ жылғы «__» ______________ келіп тоқтаған жүк қабылдап алынды жəне тексерілді. Өлшем бірлігі

Ретімен нөмірі

Акті бұйрықтың, өкімнің, шарттың негізінде жасалған

құжаты бойынша ___________ станциясынан (кемежайдан) 20 ___ жылғы «___»______

Қаптама түрі

Алушы ұйым (жеке Жеткізу кəсіпкер) тəсілі (атауы, деректемелері)

Ретімен нөмірі

Станциядан (кемежайдан, порттан) немесе жөнелтушінің қоймасынан жабдықтың жөнелтілген күні 4

№ _____________ вагондарындағы 20 __ жылғы «__» __________ № ___________ ілеспе көлік

Белгісі, маркасы, пломбасы 3

10 11 12

Тапсырушы ұйым (жеке кəсіпкер) (атауы, деректемелері)

Бірлігінің бағасы, теңгемен Сомасы, теңгемен

БЕКІТЕМІН Тапсырыс беруші-ұйымның басшысы (тапсырыс беруші жеке кəсіпкер) (құрылымдық бөлімше) ________________/___________________ /_________________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу М.О. 20 ___ жылғы «_____» ______

Қабылдап алудың басталуы ______ сағат _____ минут. Қабылдап алудың аяқталуы ______ сағат ______ минут

Зауыт (номенклатуралық) нөмірі 2

Жасалған күні

Саны

ОРНАТУ ҮШІН АКТИВТІ ҚАБЫЛДАП АЛУ АКТІ

Актіні жасау орны __________________________________________________________________

Атауы, мінездеме

Құжат нөмірі

Өлшем бірлігі

Орындаушы ұйым (жеке кəсіпкер)_____________________________

түгендеу

Жасалған күні

М.О. 20 ___ жылғы «_____» ________________

БИОЛОГИЯЛЫҚ АКТИВТЕРДІ ҚАБЫЛДАП АУЛУ-БЕРУ АКТІСІ

зауыт (тіркеу)

М.О. 20 ___ жылғы «_____» ________________

Баланстық құны, теңгемен

түгендеу

Тапсырыс беруші ұйым (жеке кəсіпкер)___________________________

Ілеспе құжаттың, шоттың нөмірі

Істен шығарылды (берілді, есептен шығарылды)

номенкла-туралық

А-5 нысаны ЖСН/БСН

Жүк жөнелтуші ұйым (жеке кəсіпкер) (атауы, мекен-жайы, телефон нөмірі, ЖСН/БСН, банк деректемелері)

Жеке меншік белгілері (жеке меншік немесе жалға алынған)

ҰМА-2 нысанының екінші жағы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 15-қосымша

БЕКІТЕМІН ___________/_________/__________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 ___ жылғы «___»___________ №____

Жөнелтуші ұйым (жеке кəсіпкер) (атауы, мекен-жайы, телефон нөмірі, ЖСН/БСН, банк деректемелері)

Та- Құнсызрату дануықұны нан келген залалдар

20 ___ жылғы «___» ___________________

Құрылымдық бөлімше _________________________________________

Құжат нөмірі

Амортизация сомасы, теңгемен Пайдалы қолданылу мерзімі

Орындаушының өкілі ____________________/_______________/___________________________ М.О. лауазымы қолы қолды таратып жазу

ЖСН/БСН

кұні

Тапсырысшының өкілі ____________________/_______________/__________________________ М.О. лауазымы қолы қолды таратып жазу

А-2 нысаны

құжаттың нөмірі

____________________________________________________________________________

Сатып алу күні

құжаттың атауы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 12- қосымша

Нөмірі

паспорттың

(Жалғасы. Басы өткен 88-нөмірдев)

Бастапқы құны, теңгемен

зауыт

Анықталған ақауларды жою үшін мыналар қажет:_________________________________ ____________________________________________________________________________ анықталған ақауларды жою үшін іс-шаралар немесе жұмыстар, ____________________________________________________________________________ орындаушылар жəне орындалу мерзімі егжей-тегжейлі көрсетіледі ____________________________________________________________________________

Бастапқы есеп құжаттарының нысандарын бекіту туралы

Алушы ұйым (жеке кəсіпкер)________________

Атауы, сипаттамасы

түгендеу

жəне т.б. сызық парақтың соңына дейін

Астана қаласы

Шығарылған, салынған, тіркеленген жылы

№562

Ретімен нөмірі

2012 жылғы 20 желтоқсан

Пайдалануға беру туралы акті нөмірі мен кұні

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бұйрығы

Негізгі Саны Баланс Қайта Шығарылған, Амортиқұралқұны бағалау тұрғызылған зация дың сомасы жылы əдісі атауы

Амортизациялық аударымдар сомасы

Негізгі Жалдау құралдар мерзімі түскен күні

Негізгі құралдар үшін жалдау ақы мөлшері

Негізгі құралдар істен шығарылған күні

* Жалға алынған негізгі құралдарды есепке алу үшін қолданылады.

(Жалғасы бар).

www.egemen.kz

Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің бұйрығы 1 наурыз 2012 жылғы

№ 66-ө-м

Астана қаласы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтікбіліктілік анықтамалығын (2-шығарылым) бекіту туралы (Жалғасы. Басы өткен 76, 79, 83, 87, 88, 90, 93, 96-нөмірлерде). 846. Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Металл конструкцияларының күрделі тораптарын сызбалар жəне құрама тəсімдер бойынша əмбебап айлабұйымдарды пайдалана отырып дəнекерлеу жəне тойтару үшін құрастыру, сондай-ақ металл конструкцияларының күрделі тораптарын əмбебап – құрама жəне арнайы айлабұйымдар мен шаблондарды пайдалана отырып құрастыру. Металл конструкцияларының күрделі базалық бөлшектері мен тораптарын орнату үшін орнын белгілеу. Металл конструкцияларының күрделі бөлшектері мен тораптарын түзету. Дəнекер жіктерін гуммирлеу үшін пневматикалық тегістеу машинасымен тазарту. Анағұрлым жоғары білікті слесардың басшылығымен металл конструкцияларының эксперименталды жəне бірегей тораптарын құрастыруға қатысу. Қысыммен істейтін металл конструкцияларының күрделі тораптарын гидравликалық жəне пневматикалық сынау. Металл конструкцияларының күрделі тораптарын сынау кезінде табылған ақауларды жою. Эскиздер мен құрама тəсімдер жасау. Металл конструкцияларының элементтерін уақытша тарата отырып, түрлі қалыпта əртүрлі биіктікте құрастыру, көтеру жəне орнату. Білуге тиіс: күрделі металл конструкцияларын құрастырудың техникалық шарттары, шектеулер мен отырғызу жүйесі, кедір-бұдырлықтың квалитеттері мен параметрлері, металлды қыздырғанда (пісіргенде) оның бұзылуына əсері, пісіру жіктерінің шартты белгіленуі, күрделі болат конструкцияларды тексеру тəсілдері, көтергіш механизмдер мен айлабұйымдарды орнату ережесі жəне құрылысы, күрделі металл конструкцияларын айлабұйымдарда шаблонды қолданып жəне сызбалар бойынша түзету тəсілдері, қол пневматикалық машиналарының құрылғысы жəне баптау ережесі. Жұмыс үлгілері 1) А-тəріздес экскаватор фермалары - жекелеген тораптарды құрастыру; 2) Алдыңғы металл конструкцияларға арналған таврлық, қораптық жəне тор қиықты бактар – құрастыру; 3) 15–ден 30 МПа-ға дейін (150-ден 300 кгс/кв. см-ке дейін) қысымда істейтін цилиндр бактар мен басқа да ыдыстар – құрастыру жəне гидросынау; 4) Миксер бандаждары - құрастыру; 5) Ішкі спиральды араластырғыш барабандар – құрастыру) 6) Жоғары қоспаланған болаттан жасалған дискілік вакуум сүзгілердің ұяшықты біліктері – құрастыру; 7) Шнек бұрамалары – құрастыру; 8) Бұрғылау мұнарасы –металл конструкцияларының жекелеген бөлшектерін құрастыру; 9) Газгольдерлер, ауа жинағыштар мен су бөлгіштер – құрастыру; 10) Газ құбырлар – құрастыру; 11) Өндірістік пештер мен кептіргіштердің каркастары мен қаптары – құрастыру; 12) Турбиналардың қаптама каркастары – құрастыру; 13) Қорғау қаптары – құрастыру, монтаждау; 14) Фермаларға арналған кондукторлары, копирлері – құрастыру; 15) Құбыржол алдыңғы мостыларының конструкциялары – құрастыру; 16) Буландырғыш жəне конденсаторлар корпустары – сферикалық түппен жəне пісіру үшін арматурамен құрастыру; 17) 100 т-ға дейін жүк көтеретін крандар – конструкциялар мен жекелеген тораптарды құрастыру; 18) Монорельстер – құрастыру; 19) Тор тіректер – құрастыру; 20) Пісірілген габаритті резервуарлар – құрастыру; 21) Байланыстар мен таяныштар – құрастыру; 22) Кептіру барабандарын отырғызу секциялары – құрастыру; 23) Траверстер – пісіру үшін құрастыру; 24) Фахверктер – прогондар мен элементтерді құрастыру; 25) Тоңазытқыштар мен домна пештерінің ию машиналары – жасау жəне құрастыру; 26) Шкафтар мен (су өткізбейтін) жəшіктер – құрастыру; 27) Элеваторлар, түтін сорғыштар, эксгаустерлер – құрастыру; 28) Электр – ауа үрлегіштер мен құбыр – ауа үрлегіштер – құрастыру; 29) Радиобашня элементтері, электр жіберу желілерінің тіректері – құрастыру. 847. Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі металл конструкцияларын сызбалар жəне құрама тəсімдер бойынша əмбебап айлабұйымдарды жəне арнайы айлабұйымдар мен шаблондарды пайдалана отырып, дəнекерлеу жəне тойтару үшін құрастыру. Металл конструкцияларының күрделі базалық бөлшектері мен тораптарын орнату үшін орнын белгілеу. Жинақталған металл конструкцияларын нивелирлеу жəне тексеру. Эксперименталды жəне бірегей металл конструкциялары тораптарын құрастыру. Қысыммен істейтін металл конструкцияларының күрделі тораптарын гидравликалық жəне пневматикалық сынау. Металл конструкцияларының күрделі тораптарын сынау кезінде табылған ақауларды жою. Білуге тиіс: түрлі күрделі металл конструкцияларының қызметі, көтергіш-көлік айлабұйымдарды пайдалану шарттары, олардың сенімділігін айқындау əдістері, негізгі металдардың механикалық қасиеті, созылу, майысу, қысылудың шекті күштері, қолданылатын көтергіш механизмдердің механикалық сипаттамасы, такелажды жəне пісіру жұмыстарының орындалу тəсілдері, күрделі металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру тəртібі, күрделі ұңғыларды белгілеу тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Экскаватор базасы - құрастыру; 2) Су тегеурінді бактар, газ-ауа өткізгіштер, бункерлер мен түтін құбырлары – құрастыру; 3) 30 МПа (300 кгс/кв. см) қысымда істейтін цилиндр бактар мен басқа да ыдыстар – құрастыру жəне гидросынау; 4) Көпірлік крандардың басты жəне ұшындағы арқалықтары – құрастыру; 5) Көмір уататын, кен уататын диірмендердің, шахталық машиналардың барабандары – құрастыру; 6) Жер снарядтарының қарпығыш мұнаралары мен рамалары – бөлшектерін жасау; 7) Вагон төңкергіштер – құрастыру; 8) Шлюзді қақпалар – құрастыру; 9) Телескоптық жұқа қабырғалы арнайы болаттан жасалған қаптар – құрастыру; 10) Металл конструкциялар (фермалар, колонналар, шатыр тіреуіштер, блоктар, қаптар) – барлық конструкцияларын құрастыру, тексеру; 11) Көпір конструкциялары – құрастыру; 12) Құрылыс конструкциялары – бақылау жəне ірілендірілген құрастыру, тексеру; 13) Жүк көтергіштігі 0,5 т-ға дейінгі контейнерлер мен жүкті қозғалту немесе көтерудің механикалық, телескоптық жəне басқа да жетектерін ұйымдастыруды жарақтандыру құралдары – жасау, құрастыру, реттеу жəне сынау; 14) Шахталық копрлер – бөлшектер жасау; 15) Жылу алмастыру аппараттарының корпустары – құрастыру; 16) Цемент, металлургиялық жəне күрделі конструкциялы басқа пештердің корпустары – толық құрастыруды тексеру; 17) Электр сүзгілердің корпустары – құрастыру; 18) Жүк көтергіштігі 100 т-дан асатын крандар – конструкцияларды жəне жекелеген тораптарды құрастыру; 19) Экскаваторларды, қайта тиегіштерді, порталды крандарды бұру механизмдері – түпкілікті құрастыру; 20) Кептіру аппараттарының ұштамасы – корпусқа монтаждау; 21) Жұмысшыларды (краншылар мен лифтерлар) оқытуға арналған тренажер үлгілері – жасау, құрастыру, реттеу жəне сынау; 22) Тəжірибелік үлгілерді жасауға, құрастыруға жəне сынауға арналған технологиялық жарақтар – жасау; 23) Термиялық өңдеуге арналған пештер – бөлшектер жасау жəне монтаждау; 24) Мартен пештері – металл конструкцияларын құрастыру; 25) Автоматты сүзгі сығымдағыш плиталары – құрастыру; 26) Жоғары қысымдағы қыздырғыштар – құрастыру; 27) Реакторлар, автоклавтар, көп камералы туннельді кептіргіштер – құрастыру; 28) Жоғары қысымдағы резервуарлар – құрастыру; 29) Элеватор корпусының секциялары – құрастыру; 30) Өнімділігі 300 куб.сағ/м-ге дейінгі жер соратын снарядтар мен құрылғылар – құрастыру; 31) Күрделі стеллаждар, үш жазықтықта қозғалатын орындықтар мен креслолар – жасау, құрастыру, сынау; 32) А-тəріздес экскаватор фермалары – жалпы құрастыру; 33) Автоматты сүзгі сығымдағыштар – жалпы монтаждау; 34) Цистерналар – құрастыру; 35) Үлкен қуаттағы жүретін экскаваторлар – құрастыру. 848. Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі металл конструкцияларын, сондай-ақ жоғары дəлдікті талап ететін эксперименталды жəне металл конструкцияларының бірегей тораптарын техникалық шарттарға сəйкес дəнекерлеу жəне тойтару үшін құрастыру. Құрама тəсімдер мен сызбалар бойынша күрделі геометриялық фигураларды құру. Металл конструкцияларының жиналған тораптарына паспорт жасауға қатысу. Қысыммен істейтін эксперименталды жəне бірегей металл конструкцияларының тораптарын гидравликалық жəне пневматикалық сынау. Түрлі күрделіктегі металл конструкцияларының тораптарын құрастырудың дəлдігін пайдалану диаграммалары мен сипаттамаларын ала отырып тексеру. Білуге тиіс: жылу техникасының, механика, геометрия жəне тригонометрия негіздері, күрделі металл конструкцияларының қолданылу принциптері мен пайдалану ережесі, металл конструкцияларын құрастыруда қолданылатын күрделі аспап, айлабұйымдар мен түрлі аспаптар, металл конструкцияларын құрастырудың кезектілігі, арнайы сынауға жататын конструкциялар мен бұйымдарды құрастыруға қойылатын талаптар, металл конструкцияларын құрастырудың технологиясы мен техникалық шарттары. Жұмыс үлгілері 1) Автоклавтар, рекуператорлар, муфтасыз, жіберетін жəне шыңдайтын агрегаттар - тораптар жасау жəне монтаждау; 2) Күрделі конструкциядағы жылу алмастыру аппараттары – құбыр жүйелерін жасау, жалпы құрастыру, монтаждау жəне сынау; 3) Домна пештерінің қаптары, ауа жылытқыштардың күмбездері, домна пештерінің еңіс көпірлері – түпкілікті жəне ірілендірілген құрастыру; 4) Электр жіберу желілерінің ауыр тіректері – түпкілікті жəне ірілендірілген құрастыру; 5) Конструкциялардың түтікті тіректері (телемачталар, радиомачталар) – құрастыру; 6) Өнімділігі 300 куб.м/сағ.-тан асатын жер соратын снарядтар мен құрылғылар – құрастыру; 7) Сақиналы ауа өткізгіш құбырлар, жанамалы подводтар, эллиптикалық келте құбырлар – құрастыру. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 849. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Канаттарды дөңгеленту жəне орау. Барлық диаметрдегі канаттарды механикалық тəсілмен жəне қолмен арнайы айлабұйымдарда белгілеу жəне бухталау. Канат ұштарының тарқамауы үшін бензельдер мен бекітпелерге шпагатты жəне сым марка салу. Болат канаттың ұштарын түсті металл құюдан алдын тарқатып жəне бұрай отырып, төлкеге немесе шеңберге орау. Жоғарылау білікті слесардың басшылығымен такелажды бұйымдар мен алынбалы жүк қармағыш айлабұйымдар (ЖҚА) жасау, жөндеу жəне техникалық қызмет көрсету. Таңбалау шеңберлері мен кестелерді орнату жəне дəнекерлеу. Болат канаттың ұштарын қалайылау. Такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА сырлау. Такелажды бұйымдарды консервациялау жəне консервациядан алу. Диаметрі 3 мм-ге дейінгі тросс түйіндерді, тросстар мен коуштарды авиакүрмеу бойынша жұмыстарды қолмен орындау. Сығымдағыштар жəне жаншығыш станоктарда ұштама жəне төлке өткізгіштердің тросстарын штампылау жəне жаншу. Білуге тиіс: тиеу-түсіру жұмыстарының өндірісінде қолданылатын такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА, қолданылатын аспаптың атаулары мен қызметі, бұйымдарды консервациялауға арналған бұлауларды дайындау əдістері мен қызмет көрсету ережесі, болат канаттарды белгілеу жəне кесуге арналған арнайы айлабұйымдардың қызметі жəне пайдалану ережесі, жүк қармағыш айлабұйымдардың бөлшектерін оларды жөндеу кезінде өңдеу тəсілдері, жай түйін түю тəсілдері, трос бұйымдарды жасаудың техникалық шарттары мен технологиясы, жаншу станоктарының, сығымдағыштардың құрылысы, оларға қызмет көрсету ережесі. 850. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жай такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау, жөндеу жəне техникалық қызмет көрсету. Жоғарырақ білікті слесардың басшылығымен 15 мм-ге дейінгі болат канаттан бұйымдар жасау. Айнала ұзындығы 90 мм-ге дейінгі табиғи жəне синтетикалық канаттардан қолмен бұйым жасау. Канаттарды, блоктарды, жұмыс органдарын жəне алынбалы ЖҚА басқа да бөлшектерін бұранданы аралап, бұрғылап жəне кесіп ауыстыру. Электр-газ пісірушімен жұмыс істеу. Арнайы құрылғыларды пайдалана отырып канат бұйымдардан шығып тұратын сымдарды күйдіру. Алынбалы ЖҚА канатты жарақтандыру жəне жүк көтергіш машиналарды канаттық жарақтандыруға қатысу. Диаметрі 3 мм-ден жоғары тросс түйіндерді, тросстар мен коуштарды авиакүрмеу бойынша жұмыстарды қолмен орындау, үлкен габаритті тросс жүйесін құрастыру. Түрлі тораптарды, агрегаттарды, машиналарды кейіннен реттей отырып троспен құрастыру. Білуге тиіс: такелажды бұйымдармен жұмыс принципі, жұмыс істеу тəсілдері, жөнделетін жəне жасалатын алынбалы ЖҚА құрылғысы, болат канатты іріктеу нормалары, күрделі тораптарды өру тəсілдері, трос жүйесінің жұмыс тəсімі, өру жəне құрастыру технологиясы. Жұмыс үлгілері 1) Кранның тістеуік, шымшуыр, тырнақты қармағыштары, ілмектер, қол кетпендер – жасау, жөндеу жəне техникалық қызмет көрсету; 2) Кранцылар, күркелер, шторм – басқыштар, такелажды бұйымдарға арналған өрілген немесе ағаш бөлшектер – жасау; 3) Кренгельстер, мусингтер, созбалар, жүк жəне қорғау торлары – жасау; 4) Алынбалы ЖҚА жəне тұғырға арналған кран ілмелері - канаттарды, қапсырмаларды, сақиналарды ауыстыру, түзету. 851. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орташа күрделіктегі такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау, жөндеу жəне техникалық қызмет көрсету. Жоғарырақ білікті слесардың көмегімен диаметрі 15 мм-ге дейінгі жəне диаметрі 15 мм-ден жоғары болат канаттан бұйым жасау. Айнала ұзындығы 90 мм-ден асатын табиғи жəне синтетикалық канаттардан бұйым жасау. Массасына, габаритіне жəне басқа да сипаттамаларына қарай алынбалы ЖҚА іріктеу жəне таңдау. Тиеу-түсіру жұмыстары өндірісінің технологиясына сəйкес алынбалы ЖҚА қабылдау жəне беру. Такелажды аспап жөндеу. Жүк көтергіш машиналардың канатты жарақтарын орындау. Білуге тиіс: жөнделетін жəне жасалатын алынбалы ЖҚА құрылысы мен конструкциялық ерекешеліктері, алынбалы ЖҚА жəне шынжыр жəне канаттан жасалған бұйымдар жасау жəне жөндеу жолдары, металдың маркалары жəне такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасаудың техникалық шарттары, канаттан жасалған бұйымдарды іріктеу нормалары, такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау жəне жөндеуге арналған жабдыққа қызмет көрсету ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Мақта, каучук бумаларға арналған қармағыш крандар, бөшкелерге арналған қалақша жəне жұдырықшалы қармауыштар – жасау; 2) Үлкен диаметрдегі құбырларға арналған, кабельді барабандардың, синтетикалық бөшкелердің кран қармауыштары – іріктеу шығару, жөндеу, техникалық қызмет көрсету; 3) Порталды, автомобиль, шынжыр табанды крандар, қайта тиегіштер, оның алынбалы жүк қармағыш органдары – канаттарды ауыстыру, олардың органдарын жасау; 4) Сым кесуге арналған қайшылар, полиспасталар – жасау жəне жөндеу. 852. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау, жөндеу жəне техникалық қызмет көрсету. Диаметрі 15 мм-ден жоғары 48 мм-ге дейінгі жəне диаметрі 25 мм-ге дейінгі болат канаттан арнайы станоктық жабдықта бұйым жасау. Такелаж жөндеуге жəне жасауға арналған жабдықтар мен айлабұйымдарға техникалық қызмет көрсету.

Білуге тиіс: жөнделетін жəне жасалатын алынбалы ЖҚА, канатты жəне алынбалы ЖҚА бұйымдарын жасау жəне сынауға арналған арнайы станоктық жабдықтардың құрылысы мен конструкциялық ерекшеліктері, такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасаудың техникалық шарттары, алынбалы ЖҚА жасау, жөндеу жəне таңбалауға арналған техникалық қадағалау органдарына қойылатын талаптар. Жұмыс үлгілері 1) Қолмен фиксациялайтын үлкен жүкті контейнерге арналған кран қармауыштары, орамалардағы болатқа арналған қапсырма қармауыштар, бөшкелерге арналған рычагты қармауыштар – жасау, жөндеу, сынау жəне техникалық қызмет көрсету; 2) Автотехниканы қайта тиеуге арналған рамалық ілмелер – жасау, жөндеу, сынау, таңбалау, техникалық қызмет көрсету. 853. Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып диаметрі 48 мм-ден асатын жəне 25 мм-ден жоғары диаметрдегі болат канат бұйымдарды арнайы станоктық жабдықта қолмен жасау. Күрделі жəне эксперименталды алынбалы ЖҚА жəне такелажды бұйымдар жасау, сынау жəне таңбалау. Такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау жəне сынауға арналған арнайы айлабұйымдар мен жабдықтарға техникалық қызмет көрсету, жөндеу жəне баптау. Білуге тиіс: ерекше ауыр жəне бірегей ірі габаритті жүктерді қайта тиеуге арналған күрделі жəне эксперименталды алынбалы ЖҚА құрылысы мен конструкциялық ерекшеліктері, массасына, габаритіне жəне жүкті ілмектеу тəсілдеріне қарай канат бұйымдардың төзімділігін есептеу ережесі, такелажды бұйымдар мен алынбалы ЖҚА жасау жəне жөндеуге арналған арнайы станоктық жабдықтардың конструкциясы, баптау ережесі жəне жолдары. Жұмыс үлгілері 1) Үлкен диаметрдегі құбырларға арналған шанышқылы, жартылай автоматты кран қармауыштар – жасау, жөндеу, техникалық қызмет көрсету, сынау; 2) Локомотивтерді, қазандықтар мен басқа да ірі габаритті жəне ауыр салмақты жабдықтарды қайта тиеуге арналған рамалық ілмелер – жасау, техникалық қызмет көрсету жəне жөндеу. Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь 854. Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Карбюратор жəне дизел қозғалтқыштардың жылу аппаратурасының жай тораптарын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Карбюраторлы жəне дизель қозғалтқыштарға арналған аппаратураны монтаждан алу жəне монтаждау. Карбюратордың қалтқы камерасындағы отынның деңгейін реттеу. Білуге тиіс: іштен жанатын қозғалтқыш құрылғысы, қоректендіру жəне жылу аппаратурасы жүйесіндегі ықтимал ақаулықтар жəне оларды жою əдістері, карбюраторлы жəне дизель қозғалтқыштарға арналған аппаратурасын шешу жəне орнату ережесі, жылу аппаратурасының жекелеген тораптарын бөлшектеу, жөндеу, құрастыру жəне ауыстыру ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Дизель қозғалтқыштар – отынның жұмсақ жəне қатты тазалау сүзгілерін ауыстыру; 2) Жиклерлер – бөлшектеу, шаю, үрлеу; 3) Карбюраторлар – қалтқыны, бекіткіш клапанды, ауа сүйеніші жəне дроссель торабын жөндеу; 4) Карбюраторлар, бактар, тұндырғыштар, форсункалар – ауыстыру; 5) Жылу жүйесінің түтіктері, форсункалардың сорғылары, сүзгілер, жылу сорғылары, шайқайтын сорғылар - ауыстыру. 855. Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Түрлі модельдегі карбюраторлар жəне жылу сорғыларын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру, реттеу. Орташа күрделіктегі жылу аппаратурасын тораптарын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Жылу аппаратурасы жүйесіндегі ақаулықтарды айқындау жəне жою. Білуге тиіс: жай жəне орташа күрделіктегі карбюраторлы жəне дизель қозғалтқыштарға арналған аппаратурасының құрылысы, негізгі модельдегі карбюраторлар мен жылу сорғыларының тораптары мен бөлшектерінің конструкциясы мен қызметі, карбюратордың, жылу сорғысының жəне дизельдің жылу аппаратурасы тораптарын жөндеуде қолданылатын материалдар, қозғалтқыштың жылу аппаратурасының негізгі тораптарын жөндеу жəне реттеудің техникалық шарттары, сынау стендінің құрылысы жəне сынау технологиясы. Жұмыс үлгілері 1) Газ баллон аппаратурасы – бөлшектеу; 2) Шайқалатын сорғылар, форсункалар, қатты жəне жұмсақ тазалау сүзгілері – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 3) Форсункалардың сорғылары – бөлшектерді ауыстыра отырып бөлшектеу жəне құрастыру; отынның тозаңдатылуын тексеру, герметикалығы мен өнімділігі; 4) Бұрамаларды реттегіштер – ауыстыру; 5) Форсункалар – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру. 856. Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Карбюраторлы жəне дизельді қозғалтқыштардың жылу аппаратурасының күрделі агрегаттары мен тораптарын жөндеу, стендіде сынау жəне реттеу. Жылу аппаратурасының күрделі ақауларын айқындау жəне жою. Білуге тиіс: түрлі қызметтегі машиналардың бензин жəне дизель қозғалтқыштары жылу аппаратурасының тораптары мен бөлшектерінің құрылысы, қоректену тəсімі жəне жұмыс істеуін, жану процесінің негіздері, жиклерді орау технологиясы мен нақыштау тəсілдері, дизель карбюраторлар мен жылу аппаратурасын үнемді жұмысқа реттеу тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Дизель жылу аппаратурасының агрегаттары мен тораптары – жөндеу; 2) Газ баллон аппаратурасы – жөндеу жəне реттеу; 3) Дизель қозғалтқыштар – жылу жүйесінен ауаны шығару; 4) Карбюратор қозғалтқыштар – бөгде ауаны соруды болдырмау; 5) Жиклерлер – аспапта орау; 6) Карбюраторлар – стендіде сынау; 7) Жылу жəне шайқалатын сорғылар, форсункалар, айналым санын реттегіштер – сынау жəне реттеу. 857. Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь 5разряд Жұмыс сипаттамасы. Түрлі қызметтегі, үлгідегі жəне маркадағы карбюраторлы жəне дизельді қозғалтқыштардың жылу аппаратурасының күрделі агрегаттары мен тораптарын жөндеу, стендіде сынау жəне реттеу. Аппаратураны бақылау жəне реттеу. Білуге тиіс: карбюраторлы жəне дизельді қозғалтқыштардың конструкциясы мен жұмысы, карбюраторлы жəне дизельді қозғалтқыштардың жылу аппаратурасының агрегаттары мен тораптары, карбюраторлы жəне дизельді қозғалтқыштардың жылу аппаратурасының барлық агрегаттары мен тораптарын жөндеу, сынау жəне реттеудің технологиялық процесі, аппаратураны бақылау жəне реттеу үшін күрделі жабдықтарды, айлабұйымдарды, дəлме-дəл аспаптар мен құралдарды пайдалану ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Жылу дизель аппаратурасының агрегаттары мен тораптары – герметикалығын сынау жəне реттеу, өнімділігін тексеру жəне отынды тозаңдату; 2) Жылу аппаратурасы – жұмыстағы ақауларды жою; 3) Жылуды автоматы реттегіштер – сынау жəне баптау. Слесарь - жөндеуші 858. Слесарь - жөндеуші 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жабдықтардың, агрегаттар мен машиналардың жай тораптары мен механизмдерін бөлшектеу, жөндеу, құрастыру жəне сынау. Жоғарырақ білікті слесарьдың басшылығымен жай, сондай-ақ орташа күрделіктегі жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу. 12-14 квалитеттер бойынша бөлшектерді слесарлық өңдеу. Бөлшектерді шаю, тазалау, майлау жəне құйма ақауын алу. Пневматикалық, электр аспаптарды пайдалана отырып жəне бұрғылау станоктарында жұмыс орындау. Механизацияланған аспап арқылы бөлшектерді қырып тегістеу. Жөндеу жəне құрастыруға арналған жай айлабұйымдар жасау. Білуге тиіс: жай тораптар мен механизмдерді, жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру жөніндегі жұмысты орындаудың негізгі жолдары, слесарлық жəне бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі жəне пайдалану ережесі, өңделетін материалдардың негізгі қасиеттері, шектеулер мен отырғызу жүйесі, кедір-бұдырлықтың квалитеттері мен параметрлері, майларды, жуатын құрамының, металлдар мен майламалардың қызметі, таңбалануы жəне пайдалану ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Мартен пештердің арматурасы, дроссельдер, кесілген клапандар – шешу, жөндеу, орнату; 2) Болттар, гайкалар, шпилькалар – бұранданы кесу, қиыстыру, оларды ауыстыру жəне бекіту; 3) Ауа, май жəне суға арналған бекіткіш бұрамалар – орнына қиыстырып орнату; 4) Толтырма терезелер, қақпақ көтергіштердің канаттары мен асыратын құрылғылар – ауыстыру; 5) Құбыржолдарға арналған иіндер, үштіктер – гидравликалық сынау жəне құрастыру; 6) Лубрикаторлар, желілік қоректендіргіштер – жөндеу, реттеу; 7) Май салқындатқыштар – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 8) Поршенді сорғылар – жөндеу, орнату; 9) Жабдықтар – қышқыл жəне сілті ортаны бейтараптандыру; 10) Қоршаулар – шешу жəне орнату; 11) Төсемдер – жасау; 12) Галтті барабандардың редукторлары – бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру; 13) Металл торлар – ауыстыру, жасау, жөндеу; 14) Зімпара қайрақтар мен олардың шаңсорғыштары – жөндеу, құрастыру, ауыстыру жəне абразивтік шеңберді түзету; 15) Шпонкалар – егеулеу; 16) Арқау машиналарының шпулярниктері – машинаны жөндеу жəне орнату. 859. Слесарь - жөндеуші 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жабдықтардың, агрегаттар мен машиналардың орташа күрделіктегі тораптары мен механизмдерін бөлшектеу, жөндеу, құрастыру жəне сынау. Жоғарырақ білікті слесарьдың басшылығымен орташа күрделіктегі, сондай-ақ күрделі жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу. 11-12 квалитеттер бойынша бөлшектерді слесарлық өңдеу. Футерленген жабдықтар мен қорғау материалдары мен ферросилициядан дайындалған жабдықтарды жөндеу. Фаолитті жəне керамикалық аппаратура мен коммуникацияларды бөлшектеу, құрастыру жəне тығыздау. Жөндеу жəне құрастыруға арналған орташа күрделіктегі айлабұйымдар жасау. Жерден басқарылатын жай жүк көтеретін құралдар мен механизмдер арқылы жүктерді жылжыту кезінде такелажды жұмыстарды орындау. Білуге тиіс: жөнделетін жабдықтардың құрылысы, негізгі тораптар мен механизмдердің қызметі жəне өзара іс-əрекеті, жабдықтардың, агрегаттар мен машиналарды бөлшектеудің, жөндеу жəне құрастырудың технологиялық кезектілігі, тораптар мен механизмдерді сынау, реттеу жəне қабылдаудың техникалық шарттары, өңделетін материалдардың негізгі қасиеттері, əмбебап айлабұйымдар мен қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, шектеулер мен отырғызу жүйесі, кедір-бұдырлықтың квалитеттері мен параметрлері, жүкті ілмектеу, көтеру, жылжыту ережесі, жерден басқарылатын жүк көтеретін құралдар мен механизмдерді пайдалану ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Орташа күрделіктегі құрылғыларда жоғары вакуумды вакуум агрегаттар – жөндеу; 2) Барлық диаметрдегі бұрамалар – клапандарды ысқылау; 3) Желдеткіштер – жөндеу жəне орнату; 4) Жапсырмалар – параллельдер бойынша қиыстыру жəне егеулеу; 5) Газ құбырлар – соратын жерлерін диабазды майлама жəне мұнай битуммен тығыздау; 6) Шойын құюға арналған науалар – ауыстыру; 7) Күрделі қаптар мен рамалар – жасау; 8) Металл конвейерлер – роликтерді ауыстыру; 9) Орташа күрделіктегі металл өңдеу станоктарындағы жылдамдық жəне жіберу қораптары – құрастыру жəне реттеу; 10) Қалақтар, билалар, біліктер, транспортер пластиналары, шнек орамдары – түзету; 11) Люнеттер – жөндеу; 12) Аспап дүкендері, аспапты автоматты ауыстыру құрылғылары – жөндеу, реттеу; 13) Орайтын (текстиль) машиналар – пластиналарды, көтергіш рычагтарды, прикландарды, ұршықтарды күрделі жөндеу; 14) Құятын машиналар – конвейер тізбегін жөндеу, металл қалыптарды ауыстыру; 15) Көмір тиейтін машиналар – рычагты тежегіш құрылғыны құрастыру жəне орнату; 16) Диірмендер, елегіштер, кептіру барабандары – ағымдағы жөндеу; 17) Орталықтан тебетін сорғылар – жөндеу, орнату; 18) Пісіру жартылай автоматтары, құрылғылар – орташа жəне ағымдағы жөндеу; 19) Газ электр кескіштер – электродты орталықтан тебетін ұштамаларын ауыстыру; 20) Елек жəне пышақ – шешу, орнату жəне реттеу; 21) Ағаш өңдейтін станоктар – ағымдағы жөндеу; 22) Тоқу станоктары – төменгі біліктер мен қысқыштарды ауыстыру; 23) Токарлық станоктар – ұзына бойы жəне көлденең салазкаларды, суппорттарды толық жөндеу; 24) Жылу ауыстырғыштар – жөндеу, құрастыру; 25) Құбыржолдар – бөлшектер; 26) Шпиндельді позициялау құрылымдары – реттеу; 27) Шлак шығарғыштар – байқау, майлау жəне жөндеу; 28) Электр пештер – бөлшектеу жəне жөндеу. 860. Слесарь - жөндеуші 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі тораптар мен механизмдерді бөлшектеу, жөндеу, құрастыру жəне сынау. Күрделі жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу, монтаждау, монтаждан алу, сынау, реттеу, баптау жəне жөндеуден кейін тапсыру. 7-10 квалитеттер бойынша бөлшектерді жəне тораптарды слесарлық өңдеу. Жөндеу жəне монтаждауға арналған күрделі айлабұйымдар жасау. Жөндеуге арналған ақаулық ведомостілер жасау. Көтергіш-көлік механизмдері мен арнайы айлабұйымдарды пайдалана отырып такелажды жұмыстарды орындау. Білуге тиіс: жөнделетін жабдықтардың, агрегаттар мен машиналардың құрылысы, машиналарды реттеу ережесі, жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу, құрастыру жəне сынау процесінде ақаулықтарды жою тəсілдері, пайдаланылатын бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі жəне пайдалану ережесі, əмбебап жəне арнайы айлабұйымдардың конструкциясы, күрделі емес түрлі бөлшектерді белгілеу жəне өңдеу тəсілдері, шектеулер мен отырғызу жүйесі, кедір-бұдырлықтың квалитеттері мен параметрлері, қышқыл төзімді жəне басқа да қорытпалардың қасиеті, жабдықтарды жоспарлы-ескертпелі жөндеуінің негізгі шарттары. Жұмыс үлгілері 1) Колонналы үлгідегі аппараттар – жөндеу, құрастыру; 2) Электр балқыту пештерінің қышқыл жəне аргон аппаратурасы – жөндеу, қызмет көрсету; 3) Бекітпе арматура – ревизия, жөндеу, орнату; 4) Дірілмен елеуіштер – сигаларын ауыстыру; 5) Газоходтар – шиберлерін ауыстыру; 6) Скуббер гидроқақпақтар – реттеу; 7) Гидрокүйшейткіштер, гидромоторлар – жөндеу, құрастыру, сынау; 8) Көп позициялы автоматты қалпақтар – жөндеу, реттеу; 9) Грануляторлар – футерлеу жəне борттарды ауыстыру; 10) Уатқыштар – бұзылған бөлшектерді ауыстырып жəне қиыстырып жөндеу, уату ірілігін реттеу; 11) Үтіктеуге арналған əмбебап жəне ротациялық каландрлар, сығымдағыштар – жөндеу жəне баптау; 12) Қышқыл сығатын компрессорлар – ағымдағы жəне орташа жөндеу; 13) Шпиндель конустары – ысқылау əдісімен тексеру жəне қалпына келтіру; 14) Металл өңдеу станоктарының жылдамдығы мен жіберу қораптары – құрастыру жəне реттеу; 15) Бу жəне су жылытқыш қазандықтар – жөндеу; 16) бұрғылау машиналары – монтаждау жəне орнату; 17) Қысыммен құюға арналған машиналар – жөндеу; 18) Мартен пештерінің үйінділеу машиналары – тік осі жəне деңгейі бойынша колонналарды тексеру, тартатын механизмді жəне тұмсығының бұрылуын жөндеу; 19) Иіру машиналары – күрделі жөндеу жəне реттеу; 20) Тігу машиналары – ағымдағы жəне күрделі жөндеу; 21) Диірмендер, елегіштер, кептіру барабандары – орташа жөндеу; 22) Тереңдік жəне штангілі сорғылар – жөндеу жəне құрастыру; 23) Конверторлар мойындарын тозаңдатқыштар – монтаждан алу, монтажда; 24) Мазут жабдықтар – жөндеу; 25) Өсімдік майларын өндіруге арналған дайындау цех (учаскелер) жабдықтары мен май өңдеу өндірісінің аппараттары – құрастыру, реттеу жəне сынау;

12 сəуір 2013 жыл

26) Пневмосорғылар, түтін сорғылар, эксгаустерлер – жөндеу; 27) Жауапты мойынтіркетер – баббит құю жəне қырып тегістеу; 28) Айналып тұратын пештердің, бу диірмендерінің, конвейерлердің, пластиналық транспортерлердің, қоректендіргіштердің редукторлары – жөндеу; 29) Конвертерлер мен ватержакеттердің ауа жүйелері – реттеу, күрделі жөндеу; 30) Араластырғыштар мен сульфураторлар – біліктер мен муфтыларды ауыстыру; 31) Ағаш өңдейтін жəне металл кесетін станоктар – күрделі жөндеу, реттеу; 32) Тоқу станоктары – күрделі жөндеу жəне қайрайтын механизмдерді баптау; 33) Секциялық жəне шпиндельді құбыр бұрғылағыштар – жөндеу, құрастыру, реттеу, сынау; 34) Чушкоқалағыштар – бөлшектерін ауыстыра отырып жөндеу. 861. Слесарь - жөндеуші 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу, монтаждау, монтаждан алу, сынау, реттеу, баптау жəне жөндеуден кейін тапсыру. 6-7 квалитеттер бойынша бөлшектерді жəне тораптарды слесарлық өңдеу. Кернеулі жəне тығыздағыш отырғызу жағдайында тораптар мен жабдықтарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Білуге тиіс: жөнделетін жабдықтардың, агрегаттар мен машиналардың конструкциялық ерекшеліктері, жабдықтарды, агрегаттар мен машиналарды жөндеу, құрастыру жəне сынау, реттеудің жəне жабдықтарды орнатудың дұрыстығының техникалық шарттары, жабдықтарды жөндеу, құрастыру жəне монтаждаудың технологиялық процесі, машиналардың жабдықтарын статикалық жəне динамикалық теңгерілуін сынау ережесі, күрделі белгілеу кезіндегі геометриялық құрылымдар, тозған бөлшектерді қалпына келтіру жəне төзімдету жəне қорғау қабатын жағу тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Токарлық-револьверлі автоматтар, көп шпиндельді, көшірмелі, координатты-қайрайтын, тіс қырнайтын жəне білік токарлық станоктар – орташа жөндеу, монтаждау, реттеу, дəлдігін тексеру, іске қосу жəне пайдалануға тапсыру; 2) Жоғары қысымдағы агрегаттар (синтез бағаналары), сепараторлар, буландырғыштар, су конденсаторлары, тоңазытқыштар – ағымдағы жəне орташа жөндеу; 3) Оттекті мен мартен пештерінің аргонды аппаратурасы – жөндеу, қызмет көрсету; 4) Брагоайдаушы жəне брагоректификациялық аппараттар – күрделі жөндеу; 5) Жоғары қысымдағы аппараттар, газ құбырлар – ревизия, жөндеу жəне сынау; 6) Күрделі кинопроекциялық аппараттар мен шығаратын машиналар – орташа жөндеу; 7) Газ үрлегіштер – күрделі жөндеу жəне сынау; 8) Кептіретін-үтіктейтін вакуумды катоктар – жөндеу жəне баптау; 9) Оттекті – ағызатын компрессорлар – күрделі жөндеу; 10) Токарлық жартылай автоматтардың жылдамдық қораптары – шлицті біліктерді өзара қиыстырып құрастыру жəне қайта қосу; 11) Жүк көтергіш машиналар – кран асты жолдарды жөндеу, реттеу жəне нивелирлеу; 12) Хаттарды сұрыптауға арналған машиналар – жөндеу; 13) Мартен пештерінің үйінділеу машиналары – шахтаны ауыстыра отырып толықтай жөндеу, механизмдердің барлығын реттеу; 14) Тиейтін машиналар – жылжыту жəне бұру механизмін ревизиялау, бөлшектеу, құрастыру, тексеру жəне бөлшектерді ауыстыру; 15) Автоматтандырылған жуу машиналары – жөндеу жəне баптау; 16) Диірмендер, елегіштер, кептіру барабандар – күрделі жөндеу, сынау, реттеу жəне тапсыру; 17) Металл өңдейтін станоктардың гидравликалық жіберу механизмдері – жөндеу жəне реттеу; 18) Станоктардың гидроқұбырлардың механизмдері – жөндеу, құрастыру, реттеу; 19) Вакуумды жəне форвакуумды сорғылар – күрделі жөндеу; 20) Домна пештер – еңіс көпірді орнату; 21) Реакторлары – жөндеу; 22) Айналып тұратын пештердің кран редукторлары мен илемді стандардың дифференциалды редукторлар – ревизия, жөндеу; 23) 20 бірлікке дейінгі күрделі жөндеу санатындағы бағдарламалы басқару роботтары мен манипуляторлары – күрделі жөндеу, реттеу; 24) Терең бұрғылайтын бұрғылық станоктар – жөндеу; 25) Күрделі қиғаш сызықпен жіберетін тісімен тегістейтін, тісімен уататын, тісімен сүргілейтін станоктар – дəлдігін тексеру; 26) Бағдарламалық басқарылатын станоктар – қаттылығын тексеру; 27) Дəл құятын көлемді, редукторлы, реактивті-турбиналық, тез қататын құбыр бұрғылар – жөндеу, құрастыру, орнату, реттеу, сынау; 28) Вакуум – булайтын құрылғылар – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 29) Цилиндрлер, түбірлі жəне шатунды мойынтіркетер – дөңгелетіп тегістегеннен кейін тексеру жəне барлық бірікпелерді түпкілікті бекіту; 30) Экономайзерлер, бу қыздырғыштар, компрессорлық жəне ауа үрлегіш құрылғылар – күрделі жөндеу, сынаудан кейін тапсыру; 31) Электр жəне кен термиялық пештер – көтергіш бұрамалардың, конвейерлердің біліктестігін жəне пеш корпусының төрт бағанаға да отырғызылуын тексеру. 862. Слесарь - жөндеуші 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі ірі габаритті, бірегей, эксперименталды жəне тəжірибелік жабдықтарды, агрегаттарды жəне машиналарды жөндеу, монтаждау, монтаждан шығару, сынау жəне реттеу. жабдықты пайдалану жəне жөндеу процесінде тексеру кезіндегі ақаулықтарды анықтау жəне жою. Жөнделген жабдықтардың жүктемесінің дəлдігін сынау жəне тексеру. Білуге тиіс: жөнделетін жабдықтардың, агрегаттар мен машиналардың конструкциялық ерекшеліктері, кинематикалық жəне гидравликалық тəсімдері, жөнделетін жабдықтардың дəлдігін жөндеу, құрастыру, монтаждау, тексеру жəне сынау əдістері, жұмыс істейтін бөлшектердің, тораптардың, механизмдердің шекті жүктемелері мен сынықтарды, тоттану механизмдер мен апаттардың алдын алу шаралары. Жұмыс үлгілері 1) Токарлық көп шпиндельді автоматтар, токарлық көп тісті тікелей жартылай автоматтар – күрделі жөндеу; 2) Гидравликалық аппаратура – жөндеу жəне баптау; 3) Кинопроекциялық күрделі аппараттар мен көрсететін машиналар – күрделі жөндеу; 4) Илемдеу стан көтермелері – жөндеуден кейін тексеру, реттеу, сынау жəне тапсыру; 5) Өңдеудің барлық кескініндегі күрделі агрегаттары бар автоматты желілер – күрделі жəне орташа жөндеу; 6) Қалыптаушы автоматты желілер – күрделі жөндеу, құрастыру, реттеу жəне тапсыру; 7) Ұн, кондитерлік, макарон жəне нан өнімдерінің кешенді механизацияланған жəне парфюмерлік-косметикалық өндірістегі автоматты желілері – жөндеу жəне баптау; 8) Агломерациялық машиналар – машина мен жылу саңылауының қозғалысын реттеу, басты радиустың осі бойынша жетекті тексеру; 9) Скипті жəне көтермелі шахталық көтерме машиналары – жөндеу, сынау, тапсыру; 10) Прецизионды жабдықтар – жөндеу, тапсыру; 11) Кен термиялық пештер – контактілі жүйені күрделі жөндеу жəне бұзылған бөлшектерді іріктеп шығару; 12) Пеш құбырлары – ирекшені сынау; 13) Гидравликалық сығымдар – күрделі жəне орташа жөндеу; 14) Бу гидравликалық сығымдар – күрделі жөндеу; 15) 20 бірліктен жоғары күрделі жөндеу санатындағы бағдарламалы басқару роботтары мен манипуляторлары – күрделі жөндеу, реттеу; 16) Жұдырықшалы жəне коникалық біліктерді үшкірлеуге жəне тегістеуге арналған арнайы тегістеу фрезерлік жəне арнайы, автоматтар мен жартылай автоматтар – жөндеу; 17) Координатты қайрайтын станоктар – координаттарын қалпына келтіру; 18) Бағдарламалық басқарылатын станоктар – дəлдігін тексеру, координаттарын қалпына келтіру, жөндеу, сынау; 19) Электр импульсті станоктар – жөндеу; 20) Суперцентрифугалар, сырды сүртетін импорт машиналар, планетарлық редукторлар, ротациялық вакуумды сорғылар – жөндеу; 21) Құбыр компрессорлар – күрделі жөндеу жəне тапсыру; 22) Ауа бөлетін құрылғылар – күрделі жөндеу; 23) Кеме түсіруге арналған түсіретін құрылғы – күрделі жөндеу, ортасын дəлдеу жəне реттеу; 24) Жоғары қысымды тоңазытқыштар, агрегаттар (синтез бағаналары), сепараторлар, буландырғыштар, су конденсаторлары – күрделі жөндеу; 25) Экстрактор, кіші сығым, (мөлшерлейтін, кесетін, орайтын жəне т.б.) автоматтар мен жартылай автоматтар, компрессорлар – құрастыру, баптау жəне реттеу; 26) Электр пештері, ватержакеттер, конвертерлер – гидроаппаратураны реттеу жəне жөндеудің толықтығын тексеру. 863. Слесарь - жөндеуші 7-разряд Жұмыс сипаттамасы. Икемді өндіріс жүйелеріндегі күрделі жабдықтарды диагностикалау, алдын алу жəне жөндеу. Механикалық, гидравликалық жəне пневматикалық жүйелерді жөндеу жəне баптау жөніндегі жұмыс кешенін орындаумен пайдалану кезінде жабдықтардың бұзылуын болдырмау. Білуге тиіс: жөнделетін күрделі жабдықтардың конструкциялық ерекшеліктері, гидравликалық жəне кинематикалық тəсімдері, жөнделген жабдықтарды диагностикалау, жөндеу, құрастыру жəне монтаждау, дəлдігін тексеру жəне сынау əдістері, жабдықтардың жұмыс істеп тұрған бөлшектеріне, тораптарына, механизмдеріне шекті жүктемелер, жабдық механизмдері мен ақаулықтардың алдын алу бойынша алдын алу шаралары, күрделі жабдықтарды жөндеу, сынаудың технологиялық процесстері жəне пайдалануға тапсыру. Орта кəсіптік білімді талап етеді. 864. Слесарь - жөндеуші 8-разряд Жұмыс сипаттамасы. Икемді өндіріс жүйелеріндегі бірегей жəне эксперименталды жабдықтарды диагностикалау, алдын алу жəне жөндеу жəне оны жұмыстың берілген параметрлеріне шығаруды қамтамасыз ету жұмыстарында қатысу. Білуге тиіс: жөнделетін эксперименталды жəне бірегей жабдықтардың конструкциясы, кинематикалық жəне гидравликалық тəсімдері, жабдықтарды диагностикалау, жөндеу жəне қызмет көрсетуге арналған бақылау-өлшеу аспаптары мен стенділері, бірегей жəне эксперименталды жабдықтарды жөндеудің технологиялық процестері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. Ескертпе. Аталған кəсіптің 7-8 разрядтары өндірісті дайындау жөніндегі цехтардағы жұмыс кезінде, эксперименталды жəне тəжірибелік цехтарда беріледі. Слесарь – сантехник 865. Слесарь – сантехник 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жоғарырақ білікті сантехниктің басшылығымен орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағымдары санитарлық-техникалық жүйелердің бөлшектері мен тораптарын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Құбырларды, фитингілерді, үлгілік бөліктерді, арматура жəне бекіту құралдарын сұрыптау. Тұлымдарды, ерітінділерді жəне басқа да қосымша материалдарды дайындау. Құбыржолдардың, санитарлық-техникалық аспаптар мен басқа да жүктердің бөлшектерін тасымалдау. Жібермелерді муфтылар жəне контргайкалармен, гайка болттарымен құрастыру. Білуге тиіс: санитарлық-техникалық материалдар мен жабдықтардың түрлері мен қызметі, құбырларды, фитингілер мен арматураның сұрыптамасы мен өлшеу тəсілдері, қол аспаптарының қызметі мен пайдалану ережесі. 866. Слесарь – сантехник 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағар санитарлықтехникалық жүйелердің бөлшектері мен тораптарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Конструкцияларда саңылау бұрғылау немесе тесу. Құбырларда қолмен бұранда ою. Құбыржолдар мен аспаптарға бекітпелер орнату жəне бекіту. Тіке құбырлардың құбырлары мен үлгілік бөліктерін құрастыру. Білуге тиіс: орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағар санитарлық-техникалық жүйелерді пайдалану принципі, қызметі жəне жөндеудің ерекшелігі, санитарлық-техникалық жүйелердің, құбыр бірікпелері мен құбыржол бекітпелерінің негізгі бөлшектерінің түрлері, оттегі жəне ацетилен салынған баллондарды ұстау жəне тасымалдау ережесі, механизацияланған аспаптың қызметі мен пайдалану ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Бітеуіштер мен қорғау тығындарын; 2) Төсемдерді; 3) Фланецті бірікпелерді; 4) Құбыржол келтеқұбырларын; 5) Унитаздарды бөлшектеу, жөндеу, құрастыру - манжеталарын ауыстыру. 867. Слесарь – сантехник 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағар санитарлықтехникалық жүйелердің бөлшектері мен тораптарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Аспаптар мен бекітпелерді орнату орнын белгілеу. Жөндеу орнындағы шойын радиаторларды топтастыру жəне топтан шығару. Жылу панельдерінің, санитарлық-техникалық кабиналары мен блоктардың құбыржолдарын біріктіру. Поршеньді пистолеттердің көмегімен бөлшектер мен аспаптарды бекіту. Білуге тиіс: болат жəне полимер құбырдан жасалған құбыржолды санитарлық-техникалық жүйелерінің құрылымдары мен жөндеу тəсілдері, поршенді пистолеттердің құрылысы мен олармен жұмыс істеу ережесі, аспаптар мен бекітпелерді орнату орнын белгілеу тəсілдері, санитарлық жəне қыздыру аспаптарын орнату ережесі. Жұмыс үлгілері 1) Шаятын бачоктарды; 2) Түрлі астауларды; 3) Вентилдерді; 4) Үш жүрістілерден басқа крандарды; 5) Түрлі жуғыштарды; 6) Раковиналарды; 7) Араластырғыштарды; 8) Қол жуғыштарды; 9) Унитаздарды; 10) Төсейтін судноларды жууға арналған құрылғыларды; 11) Соратын шкафтарды бөлшектеу, жөндеу, құрастыру. 868. Слесарь – сантехник 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағар санитарлықтехникалық жүйелердің бөлшектері мен тораптарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Шойын құбырдан жасалған құбыржолдардың учаскелерін ауыстыру. Құбыржолдарды сынау кезінде ақаулы жерлерін орнату. Білуге тиіс: түрлі санитарлық-техникалық құбыржол жүйелерінің құрылысы мен жөндеу тəсілдері, құбыржолдарды сынау кезінде ақаулы жерлерін орнатудың тəсілдері. Жұмыс үлгілері. 1) Аппаратураны; 2) Су қыздырғыштарды; 3) Ауа жинағыштарды; 4) Колонкаларды; 5) Үш жүрісті крандарды; 6) Айқаспаларды; 7) Манометрлерді; 8) Секциялық бұрамаларды; 9) Су өлшеу əйнектерін; 10) Үштіктерді бөлшектеу, жөндеу, құрастыру. 869. Слесарь – сантехник 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орталық жылу беру, сумен жабдықтау, кəріз жəне су ағар санитарлықтехникалық жүйелердің бөлшектері мен тораптарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Санитарлықтехникалық жүйелерді сынау. Аппаратураны ревизиядан өткізу жəне сынау. Бақылау-өлшеу аспаптарын орнату орындарын белгілеу. Білуге тиіс: санитарлық-техникалық жүйелерді жəне арматураны сынау ережесі, қазандықтарды, бойлерлерді, калориферлер мен сорғыларды дайындау жəне сынау тəсілдері. Жұмыс үлгілері: 1) Бойлерлерді; 2) Инжекторларды; 3) Калориферлерді) 4) Бу қазандықтарын; 5) Автоматты өрт сөндіру жүйелерін;

6) Термореттегіштерді; 7) Жандыру құрылғыларын бөлшектеу, жөндеу, құрастыру. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 870. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жай қол айлабұйымдар мен аспаптарды пайдалана отырып электрмен жарықтандырудың жай тораптарын, аппараттары мен арматурасын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Электр жабдықтары бөлшектері мен аспаптарын тазалау, шаю, ысқылау жəне сығылған ауамен үрлеу. Сұрыптық металдан жасалған күрделі емес бөлшек жасау. Жай электр монтаждық тəсімдер бойынша электр машиналары, электр аспаптарының бөлшектері мен тораптарын біріктіру. Біріктіру муфтыларын, үштіктер мен қораптарды орнату. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жылжымалы құрамның электр машиналарын, электр аспаптары мен электр аппараттарының жұмыс істеу принциптері, кеңінен таралған əмбебап жəне арнайы айлабұйымдар мен пайдаланылатын бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі жəне пайдалану ережесі, сым жүргізу тəсілдері, бөлшектер мен тораптарды біріктірудің жай электр монтажды тəсімдері, электр машиналары мен аспаптарды іске қосу жəне ажырату ережесі, орындалатын жұмыс көлемінде металдың электр техникасы мен технологиясының негіздері. Жұмыс үлгілері 1) Электр аппараттары мен машиналары - үрлеу; 2) Электр жарықтандыру өшіргіштері - шешу жəне орнату; 3) Вагон желдеткіштерінің жалюздері – шешу жəне орнату; 4) Аппараттар мен шиналардың тірек оқшаулағыштары – шешу жəне орнату; 5) Қоршау қаптары мен қалқандары – шешу жəне орнату; 6) Электр машиналарының зəкірлік мойынтіркетерінің қақпақтары- шешу; 7) Муфтылар (оператор жəне басқа да электр машиналары біліктерінің біріктірме пакеттері) – бөлшектеу; 8) Вагон нөмірлегіштер – шешу жəне орнату; 9) Резистор панельдері – бөлшектеу; 10) Электр машина мойынтіркетеррі – майлама толтыру; 11) Магнитті қосқыштар, тежегіш электр магниттер – жөндеу; 12) Ажыратқыштар – шешу жəне орнату; 13) Қалқандар мен панельдер (таратқыштар, күш жəне топтық) – шешу жəне орнату; 14) Электр шамдар, плафондар – шешу жəне орнату. 871. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Орташа күрделіктегі тораптар мен аппараттарды, электр жарықтандыру арматурасын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Орташа күрделіктегі тəсімдер бойынша электр машиналары, электр аппараттары мен электр аспаптары бөлшектері мен тораптарын біріктіру. Электр сымдары мен кабельдерін қалайылау, дəнекерлеу, оқшаулау, төсеу жəне ұзарту. Жерден көтергіш-көлік механизмдерін басқару, жүктерді ілмектеу. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін айнымалы жəне тұрақты ток электр машиналарының құрылысы жəне жұмыс істеу принципі, орташа күрделіктегі электр монтаждау тəсімдері мен іске қосуды реттейтін аппаратураны, электр қозғалтқыштардың щеткалы механизмдерін баптау тəсілдері, өңделетін материалдардың негізгі қасиеттері, əмбебап жəне арнайы айлабұйымдардың, монтаждау аспабы мен пайдаланылатын бақылау-өлшеу аспабының құрылысы. Жұмыс үлгілері 1) Амперметрлер, вольтметрлер - шешу, тексеріп орнату; 2) Селеналық түзулегіштер – шешу жəне орнату; 3) Төмен вольтты қорғағыш қысқыштары, ток қабылдағыштардың жеңдері – жасау; 4) Блоктау контакторлары – бөлшектеу жəне құрастыру; 5) Бу тарату қораптары, жұмыс дөңгелектерінің қалақтары, конденсаторлық жəне бу өткізу құбырлары, паровоз турбогенератор желдеткіштері – шешу, орнату; 6) Электр машиналарының мойынтіркетері – сығымдау; 7) Электровоз ток қабылдағыштарының табаны – майламамен толтыру; 8) Қорғағыштар (Фарфорды қоспағанда) – қайта зарядтау; 9) Төбелік ажыратқыштар мен оқшаулағыштар, ток қабылдағыш жеңдері, редукциялық, электр пневматикалық клапандар, ток қабылдағыштардың ауа цилиндрлері, электровоздың барлық үлгідегі разрядтағыштары – шешу, орнату; 10) Электрмен жарықтандыру бөлгіштері, патрондары, розеткалары мен ажыратқыштары, прожекторлар, фаралар, педальдар – жөндеу жəне құрастыру; 11) Вагонның іске қосатын жəне реттейтін реостаттары – шешу жəне орнату; 12) Қырағылық саптары – бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру; 13) Жетекті электр қозғалтқыштар мен электр машиналарының зəкір секциясы – жасау; 14) Полюс жəне катушкалардың өзекшелері – сығымдау жəне босату; 15) Ауаны желдететін рефрижераторлы пойыздар (секциялар) мен вагондардың кедергі термометрлері – бөлшектеу, құрастыру; 16) Ток қабылдағыштар – табандарын ауыстыру; 17) Вагондардың, рефрижератор пойыздарының (секцияларының) вагон асты тарату құрылғылары – шешу жəне орнату; 18) Электр аппараттары мен электр машиналарының шунттары, пышақтары, ұштамалары мен маңдайшалары – жасау, орнату; 19) Электр пештер, желілік жəне мостылық контакторлардың жəшіктері, резистор блоктар – шешу; 20) Өрістердегі электр сымдар – төсемдер мен бекіту. 872. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Серіппелі жəне сырғымалы отырғызу жағдайында электр машиналарының, электр аспаптары мен электр аппараттарының күрделі бөлшектері мен тораптарын бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Электр машиналарының, электр аппараттары мен электр аспаптарының бөлшектері мен тораптары біріктіру. Электр күші құрылғыларын жерлендіру жəне нөлдендіру. Жөнделген электр машиналарын, электр аппараттары мен электр аспаптарын сынау. Ақаулық ведомості жасау. Білуге тиіс: электр машиналарының, электр аппараттары мен электр аспаптарының құрылысы мен қызметі, бөлшектер мен торап бірікпелерінің электр монтажды тəсімдері, жөнделген электр машиналарын, электр аппараттары мен электр аспаптарын сынаудың техникалық шарттары. Жұмыс үлгілері 1) Доға сөндіргіш камералар – бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру; 2) Тепловоз, жетекті электр қозғалтқыш жəне қосалқы машиналардың жетекті генератор коллекторлары – жол салу; 3) Бу тарататын қораптар, паровоз турбогенераторлары жұмыс дөңгелектерінің қалақтары – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 4) Аппаратуралы панельдер, қалқандар – шешу, орнату; 5) Электр машиналарының коллекторлық зəкір пластиналары – «айдар» жасау; 6) Ток қабылдағыш табандары – жаңаларын құрастыру жəне қондыруды түзете отырып жөндеу; 7) Барлық үлгілерінің разрядниктері - жөндеу, сынау; 8) Ток қабылдағыштардың жоғарғы жəне төменгі рамалары – жасау; 9) Тартпалы электр қозғалтқыштар мен қосалқы электр машиналарының, электр машиналары зəкірлерінің, контроллерлерінің реакторлары, топтық қайта қосқыштардың тартпалары, барлық түрдегі реле – шешу, орнату; 10) Монтаждау схемалары – құрастыру, жасау; 11) Электровоз ток қабылдағыштары, фаза ажыратқыштары – шешу, орнату; 12) Паровоз турбогенераторлары, орталықтан тебетін реттегіштер – шешу, орнату; 13) Вагондардың мотор-желдеткіш құрылғылары – шешу, орнату; 14) Өртке қарсы құрылғылар – байқау, бөлшектеу, жөндеу, құрастыру, тексеру; 15) Тартпалы қозғалтқыш біліктерінің тісті дөңгелектері, барлық жүйедегі электр машиналарының біліктері мен коллекторлары – сығымнан босату; 16) Электр машиналардың щеткалары – ысқылау жəне реттеу; 17) Желілік жəне мостылық контакторлардың жəшіктері, резистор блоктары – орнату. 873. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Отырғызудың барлық үлгісіндегі электр машиналарының, электр аппараттары ме электр аспаптарының күрделі бөлшектері мен тораптарын бөлшектеу, жөндеу, құрастыру. Күрделі монтаждау тəсімдерін жасау. Электр машиналарының, электр аппараттары мен электр аспаптарының жиналған тораптарын реттеу жəне сынау. Білуге тиіс: күрделі электр машиналарының, электр аппараттары мен электр аспаптарының тораптары мен топтарының қызметі, құрылымы мен өзара іс-əрекеті, электр машиналарының, электр аппараттары мен электр аспаптарының күрделі тораптарын құрастыру тəсілдері, бөлшектер мен тораптарды біріктірудің күрделі электр монтажды тəсімдері, жөнделген тораптарды құрастырудың техникалық шарттары мен сынау. Жұмыс үлгілері 1) Бір полюсті ауа жəне тез əсер ететін қосқыштар – шешу, жөндеу, орнату; 2) Селенді түзеткіштер – сынау; 3) Ток қабылдағыштардың бірікпе жəне гарнирлі кареткалары – жөндеу, құрастыру; 4) Вагон температураларының қашықтық контроллерлері – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 5) Барлық жүйедегі мотор желдеткіш құрылғылары, умформерлер, вагондардың электр қыздырғыш жəне таратқыш құрылғылары, қыруға арналған люменисцентті жарықтандыру жəне қайта түрлегіш жүйесінің ток генераторлары, букстарды қыздыру температурасын бақылау құрылғысы (термодатчиктер), жылу жүйесінің электр агрегаттары, ауаны салқындату құрылғыларының, автоматика аспаптарының электр қозғалтқыштары, барлық үлгідегі вагонның тоңазыту құрылғыларының электр қозғалтқыштары – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 6) Генератор жəне басқа да электр машиналары білік бірікпелерінің муфталары (пакеттер), қырағылық тұтқасы – тексеру, өзара іс-əрекетін реттеу; 7) Тартпалы электр қозғалтқыштардың мойынтіректері (шайқалту мойынтіректері) – толықтай ревизиялау; 8) Барлық үлгідегі электр машиналарының мойынтіректері – сығымдау; 9) Электровоздардың фарфор қорғағыштары – қайта зарядтау; 10) Вагон карданды-редукторларының жетектері – шешу, жөндеу, сынау, орнату; 11) Жылдамдық өлшегіштер, есептегіштер, электронды кернеулік реттегіштері, жылдамдату электронды релесі, кремний түзеткіш, қорғау панельдері – байқау, электр параметрлерін тексеру, жөндеу; 12) Турбогенераторлар, паровоз турбогенераторларының орталықтан тебетін реттегіштері – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру; 13) Трамвай вагондар мен троллейбустардағы басқару тізбектері – білікке орнату; 14) Электр қозғалтқыштар, тартпалы генераторлар, қосалқы электр машиналары, электр өлшегіш аспаптар, топтық қайта қосқыштар жəне олардың тартпалары, стартерлер, контроллерлер, радиоаппаратураның қоректендіру қайта түрлегіштері, барлық үлгідегі контакторлар мен реле – бөлшектеу, жөндеу, құрастыру, электр тізбегі бірікпелерінің дұрыстығын тексеру; 15) Вагондарды электрмен жіберетін дизельдегі, пойыз рефрижераторлары (секциялар) мен орталықтандырылған электрмен жабдықтандырылған вагондардағы электрмен жабдықтау – шешу, бөлшектеу, жөндеу, құрастыру, орнату. 874. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі электр машиналарын, электр аппараттары мен электр аспаптарының дəлдігін тексеру, сынау жəне реттеу. Теңгеретін жүкті орната отырып барлық үлгідегі электр машиналарының зəкірлерін динамикалық теңгеру. Қашықтықтан басқару электр жүйелерін сынау жəне реттеу. Білуге тиіс: күрделі жабдықтар мен құрылғылардың конструкциялық ерекшеліктері, жұмыс принциптері, күрделі электр машиналарын, электр аппараттары мен электр аспаптарының жұмысын реттеу тəсілдері мен ережесі, теңгеретін жүктерді орната отырып барлық үлгідегі электр машиналарының зəкірлерін динамикалық теңгеру жолдары мен тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Жоғары вольтті камера аппараттары – оқшаулау кедергілерін өлшеу жəне аппараттардың өзара іс-əрекетін тексеру; 2) Электр аппараттары, аспаптар мен машиналар, автоматтандырылған локомотивті дабыл қағу жəне автостоптар жүйесі - өзара іс-əрекетін жəне реттеуді тексеру; 3) Автоматика жəне қашықтықтан басқару аспаптары – реттеу; 4) Кернеулік реттегіштер – жөндеу, стендіде сынау; 5) Моторвагонды жылжымалы құрамдағы «ТОН» радио тарату жүйесі жəне «СИГНАЛ» байланысы, «СОЮЗ-Р» радио таратқыштардың поезд пункттері – техникалық күйін тексеру, реттеу; 6) Су мен дизель майының температурасын автоматтандырылған реттеу жүйелері, сондай-ақ электр майлы қыздырғыш ыдыстары – теңшеу; 7) Жылдамдық өлшегіштер, есептегіштер, электронды кернеу реттегіштер, жылдамдату электронды релесі, кремний түзеткіштердің панельдері, қорғау – реттеу, сынау; 8) Паровоз турбогенераторлары – сынау, реттеу; 9) Электр тізбектер – омикалық кедергілерді тексеру; 10) Тартпалы электр қозғалтқыштар, қосалқы электр машиналары, электр аппараттар мен электр аспаптар – сынау, теңгеру, стендіде реттеу, сипаттамасын жəне ұңғысын алу. 875. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 7-разряд Жұмыс сипаттамасы. Түрлі жүйелердегі күрделі электронды блоктардың алдын алу, электр параметрлерін жөндеу, тексеру. Микропроцессорлық элементті базасы бар күрделі электронды блоктардағы ақаулықтарды іздеу жəне жою. Түрлі локомотивтер мен вагондардың электр жабдықтарының жағдайын тексеретін күрделі жүйелерді пайдалана отырып диагностикалау. Білуге тиіс: түрлі жүйедегі күрделі электронды блоктардың конструкциялық ерекешеліктері, локомотив жəне вагон электр тəсімімен электронды жүйелерінің байланысу тəсімі құрылысының принципі. Орта кəсіптік білім талап етіледі. Жұмыс үлгілері 1) Жылжымалы құрамның электронды жоғары вольтты жəне төмен вольтты аппаратурасы – ақаулықтарды тексеру, жою жəне реттеу; 2) Жылжымалы құрамдағы электронды жүйелерді автоматты басқару блоктары – электр параметрлерінің алдын алу, жөндеу, тексеру; 3) Күш диодтары – жылу кедергілерін тексеру; 4) Күш тізбектері мен олардың элементтері – арнайы жүйе арқылы тұтастығын тексеру; 5) Электр тізбектер – сандық индикатор («Мастер-5» үлгісіндегі) арқылы параметрлерін бақылау. 876. Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик 8-разряд Жұмыс сипаттамасы. Күрделі бірегей электронды аппаратура жəне аспаптарды диагностикалау, сынау жəне реттеу. Есептеу техникасының негізіндегі құрылғыларды пайдалана отырып жылжымалы құрамның қозғалысы мен тежеуін автоматты басқару жөніндегі іске қосу баптау жұмыстарын орындау, автоматты реттеу жүйелі вагон электр тəсімінің жанасу ақауларын анықтау жəне жою. Білуге тиіс: күрделі жəне бірегей электронды аппаратура мен аспаптардың конструкциялық ерекшеліктері, диагностикалауға арналған бақылау-өлшеу аспаптары мен стенділері, логикалық тəсім құру негіздері, оларды микроэлементті базада іске асыру, ЭУМ құрылғылары жекелеген блоктарының ақаулықтарын тексеру жəне жою əдістері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. Жұмыс үлгілері 1) Электронды аппаратура - баптау, реттеу, сынау; 2) Локомотив жəне вагондардың электр машиналары - автоматталған жүйелердің көмегімен («Тестер-ЭМ, «АСКД-ЭМ» үлгісіндегі) коммутация сапасын бағалау, параметрлерін бақылау; 3) Микропроцессорлық элементті базасы бар қауіпсіздік аспаптары-диагностикалау, сынау жəне реттеу; 4) Ток трансформаторлары – токтың таратылуын тексеру; 5) Локомотив, вагондардың электр жабдықтары – автоматталған («АСКД», «СУИД» үлгісіндегі) жүйенің көмегімен параметрлерін бақылау. Слесарь – электрмонтажшы 877. Слесарь – электрмонтажшы 2-разряд Жұмыс сипаттамасы. Əмбебап айлабұйымдар мен аспаптарды пайдалана отырып жай тораптар мен аппараттарды құрастыру. Қуаттылығы 50 кВт-ға дейінгі ауыспалы жəне тұрақты ток электр машиналарын жəне қуаттылығы 30 кВт-қа дейінгі дəнекерлеу аппараттарын монтаждау жəне орнату. Орнатқаннан кейін жөнделетін арнайы айлабұйымдар мен шаблондарды машиналар мен аппаратураларды сынамалау. Арнайы айлабұйымдар мен шаблондарды пайдалана отырып орташа күрделіктегі тораптар мен аппаратураларды құрастыру жəне монтаждау. Бөлшектер жасау, айлабұйымдар мен шаблондарды құрастыру. Төмен вольтты аппаратуралардың жай электр конструкцияларының, сондай-ақ

(Жалғасы 13-бетте).

(Жалғасы. Басы 12-бетте). электр аспаптар мен іске қосатын реттейтін аппаратуралардың бөлшектерін жасау, құрастыру, сынау жəне орнату. Өткізгіштердің ұштарын монтаждау жəне дəнекерлеу. Өткізгіштерді берілген түстерге сырлау. Біріктіру муфтыларының, үштіктер мен қораптардың сегіз тобына дейін жарықтандыру қалқандарын құрастыру жəне орнату. Жай тəсім сымдарын құрастыру. Панель дайындау, коммуникациялық аппаратура орнату жəне қоректендіру станциясын монтаждау. Жарық, күш жəне дабыл қаққыш желілерін жүргізу. Кірпіш жəне бетон қабырғаларда шлямбурмен жəне пневматикалық аспаппен ұя салу. Қолмен жəне станоктарда саңылаулар тесу, ұңғылау, бұранданы кіргізу. Кабель ұштарын қалайылау. Жоғарылау білікті слесарь-электр монтаждаушының басшылығымен күрделі бұйымдар мен электр машиналарын құрастыру, орнату жəне сынау. Білуге тиіс: орындалатын жұмыс көлемінде электр техникасының негіздері, қуаттылығы 50 кВтқа дейінгі күрделі емес электр машиналарының, аспаптардың жəне іске қосатын аппаратураның құрылысы мен қолдану принциптері жəне оларды монтаждаудың техникалық шарттары, бұрғылау станоктарында пневматикалық жəне электр дрельмен жұмыс істеу жолдары, материалдармен жұмыс істеуде қолданылатын қызметі, дəнекерлеу кезінде қолданылатын дəнекер мен флюстар, дəнекерлеу ережесі, газ құбырларда, роликтер мен трос ілмелерде сым төсеу ережесі, электр машиналарын іске қосу ережесі, құрастыру мен монтаждауда қолданылатын слесарлық жəне бақылау-өлшеу аспаптары, айлабұйымдар мен аппаратура. Жұмыс үлгілері 1) Амперметрлер, вольтметрлер, электр есептегіштер - желіге қосу; 2) Жарықтандыру осьінің өшіргіштері – орнату; 3) Штепсельді ұяшықтар – панельде құрастыру жəне орнату; 4) Аппаратураның іске қосылуын реттейтін бөлшектер – жасау; 5) Күш жəне жарықтандыру қалқаншаларының оқшаулау тақталары-жасау; 6) Түрлі жүйедегі жəне үлгідегі аспапқа арналған электр магнитті катушкалар – орау жəне орнына орнату; 7) Динамомашина мен мотор коллекторлары – құрастыру кезінде тазалау) 8) Үстелге қоятын лампалар – құрастыру; 9) Контактілі жапырақшалар – тойтару; 10) Қайта қосылатын люстралар – орнату; 11) Жарық беру желісі – сымды белгілеу; 12) Оқшаулау панельдері – орнату; 13) Жай контактілі панельдер – жасау; 14) Қайта қосқыштар мен реостаттар – орнына орнату жəне жалпы тəсімге қосу; 15) Клемді платалар – құрастыру жəне орнату; 16) Қорғағыштар, ауыспалы қораптар, кескіштер – құрастыру жəне орнату; 17) Тығыздағыш резина – тарату қалқандарына желімдеу; 18) Қарапайым тұрақты жəне ауыспалы ток релесі – толықтай құрастыру жəне реттеу; 19) Үш полюсті кескіштер – құрастыру жəне іске қосуды қиыстыру; 20) Контактілі термобулар – құрастыру; 21) Микрофон тұтқалары, екі контактілі телефон релесі, телефон аппараттары, полярланған қоңыраулар, селекторлық диспетчерлік байланыс жəшіктері, рельсті механизацияланған педальдар, Мелентьев ату жүйесінің бақылау құлыптары, найзағай бұрғыштар, семафорлық қайталағыштар, шарнирлі ататын тұйықтатқыштар – құрастыру жəне жинақтау; 22) Контактілі шпилькалар, оқшаулағыштар, белгі беру лампалары, қайта қосқыштар, тумблерлер – орнату; 23) Шунттар – орнату; 24) Щетка ұстағыштар – құрастыру. 878. Слесарь–электрмонтажшы 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. əмбебап айлабұйымдарды пайдалана отырып қуаты 50-ден асатын 100 кВТ-қа дейінгі тұрақты жəне ауыспалы ток электр машиналарын, орташа күрделіктегі электр аспаптары мен тораптарын монтаждау, құрастыру, сынау жəне тапсыру. Арнайы айлабұйымдар мен шаблондарды пайдалана отырып күрделі электр аспаптар мен электр машиналарын құрастыру жəне орнату. Электр жабдығындағы ақаулықтарды монтаждауда анықтау жəне оларды жою. Сегіз топтан асатын тарату қалқандарын жəне шина құрамаларын, сондай-ақ жүк көтергіштігі 20 т-ға дейінгі кран электр жабдықтарын, қуаттылығы 300 кВТ-тан асатын дəнекерлеу аппараттарын жəне қуаттылығы 500 кВТқа дейінгі сынап түзулегіштерін монтаждау жəне орнату. Түрлі кесетін сымдардан жасалған электр тəсімдерін өру жəне корпустарда толықтай монтаждау. Күш электр құрылғыларына арналған тарату қалқандарының коммутациясы бойынша жұмыс. Ток күші 1000 А-ға дейінгі қоректендіру станциясының аппаратурасын орнату жəне толықтай байланыстыру. Фидерлі жəне тарату желісін төсеу. Жоғарылау білікті электр монтаждаушысының басшылығымен күрделі электр жабдықтарын жəне бұйымдарын құрастыру жəне орнату. Білуге тиіс: орындалатын жұмыс көлеміндегі электр техникасының негіздері, қуаттылығы 50ден жоғары 100 кВТ-қа дейінгі тұрақты жəне ауыспалы ток машиналарының құрылысы мен жұмыс істеу принципі, орташа күрделіктегі іске қосуды реттейтін аппаратура, электр машинасының жұмысындағы шекті жүктемелер, электр қозғалтқыштың щеткалы механизмін баптау тəсілдері, ораутығыздау материалдарын өңдеу тəсілдері (сіңдіру, майлау, пісіру, өру жəне т.б.), шектеулер мен отырғызу жүйесін, электр монтаждауда қолданылатын бақылау-өлшеу жəне монтаждау аспаптарының, арнайы айлабұйымдар мен жабдықтардың құрылысы мен қызметі, электр жабдықтарын сынаудың техникалық шарттары, жиналатын жəне жөнделетін аппараттардың, аспаптар мен бақылағыш басқарылатын электр крандарының тəсімдері. Жұмыс үлгілері 1) Жылжымалы рентген аппаратурасы – құрастыру жəне реттеу; 2) Диспетчерлік байланыс тарату станцияларының аппараттары мен аспаптары, тіректері, телефон коммутаторларының штативтері – монтаждау; 3) Топтық өшіргіштер – құрастыру, бөлшектеу, жоғары кернеудегі токпен сынау; 4) Қуаты 50-ден асатын 100 кВт-қа дейінгі электр қозғалтқыштар – орнату; 5) Нөмірлері 50-ге дейінгі телефон коммутаторлар, телеграфты жəне көрсеткіш коммутаторлар, өлшемдік аппараттар, көрсететін реле, реле, топтық қайта қосқыштар – жинақтау жəне құрастыру; 6) Контакторлар – орнату жəне реттеу; 7) Тарату қораптары – монтаждау; 8) Контакторлы күрделі панельдер – орнату, іске қосу жəне сынау; 9) Прожекторлар – монтаждау; 10) Реостаттар мен қосатын контроллерлер – монтаждау; 11) Барлық аспабы бар 20 нөмірге дейінгі корабельді телефон станциялары-толықтай монтаждау; 12) Құбырлар – төсеу; 13) Шиналар – жасау; 14) Тарату шкафтары мен қалқандары - релені, контроллерді, блоктағыштарды, қайта қосқыштарды монтаждау; 15) Бақылау қалқандары – монтаждау; 16) Электр моторлар – мойынтіркетерін ауыстыру. 879. Слесарь–электрмонтажшы 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Өндіріс цехтарында жəне электр станцияларында қуаттылығы 100 кВТ-тан асатын түрлі станоктар мен машиналардағы электр машиналар мен электр жабдықтардың, тұрақты жəне ауыспалы токты электр машиналарының күрделі тораптарын монтаждау, құрастыру, реттеу жəне тапсыру. Жекелеген тізбектердегі жəне бірікпелердің əр түрлеріндегі ток пен сымның кедергілерін, қуаттылығын, кернеулігін, күшін өлшеу. Электр аппаратурасын, сондай-ақ тұрақты жəне ауыспалы ток ірі электр моторларын құрастыру, орнату жəне сынау кезінде пайда болатын ақаулықтарды анықтау жəне оларды жою. Кернеулігі 35 кВ-қа дейінгі жоғары вольтты жабдықтар мен желілерді (іске қосатын жəне реттейтін аппаратуралы жоғары вольтты электр жабдықтары мен тарату құрылғылары) монтаждау жəне монтаждан шығару. Желілік жəне ұштық муфтыларды бөлшектеп, ұзартып жəне монтаждап жəне кабельді сынай отырып траншеяларда, туннельдерде, каналдарда жəне блоктарда кабель жүргізу.Аппаратураны орнату орнын белгілеу. Ток күші 1000 А-дан асатын қоректендіру станциясын толықтай байланыстыру. Май ажыратқыштардың ұяшықтарын жабдықтау. Қуаты 700 кВт-қа дейінгі жоғары жиіліктегі құрылғыларды, қуаты 500 кВт-тан асатын сынап түзулегіштерді, жүк көтергіштігі 20 т-дан асатын кран электр жабдықтарын жəне ірі əмбебап металл өңдейтін станоктарды монтаждау. Білуге тиіс: жинақталатын жəне орнатылатын күрделі машиналардың, жоғары жиіліктегі құрылғылардың, қайта түрлендіргіштердің, күш трансформаторлары мен жоғары вольтты аппаратураның құрылысы мен қызметі, электр жабдықтарын монтаждаудың, машиналардың, агрегаттардың, аппараттар мен электр аспаптарын монтаждаудың кезектілігі, синхронды жəне асинхронды қуатты машиналардың, қайта түрлендіргіштердің, күш трансформаторлары мен жоғары вольтты аппаратуралардың жұмыс принциптері, үлкен жүк көтергіш крандардың, күрделі станоктардың кіші станциялары жабдықтары, электр жабдықтары, машиналарды монтаждаудың техникалық шарттары, электр жабдықтарының тəсімдері, машиналарды құрастыру жəне монтаждау кезінде пайда болатын ақаулықтар жəне оларды жою тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Рентгендік стационарлық аппараттар - құрастыру, монтаждау, реттеу; 2) Генераторлар - принципиалды тəсімдер бойынша монтаждау жəне сымдарды қосу; 3) Көп жолақты кабельдер - ұштарын ажырату; 4) Телефон коммутаторлары, ЦБ жəне МБ телефон коммутаторларының штативтері, «Морзе» телеграф аппараты, автостоп белгі беру релесі, автоблоктау – сынау жəне реттеу; 5) Таңбалы жəне қорғау құрылысы бар біріктірме жəшік үлгісіндегі аспаптар – электр тəсімдерді өру, күрделі панельді корпустардағы толықтай электрмен монтаждау; 6) Арнайы үлгідегі қабылдау-жіберу аппаратурасы – монтаждау; 7) Үш полюсті ажыратқыштар – реттеу; 8) Түрлі жүйедегі реле – реттеу; 9) Абоненттерінің саны 1000-ға дейінгі автоматты телефон станциялары – монтаждау; 10) Қуаты 20000 кВт-қа дейінгі күшті трансформаторлар – монтаждау жəне сынау; 11) Үлкен габаритті күрделі тарату қалқандары – аппаратураны реттеп жəне кабельді қалап орната отырып толықтай монтаждау; 12) Ағаш өңдеу станоктарының электр қозғалтқыштары – толықтай монтаждау жəне монтаждан алу, желіге қосу; 13) Тепловоз, метро пойызы мен троллейбустардың электр қозғалтқыштары – құрастыру жəне монтаждау; 14) Кран электр жабдығы – монтаждау жəне монтаждан алу. 880. Слесарь–электрмонтажшы 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Кіші электр станцияның, электр машиналардың жəне барлық мүмкін конструкциялар мен жүйелердің, кернеулігі 35 кВт-тан асатын кабельді жəне ауа желілерінің күрделі жоғары вольтты жабдықтарын толықтай монтаждау, монтаждан алу, сынау жəне құрастыру. Күрделі аспаптар мен механизмдерді эскиздер жəне принципиалды тəсімдер бойынша жасау; техникалық шарттарға сəйкес сынау, реттеу жəне тапсыру. Түрлі сымдардан жасалған күрделі шаблонды тəсімдер жасау жəне нақты тəсімдерді монтаждау. Қуаттылығы 700 кВт-тан асатын жоғары жиіліктегі құрылғыларды монтаждау. Желілер мен аппараттардағы ақаулықтар мен зиян келген жерлерін анықтау жəне оларды жою. Электр монтаждау жұмыстарын орындау үшін қажетті айлабұйымдар жасау. Білуге тиіс: кернеулігі 35 кВт-тан асатын бірегей электр машиналар мен аппараттардың, тұрақты жəне ауыспалы ток түрлендіргіштері мен жоғары вольтты аппаратураның құрылысы, жұмыс принципі жəне пайдалану ережесі, механизмдерді, блоктарды, агрегатты станоктарды, топтық бірікпелер мен тəсімдерді күрделі электр монтаждау тəсілдері жəне оларды сынау əдістері, машиналарды, аспаптар мен автоматиканы сынау жəне жұмысқа қосу ережесі, кедергі жəне оқшаулау көлемін өлшеу тəсілдері. Жұмыс үлгілері 1) Металл өңдеу станоктарының автоматты желілері- электр жабдықтарын толықтай монтаждау; 2) Өте күрделі электр тəсіммен арнайы белгіленген аппараттар-монтаждау жəне реттеу; 3) Қуатты кіші электр станцияларының жабдықтары – монтаждау; 4) Көп диапазонды жəне көп каскадты тəжірибелі таратқыштардың үлгілері – күрделі тəсімдер бойынша монтаждау; 5) Қуаты 1000 кВт-тан асатын электр кіші станциялары – монтаждау; 6) Электроникаға, радиотехникаға жəне телемеханикаға негізделген дербес күрделі электр монтажды тəсімдері бар бірнеше механизмдерден тұратын аспаптар – машина тəсімін өру жəне толықтай электр монтаждау; 7) Басқару жəне термореттеу пульттары – монтаждау; 8) Прецизионды жəне бірегей күрделі станоктар – электр жүйесін монтаждау; 9) Абоненттерінің саны 1000 асатын автоматты телефон станциялары – монтаждау; 10) Қуаты 20000 кВт-тан асатын күшті трансформаторлар – монтаждау жəне сынау. 881. Слесарь – электрмонтажшы 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Ірі кемелерде, ұшақтарда, бірегей жəне прецизионды металл өңдейтін жабдықтарда, электр станцияларында күрделі эксперименталды электр машиналарын жəне аспаптарын, күрделі арнайы стандартты емес жабдықтарды механикалық жəне электр тізбектерін, автоматты қоректендіру жəне ретте құрылғыларымен бірге басқару пульттарын, сондай-ақ металл өңдеу станоктары автоматты желілерінің электр тəсімдері мен күрделі бөлшектерді өңдеу жөніндегі агрегаттарды монтаждау, толықтай бөлшектеу, жөндеу, баптау, реттеу, сынау жəне тапсыру. Бірегей жəне прецизионды жабдықтардың күрделі қорғау жəне байланыстыру аппаратурасын баптау. Механикалық жəне электр параметрлерінің байланысын сақтай отырып жиналатын жабдықтарды слесарлық өңдеу. Қашықтықтан басқару монтаждау-жапсарластыру жəне жетілдіру жұмыстары мен электр жүйелерінің сынамаларын орындау. Монтаждау процесінде ақаулықтар мен келген зияндықтарды анықтау жəне оларды жою. Қуаттылық жобасына сəйкес жөнделетін жабдықтарды, аспаптарды, механизмдер мен құрылғылардың жұмыс режимін тексеру жəне толтыру. Байлау жəне жүргізіп сынау уақытында ірі кемелердегі кеме жабдықтарын электрмен монтаждау бойынша жетілдіру жұмыстарын орындау. Білуге тиіс: ұшақтарда техникалық шарттарға сəйкес, кемелерде – теңіз жəне өзен регистрлері ережелеріне сəйкес жөнделетін электр машиналарының, аспаптар мен күрделі жабдық механизмдерінің конструктивті ерекшеліктері мен жұмыс істеу принциптері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. Жұмыс үлгілері 1) Бағдарламалық басқарылатын электр вакуумды жабдықтар-бағдарламаларды баптай отырып толықтай монтаждау; 2) Металл өңдейтін, бірегей жəне прецизионды станоктар-электр механизмдерді сынау жəне тапсыру; 3) Бағдарламалық басқарылатын металл кесетін станоктар – баптау жəне сынау; 4) Илемді стандар – электр механизмдері мен электр қозғалтқыштарды, басқару пульттарын монтаждау, сынау, тапсыру. Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик 882. Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Есептеу, сомалау жəне есеп-перфорациялық, электр жалынды, термокопирлік, электр фотографиялық, жарық копирлік машиналарды, ротаторлар мен ротапринттерді ағымдағы жөндеу жəне қызмет көрсету. Жай жəне орташа күрделіктегі механизмдерді бөлшекте, жөндеу, құрастыру жəне реттеу. Бөлшектерді жетілдіре жəне қиыстыра отырып 11-12 квалитеттер бойынша бөлшектерді слесарлық өңдеу. Литерлік рычагтар жасау. Механизмдерді сынау жəне тапсыру. Түрлі дəнекерлермен дəнекерлеу. Кейіннен жетілдіре отырып аз жауапты бөлшектерді термоөңдеу. Жай электр тəсімдерді құрастыру жəне монтаждау. Анағұрлым жоғары білікті электр механиктің басшылығымен күрделі механизмдерді жөндеу жəне реттеу. Білуге тиіс: күрделі емес есеп аппараттары мен көшіргіш-көбейткіш машиналардың қызметі, жұмыс істеу принципі жəне конструкциясы, есеп аппараттарының техникалық шарттары мен сынау əдістері, бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарының қызметі мен құрылысы, əмбебап кесетін аспаптардың конструкциясы, металлдар мен қорытпалардың механикалық қасиеті, орындалатын жұмыс көлеміндегі электр механика негіздері. 883. Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Есептеу, сомалау жəне есеп-перфорациялық, электр жалынды, термокопирлік, электр фотографиялық, жарық көшірмелік машиналарды, ротаторлар мен ротапринттерді орташа жөндеу жəне қызмет көрсету. Есеп-талдау механизмдерін, есеп аппараттарын, жазу машиналары мен басқа да жекелеген тораптардың күрделі механизмдерін бөлшектеу, жөндеу, құрастыру жəне реттеу. Үздіксіз көшіретін, ротациялық жəне таспалық үлгідегі электронды есептегіштерді, электрографикалық аппараттарды ағымдағы жөндеу. Бөлшектерді ауыстыру немесе қалпына келтіру. Бөлшектерді 7-10 квалитеттер бойынша слесарлық өңдеу. Жекелеген тораптар мен механизмдерді машинаға құрастыру жəне орнату. Есеп жəне жазатын машиналар жұмысының дұрыстығын тексеру. Орташа күделіктегі электр тəсімдерді құрау жəне монтаждау. Жөндеу түріне ақаулық ведомостілерін жасау. Білуге тиіс: түрлі жүйедегі есеп жəне көшіргіш-көбейткіш машиналардың қызметі, жұмыс істеу принципі мен конструкциясы, əмбебап жəне арнайы айлабұйымдардың қызметі жəне пайдалану ережесі, пайдаланылатын бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарының қызметі жəне құрылысы, ар-

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

найы кесетін аспаптардың конструкциясы, оқшаулау материалдарының қасиеті, орташа күрделіктегі электр тəсімдерін жасау жəне монтаждау тəсілдері, микроажыратқыштардың, релелердің құрылысы, біріктіру тəсімдері, шектеулер мен отырғызу жүйесі, кедір-бұдырлықтың квалитеттері мен параметрлері. 884. Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Есептеу, сомалау жəне есеп-перфорациялық, электр жалынды, термокопирлік, электр фотографиялық, жарық копирлік машиналарды, ротаторлар мен ротапринттерді күрделі жөндеу жəне қызмет көрсету. Үздіксіз көшіретін, ротациялық жəне таспалық үлгідегі электронды есептегіштерді, электрографикалық аппараттарды орташа жөндеу. Есептеу аппараттары мен жазу машиналарды бөлшектеу, жөндеу жəне құрастыру. Бөлшектерді 6-7 квалитеттер бойынша слесарлық өңдеу. Пісіруді қажет ететін түрлі бөлшектерді ауыстыру, өңдеу, қиыстыру. Тораптар мен бөлшектерді орнату жəне реттеу. Күрделі электр тəсімдерді құрау жəне монтаждау. Литерлік рычагтар мен шрифтіні ауыстыру. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін машиналардың конструкциясы, электр моторлардың, түзулегіштердің, трансформаторлардың, соленоидтер мен жоғары вольтты блоктардың құрылысы мен жұмыс істеу принципі, эксцентриктерді тексеру принциптері, күрделі электр тəсімдерді құрау жəне монтаждау тəсілдері, орындалатын жұмыс шегінде электроника негіздері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. 885. Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Үздіксіз көшіретін, ротациялық жəне таспалық үлгідегі есептік-сомалайтын, есептеу, фактуралық машиналарды, жартылай автоматтарды, электронды есептегіштерді, қосымшаларды жəне электронды машиналарды, электрографиялық аппараттарды кіргізу-шығару құрылғыларын күрделі жөндеу жəне қызмет көрсету. Күрделі жəне жауапты тораптарды, механизмдер мен бөлшектерді қалпына келтіру жəне ауыстыру. Электр жабдықтарды, электр аппаратурасын тексеру жəне қалпына келтіру жəне монтаждау. Машинаны жалпы құрастыру жəне реттеу. Байланыстырудың үлгілік тəсімдері бойынша машинаның жұмысын тексеру жəне оларды пайдалануға беру. Білуге тиіс: барлық жүйедегі күрделі есеп-есептеу жəне көшіргіш-көбейткіш машиналардың конструктивтік ерекшеліктері, кинематикалық жəне электрлік тəсімдері, құрылысы, машиналарды жөндеу, құрастыру, монтаждау жəне тексеру ережесі, күрделі жəне жауапты тораптар мен бөлшектерді қалпына келтіру тəсілдері, жұмыс істейтін тораптардың шекті жүктемесі, күрделі есеп-есептеу машиналарын жөндеудің, сынау жəне тапсырудың техникалық шарттары. Орта кəсіптік білім талап етіледі. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 886. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 3-разряд Жұмыс сипаттамасы. Технологиялық жабдықтың құрамындағы бағдарламалық басқарылатын бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика жəне электр автоматикасы құралдарының, электр жетектермен реттелетін есептеу техникасы жəне құрылғылары, электр механикалық, электрондық жəне электрлік элементтерінің блоктардың жекелеген тораптарын, блоктары мен механизмдерінің тəсімдерін ала отырып жөндеу, технологиялық қызмет көрсету, құрастыру, тексеру, сынау, монтаждау, баптау жəне тапсыру. Білуге тиіс: жекелеген тораптарды, блоктар мен механизмдердің құрылысы, қызмет көрсетілетін жабдықтың қызметі, пайдалану шарттары мен жұмысы туралы негізгі мəліметтер, жабдықтарға қызмет көрсету жəне жөндеу жөніндегі жұмыстарды қауіпсіз жүргізу əдістері, кинематикалық беріліс жəне техникалық тартпалар, электр механикасы мен радиотехника негіздері. 887. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 4-разряд Жұмыс сипаттамасы. Технологиялық жабдықтың құрамындағы ауыспалы блоктарды, механизмдер мен блоктарды ауыстырып немесе жетілдіріп жəне қиыстыра отырып, бағдарламалық басқарылатын бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика жəне электр автоматикасы құралдарының, электр жетектермен реттелетін есептеу техникасы жəне құрылғылары, электр механикалық, электрондық жəне электрлік элементтерінің блоктардың жекелеген тораптарын, блоктары мен механизмдерінің тəсімдерін ала отырып жөндеу, техникалық қызмет көрсету, құрастыру, тексеру, сынау, монтаждау, баптау жəне тапсыру. Бағдарламалық құралдарды немесе автономды аспаптарды ауыстырудың ауыспалы блогы немесе үлгілік элементіне дейінгі дəлдікпен электронды блоктар мен тораптардың ақаулықтарын диагностикалау. Реттелетін электр тартпалардың, бағдарламалық басқарылатын құрылғылардың электронды, электрлік жəне электр механикалық блоктары мен тораптарын, ұқсассандық құрылғыларын жөндеу жəне реттеу. Бағдарламаларды қолмен енгізу жəне олардың өңделуін бағдарламалық басқару жүйелерінде бақылау. Білуге тиіс: электронды құрылғылар мен блоктардың конструктивтік жəне электрлік ерекшеліктері, электронды құрылғылардың құрылысы мен қызметі, олардың жұмыс істеу алгоритмі мен басқа құрылғылармен өзара байланысы, электронды блоктар мен тораптарды диагностикалау жəне тестілеу əдістері, жабдықтарға қызмет көрсету əдістері мен тəртібі, ауыспалы электронды тораптар мен блоктарды жөндеу жəне қалпына келтіру əдістері, электронды құрылғының жұмыс қабілетіне қойылатын техникалық талаптар, бағдарлау, нақты механика, автоматика, есептеу техникасы негіздері. 888. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 5-разряд Жұмыс сипаттамасы. Техникалық шарт талаптарына сəйкес жəне тестілік бағдарламалық қамсыздандыруды пайдалана отырып жабдықтардың электронды, электрлік жəне электр механикалық элементтерін, есептеу техникасы құралдарын, автоматика, станоктар мен бағдарламалық басқарылатын жабдықтарды жөндеу, техникалық қызмет көрсету, толықтай автономды жəне кешенді тексеру, сынау, монтаждау, баптау жəне тапсыру. Микроэлектронды жəне интегралды тəсімдердің негізінде жобаланған электронды құрылғылар мен бұйымдарды жөндеу, баптау жəне сынау. Ақаулықтарды ауыстырудың функционалдық үлгілік элементіне дейінгі дəлдікте іздеу. Электронды құрылғы басқару, бағдарламалық басқару, есептеу техникасы, ұқсас-сандық құрылғылар платаларын жөндеу. Бағдарламалық басқару жүйелеріндегі ақаулықтарды диагностикалау. Жаңа техниканың сериялық үлгілерінде жұмыс орындау. Бағдарламалық басқарылатын жəне істемей қалған ауыспалы тораптарды ауыстыра, жабдықтарды реттей жəне ішінара бөлшектей отырып есептеу техникасы, автоматика құралдары, бақылау-өлшеу аспаптары мен құрылғылары, станоктар мен жабдықтар жүйелерінің істен шығу ағынын болдырмау. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтардың конструкциялық ерекшеліктері, бағдарламалық басқарылатын жүйелердің принципиалды жəне функционалды тəсімдері, қызмет көрсетілетін жабдықтардың, блоктар мен тораптарды бөлшектеу, құрастыру, жөндеу, монтаждау, реттеу жəне сынау əдістері, қолданылатын керек-жарақтарды, технологиялық жабдықтар мен микробағдарламалық қамсыздандыруды, кіші жүйелер мен кешендер құрамындағы жекелеген құрылғылар мен бұйымдарды қолдану принциптері мен өзара іс-əрекеті, ТЭЗ жəне қоректендіру көздерін жөндеу кезінде стенділік жабдықтармен жұмыс істеу əдістері, жекелеген құрылғыларды, блоктарды, аспаптар мен тораптардың жұмыс режимдерін орнату принципі жəне бағдарламалық басқарудың арнайы жүйелерін пайдалана отырып оларды тапсыру, құрылғы жəне блоктар командасы жүйесі, бақылау-өлшеу аппаратурасы мен сынау стенділерінің пайдаланылатын үлгілерінің құрамы, үлгісі жəне жұмыс əдістері, микроэлектротехника негіздері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. 889. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 6-разряд Жұмыс сипаттамасы. Техникалық шарт талаптарына сəйкес жəне тестілік бағдарламалық қамсыздандыруды пайдалана отырып жабдықтардың электронды, электрлік жəне электр механикалық элементтерін, есептеу техникасы құралдарын, автоматика, станоктар мен бағдарламалық басқарылатын жабдықтарды жөндеу, техникалық қызмет көрсету, толықтай автономды жəне кешенді тексеру, сынау, монтаждау, баптау жəне тапсыру. Микропроцессорлық интегралды элементтер сериясының базасындағы ауыспалы торап жəне блоктың технологиялық жабдық құрамын жөндеу. Бағдарламалық жəне микробағдарламалық қамсыздандыру пакеттерін пайдалана отырып электронды микробағдарламалық жабдықтарды диагностикалау. Пропорционалды жəне пропорционалды емес электр тартпаларының электронды бөлігін жөндеу, реттеу жəне қызмет көрсету. Қызмет көрсетілетін жабдықтардың тораптары, блоктары мен механизмдерін қалпына келтіру. Білуге тиіс: электронды микропроцессорлық жабдықтардың конструкциясы, қызметі, шарттары, электронды микропроцессорлық жабдықтарды электрлік, электронды автономды жəне кешенді баптау тəсілдері мен əдістері, электронды интегралды тəсімдердің, команда жүйелерінің қолданылатын микропроцессорлық серияларының сəулеті мен жұмыс істеу алгоритмі, құрылғылар мен блоктарды бағдарламалау тəсілдері мен əдістері, бағдарламалық басқарылатын микропроцессорлар, электр автоматика, станоктар мен жабдықтар базасындағы электронды құрылыс жабдықтарын жөндеуге қойылатын техникалық талаптар, интегралды микротəсімдер мен басқа да жинақтаушы бұйымдардың импорт аналогтары. Орта кəсіптік білім талап етіледі. 890. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 7-разряд Жұмыс сипаттамасы. Микропроцессорлар, мини жəне микро ЭЕМ, бағдарламалық басқарылатын көп операциялы станоктардың басқару модульдері, роботталған техникалық кешендер, икемді өндіріс жүйелері, дербес ЭЕМ жəне терминалдық құрылғыларын телеөңдеу жүйесі базасындағы электронды құрылғыларды жөндеу, техникалық қызмет көрсету, тексеру, сынау, монтаждау, баптау жəне пайдалануға беру. Электронды тораптар мен модульдерді жабдық құрамындағы электронды элементтің дəлдігіне дейін диагностикалау. Бұзылған электронды элементтерін ауыстыра отырып құрылғыларды бөлшектеу жəне тораптарды жөндеу. Электронды басқару құрылғысын автономды жəне жұмыс режимінде реттеу, баптау жəне тексеру. Мини жəне микро ЭЕМ басқаратын электр тартпаларды жөндеу жəне реттеу. Электронды басқару құрылғыларындағы бағдарламаларды дайындау, енгізу жəне баптау. Білуге тиіс: микропроцессорлар базасындағы электронды құрылғылардың немесе мини жəне микро ЭЕМ жəне микропроцессорлардың басқаруымен жұмыс істейтін конструкциялық, электрлік жəне басқа да ерекешеліктері, микропроцессорлық құрылғылар мен бұйымдарды диагностикалау жəне жөндеу əдістері, микропроцессорлық техника базасындағы бақылау-өлшеу жəне диагностикалау аппаратурасының құрылысы, қызметі жəне пайдалану мүмкіндіктері, мини жəне микро ЭЕМ жəне микропроцессорлар базасындағы электронды жабдық құрылғыларын жөндеуге қойылатын техникалық талаптар, тəсім техникасының, микропроцессорлық техникасының, робототехника негіздері, икемді өндіріс жүйесі (бұдан əрі - ИӨЖ) құрылу принципі. Орта кəсіптік білім талап етіледі. 891. Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик 8-разряд Жұмыс сипаттамасы. Жабдық жұмысының сенімділігін арттыруға бағытталған интегралды тəсім микропроцессорлық сериялар, бағдарламалық басқару құрылғылары мен электр автоматика базасындағы бағдарламалық басқарылатын электронды техниканың тəжірибелік үлгілерін, жабдықтарды жаңғыртуды əзірлеуге жəне конструкциялауға қатысу. Матрицалық тəсімдер мен басқа да күрделі электронды жабдықтар базасындағы деректерді жіберу аппаратурасына кешенді техникалық қызмет көрсету, баптау, жөндеу, тексеру, сынау, монтаждау жəне пайдалануға тапсыру. Микропроцессорлық жабдықтарды, электронды басқару аппаратурасы мен үлкен дəрежелі интеграцияның микропроцессорлық тəсімдері базасындағы деректерді жіберу аппаратурасын диагностикалау. Электр тартпаларды, басқару жүйелерін, есептеу кешендерін жөндеу жəне параметрлік баптау. Роботтехникалық кешен (бұдан əрі – РТК) жəне ИӨЖ электронды құрылғыларын кешенді реттеу. Білуге тиіс: үлкен жəне орта дəрежедегі интеграциялаудың тапсырысты тəсімдерінің сəулеті, жұмыс істеу алгоритмі мен машина командаларының жүйесін, басқару жүйелерінің жəне жергілікті жəне ғаламдық желілердегі деректерді жіберу жүйесінің конструкциялық жəне сəулеттік ерекшеліктері, түрлі контроллерлерді пайдалана отырып РТК, ГПС нақты режимінде жəне деректер жіберу жүйелерінде болатын ақаулықтарды диагностикалау жəне жою əдістері, басқару жүйесі электронды жабдықтарын жəне деректер жіберу аппаратурасын қайта баптау əдістері мен тəсілдері. Орта кəсіптік білім талап етіледі. «Слесарлық жəне слесарлық-құрастыру жұмыстары» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі БТБА-ның (2-шығарылым), 9- бөлімінің 9-қосымшасында келтірілген. Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 1- қосымша Жұмысшы кəсіптерінің алфавиттік сілтегіші Р/с № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

Кəсіптер атауы Автоматика құралдары жəне технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик Автоматтар мен автомат желілерде құюшы-оператор Автоматтар мен жартылай автоматтарды баптаушы Автоматты желілердегі термист -операторы Автоматты жəне жартылай автоматты желілердегі оператор-гальванші Автоматты жəне жартылай автоматты желілердегі ұста-оператор Автоматтық желілер мен агрегаттық станоктарды баптаушы Автоматты жəне жартылай автоматты машиналардағы электр дəнекерлеуші Автомобиль жөндеу жөніндегі слесарь Ағаш үлгілер жөніндегі үлгілеуші Ажарлағыш станоктарды баптаушы Ажарлаушы Айналдырушы токарь Алюминдеуші Антикоррозилеуші Арамен, қол арамен жəне станокпен кесуші Арнайы станоктарда бұранда кесуші Астауларды түзетуші Ауыл шаруашылығы машиналары мен жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь Ауыл шаруашылық машиналары мен тракторларды жөндеуші Бағдарламалық басқарылатын станоктар мен манипуляторларды баптаушы Бағдарламалық басқарылатын станоктардың операторы Бағдарлы кристалдандыру əдісімен құюшы Байланысты (сығымдау) дəнекерлеу машинасымен дəнекерлеуші Бакелитші (сіңдіруші) Бақылау-өлшеу аспаптары жəне автоматика жөніндегі слесарь Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматиканы баптаушы Балға жəне пресс ұстасы Балға, пресс жəне манипулятор машинисі Балқытылатын үлгілер бойынша қалыптаушы Балқытылатын үлгілерді үлгілеуші Бастырмалатушы Белгі қоюшы Біліктеуші Бөлшектер мен тораптарды теңгерімдеуші Бұйымдар мен құралдарды құрастырушы Бұйымдарды күйдіруші Бұранда ажарлаушы Бұранда фрезерлеуші Бұрғылаушы Бұрғылаушы-пневматик Вакуумды, орталықтан тепкіш-вакуумды жəне орталықтан тепкіш құйма құюшысы Винипласт бойынша дəнекерлеуші Газбен кесуші Газбен дəнекерлеуші Гальваншы Герметикалығын сынаушы Гидроқұм бүркуші Гидротазалаушы Гипс үлгілерін үлгілеуші Градуирлеуші Дайындамаларды электрохимиялық тазалау операторы Дəнекерлеу жəне газплазмамен кесетін жабдықтың баптаушысы Дəнекерлеу жұмыстарын бақылаушы Дəнекерлеуші Дəнекерлеуші Диффузиялық тəсілмен мырыштаушы –хромдаушы Диффузиялық-дəнекерлеу құрылғысының дəнекерлеушісі Егеулерді, түрпілер мен араларды кертуші Есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик

Разряд диапазоны 3-8 4 4-6 4-5 3-4 3-5 4-8 2-6 1-6 1-6 4-6 2-6 2-6 4-5 3-4 2-3 2-4 2-5 1-6 4-6 4-8 2-5 3-5 2-5 2-3 2-8 4-8 2-6 2-5 1-4 1-4 1-4 2-6 2-5 2-6 2-4 2-4 2-6 2-4 2-5 1-4 2-5 1-5 1-5 2-6 2-6 2-5 2-3 2-4 2-5 2-5 2-4 3-6 2-6 2-5 1-5 2-4 3-6 1-4 3-6

Беті 701 63 342 291 495 289 339 150 627 40 351 442 410 456 457 230 368 470 657 573 346 357 30 129 459 616 568 261 281 93 34 193 581 185 531 551 522 371 369 374 589 27 579 108 112 461 549 7 8 35 540 65 120 118 288 576 506 127 352 699

61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238

Жартылай автоматты токарь Жаюшы Желдету, салқындату жүйелерін жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі слесарь Желкелік өңдеуші токарь Жер өңдеуші Жетілдіруші-ысқылаушы Жол машиналары мен механизмдерін жөндеу жөніндегі слесарь Жол-құрылыс машиналары мен тракторларын жөндеу жөніндегі слесарь Жүк тиеу машиналарын жөндеу қызмет көрсету жөніндегі слесарь Жүргізуші-сынаушы Жылжымалы құрамды жөндеу жөніндегі слесарь Жылтыратушы Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь Зімпарашы Ине тəрізді роликтер мен шариктерді біліктеуші Қабатты вакуумде жағу бойынша құрылғылардың операторы Қазандық, суықтай қалыптау жəне қысымдау жұмыстарының бақылаушысы Қазандықшы Қайраушы Қалпына келтіру құрылғысының машинисі Қалыптар мен металды күкірт ұнтағымен тозаңдандыру Қалыптарды құрастырушы Қалыптау жəне өзектеу машиналарын баптаушы Қаңқа жасаушы Қаңылтырлар мен құбырларды лактаушы Қаңылтыршы Қарайтушы Қайраттаушы Қашаушы Кең бейінді станокшы Кескіндеуші Қозғалтқыштарды сынаушы Кокильші-құрастырушы Қолмен қалыптау өзекшісі Қолмен дəнекерлейтін электр дəнекерлеуші Қолмен қалыптаушы Қолмен соғатын ұста Қолмен түзетуші Конвейерлік пештің операторы Қопару əдісімен штампылаушы Қорғасын-қалайы балқымаларды құюшы Қорғасыншы Көгертуші Кузовтарды тегістеуші Құбыр июші Құймаларды пісіруші Құймаларды іріктеуші Құймаларды қағымдаушы Құйманы электрогидравликалық тазалау операторы Құлап тұратын балғамен штампылаушы Құрсаушы Құю машиналарын баптаушы Құю өндірісіндегі бақылаушы Құю өндірісіндегі тасымалдаушы Құю цехтарын жинап тазалаушы Қыздырушы Қырнаушы токарь Қысыммен құю автоклавшысы Қысыммен құюға арналған машиналарда істейтін құюшы Лазер қондырғыларының операторы Материалдар, металдар, жартылай дайын өнімдер мен бұйымдарды бақылаушы Машиналарды түзетуші Машинамен қалыптау өзекшісі Машинамен қалыптаушы Металл құюшы Металдаушы Металды вакуум пештерде балқытушы Металды жуып-кептіруші Металды қыздырушы (дəнекерлеуші) Металды, құймаларды, бұйымдар мен бөлшектерді тазалаушы Металл мен балқыманы балқытушы Металл үлгілер жөніндегі үлгілеуші Металл кесетін станок-автоматтардың операторы Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь Металл мен құймаларды құюшы Металды қайшымен жəне сығымдауышпен кесуші Металмен қаптау жəне сырлау жабдығын баптаушы Металмен қаптау жұмыстарын бақылаушы Механикалық құрастыру жұмыстарының слесарі Мойынтірек бөлшектерін сұрыптаушы Мойынтіректерді домалатушы Мыстаушы Нақыштаушы Ораушы-көміртектендіруші Оюшы Өзектерді, қалыптар мен қалыптау материалдарын кептіруші Өлшеу аспаптары мен арнайы құралдарды бақылаушы Өңдеуші Пластмассаны балқытушы Проекциялық аппаратура жəне газбен кесетін машинаның операторы Ротациялық машиналарда штампылаушы ұста Серіппеші Сильфонды компенсатор жəне шланг жасаушы Слесарь - жөндеуші Слесарь-аспапшы Слесарь-сантехник Слесарь-электромонтажшы Созушы Станок жəне слесарлық жұмыстарды бақылаушы Станоктар мен қондырғылардың автоматты жəне жартылай автоматты желілерінің операторы Сүргілеуші Суықта жұмыс істейтін термист Суықтай қалыптау жабдықтарының автоматты жəне жартылай автоматты желілерінің операторы Суықтай қалыптау жабдықтарының баптаушысы Суықтай түсіру автоматтарының автоматшысы Сұйық металды штампылаушы Сұрыптау автоматтарын баптаушы Сымдарды қалайылаушы Сыр мен лакты жуып-кетіруші Сырлау-кептіру желісі мен агрегаттың операторы Сырлаушы Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь Тартушы ТВЧ қондырғыларындағы термист Термист Термитті дəнекерлеу дəнекерлеушісі Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы Термоөңдеудегі жабдықтар мен агрегаттарды баптаушы Термоөңдеудегі оқшаулаушы Тіс кесуші Тісажарлаушы Тіскескіш жəне бұранда жоңғылағыш станоктарды баптаушы Токарлық сығатын станоктардың токары Токарь Токарь - револьверші Транспортерлік жəне көлденең тұйықталған конвейерлерді басқару пультінің операторы Үздіксіз өңдеу, майсыздандыру, қалайылау, мырыштау, лактау жəне күйдіру агрегаттарын басқару постының операторы Үлгілерді жинақтаушы Ультрадыбысты қондырғылардың операторы Ұсталық - престеу жұмыстарды бақылаушы Ұсталық-пресс жабдығын баптаушы Фасонды құймаларды егеулеуші Фосфаттаушы Фрезерлеуші Фриттеуші Фтор тұнбасын жасаушы Цементтеуге арналған қоспа дайындаушы Шабу бөлімшесінің операторы Шабушы Шарларды прокаттаушы Шевинголаушы Шегендеуші Шикіқұрамды шойынпештер мен пештерге үюші Шихталаушы Шойын пешші Шөміштерді майлаушы Шпальт електеріне арналған дайындамаларды престеуші Штампылаушы Штампылаушы ұста Ысқылау дөңгелектерін айналдырушы Ыстық металды өңдеудегі рессоршы Ыстық тəсілмен қалайылаушы Ыстық тəсілмен мырыштаушы Ыстықтай штампылаудағы престеуші Электр газбен дəнекерлеуші Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь-электрик Электр импульсті əдіспен штампылаушы Электр химиялық өңдеуші Электрдірілмен ерітіп дəнекерлеуші Электрмен жылтыратушы Электрмен қайраушы Электролит пен флюсті əзірлеуші Электролиттік əдіспен қалайылаушы (мырыштаушы) Электролиттік майсыздандыру аппаратшысы Электромонтаждау жұмыстарын бақылаушы Электронды сəулелі дəнекерлеу құрылғысымен дəнекерлеуші Электроэрозионист Эмаль қабатты бақылаушы Эмаль материалдары ұнтақтаушы Эмаль ұнтақтағын дайындаушы Эмаль шыланқұрамды құюшы Эмальданған бұйымдарды өңдеуші Эмальдау кезінде бұйымдарды орнатушы Эмальдаушы Эмальді балқытушы Эмальді күйдіруші Эмальмен бейнелеуші Эпоксидті шайырдан жасалған үлгілер бойынша үлгілеуші

2-5 3-6 3-5 2-5 1-3 2-6 2-6 1-6 1-6 2-6 1-8 2-5 2-5 1-3 4 3-6 2-5 2-6 2-5 4 2 1-6 3-5 2-3 2-4 2-5 1-2 1 2-4 2-6 1-4 4-6 1-5 2-5 2-6 2-6 2-5 1-5 3 3-6 2-4 2-5 2 3-5 1-5 2-4 1-2 2-3 2-4 2-5 3-4 3-5 2-5 1-3 1-3 2-4 2-6 3 2-5 3-6 2-5 1-5 1-5 2-5 2-4 2-6 3-5 2-4 1-5 2-3 2-6 1-6 2-4 2-6 3-5 1-4 4-6 2-4 2-6 2-4 2-3 2-6 1-5 2 2-6 1-3 2-6 2-5 2-4 2,4 3-5 2-4 2-5 2-8 2-8 2-6 2-6 2-5 2-7 2-4

417 298 643 407 16 316 654 633 638 534 644 363 674 54 188 501 206 209 323 34 68 72 56 17 471 543 460 513 320 380 224 548 19 80 160 95 268 221 522 245 14 503 301 231 190 10 77 5 64 247 251 55 22 87 88 253 419 2 32 122 556 291 78 88 11 485 68 491 282 104 70 46 356 664 29 225 492 467 598 379 353 563 236 314 536 85 553 509 493 126 279 297 196 676 591 684 693 189 331 354

2-6 4 2-5

387 313 219

3-6 2-5 2-5 4-5 2-3 1-3 3-5 1-6 2-6 2-4 2-5 2-6 2-5 2-5 4-6 2-3 2-6 2-6 4-6 2-5 2-6 2-4 4 2-6

216 183 314 345 477 508 496 478 671 367 309 302 135 259 286 252 326 329 344 232 394 427 64 498

2-4 2-6 2-5 4-6 2-5 1-3 2-6 2;4 3 2 5 2-5 2-3 2-5 1-6 2-4 1-4 2-6 2 4 2-5 2-6 2-3 2-5 1-5 1-5 3-5 2-6 2-8 3-5 2-6 2-4 1-4 2-4 2-4 3-6 3-5 2-6 3-6 2-6 3-4 2-4 2-4 2-3 2-3 1 1-5 2-5 2-6 2-5 1-5

21 361 255 284 67 513 430 527 77 252 63 58 297 441 202 9 106 2 58 295 239 272 339 300 472 504 295 137 686 250 451 136 514 450 507 475 458 558 132 453 516 517 525 515 521 527 528 524 518 526 50

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 2- қосымша «Құю жұмыстары» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с №

Осы бөлімде берілген кəсіптердің атаулары

1 1. 2. 3. 4. 5. 6.

2 Қысыммен құю автоклавшысы Шойын пешші Құймаларды қағымдаушы Гидроқұм бүркуші Гидротазалаушы Шикіқұрамды шойын пештер мен пештерге үюші Құймаларды пісіруші Метал л құюшы Қорғасын-қалайы балқымаларды құюшы Жер өңдеуші Қаңқа жасаушы Кокильші-құрастырушы Үлгілерді жинақтаушы Құю өндірісіндегі бақылаушы Вакуумды, орталықтан тепкіш-вакуумды жəне орталықтан тепкіш құйма құюшысы Металл мен құймаларды құюшы Бағдарлы кристалдандыру əдісімен құюшы Қысыммен құюға арналған машиналарда істейтін құюшы Қалпына келтіру құрылғысының машинисі Балқытылатын үлгілерді үлгілеуші Гипс үлгілерін үлгілеуші Ағаш үлгілер жөніндегі үлгілеуші

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Разряд 2002 жылғы БТБА қолданыстағы Разряд диапа- шығарылымдары мен бөлімдері диапазозоны бойынша кəсіптердің атаулары ны 3 3 2-6 2-3 2-3 2-4 2-4 2-4 2-4 2-4 1-3 2-3 1-5 2-4 2-5 2-5

3-5 3-5 2-5 4 1-4 2-5 1-6

4 Қысыммен құю автоклавшысы Шойын пешші Құймаларды қағымдаушы Гидроқұм бүркуші Гидротазалаушы Шикіқұрамды шойын пештер мен пештерге үюші Құймаларды пісіруші Металл құюшы Қорғасын-қалайы балқымаларды құюшы Жер өңдеуші Қаңқа жасаушы Кокильші-құрастырушы Үлгілерді жинақтаушы Құю өндірісіндегі бақылаушы Вакуумды, орталықтан тепкіш-вакуумды жəне орталықтан тепкіш құйма құюшысы Металл мен құймаларды құюшы Бағдарлы кристалдандыру əдісімен құюшы Қысыммен құюға арналған машиналарда істейтін құюшы Қалпына келтіру құрылғысының машинисі Балқытылатын үлгілерді үлгілеуші Гипс үлгілерін үлгілеуші Ағаш үлгілер жөніндегі үлгілеуші

23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.

Металл үлгілер жөніндегі үлгілеуші Эпоксидті шайырдан жасалған үлгілер бойынша үлгілеуші Зімпарашы Құю машиналарын баптаушы Қалыптау жəне өзектеу машиналарын баптаушы Шөміштерді майлаушы Шабушы Шабу бөлімшесінің операторы Транспортерлік жəне көлденең тұйықталған конвейерлерді басқару пультінің операторы Автоматтар мен автомат желілерде құюшы-оператор Құйманы электрогидравликалық тазалау операторы Дайындамаларды электрохимиялық тазалау операторы Фасонды құймаларды егеулеуші Қалыптар мен металды күкірт ұнтағымен тозаңдандыру Металды вакуум пештерде балқытушы Металл мен балқыманы балқытушы Қалыптарды құрастырушы Құймаларды іріктеуші Фтор тұнбасын жасаушы Машинамен қалыптау өзекшесі Қолмен қалыптау өзекшесі Өзектерді, қалыптар мен қалыптау материалдарын кептіруші Құю өндірісіндегі тасымалдаушы Құю цехтарын жинап тазалаушы Машинамен қалыптаушы Балқытылатын үлгілер бойынша Қалыптаушы Қолмен қалыптаушы Металды, құймаларды, бұйымдар мен бөлшектерді тазалаушы Шихталаушы

1-6 1-5 1-3 3-5 3-5 2 2-5 5 4 4 2-4 2-4 2-5 2 3-5 2-6 1-6 1-2 3 1-5 2-5 1-3 1-3 1-3 2-5 1-4 2-6 2-3 1-4

1-6

Құю өндірісі

1-5

Құю өндірісі

1-3 3-5 3-5

2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

2 2-5 5 4

2 2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

Құю цехтарын жинап тазалаушы Машинамен қалыптаушы Балқытылатын үлгілер бойынша қалыптаушы Қолмен қалыптаушы Металды, құймаларды, бұйымдар мен бөлшектерді тазалаушы Шихталаушы

Құю өндірісі

2-4

Құю өндірісі

2-4

Құю өндірісі

2-5 2

2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі

3-5

Құю өндірісі

2-6

Құю өндірісі

1-6 1-2 3 1-5 2-5 1-3

2 2 2 2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

1-3

Құю өндірісі

1-3 2-5 1-4

2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

2-6 2-3

2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі

1-4

Құю өндірісі

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 3-қосымша «Дəнекерлеу жұмыстары» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с № 1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Осы бөлімде орналастырылған кəсіптердің атаулары

Разрядтар БТБА-ның қолданыста диапазоны болған бөлімдері бойынша кəсіптер атаулары, 2002 жылғы шығарылым 2 3 4 Газбен кесуші 1-5 Газбен кесуші Газбен дəнекерлеуші 2-6 Газбен дəнекерлеуші Дəнекерлеу жұмыстарын 2-6 Дəнекерлеу жұмыстарын бақылаушы бақылаушы Дəнекерлеу жəне 3-6 Дəнекерлеу жəне газплазмамен кесетін газплазмамен кесетін жабдықтың баптаушысы жабдықтың баптаушысы Лазер қондырғыларының 3-6 Лазер қондырғыларының операторы операторы Проекциялық аппаратура 2,4 Проекциялық аппаратура жəне газбен кесетін жəне газбен кесетін машинаның операторы машинаның операторы Диффузиялық-дəнекерлеу 3-6 Диффузиялық-дəнекерлеу құрылғысының құрылғысының дəнекерлеушісі дəнекерлеушісі Байланысты (сығымдау) 2-6 Байланысты (сығымдау) дəнекерлеу машинасымен дəнекерлеу машинасымен дəнекерлеуші дəнекерлеуші Электронды сəулелі 3-6 Электронды сəулелі дəнекерлеу құрылғысымен дəнекерлеу құрылғысымен дəнекерлеуші дəнекерлеуші Термитті дəнекерлеу 2-5 Термитті дəнекерлеу дəнекерлеушісі дəнекерлеушісі Электр дірілмен ерітіп 2-4 Электр дірілмен ерітіп дəнекерлеуші дəнекерлеуші Электр газбен дəнекерлеуші 2-6 Электр газбен дəнекерлеуші 2-6 Автоматты жəне жартылай Автоматты жəне жартылай автоматты машиналармен автоматты машиналармен электр дəнекерлеуші электр дəнекерлеуші Қолмен дəнекерлейтін 2-6 Қолмен дəнекерлейтін электр дəнекерлеуші электр дəнекерлеуші

Разрядтар БТБА диапазо- шығаны рылым № 5 6 1-5 2 2-6 2 2-6 2

Бөлімнің қысқартылған атауы

3-6

дəнекерлеу жұмысы

3-6

дəнекерлеу жұмысы

2,4

дəнекерлеу жұмысы

3-6

дəнекерлеу жұмысы

2-5

дəнекерлеу жұмысы

3-6

дəнекерлеу жұмысы

2-5

дəнекерлеу жұмысы

2-4

дəнекерлеу жұмысы

2-6

дəнекерлеу жұмысы

2-6

дəнекерлеу жұмысы

2-6

дəнекерлеу жұмысы

7 дəнекерлеу жұмысы дəнекерлеу жұмысы дəнекерлеу жұмысы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 4-қосымша «Қазандық, суықтай қалыптау, созғылау жəне сығу жұмыстары» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі р/с №

1 1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

БТБА қолданыстағы шығарылымдары мен бөлімдерінде орналастырылған кəсіптердің атаулары 2 Суықтай түсіру автоматтарының автоматшысы Біліктеуші Ине тəрізді роликтер жəне шариктермен біліктеуші

Разряд диа- 2002 жылы шығарылған Разряд БТБА Бөлімнің пазоны БТБА қолданыстағы диапазоны шыға- қысқартылған атауы шығарылырылым мы мен бөлімі бойынша № кəсіптің атауы 3 4 5 6 7 2-5 Суықтай түсіру 2-5 2 Қазандық жұмыстары автоматтарының автоматшысы 2-5 Біліктеуші 2-5 2 Қазандық жұмыстары 4 Ине тəрізді роликтер 4 2 Қазандық жұмыстары жəне шариктермен біліктеуші Созушы 2-5 Созушы 2-5 2 Қазандық жұмыстары Құбыр июші 1-5 Құбыр июші 1-5 2 Қазандық жұмыстары Бастырмалатушы 1-4 Бастырмалатушы 1-4 2 Қазандық жұмыстары Сильфонды компенсатор 2-5 Сильфонды компенсатор 2-5 2 Қазандық жұмыстары жəне шланг жасаушы жəне шланг жасаушы Шегендеуші 1-6 Шегендеуші 1-6 2 Қазандық жұмыстары Қазандық, суықтай қалыптау 2-5 Қазандық, суықтау 2-5 2 Қазандық жұмыстары жəне қысымдау қалыптау жəне қысымдау жұмыстарының жұмыстарының бақылаушысы бақылаушысы Қазандықшы 2-6 Қазандықшы 2-6 2 Қазандық жұмыстары Суықтай қалыптау 3-6 Суықтай қалыптау 3-6 2 Қазандық жұмыстары жабдықтарының жабдықтарының баптаушысы баптаушысы 2-5 Суықтау қалыптау 2-5 2 Қазандық жұмыстары Суықтай қалыптау жабдықтарының автоматты жабдықтарының жəне жартылай автоматты автоматты жəне жартылай желілерінің операторы автоматты желілерінің операторы Қолмен түзетуші 1-5 Қолмен түзетуші 1-5 2 Қазандық жұмыстары Кескіндеуші 1-4 Кескіндеуші 1-4 2 Қазандық жұмыстары 1-4 2 Қазандық жұмыстары Металлды қайшымен жəне 1-4 Металлды қайшымен сығымдағышпен кесуші жəне сығымдағышпен кесуші Арамен, қол арамен жəне 2-3 Арамен, қол арамен жəне 2-3 2 Қазандық жұмыстары станокпен кесуші станокпен кесуші Кузовтарды тегістеуші 3-5 Кузовтарды тегістеуші 3-5 2 Қазандық жұмыстары Токарлық сығатын 2-5 Токарлық сығатын 2-5 2 Қазандық жұмыстары станоктардың токары станоктардың токары Нақыштаушы 1-5 Нақыштаушы 1-5 2 Қазандық жұмыстары Штампылаушы 2-5 Штампылаушы 2-5 2 Қазандық жұмыстары Қопару əдісімен 3-6 Қопару əдісімен 3-6 2 Қазандық жұмыстары штампылаушы штампылаушы Құлап тұратын балғамен 2-5 Құлап тұратын балғамен 2-5 2 Қазандық жұмыстары штампылаушы штампылаушы Электр импульсті əдіспен 3-5 Электр импульсті əдіспен 3-5 2 Қазандық жұмыстары штампылаушы штампылаушы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 5-қосымша «Ұсталық-нығыздау жəне термиялық жұмыстар» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с №

Осы бөлімге орналастырылған Разрядтар 2002 жылы шығарылған Разрядтар жұмысшылар кəсіптерінің диапазо БТБА-ның бұрын қолданыста диапазоны атауы ны болған шығарылымдары мен бөлімдері бойынша атаулар

БТБА Бөлімнің шыға- қысқартылған рылым атауы №

1 2

Құрсаушы Цементтеуге арналған қоспа дайындаушы Термоөңдеудегі оқшаулаушы Қыздырушы Ұсталық-престтеу жұмыстарды бақылаушы Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы Балға жəне пресс ұстасы Қолмен соғатын ұста Штампылаушы ұста Ротациялық машиналарда штампылаушы ұста Балға, пресс жəне манипулятор машинисі Металды қыздыру (пісіруші) Ұсталық-пресс жабдықтарын баптаушы Термоөңдеудегі жабдықтар мен агрегаттарды баптаушы Дəнекерлеуші Автоматты жəне жартылай автоматты желілердегі ұста-оператор Автоматты желілердегі оператор-термист Машиналарды түзетуші Шпальт електеріне арналған дайындамаларды престеуші Ыстықтай штампылаудағы престеуші Шарларды прокаттаушы Серіппеші Жаюшы Ыстық металды өңдеудегі рессоршы Көгертуші Термист ТВЧ қондырғыларындағы термист Суықта жұмыс істейтін термист Ораушы-көмір-тектендіруші Сұйық металды штампылаушы

3-4 2

2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

2-3 2-4 2-5

2 2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

2-5

Ұсталық жұмыстар

2-6 2-5 2-6 3-5

2 2 2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

2-5

Ұсталық жұмыстар

1-5 4-6

2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

4-6

Ұсталық жұмыстар

2-5 3-5

2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

4-5

Ұсталық жұмыстар

1-5 4

2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

3-5

Ұсталық жұмыстар

2-3 2-4 3-6 2-5

2 2 2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

2 2-6 2-5

2 2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

Ұсталық жұмыстар

2 2-5

2 2

Ұсталық жұмыстар Ұсталық жұмыстар

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

5 3 2-6 2-3 2-3 2-4 2-4

БТБА шығарылым № 6 2 2 2 2 2 2

Бөлімнің қысқартылған атауы 7 Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

2-4 2-4 2-4

2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

1-3 2-3 1-5 2-4 2-5 2-5

2 2 2 2 2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі Құю өндірісі

3-5 3-5

2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі

2-5

Құю өндірісі

28 29 30

3-4 2 2-3 2-4 2-5 2-5 2-6 2-5 2-6 3-5 2-5 1-5 4-6 4-6 2-5 3-5 4-5 1-5 4 3-5 2-3 2-4 3-6 2-5 2 2-6 2-5 4 2 2-5

Құрсаушы Цементтеуге арналған қоспа дайындаушы Термоөңдеудегі оқшаулаушы Қыздырушы Ұсталық-престеу жұмыстарды бақылаушы Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы Балға жəне пресс ұстасы Қолмен соғатын ұста Штампылаушы ұста Ротациялық машиналарда штампылаушы ұста Балға, прессжəне манипулятор машинисі Металды қыздыру (пісіруші) Ұсталық-пресс жабдықтарын баптаушы Термоөңдеудегі жабдықтар мен агрегаттарды баптаушы Дəнекерлеуші Автоматты жəне жартылай автоматты желілердегі ұста-оператор Автоматты желілердегі оператор-термист Машиналарды түзетуші Шпальт електеріне арналған дайындамаларды престеуші Ыстықтай штампылаудағы престеуші Шарларды прокаттаушы Серіппеші Жаюшы Ыстық металды өңдеудегі рессоршы Көгертуші Термист ТВЧ қондырғыларындағы термист Суықта жұмыс істейтін термист Ораушы-көміртектендіруші Сұйық металды штампылаушы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 6-қосымша «Металдар мен басқа да материалдарды механикалық өңдеу» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с №

Осы бөлімге орналастырылған Разряд жұмысшылар кəсіптерінің тар атауы диапазоны

2002 жылы шығарылған БТБА-ның бұрын қолданыста болған шығарылымдары мен бөлімдері бойынша атаулар

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Жетілдіруші-ысқылаушы Қашаушы Қайраушы Тіс кесуші Тіс ажарлаушы Станок жəне слесарлық жұмыстарды бақылаушы Ысқылау дөңгелектерін айналдырушы Автоматты желілер мен агрегаттық станоктарды баптаушы Автоматтар мен жартылау автоматтарды баптаушы Тіс кескіш жəне тіс жонғылағыш станоктарды баптаушы

Құю өндірісі

1-4

Құю өндірісі

10.

2-5 1-6

2 2

Құю өндірісі Құю өндірісі

2-6 2-4 2-5 2-6 2-6 2-7 2-3 4-8 4-6 4-6

(Соңы 14-бетте).

Разряд БТ тар БА диапазо- шығаны рылым № 2-6 2 2-4 2 2-5 2 2-6 2 2-6 2 2-7 2

Бөлімнің қысқартылған атауы

Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу

2-3

Механикалық өңдеу

4-8

Механикалық өңдеу

4-6

Механикалық өңдеу

4-6

Механикалық өңдеу

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

(Соңы. Басы 12-13-беттерде). 11. 12. 13. 14. 15. 16.

17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40.

Сұрыптау автоматтарын баптаушы Бағдарламалық басқарылатын станоктар мен манипуляторларды баптаушы Ажарлау станоктарын баптаушы Егеулерді, түрпілерді жəне араларды кертуші Мойынтіректерді домалатушы Станоктар мен қондырғылардың автоматты жəне жартылай автоматты желілерінің операторы Металл кесетін автомат-станоктардың операторы Бағдарламалық басқарылатын станоктардың операторы Ультрадыбысты қондырғылардың операторы Жылтыратушы Тартушы Арнайы станоктардағы бұрама кесуші Бұрама фрезерлеуші Бұрама ажарлаушы Бұрғылаушы Мойынтірек бөлшектерін сұрыптаушы Кең бейінді станокшы Сүргілеуші Токарь Желкелікөңдеуші токарь Айналдырушы токарь Жартылай автоматшы токарь Жонушы токарь Токарь-револьверші Фрезерлеуші Шевинговальші Ажарлаушы Электрмен қайраушы Электр химиялық өңдеуші Электроэрозионист

4-5

4-8 4-6 1-4 2-3 2-4

2-4

4-5

Механикалық өңдеу

4-8

Механикалық өңдеу

4-6

Механикалық өңдеу

1-4

Механикалық өңдеу

2-3 2-4

2 2

Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу

2-4

Механикалық өңдеу

2-5

Бағдарламалық басқарылатын станоктардың операторы Ультрадыбысты қондырғылардың операторы Жылтыратушы Тартушы Арнайы станоктардағы бұрама кесуші Бұрама фрезерлеуші Бұрама ажарлаушы Бұрғылаушы Мойынтірек бөлшектерін сұрыптаушы Кең бейінді станокшы Сүргілеуші Токарь Желкелікөңдеуші токарь Айналдырушы токарь Жартылай автоматшы токарь Жонушы токарь Токарь-револьверші Фрезерлеуші Шевинговальші Ажарлаушы Электрмен қайраушы Электр химиялық өңдеуші Электроэрозионист

2-6 2-5 2-4 2-4 2-4 2-6 2-5 2-4 2-6 2-6 2-6 2-5 2-6 2-5 2-6 2-4 2-6 2-5 2-6 2-4 2-6 2-6

2-5

Механикалық өңдеу

2-6

Механикалық өңдеу

2-5 2-4 2-4

2 2 2

Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу

2-4 2-6 2-5 2-4

2 2 2 2

Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу

2-6 2-6 2-6 2-5 2-6 2-5 2-6 2-4 2-6 2-5 2-6 2-4 2-6 2-6

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу Механикалық өңдеу

«Металмен қаптау жəне бояу» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.

Осы бөлімге орналастырылған Разряд- 2002 жылы шығарылған Разряд- БТБА Бөлімнің жұмысшылар кəсіптерінің тар БТБА-ның бұрын қолданыста тар шыға- қысқартылған атауы атауы диапа- болған шығарылымдары мен диапазо- рылым зоны бөлімдері бойынша атаулар ны № Алюминдеуші 4-5 Алюминдеуші 4-5 2 Металл қаптамалар Антикоррозилеуші 3-4 Антикоррозилеуші 3-4 2 Металл қаптамалар Электролиттік майсыздандыру 3-5 Электролиттік майсыздандыру 3-5 2 Металл қаптамалар аппаратшысы аппаратшысы Бакелитші (сіңдіруші) 2-3 Бакелитші (сіңдіруші) 2-3 2 Металл қаптамалар Қарайтушы 1-2 Қарайтушы 1-2 2 Металл қаптамалар Гальваншы 2-6 Гальваншы 2-6 2 Металл қаптамалар Металмен қаптау жұмыстарын 2-4 Металмен қаптау жұмыстарын 2-4 2 Металл қаптамалар бақылаушы бақылаушы Астауларды түзетуші 2-5 Астауларды түзетуші 2-4 2 Металл қаптамалар Қаңылтырлар мен құбырларды 2-4 Қаңылтырлар мен құбырларды 2-4 2 Металл қаптамалар лактаушы лактаушы Ыстық тəсілмен қалайылаушы 1-5 Ыстық тəсілмен қалайылаушы 1-5 2 Металл қаптамалар Электролиттік əдіспен 3-6 Электролиттік əдіспен 3-6 2 Металл қаптамалар қалайылаушы (мырыштаушы) қалайылаушы (мырыштаушы) Сымды қалайылаушы 2-3 Сымды қалайылаушы 3-3 2 Металл қаптамалар Сырлаушы 1-6 Сырлаушы 1-6 2 Металл қаптамалар Металдаушы 2-6 Металдаушы 2-6 2 Металл қаптамалар Металды жуып кептіруші 2-6 Металды жуып кептіруші 2-6 2 Металл қаптамалар Металмен қаптау жəне сырлау 2-4 Металмен қаптау жəне сырлау 2-4 2 Металл қаптамалар жабдығын баптаушы жабдығын баптаушы Пластмассаны балқытушы 4-6 Пластмассаны балқытушы 4-6 2 Металл қаптамалар 2-4 Автомат жəне жартылай 2-4 2 Металл қаптамалар Автомат жəне жартылай автомат желілердегі автомат желілердегі гальваншы-оператор гальваншы-оператор Сырлап кептіру желісі мен 3-5 Сырлап кептіру желісі мен 3-5 2 Металл қаптамалар агрегаттың операторы агрегаттың операторы 2-6 2 Металл қаптамалар 2-6 Үздіксіз дəрілеу, Үздіксіз дəрілеу, майсыздандыру, қалайылау, майсыздандыру, қалайылау, мырыштау, лактау жəне күйдіру мырыштау, лактау жəне күйдіру агрегаттарын агрегаттарын басқару постының операторы басқару постының операторы 3-6 Қабатты вакуумде жағу 3-5 2 Металл қаптамалар Қабатты вакуумде жағу бойынша құрылғылардың бойынша құрылғылардың операторы операторы Қорғасындаушы 2-5 Қорғасындаушы 2-5 2 Металл қаптамалар Ыстық тəсілмен мырыштаушы 1-5 Ыстық тəсілмен мырыштаушы 1-5 2 Металл қаптамалар Диффузиялық тəсілмен 2-4 Диффузиялық тəсілмен 2-4 2 Металл қаптамалар мырыштаушы-хромдаушы мырыштаушы-хромдаушы Электролит пен флюсті 2-4 Электролит пен флюсті 2-4 2 Металл қаптамалар əзірлеуші əзірлеуші Сыр мен лакты жуып кетіруші 1-3 Сыр мен лакты жуып кетіруші 1-3 2 Металл қаптамалар Өңдеуші 2-5 Өңдеуші 2-5 2 Металл қаптамалар Фосфаттаушы 1-3 Фосфаттаушы 1-3 2 Металл қаптамалар Қарайтушы 1 Қарайтушы 1 2 Металл қаптамалар Электрмен жылтыратушы 1-4 Электрмен жылтыратушы 1-4 2 Металл қаптамалар

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 8-қосымша

Разряд диапазондары

1 1. 2. 3.

2 Эмаль шыланқұрамды құюшы Эмаль қабатты бақылаушы Эмаль материалдарды ұнтақтаушы Эмальды күйдіруші Эмальданған бұйымдарды өңдеуші Конвейерлік пештің операторы

3 2-3 3-4 2-4

Бұйымдарды күйдіруші Эмальды балқытушы Эмаль ұнтағын дайындаушы Эмальмен бейнелеуші Эмальдау кезінде бұйымдарды 11. орнатушы 12. Фриттеуші 13. Эмальдаушы

2-4 2-5 2-4 2-5 1

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10

2-6 2-3 3

2; 4 1-5

2002 жылы шығарылған Разряд БТ БА Бөлімнің БТБА-ның бұрын қолданыста диапа- басылы- қысқартылған болған шығарылымдары мен зондары мының № атауы бөлімдері бойынша атаулар 4 5 6 7 Эмаль шыланқұрамды құюшы 2-3 2 Эмальдеу Эмаль қабатты бақылаушы 3-4 2 Эмальдеу Эмаль материалдарды 2-4 2 Эмальдеу ұнтақтаушы Эмальды күйдіруші 2-6 2 Эмальдеу Эмальданған бұйымдарды 2-3 2 Эмальдеу өңдеуші Конвейерлік пештің 3 2 Эмальдеу операторы Бұйымдарды күйдіруші 2-4 2 Эмальдеу Эмальды балқытушы 2-5 2 Эмальдеу Эмаль ұнтағын дайындаушы 2-4 2 Эмальдеу Эмальмен бейнелеуші 2-5 2 Эмальдеу Эмальдау кезінде бұйымдарды 1 2 Эмальдеу орнатушы Фриттеуші 2; 4 2 Эмальдеу Эмальдаушы 1-5 2 Эмальдеу

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 9-қосымша «Слесарлық жəне слесарлық-құрастыру жұмыстары» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с №

Осы бөлімге орналастырыл ған жұмысшы кəсіптерінің атауы

Разрядтар 2002 жылы шығарылған диапазоны БТБА-ның бұрын қолданыста болған шығарылымдары мен бөлімдері бойынша атаулар

Разрядтар диапазоны

шыға- Басы рылым лымның қысқар № тылған атауы

Бөлшектер мен тораптарды теңгеруші

2-6

Бөлшектер мен тораптарды теңгеруші

2-6

Слесарь жұмыстары

Жүргізуші - сынаушы

2-6

Жүргізуші - сынаушы

2-6

Слесарь жұмыстары

Оюшы

2-6

Оюшы

2-6

Слесарь жұмыстары

Градуирлеуші

2-5

Градуирлеуші

2-5

Слесарь жұмыстары

Қаңылтыршы

2-5

Қозғалтқыштарды сынаушы 4-6

Қаңылтыршы

2-5

Слесарь жұмыстары

Қозғалтқыштарды сынаушы

4-6

Слесарь жұмыстары

Герметикалы ғын сынаушы

2-5

Герметикалығын сынаушы

2-5

Слесарь жұмыстары

Бұйымдар мен аспаптарды жинақтаушы

2-4

Бұйымдар мен аспаптарды жинақтаушы

2-4

Слесарь жұмыстары

Өлшеу аспаптары мен арнайы құралдарды бақылаушы

2-6

Өлшеу аспаптары мен арнайы 2-6 құралдарды бақылаушы

Слесарь жұмыстары

Материалдар 2-5 ды, металлдарды, жартылай фабрикаттар мен бұйымдарды бақылаушы

Материалдарды, 2-5 металлдарды, жартылай фабрикаттар мен бұйымдарды бақылаушы

Слесарь жұмыстары

Электр монтаждау жұмыстарын бақылаушы

2-6

Электр монтаждау жұмыстарын бақылаушы

2-6

Слесарь жұмыстары

Мысшы

2-6

Мысшы

2-6

Слесарь жұмыстары

Бақылау-өлшеу аспаптары 4-8 мен автоматика баптаушысы

Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика баптаушысы

4-8

Слесарь жұмыстары

Ауыл шаруашылығы машиналары мен тракторларды баптаушы

4-6

Слесарь жұмыстары

4-6

Р/с №

12 13

14 15

Дəнекерлеуші

1-5

Дəнекерлеуші

1-5

Слесарь жұмыстары

1-5

Винипласт дəнекерлеуші

1-5

Слесарь жұмыстары

Белгілеуші

2-6

Белгілеуші

2-6

Слесарь жұмыстары

Бұрғылаушы - пневматик

1-4

Бұрғылаушы - пневматик

1-4

Слесарь жұмыстары

Слесарь аспапшы

2-8

Слесарь аспапшы

2-8

Слесарь жұмыстары

Механикалық құрастыру жұмыстарының слесары

2-6

Механикалық құрастыру жұмыстарының слесары

2-6

Слесарь жұмыстары

Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика жөніндегі слесары

2-8

Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика жөніндегі слесарь

2-8

Слесарь жұмыстары

Автомобиль жөндеу жөніндегі слесары

1-6

Автомобиль жөндеу жөніндегі 1-6 слесарь

Слесарь жұмыстары

Жол-құрылыс машиналары мен тракторларын жөндеу жөніндегі слесарь

1-6

Жол-құрылыс машиналары мен тракторларын жөндеу жөніндегі слесарь

1-6

Слесарь жұмыстары

Қайта тиеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі слесарь

1-6

Қайта тиеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі слесарь

1-6

Слесарь жұмыстары

Желдеткіш жəне салқындатқыш жүйелерін жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі слесарь

3-5

Желдеткіш жəне салқындатқыш жүйелерін жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі слесарь

3-5

Слесарь жұмыстары

айлық

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері 9 қаңтар, 7 ақпан, 14 ақпан, 13 наурыз, 15 сəуір, 14 мамыр, 13 маусым, 9 қаңтар, 7 ақпан, 14 ақпан, 13 наурыз, 15 сəуір, 14 мамыр, 13 маусым, 7 ақпан, 18 ақпан, 18 наурыз, 18 сəуір, 20 мамыр, 18 маусым,

Табыс ету нысаны

4 15 шілде, 13 тамыз, 13 қыркүйек, 14 қазан, 13 қараша, 13 желтоқсан

5 статистикалық бюллетень

15 шілде, 13 тамыз, 13 қыркүйек, 14 қазан, 13 қараша, 13 желтоқсан

статистикалық бюллетень

18 шілде, 19 тамыз, 18 қыркүйек, 18 қазан, 18 қараша, 19 желтоқсан

статистикалық бюллетень

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі) 6 1-Е (айлық)

Қазақстан Республикасындағы еңбек бойынша негізгі көрсеткіштер Қазақстан Республикасының ірі жəне орта кəсіпорындары бойынша еңбек жөніндегі негізгі көрсеткіштер Қазақстан Республикасындағы жұмыс күшін ұстауға жұмсалған шығындар құны Қазақстан Республикасындағы жұмыс күшінің қозғалысы жəне қызметкерлердің күнтізбелік уақыт қорын пайдалану Қазақстан Республикасындағы меншік нысандары мен экономикалық қызмет түрлері бойынша қызметкерлердің саны жəне еңбекақы төлеу Қазақстан Республикасындағы экономикалық қызметтің жекелеген түрлеріндегі кəсіптер (лауазымдар) бойынша қызметкерлердің жалақылары Қазақстан Республикасындағы экономикалық қызметтің жекелеген түрлері бойынша зиянды жəне басқа да қолайсыз еңбек жағдайларында жұмыс істейтін қызметкерлер саны Қазақстан Республикасындағы ірі жəне орта кəсіпорындардағы кадрларға қажеттілік жəне саны Қызметкерлер санын есептелген жалақы мөлшері бойынша бөлу туралы Қазақстан Республикасындағы жалдамалы қызметкерлердің жалақысы

жылдық

24 мамыр

статистикалық бюллетень

1-Е (жылдық)

жылдық

27 мамыр

статистикалық бюллетень

1-Е (жылдық)

жылдық

4 маусым

статистикалық бюллетень

1-Е (жылдық)

жылдық

12 маусым

статистикалық бюллетень

1-Е (жылдық)

жылдық

13 маусым

статистикалық бюллетень

1-Е (жылдық)

10 қаңтар

статистикалық бюллетень

2-Е (КƏСІП )

жылдық

23 сəуір

статистикалық бюллетень

1-Е (еңбек жағдайы)

жылына бір рет

5 сəуір

статистикалық бюллетень

1-Т (бос жұмыс орын)

екі жылда бір рет

18 қыркүйек

жедел ақпарат

1-Е (Ж)

айлық

10 қаңтар, 11 ақпан, 13 ақпан, 12 наурыз, 12 сəуір, 13 мамыр, 12 маусым 27 маусым

жедел ақпарат

1-Е (айлық)

жедел ақпарат

1-Е (жылдық)

статистикалық бюллетень

Т-001

статистикалық бюллетень

Т-001

тоқсандық

жылдық

12 ақпан, 13 мамыр, 12 тамыз, 11 қараша 28 наурыз

жылдық

28 мамыр

статистикалық бюллетень

Т-001

тоқсандық

əзірлемелік кестелер

Т-001

жылдық

15 наурыз, 17 маусым, 17 қыркүйек, 18 желтоқсан 29 наурыз

статистикалық бюллетень

Т-001

жылдық

12 ақпан

статистикалық бюллетень

Т-004

тоқсандық

11 ақпан, жедел ақпарат 10 мамыр, 9 тамыз, 8 қараша ХЕҰ (жыл сайын), ХВҚ (ай кестелер сайын, тоқсан сайын, жыл сайын), Eуростат (сұрау салуына қарай), БҰҰ ЕЭК (сұрау салуына қарай), ТМД Статкомитеті (сұрау салуына қарай)

Т-001

ХЕҰ, ХВҚ, Eуростат, БҰҰ сауалдардың ЕЭК, ТМД Статкомитеті түсуіне қарай Халықаралық ұйымдары мен Статистикалық кеңселеріне арналған кестелік материалдарды (сауалдамаларды) толтыру

Шығарылымның кезеңділігі

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

Табыс ету нысаны

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі)

2 Қазақстан Республикасы өңірлері бойынша үй шаруашылықтарының əлеуметтік-демографиялық сипаттамалары Қазақстан Республикасының үй шаруашылықтарын жайластыру туралы мəліметтер Қазақстан Республикасының үй шаруашылықтарында жер учаскелерінің, мал жəне техниканың қолда бары Қазақстан Республикасында үй шаруашылықтарының өндірістік қызметі Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша халықтың шығыстары мен табыстары Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша үй шаруашылықтарының шығыстары мен табыстары Қазақстан Республикасы үй шаруашылықтарындағы азық-түлікті тұтыну Халық табыстарын саралаудың негізгі көрсеткіштері Халықтың тұрмыс сапасы

5 статистикалық бюллетень

4 5 6

7 8 9 10

жылдық

26 сəуір

D 008

жылдық

17 сəуір

статистикалық бюллетень

D 006

жылдық

19 сəуір

статистикалық бюллетень

D 006

жылдық

12 сəуір

əзірлемелік кестелер

D 004

жылдық

12 сəуір

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

жылдық

16 сəуір

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

жылдық

17 сəуір

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

жылдық

19 сəуір

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

жылдық

24 мамыр

статистикалық бюллетень жедел ақпарат

D 002

əзірлемелік кестелер

Қазақстан Республикасы үй шаруашылықтарының табыстары мен шығыстары

11 наурыз, 10 маусым, 10 қыркүйек, 10 желтоқсан

статистикалық бюллетень

11 наурыз, 10 маусым, 10 қыркүйек, 10 желтоқсан 7 наурыз, 7 маусым, 9 қыркүйек, 9 желтоқсан 26 наурыз, 25 маусым, 24 қыркүйек, 24 желтоқсан 26 наурыз, 25 маусым, 24 қыркүйек, 24 желтоқсан

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

статистикалық бюллетень

D 003, D 004, D 008

əзірлемелік кестелер

D 003, D 004

29 наурыз, 28 маусым, 27 қыркүйек, 27 желтоқсан жыл бойы сауалдардың түсуіне қарай

жедел ақпарат

сараптамалық бағалау

кестелер

D 003, D 004, D 006, D 008

тоқсандық

Қазақстан Республикасындағы халықтың табыстары мен шығыстары Қазақстан Республикасы халқының табыстарын саралаудың негізгі көрсеткіштері Қазақстан Республикасы үй шаруашылықтарындағы азық-түлікті тұтыну

тоқсандық

Қазақстан Республикасындағы тауарларды сатып алу орны бойынша халықтың шығыстары Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша халықтың атаулы ақшалай табыстарын бағалау ХВҚ, Еуростат, БҰҰ ЕЭК, ТМД Статистикалық комитеті Халықаралық ұйымдары мен Статистикалық кеңселеріне арналған кестелік материалдарды (сауалдамаларды) толтыру

тоқсандық

2 Қазақстан Республикасындағы күндізгі жалпы білім беретін мектептер Қазақстан Республикасының күндізгі жалпы білім беретін мектептеріндегі материалдық база жəне шет тілдерін оқыту туралы мəліметтер Қазақстан Республикасындағы күндізгі жалпы білім беретін мектептердің санын жəне оқушылар санын оқыту тілдері бойынша бөлу Қазақстан Республикасындағы кешкі (ауысымдық) жалпы білім беретін мектептер Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындары Қазақстан Республикасындағы техникалық жəне кəсіптік білім Қазақстан Республикасындағы еңбек қызметіне байланысты жарақат жəне кəсіптік аурулар туралы Қазақстан Республикасындағы тұрақты мектепке дейінгі ұйымдар Қазақстан Республикасындағы білім беру ұйымдарының қаржы-шаруашылық қызметі туралы

1-8

Слесарь жұмыстары

2-6

Слесарь жұмыстары

Ауыл шаруашылығы машиналары мен жабдықтарды жөндеу жөніндегі слесарь

1-6

Ауыл шаруашылығы машиналары мен жабдықтарды жөндеу жөніндегі слесарь

1-6

Слесарь жұмыстары

Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь

2-6

Металл конструкцияларын құрастыру жөніндегі слесарь

2-6

Слесарь жұмыстары

Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь

2-6

Такелаж жəне жүк қармағыш айлабұйымдар жөніндегі слесарь

2-6

Слесарь жұмыстары

Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь

2-5

Жылу аппаратурасы жөніндегі слесарь

2-5

Слесарь жұмыстары

Слесарь -жөндеуші

2-8

Слесарь -жөндеуші

2-8

Слесарь жұмыстары

Слесарь -сантехник

2-6

Слесарь жұмыстары

Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь -электрик

2-8

Слесарь жұмыстары

Слесарь-электр монтаждаушы

2-6

Слесарь-электр монтаждаушы 2-6

Слесарь жұмыстары

Есеп-есептеу машиналарын 3-6 жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик

Есеп-есептеу машиналарын жөндеу жəне қызмет көрсету жөніндегі электр механик

3-6

Слесарь жұмыстары

Автоматика құралдары мен 3-8 технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик

Автоматика құралдары мен технологиялық жабдық аспаптары жөніндегі электр механик

3-8

Слесарь жұмыстары

Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 19 наурызда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №7478 болып енгізілді.

28 ақпан, 30 мамыр,

29 тамыз, 29 қараша

жылдық

25 сəуір

жылдық

18 маусым

статистикалық 3 – Əлеуметтік бюллетень қамсыздандыру

жылдық

25 наурыз

жылдық

наурыз-мамыр

статистикалық 1-НК бюллетень кестелер 1-НК, 2-НК, 3-НК, ЖМ-1, ЖМ-5, 85-К, Əлеуметтік қаржы (білім) кестелер 1-НК, 2-НК, 3-НК, ЖМ-1, ЖМ-5, 85-К, ведомстволық статистикалық байқаулардың деректері кестелер 1-НК, 2-НК, 3-НК, ЖМ-1, ЖМ-5, 85-К кестелер 1-НК, 2-НК, 3-НК, ЖМ-1, ЖМ-5, 85-К

жыл бойы

АТМЭƏК сауалдамалары

түсуіне қарай

жыл бойы

статистикалық Денсаулық бюллетень сақтау жəне əлеуметтік қызметтер статистикалық 1-денсаулық бюллетень

тоқсандық

сауалдардың түсуіне қарай

сараптамалық бағалау

Р/с №

Статистикалық жұмыстың атауы

Шығарылымның кезеңділігі

2 Қазақстан Республикасы айлық халқының табиғи қозғалысы

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

4 қаңтар, 6 ақпан, 5 наурыз, 4 сəуір, 6 мамыр, 4 маусым,

Табыс ету нысаны

5 4 шілде, кестелік 5 тамыз, материал 4 қыркүйек, 4 қазан, 5 қараша, 4 желтоқсан

Қазақстан Республикасы айлық халқының табиғи қозғалысы

8 қаңтар, 8 ақпан, 7 наурыз, 8 сəуір, 6 мамыр, 6 маусым,

Қазақстан Республикасы тоқсандық халқының табиғи қозғалысы

11 ақпан, 10 мамыр, 9 тамыз, 11 қараша

статистикалық бюллетень

Қазақстан Республикасы жылдық халқының табиғи қозғалысы

11 сəуір

статистикалық бюллетень

Қазақстан Республикасы жылдық халқының табиғи қозғалысы

21 мамыр

кестелер

Өзін-өзі өлтіру өлімі себебі бойынша 19 жасқа дейінгі өлгендер саны

жартыжылдық

12 тамыз

БҒМ үшін кестелер

Өзін-өзі өлтіру өлімі себебі бойынша 19 жасқа дейінгі өлгендер саны

жылдық

16 сəуір

БҒМ үшін кестелер

Өлім себебтері бойынша өлім-жітім коэффициенттері

айлық

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны

айлық

8 шілде, 6 тамыз, 6 қыркүйек, 7 қазан, 6 қараша, 6 желтоқсан

4 қаңтар, 6 ақпан, 5 наурыз, 4 сəуір, 6 мамыр, 4 маусым, 4 қаңтар, 6 ақпан, 5 наурыз, 4 сəуір, 6 мамыр, 4 маусым,

4 шілде, 5 тамыз, 4 қыркүйек, 4 қазан, 5 қараша, 4 желтоқсан 4 шілде, 5 тамыз, 4 қыркүйек, 4 қазан, 5 қараша, 4 желтоқсан

8 қаңтар, 6 ақпан, 6 наурыз, 8 сəуір, 6 мамыр, 6 маусым,

8 шілде, 6 тамыз, 6 қыркүйек, 7 қазан, 6 қараша, 6 желтоқсан

қалалар мен аудандар бөлінісіндегі кестелер

ДМ үшін кестелер

кестелік материал

қалалар мен аудандар бөлінісіндегі кестелер

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны

айлық

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны

тоқсандық

8 ақпан, 10 мамыр, 8 тамыз, 8 қараша

статистикалық бюллетень

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны

жылдық

12 сəуір

статистикалық бюллетень;

6 7

8 9

18 19

D 004 22 D 003, D004, D008 23

25 26

27 28

Шығарылымның кезеңділігі

жылдық

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

30 желтоқсан

5 наурыз

21 қаңтар

Табыс ету нысаны

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі)

5 6 статистикалық ЖМ-1 бюллетень статистикалық ЖМ-1 бюллетень

статистикалық ЖМ-1 бюллетень

жылдық

4 наурыз

статистикалық ЖМ-5 бюллетень

жылдық

27 желтоқсан

жылдық

30 желтоқсан

статистикалық 3-НК бюллетень статистикалық 2-НК бюллетень

жылдық

13 мамыр

статистикалық 7-ЖКС бюллетень

жылдық

29 сəуір

статистикалық 85-К бюллетень

жылдық

28 маусым

статистикалық Əлеуметтік бюллетень қаржы (білім)

1 2

4 5

2 Заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктерді қайта тіркеу/тіркеу туралы электронды хабарламалар бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Дара кəсіпкерлер, соның ішінде шаруа немесе фермерлік қожалықтарды тіркеу жəне жою, есептен шығару туралы, сонымен қатар қызметін тоқтатқан салық төлеушілер туралы деректер бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Салық төлеушілер туралы жиынтық есептерді қабылдау жəне өңдеу Статистикалық бизнес тіркелімде арнайы жағдай бойынша «4» ахуалдық кодын жандандыру Заңды жəне жеке тұлғаларға берілген лицензиялар туралы мəліметтер бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Жаңа кəсіпорындарды зерттеу бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Есепті жылдың басына жіктемелік белгілерге статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Статистикалық есептілік нысандарынан статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Тізбелерді қалыптастыру

Демографиялық статистика

7 наурыз, 7 маусым, 9 қыркүйек, 9 желтоқсан

Жылжымалы құрамды жөндеу жөніндегі слесарь Жол машиналары мен механизмдерді жөндеу жөніндегі слесарь

2-6

тоқсандық

түсуіне қарай

7 қазан

Статистикалық жұмыстың атауы

1-8 2-6

2-8

29 тамыз, 29 қараша

БҰҰ ЕЭК сауалдамалары

Қазақстан Республикасының жылдық өңірлері бойынша халықтың атаулы ақшалай табыстарын бағалау Қазақстан Республикасында тоқсандық үй шаруашылықтарының өндірістік қызметі

Р/с №

Жылжымалы құрамды жөндеу жөніндегі слесарь Жол машиналары мен механизмдерді жөндеу жөніндегі слесарь

Слесарь -сантехник

5 6 статистикалық Əлеуметтік бюллетень қаржы (денсаулық сақтау) статистикалық Білім беру бюллетень қызметтері

28 ақпан, 30 мамыр,

Статистикалық жұмыстың атауы

Электр жабдықтарын жөндеу жөніндегі слесарь -электрик

тоқсандық

жыл бойы

Р/с №

28 маусым

Салалар (білім беру, тоқсандық, денсаулық сақтау, зейнетақы, жартыжылдық, экология, қылмыстылық) жылдық бойынша ТМД сауалдамасы

Əлеуметтік статистика

1-Е (айлық)

жылына бір рет

жылдық

1-Е (айлық)

айлық

Қазақстан Республикасындағы еңбек құнының индексі Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының негізгі индикаторлары Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының негізгі индикаторлары Қазақстан Республикасындағы еңбекке қабілетті жастағы халықтың экономикалық сипаттамасы Қазақстан Республикасындағы бейресми жұмыспен қамтылған халық саны Қазақстан Республикасындағы бейресми жұмыспен қамтылған халық саны Қазақстан Республикасындағы лайықты еңбекті өлшеудің статистикалық көрсеткіштері Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының жағдайы туралы

Қазақстан Республикасындағы жұмыс күшінің болуы жəне қозғалысы

12 шілде, 12 тамыз, 12 қыркүйек, 11 қазан, 12 қараша, 12 желтоқсан

2 Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау ұйымдарының қаржы-шаруашылық қызметі туралы Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары көрсеткен қызметтер көлемі туралы Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қызмет көрсету саласындағы көрсетілген қызметтердің көлемі туралы Денсаулық сақтау ұйымдарының желілері, кадрлар жəне қызметі туралы Тұратын жермен қамтамасыз ете отырып, əлеуметтік қызметтер көрсету жөніндегі ұйымдар Жоғары оқу орнынан кейінгі білім туралы ЮНЕСКО сауалдамасы

Тұрмыс деңгейі жəне үй шаруашылықтарын зерттеу статистикасы

Винипласт дəнекерлеуші

2 Қазақстан Республикасындағы қызметкерлердің саны жəне жалақысы

Шығарылымның кезеңділігі

Қазақстан Республикасының айлық ірі жəне орта кəсіпорындары бойынша қызметкерлердің саны жəне жалақысы

Статистикалық жұмыстың атауы

1 10

(Жалғасы. Басы өткен 96-нөмірде).

Астана, Үкімет Үйі

Еңбек жəне халықты жұмыспен қамту статистикасы

«Эмальдеу» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кəсіптері атауларының, олардың қолданыстағы БТБА 2002 жылғы шығарылымының атаулары көрсетілген тізбесі Р/с Осы бөлімге орналастырылған № жұмысшылар кəсіптерінің атауы

№ 1746

Статистикалық жұмыстардың 2013 жылға арналған жоспарын бекіту туралы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына (2-шығарылым) 7-қосымша

Р/с №

2012 жылғы 29 желтоқсан

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны

жылдық

17 мамыр

Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны Қазақстан Республикасы халқының облыстар бойынша саны

жылдық

27 тамыз

айлық

4 қаңтар, 4 ақпан, 5 наурыз, 4 сəуір, 6 мамыр, 4 маусым, 16 сəуір

4 шілде, 5 тамыз, 5 қыркүйек, 4 қазан, 5 қараша, 4 желтоқсан

8 қаңтар, 8 ақпан, 11 наурыз, 8 сəуір, 10 мамыр, 7 маусым, 14 ақпан, 14 мамыр,

8 шілде, 8 тамыз, 9 қыркүйек, 8 қазан, 8 қараша, 9 желтоқсан 14 тамыз, 14 қараша

Қазақстан Республикасы жылдық халқының облыстар бойынша саны айлық Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар жəне аудандар бойынша саны Қазақстан Республикасы тоқсандық халқының облыстар, қалалар жəне аудандар бойынша саны Қазақстан Республикасы жылдық халқының облыстар, қалалар жəне аудандар бойынша саны Қазақстан Республикасы айлық халқының облыстар, қалалар, аудандар, аудан орталықтары жəне кенттері бөлінісіндегі жынысы бойынша саны Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар, аудандар, аудан орталықтары жəне кенттері бөлінісіндегі жынысы бойынша саны Қазақстан Республикасы халқының облыстар, қалалар, аудандар, аудан орталықтары жəне кенттері бөлінісіндегі жынысы бойынша саны Облыстар, қалалар жəне аудандар бөлінісіндегі жынысы жəне жас топтары бойынша халық саны (алдын ала деректер) Қазақстан Республикасы халқының жынысы мен жекелеген жас топтары бойынша саны Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностар бойынша саны Қазақстан Республикасы халқының облыстар бойынша күтілетін өмір сүру ұзақтығы Жас топтары бойынша туу коэффициенті Қазақстан Республикасының облыстар, қалалар жəне аудандар бойынша əкімшілік-аумақтық бірліктері Қазақстан Республикасының облыстар, қалалар жəне аудандар бойынша əкімшілік-аумақтық бірліктері Қазақстан Республикасының əкімшілік-аумақтық өзгерістері

тоқсандық

кестелер

22 сəуір

8 қаңтар, 8 ақпан, 11 наурыз, 8 сəуір, 10 мамыр, 7 маусым, 20 ақпан 21 мамыр, 20 тамыз, 20 қараша

8 шілде, 8 тамыз, 9 қыркүйек, 8 қазан, 8 қараша, 9 желтоқсан

АШМ үшін кестелер жедел ақпарат

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі) 6 ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының туу туралы, өлім туралы, некеге тұру жəне бұзу туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының туу туралы, өлім туралы, некеге тұру жəне бұзу туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының туу туралы, өлім туралы, некеге тұру жəне бұзу туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының туу туралы, өлім туралы, некеге тұру жəне бұзу туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының туу туралы, өлім туралы, некеге тұру жəне бұзу туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының өлім туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының өлім туралы актілер жазбалары ХТҚ деректер қоры: АХАТ органдарының өлім туралы актілер жазбалары ХК деректер қоры: ІІМ келу, кету парағына статистикалық есепке алу талоны ХК деректер қоры: ІІМ келу, кету парағына статистикалық есепке алу талоны ХК деректер қоры: ІІМ келу, кету парағына статистикалық есепке алу талоны ХК деректер қоры: ІІМ келу, кету парағына статистикалық есепке алу талоны ХК деректер қоры: ІІМ келу, кету парағына статистикалық есепке алу талоны ХК деректер қоры деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

қалалар мен аудандар бөлінісіндегі кестелер

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

қалалар мен аудандар бөлінісіндегі кестелер

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

2 Қазақстан кəсіпорындарының іскерлік белсенділігі

Р/с №

Статистикалық жұмыстың атауы

25 26

33 34

36 статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

жылдық

27 ақпан

кестелік материал

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

жылдық

18 сəуір

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

жылдық

30 сəуір

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ, ХК

жылдық

25 сəуір

жедел ақпарат

деректер қоры: ХС, ХТҚ

жылдық

26 сəуір

жедел ақпарат

жылдық

18 ақпан

статистикалық бюллетень

деректер қоры: ХС, ХТҚ Б нысаны

жартыжылдық

16 тамыз

статистикалық бюллетень

Б нысаны

жылдық

18 ақпан

ƏАОЖ-ға жəне халық санына арналған кестелер

заңнамалық актілердің түсуіне қарай айлық, жылдық

ƏАОЖ-дағы өзгеріс электрондық кестелер

А нысаны (кенттік, ауылдық округтерді, елді мекендерді қоса) заңнамалық актілер ХТҚ, ХК , ХС

3 тоқсандық

24 сəуір

Шығарылымның кезеңділігі

Конъюнктуралық зерттеулер Р/с Статистикалық жұмыстың № атауы

30 жедел ақпарат

жылдық

ƏАОЖ жіктеуішін тұрақты жандандыру түсуіне қарай Халықаралық ұйымдарға жəне статистикалық кеңселерге арналған кестелік материалды (сауалнамаларды) толтыру: халықтың өсуі бойынша БҰҰ, БҰҰ-ның даму бағдарламасы, ТМД жəне басқалар

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері 4 31 қаңтар, 30 сəуір, 31 шілде, 31 қазан,

Табыс ету нысаны 5 статистикалық бюллетень (электронды нұсқа)

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі) 6 ӨК-001, ӨК-002, АШК-001, ҚК-002, ККК-1, БК-1, СК-001, СК-002, КҚК-001, ТКК-001, ИНК-001, ИНК-002

ҚР ЕХƏҚМ деректері бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру ҚР АШМ деректері бойынша ауылшаруашылық статистикалық тіркелімді жандандыру Заңды тұлғалар, филиалдар жəне өкілдіктер, дара кəсіпкерлер, соның ішінде шаруа немесе фермерлік қожалықтары бойынша ауыл шаруашылық статистикалық тіркелімді жандандыру Заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктердің дəнді дақылдарға арналған егістік алқаптары туралы алдын ала деректер бойынша ауыл шаруашылық статистикалық тіркелімді жандандыру Дара кəсіпкерлердің, соның ішінде шаруа немесе фермерлік қожалықтарының дəнді дақылдарға арналған егістік алқаптары туралы алдын ала деректер бойынша ауыл шаруашылық статистикалық тіркелімді жандандыру Бау-бақша серіктестіктері (саяжай кооперативтері) бойынша ауыл шаруашылық статистикалық тіркелімді жандандыру Тіркелген жəне жұмыс істеп тұрған ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілер Жұмыс істемейтін деп танылған салық төлеушілер тізімі бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланушы заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктер, дара кəсіпкерлер, соның ішінде шаруа немесе фермерлік қожалықтар бойынша статистикалық бизнес тіркелімді жандандыру Заңды тұлғалар, филиалдар жəне өкілдіктер бойынша ауыл шаруашылығы статистикалық тіркелімін жандандыру Дара кəсіпкерлер, соның ішінде шаруа немесе фермерлік қожалықтары бойынша ауыл шаруашылығы статистикалық тіркелімін жандандыру Дара кəсіпкерлер, соның ішінде шаруа немесе фермер қожалықтары бойынша ауыл шаруашылығы статистикалық тіркелімін жандандыру Елді мекендер пунктерінің үй шаруашылықтары бойынша ауыл шаруашылығы статистикалық тіркелімін жандандыру Елді мекендер пунктерінің үй шаруашылықтары бойынша ауыл шаруашылығы статистикалық тіркелімін жандандыру Жеке тұлғалар бойынша халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Азаматтық хал актілері жазбаларын тіркеу туралы мəліметтер бойынша халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Туу, өлу, перенаталдық өлім туралы дəрігерлік куəліктен халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Білім беру ұйымдарының оқушылар тізімі бойынша халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Статистикалық есептілік нысандарындағы деректер бойынша тұрғын үй қоры тіркелімін жандандыру Əр шаруашылық кітабы негізінде тұрғын үй қоры тіркелімін жандандыру Жылжымайтын мүлік тіркелімі мемлекеттік деректер қоры деректері бойынша тұрғын үй қоры тіркелімін жандандыру Ескірген жəне апатты тұрғын үйлер туралы мəліметтер бойынша тұрғын үй қоры тіркелімін жандандыру Тұрғын үйді сатып алу-сату мəмілелері туралы Халықтың жұмыспен қамтылуы, жұмыссыздық жəне əлеуметтік төлемақылар туралы халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Тұрақты тұратын жерге келетін жəне кететін азаматтар туралы халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру Көші-қон туралы мəліметтерді алу бойынша Халықтың статистикалық тіркелімін жандандыру (статистикалық талондар)

3 күн сайынғы

4 жеке сұраулар бойынша

5 кестелер

6 Əділетминінің ЗТ МДҚ

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ҚМ СК

тоқсандық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ҚМ СК

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

статистикалық бизнес-тіркелім

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

орталық жəне жергілікті атқарушы органдар

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

W - 004

жылына 1 рет

желтоқсан

кестелер

1-СТ

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

1-ӨҚ, 2-ШК, 1-Е, 1-ІС

айлық, тоқсандық, жартыжылдық, жылдық тоқсандық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

статистикалық бизнес-тіркелім

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ЕХƏҚМ

тоқсандық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

АШМ

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

статистикалық бизнес-тіркелім

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ауылшаруашылық статистикалық тіркелім

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ауылшаруашылық статистикалық тіркелім

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

22 (жыл) ЖРБА

жартыжылдық

15 ақпан, 15 тамыз

жедел ақпарат

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ауылшаруашылық статистикалық тіркелім ҚМ СК

тоқсандық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ҚМ СК

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

24-аш (жыл), 4-аш (жыл)

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

6-ө (фермер)

жартыжылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

6-м (фермер)

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

7-ө (халық)

жартыжылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

7-м (халық)

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

Əділетминінің ЖТ МДҚ

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

Əділетминінің АХАЖ АЖ

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ДС БАЖ

жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

1-К

жылдық

10 қазан

кестелер

1-ТҚ

тоқсандық, жылдық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

əр шаруашылық кітаптары

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ЖМТ МДҚ

тоқсандық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

əкімдіктер

айлық

есепті айдан кейінгі 12 жұлдызына дейін есепті кезеңнен кейінгі 15 жұлдызына дейін

баспасөз хабарламасы кестелер

ЖМТ МДҚ

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ҰҚК «Бүркіт» АЖ

күн сайынғы

жеке сұраулар бойынша

кестелер

ІІМ «ТП ХҚТ» АЖ

тоқсандық

Ұлттық шоттар статистикасы Р/с №

Статистикалық жұмыстың атауы

Шығарылымның кезеңділігі

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

1 1

2 3 Қазақстан айлық Республикасындағы заңды тұлғалар жəне дара кəсіпкерлер санының негізгі көрсеткіштері

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері 4 15 қаңтар, 15 ақпан, 15 наурыз, 15 сəуір, 15 мамыр, 14 маусым,

15 шілде, 15 тамыз, 16 қыркүйек, 15 қазан, 15 қараша, 18 желтоқсан

Табыс ету нысаны

5 статистикалық бюллетень

Табыс ету нысаны

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі)

1 1

2 3 Қысқа мерзімді айлық экономикалық индикатор (алты негізгі сала бойынша)

4 арнайы кесте бойынша

5 «Қазақстан Республикасының əлеуметтікэкономикалық дамуы» баяндамасының бөлімі

6 салалық статистиканың деректері

2013 жылға өндіріс əдісімен тоқсандық жалпы ішкі өнім (жедел деректер)

17 мамыр, 16 тамыз, 15 қараша

жедел ақпарат

2013 жылға өндіріс əдісімен тоқсандық жалпы ішкі өнім (есептік деректер)

28 маусым, 27 қыркүйек, 27 желтоқсан

жедел ақпарат

Тіркелімдерді жүргізу бойынша жұмыстар Шығарылымның кезеңділігі

ЕХЭҚМ АЖ

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі) 6 статистикалық бизнес-тіркелім

(Соңы 15-бетте).

(Соңы. Басы 14-бетте). 1

2013 жылға табыстардың тоқсандық пайда болуы əдісімен жалпы ішкі өнім (есептік деректер)

2013 жылға түпкілікті тоқсандық тұтыну əдісімен жалпы ішкі өнім (есептік деректер)

2013 жылға Қазақстан Республикасының жалпы өңірлік өнімі (есептік деректер)

тоқсандық

2012 жылға өндіріс əдісімен Жылдық жалпы ішкі өнім (айлық негізде)

ЖІӨ мұнай-газ секторының үлесін бөлумен 2012 жылғы өндіріс əдісімен жалпы ішкі өнім

жылдық (тоқсандық негізде)

2012 жылға табыстардың жылдық пайда болуы əдісімен жалпы (тоқсандық ішкі өнім негізде)

2012 жылға түпкілікті жылдық тұтыну əдісімен жалпы ішкі (тоқсандық өнім негізде)

2012 жылға Қазақстан Республикасының жалпы өңірлік өнімі

ЖІӨ мұнай-газ секторының үлесін бөлумен 2012 жылға өндіріс əдісімен жалпы ішкі өнім

2012 жылға табыстарды қалыптастыру əдісімен жалпы ішкі өнім

жылдық (тоқсандық негізде)

Жылдық (жылдық негізде)

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

28 маусым, 27 қыркүйек, 27 желтоқсан

жедел ақпарат

12 шілде, 11 қазан, 31 желтоқсан

9 шілде, 8 қазан, 31 желтоқсан

15 ақпан

19 сəуір

25 сəуір

30 сəуір

30 шілде

жедел ақпарат

1-ӨҚ, 2-ШК, 1-инвест, 1-кқ, 2-қызмет көрсету, үй шаруашылықтарын, сауда, көлік пен байланысты зерттеу мəліметтері, бюджеттің орындалуы туралы есеп, төлем балансы, кеден статистикасы, ИЖТМ ГЖПК есептері, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер

2012 жылға түпкілікті Жылдық тұтыну əдісімен жалпы ішкі (жылдық негізде) өнім

15 қараша

жедел ақпарат

2012 жылғы Қазақстан Республикасының жалпы өңірлік өнімі

Жылдық (жылдық негізде)

жылдық 2012 жылға меншік нысандары бойынша жалпы қосылған құн

2011 жылға туризмнің қосалқы шоты

29 тамыз

статистикалық бюллетень

16 тамыз

жылдық

жедел ақпарат

20 мамыр

статистикалық бюллетень

1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 1-инвест, 1-кқ, 2-қызмет көрсету, үй шаруашылықтарын, сауда, көлік пен байланысты зерттеу мəліметтері, бюджеттің орындалуы туралы есеп, төлем балансы, кеден статистикасы, геология комитетінің есептері, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер 1-ӨҚ, 2-ШК, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-кқ, 1-ЖТҚ, 1-ІС, 2-к, 1-байланыс, 2-байланыс, 2-қызмет көрсету, Əлеуметтік қаржы (білім беру), Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), 1-Е, 24-аш, 29-аш, үй шаруашылықтарының зерттеулері, Т-001 сауалдамасы, бюджеттің орындалуы туралы есеп, қаржылық сектор бойынша кірістер мен шығыстар туралы есептер

2010 жылға (түпкілікті есептеу), 2011 жылға (нақтыланған есептеу), 2012 жылға (есептік деректер бойынша) ішкі экономиканың ұлттық шоттары

жылдық

2012 жылға Қазақстан Республикасы ұлттық байлығының элементтері

жылдық

2012 жылға «Ресурстар – Пайдалану» кестелері

26 қараша

статистикалық бюллетень

29 қараша

жылдық

жедел ақпарат

29 қараша

статистикалық бюллетень

2012 жылға жылдық «Шығындар – Шығарылым» кестелері

20 желтоқсан

статистикалық бюллетень

Халықаралық ұйымдардың сұрақнамаларын толтыру

жыл бойы

кестелер

түсуіне қарай

Қазақстан жəне ТМД елдері (орыс тілінде)

тоқсанына 1 рет

1-ӨҚ, 2-ШК, 1-Ө, 1-кқ, 1-инвест, 2-қызмет көрсету, 1-аш, 8-аш, 2-аңшылық, 1-орман, 1-балық, 1-шс, 2-к (тж), 2-к (өзге де құрлықтағы), 2-к(құбыр), 2-к (теңіз), 2-к (ішкі су), 2-к (əуе), 2-к (қосалқы қызмет), 1-байланыс, 2-байланыс, Əлеуметтік қаржы (денсаулық сақтау), Əлеуметтік қаржы (білім беру), 11, 1-туризм, 2-туризм, үй шаруашылықтарын зерттеу, бюджеттің орындалуы туралы есеп, төлем балансы «Ресурстар – Пайдалану» кестелерінің деректері

Экономика жəне статистика (орыс тілінде)

тоқсан сайын

тоқсанына 1 рет

ғылыми-ақпараттық журнал

Статистикалық көрсеткіштер (орыс жəне ағылшын тілдерінде)

тоқсан сайын

тоқсанына 1 рет

бюллетень

Ауыл (село) дамуының мониторингі 2 бөлімде (қазақ жəне орыс тілдерінде)

тоқсан сайын

тоқсанына 1 рет

электрондық кестелер

«2012 жылғы алдын ала деректер» қысқаша статистикалық жылнамалығы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

мамыр

жинақ

«Қазақстан 2012 жылы» статистикалық жылнамалығы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

жылына 1 рет

қазан

жинақ

«Қазақстан 2012 жылы» статистикалық жылнамалығы (ағылшын тілінде) жиынтықта: шағын CD–R

жылына 1 рет

Шығарылымның кезеңділігі

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

Табыс ету нысаны

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі)

«Бір терезеден» есептерді қабылдау мониторингін жүргізу

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

SP-4 деректер қоры

Кəсіпорындарға түсетін жүктеме туралы деректер базасын жүргізу

айлық

жеке сұраулар бойынша

кестелер

жеке тізімдемелер

Энергетика жəне қоршаған орта статистикасы Р/с №

Статистикалық жұмыстың атауы

Шығарылымның кезеңділігі

Пайдаланушыларға статистикалық ақпараттарды табыс ету мерзімдері

Табыс ету нысаны

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі)

статистикалық бюллетень

1-ГАЗ

статистикалық бюллетень

1-СК

Энергетика статистикасы 1

Қазақстан Республикасында жылдық табиғи жəне сұйытылған газ жіберетін кəсіпорындардың жұмысы туралы

29 наурыз

Қазақстан Республикасындағы су құбыры жəне кəріз имараттарының жұмысы туралы

30 сəуір

жылдық

Қазақстан Республикасының жылдық электр станциялары мен қазандықтарының жұмысы туралы

17 мамыр

статистикалық бюллетень

6-тк

Қазақстан Республикасының жылдық электр балансы

19 тамыз

статистикалық бюллетень

24-энергетика

Қазақстан Республикасында біржолғы дербес энергия көздері бар кəсіпорындардың (ұйымдардың) жұмысы туралы

3 қазан

əзірлемелік кестелер

ЭК-001

Қазақстан цифрларда

Қазақстан Республикасында жартыжылдық атмосфералық ауаны қорғаудың жай-күйі туралы

22 сəуір, 29 қазан

статистикалық бюллетень

2- ТП (ауа)

Қазақстан Республикасындағы қоршаған ортаны қорғауға жұмсалған шығындар туралы

жылдық

26 сəуір

статистикалық бюллетень

4-ҚО

Коммуналдық қалдықтарды жинау, шығару, сұрыптау жəне сақтауға беру туралы

жылдық

19 шілде

статистикалық бюллетень

Шығару кезеңділігі

Пайдаланушылар үшін статистикалық ақпараттарды ұсыну мерзімі

Жарияланым түрі

Қазақстан Республикасының əлеуметтік-экономикалық дамуы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

ай сайын

15 күні

Қазақстан Республикасының əлеуметтік-экономикалық дамуы (қазақ тілінде)

ай сайын

15 күні

Қазақстан Республикасының əлеуметтік-экономикалық дамуы (орыс тілінде)

ай сайын

қыркүйек

кітапша

орыс тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

кітапша

ағылшын тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

кітапша

қазақ тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

кітапша

орыс тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

кітапша

қазақ тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

шағын бюллетень

орыс тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

шағын бюллетень шағын бюллетень жинақ

Қазақстан Республикасының жылына 1 рет тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасының ұлттық шоттары, 2007-2011 жиынтықта: CD–R наурыз

жинақ

ағылшын тілінде

жылына 1 рет

наурыз

жинақ

Қазақстанның негізгі қорлары (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

жинақ

Қазақстанның шағын жəне орта жылына 1 рет кəсіпкерлігі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

қараша

жинақ

Қазақстан Республикасындағы тұтыну нарығындағы баға (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

жылына 1 рет

шілде

жинақ

Қазақстан Республикасындағы өнеркəсіптегі баға жəне өндірістік сипаттағы көрсетілген қызметтерге тарифтер (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

жылына 1 рет

шілде

жинақ

Қазақстан Республикасындағы жылына 1 рет ауыл, орман жəне балық шаруашылығындағы баға (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD-R

шілде

жинақ

Қазақстан Республикасындағы көтерме жəне сыртқы сауда бағасы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

жылына 1 рет

шілде

жинақ

Қазақстан Республикасындағы құрылыс, жүк көлігі жəне байланыстағы баға (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

жылына 1 рет

шілде

жинақ

Қазақстан жəне оның өңірлерінің өнеркəсібі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасындағы жылына 1 рет ауыл, орман жəне балық шаруашылығы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жəне құрылыс қызметі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қоршаған ортаны қорғау жəне Қазақстанның тұрақты дамуы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасындағы қызмет көрсету (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасының көлігі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасында жылына 1 рет байланыс жəне ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың дамуы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

қараша

жинақ

Қазақстанның ғылымы жəне инновациялық қызметі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

жинақ

Ғылым. Инновациялар. Ақпараттық қоғам (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

шағын бюллетень

Қазақстан туризмі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қыркүйек

жинақ

Қазақстан Республикасындағы бөлшек жəне көтерме сауда (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

жинақ

Қазақстан Республикасының отын-энергетикалық балансы (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

жинақ

Қазақстан Республикасы бойынша шикізаттың аса маңызды түрлерінің, өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімдердің жəне тұтыну тауарларының ресурстары мен пайдалану баланстары (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

қараша

жинақ

Қазақстанның демографиялық жылына 1 рет жылнамалығы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

қыркүйек

жинақ

Қазақстанның жылына 1 рет этнодемографиялық жылнамалығы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

қараша

жинақ

7-ДШ

талдамалық жазба

21 қаңтар

жылдық

8-ДШ

талдамалық жазба

21 қаңтар

Кезеңділігі

2 Еңбек нарығындағы ахуал туралы ақпарат

3 айлық

Қазақстан Республикасының əлеуметтікэкономикалық даму қорытындысы (жұмыспен қамту)

тоқсандық

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі, басқа деректер)

Жұмыстың атауы

4 5 3-ЕН (жасырын жұмыссыздық), ақпарат 1-Е (жұмысқа орналастыру), 3-Е (жұмысқа орналастыру), шетелдік жұмыс күшін тарту жəне шетелдік қызметкерлерді Қазақстан Республикасында жұмысқа орналастыру жөніндегі есеп 2-Е ақпарат

Кезеңділігі

2 3 Үкіметтік жəне айлық мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекет кепілгерлігімен берілетін қарыздарды игеру жəне өтеу туралы ақпарат Мемлекеттік қарыздар жөніндегі ақпарат

Р/c №

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі, басқа деректер)

жылына 1 рет

қыркүйек

жинақ

орыс тілінде

жылына 1 рет

қыркүйек

жинақ

6 12 шілде, 10 тамыз, 10 қыркүйек, 11 қазан, 10 қараша, 10 желтоқсан

15 қаңтар, 15 сəуір, 15 шілде, 15 қазан

1-ОПЗ, 14-ПБ

Аяқтау нысаны 5 талдамалық жазба

талдамалық жазба

Пайдаланушыларға табыс ету мерзімдері

20 қаңтар, 20 ақпан, 20 наурыз, 20 сəуір, 21 мамыр, 20 маусым,

6 20 шілде, 20 тамыз, 20 қыркүйек, 22 қазан, 20 қараша, 20 желтоқсан

20 қаңтар, 20 сəуір, 20 шілде, 22 қазан

тоқсандық

1-7, 9-10, 14-17 ТБ; 11-ТБ-ЖС, 11-ТБ-ӨС, 11-ОБ, 1-ҚИӨ жəне басқа да ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

31 наурыз, 30 маусым, 30 қыркүйек, 31 желтоқсан

Халықаралық инвестициялық ұстаным бойынша жиынтық статистикалық есеп

тоқсандық

1,9,14-16 ТБ; 11-ОБ, 1-ҚИӨ жəне басқа да ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

31 наурыз, 30 маусым, 30 қыркүйек, 31 желтоқсан

Жалпы сыртқы борыш бойынша жиынтық статистикалық есеп

тоқсандық

1,9,14-16 ТБ; 11-ОБ, 1- ҚИӨ жəне басқа да ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

31 наурыз, 30 маусым, 30 қыркүйек, 31 желтоқсан

Төлем балансына берілген талдамалық түсініктеме

тоқсандық

жиынтық статистикалық есеп

талдамалық жазба

10 сəуір, 10 шілде, 10 қазан, 10 қаңтар

Халықаралық тоқсандық инвестициялық ұстанымға берілген талдамалық түсініктеме

жиынтық статистикалық есеп

талдамалық жазба

10 сəуір, 10 шілде, 10 қазан, 10 қаңтар

Жалпы сыртқы борышты бағалауға берілген талдамалық түсініктеме

тоқсандық

жиынтық статистикалық есеп

талдамалық жазба

10 сəуір, 10 шілде, 10 қазан, 10 қаңтар

Қазақстанның қаржы тұрақтылығы туралы есеп

жылдық

жиынтық талдамалық есеп

талдамалық есеп 31 желтоқсан

QEDS Дүниежүзілік тоқсандық Банкінің деректер қоры үшін жалпы сыртқы борыш бойынша жиынтық статистикалық есептер

Дүниежүзілік Банк Борышкерлерінің есептілік жүйесі үшін Жеке кепілдік берілмеген ұзақ мерзімді сыртқы борыш бойынша жиынтық статистикалық есеп (№4 нысан)

БҰҰ Сауда жəне даму жыл сайын 1-ТБ, 9-ТБ жөніндегі жəне басқа ақпарат конференциясы үшін шетелдік тікелей инвестициялар бойынша жиынтық статистикалық есептер

жиынтық статистикалық есептер

сұратуда көрсетіледі

тоқсандық БҰҰ статистикалық бөлімі үшін қызметтердің халықаралық саудасының статистикасы бойынша жиынтық деректер

2-ТБ, 3-ТБ, 4-ТБ, 5-ТБ, 6-ТБ, 7-ТБ, 10-ТБ, 11-ТБ-ЖС, 11-ТБ-ӨС жəне басқа ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

сұратуда көрсетіледі

Халықаралық резервтер жəне шетел валютасындағы өтімділік бойынша есеп

ай сайын

ішкі ақпарат

жиынтық статистикалық есептер

есепті айдан кейінгі айдың 30-на дейін

SEFER форматындағы есеп – резервтік активтер нысанында ұсталатын бағалы қағаздарды географиялық бөлуге шолу

жыл сайын ішкі ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

сұратуда көрсетіледі

INFER форматындағы шолу – құралдар бойынша резервтік активтер қозғалысына шолу

жыл сайын ішкі ақпарат

жиынтық статистикалық есеп

сұратуда көрсетіледі

CPIS портфельдік инве- жыл сайын 1-ТБ, 9-ТБ, 15-ТБ стицияларын үйлесімді жəне басқа ақпарат зерттеу

жиынтық статистикалық есептер

16 қазан

CDIS тікелей инвестицияларын үйлесімді зерттеу

жыл сайын 1-ТБ, 9-ТБ жəне басқа ақпарат

жиынтық статистикалық есептер

30 қыркүйек

Жеке сектордың капиталды таза əкелуі/ əкетуі

тоқсандық

АШМ ƏАОЖ ƏКК

Қазақстан халқының экономикалық белсенділігі (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD – R

жылына 1 рет

тамыз

жинақ

ƏМ ƏМ АХАЖ АЖ ƏМ ЖТ МДҚ

Қазақстан Республикасында жылына 1 рет еңбекақы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD – R

қыркүйек

жинақ

ƏМ ЗТ МДҚ

Қазақстан Республикасында жылына 1 рет халықтың тұрмыс деңгейі (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD – R

қазан

жинақ

Қазақстан Республикасындағы халықтың тұрмыс деңгейі. Мониторинг» (қазақ жəне орыс тілдерінде)

шілде, қазан

электрондық кестелер

Статистикалық жұмыс жоспары жылына 1 рет (қазақ жəне орыс тілдерінде)

ақпан

кітапша

Респонденттердің алдын ала жылына 1 рет статистикалық ақпаратты ұсыну кестесі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

ақпан

электрондық кестелер

Статистикалық ақпаратты тарату кестесі (қазақ жəне орыс тілдерінде)

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің 2012 жылғы қызметі туралы есебі қаңтар

кітапша

қаңтар

кітапша

қазақ тілінде

жылына 1 рет

тамыз

буклет

орыс тілінде

жылына 1 рет

тамыз

буклет

ағылшын тілінде

жылына 1 рет

тамыз

буклет

Экономика салалары бойынша буклеттер (10 атау) (қазақ жəне орыс тілдерінде)

жылына 1 рет

тамыз

буклет

Е-статистикасы

Ведомстволық статистикалық жұмыстар Қазақстан Республикасы Мұнай жəне газ министрлігі Кезеңділігі

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі, басқа деректер)

3 4 тоқсандық ҰЖ, ҰЖ, СӨ, ҰҚ

Аяқтау нысаны Пайдаланушыларға табыс ету мерзімдері 5 талдамалық жазба

6 сұрау бойынша

Қазақстан Республикасы спорт жəне дене шынықтыру істері агенттігі Кезеңділігі

шағын бюллетень 3 жылдық

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі, басқа деректер) 4 2-ДШ

Аяқтау нысаны 5 талдамалық жазба

Пайдаланушыларға табыс ету мерзімдері 6 21 қаңтар

жыл сайын 1-ТБ, 9-ТБ, 15-ТБ, 11-ОБ жəне басқа ақпарат

1-ТБ, 9-ТБ, 14-ТБ, 15-ТБ, 16-ТБ, жиынтық 11-ОБ, 1-ҚИӨ жəне басқа ақпарат статистикалық есептер

31 наурыз, 30 маусым, 30 қыркүйек, 31 желтоқсан

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

жинақ

жылына 1 рет

15 сəуір, 15 шілде, 17 қазан, 17 қаңтар

15 сəуір

жинақ

жылына 1 рет

1-ТБ, 9-ТБ,15-ТБ; жиынтық 11-ОБ, 1-ҚИӨ жəне басқа ақпарат статистикалық есептер

жиынтық статистикалық есеп

қыркүйек

ағылшын тілінде

Аяқтау нысаны Пайдаланушыларға табыс ету мерзімдері

желтоқсан

қазақ жəне орыс тілдерінде

Дереккөздер (статистикалық нысанның индексі, басқа деректер)

Төлем балансы бойынша жиынтық статистикалық есеп

жылына 1 рет

тоқсан сайын

Кезеңділігі

жылына 1 рет

2 Өткен жыл бойынша дене шынықтыру ұйымдарының жұмыстарын талдау

11 қаңтар, 10 ақпан, 10 наурыз, 12 сəуір, 10 мамыр, 10 маусым,

ағылшын тілінде

Жұмыстың атауы

Пайдаланушыларға табыс ету мерзімдері

Қазақстан жастары (қазақ жəне орыс тілдерінде)

2 Мұнай-газ кешені бойынша ақпарат

1-ОПЗ

тоқсандық

Жұмыстың атауы

АХАТ

қазақ тілінде

Жұмыстың атауы

Аяқтау нысаны

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Р/c №

АТМЭƏК

Қазақстанның əйелдері мен ерлері жиынтықта: шағын CD–R

журнал

шағын бюллетень

Жұмыстың атауы

1 1

жылдық

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі жылына 1 рет

электрондық кестелер

6 21 қаңтар

Бүгінгі Қазақстан

қыркүйек

Р/c №

5 талдамалық жазба

Қазақстан өңірлері

қазан

Р/c №

15 күні

жылына 1 рет

4 5-ДШ

Қазақстан Республикасы Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігі

қазақ тілінде

жылына 1 рет

1 1

Қазақстан Республикасы мен ай сайын оның өңірлерінің əлеуметтік-экономикалық дамуының статистикалық көрсеткіштері (қазақ жəне орыс тілдерінде) CD-R

жинақ

ағылшын тілінде

Жиынтық жұмыстар Жарияланым атауы

қараша

1-қалдықтар, 2-қалдықтар

3 жылдық

жинақ

Қазақстан Республикасының тұрғын үй қоры (қазақ жəне орыс тілдерінде)

№ р/р

қазан

Қоршаған орта статистикасы 6

жылына 1 рет «Қазақстан өңірлері 2012 жылы» статистикалық жылнамалығы (қазақ жəне орыс тілдерінде) жиынтықта: CD–R

2 Өткен жыл бойынша балалар-жасөспiрiмдер спорт мектебінің, олимпиада резервінің мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер мектебінің жəне мамандандырылған балалар-жасөспiрiмдер спорт мектебінің жұмыстарын талдау Өткен жыл бойынша спорт колледждерінің, спортта дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттардың жұмыстарын талдау Өткен жыл бойынша жоғары спорт шеберлігі мектептерінің, олимпиадалық даярлау орталықтарының жұмыстарын талдау

Р/c №

Респонденттерге түсетін жүктемені есепке алу Статистикалық жұмыстың атауы

журнал

қазақ жəне орыс тілдерінде

1-ӨҚ, 2-ШК, 11, үй шаруашылықтарын, сауданы, Əлеуметтік қаржыны (білім), Əлеуметтік қаржыны (денсаулық сақтау) зерттеу; бюджеттің орындалуы туралы есеп

Р/с №

тоқсан сайын

1 2

ҰШЖ көрсеткіштерінің есептеулері бойынша деректер

есептік тоқсанынан кейін 15 күні бюллетень

1-туризм, 2-туризм, Н-050, Н-060, ҰШЖ өндіріс шоты, «Ресурстар – Пайдалану» кестелері; əкімшілік дереккөздер: ТИК (Республикалық жəне жергілікті бюджеттердің ұжымдық туристік тұтынуға шығындары туралы деректері), ҰБ (Қазақстан Республикасының халықаралық қызметтер балансы), ҰҚК шекаралық қызметі (Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасынан өткен тұлғалардың Қазақстан Республикасынан шығуы жəне Қазақстан Республикасына кіруі туралы деректер)

2010-2014 жылдарға арналған тоқсандық Қазақстан Республикасының үдемелі индустриалдыинновациялық дамуы мемлекеттік бағдарламасының көрсеткіштері (қазақ жəне орыс тілдерінде)

БҒМ БҰҰ БҰҰ ЕЭК БҰҰ ҚӨ ГЖПК ДСМ ДС БАЖ ЕЭК ЕХƏҚМ ЖМТ МДҚ ЖРБА ІІМ КБК ҚМ ПƏ СА СК ТИК ТМД ҰШЖ ҰБТ ҰҚК ҰҚК «Бүркіт» АЖ ХВҚ ХЕҰ ХК ХС ХСБ ХТҚ «ХТҚ» ТП» АЖ ЮНЕСКО QEDS SEFER INFER CPIS CDIS

- БҰҰ-ның Азия жəне Тынық мұхиты елдеріне арналған Экономикалық жəне əлеуметтік комиссиясы - Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің Азаматтық хал актілерінің тіркеуі - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі - əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуіші - əлеуметтік-кəсіпкерлік корпорация - Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі - Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің АХАЖ ақпараттық жүйесі - Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің «Жеке тұлғалар» мемлекеттік деректер қоры - Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің «Заңды тұлғалар» мемлекеттік деректер қоры - Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі - Біріккен Ұлттар Ұйымы - Біріккен Ұлттар Ұйымының Еуропалық экономикалық комиссиясы - Біріккен Ұлттар Ұйымының Қазақстандағы өкілдігі - Қазақстан Республикасының индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің геология жəне жерқойнауын пайдалану комитеті - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің денсаулық сақтау саласының бірыңғай ақпараттық жүйесі - Еуропалық экономикалық кеңістік - Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігі - «Жылжымайтын мүлік тіркелімі» мемлекеттік деректер қоры - Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі - Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Қазақстан Республикасы Президентінің əкімшілігі - Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық комитеті - Қазақстан Республикасының индустрия жəне жаңа технологиялар министрлігінің Туризм индустриясы комитеті - Тəуелсіз Мемлекеттер Достастығы - ұлттық шоттар жүйесі - ұлттық бірыңғай тестілеу - Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті - Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің «Бүркіт» ақпараттық жүйесі - Халықаралық валюта қоры - Халықаралық еңбек ұйымы - халықтың көші-қоны - халық саны - Халықаралық салыстыру бағдарламасы - халықтың табиғи қозғалысы «Халықты тіркеу жəне құжаттандыру» тіркеуш пункті» ақпараттық жүйесі - Білім беру, ғылым жəне мəдениет мəселелері бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы Quarterly External Debt Statistics Securities Held as Foreign Exchange Reserves Instrument composition of country transactions in foreign exchange reserves Coordinated Portfolio Investment Survey Coordinated Direct Investment Survey

www.egemen.kz

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің бұйрығы 2012 жылғы 10 тамыз

№ 211

12 сəуір 2013 жыл

4 5

ғылыми-техникалық тапсырыс ынтагерлік əзірлеме

Астана қаласы

Инновациялық статистика бойынша жалпымемлекеттік статистикалық бақылаудың статистикалық нысандары мен оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықтарды бекіту туралы

Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына кепілдік Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі береді төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 Конфиденциальность гарантируется органами государственной бұйрығына 3-қосымша статистики Приложение 3 к приказу Председателя Агентства Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша Республики Казахстан по статистике от 10 августа статистикалық нысан 2012 года № 211 Статистическая форма по общегосударственному статистическому наблюдению Аумақтық органға тапсырылады Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат Представляется территориальному органу (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz (нужное обвести) сайтынан алуға болады 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 Статистическую форму можно получить на до 1 часа более 40 часов сайте www.stat.gov.kz Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0501104 Жаңа технологиялар құру жəне пайдалану, өнімдердің Код статистической формы 0501104 (тауарлар, қызметтер) жаңа түрлерін игеру туралы есеп

Отчет о создении и использовании новейших технологий и освоении новый видов продукции (товаров, услуг)

1-инновация

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (бұдан əрі - ЭҚЖЖ) 01, 05-33, 35, 36, 38, 41-43, 45-47, 49-53, 55, 61-63, 72, 79, 85.4, 95.11 кодтарына сəйкес негізгі қызмет түрі бар заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшелері тапсырады. Представляют юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения с основным видом деятельности согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности (далее - ОКЭД) 01, 05-33, 35, 36, 38, 41-43, 45-47, 49-53, 55, 61-63, 72, 79, 85.4, 95.11). Тапсыру мерзімі - 25 ақпанда. Срок предоставления - 25 февраля. БСН коды код БИН

1. Жаңа технологияларды құру туралы мəліметтер Сведения о создании новых технологий Жол коды Код строки

Технологиялар мен техника объектілерінің атауы Наименование технологий и объектов техники

Технологияларды белгілеу саласы1 Область назначения технологии

А 1 2 3

ЭҚЖЖ бойынша технологияларды қатысты қолдану саласы Область назначения технологии применительно к ОКЭД 2

Сонылық дəрежесінің коды2 Код степени новизны

Қорғайтын құжат түрінің коды3 Код вида охранного документа

2. Жаңа технологияларды пайдалану туралы мəліметтер Сведения об использовании новых технологий Жол коды Код строки

Технологиялар мен техника объектілерінің атауы Наименование технологий и объектов техники

Технологияларды белгілеу саласы Область назначения технологии

Технологияларды ЭҚЖЖ-ға қатысты қолдану саласы Область назначения технологии применительно к ОКЭД атауы коды наиме-нова- код ние

Технологияларды қорғайтын қорғау құжаттары мен лицензиялардың саны, бірлік Количество охранных документов, лицензий, защищающих технологии, единиц

Технологиялар мен техника объектілерінің патенттік тазалығы4 Патентная чистота технологий и объектов техники

өнеркəсіптік меншік объектілерін меншікті собственных пайдалануға сатып алынған лицензиялар приобретенных лицензий на использование объектов промышленной собственности барлығы соның ішінде: всего в том числе: отандық шетелдік отечественных зарубежных 4 5 6 7 8

1 2 3

3. Инновациялық өнімдердің (тауарлар, қызметтер) жалпы сипаттамасы Общая характеристика инновационной продукции (товаров, услуг) Жол коды Код строки

А 1 2 3

Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімдер жіктеуіші коды Код КПВЭД5

Өнімнің атауы Наименование продукции

Жаңа өнімдерді əзірлеу негізінің коды6 Код основания разработок новой продукции

Өнім сонылығының коды7 Код новизны продукции

Сəйкестік сертификаттарының бар болуы8 Наличие сертификатов соответствия 3

Қорғайтын құжат түрінің коды Код вида охранного документа 4

4. Инновациялық өнімдердің (қызметтер, тауарлар) көлемі Объем инновационной продукции (товаров, услуг) Жол Өнімнің атауы коды Наименование Код продукции строки

А 1 2 3

Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімдер жіктеуіші коды Код КПВЭД

Өндірілген инновациялық өнімдерді (тауарлар, қызметтер) көлемі, мың теңге Объем произведенной инновационной продукции (товаров, услуг), тысяч тенге кəсіпорынның соның ішінде қолданыстағы экспортқа бағасымен, (қосылған жіберілгені, құнға салық пен (экспорттық бажсыз) өлшем саны акциздерсіз) мың теңге мың теңге бірлігі количество в действующих ценах в том числе единица предприятия поставленной измерения (без налога на на экспорт (без добавленную стоимость экспортных и акцизов), тысяч тенге пошлин), тысяч тенге 1 2 3 4 Заттай көріністе өнімдерді өндіру Производство продукции в натуральном выражении

Осы статистикалық нысанына 1-қосымша сəйкес Согласно приложению 1 к данной статистической форме

Осы статистикалық нысанына 3-қосымша сəйкес Согласно приложению 3 к данной статистической форме

Осы статистикалық нысанына 2-қосымша сəйкес Согласно приложению 2 к данной статистической форме

Осы статистикалық нысанына 4-қосымша сəйкес Согласно приложению 4 к данной статистической форме

1. Осы «Жаңа технологиялар құру жəне пайдалану, өнімдердің (тауарлардың, қызметтердің) жаңа түрлерін игеру туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық (коды 0501104, индексі 2-инновация, кезеңділігі жылдық) нұсқаулық (бұдан əрі - Нұсқаулық) «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 7) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Жаңа технологиялар құру жəне пайдалану, өнімдердің (тауарлардың, қызметтердің) жаңа түрлерін игеру туралы есеп» (коды 0501104, индексі 2-инновация, кезеңділігі жылдық) жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыруды нақтылайды. 2. Келесі анықтамалар осы статистикалық нысанды толтыру мақсатында қолданылады: 1) қорғалатын құжат – мемлекетпен қорғалатын өнертабыстарға, пайдалы модельдерге, өнеркəсіптік үлгілерге, тауар белгілеріне жəне өнеркəсіп меншігінің басқа объектілеріне құқықты куəландыратын құжат; 2) патент – техникалық проблеманың шешімін жазбаша нысанда тіркейтін құжат. Патентті иеленушіге өнертабысты пайдалануға арналған айырықша құқық береді. Сондай-ақ осы техникалық шешімді басқа адамдарға беру құралы болып табылады; 3) лицензия – иегердің (лицензиардың) белгілі шарттарда жəне келісілген сыйақыға мүдделі жаққа (лицензиатқа) өнеркəсіптік меншіктің қандай да бір объектісіне тікелей құқық немесе ноу-хау, объектіні пайдалануға құқық, арнайы шартта ресімделген келісім беруі; 4) жаңа өнім – кəсіпорында алғашқы жасалған өнім, сондай-ақ жаңартылған, жаңа сапалық сипаттама алған жəне өзінің технико-экономикалық көрсеткіштері бойынша техника дамуының заманауи деңгейінің талаптарына жауап беретін немесе құқықтық қорғалған, яғни өнертабысқа, өнеркəсіптік үлгіге, пайдалы модельге расталған патенттері (алғы патенттері) бар өнім; 5) зияткерлік меншік объектілері – жеке жəне (немесе) заңды тұлғаның зияткерлік шығармашылық ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нəтижелеріне айрықша құқығы; 6) өнеркəсіптік меншік объектілері – өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркəсіптік үлгілер, тауар белгілері, селекциялық жетістіктер, интегралдық микросхема топологиясы; 7) өнертабыс – техникалық мəселені шешу мақсатымен білімді жүйелеудің мүмкін болатын нұсқауларының бірі, алғы патент жəне патент түрінде жазбаша нысанда тіркеледі; 8) озық өндірістік технологияларды пайдалану – озық өндірістік технологияларды енгізу жəне өнеркəсіптік пайдалану; 9) пайдалы модель – өндіріс құралдары мен тұтыну заттарының, сондай-ақ құрама бөліктерінің конструкторлық орындалуы; 10) өнеркəсіптік үлгі – бұйымның техникалық жəне эстетикалық ерекшеліктерінің біртұтастығы болып табылатын оның сыртқы пішінінің жаңа жəне елеулі айрықшылықтары бар шешімі; 11) тауар белгісі (сондай-ақ қызмет көрсету белгісі) – бір өндірушінің тауарлары жəне (немесе) қызметтерін басқа өндірушілердің біртекті тауарларынан немесе қызметтерінен айыру үшін пайдаланылатын, тіркелген белгі; 12) патенттік тазалық – объектінің (технологияның, оның элементінің) заңды ерекшелігі оның белгілі елде сол елдің аумағында үшінші адамдарға тиісті қолданыстағы патенттерді бұзу қаупінсіз еркін пайдалана алу мүмкіндігін білдіреді; 13) технологияны жасау – технологиялық құжаттаманы, жұмыс сызбаларын əзірлеу, қажетті жабдықты дайындау, сынау жəне оны белгіленген тəртіпте қабылдау; 3. 1 жəне 2-шi бөлімдердің 1-бағанында технологияның мақсаты саласының коды, осы статистикалық нысанның 1-қосымшасында көрcетiлген кодтауға сəйкес көрсетіледі. 1-бөлімнің 4-бағанында жəне 3-бөлiмнiң 4-бағанында қорғау құжаты түрiнiң коды статистикалық нысанның 2- қосымшасында көрcетiлген кодтауға сəйкес көрсетіледі. Есепті жылы сынақтар сəтті аяқталған кезінде жəне қабылдау туралы оң шешімнің болуы кезінде технология жасалған деп саналады жəне ол туралы мəліметтер статистикалық нысан бойынша есепке енгізіледі. Технология нəтижесі өнім шығарылымы, қызмет көрсету болып табылатын өнеркəсіптік пайдаланылғанда, қолданылған деп саналады жəне ол туралы мəлімет статистикалық байқау бланкісіне енгізіледі. Құрылғылар, əдіс, зат, микроорганизм штамы, өсімдік жəне жануарлар жасушалары, сондай-ақ олардың жаңа мақсатта пайдалану өнертабыс объектілері болып табылуы мүмкін. Тауар белгісі ретінде сөздік, графикалық, құралған, көлемді, сондай-ақ дыбысты белгі тіркелуі мүмкін. Өнеркəсіптік үлгілерге бұйымның сыртқы пішінін анықтайтын көркем-конструкторлық шешімі жатады. Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына кепілдік Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі береді төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 Конфиденциальность гарантируется органами государственной бұйрығына 3-қосымша статистики Приложение 3 к приказу Председателя Агентства Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша Республики Казахстан по статистике от 10 августа статистикалық нысан 2012 года № 211 Статистическая форма по общегосударственному статистическому наблюдению Аумақтық органға тапсырылады Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат Представляется территориальному органу (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz (нужное обвести) сайтынан алуға болады 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 Статистическую форму можно получить на до 1 часа более 40 часов сайте www.stat.gov.kz Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0511104 Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау Код статистической формы 0511104 туралы есеп

1.1.1 мемлекеттік сектор государственный сектор

1.1.3 кəсіпкерлік сектор предпринимательский сектор

Осы статистикалық нысанына 7-қосымша сəйкес Согласно приложению 7 к данной статистической форме

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя ______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________ (Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

«19-басқа» кодын толтырғанда не екенін көрсетіңіз При заполнении кода «19 - прочие», укажите, что именно__________________________________ 2. Орындалған ғылыми-техникалық жұмыстардың құнын көрсетіңіз, мың теңге Укажите стоимость выполненных научно-технических работ, тысяч тенге Жол Атауы коды Наименование Код строки

Есепті жыл ішінде орындалған жұмыстардың жалпы көлемі, барлығы Общий объем выполненных работ за отчетный год, всего

Орындалған ғылымитехникалық жұмыстардың көлемі Объем выполненных научнотехнических работ

Соның ішінде: В том числе:

іргелі зерттеулер фундаментальные исследования

қолданбалы зерттеулер прикладные иссле-дования

Атауы адамның өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандыру алуан түрлі технологиялық процестер химия жəне металлургия тоқыма жəне қағаз құрылыс кен ісі механика, жарықтандыру жəне жылыту физика электр ақпараттық технологиялар байланыс биотехнология жəне гендік инженерия медицина жəне ветеринария экология космостық технологиялар нанотехнологиялар

«Жаңа технологиялар құру жəне пайдалану, өнімдердің (тауарлар, қызметтер жаңа түрлерін игеру туралы есеп» статистикалық нысанына (коды 0501104, индексі 2-инновация, кезеңділігі жылдық) 2-қосымша Қорғайтын құжаттардың түрлері Атауы өнертабысқа берілетін алғы патент өнертабысқа берілетін патент өнеркəсіптік үлгіге берілетін алғы патент өнеркəсіптік үлгіге берілетін патент пайдалы модельге берілетін патент тауарлық белгіге берілетін куəлік тауардың шығарылған орны атауының куəлігі (ТШЖА) селекциялық жетістіктерге берілетін патент интегралдық микросхемалар топологиясына берілетін куəлік лицензиялар басқалар

А 1 1.1

Б 1 Жұмыстардың құны Стоимость работ олардан өз күшiмен орындалған из них выполнено собственными силами Дамыту институттарының бағдарламалары бойынша орындалған жұмыстардың құны Стоимость работ, выполненных по программам институтов развития

Атауы қамтамасыз етілген қамтамасыз етілмеген

1.1.2.2

1.1.2.2.1 1.1.2.2.2 1.1.2.3 1.1.2.4 1.1.2.5

1.1.2.5.1 1.1.2.5.2 1.1.2.6 1.2

стратегиялық зерттеулер стратегические исследова-ния

жобалауконструкторлық жəне технологиялық жұмыстар проектноконструкторские и технологические работы 6

тəжірибелік үлгілерді, бұйымдар топтамасын (өнімдер) дайындау изготовление опытных образцов, партий изделий (продукции) 7

құрылысқа арналған жобалау жұмыстары проектные работы для строительства

ғылымитехникалық қызмет көрсету научнотехнические услуги

Өзге де жұмыстар Прочие работы

Жол Атауы коды Наименование Код строки

А 1

1.1 1.2 1.3 1.4

1.5

1.6 1.7

А 1

1.1

1.1.1

Б Зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған жалпы шығындар Валовые затраты на исследования и разработки соның ішінде: в том числе: зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған ішкі шығындар внутренние затраты на исследования и разработки зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған ішкі ағымдағы шығындар внутренние текущие затраты на исследования и разработки

Барлығы Соның ішінде: В том числе на: Всего жаратытехникалық лыстану ғылымдар ғылымтехнические дары науки естественные науки

Жол коды Код строки

Атауы Наименование

ауыл шаруашылығы ғылымдары сельскохозяйственные науки 5

қоғамдық ғылымдар общественные науки

4.1.1

4.2 4.3

еңбекақы төлеуге байланысты шығындар затраты на оплату труда

1.1.1.1.1

олардан ғылыми-зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкелерге еңбекақы (қоса атқарушыларсыз жəне азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыс істегендерсіз) из них затраты на оплату труда работников, выполняющих научные исследования и разработки (без совместителей и работавших по договорам гражданско-правового характера)

1.1.1.2

бюджетке аударылған ақша отчисления в бюджет

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Ғылымитехникалық жұмыстарға жұмсалған ішкі шығындар Внутренние затраты на научно-технические работы

Жол коды Код строки А 1

3 3.1 4 4.1 5

5.1

Жол Атауы коды Наименование Код строки

А 1

Соның ішінде: В том числе на: жаратылыс- техникалық тану ғылымдар ғылымдары технические естественнауки ные науки

медициналық ғылымдар медицинские науки

ауыл шаруашылығы ғылымдары сельско-хозяйственные науки 5

қоғамдық ғылымдар общественные науки

гуманитарлық ғылым-дар гумани-тарные науки

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2 3

4 5

х х х

Б Есепті жылдың соңында ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлер саны, барлығы Численность работников, выполняющих научные исследования и разработки на конец отчетного года, всего олардан зерттеушімамандар из них специалисты-исследователи олардан əйелдер из них женщины олардан ғылыми жəне академиялық дəрежесі бары: из них имеют ученую и академическую степени: бейіні бойынша докторы доктор по профилю олардан əйелдер из них женщины PhD философия докторы доктор философии PhD олардан əйелдер из них женщины ғылым докторы доктор наук олардан əйелдер из них женщины ғылым кандидаты кандидат наук олардан əйелдер из них женщины магистр магистр олардан əйелдер из них женщины

Олардан жастағылар: Барлығы Из них в возрасте: Всего 25 жасқа 25-34 жас 35-44 жас 45-54 жас 55-64 жас 65 жас дейін 25-34 года 35-44 года 45-54 года 55-64 года жəне одан до 25 лет жоғары 65 лет и более 1 2 3 4 5 6 7

10. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған зерттеуші-мамандар санының қозғалысы, адам Движение численности специалистов-исследователей, выполнявших научные исследования и разработки, человек

Соның ішінде: В том числе: ғылыми зерттеулер научные исследования іргелі қолданзерттеу-лер балы фундамен- зерттеутальные лер исследова- прикладния ные исследования

стратегиялық зерттеулер стратегические исследования

ғылыми-техникалық əзірлемелер научно-технические разработки жобалау- тəжірибелік құрылысқа конструк- үлгі, арналған торлық бұйымдар жобалау жəне топтамасын жұмыстары техноло- (өнімдер) проектные гиялық дайындау работы для жұмыстар изготовление строительпроектно- опытных ства конструк- образцов, торские и партий технологи- изделий ческие (продукции) работы 5 6 7

Жол коды Код строки

ғылымитехникалық қызметтер көрсету научнотехнические услуги

А 1

2 8

3 4 5 6

Атауы Наименование

Б Зерттеуші-мамандар Специалистыисследователи олардан ғылыми жəне академиялық дəрежесі бары: з них имеют ученую и академическую степени: бейіні бойынша докторы доктор по профилю PhD философия докторы доктор философии PhD ғылым докторы доктор наук ғылым кандидаты кандидат наук магистр магистр

Есепті жылдың басына На начало отчетного года

Қабылданған қызметкерлер Принято работников бар-лығы соның ішінде: всего в том числе:

Кеткен қызметкерлер Выбыло работников барлы- соның ішінде: ғы в том числе: всего

ЖОО-ны бітіргеннен кейін после окончания ВУЗа

басқа ғылыми ұйымдардан из других научных организаций

басқа орындардан из прочих мест

өз еркі бойынша по собственному желанию

штатты қысқартуға байланысты в связи с сокращением штатов 8

басқа себептер бойынша по прочим причинам

Есепті Жылдың соңына На конец отчетного года

11. Туған елдері жəне азаматтығы бойынша ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлердің санын бөлу, адам Распределение численности работников, выполнявших научные исследования и разработки по стране рождения и гражданству, человек Жол коды Код строки А 1

2 3 4 5 6

Соның ішінде: В том числе: зерттеуші- техниктер мамантехники дар специалисты-исследователи

Б Зерттеуші-мамандар Специалисты-исследователи олардан ғылыми жəне академиялық дəрежесі бары: из них имеют ученую и академическую степени: бейіні бойынша докторы доктор по профилю PhD философия докторы доктор философии PhD ғылым докторы доктор наук ғылым кандидаты кандидат наук магистр магистр

Туған елі Страна рождения Қазақстан Республикасы ТМД 2 елі Республика страны СНГ Казахстан 1 2

ТМД-дан тыс елдерде вне страны СНГ 3

Азаматтығы Гражданство Қазақстан Республикасы Республика Казахстан 4

ТМД елдері страны СНГ

ТМД-дан тыс елдерде вне страны СНГ

__________________________ ТМД - Тəуелсіз мемлекеттер достастығының СНГ - Содружество Независимых Государств

Барлығы Всего

Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлер саны, есепті жылдың соңына Численность работников, выполнявших научные исследования и разработки, на конец отчетного года

Атауы Наименование

Б 1 ҒЗТКЖ-дың жобалар саны, бірлік Количество проектов НИОКР, единиц оның ішінде шетелдік из них зарубежные ҒЗТКЖ-ға тапсырыстардың көлемі, мың теңге Объем заказов на НИОКР, тысяч тенге оның ішінде шетелдік из них зарубежные Ғылыми-техникалық қызметтің негізгі құралдарының орташа жылдық құны, мың теңге Среднегодовая стоимость основных средств научно-технической деятельности, тысяч тенге одан машиналар мен жабдықтардың құны из них стоимость машин и оборудования Басқа ұйымдарға, кəсiпорындарға сатылған зерттеулер мен əзірлемелердің саны, бірлік Количество проданных исследований и разработок другим организациям, предприятиям, единиц Қазақстан Республикасы шегінде в пределах Республики Казахстан Басқа ұйымдардан, кəсiпорындардан сатып алынған зерттеулер мен əзірлемелердің саны, бірлік Количество приобретенных исследований и разработок от других организаций, предприятий, единиц Қазақстан Республикасы шегінде в пределах Республики Казахстан

Б Барлығы Всего олардан əйелдер из них женщины соның ішінде білімі барлар (1 жолдан): в том числе имеют образование (из строки 1): жоғары кəсіптік высшее профессиональное олардан əйелдер из них женщины

9. Жас бойынша ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлердің санын бөлу, адам Распределение численности работников, выполнявших научные исследования и разработки по возрасту, человек

7. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлер саны, адам Численность работников, выполнявших научные исследования и разработки, человек

А 1

олардан əйелдер из них женщины PhD философия докторы доктор философии PhD олардан əйелдер из них женщины ғылым докторы доктор наук олардан əйелдер из них женщины ғылым кандидаты кандидат наук олардан əйелдер из них женщины магистр магистр олардан əйелдер из них женщины кəсіптік орта среднее профессиональное олардан əйелдер из них женщины өзгелері прочее олардан əйелдер из них женщины ҒЗТКЖ қосылған жұмысшылар х саны Количество работников, задействованных в НИОКР ҒЗТКЖ орындалған жұмыстарға х кеткен жұмыс уақытты, сағатпен (21 жолы толтырған) Количество рабочего времени, затраченного на выполнение НИОКР, в часах (заполнивших строку 21) Басқа орындалған жұмыстарға х кеткен жұмыс уақытты, сағатпен (21 жолы толтырған) Количество рабочего времени, затраченного на выполнение других работ, в часах (заполнивших строку 21)

8. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаған қызметкерлердің орта есеппен жылына тізімдік санын (қоса атқарушыларсыз жəне азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыс істегендерсіз) көрсетіңіз, адам Укажите списочную численность работников, выполнявших научные исследования и разработки (без совместителей и работавших по договорам гражданско-правового характера) в среднем за год, человек

Атауы Наименование

Жол Атауы коды Наименование Код строки

одан ғылыми жəне академиялық дəрежесі барлар (1 жолдан): из них имеют ученую и академическую степени (из 1 строки): бейіні бойынша докторы доктор по профилю

_______________ 1 Осында жəне бұдан əрі - ЖОО - жоғары оқу орны Здесь и далее - ВУЗ - высшее учебное заведение

6.Ғылыми-техникалық қызмет туралы мəліметтер көрсетіңіз Укажите сведения о научно-технической деятельности

соның ішінде: в том числе: 1.1.1.1

5.1 жолын толтырғанда не екенін көрсетіңіз При заполнении строки 5.1 укажите, что именно ___________________________________________________________________________________

1.1

гуманитарлық ғылымдар гуманитарные науки 7

Барлығы Всего

Б 1 Барлығы Всего соның ішінде: в том числе: меншiктi құралдардың есебінен қаржыландыру көлемi объем финансирования за счет собственных средств қарыз қаражаттарының есебінен қаржыландыру көлемi объем финансирования за счет заемных средств тартылған қаражатының есебінен қаржыландыру көлемi объем финансирования за счет привлеченных средств соның ішінде: в том числе: республикалық бюджет республиканский бюджет олардан даму институттары из них институты развития олардан инновациялық гранттар из них инновационные гранты жергiлiктi бюджет местный бюджет шетелдiк инвестициялар иностранные инвестиции өзге де кəсіпорын қаражаты средства предприятия прочие

2.1 медициналық ғылымдар медицинские науки

5. Ғылыми-техникалық жұмыстарға жұмсалған ішкі шығындарды қаржыландыру көздерін көрсетіңіз, мың теңге Укажите источники финансирования внутренних затрат на научно-технические работы, тысяч тенге

4.1.1.1

Б 1 Ғылыми-техникалық жұмыстарға жұмсалған ішкі ағымдағы шығындар (амортизациясыз) Внутренние текущие затраты на научно-технические работы (без амортизации) соның ішінде: в том числе: іргелі зерттеулер фундаментальные исследования қолданбалы зерттеулер прикладные исследования стратегиялық зерттеулер стратегические исследования жобалау-конструкторлық жəне технологиялық жұмыстар проектно-конструкторские и технологические работы тəжірибелік үлгілерді,бұйымдар топтамасын (өнімдер) дайындау изготовление опытных образцов, партий изделий (продукции) құрылысқа арналған жобалау жұмыстары проектные работы для строительства ғылыми-техникалық қызмет көрсетулер научно-технические услуги

4.4 8

4. Жұмыс түрлері бойынша ғылыми-техникалық жұмыстарға жұмсалған ішкі ағымдағы шығындар, мың теңге Внутренние текущие затраты на научно-технические работы по видам работ, тысяч тенге

4.1

3. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған жалпы шығындар, мың теңге Валовые затраты на научные исследования и разработки, тысяч тенге Жол Атауы коды Наименование Код строки

Технологиялар мен техника объектілерінің патенттік тазалығы

Атауы мемлекеттік тапсырыс мемлекетаралық тапсырыс өңірлік тапсырыс

1.1.2.1

1.2 Ұйым типінің коды Код типа организации

Технологияларды белгілеу саласы атаулар

Коды 1 2 3

1.1.2

1.1.4 коммерциялық емес сектор некоммерческий сектор

Коды 1 2

1.1.1.11

А 1

1.1.2 кəсіптік жоғары білім секторы сектор высшего профессионального образования

Осы статистикалық нысанына 6-қосымша сəйкес Согласно приложению 6 к данной статистической форме

Код степени новизны 1 2 3

1.1.1.10

1.1 Кəсіпорынның қызмет секторы Сектор деятельности предприятия

Осы статистикалық нысанына 5-қосымша сəйкес Согласно приложению 5 к данной статистической форме

Технологиялар түрінің коды 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1.1.1.9

Отчет о выполнении научно-технических работ

1-инновация

Технологиялар түрінің коды 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

1.1.1.8

«Жаңа технологиялар құру жəне пайдалану, өнімдердің (тауарлардың, қызметтердің) жаңа түрлерін игеру туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық (коды 0501104, индексі 2-инновация, кезеңділігі жылдық)

Осында жəне бұдан əрі – ЭҚТЖ - Экономикалық қызмет түрлерi бойынша өнiмдердiң жіктеуіші Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің www.stat.gov.kz Интернет-ресурста орналысады. Здесь и далее - КПВЭД - Классификатор продукции по видам экономической деятельности, расположенный на Интернетресурсе Агентства Республики Казахстан по статистике www.stat.gov.kz

Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

1.1.1.7

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы №211 бұйрығына 4-қосымша

Электрондық мекенжайы Электронный адрес

1.1.1.6

Атауы ұлттық халықаралық

ғылыми – зерттеу жəне тəжірибелік – конструкторлық жұмыстарға (бұдан əрі – ҒЗТКЖ) шығындар затраты на научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы (далее – НИОКР) өндiрiстiк жобалауға шығындар затраты на производственное проектирование ғылыми-зерттеу қызметінің мақсаттарына пайдалану үшін негізгі қорларға жатпайтын машиналарға жəне жабдықтарға шығындар затраты на машины и оборудования, не относящихся к основным фондам, для использования на цели научноисследовательской деятельности жаңа технологияларға шығындар затраты на новые технологии бағдарламалық құралдарға шығындар затраты на программные средства патенттер жəне лицензияларға шығындар затраты на патенты и лицензии қызметкерді оқытуға шығындар затраты на обучение персонала маркетингілік зерттеулерге шығындар затраты на маркетинговые исследования өзге де ағымдағы шығындар прочие текущие затраты зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған күрделі шығындар капитальные затраты на исследования и разработки соның ішінде: в том числе: ғимараттар здания жабдықтар оборудование соның ішінде: в том числе: отандық отечественное шетелдік зарубежное жабдық лизингі лизинг оборудования жер учаскелері земельные участки зияткерлік меншікке өтінім ресімдеуге, құқықты қолдауға жəне сатып алуға жұмсалған шығындар затраты на оформление заявки, поддержание и приобретение прав на интеллектуальную собственность соның ішінде: в том числе: отандық отечественные шетелдік зарубежные өзге де күрделі шығындар прочие капитальные затраты ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған сыртқы шығындар внешние затраты на научные исследования и разработки

1. Кəсіпорынның негізгі сипаттамаларын көрсетіңіз. Укажите основные характеристики предприятия.

Атауы Наименование_______________________________ _______________________________

1.1.1.5

Атауы жаңа жаңғыртылған

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (бұдан əрі - ЭҚЖЖ) 72, 85.4, кодтарына сəйкес қызметтің негізгі түрін жүзеге асыратын заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық бөлімшелері тапсырады. Представляют юридические лица и (или) их структурные подразделения с основным видом деятельности согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности (далее - ОКЭД) 72, 85.4). Тапсыру мерзімі - 25 ақпанда. Срок предоставления - 25 февраля. БСН коды код БИН

------------------------------------

1.1.1.4

Инновациялық өнімнің сонылығы Коды 1 2

(Жалғасы. Басы өткен 76, 98-нөмірлерде).

1.1.1.3

Педагогикалық қызметпен қатар ғылыми қосалқы өзгелері зерттеулер мен қызметкерлер прочие əзірлемелерді орындаған ғылыми-педагог вспомогательқызметкерлер саны ный персонал (ЖОО1 толтырады) Численность научно-педагогических работников, выполнявших научные исследования и разработки наряду с педагогической деятельностью (заполняют ВУЗы) 4 5 6

12. Ғылым салалары бойынша зерттеуші мамандарды бөлу, адам\ Распределение специалистов-исследователей по отраслям науки, человек Жолдың Атауы коды Наименование Код строки

А 1

1.1 1.2 1.3 1.4

1.5 1.6

Зерттеуші мамандардың саны Численность специалистов-исследователей барлы- олардан ғы əйелдер всего из них женщины

Б 1 Барлығы Всего соның ішінде: в том числе: жаратылыстану ғылымдары естественные науки техникалық ғылымдар технические науки медициналық ғылымдар медицинские науки ауыл шаруашылығы ғылымдары сельскохозяйственные науки қоғамдық ғылымдар общественные науки гуманитарлық ғылымдар гуманитарные науки

Олардан ғылыми жəне академиялық дəрежесі барлар Из них имеют ученую и академическую степень бейіні бойынша PhD философия ғылым докторы докторы докторы доктор наук доктор по доктор философии профилю PhD барлы- оларбарлы- олардан баролардан ғы дан ғы əйелдер лығы əйелдер всего əйелдер всего из них всего из них из них женщиженщиженщины ны ны 3 4 5 6 7 8

Атауы Наименование_______________________________ _______________________________ Электрондық мекенжайы Электронный адрес

ғылым кандидаты кандидат наук

магистр магистр

барлығы всего

олардан барлы- олардан əйелдер ғы əйелдер из них всего из них женщиженщины ны

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя ______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________ Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

(Жалғасы 17-бетте).

(Жалғасы. Басы 16-бетте). «Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» статистикалық нысанына (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) 1-қосымша Қызмет секторлары Сектор коды 1. Мемлекеттік сектор («Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» статистикалық нысанына (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) 2-қосымшасының (бұдан əрі – 2-қосымша) 01, 02, 03, 04 кодтармен ұйымдардың типтері жатады) 2. Кəсіптік жоғары білім секторы (2-қосымшаның 05, 06, 07,08,09, 19 кодтармен ұйымдардың типтері жатады)

Қызмет секторы Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаушы ұйымдар жəне мемлекеттік органдардың жүргізуінде ұйымдар (Сыртқы істер министрлігі, Қаржы министрлігі; Ұлттық банк; Қорғаныс министрлігі, Білім жəне ғылым министрлігі, Денсаулық сақтау министрлігі, Мəдениет жəне ақпарат министрлігі) Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаушы жоғары оқу орындары, жоғары оқу орындары жанындағы ғылыми-зерттеу ұйымдары, жоғары мектепке қызмет көрсетуші ғылыми ұйымдар

3. Кəсіпкерлік секторы (2-қосымшаның 10, 11, 12, 13, 14, 19 кодтармен ұйымдардың типтері жатады)

Зерттеулер мен əзірлемелерді орындаушы өнеркəсіп (концерндер, акционерлік қоғамдар, салааралық мемлекеттік бірлестіктер, ассоциациялар, салааралық ғылыми-техникалық кешендер) ұйымдары; ауыл жəне орман шаруашылығы ұйымдары, құрылыс, көлік, байланыс, қаржыландыру жəне кредит беру саласы (Ұлттық банктен басқа), сауда, тұрмыстық жəне коммуналдық қызмет көрсету (шаруашылық) ұйымдары 4. Коммерциялық емес сектор (2-қосымшаның 15, 16, Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелер жүргізуші əртүрлі 17, 19 кодтармен ұйымдардың типтері ұйымдар жатады)

«Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» статистикалық нысанына (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) 2-қосымша Ұйым типтері Ұйым типінің коды 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 19

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

Ұйым типі Министрліктер мен ведомстволар ұйымдары Ғылым салалары академияларының қоғамдық бірлестіктері Мемлекеттік басқару орталық органдарының ұйымдары Жергілікті басқару органдарының ұйымдары Университеттер жəне басқа жоғары оқу орындары Жоғары оқу орындарына немесе Білім жəне ғылым министрлігіне ведомстволық бағыныстағы ғылыми-зерттеу институттары (орталықтары) Жоғары оқу орындарына жəне/немесе Білім жəне ғылым министрлігіне ведомстволық бағыныстағы конструкторлық жəне жобалық-конструкторлық ұйымдар Жоғары оқу орындары жанындағы клиникалар, госпитальдар, басқа медициналық мекемелер Жоғары оқу орындарына ведомстволық бағыныстағы тəжірибелік (эксперименталдық) кəсіпорындар Салалық ғылыми-зерттеу институттары Конструкторлық, жобалау-конструкторлық, технологиялық ұйымдар Құрылыстың жобалық жəне жобалық-іздестіру ұйымдары Өнеркəсіп кəсіпорындары Тəжірибелік база Ерікті ғылыми жəне кəсіби қоғамдар жəне ассоциациялар Қоғамдық ұйымдар Қайырымдылық қорлары Өзгелері

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 бұйрығына 6-қосымша «Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) 1. Бұл «Ғылыми-техникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) (бұдан əрі – Нұсқаулық) «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 7) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Ғылымитехникалық жұмыстарды орындау туралы есеп» (коды 0511104, индексі 1-ғылым, кезеңділігі жылдық) жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыруды нақтылайды. 2. Келесі анықтамалар осы статистикалық нысанды толтыру мақсатында қолданылады: 1) басқа да қызметкерлер - қызмет көрсететін жəне тұтастай ұйымның қызметіне байланысты жалпы сипаттағы функцияларды атқаратын өзге де қызметкерлер (басшы қызметкерлер, бухгалтерияның, кадр қызметінің, кеңсенің, материалдық-техникалық қамтамасыз ету (маркетинг) бөлімшелерінің қызметкерлері жəне оған ұқсас) ескеріледі; 2) жұмыспен толық қамтудың эквиваленті – бұл ғылыми-зерттеу қызметіне көрсетілген уақыт кезеңі ішінде, толық жұмыс күні жұмыспен қамтылған жұмыскердің жұмсаған сағат саны; 3) ғылым кандидаты, ғылым докторы - ізденушілердің диссертациялар қорғауы негізінде берілген ғылыми дəрежелер; 4) ғылыми-зерттеу жұмысы - бар білімді кеңейту жəне жаңа білім алу, ғылыми гипотезаларды тексеру, табиғат пен қоғам дамуының заңдылықтарын анықтау, жобаларды ғылыми жинақтау, ғылыми негіздеу мақсатында ғылыми ізденіспен, зерттеулер, эксперименттер жүргізумен байланысты жұмыс; 5) ғылыми зерттеулер - ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нəтижелеріне қол жеткізу мақсатында ғылыми-зерттеу, тəжірибелік-конструкторлық жəне технологиялық жұмыстар шеңберінде ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызмет субъектілері тиісті ғылыми əдістермен жəне құралдармен жүзеге асырылатын қолданбалы, іргелі, стратегиялық ғылыми зерттеулер; 6) ғылыми-техникалық қызмет - технологиялық, конструкторлық, экономикалық пен əлеуметтіксаяси жəне өзге де міндеттерді шешу үшін ғылымның, техника мен өндірістің барлық саласында жаңа білім алуға жəне оны қолдануға, осы зерттеулерді жүргізу үшін қажетті нормативтік-техникалық құжаттама əзірлеуді қоса алғанда, ғылымның, технологияның жəне өндірістің біртұтас жүйе ретінде жұмыс істеуін қамтамасыз етуге бағытталған қызмет; 7) ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызметтің нəтижесі - ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызметті орындау барысында алынған жəне кез келген ақпарат жеткізгіште тіркелген жаңа білім немесе шешімдер, ғылыми əзірлемелер мен технологияларды өндіріске енгізу, сондай-ақ жаңа бұйымдардың, материалдар мен заттардың модельдері, макеттері, үлгілері; 8) ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған шығындар – ғылыми зерттеулер мен əзірлемелердің орындалуына жұмсалған ақшалай түрдегі нақты шығыстар; 9) қолданбалы зерттеу - практикалық мақсаттарға қол жеткізу жəне нақты міндеттерді шешу үшін жаңа білім алуға жəне оны қолдануға бағытталған қызмет; 10) қосалқы персонал - ғылыми-техникалық жұмыстар мен қызметтерді жүргізуге байланысты қосалқы функцияларды атқаратын жұмысшылар жатады: жоспарлы-экономикалық, қаржы жəне ғылыми-техникалық ақпарат бөлімшелерінің, ғылыми-техникалық кітапханалардың, патент беру қызметтерінің жұмысшылары, сондай-ақ ғылыми жабдық пен құрал-саймандарды монтаждайтын, жөндейтін, күтіп-ұстайтын жəне жөнге келтіретін жұмысшылар, тəжірибелік (эксперименттік) өндірістердің жұмысшылары, зертханашылар жатады; 11) стратегиялық зерттеулер - стратегиялық міндеттерді шешуге бағытталған іргелі не қолданбалы зерттеулер; 12) сыртқы шығындар – есеп беретін ұйымдармен жасалған шарттар бойынша тараптық ұйымдар орындаған ғылыми зерттеулер мен əзірлемелердің құны; 13) тəжірибелік-конструкторлық жұмыстар - өнімді жасау немесе жаңғырту кезінде орындалатын жұмыстар кешені, тəжірибелік үлгілерге арналған конструкторлық жəне технологиялық құжаттаманы əзірлеу, тəжірибелік үлгілер мен пайдалы модельдерді дайындау жəне сынау; 14) техниктер - ғылыми-зерттеулер мен əзірлемелерді жүргізуге қатысатын, техникалық функцияларды, əдетте, зерттеушілердің басшылығымен орындайтын жұмысшылар (ғылыми құралсаймандарды, зертхана жабдығын, есептеу техникасын пайдалану жəне күтіп-ұстау, материалдарды, сызбаларды əзірлеу, эксперименттер, тəжірибелер мен талдаулар жасау, тағы сол сияқты) жатады. Əдетте, бұл санатқа аяқталған орта арнаулы (кəсіптік) білімі жəне (немесе) қажетті кəсіптік тəжірибесі мен біліктілігі бар адамдар кіреді; 15) философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор - тиісті мамандықтар бойынша докторантураның кəсіптік білім беру бағдарламаларын меңгерген жəне диссертация қорғаған адамдарға берілетін ғылыми дəреже; 16) іргелі зерттеу - табиғат, қоғам, адам дамуының негізгі заңдылықтары мен олардың өзара байланысы туралы жаңа ғылыми білім алуға бағытталған теориялық жəне (немесе) эксперименттік зерттеу; 17) ішкі шығындар – зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған есепті жылдың ішінде кəсіпорындардың өз күшімен орындаған шығыстары. 3. 1-бөлімнің 1.1-жолында есеп беруші ұйымға жататын ғылыми жəне ғылыми-техникалық қызмет секторының атауы көрсетіледі (статистикалық нысанның 1-қосымшасына сəйкес). 1.2-жолда есеп беретін ұйымның типі (статистикалық нысанның 2-қосымшасына сəйкес) көрсетіледі, мұнда ұйымды ғылыми жəне ғылыми -техникалық қызмет секторлары жəне оларға жататын ұйымдар типі бойынша бөлу көрсетілген. 4. 2-бөлімнің 1-жолында орындалған жұмыстардың жалпы құны (қоса атқарушылардың – бөгде ұйымдардың орындаған жұмыстарының құнын есепке алғанда), ал 1.1-жолында есеп беруші ұйым өз күшімен орындаған жұмыстардың құны келтіріледі. Сонымен бірге, бюджеттен қаржыландырылатын жұмыстар бойынша 1 жəне 1.1-жолдарда жұмыстардың сметалық құны, шаруашылық шарттар бойынша - шарт бағасы бойынша жұмыстар құны (қосылған құн салығын ескерусіз) көрсетіледі. 2-бағанда келтірілген ғылыми-техникалық жұмыстардың көлеміне ғылыми зерттеулер (ғылыми-зерттеу жұмыстары) мен əзірлемелер, сондай-ақ ғылыми-техникалық қызметтер енгізіледі. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге қызметтің мынадай түрлері енгізілмейді: кадрлардың білім алуы мен оларды даярлау; ғылыми-техникалық қызметтің басқа түрлері (ғылыми-техникалық қызметтер, соның ішінде маркетингілік қызметтер, жалпы мақсаттағы деректерді жинау жəне өңдеу (егер бұл нақты зерттеу жұмыстарына жатпаса), сынап көру жəне стандарттау, жобалау алдындағы жұмыстар, мамандандырылған медициналық қызметтер, қолданыстағы бағдарламалық қамтамасыз етуді бейімдеу, қолдау жəне сүйемелдеу); өндірістік қызмет (жаңалықтарды енгізуді қоса); басқару жəне басқа да қосалқы қызмет (зерттеулер мен əзірлемелерді басқару жəне оларды қаржыландыру, тағы сол сияқты органдардың қызметі). Зерттеулер мен əзірлемелерде едəуір жаңалық элементінің болуы ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді олардың қосалқы түрлерінен айыруға мүмкіндік беретін критерийлер болып табылады. Осы критерийге сəйкес нақты жоба ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге жатқызылады немесе керісінше жатқызылмайды. Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге iргелi зерттеулер, қолданбалы зерттеулер, стратегиялық зерттеулер, жоба-конструкторлық жəне технологиялық жұмыстар, (өнiм) бұйымдардың тəжiрибелi үлгiлері, партиялары, құрылысқа арналған жобалау жұмыстары жатады. Ғылыми-техникалық жұмыстарға ғылыми зерттеулер жəне əзірлемелер, сонымен бiрге ғылыми-техникалық қызметтер жатады. 5. 3-бөлімде есепті жылы ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындауға жұмсалған (өзіндік құны бойынша) нақты шығындар туралы деректер қаржыландыру көздеріне байланыссыз келтіріледі. Ғылымның салаларына жаратылыстану, техникалық, медициналық, ауылшаруашылық, қоғамдық, гуманитарлық ғылымдар жатады. Жаратылыстану ғылымдарға математика, есептеушi техника жəне информатика, физика ғылымы, химия ғылымдары, жертану жəне қоршаған ортаға, биологиялық ғылымдарды табиғи ғылымдар тағы басқалар жатады. Техникалық ғылымдарға материалдардың азаматтық құрылыс, электротехникалық, телекоммуникация, ақпараттық технологиялар, машина жасау, химия технологиясы, материалдар технологиясы, қоршаған орта технологиясы, медициналық технология, қоршаған ортаның биотехнологиясы, өнеркəсiптiк биотехнологиялар жəне тағы басқа технологиялар жатады. Медициналық ғылымдарға ортақ медицина, клиникалық медицина, медицина-санитарлық пəндер, денсаулық сақтау биотехнологиясы жəне басқа медициналық ғылымдар жатады. Ауылшаруашылық ғылымдарына ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы жəне балықшылық, мал шаруашылығы жəне сүт кəсiбi, мал дəрiгерлiк ғылымдар, ауылшаруашылық биотехнологиялары жəне басқа ауылшаруашылық ғылымдары жатады. Қоғамдық ғылымдарға психология, экономика жəне бизнес, педагогика, социология, құқық қоғамдық ғылымдарға, саяси ғылымдар, əлеуметтiк жəне экономикалық география, жаппай коммуникацияның құралы жəне тағы басқалар жатады. Гуманитарлық ғылымдарға тарих жəне археология, тiлдер жəне əдебиет, философия, əдеп жəне дiн, (бейнелеу өнерi, өнер тарихы, орындаушылық көркемөнер, музыка) көркемөнер жəне басқа гуманитарлық ғылымдар жатады. 1-жол бойынша жалпы шығындар, яғни ағымдағы жəне де күрделі шығындарды (соның ішінде негізгі капиталға инвестицияларды) қоса, тараптық ұйымдар-қоса орындаушылар атқарған жұмыстарды ескере отырып, ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындауға жұмсалатын шығындардың жалпы сомасы ескеріледі. 1.1-жол бойынша ұйымдардың ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді өз күшімен орындауға кеткен ішкі шығындары ескеріледі. Бұл шығындарға тараптық ұйымдар есеп беруші ұйыммен жасасқан шарт бойынша орындалған жəне 1.2-жол бойынша ескерілетін зерттеулер мен əзірлемелердің құны енгізілмейді. 1.1.1.11-жол бойынша сырттан сатып алынған шикізаттың, материалдардың, жинақталымдық бұйымдардың, жартылай фабрикаттардың, отынның, əр түрлі энергиялардың, табиғи шикізаттың, тараптық ұйымдар орындаған өндірістік сипаттағы жұмыстар мен қызметтердің құны, келіп түскен материалдық ресурстардың табиғи кему нормалары шегінде жетіспеушілігі көрсетіледі, сондай-ақ ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді орындаумен байланысы жоқ жəне 1.1.1.1-1.1.1.10-жолдарда ескерілмеген ағымдағы шығындардың өзге де түрлері келтіріледі (ғылыми ұйымдар орналасқан алаңдарды (ғимараттарды, үйжайларды) жалға алуға жұмсалған шығындар). 1.2-жол бойынша ұйымның ғылыми зерттеулер мен əзірлемелер жүргізуге жұмсаған сыртқы шығындары ескеріледі. Олардың құрамына бөгде ұйымдар-қоса атқарушылар есеп беруші ұйыммен жасасқан шарттар бойынша орындаған зерттеулер мен əзірлемелердің құны кіреді. 6. 7-бөлімде есепті жыл соңындағы жағдай бойынша ғылыми-техникалық жұмыстарды орындаған негізгі қызмет қызметкерлерінің саны туралы деректер келтіріледі. Оларға тізімдік құрамда тұратын қызметкерлер (қызметі қоса атқарушыларсыз жəне азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыс істейтін адамдарсыз) жатады. Дербес ғылыми-зерттеу, жобалау-конструкторлық, технологиялық ұйымдар, құрылыстың жобалау ұйымдары, өз құрамында ғылыми ұйымдардың жоғарыда аталған санаттарының кез келген бөлігі бар кешенді ұйымдар, сондай-ақ ғылыми қызмет көрсету ұйымдары 1-бағанда есепті жыл соңына тізімдік құрамдағы негізгі қызметтің қызметкерлер санын көрсетеді. 1-бағанда ғылыми-зерттеу бөлімшелері бар жоғары оқу орындары есепті жыл соңындағы жағдай бойынша өздерінің ғылыми-зерттеу бөлімшелері қызметкерлерінің тізімдік санын көрсетеді. Егер жоғары оқу орындардың мамандандырылған бөлімшелері болмаса, бірақ ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерді өз кафедраларында (кафедральдық жоспар бойынша немесе шарт негізінде) орындаса, онда олар ғылыми-техникалық жұмыстарды педагогтік қызметпен қатар атқаратын ғылыми-педагог қызметкерлердің тізімдік саны туралы деректерді тек 6-бағанда ғана келтіреді. Өнеркəсіп кəсіпорындарындағы ғылыми-зерттеу бөлімшелері мен экономикалық қызмет түрлері ЭҚЖЖ-ның 72-кодына сəйкес «Зерттеулер мен əзірлемелер» болып табылатын ғылыми-техникалық жұмыстарды орындайтын өзге де ұйымдар 1-бағанда осы құрылымдық бірліктер мен ұйымдар қызметкерлерінің тізімдік санын көрсетеді. 1-6-бағандарға басқа ұйымдардан қабылданған қызметті қоса атқарушылар мен азаматтыққұқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыс істейтіндердің саны енгізілмейді. Ұйымның маман-зерттеушілерінің санында ғылыми зерттеулермен жəне əзірлемелермен кəсіби шұғылданатын əрі жаңа білімдер, өнімдер, үдерістер, əдістер жəне жүйелер жасауды жүзеге асыратын, сондай-ақ аталған қызмет түрлерін басқаратын мамандар қамтылады. Қызметкерлердің бұл санатына зерттеу үдерісіне тікелей басшылық жасайтын əкімшілік-басқару қызметкерлері (соның ішінде ғылыми-зерттеулер мен əзірлемелерді жасайтын ғылыми ұйымдар мен бөлімшелердің басшылары), сондай-ақ ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізуге тікелей қатысатын аспиранттар енгізіледі. 22, 23-жолдарда 1 күнге жұмсалған сағат саны бойынша есептелетін, персоналдың əрбір санатының əр қызметкері бойынша бір жылғы жұмыс күндерінің санына көбейтілген жұмыс уақыты сағатының жиынтық саны көрсетіледі.

7. 9-бөлімде деректер қызметті қоса атқарушылар мен азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмыс істейтін адамдар есепке алынбаған ұйымдардың тізімдік құрамында бар қызметкерлер бойынша келтіріледі. 2-7-бағандарда мамандардың толық жастарының саны бойынша анықталатын жасы көрсетіледі. Ескертпе: Х - бұл айқындама толтыруға жатпайды. 8. Арифметика – логикалық бақылау: 1) 3-бөлім. «Ғылыми зерттеулер мен əзірлемелерге жұмсалған жалпы шығындар, мың теңге» əр баған үшін 1-жол = 1.1-жол + 1.2-жолдың ∑-сына əр баған үшін 1.1-жол = 1.1.1-жол + 1.1.2-жолдың ∑-сына əр баған үшін 1.1.1-жол= 1.1.1.1, 1.1.1.2 -1.1.1.11-жолдардың ∑-сына əр баған үшін 1.1.2-жол = 1.1.2.1, 1.1.2.2, 1.1.2.3-1.1.2.5, 1.1.2.6- жолдардың ∑-сына 2) 5-бөлім. «Ғылыми-техникалық жұмыстарға жұмсалған ішкі шығындарды қаржыландыру көздерін көрсетіңіз, мың теңге» əр баған үшін 1-жол = 2-4-жолдардың ∑-сына əр баған үшін 4-жол = 4.1, 4.2, 4.3-жолдардың ∑-сына 3) Бөлімдер аралық бақылау: 3-бөлімнің 1-бағаны 1.1.-жолы = 5-бөлімнің 2-7-бағандары 1-жолының ∑-сына 7-бөлімнің 1-бағаны 1-жолы = 9-бөлімнің 1-бағаны 1-жолына 7-бөлімнің 2-бағаны 1- жолы = 9-бөлімнің 1-бағаны 2-жолына 9-бөлімнің 1-бағаны 2, 4, 6, 8, 10, 12-жолдары =10-бөлімнің 10-бағаны 1, 2, 3, 4, 5, 6-жолдарына = 12-бөлімнің 1, 3, 5, 7, 9, 11-бағандары 1-жолы = 7-бөлімнің 2-бағаны 1, 7, 9, 11, 13, 15 жолдарына. Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына кепілдік Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі береді төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 Конфиденциальность гарантируется органами государственной бұйрығына 7-қосымша статистики Приложение 7 к приказу Председателя Агентства Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша Республики Казахстан по статистике от 10 августа статистикалық нысан 2012 года № 211 Статистическая форма по общегосударственному статистическому наблюдению Аумақтық органға тапсырылады Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат Представляется территориальному органу (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz (нужное обвести) сайтынан алуға болады 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 Статистическую форму можно получить на до 1 часа более 40 часов сайте www.stat.gov.kz Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0511104 Кəсіпорындарда ақпараттық – коммуникациялық Код статистической формы 0511104 технологияларды пайдалану туралы есеп

Отчет об использовании информационно – коммуникационных технологий на предприятиях

1-инновация

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Негізгі қызмет түрлері экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің 10-33, 38, 41-43, 45-47, 49-53, 55, 58-63, 64.19, 64.92, 65, 68, 69-74, 77-82, 95.11, 84.11, 84.12, 84.13, 84.21, 84.23, 84.30 кодтарына сəйкес заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшелері ұсынады. Представляют юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения с основным видом деятельности согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности 10-33, 38, 41-43, 45-47, 49-53, 55, 58-63, 64.19, 64.92, 65, 68, 69-74, 77-82, 95.11, 84.11, 84.12, 84.13, 84.21, 84.23, 84.30. Тапсыру мерзімі - 15 наурыз. Срок предоставления - 15 наурыз. БСН коды код БИН

3.6. Электрондық үкіметтің қандай мемлекеттік қызметтерін пайдаланасыз? Какие государственные услуги электронного правительства Вы используете? 3.6.1. Денсаулық сақтау Здравоохранение 3.6.2. Мəдениет жəне Бұқаралық ақпарат құралдары. Зияткерлік жеке меншік Культура и Средства массовой информации. Интеллектуальная собственность 3.6.3. Жер қатынастары. Жылжымайтын мүлік Земельные отношения. Недвижимость 3.6.4. Салық. Салық есептілігі Налоги. Налоговая отчетность 3.6.5. Ақпараттандыру жəне байланыс Информатизация и связь 3.6.6. Қорғаныс. Қауіпсіздік жəне құқық қорғау Оборона. Безопасность и правопорядок 3.6.7. Табиғатты пайдалану жəне экология Природопользование и экология 3.6.8. Заңды тұлғаларды тіркеу жəне есепке қою Регистрация и учет юридических лиц 3.6.9. Кеден ісі Таможенное дело 3.6.10. Көлік Транспорт 3.6.11. Қаржы саласы. Банкілік операциялар. Аудит Финансовая сфера. Банковские операции. Аудит 3.6.12. Заң қызметтері. Адвокаттар мен нотариустардың қызметтері. Апостиль қою Юридические услуги. Услуги адвокатов и нотариусов. Апостилирование 3.6.13. Сəулет жəне қала құрылысы Архитектура и градостроительство 3.6.14. Ауылшаруашылығы жəне ветеринария Сельское хозяйство и ветеринария 3.7. Үкіметтің бірыңғай www.e-gov.kz электрондық порталы арқылы толтыруға қолжетімді нысандардың жалпы нысандар ішіндегі үлесін көрсетіңіз Укажите долю форм, доступных для заполнения через единый портал электронного правительства www.e-gov.kz в общем объеме форм

Жоқ Нет

8 тармақ Пункт 8

Иə Да

4.2.-тармақ жəне əрі қарай Пункт 3.6. и далее

Жоқ Нет

1.5. Жергілікті есептеуіш желілерге (ЖЕЖ) қосылған ДК санын көрсетіңіз Укажите количество ПК, подключенных к локальной вычислительной сети (ЛВС) 1.6. Телекоммуникациялық жабдық санын көрсетіңіз: Укажите количество телекоммуникационного оборудования: 1.6.1. коммутаторлар коммутаторы 1.6.2. маршруттауыштар маршрутизаторы 1.6.3. басқа да другие

1.7.3. 1.7.4. 1.7.5. 1.7.6. 1.7.7. 1.7.8. 1.7.9.

Интранет Интранет Экстранет Экстранет Спутниктік байланыс Спутниковая связь Құрылымдалған кабельдік жүйе (ҚКЖ) жабдығы Оборудование структурированной кабельной системы (СКС) Корпоративтік ақпарат жүйелері (ERP, CRM жəне басқалар) Корпоративные информационные системы (ERP, CRM и другие) Интернет-дүкен Интернет-магазин Электрондық мұрағат Электронный архив Электрондық сатып алулар Электронные закупки Ақпараттық жүйелер Информационные системы

2. Интернет желісіне қолжетімділік жəне қолдану Доступ и использование сети Интернет 2.1. Сіздің кəсіпорынның Интернет желісіне қолжетімділігі бар ма? Ваша организация имеет доступ к сети Интернет? Иə Да

2.2.-тармақ жəне əрі қарай Пункт 2.2 и далее

Жоқ Нет

4-тармақ жəне əрі қарай Пункт 4 и далее

2.2. Интернет желісіне қосылған ДК санын көрсетіңіз Укажите количество ПК, подключенных к сети Интернет 2.3. Интернет желісіне жұмыс уақытында неше қызметкер қолжетімділікті пайдаланады? Сколько сотрудников используют доступ к сети Интернет в рабочее время? 2.4. Сіздің кəсіпорында Интернет желісіне қосылу түрін көрсетіңіз Укажите тип подключения к сети Интернет в Вашей организаций 2.4.1. Аналогты модем (телефон желісі бойынша коммутациялық қатынау) немесе ISDN Аналоговый модем (коммутируемый доступ через телефонную линию) или ISDN 2.4.2. DSL (ADSL, SHDSL жəне басқалар) DSL (ADSL, SHDSL и другие) 2.4.3. Ұтқыр телефон арқылы таржолақты байланыс (GPRS, WAP жəне басқалар) Узкополосная связь через мобильный телефон (GPRS, WAP и другие) 2.4.4. Спутниктік байланыс Спутниковая связь 2.4.5. Талшықты-оптикалық байланыс Волоконно-оптическая связь 2.4.6. Ұтқыр жоғары жылдамдықты байланыс Мобильная высокоскоростная связь 2.4.7. Сымсыз жоғары жылдамдықты байланыс Беспроводная высокоскоростная связь 3. Интернет желісін пайдалану мақсаттары Цели использования сети Интернет 3.1. Интернет желісін пайдалану мақсаттарын көрсетіңіз Укажите цели использования сети Интернет 3.1.1. Электрондық почтаны жіберу жəне алу Отправка и получение электронной почты 3.1.2. Интернет желісі арқылы телефонды сөйлесу/VoIP Телефонные переговоры через сеть Интернет/VoIP 3.1.3. Ақпарат орналастыру немесе хабарлармен шапшаң алмасу Размещение информации или мгновенный обмен сообщениями 3.1.4. Тауарлар мен қызмет көрсетулер туралы ақпараттарды алу Получение информации о товарах и услугах 3.1.5. Мемлекеттік басқару органдарынан ақпарат алу Получение информации от органов государственного управления 3.1.6. Мемлекеттік басқару органдарымен өзара əрекет Взаимодействие с органами государственного управления 3.1.7. Банктік операцияларды іске асыру Осуществление банковских операций 3.1.8. Басқа да қаржы қызметтеріне қол жеткізу Получение доступа к другим финансовым услугам 3.1.9. Клиенттік қызмет көрсетулерді ұсыну Предоставление клиентских услуг 3.1.10. Өнімдерді онлайндық жеткізу Онлайновая доставка продукции 3.1.11. Интернет желісі арқылы тапсырыстар қабылдау Прием заказов через сеть Интернет 3.1.12. Интернет желісінде тапсырыстарды орналастыру Размещение заказов в сети Интернет 3.1.13. Персоналды іріктеу Подбор персонала 3.1.14. Персоналды кəсіби дайындау Профессиональная подготовка персонала 3.1.15. Басқа Другое 3.2 Сіздің ұйымыңыз тауарлар мен қызметтерді сатып алу операцияларының қандай түрлерін электрондық нысанда іске асырады? Какие операции по закупке товаров и услуг Ваша организация осуществляет в электронной форме? 3.2.1. Мемлекеттік сатып алулар туралы жалпы деректер базасында ақпаратты орналастыру Размещение информации в общей базе данных государственных закупок 3.2.2. Тендер туралы хабарламалар Объявления о тендере 3.2.3. Конкурстық өтінімдерді қабылдау Прием конкурсных заявок 3.2.4. Конкурстық өтінімдерді бағалау жəне шешім қабылдау Оценка конкурсных заявок и принятие решений 3.2.5. Тапсырыстарды орналастыру Размещение заказов 3.2.6. Төлемдер (инвойстар (есеп шот - фактура) Оплата (инвойсы (счет - фактура) 3.2.7. Басқа операциялар Другие операции 3.3. Салық есептілігін электронды түрде тапсырасыз ба? Сдаете ли Вы налоговую отчетность в электронном виде? 3.4. Статистикалық нысандарды электронды түрде тапсырасыз ба? Сдаете ли Вы статистические формы в электронном виде? 3.5. Сіздің кəсіпорын электрондық үкіметтің қызметтерін пайдаланады ма? Ваша организация пользуется услугами электронного правительства? Иə Да

3.6.-тармақ жəне əрі қарай Пункт 3.6. и далее

8.1. АКТ пайдалануды тежеуші факторлар мен себептерді көрсетіңіз Укажите причины (факторы), сдерживающие использование ИКТ 8.1.1. Технологиялық факторлар: Технологические факторы:

4.4. Электрондық құжатайналымының жалпы құжатайналымындағы үлесін көрсетіңіз: Укажите долю электронного документооборота в общем объеме документооборота

1.7. Сіз аталған ақпараттық технологиялардың қандай жүйесін қолданасыз? (барын көрсетіңіз) Какую из указанных систем информационных технологий вы используете? (укажите наличие)

1.7.2.

8. АКТ пайдалануды тежеуші факторлар Факторы, сдерживающие использование ИКТ

4.3.1. Көрсетілетін қызметтер сапасының жоғарылауы Повышение качества предоставляемых услуг 4.3.2. Қабылданатын шешімдер тиімділігінің артуы Повышение эффективности принимаемых решений 4.3.3. Сатып алулар құнының төмендеуі Снижение стоимости закупок 4.3.4. Жұмыс үдерістерін оңтайландыру Оптимизация рабочих процессов 4.3.5. Персонал санының азаюы Уменьшение численности персонала

Жоқ Нет

4-тармақ жəне əрі қарай Пункт 4 и далее

1-5%

6-24%

25-50%

1-49%

50%

51 - 99%

100%

1.1.1. Жобаларды басқару Управление проектами 1.1.2. АКТ стратегиясы Стратегия ИКТ 1.1.3. Интернет-қосымшаларын əзірлеу Разработка Интернет-приложений 1.1.4. Басқа жүйелерді əзірлеу (өзіндік өндірісті бағдарламалық қамтамасыз ету) Разработка других систем (программное обеспечение собственного производства) 1.1.5. Серверлерге қызмет көрсету Обслуживание серверов 1.1.6. ДК қызмет көрсету Обслуживание ПК 1.1.7. Бағдарламалық қамтамасыз етуді жаңарту Модернизация программного обеспечения 1.1.8. Мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз ету (мұрағат (деректерді) резервтік сақтау) Специализированное программное обеспечение (архив (резервное) сохранение данных) 1.1.9. АКТ саласында пайдаланушыларды оқыту Обучение пользователей в области ИКТ 4.6. Сіздің пайдаланушыларға көрсетілген қызметтердің қандай түрлері электрондық форматта қолжетімді? Какие из указанных видов услуг доступны вашим пользователям в электронном формате?

8.1.1.1. Өте күрделі техникалық қиындықтар Слишком большие технические сложности 8.1.1.2. Қолда бар техникалық жəне бағдарламалық құралдар мүмкіндіктерінің кəсіпорынның ерекше қажеттіліктеріне сəйкес келмеуі Несоответствие возможностей, существующих технических и программных средств специфическим потребностям предприятия 8.1.1.3. Телекоммуникация желілеріне қосылуға техникалық мүмкіндіктің жоқтығы Отсутствие технической возможности подключения к сетям телекоммуникаций 8.1.1.4. Байланыстың қанағаттанарлықсыз сапасы Неудовлетворительное качество связи 8.1.1.5. Құжаттармен электрондық алмасуда файлдардың бірыңғай стандартының болмауы Отсутствие единого стандарта файлов при электронном обмене документами 8.1.1.6. Инфрақұрылымды құруда жалпы тəсілдердің болмауы Отсутствие общих подходов к формированию инфраструктуры 8.1.2. Экономикалық факторлар: Экономические факторы:

51-100%

4.5. АКТ келесі қызметтерін көрсетуде сырт мамандарының үлесі қандай? Какова доля сторонних специалистов в предоставлении следующих услуг ИКТ?

мың теңге тысяч тенге

7.1. Кəсіпорын қаражаты Средства предприятия 7.2. Республикалық бюджет Республиканский бюджет 7.3. Жергілікті бюджет Местный бюджет 7.4. Шетелдік инвестициялар Иностранные инвестиции 7.5. Қарыз қаражаттар Заемные средства

4.3. АКТ пайдаланудан болған нақты өзгерістердің дəрежесін көрсетіңіз Укажите степень фактических изменений, вызванных использованием ИКТ

6.2.1. Компьютерлік жабдықтар (компьютерлер, серверлер, принтерлер, сканерлер, жергілікті желілерде қолданатын жабдықтар жəне басқалар) Компьютерное оборудование (компьютеры, серверы, принтеры, сканеры, оборудование для локальных сетей и другие) 7. АКТ шығындарын қаржыландыру көздері Источники финансирования затрат на ИКТ

Өзгеріссіз Елеусіз Елеулі Без изменений Незначительные Значительные

1.4. Сіздің кəсіпорында қолданылатын ДК санын көрсетіңіз Укажите количество ПК, используемых в Вашей организации

1.7.1.

4.3-тармақ жəне əрі қарай Пункт 4 и далее

4.2.1. Ашық бастапқы кодпен жазылған бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалану Использование программного обеспечения с открытым исходным кодом 4.2.2. Қызмет көрсетуге бағытталған ақпараттық технологиялар сəулетін əзірлеу Разработка архитектуры информационных технологий, ориентированной на предоставление услуг 4.2.3. Ақпараттық технологияларды пайдаланудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету Обеспечение безопасности использования информационных технологий 4.2.4. Кəсіпорындар мен үй шаруашылықтарына арналған электрондық қызметті көрсету Предоставление электронных услуг домохозяйствам и предприятиям 4.2.5. Электрондық сатып алуларды жүзеге асыру Осуществление электронных закупок 4.2.6. Басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп пайдалану үшін АКТ шешімдерін стандарттау Стандартизация решений ИКТ для совместного использования с другими государственными органами

1.3. Желіні қолдауға арналған серверлер санын көрсетіңіз Укажите количество серверов для поддержки сетей

мың теңге тысяч тенге

6.2. АКТ құралдарын жалға алуға жұмсалған шығындар сомасын көрсетіңіз: Укажите сумму затрат на прокат средств ИКТ:

4.2. Сіздің АКТ стратегияңыздың негізгі мақсаттарын белгілеңіз Укажите основные цели Вашей стратегии ИКТ

Соңы Конец бірлік единиц

1.2. Деректерді сақтауға арналған серверлер санын көрсетіңіз Укажите количество серверов для хранения данных

51-99% 100%

4.1. Сіздің мекемеңіздің өзіндік АКТ стратегиясы бар ма? Имеет ли ваша организация собственную стратегию ИКТ?

1.1. Сіздің кəсіпорында дербес компьютер (ДК) қолданылады ма? В вашей организации используются персональные компьютеры (ПК)? 1.2. тармақ жəне əрі қарай Пункт 1.2 и далее

1-49% 50%

4. АКТ стратегиясы жəне қызметтері жөнінде ақпарат Информация о стратегиях и услугах ИКТ

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (бұдан əрі - АҚТ) пайдалану жөнінде ақпарат Информация об использовании информационно-коммуникационных технологий (далее - ИКТ)

Иə Да

6.1. Ақпараттық жəне коммуникациялық технологияларға байланысты шығындардың жалпы сомасын көрсетіңіз Укажите общую сумму затрат на информационные и коммуникационные технологии 6.1.1. Есептеуіш техникасын (компьютерлер, серверлер, принтерлер, сканерлер, жергілікті желілерде қолданылатын жабдықтар жəне басқалар) сатып алуға (орнату мен реттеуді қоса) кеткен шығындар Затраты на приобретение (включая установку и наладку) вычислительной техники (компьютеры, серверы, принтеры, сканеры, оборудование для локальных сетей и другие) 6.1.2. Лицензиялық келісім негізінде қолданылатын бағдарламалық құралдарды сатып алуға кеткен шығындар Затраты на приобретение программных средств, используемых на основе лицензионного соглашения 6.1.3. Ұйым ішінде бағдарламалық қамтамасыз етуді өзіндік əзірлеуге жұмсалған шығындар Затраты на самостоятельную разработку программного обеспечения внутри организации 6.1.4. Интернет байланысы қызметтеріне ақы төлеуге жұмсалған шығындар Затраты на оплату услуг связи Интернет 6.1.5. Ақпараттық технологияларды жетілдірумен айналысатын жəне оларды пайдаланатын қызметкерлерді оқытуға кеткен шығындар Затраты на обучение сотрудников, связанное с развитием и использованием информационных технологий 6.1.6. Ақпараттық технологиялармен (байланыс қызметтері мен оқытудан басқа) байланысты өзге ұйымдар мен мамандар көрсеткен қызметке ақы төлеу үшін кеткен шығындар Затраты на оплату услуг сторонних организаций и специалистов, связанных с информационными технологиями (кроме услуг связи и обучения) 6.1.7. Интернет желісінде жарнамаға кеткен шығындар Затраты на рекламу в сети Интернет 6.1.8. Интернет-ресурстарды құруға жəне ұстауға кеткен шығындар Затраты на создание и содержание Интернет-ресурсов 6.1.9. Ақпараттық жəне коммуникациялық технологияларға байланысты өзге де шығындар Прочие затраты на информационные и коммуникационные технологии

8.1.2.1. Ақшалай қаражаттың жоқтығы Отсутствие денежных средств 8.1.2.2. АКТ дамытуға арналған бос ресурстардың болмауы Отсутствие свободных ресурсов для развития ИКТ 8.1.2.3. АКТ пайдаланудан түсетін экономикалық пайданың тұрлаусыздығы Неопределенность экономической выгоды от использования ИКТ 8.1.2.4. АКТ іске асырудан жеткіліксіз тиімділік Недостаточно выгоды от реализации ИКТ 8.1.2.5. Кəсіпорын үшін тиімділігінің болмауы Отсутствие выгоды для предприятия 8.1.2.6. Халық үшін тиімділігінің болмауы Отсутствие выгоды для населения 8.1.2.7. Серіктестердің, жеткізушілердің жəне тұтынушылардың АКТ толық пайдаланбауы Недостаточное использование ИКТ партнерами, поставщиками и потребителями 8.1.3. Өндірістік факторлар: Производственные факторы: 8.1.3.1. Кəсіпорын қызметінің жəне шығарылатын өнімнің (қызметтің) сипатына байланысты АКТ пайдалану қажеттілігінің жоқтығы Отсутствие потребности в использовании ИКТ в связи с характером деятельности предприятия и выпускаемой продукции (услуг) 8.1.3.2. Кəсіпорында АКТ саласында білікті мамандардың жетіспеушілігі Нехватка на предприятии квалифицированных специалистов в области ИКТ 8.1.3.3. Техникалық жайлардың жоқтығы немесе олардың тиісті талаптарға сəйкес келмеуі Отсутствие технических помещений или их несоответствие необходимым требованиям

Халыққа қолжетімді Доступны населению

Кəсіпорындарға қолжетімді Доступны предприятиям

Қолжетімсіз Недоступны

4.6.1. Ақпараттық мағлұматқа (брошюралар) тапсырыс беру Заказ информационного материала (брошюры) 4.6.2. Формулярды көшіру (басып шығару) Скачивание (печать) формуляра 4.6.3. Ұйыммен коммуникациялардың электрондық түрін таңдау (электрондық почта, чат) Выбор электронного вида коммуникаций с организацией (электронная почта, чат) 4.6.4. Электрондық формулярды толтыру жəне жіберу Заполнение и отправка электронного формуляра 4.6.5. Тіркелім деректері негізінде автоматты түрде деректермен толтырылған электрондық формулярды жіберу Отправка электронного формуляра с автоматически заполненными данными на основе данных регистра 4.6.6. Əкімшілік жүйеден деректерге қолжетімділік жүктеу Доступ к скачиванию данных из административной системы 4.6.7. Құжатайналымын бақылау Отслеживание документооборота 4.6.8. Транзакциялық қызмет көрсету (онлайн тəртібіндегі төлем) Транзакционные услуги (оплата в режиме онлайн) 4.6.9. Басқа Другие 5. АКТ саласында қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шаралар Меры по обеспечению безопасности в сфере ИКТ 5.1. Сіздің ұйым қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша көрсетілген шаралардың қайсысын жүзеге асырады? Какие из указанных мер по обеспечению безопасности в сфере ИКТ приняла ваша организация? 5.1.1. АКТ қауіпсіздік саясатын реттейтін құжат қабылданды Принят документ, регламентирующий политику безопасности ИКТ 5.1.2. Коммуникациялар жəне деректерді тасымалдау қауіпсіздігінің стратегиясы айқындалды Определена стратегия безопасности коммуникаций и передачи данных 5.1.3. АКТ-дың жаңа түрлерін пайдаланумен байланысты тəуекелдерді бағалау өткізілді Проведена оценка рисков, связанных с использованием новых видов ИКТ 5.1.4. Қызметкерлер үшін АКТ саласындағы оқыту ұйымдастырылды Организовано обучение в сфере ИКТ для сотрудников 5.1.5. Мекеме ақпараттық технологиялар саласында өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауап бермейді Организация не несет ответственности за обеспечение собственной безопасности в области информационных технологий 5.2. Ұйыммен ақпарат алмасудың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қандай əдістер қолданылады? Какие методы используются для обеспечения безопасности обмена информацией с организацией? 5.2.1. Электрондық цифрлық қол таңба көмегімен қолданушыны анықтау Идентификация пользователя с помощью электронной цифровой подписи 5.2.2. Пин-кодты қолдану Использование пин-кода 5.2.3. Деректерді криптографиялық шифрлеу Криптографическое шифрование данных 5.3. Өткен жыл ішінде ұйымыңызда төменде берілген АКТ саласындағы қиындықтардың қайсысы кездесті? С какими из ниже перечисленных проблем в сфере ИКТ столкнулась ваша организация в течение прошлого года? 5.3.1. Экономикалық сипаттағы ақпараттық технологиялар саласындағы бұзушылықтар Нарушения в сфере информационных технологий экономического характера 5.3.2. Жүйеге санкцияланбаған кіру Несанкционированное проникновение в систему 5.3.3. Жұмысты сыртқы тоқтатуға байланысты қызмет көрсете алмау Невозможность предоставления услуги из-за внешнего блокирования работы 5.3.4. Резервтік көшірме мүмкіндігінің болмауынан деректердің біржола жоғалуы Безвозвратная потеря данных из-за отсутствия возможности резервного копирования 5.3.5. Деректердің жартылай немесе біржола жоғалуына əкелген вирустық шабуыл немесе құрттар-бағдарламалары Вирусная атака, программы-черви, повлекшие частичную или полную потерю данных 5.3.6. Деректерді сыртқы тасымалдау желілерімен (оның ішінде Интернетпен) жұмыс кезінде байланыс сапасының нашарлығы (тоқтаулар мен ажыраулар) Плохое качество связи (остановки и разрывы связи) при работе с внешними сетями и передачи данных (в том числе с Интернет) 5.3.7. Қиындықтар болған жоқ Проблем не возникало 5.3.8. Басқа Другие 6. Ақпараттық жəне коммуникациялық технологияларға жұмсалған шығындар Затраты на информационные и коммуникационные технологии

9. Ұйым қызметкерлерінің саны Численность работников организации 9.1. Есепті жылдың соңында жұмыскерлердің жалпы санын көрсетіңіз Укажите общее количество работников на конец отчетного года 9.2. Есепті жылдың соңында IT – мамандардың жалпы санын жəне олардың қажеттілігін көрсетіңіз Укажите общее количество IT – специалистов на конец отчетного года, а также их потребность 9.2.1. Есепті жылдың соңында біліктілігі жоғары деңгейдегі IT – мамандардың санын жəне олардың қажеттілігін көрсетіңіз Укажите численность IT - специалистов высшего уровня квалификации на конец отчетного года, а также их потребность олардың ішінде: в том числе: 9.2.1.1. Жүйелік талдаушылар Системные аналитики 9.2.1.2. Бағдарламалық қамтамасыз етуді əзірлеушілер Разработчики программного обеспечения

бары наличие

адам человек қажеттілік потребность

9.2.1.3. Басқа топтарға енбеген IT – мамандар IT - специалисты, не вошедшие в другие группы одан: из них: 9.2.1.3.1. Деректер базасының əкімшісі Администратор баз данных 9.2.1.3.2. Инженер-жүйе технигі Инженер-системотехник 9.2.1.3.3. IT - дизайнер IT – дизайнер 9.2.1.3.4. Жүйелік инженер Системный инженер 9.2.2. Есепті жылдың соңында біліктілігі орташа деңгейдегі IT – мамандардың санын жəне олардың қажеттілігін көрсетіңіз Укажите численность IT- специалистов среднего уровня квалификации на конец отчетного год, а также их потребность оның ішінде: в том числе: 9.2.2.1. Электронды есептеуіш машиналарға қызмет көрсету жөніндегі техниктер мен операторлар Техники-операторы по обслуживанию электронных вычислительных машин 9.2.2.2. Компьютер құрылғыларына қызмет көрсету жөніндегі техниктер-операторлар Техники-операторы по обслуживанию компьютерных устройств 9.2.2.3. Өнеркəсіптік роботтарға қызмет көрсету жөніндегі техниктер-операторлар Техники-операторы по обслуживанию промышленных роботов 9.3. Дербес компьютер пайдаланатын қызметкерлердің санын көрсетіңіз Укажите численность работников, использующих персональный компьютер Атауы Наименование_______________________________ _______________________________ Электрондық мекенжайы Электронный адрес

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя ______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________ Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 бұйрығына 8-қосымша «Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың бойынша статистикалық нысанын толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 0481104, индексі 3-ақпарат, мерзімділігі жылдық) Бұл «Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың бойынша статистикалық нысанын толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 0481104, индексі 3-ақпарат, мерзімділігі жылдық) (бұдан əрі – Нұсқаулық) «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 7тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» (коды 0481104, индексі 3-ақпарат, мерзімділігі жылдық) жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыруды нақтылайды. Берілген статистикалық нысанды толтыру мақсатында келесі анықтамалар қолданылады: ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан əрі - АКТ) - ақпаратты пайдаланушылардың мүддесіне қарай жинау, өңдеу, сақтау, тарату, бейнелеу жəне пайдалану мақсатында біріктірілген үдерістер мен бағдарламалық-техникалық құралдар əдістерінің жиынтығы; АКТ стратегиясы - ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланудың даму мақсаттары мен міндеттерін анықтайтын ішкі құжат. Ұйымның құрылымдық бөлімшелерінің қызметтерін регламенттейді жəне іс-шаралар жоспарынан тұруы мүмкін; аналогты модем - телефондық сөйлесулер үшін телефон желісін пайдалану мүмкіндігінсіз жылдамдығы 256 килобит секундқа дейінгі аналогті телефон желісі арқылы Интернетке қатынауды ұйымдастыратын технология;

(Соңы 18-бетте).

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

(Соңы. Басы 16-17-беттерде). жергілікті есептеу желісі - бір немесе бірнеше жақын орналасқан ғимараттар шегінде цифрлық деректерді берудің бір немесе бірнеше автономдық жоғары жылдамдықты арналарымен біріктірілген компьютерлер тобы жəне шалғай жабдық; Интернет желісі – оның элементтері TCP/IP хаттамасында негізделген бірыңғай мекенжайлық кеңістік арқылы бір-бірімен өзара байланысқан, көптеген ақпараттық, бизнес ресурстарға жəне электрондық поштаға қол жеткізу мүмкіндігін пайдаланушыларға ұсынатын ғаламдық ақпараттық жүйе; интернет-ресурс - тəуелсіз домендік аты бар жəне Интернет желісін пайдаланушыларға бір сайт шеңберінде жұмыс жасайтын почта, іздеу, ауа-райы, жаңалықтар, форумдар, талқылаулар, дауыс беру сияқты əртүрлі өзіндік қызметтер ұсынатын веб-сайт; интранет - жеке ішкіфирмалық немесе фирмааралық (корпоративтік) компьютерлік желі, ол Интернет желісіне қатынай алады, Интернет технологиясын өзіне пайдалана алу арқасында кең мүмкіншіліктерге ие болған, бірақ өзінің ресурстарына сыртқы пайдаланушылар тараптарының қатынауынан қорғалған; коммутатор - ауыстырып – қосқыш, таратушы, шығыстық тізбекті жəне оны кірістік тізбекпен қосуды талап ететін таңдауды қосу, ажырату жəне ауыстыру жолымен қамтамасыз ететін құрылғы. Уақыт атқарымында немесе басқа электрлік тізбектер жағдайында берілген бағдарлама бойынша таңдау қолмен немесе автоматты түрде жүргізіледі, яғни бұл екі немесе бірнеше абоненттерді өзара байланыстыруға арналған құрылғы; құрылымдалған кабель жүйесі (əрі қарай ҚКЖ) - жалпы белгіленген талаптарға сай салынған бір ғимаратта (ғимараттар) кешенінде телекоммуникациялық белгілер беретін орта жəне кабель, коннекторлар, біріктіретін баусымдар, кросс-панельдер, ақпараттық розеткалар жəне басқа жабдық кіретін кешен; маршруттауыш - екі желіні қосуға арналған жабдық. Бұл көбінесе кəсіпорынның жергілікті желісін Интернет желісіне қосуы. Осылайша маршрутизатор желінің түйінді торабы болып табылады; сервер - ақпарат желілерінде – ақпарат алмасу мақсатында өз қызметтеріне немесе ресурстарына қашықтан қатынауды ұсынатын компьютер немесе бағдарламалық жүйе; спам-фильтр - жарнамалық сипатта қажетсіз электронды почтаны алуға жол бермейтін бағдарламалық қамтамасыз ету; талшықты-оптикалық байланыс - ақпараттық дабылдарды тасымалдаушы ретінде оптикалық диапазондардың электромагнитті сəуле шығаруын, бағыттауыш жүйелер ретінде талшықтыоптикалық кабельдерді пайдаланатын сымды электробайланыс түрі. Талшықты-оптикалық желілердің өткізу жылдамдығы барлық басқа байланыс жүйелерінің өткізу жылдамдығынан қат-қабат артық жəне секундына терабиттермен өлшенуі мүмкін; экстранет - бірлескен бірнеше (екі жəне одан көп) интражелілерін көрсетеді. Экстражелілері құрамына бизнес бойынша серіктестердің интражелілерімен қатар, бір ұйымдағы əртүрлі бөлімшелердің интражелілері де кіреді. Тұжырымдамалық экстражелісі дегеніміз – қажетсіз енуден қорғау үшін биік қабырғасы бар Интернет ішіндегі “тоннель “ немесе мүмкіндікті желі; электрондық үкімет - мемлекеттік функцияларды уақытылы жəне сапалы пайдалануға бағытталған ақпараттық-комуникациялық инфроқұрылым негізіндегі мемлекеттік басқару жүйесі; электрондық үкімет порталы – нормативтік құқықтық базаны қоса алғанда, барлық шоғырландырылған үкіметтік ақпаратқа жəне электрондық мемлекеттік қызметтер көрсетуге қол жеткізудің біріңғай терезесі болатын ақпараттық жүйе; электрондық мұрағат - іс жүргізу мақсаттарына сəйкес құжаттарды жүйелеу, мұрағаттау, сақтау жəне басқару тапсырмаларын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін электронды құжаттардың мұрағаты; электрондық сатып алулар - тауарлар, жұмыстар мен қызмет көрсетуді сатып алу үдерісіне заманауи ақпараттық – коммуникациялық технологияларды енгізу арқылы сатып алудың жұмыс істеу тиімділігін арттыруға арналған сатып алу үдерісін қағаз жүзінен электрондық түрге аудару болып табылады; электрондық құжатайналымы - стандарттық форматта компьютерден компьютерге электрондық деректермен алмасу; DSL - мəліметтерді дəстүрлі (мыс) телефон желісі бойынша жоғары жылдамдықпен жеткізетін кең жолақты сандық абоненттік желі. DSL сандық абоненттік желісінің негізгі технологияларына ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line – бұл жай телефон нөмірімен Интернетке жоғары жылдамдықпен қатынауды ұйымдастыратын технология, сонымен қатар телефон желісі бос қалады) жəне HDSL (High Rate Digital Subscriber Line – жоғары жылдамдықты сандық абоненттік байланыс желісі) жатады. DSL-байланыс ең жоғары жылдамдықты тұрақтандырылған Интернет байланыстың бірі; GPRS - деректерді топтап жіберуді жүзеге асыратын GSM ұтқыр байланысы технологиясындағы қондырма. GPRS ұялы байланыс желісін пайдаланушыға GSM желісіндегі басқа жабдықтармен жəне сыртқы желілермен, сонымен қатар Интернет желісімен деректер алмасуды іске асыруға мүмкіндік береді; ISDN - арналар коммутациялаумен телефондық байланыс жүйесін қолдана отырып Интернетке уақытша қатынау. ISDN желісі телефонның қарапайым мыс сымы арқылы дауыс пен мəліметтерді цифрлық (аналогты жеткізуден ерекше) жеткізуге мүмкіндік береді, аналогты жүйелерге қарағанда жеткізу сапасы мен жылдамдығы жоғары. ISDN желісі бойынша байланыс төменгі жылдамдықты (тар жолақты) қатынауға жатады; UMTS - 3G буынына жататын ұялы байланыс технологиясы. 7-бөлімде АКТ байланысты шығындарды қаржыландыру көздері қандай қаражаттарға: меншікті, қарыз қаражаттар немесе субсидияға жататынына қарамастан көрсетіледі. 8-бөлімде барлық ұйымдар ақпараттық технологияларды пайдаланғандығына не пайдаланбағандығына қарамастан толтырады. 9-бөлімнің 9.3-тармағында мамандығына жəне біліктілік деңгейіне қарамастан кəсіпорынның дербес компьютер қолданатын барлық жұмыскерлері есепке алынады. Арифметикалық-логикалық бақылау: 1-бөлім. Ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану жөнінде ақпарат: 1.4-тармақ ≥ 1.5-тармақ 1.6-тармақ = ∑ 1.6.1-1.6.3-тармақтары; 6-бөлім. Ақпараттық жəне коммуникациялық технологияларға байланысты шығындар: 6.1-тармақ = ∑ 6.1.1 - 6.1.9-тармақтары + 6.2.1-тармақ; 9-бөлім. Ұйым қызметкерлерінің саны: 9.1-тармақ ≥ 9.2-тармақ 9.2-тармақ = 9.2.1-тармақ + 9.2.2-тармақ 9.2.1-тармақ = ∑ 9.2.1.1 - 9.2.1.3-тармақтары 9.2.1.3-тармақ ≥ ∑ 9.2.1.3.1 - 9.2.1.3.4-тармақтары 9.2.2-тармақ = ∑ 9.2.2.1 - 9.2.2.3-тармақтары; Бөлім аралық бақылау: 1.4-тармақ ≥ 2.2-тармақ 6.1-тармақ = ∑ 7.1 - 7.5-тармақтары 2.3-тармақ ≤ 9.3-тармақ.

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің 85.2, 85.3 коды бойынша негізгі жəне қайталама қызмет түрлерімен заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшелері ұсынады. Представляют юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения с основным и вторичным видом деятельности по коду Общего классификатора видов экономической деятельности 85.2, 85.3. Тапсыру мерзімі - 1 наурыз. Срок предоставления - 1 наурыз. БСН коды код БИН

Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану жөнінде ақпарат Информация об использовании информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) 1. Оқу мекемесінде оқушыларды интерактивті оқыту үшін қолданылатын жабдықтарды көрсетіңіз Укажите используемые устройства в учебном заведении для интерактивного обучения учащихся 1.1. Радиоқабылдағыш Радиоприемник 1.2. Теледидар Телевизор 1.3. Компьютер Компьютер 2. Телефон байланысы құралдарының барын көрсетіңіз Укажите наличие средств телефонной связи 3. Сіздің оқу мекемеңізде Интернет желісіне қолжетімділік бар ма? Имеет ли Ваше учебное заведение доступ к сети Интернет? 3.1. Интернет желісіне қосылу түрін көрсетіңіз Укажите тип подключения к сети Интернет 3.1.1.Бекітілген тар жолақты қолжетімділік Фиксированный узкополосный доступ 3.1.2. Бекітілген кең жолақты қолжетімділік Фиксированный широкополосный доступ 4. Компьютерлер санын көрсетіңіз, бірлік Укажите количество компьютеров, единиц 4.1. оның ішінде оқу үдерісінде қолданылатыны из них используемых в учебном процессе

5. Оқушылардың жасы бойынша жалпы санын көрсетіңіз, адам Укажите общее количество учащихся по возрасту, человек

Н-020 Есепті кезең Жылдық Үй шаруашылығының 16-74 жас аралығындағы мүшелері сұралады. Тапсыру мерзімі - 30 наурыз.

жыл

6. АКТ саласында біліктілігі бар мұғалімдер санын көрсетіңіз, адам Укажите количество учителей, имеющих квалификацию в области ИКТ, человек 7. АКТ-мен байланысты салаларда білім алатын оқушылар саны, адам Количество учащихся, получающих образование в областях, связанных с ИКТ, человек одан: из них: 7.1. Автоматтандыру жəне басқару Автоматизация и управление 7.2. Есептеу техникасы жəне бағдарламалық қамтамасыз ету Вычислительная техника и программное обеспечение 7.3. Ақпараттық жүйелер Информационные системы 7.4. Байланыс, радиотехника жəне телекоммуникациялар Связь, радиоэлектроника и телекоммуникации Атауы Наименование_______________________________ _______________________________ Электрондық мекенжайы Электронный адрес

1. Үй шаруашылығындағы адамдар саны

________ адам

1.1 одан 16 жасқа дейінгі балалар саны

________ адам

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя ______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________ Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 бұйрығына 12-қосымша Түсіністік жəне ынтымақтастығыңыз үшін алғыс айтамыз! Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 бұйрығына 10-қосымша «Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану бойынша үй шаруашылығын зерттеу сауалнамасы» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанды толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 0522104, индексі Н-020, мерзімділігі жылдық)

Үй шаруашылығы жəне оның мүшелері туралы мəліметтер «А» модулі: Əлеуметтік – демографиялық ақпарат

15 жастан жоғары свыше 15 лет

оның ішінде жынысы бойынша: в том числе по полу: 5.2.1. еркек мужской 5.2.2. əйел женский

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 бұйрығына 9-қосымша Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша Приложение 9 к приказу Председателя Агентства статистикалық нысан Республики Казахстан по статистике от 10 августа 2012 года № 211 Аумақтық органға тапсырылады Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz (нужное обвести) сайтынан алуға болады 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 до 1 часа более 40 часов

Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану жөніндегі үй шаруашылықтарын зерттеу сауалнамасы

6-15 жас 6-15 лет

одан: из них: 5.1. Компьютер қолданатын оқушылар саны Количество учащихся, использующих компьютер 5.2. Интернет желісіне қолжетімділігі бар оқушылар саны Количество учащихся, имеющих доступ к сети Интернет

Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына кепілдік береді

Статистикалық нысан коды 0522104

Отчет об использовании информационно – коммуникационных технологий в сфере образования

1-ақпарат 1-информ

1. Бұл «Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану бойынша үй шаруашылығын зерттеу сауалнамасы» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанды толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 0522104, индексі Н-020, мерзімділігі жылдық) (бұдан əрі – Нұсқаулық) «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 7) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану бойынша үй шаруашылығын зерттеу сауалнамасы» (коды 0522104, индексі Н-020, мерзімділігі жылдық) жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанының толтырылуын нақтылайды. 2. Берілген статистикалық нысанды толтыру мақсатында келесі анықтамалар қолданылады: 1) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан əрі - АКТ) - ақпаратты пайдаланушылардың мүддесіне қарай жинау, өңдеу, сақтау, тарату, бейнелеу жəне пайдалану мақсатында біріктірілген үдерістер мен бағдарламалық-техникалық құралдар əдістерінің жиынтығы; 2) аналогты модем - телефондық сөйлесулер үшін телефон желісін пайдалану мүмкіндігінсіз, жылдамдығы 256 килобит секундқа дейінгі аналогті телефон желісі арқылы Интернетке қатынауды ұйымдастыратын технология; 3) Интернет желісі - бөліктері TCP/IP хаттамасында негізделген бірыңғай мекенжай кеңістігі арқылы бір-бірімен қисындық байланысқа түскен ғаламдық ақпараттық желі. Интернет желісі көптеген өзара байланысқан компьютер желілерінен тұрады жəне компьютерлерге, электронды почтаға, хабарландыру тақталарына, деректер базасына жəне пікір-талас топтарына қашықтан қатынауды қамтамасыз етеді; 4) компьютерде жұмыс істеуге дағдыланбаған халық - дербес компьютерде жұмыс істеуге ең болмағанда аздаған тəжірибесі жоқ халықтар тобы; 5) бастауыш пайдаланушы - компьютерде жұмыс істеуге аздаған дағдысы бар (файлдарды көшіре алатын, диск құралдары мен компьютерлік ойындармен жұмыс істей алатын адамдар); 6) кəдімгі пайдаланушы – кеңселік бағдарламалық өнімдерде, мысалы, Microsoft Ofﬁce (Excel, Word) пакеттерімен жұмыс істеуге базалық дағдысы бар адамдар; 7) тəжірибелі пайдаланушылар – кең таралған бағдарламалар жəне арнайы бағдарламалық қамтамасыз ету, мысалы Corel Draw, MS Project, AutoCAD, SPSS жəне тағы басқа кəдімгі бағдарламалық қамтамасыз ету жұмыстарымен қатар арнайы, мысалы, Basic, Pascal, Java, С++ жəне тағы басқа бағдарламалау тілдерінде бағдарламалауға қабілеті бар тұлғалар; 8) Интернет пайдаланушы - есепті кезеңде ең болмағанда 1 рет компьютер, ұтқыр телефон, ойын консольдері, цифрлық теледидар жəне басқа жабдықтар көмегімен кез-келген жерде (жұмыста, үйде, қоғамдық жерлерде жəне басқа) Интернет желісіне қосылған тұлға; 9) интернет-ресурс - тəуелсіз домендік аты бар, Интернет желісін пайдаланушыларға бір сайт шеңберінде жұмыс жасайтын почта, іздеу, ауа-райы, жаңалықтар, форумдар, талқылаулар, дауыс беру сияқты əртүрлі өзіндік қызметтер ұсынатын веб-сайт; 10) кабельді теледидар - телевизиялық хабар тарату (сонымен қатар кей жағдайда FM-радио хабар тарату) түрі, тұтынушыға сымжелі арқылы жеткізілетін жоғары жиілікті сигналдар көмегімен таратылатын телесигнал; 11) спутниктік теледидар - тарату орталығынан тұтынушыға экватордан жоғары геотұрақты жерге жақын орбитада орналасқан Жердің жасанды серігі арқылы телевизиялық сигналдарды беру жүйесі; 12) талшықты-оптикалық байланыс - ақпараттық дабылдарды тасымалдаушы ретінде оптикалық диапазондардың электромагнитті сəуле шығаруын, бағыттауыш жүйелер ретінде талшықтыоптикалық кабельдерді пайдаланатын сымды электробайланыс түрі. Талшықты-оптикалық желілердің өткізу жылдамдығы барлық басқа байланыс жүйелерінің өткізу жылдамдығынан қат-қабат артық жəне секундына терабиттермен өлшенуі мүмкін; 13) теледидарлық құрылғы (Сет-топ-бокс) - интернет-сигналдарды теледидарлы бейнелерге айналдыруға, теледидар арқылы интернет-жүйеге кіруге, интернет-сайттарда жаңалықтармен танысуға, Интернет-радио тыңдауға, электронды почта қолдануға жəне тағы басқа мүмкіндік жасайтын құрылғы; 14) электронды коммерция (e-commerce) - деректер алмасудың электрондық құралдарын пайдалана отырып коммерциялық операцияларды жүзеге асыру бойынша кəсіпкерлік қызмет. Компьютерлік жүйелерді пайдалану арқылы сатып алу, сату, сервистік қызмет көрсету, маркетингілік іс-шараларды жүргізуді іске асыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді; 15) DSL - мəліметтерді дəстүрлі (мыс) телефон желісі бойынша жоғары жылдамдықпен жеткізетін кең жолақты цифрлық абоненттік желі. DSL сандық абоненттік желісінің негізгі технологияларына ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line – бұл жай телефон нөмірімен Интернетке жоғары жылдамдықпен қатынауды ұйымдастыратын технология, сонымен қатар телефон желісі бос қалады) жəне HDSL (High Rate Digital Subscriber Line – жоғары жылдамдықты сандық абоненттік байланыс желісі) жатады. DSL-байланыс ең жоғары жылдамдықты тұрақтандырылған Интернет байланыстың біріне жатады; 16) GPRS - деректерді топтап жіберуді жүзеге асыратын GSM ұтқыр байланысы технологиясындағы қондырма. GPRS ұялы байланыс желісін пайдаланушыға GSM желісіндегі басқа жабдықтармен жəне сыртқы желілермен, сонымен қатар Интернет желісімен деректер алмасуды іске асыруға мүмкіндік береді; 17) ISDN - арналар коммутацияланған байланыстың телефондық жүйесін қолдана отырып Интернетке уақытша қатынау. ISDN желісі телефонның қарапайым мыс сымы арқылы дауыс пен мəліметтерді сандық (аналогты жеткізуден ерекше) жеткізуге мүмкіндік береді, аналогты жүйелерге қарағанда жеткізу сапасы мен жылдамдығы жоғары. ISDN желісі бойынша байланыс төменгі жылдамдықты (тар жолақты) қатынауға жатады; 18) UMTS - 3G буынына жататын ұялы байланыс технологиясы; 19) VoIP - Интернет желісі немесе кез-келген IP-желілер бойынша сөздік сигналдарды жеткізуді қамтамасыз ететін байланыс жүйесі. 3. Статистикалық нысан іріктеуге түскен əрбір жеке үй шаруашылығына (отбасына) толтырылады. Егер бір мекенжайда екі немесе үш əртүрлі отбасы (туысқан не туысқан емес болса да бəрібір) тұрып жатса немесе жаңадан пайда болған «жас отбасы» отау құрса, онда оларға статистикалық нысанның басқа (бөлек) бланкілері толтырылады. Егер үй шаруашылығында сұралатындардың саны 5 адамнан асса, онда ол үй шаруашылығына екі немесе одан көп статистикалық нысан толтырылады, олардың титулдық бетіне «Жалғасы» деген белгі қойылады. Сұхбат кезінде сұрақтар оқылады жəне тиісінше жауаптардың əртүрлі нұсқаларына тиісті белгілер қойылады. Респонденттің жауап нұсқасының коды дөңгелектеп қоршалады.

Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына кепілдік Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі береді төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 211 Конфиденциальность гарантируется органами государственной бұйрығына 11-қосымша статистики Приложение 11 к приказу Председателя Агентства Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша Республики Казахстан по статистике от 10 августа статистикалық нысан 2012 года № 211 Статистическая форма по общегосударственному статистическому наблюдению Аумақтық органға тапсырылады Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат Представляется территориальному органу (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz (нужное обвести) сайтынан алуға болады 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 Статистическую форму можно получить на до 1 часа более 40 часов сайте www.stat.gov.kz Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 1841104 Код статистической формы 1841104

Білім саласында ақпаратты – коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп

«Орта білім саласында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 1841104, индексі 1-ақпарат, мерзімділігі жылдық) 1. Бұл «Орта білім саласында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөнінде нұсқаулық (коды 1841104, индексі 1-ақпарат, мерзімділігі жылдық) (бұдан əрі – Нұсқаулық) «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 7-тармақшасына сəйкес дайындалды жəне «Орта білім саласында ақпараттықкоммуникациялық технологияларды пайдалану туралы есеп» (коды 1841104, индексі 1-ақпарат, мерзімділігі жылдық) жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанының толтырылуын нақтылайды. 2. Келесі анықтамалар берілген статистикалық нысанды толтыру мақсатында қолданылады: 1) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан əрі - АКТ) - ақпаратты пайдаланушылардың мүддесіне қарай жинау, өңдеу, сақтау, тарату, бейнелеу жəне пайдалану мақсатында біріктірілген өндірістік үдерістер мен бағдарламалық-техникалық құралдар əдістерінің жиынтығы; 2) Интернет желісі - бөліктері TCP/IP хаттамасында негізделген бірыңғай мекенжай кеңістігінде бір-бірімен қисындық байланысқа түскен ғаламдық ақпараттық желі. Интернет желісі көптеген өзара байланысқан компьютер желілерінен тұрады жəне компьютерлерге, электронды почтаға, хабарландыру тақталарына, деректер базасына жəне пікір-талас топтарына қашықтан қатынауды қамтамасыз етеді; 3) радиоқабылдағыш - жалпы қолжетімді жиілікті қолданумен радиохабар дабылын қабылдай алатын, бөлек жабдық ретінде анықталады. Егер олар əдейі оқыту мақсатында қолданбаса, басқа жабдықтарға қосылған радиоқабылдағыштар (плейер, автомобиль радиоқабылдағышы, аудиокассеталар немесе CD-плейер (жазу жабдықтары)) алынып тасталады; 4) теледидар - қолжетімділіктің кең таралған əдістерін пайдаланумен эфир, кабель жəне спутникті теледидар хабарының дабылын қабылдай алатын, бөлек жабдық ретінде анықталады. Басқа жабдықтарға (компьютерлер, қалталы портативті компьютерлер, смартфондар немесе ұтқыр телефондар) қосылған теледидар қабылдағыштары оқыту мақсатында қолданылған жағдайларда ғана есепке алынады; 5) Интернетке бекітілген тар жолақты қолжетімділік - аналогты модем (стандартты телефон желісі бойынша номер теру арқылы қатынау), ҚИСЖ (қызметтер интеграциясымен сандық желі), 256 килобит секундына (бұдан əрі - кбит/с) төмен жылдамдықты сандық абоненттік желі, сондай-ақ жүктеу жылдамдығы 256 кбит/с-тан төмен бекітілген қатынаудың басқа да түрлері арқылы жалпыға бірдей қолдану үшін байланыс орнату; 6) Интернетке бекітілген кең жолақты қолжетімділік - бір немесе екі бағытта да (жүктеу жəне түсіру) жылдамдығы 256 кбит/с-тан кем емес жалпыға бірдей қолдану үшін жоғары жылдамдықты байланыс орнату. Оған кабельді модемдер қолданумен интернет-қосылыстар, жылдамдығы 256 кбит/ с-тан кем емес сандық абоненттік желілір негізіндегі интернет-қосылыстар, талшықты-оптикалық жəне бекітілген кең жолақты қолжетімділіктің басқа да технологиялары (спутниктік кең жолақты интернет, Интернет негізіндегі жергілікті есептеу желісі, бекітілген сымсыз қолжетімділік, сымсыз жергілікті есептеу желісі жəне WiMAX (WiMAX - телекоммуникациялық технология, құрылымдардың кең спектрге арналған өте алыс жерлерiнде игерiлген əмбебап сымсыз байланыстың беруi)) кіреді. 7) мектепте Интернет желісіне қолжетімділігі бар оқушылар-мектепте оқу материалдарын игеруді жеңілдету тəсілі ретінде интернет-лабораторияларды пайдалануға құқығы бар оқушылар. Статистикалық нысанды бастауыш жəне орта білім мектептері толтырады. 1-6 тармақтарды барлық оқу мекемелері толтырады. 5-тармақ есептік оқу жылының 1 қаңтарына оқушылардың саны құрылады. 2012(2013) оқу жылы, яғни 1 қаңтардағы 2013 жылғы саны. 6-тармақта «АКТ саласында біліктілігі бар мұғалімдер саны» көрсеткіші компьютермен жұмыстың негізгі дағдыларын оқыту үшін бастауыш жəне орта мектеп мұғалімдерінің кəсіби дайындық дəрежесін көрсетеді. АКТ саласында біліктілігі бар мұғалімдерге оқытудың алдында немесе тікелей мектепте АКТ саласында арнайы дайындау бағдарламасын өткен мұғалімдер жатады. 7-тармақты тек техникалық жəне кəсіптік орта білім беретін оқу мекемелері толтырады. 9. Арифметикалық-логикалық бақылау 4-тармақ ≥ 4.1-тармақша; 5-тармақ ≥ 5.1-тармақша + 5.2-тармақша; 5.2-тармақ ≥ 5.2.1-тармақша + 5.2.2-тармақша; 7-тармақ ≥ ∑ 7.1-7.4.-тармақшалар. Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 6 қыркүйекте Нормативтік құқықтық келісімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №7901 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің бұйрығы 2012 жылғы 28 маусым

№153

Астана қаласы

«Өнеркəсіп статистикасы бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың статистикалық нысандары мен оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықтарды бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы 18 тамыздағы № 223 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы (Соңы. Басы өткен 81-нөмірде). Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының кепілдік береді міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 Конфиденциальность гарантируется органами государственбұйрығына 1-қосымша ной статистики Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы 18 статистикалық нысан тамыздағы № 223 бұйрығына Статистическая форма по общегосударственному 11-қосымша статистическому наблюдению Приложение 11 к приказу исполняющего обязанности Председателя Агентства Республики Казахстан по статистике от 18 августа 2010 года № 223 Аумақтық органға тапсырылады Представляется территориальному органу Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz сайтынан алуға болады Статистическую форму можно получить на сайте www.stat.gov.kz

Статистикалық нысанды толтыруға жұмсалған уақыт, сағат (қажеттiсiн қоршаңыз) Время, затраченное на заполнение статистической формы, час (нужное обвести) 1 сағатқа дейiн 1-2 40 сағаттан артық 2-4 4-8 8-40 до 1 часа более 40 часов

Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0261104 Су құбыры, кəріз жəне олардың жеке Код статистической формы 0261104 желілерінің жұмыстары туралы есеп

Отчет о работе водопровода, канализации и их отдельных сетей

1-СК 1-ВК

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің - 36, 37 кодтарына сəйкес негізгі жəне қосалқы қызмет түрлері «Суды жинау, өңдеу жəне бөлу», «Кəріз жүйесі» болып табылатын барлық заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшілері ұсынады. Представляют все юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения, с основным или вторичным видами деятельности «Сбор, обработка и распределение воды», «Канализационная система» согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности - 36, 37. Тапсыру мерзімі - есепті жылдан кейінгі 22 ақпан. Срок представления - 22 февраля после отчетного года. БСН коды код БИН

(Жалғасы 19-бетте).

(Жалғасы. Басы 18-бетте).

1. Объектінің нақты орналасу орнын көрсетіңіз (респондентін тіркелген жеріне қарамастан) - облыс, қала, аудан, елді мекен Укажите фактическое местонахождение объекта (независимо от места регистрации респондента) - область, город, район, населенный пункт

3 4

2. Аумақ коды Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішіне сəйкес (бұдан əрi - ƏАОЖ) (статистика органының қызметкері толтырылады) Код территории согласно Классификатору административнотерриториальных объектов (далее - КАТО) (заполняется работниками органа статистики)

6 7 8

2. Су құбырларының, кəріз имараттарының, апаттардың, суды есепке алу құралдарының санын көрсетіңіз, бірлік Укажите количество водопроводных, канализационных сооружений, аварий, приборов учета воды, единиц Жол коды Код строки

Көрсеткіштер Показатели

А 1

Жыл соңына На конец года cу құбырлары кəріздер водопроводы канализации

Б Имараттардың саны Число сооружений Жеке желілердің саны Число отдельных сетей оның ішінде жалдаудағы мен концессиядағылары из них находящиеся в аренде и концессии Көшедегі су тарататындардың саны (будкалар, шүмектер, крандар) Число уличных водоразборов (будок, колонок, кранов) Апаттар саны Число аварий оның ішінде жүйелерде из них на сетях Орнатылған суды есепке алу құралдарының саны Количество установленных приборов учета воды

2 3 4 5 6 7

Жол коды Код строки

Көрсеткіштер Показатели

А 1

4 5 6 7 8

9 10 11 12

13 14 15

Жыл соңына На конец года cу құбырлары кəріздер водопроводы канализации 1

Электрондық мекенжайы Электронный адрес

6 7 8

9 10 11 12 13 14

ƏАОЖ коды Код КАТО

ҰзындығыПротяженность

ƏАОЖ коды Код КАТО

ҰзындығыПротяженность

Өлшем бірлігі Единица измерения

Жыл соңына На конец года

тəулігіне мың текше метр 1 в тыс. куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс. куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс. куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс. куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс. куб. метрах в сутки бірлік единиц бірлік единиц бірлік единиц бірлік единиц

Көрсеткіштер Показатели Б І көтерілудегі сорғы стансаларымен көтерілген сулар Поднято воды насосными станциями I подъема оның ішінде жер асты из нее подземной Желіге берілген су – барлығы Подано воды в сеть – всего өз сорғыларымен своими насосами өзі ағатын самотеком басқа другое Тазарту имараты арқылы өткен сулар Пропущено воды через очистные сооружения Тұтынушыларға жіберілген су – барлығы Отпущено воды потребителям – всего оның ішінде: в том числе: халық население кəсіпорындардың коммуналдық мұқтаждары коммунальные нужды предприятий өндірістік мұқтаждары производственные нужды басқалар другие Меншікті өндірістік мұқтаждықтарға жұмсалғандары Израсходовано на собственные производственные нужды Ағып кеткен жəне есепке кірмеген су шығындары Утечка и неучтенный расход воды

Есепті жылға За отчетный год 1

_____________________________ 1 Мұнда жəне бұдан əрі – мың текше метр Здесь и далее – тысяч кубических метров 5.1.Бағыттар бойынша су жіберу жəне шығындарын көрсетіңіз, мың текше метрмен Укажите отпуск и потери воды по направлениям, в тысячах кубических метрах Жол коды Код строки А

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, селолық елді мекен) атауы Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО Б

ƏАОЖ коды Код КАТО

Жіберілген су, мың текше метрмен Отпущено воды, в тысячах куб. метрах

Су ысырабы, мың текше метрмен Потери воды, в тысячах куб. метрах

6. Кəріз имараттарының саны мен қуатын көрсетіңіз Укажите число и мощность канализационных сооружений Жол коды Код строки А 1 2 3

5 6

Көрсеткіштер Показатели

Өлшем бірлігі Единица измерения

Жыл соңына На конец года

Б Кəріздік сорғы стансаларының қоятын қуаттылығы Установочная мощность канализационных насосных станций Тазарту имараттарының белгіленген су өткізу мүмкіндігі Установленная пропускная способность очистных сооружений Механикалық тазарту имараттарының белгіленген өткізу мүмкіндігі Установленная пропускная способность сооружений механической очистки Биологиялық тазарту имараттарының белгіленген өткізу мүмкіндігі Установленная пропускная способность сооружений биологической очистки Кəріздік сорғы стансаларының саны Число канализационных насосных станций Кəріз тазарту құрылыстарының саны Число канализационных очистных сооружений

1 тəулігіне мың текше метр в тыс.куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс.куб. метрах в сутки тəулігіне мың текше метр в тыс.куб. метрах в сутки

тəулігіне мың текше метр в тыс.куб. метрах в сутки бірлік единиц бірлік единиц

7. Кəріз имараттары жұмысының негізгі көрсеткіштерін көрсетіңіз, мың текше метрмен Укажите основные показатели работы канализационных сооружений, в тысячах куб. метрах Жол коды Көрсеткіштер Код строки Показатели А 1

В Өткізілген ақаба сулар - барлығы Пропущено сточных вод - всего

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

5. Су құбыры имараттары жұмысының негізгі көрсеткіштерін көрсетіңіз, мың текше метрмен Укажите основные показатели работы водопроводных сооружений, в тыс. куб. метрах

3 жылдан асатын превышающая 3 года 4

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________

Жол Көрсеткіштер коды Показатели Код строки А Б Имараттардың белгіленген өндірістік қуаты: 1 Установленная производственная мощность сооружений: Сорғы стансалары 2 Насосные станции: 2.1 І көтерілудегі I подъема ІI көтерілудегі 2.2 II подъема 2.3 IIІ көтерілудегі III подъема Тазарту имараттары 3 Очистные сооружения Су құбырлары 4 Водопроводы Сорғы стансаларының саны: 5 Число насосных станций: 5.1 I көтерілудегі I подъема 5.2 II көтерілудегі II подъема 5.3 III көтерілудегі III подъема 6 Тазарту құрылыстарының су құбырлары саны Число водопроводных очистных сооружений

Барлығы Соның ішінде Всего В том числе 2 айдан 1 1 жылдан жылға дейін 3 жылға дейін от 2 месяцев от 1 года до до 1 года 3 лет 1 2 3

Жіберілген су үшін тұтынушылардың берешек сомасы - барлығы Сумма задолженности потребителей за воду -всего оның ішінде: в том числе: халықтың населения кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организаций, содержащиеся за счет республиканского бюджета жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организаций, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие Кəріз үшін тұтынушылардың берешек сомасы - барлығы Сумма задолженности потребителей за канализацию - всего оның ішінде: в том числе: халықтың население кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организаций, содержащиеся за счет республиканского бюджета жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организаций, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие

Атауы Наименование_______________________________ _______________________________

4. Сорғы имараттардың қуаты мен санын көрсетіңіз Укажите мощность и число насосных сооружений

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, селолық елді мекен) атауы Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО Б Кəріздер Канализации

3.2. Елді мекендер бойынша кəріз желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность канализационных сетей по населенным пунктам, в километрах

Жол коды Код строки А 1

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, селолық елді мекен) атауы Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО Б Су құбырлары Водопроводы

Жол коды Код строки А

3.1. Елді мекендер бойынша су құбырлары желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность водопроводных сетей по населенным пунктам, в километрах Жол коды Код строки А

Ұзындығы - барлығы Протяженность-всего сутартқыштар мен бас коллекторлардың водоводов и главных коллекторов оның ішінде ауыстыруды қажет ететіндері из них нуждающиеся в замене көшедегі желі уличной сети оның ішінде ауыстыруды қажет ететіндері из них нуждающиеся в замене ішкі орам жəне ішкі аула желілері внутриквартальной и внутридворовой сети оның ішінде ауыстыруды қажет ететіндері из них нуждающиеся в замене Ауыстырылды - барлығы Заменено сетей - всего оның ішінде: в том числе: сутартқыштар мен бас коллекторлардың водоводов и главных коллекторов көшедегі желі уличной сети ішкі орам жəне ішкі аула желілері внутриквартальной и внутридворовой сети Жөнделген желілердің ұзындығы Протяженность отремонтированных сетей одан: из нее: республикалық бюджет қаражаты есебінен за счет средств республиканского бюджета жергілікті бюджет қаражаты есебінен за счет средств местного бюджета кəсіпорынның жеке қаражаты есебінен за счет собственных средств предприятия

Жол коды Көрсеткіштер атауы Наименование Код строки показателей

оның ішінде басқа кəріздерден немесе жеке кəріздер желісінен қабылдағандары из них принятых от других канализаций или отдельных канализационных сетей Тазарту имараттары арқылы өткізілген ақаба сулар-барлығы Пропущено сточных вод через очистные сооружения - всего оның ішінде толық биологиялық (физикалық-химиялық) тазартуға из них на полную биологическую очистку (физико-химическую) оның ішінде: из них: қайта тазартуға с доочисткой нормативке сай тазартылған нормативно очищенной жеткіліксіз тазартылған недостаточно очищенной Басқа кəріздерге немесе жеке кəріздер желісіне берілген ақаба сулар Передано сточных вод другим канализациям или отдельным канализационным сетям

8. Тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз, мың теңге Укажите сумму задолженности потребителей, тыс. тенге

3. Су құбырлары жəне кəріз желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность водопроводных и канализационных сетей, в километрах

www.egemen.kz

12 сəуір 2013 жыл

Есепті жылға За отчетный год 1

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 бұйрығына 2-қосымша Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы «18» тамыздағы № 223 бұйрығына 12-қосымша «Су құбыры, кəріз жəне олардың жеке желілерінің жұмыстары туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық (коды 0261104, индексі 1-СК, кезеңділігі жылдық ) 1. Осы нұсқаулық «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасы 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабы 7) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Су құбыры, кəріз жəне олардың жеке желілерінің жұмыстары туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0261104, индексі 1-СК, кезеңділігі жылдық) толтыру тəртібін нақтылайды. 2. Осы статистикалық нысанды толтыру мақсатында келесі анықтамалар қолданылады. 1) аула ішіндегі желі – көшедегі су құбыры желісіне қосу үшін үй иелігіндегі аумақта салынған құбыр желісі, сондай-ақ үй иеліктерін көшедегі кəріздің желілерге қосу үшін кəріздік құбырлар; 2) бас коллектор – өзінің кəріздік аумағында ақаба суларды жинайтын жəне оны тазалау имараттарына немесе су қоймаларына бұратын құбыр (немесе арна); 3) жеке су құбыры желісі – бұл су жинайтын жəне тазартатын имараттары жоқ, су құбыры шаруашылығы; тек басқа ұйымдар, кəсіпорындардың су құбырынан келетін суды бөлетін көшедегі желі; 4) жалға беру (жалдау) – меншік иесінің жалға алушыға (жалдаушыға) рента төлеу шартымен белгіленген уақытқа пайдалану жəне ерекше иелік ету құқығын беретін, бірақ объектіге меншік құқығын бермейтін келісім. Табиғи жəне мүлік объектілерінің (жер, кəсіпорындар жəне тағы басқа), сондай-ақ бастапқы келісімдегі белгілі бір төлемге өзге мүлікті уақытша иелік етуге жəне пайдалануға ұсыну немесе қабылдау; 5) желіге берілген су – бұл су көзінен алынғанына – I көтерілудегі сорғылармен көтерілгеніне, өз бетінше ағатын сумен келгеніне немесе өнеркəсіптік немесе басқа да су құбыры тарапынан алынғанына қарамастан, нақты желіге жіберілген су; 6) жеке кəріздік желі – өзінің ағытқышы жоқ, ал бірақ ақабалық сұйықтықты басқа кəсіпорындардың кəріздік имараттарына жіберетін желі; 7) кəріз – ол құбырлар мен коллекторлардың (арналардың) суды бұру желісі жəне өзінің ағытқышы бар, елді мекен аумағынан немесе оның бөлігінен ақаба суды шығаруға арналған имараттар жиынтығы; 8) концессия – концессия шарты бойынша мемлекеттiк меншiк объектiлерiн жақсарту жəне тиiмдi пайдалану мақсатында уақытша иеленуге жəне пайдалануға беру, сондай-ақ соңғысына иелену, пайдалану жəне билік ету құқығын ұсынумен концессионердің қаражаты есебінен немесе онсыз концессионердің қаражаты есебінен міндетті қаржыландырумен жəне мемлекетке бере отырып, жаңа объектілерді құруға (салуға) құқықтар беру; 9) кəріздер жүйесіндегі апат – бұл ақаба суды сыртқа шығарумен құбырлардың тесілуі; 10) көшедегі су құбырының желісі – бұл көшелердің, өту жолдары, тұйық көшелердің, жағалаулардың жəне сол сияқтылар бойын бойлай жүргізілген құбыр желісі; 11) ішкі орам желі – ішкі орамның өту жолдары бойымен жүргізілген құбыр желісі; 12) көшедегі кəріз желісі – құрама коллекторлар ұзындығын қоса, бірақ бас коллекторсыз, елді мекеннің көше бойларына, өту жолдарға, тұйық көшелерге, жағалауларға жəне басқа елді мекеннің өту жолдарына салынған құбыр желілері; 13) су құбыры – бұл халықты, коммуналдық, сауда, мəдени-тұрмыстық, өнеркəсіптік жəне басқа да кəсіпорындар мен ұйымдарды сумен қамтуға арналған, су жиналатын имараттың, суды тазартатын иимараттың жəне бөлу желілерінің жиынтығы болып саналады; 14) сутартқыш – бұл су жиналған жерден (сумен қамту көзінен) көшедегі су тарату желісінің бірінші бөлгішіне дейін жүргізілген су құбыры; 15) халықты ауыз сумен қамту жүйесіндегі апат – елді мекенді немесе оның жеке ауданын, көп пəтерлі үйді сумен қамтуды 8 сағаттан артық ұзақтықпен толық немесе ішінара тоқтату болып табылады. 16) су құбырларының тазарту имараттары – суды қайта өңдейтін жəне əр түрлі қосындылардан тазартатын көп деңгейлі кешен. 17) кəріздік тазарту имараттары –елді мекенің немесе кəсіпорынның кəріз жүйесіндегі ақаба сулар құрамындағы ластауыштардан тазарту үшін аралған инженерлік имараттар кешені. Егер елді мекендегі екі не одан көп су құбырлары бір кəсіпорынға біріктірілсе, онда мұндай кəсіпорынның басқармасы елді мекен бойынша бір есепті құруы керек. Егер су құбырының кəсіпорны сумен бірнеше елді мекенді қамтамасыз ететін болса, онда ол əрбір елді мекен бойынша жеке есеп құрастырады жəне тұрған жеріндегі статистика органына тапсырады. Су құбырларын немесе бөлек су құбыры желісін бір кəсіпорыннан басқаға берген кезде есептілік басқаға бергенге дейінгі (кейінгі) нақты жұмыс істеген уақытына жеке жасалады. Егер елді мекенде екі немесе одан да көп шаруашылық-нəжістік немесе жалпы ағызатын кəріздер бір шаруашылыққа біріксе, онда мұндай біріккен шаруашылықтың басқармасы елді мекен бойынша бір есеп жасайды. Егер кəріздік шаруашылық, кəріздік желісі есеп беруші кəсіпорынның теңгерімінде тұрған басқа елді мекендердің жеке кəріздік желісінен ақабаны алатын болса, онда ол əрбір елді мекеннің кəріздік шаруашылығына жеке есеп жасайды жəне барлық есептерді өзінің тұрған жеріндегі статистика органына ұсынады. Есеп тапсырмайтындар: өнеркəсіп кəсіпорындарынан, құрылыс, көлік жəне тағы басқа ұйымдардан тек қана техникалық ақаба суларды бұратын кəріз шаруашылығы кəсіпорны (ұйымдары); тек қана атмосфералық ақаба суларды бұратын кəріз кəсіпорындары (нөсер кəріздерінің); бір иеліктегі үйге қызмет көрсететін, ақаба суды одан тыс ағызбайтын қарапайым құрылғыдағы аула кəріздері жатады; бұратын құбырлары жоқ имараттар ақаба суды ағызуға арналған құрылыс кəріз деп саналмайды. 3. 1 - бөлімде елді мекендердегі (облыс, қала, аудан, елді мекен) су құбырлары жəне (немесе) кəріздік имараттары бар объектілердің нақты орналасқан орнын көрсету қажет. Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішінің кодтарын статистика органының қызметкерлері толтырады. 4. 2 - бөлімнің 1 - жолында су құбыры мен кəріз имараттарының саны, 2-жолда - есеп беруші кəсіпорынның теңгірімінде тұрған жеке су құбырының, кəріздік желілерінің саны көрсетіледі. 3-жолда жалға жəне концессияға берілген су құбырлары мен кəріздік желілері көрсетіледі. 4-жолда жыл соңына су құбыры желісіне орнатылған көшедегі барлық жұмыс істеп тұрған су таратқыштар (будкалар, шүмектер, крандар) көрсетіледі. 5-жолда барлық орталықтандырылған сумен жабдықтау жəне кəріз жүйесіндегі апаттардың саны көрсетіледі. 6 - жолда желілердегі аапаттардың саны бөліп көрсетіледі. 7 - жолда көппəтерлі тұрғын үйлерді орнатылған жалпы үйдің есепке алу құралдарының саны көрсетіледі. 5. 3 - бөлімнің 2, 4, 6 - жолдарында жыл соңына сутартқыштар мен бас коллекторлардың, көшедегі су құбырлары мен кəріз желілерінің, ішкі орамдық жəне ішкі аулалық желілердің ұзындығы көрсетіледі. 3, 5, 7 - жолдарда сутартқыштар мен бас коллекторлардың, көшедегі су құбырлары мен кəріз желілерінің, ішкі орамдық жəне ішкі аулалық желілердің ауыстыруды қажет ететіндері көрсетіледі. Cутартқыштың ұзындығы бір тінге салынған құбырлардың ұзындығымен анықталады. Егер сутартқыш екі не одан көп құбыр желілерінен тұрса, онда əр құбыр желісінің ұзындығын бөлек санау қажет 8 - жолда ауыстырылған су құбырлары мен кəріздік желілерінің ұзындығы көрсетіледі. Жалпы ауыстырылған желілердің 9-жолда - жалпы ауыстырылған сутартқыштар мен бас коллекторлар, 10-жолда көшедегі су құбырлары мен кəріз желілері жəне ішкі орамдық жəне ішкі аулалық желілердің алмастырылғандары (11-жолда) бөліп көрсетіледі. 3.1 жəне 3.2 – ішкі бөлімдерде елді мекендер бойынша су құбырлары мен кəріздік желілерінің ұзындығы көрсетіледі. 6. 4 - бөлімнің 2.1-жолында I көтерулідегі сорғы стансаларының белгіленген өндірістік қуаты көрсетіледі. Ол жыл соңындағы барлық орнатылған сорғылардың жұмыс істеп тұрғанына, болмаса əр түрлі себептермен (жөндеуде, жұмыс режимі) бос тұғанына қарамастан өнімділіктерін қосумен анықталады. Резервтегі сорғылардың өнімділігі (вакуум сорғыларының, эжекторлардың) бұл көрсеткішке қосылмайды. 2.2, 2.3 - жолдарда II жəне III көтерілудегі сорғы стансаларының есепті жыл соңындағы барлық орнатылған сорғылардың жұмыс істеп тұрғынына, болмаса əр түрлі себептермен (жөндеуде, жұмыс режимі) бос тұрғанына қарамастан өнімділігін қосумен анықталатын белгіленген өндірістік қуаты көрсетіледі. Əрбір сорғының өнімділігі дайындаушы зауыттың техникалық паспортында көрсетілген деректері бойынша есептеледі. Резервтегі сорғылардың, өрт сорғыларының (арнайы құрылғы ретінде) жəне қосалқы сорғылардың (вакуум сорғыларының, эжекторлардың) бұл көрсеткішке қосылмайды. 3 - жолда су құбырының тазарту имараттаның белгіленген өндірістік қуаты көрсетіледі. Ол сүзгіленетін кеңістік ауданы жəне сүзгілеу жылдамдығы туралы деректер негізінде барлық қолда бар сүзгілер мен түйіскен жарық беретіндердің өткізу қабілеттерін қосу жолымен анықталады. 4 - жолда су құбырларының белгіленген өндірістік қуаты көрсетіледі. Ол бір тəулікте желіге жіберілуі мүмкін ең жоғары су көлемімен, су жіберуді шектейтін су құбырының негізгі имараттарының: ұңғымалардың немесе ашық су бас тоғанының, II көтерілудегі сорғы стансаларының, сутартқыштардың өнімділігін есепке ала отырып анықталады. 5.1, 5.2, 5.3 - жолдарда бірінші, екінші жəне үшінші көтерілудегі сорғы стансаларының саны көрсетіледі. 6 - жолда су құбырларының тазарту имараттардың саны көрсетіледі. 7. 5 - бөлімнің 1 - жолында су өлшеуіш көрсеткіштері негізінде, ал су өлшеуіш болмаған жағдайда, сорғы жұмысының уақыты бойынша жəне олардың бір сағаттағы белгіленген өнімділігі немесе басқа да ең дəл, есептеу тəсілімен (мысалы, сорғы аумағында орналасқан резервуарлардың көлемі бойынша), сорғы стансаларының техникалық журналдарындағы күнделікті жазулары бойынша анықталады. Өздігінен ағатын су құбырлары мен бөлек су құбыры желілері бойынша бұл көрсеткіш толтырылмайды. Аралас су құбыры бойынша (су алу тəсілі бойынша) шаруашылықтағы бар 1-көтерілудегі сорғымен көтерілген судың тек көлемі ғана көрсетіледі. 3 - жолдың көрсеткіштері су құбырының бөлу желісімен көшедегі жалғасатын жеріндегі су тартқышқа қондырылған суөлшеуіштің техникалық журналдағы күнделікті жазылған деректері бойынша анықталады. Су иірімінде суөлшеуіштер болмаған жағдайда желіге берілген судың көлемі су құбырының түріне байланысты анықталады: тазартқыш имараттар жабдықталған, механикалық су құбырларында - өз қажетіне жаратқан суды шегергендегі тазартқыш имарат арқылы өткізілген судың көлемі туралы деректер бойынша; механикалық су құбырында тазартқыш имарат болмаған жағдайда, əдетте I-көтерілудегі сорғымен көтерілген судың көлемі, желіге берілген судың көлеміне тең; өздігінен ағатын су құбырларында-сумен жабдықтайтын су көзінен шығатын суға орнатылған суөлшеуіш бойынша, немесе тұтынушылардың желісіне қондырылған (егер желіге берілген барлық су сол арқылы өтетін болса) бақылау суөлшеуіші бойынша немесе сутартқыш құбырлардың қиылысуы мен олардағы су ағысының жылдамдығы бойынша. 6 - жолда басқа жақтан алынған су көрсетіледі. Бұл жолда əртүрлі ведомстволарға қарайтын өнеркəсіптік жəне басқа да су құбырларынан суды (сатып алатын) алатын су құбырлары толтырылады. Басқа жақтан алынған су есепті жыл ішінде өлшеу құралдарының көрсеткіштері негізінде жазылған жабдықтаушы шоттарының деректері бойынша анықталады.

7 - жолдың деректері сол имараттарда орнатылған суөлшеуіш бойынша анықталады. Тазартқыш имаратта суөлшеуіш болмаған жағдайда жіберілген судың көлемі 1-көтерілудегі сорғымен нақты көтерілген судан (егер барлық су осы тазартқыш имараттан өткен болса) өз қажетіне жұмсаған суды алып тастағандағы көлемі бойынша анықталады. Əр түрлі су құбыры шаруашылықтарындағы су көздеріне байланысты тазартқыш имараттардың құрамы əртүрлі болып келеді: тазартқыш имараттардың толық кешені, тек тұндырғыштар немесе сүзгіштерде болады. Құрамына қарамастан тазартқыш имараттарынан өткізілген су ғана таза су болып саналады. Егер ол тек қана хлорландырудан өткен болса, онда ол су тазартылған болып саналмайды. Су құбыры шаруашылығы (суөлшеуіші болмаған жағдайда) көтерген суынан басқа шеттен алынған (сатып алынған) суды тазартатын болса, онда судың нақты көлемін анықтау үшін 1-көтерудегі сорғы стансасымен нақты көтерілген судың көлемін жəне шеттен алынған судың көлеміне қосып жəне одан алынған көлемнен есепті жыл ішінде өз қажетіне пайдаланған су шығынын алып тастауы қажет. 8 - 12 жолдарда халыққа, кəсіпорындардың тұрғын үй-коммуналдық мұқтаждықтарын, өндірістік мұқтаждықтарға, басқа су құбырларына, бөлек су құбырлары желілеріне жіберілген су көрсетіледі. Суөлшеуіштің көрсетуі негізде жазылып, көрсетілген абоненттік шоттар бойынша анықталады, егер суөлшеуіш болмаған жағдайда, тұтынушылардың əртүрлі санаттары үшін жергілікті атқарушыбасқарушы органдары белгілеген су шығынының нормасы бойынша анықталады. 14 - жол желіге берілген су көлемі, барлық тұтынушыларға жіберілген жəне жеке өндірістік мұқтаждықтарға жұмсалған су көлемі арасындағы айырма ретінде анықталады. Судың ысырап болуы тұтынушыларға суды тасымалдау кезінде, су құбыры желісіндегі құбырлардың жарамсыздығынан, жапқыш арматуралар мен гидранттарды жалғастыру кезінде, сондай-ақ су желісінің аварияға ұшырауынан болады. Судың ескерілмеген шығындарына өрт сөндіру, өрт сөндіруді оқып-үйрену мақсатында суды пайдалану шығындары жатады. 5.1 – ішкі бөлімде елді мекендер бойынша су жіберілуі жəне ысырабы көрсетіледі. 8. 6 - бөлімнің 1-жолында кəріздік сорғы стансаларына қойылатын қуаты көрсетіледі. Сорғы стансаларын қуаты сорғы жабдықтарының нормативтік-техникалық құжаттамасына сəйкес анықталады. 2 - жолда тазарту имараттарының белгіленген су өткізу қабілеті көрсетіледі. Ол тазарту имараттарының барлық кешені толық жұмыс істеген жəне ақаба сұйықтықты тазартуға қойылатын белгіленген талаптар сақталған жағдайда тазарту имараттары бір тəулікте өткізе алатын ақаба сұйықтық көлеміне тең. 3 - жолда механикалық тазарту имараттарының белгіленген өткізу қабілеті көрсетіледі. 4 - жолда биологиялық тазарту имараттарының белгіленген белгіленген өткізу қабілеті көрсетіледі. 5 - жолда кəріздік сорғы стансаларының саны көрсетіледі. 6 - жолда кəріздік тазарту имараттардың саны көрсетіледі. 9. 7 - бөлімнің 1-жолында бір жыл ішінде кəрізбен өткізілген барлық ақаба су көрсетіледі. Есепті жылдың кəріз арқылы өткізілген ақаба сулардың (өндірістік-техникалық, шаруашылық-нəжістік ақаба сулар, сондай-ақ коммуналдық кəсіпорындардың суларын қоса) нақты мөлшері абоненттерге ұсынылған шоттар бойынша анықталады. Абоненттен шығарылған ақаба судың көлемі су құбырынан алынған су көлеміне тең қабылданады. Егер абонентте сумен қамтамасыз етудің басқа көздері болса (меншікті бас тоған, басқа су құбыры), онда кəрізге жіберілетін ақаба су көлемі абонент алатын су есебінің деректері бойынша (өлшеу құралдарының, сорғы өнімділігі, технологиялық мұқтаждықтарға жұмсалған су шығысына жəне тағы басқа) немесе ақабаның нақты көлемін өлшеу бойынша анықталады. Ауыз су жартылай фабрикат болған жағдайда шығарылатын өнім құрамына кіреді жəне кəрізге жіберілмейді, кəрізге жіберілетін ағыстың көлемін анықтау барысында ол есептелмейді. 2 - жолда жіберілген ақаба судың жалпы көлемінен басқа кəріздерден немесе жекелеген кəріздік желілерден қабылданған ақаба судың көлемі бөліп көрсетіледі. 3 - жолда кəріздің тазарту имараттары арқылы өткізілген ақаба су көлемі көрсетіледі, олар осы имараттардағы өлшеу құралдарының көрсетуі бойынша анықталып, бір жылда абоненттен тазарту стансасына түскен ақаба сұйықтықтың жалпы көлемін құрайды. Егер кəріздің тазарту имаратының құрамында тұндырғылар болмаса жəне ақаба сұйықтықтың торы мен елек арқылы өрескел мөлдірленуі ғана жүргізілсе, онда бұл сұйықтық «Ақаба суларды тазарту имараттары арқылы өткізу» көрсеткішіне кірмейді. Тазартылған ақаба сулардың жалпы көлемінен толық биологиялық тазартуға (физикалық-химиялық (4-жол), одан 5-жолда – қайталап тазартуға берілген ақаба су бөліп көрсетіледі. 6 - жолда нормативке сай тазартылған ақаба судың көлемі көрсетіледі. 7 - жолда жеткіліксіз тазартылған ақаба судың көлемі көрсетіледі . 8 - жолда басқа кəріздердің тазарту имараттарына өткізілген ақаба сулардың көлемі көрсетіледі. Жекелеген кəріздік желілер жіберілген ақаба сулардың барлық көлемін, 8-жолдағы кəріздердің тазарту имараттарына жіберілгенді қоса, көрсетеді. 10. 8 - бөлімде босатылған су жəне кəріз үшін тұтынушылар берешегінің жалпы сомасы, соның ішінде халықтың, кəсіпорындардың, республикалық жəне жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жəне басқа да тұтынушылардың берешегі көрсетіледі. 8 - бөлімнің 2, 8 - жолдары бойынша халықтың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. 8 - бөлімнің 3, 9 - жолдары бойынша шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив нысанында құрылуы мүмкін коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. 8 - бөлімнің 4, 10 - жолдары бойынша республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. 8 - бөлімнің 5, 11 - жолдары бойынша жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. 8 - бөлімнің 6, 12 - жолдары бойынша қоғамдық бірлестіктер, тұтыну кооперативтері, қоғамдық қорлар, діни бірлестіктер жəне өзге де нысанында құрылуы мүмкін коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың, сондай-ақ жоғарыда аталған тұтынушылардың санатына кірмеген басқа да тұлғалардың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. 8 - бөлімнің 6 , 12 - жолдары бойынша 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11 - жолдарына қатысты емес басқа да тұтынушылардың жіберілген су жəне кəріз үшін берешегін көрсету қажет. Ескерту: Х - берілген айқындама толтыруға жатпайды 4. Арифметикалық-логикалық бақылау: 1) 3 - бөлім «Су құбырлары жəне кəріз желілерінің ұзындығы »: 1-жолы = 2, 4, 6 - жолдардың Σ, əр бағанына; 8-жолы = 9,10,11 - жолдардың Σ, əр бағанына; 12-жолы ≥ 13, 14, 15 - жолдардың Σ, əр бағанына; 2) 5 - бөлім «Су құбыры имараттары жұмысының негізгі көрсеткіштері»: 3 - жолы = 4, 5, 6, 8, 13, 14 - жолдың Σ; 8 - жолы = 9, 10, 11, 12 - жолдың Σ; 14 - жолы = 3-жолы – 8-жолы – 13 - жолы; 3) 7 - бөлім «Кəріз имараттары жұмысының негізгі көрсеткіштері»: 2 - жол ≤ 1 - жолға; 3 - жол ≤ 1 - жолға; 4 - жол = 5, 6, 7 - жолдың Σ; 4) 8 - бөлім «Жіберілген су жəне кəріз үшін тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз»: 1 - жол = 2,3,4,5,6 - жолдың Σ; 7 - жол = 8,9,10,11,12 - жолдардың Σ; 5) Бөлімдер бойынша бақылау: 3.1 ішкі бөлім 2-баған жолдардың Σ = 3 - бөлім 1 - баған 1 - жолы; 3.2 - ішкі бөлім 2-баған жолдардың Σ = 3 - бөлім 2 - баған 1 - жолы; 5.1 - ішкі бөлім 2-баған жолдардың Σ = 5 - бөлім 8-жолы; 5.1 - ішкі бөлім 3-баған жолдардың Σ = 5 - бөлім 14-жолы. Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының кепілдік береді міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 Конфиденциальность гарантируется органами государственбұйрығына 3-қосымша ной статистики Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы статистикалық нысан 18 тамыздағы № 223 бұйрығына Статистическая форма по общегосударственному 13-қосымша статистическому наблюдению Приложение 13 к приказу исполняющего обязанности Председателя Агентства Республики Казахстан по статистике от 18 августа 2010 года № 223 Аумақтық органға тапсырылады Представляется территориальному органу Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz сайтынан алуға болады Статистическую форму можно получить на сайте www.stat.gov.kz

Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0291104 Тауарлық (табиғи) жəне сұйытылған табиғи газды Код статистической формы 0291104 бөлу туралы есеп

4. Сұйытылған табиғи газды бөлу туралы мəліметтерді көрсетіңіз, тоннамен Укажите сведения о распределении сжиженного природного газа, в тоннах Жол коды Код строки

Көрсеткіштердің атауы Наименование показателей

Барлығы Всего

Оның ішінде: В том числе: қалалық жер городская местность

ауылдық жер сельская местность

А 1

Б Жыл басындағы газдың қалдығы Остаток газа на начало года

Сатып алынған газ Приобретено газа Тұтынушыларға жіберілген газ Отпущено газа потребителям оның ішінде: в том числе: халыққа население кəсіпорындардың коммуналдық мұқтаждарына коммунальные нужды предприятий өндірістік мұқтаждарға производственные нужды басқаларға другие Өндірістің өз мұқтаждықтарына жұмсалынған газ Израсходовано на собственные производственные нужды Газ ысырабы Потери газа Жыл соңындағы газдың қалдығы Остаток газа на конец года Жыл соңындағы жерасты сұйытылған газ сақтайтын (орамдық жəне аулалық) сыйымдылық Емкость подземных газохранилищ сжиженного газа (квартальных и дворовых) на конец года

4 5 6 7 8 9 10 11

4.1. Бағыттар бойынша сұйытылған табиғи газдың жіберілуін жəне ысырабын көрсетіңіз, мың текше метрмен Укажите отпуск и потери сжиженного природного газа по направлениям, в тоннах Жол коды Код строки А

Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеушінің - 35.22, 35.23 кодтарына сəйкес негізгі жəне қосалқы қызмет түрлері «Құбырлар арқылы газ тəрізді отынды бөлу», «Газ тəрізді отынды құбырлар арқылы сату» болып табылатын барлық заңды тұлғалар мен (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшелері ұсынады. Представляют все юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения с основным или вторичными видами деятельности «Распределение газообразного топлива по трубопроводам», «Продажа газообразного топлива по трубопроводам» согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности - 35.22, 35.23. Тапсыру мерзімі - есепті жылдан кейінгі 31 қаңтар. Срок представления - 31 января после отчетного года. БСН коды код БИН

А 1

3 4 5 6

7 8 9 10 11

12 13 14

15 16 17 18 19 20

ƏАОЖ коды Код КАТО

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, селолық елді мекен) атауы Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО

ƏАОЖ коды Код КАТО

Жол Көрсеткіштердің атауы коды Наименование показателей Код строки

А 1

2 3 4

2 3

6 7

3. Тауарлық табиғи газды бөлу туралы мəліметтерді көрсетіңіз, мың текше метрмен1 (үтірден кейін бір ондық белгімен) Укажите сведения о распределении товарного природного газа, в тыс. куб. м. (с одним десятичным знаком после запятой) Көрсеткіштердің атауы Наименование показателей

Барлығы Всего

Б Желіге берілген газ, барлығы Подано газа в сеть, всего Тұтынушыларға жіберілген газ Отпущено газа потребителям оның ішінде: в том числе: халыққа население кəсіпорындардың коммуналдық мұқтаждарына коммунальные нужды предприятий өндірістік мұқтаждарға производственные нужды басқаларға другие Өндірістің өз мұқтаждықтарына жұмсалынған газ Израсходовано на собственные производственные нужды Газ ысырабы Потери газа

7 8

Оның ішінде: В том числе: қалалық жер ауылдық жер городская сельская местность местность 2 3

8 9 10

Одан: Из них: ескі желілер ауысты-руды қажет одан ветхие сети ететіндері ауыстынуждаются в замене рылғаны из них заменено 3 4 5

Сұйытылған табиғи газ Сжиженный природный газ барлығы оның ішінде: всего в том числе: қалалық жер ауылдық жер городская сельская местность местность 4 5 6

Барлығы Соның ішінде Всего В том числе 2 айдан 1 жылға дейін от 2 месяцев до 1 года 1 2

Электрондық мекенжайы Электронный адрес х

ƏАОЖ коды Жіберілген газ, мың текше метрмен Код КАТО Отпущено газа, в тыс. куб. м.

Газ ысырабы, мың текше метрмен Потери газа, в тыс. куб. м.

1 жылдан 3 жылға дейін от 1 года до 3 лет 3

3 жылдан асатын превышающая 3 года 4

Жіберілген табиғи газ үшін тұтынушылардың берешек сомасы барлығы Сумма задолженности потребителей за отпущенный природный газ - всего халық население кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет республиканского бюджета жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие Жіберілген сұйытылған газ үшін тұтынушылардың берешек сомасы барлығы Сумма задолженности потребителей за отпущенный сжиженный газ - всего халық население кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет республиканского бюджета жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие

Атауы Наименование_______________________________ _______________________________

3.1. Бағыттар бойынша тауарлық табиғи газдың жіберілуін жəне ысырабын көрсетіңіз, мың текше метрмен Укажите отпуск и потери товарного природного газа по направлениям, в тыс. куб. м. Жол коды Код строки

Екі құбырлық есептегі газ желілерінің ұзындығы Протяженность газовых сетей в двухтрубном исчислении 2

Тауарлық табиғи газ Товарный природный газ барлығы оның ішінде: всего в том числе: қалалық жер ауылдық жер городская сельская местность местность

Б 1 Газ реттеуiш пункттерінің саны Количество газорегуляторных пунктов жұмыс істейтін действующие жұмыс істемейтін бездействующие Шкафтық газ реттеуiш пунктілерінің саны Количество шкафных газорегуляторных пунктов Орнатылған есептеу құралдарының саны Количество установленных приборов учета

ауылдық жер сельская местность 3

6. Газ реттеуiш пунктілер жəне орнатылған есептеу құралдарының санын көрсетіңіз, бірлік Укажите количество газорегуляторных пунктов и установленных приборов учета, единиц

Сұйытылған табиғи газбен қамтылатын Снабжаемых сжиженным природным газом

қалалық жер городская местность 2

5.1. Елді мекендердегі газ желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность газовых сетей в населенных пунктах, в километрах Жол коды Код строки

Тауарлық табиғи газбен қамтылатын Снабжаемых товарным природным газом

Б Жыл басындағы көшедегі газ желісінің ұзындығы Протяженность уличной газовой сети на начало года Қосылған желілер Добавилось сетей оның ішінде: в том числе: жаңа құрылыс пен бұрынғылардың кеңеюі есебінен за счет нового строительства и расширения действующих басқа мəселелер бойынша по другим причинам Қабылданған көшелік газ желілері Принято уличных газовых сетей Істен шығарылған желілер Выбыло сетей оның ішінде: в том числе: физикалық тұрғыдан істен шығарылғаны, ескіргені салдарынан вследствие физического выбытия, ветхости басқа мəселелер бойынша по другим причинам Берілген көшелік газ желілері Передано уличных газовых сетей Көшедегі жөндеуді қажет ететін газ желісінің ұзындығы Протяженность уличной газовой сети, нуждающейся в ремонте Жөнделген газ желісінің ұзындығы Протяженность отремонтированных сетей одан: из него: күрделі жөндеу есебінен за счет капитального ремонта ағымдағы жөндеу есебінен за счет текущего ремонта Жөнделген газ желісінің ұзындығы Протяженность отремонтированных сетей одан: из него: республикалық бюджет қаражатынан за счет средств республиканского бюджета жергілікті бюджет қаражатынан за счет средств местного бюджета кəсіпорынның жеке меншік қаражатынан за счет собственных средств предприятия Апаттар саны Число аварий Жыл соңындағы көшедегі газ желісінің ұзындығы Протяженность уличной газовой сети на конец года Жыл соңындағы орам ішіндегі (аула ішіндегі) желілердің ұзындығы Протяженность внутриквартальных (внутридворовых) сетей на конец года

2. Газбен қамтылғын елді мекендер атауын көрсетіңіз, бірлік Укажите наименования населенных пунктов снабжаемых газом, единиц

Барлығы Оның ішінде: Всего В том числе:

Жол Көрсеткіштер атауы Наименование коды показателей Код строки

7. Жіберілген газ үшін тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз, мың теңге Укажите сумму задолженности потребителей за отпущенный газ, тысяч тенге

Аумақ коды Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішіне сəйкес (бұдан əрi ƏАОЖ) (статистика органының қызметкері толтырады) Код территории согласно Классификатору административно-территориальных объектов (далее - КАТО) (заполняется работниками органа статистики)

А 1

Жол Көрсеткіштердің атауы коды Наименование показателей Код строки

5 1. Газ тəріздес отынды бөлуді жүзеге асыратын объектінің нақты орналасу жерін көрсетіңіз (респондентің тіркелген орнына қарамастан) - облыс, қала, аудан, елді мекен Укажите фактическое местонахождение объекта, осуществляющего распределение газообразного топлива (независимо от места регистрации респондента) - область, город, район, населенный пункт

Жіберілген газ, мың Газ ысырабы, мың текше метрмен текше метрмен Отпущено газа, в тоннах Потери газа, в тоннах

5. Газ желісінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен (үтірден кейін бір ондық белгімен) Укажите протяженность газовой сети, в километрах (с одним десятичным знаком после запятой)

Отчет о распределении товарного (природного) и сжиженного природного газа

1-ГАЗ

Жол коды Код строки

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, ƏАОЖ коды селолық елді мекен) атауы Код КАТО Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО Б 1

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

_________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________ Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 бұйрығына 4-қосымша Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы 18 тамыздағы № 223 бұйрығына 14-қосымша «Тауарлық табиғи жəне сұйытылған табиғи газды бөлу туралы есеп» жалпы мемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0291104, индексі 1-ГАЗ, кезеңділігі жылдық) толтыру жөніндегі нұсқаулық 1. Осы нұсқаулық «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12 - бабы 7) тармақшасына сəйкес əзірленген жəне «Тауарлық табиғи жəне сұйытылған табиғи газды бөлу туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0291104, индексі 1-ГАЗ, кезеңділігі жылдық) толтыру тəртібін нақтылайды. 2. Осы статистикалық нысанды толтыру кезінде келесі анықтамалар қолданылады:

1 Мұнда жəне бұдан əрі мың текше метрмен Здесь и далее тысяч кубических метров

(Соңы 20-бетте).

www.egemen.kz

(Соңы. Басы 18-19-беттерде).

20,1-ден 100 Гкал/сағ. дейін от 20,1 до 100 Гкал/ч. 100,1 Гкал/сағ. жоғары свыше 100,1 Гкал/ч. Басқа жақтан алынған жылу энергиясы, Гкал Получено тепловой энергии со стороны, Гкал Стансалардан жіберілген жылу энергиясы, Гкал Отпущено тепловой энергии со станций, Гкал жылу электр стансаларымен, Гкал тепловыми электростанциями, Гкал одан пайдаланған бумен из них отработавшим паром қазандықтармен, Гкал котельными, Гкал Тұтынушыларға жіберілген жылу энергиясы, Гкал Отпущено тепловой энергии потребителям, Гкал оның ішінде: в том числе: халық население кəсіпорындардың коммуналдық мұқтаждары коммунальные нужды предприятий өндірістік мұқтаждары производственные нужды басқалар другие Жылу энергиясының ысырабы, Гкал Потери тепловой энергии, Гкал одан жылу жəне бу жүйелерінде из них на тепловых и паровых сетях Өзінің қажеттіліктеріне жұмсалған жылу энергиясы, Гкал Израсходовано тепловой энергии на собственные нужды, Гкал Есепті жылдың аяғындағы жылумен жабдықтау көздерінің саны, бірлік Число источников теплоснабжения на конец отчетного года, единиц қуаттылығы: мощностью: 3 Гкал/сағ дейін до 3 Гкал/ч 3,1-ден 20 Гкал/сағ дейін от 3,1 до 20 Гкал/ч 20,1-ден 100 Гкал/сағ дейін от 20,1 до 100 Гкал/ч 100,1 Гкал/сағ жоғары свыше 100,1 Гкал/ч 19 жолдан - жалға беруде жəне концессияда Из строки 19 - находящиеся в аренде и концессии Орнатылған қазандардың (энергоқондырғылардың) саны, бірлік Количество установленных котлов (энергоустановок), единиц

тауарлық табиғи газ – құрамында метаны басым көмірсутегілердің газ тəріздес күйде болатын, шикі газды өңдеу өнімі болып табылатын жəне құрамдастарының сапалық жəне сандық құрамы бойынша техникалық регламенттері мен мемлекеттік стандарттарының талаптарына сай келетін көпқұрамдасты қоспа; сұйытылған табиғи газ – құрамында метаны басым, тасымалдау жəне сақтау мақсатында сұйық күйге ауыстырылған, шикі газды өңдеу өнімі болып табылатын жəне құрамдастарының сапалық жəне сандық құрамы бойынша техникалық регламенттері мен мемлекеттік стандарттарының талаптарына сай келетін көмірсутегілердің көпқұрамдасты қоспа; көшедегі газ желісінің ұзындығы – кəсіпорын теңгеріміндегі есепте тұрған (немесе басқа кəсіпорындардан жалға алынған) көшедегі газ желісінің ұзындығы; қосылған желілер – бұл кəсіпорынның теңгеріміне жаңадан қабылданған көше газ желісі, газ құбырларының жаңа тұрғызылған желілерін, бұрынғы желілердің кеңейтілгендерін қосқанда, сондайақ басқа ұйымдардан қабылданған көше желілері; қабылданған көшелік газ желілері – басқа мекемелерден (ұйымдардан) мекеме теңгеріміне қабылданған көшелік газ желілері; істен шығарылған желілер – бұл кəсіпорынның теңгеріміне шығарылған көшедегі газ желісі, елді мекенді қайта құруға байланысты, сондай-ақ басқа кəсіпорындардың теңгеріміне берілген желілер; берілген көшелік газ желілері - басқа мекеменің (ұйымының) теңгеріміне берілуіне байланысты мекемеден шығарылған көшелік газ желіле-рі; жөнделген газ желілерінің ұзындығы – (ақаулары жойылған газ тарату станцияларының газ құбырлары, газ құбырларының техникалық қызмет көрсету жұмыстарын өткізу нəтижесінде анықталған ) газ құбырларының күрделі жəне ағымдағы жөндеуі ажыратылады; орам ішіндегі (ішкі аулалық) желілердің ұзындығы – кəсіпорын теңгерімінде есептелетін (немесе басқа кəсіпорындардан жалға алынған) орам ішіндегі (ішкі аулалық) желілер мен қосылғандардың ұзындығы; орам ішіндегі жəне ішкі аулалық желілерге көшедегі тарамданатын газ желісінен үйдің баспалдақ торларына қондырылған (үйдің төменгі бөлігі) тармақтану орнынан ажыратқыш құрылғыға дейін жүргізілген газ құбырлары жатады; тұтынушыларға газ беру – бұл халыққа жəне кəсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің коммуналдық мұқтаждықтарына жіберілген газ. Есеп кітапшаларының деректері бойынша немесе есеп карточкалары мен тұтынушыларға қондырылған газ есептеу құралының көрсеткіштері негізінде екі жақты актілердің деректері бойынша, газды есептеу құралы жоқ жерлерде немесе олар жарамсыз болған жағдайда іске қосылған газдың жану жүйесінің белгіленген қуаты мен оның жұмыс істеген уақыты бойынша, ал халық үшін бекітілген тариф пен норма бойынша анықталады; газ ысырабы – ол желіге берілген газ саны мен барлық тұтынушыларға берілген газ көлемі жəне өз қажетіне жұмсалған газдың арасындағы айырмашылықпен анықталады. Егер қаладағы газ шаруашылығының кəсіпорны газды басқа елді мекемедегі кəсіпорындарға беретін болса, онда жүйедегі жоғалған газ көлемін анықтау үшін жүйеге берілген газ көлемінен, өзінің қаласындағы барлық абоненттеріне жəне басқа елді мекендегі газ шаруашылықтарына жіберілген газ көлемін алып тастау қажет; жерасты газ сақтайтын сыйымдылық – кəсіпорын теңгеріміндегі немесе басқа кəсіпорындардың жалға алынған жер асты газ сақтағыш (орамдық жəне аулалық) сыйымдылықтарының қосындысы; жерасты (аулалық, орамдық) қондырғы – бір топ үйлер мен пəтерлерді сұйытылған газбен жабдықтауға арналған жер асты ыдыстарынан тұратын құрылыстар; апат – қауіпті өндірістік объектілерінде қолданылатын, технологиялық жабдықтардың немесе құрылыстардың бұзылуы, бақыланбайтын қауіпті заттардың шығарындылары немесе жарылыстары; газ реттеуіш пунктілерінің саны - газ қысымын азайту жəне оны газ бөлу желiлерiнiң белгіленген денгейлерінде сақтау үшін арналған технологиялық құрылғыларының саны; шкафтың газ реттеуiш пунктілерінің саны – газ қысымын азайту жəне оны газ бөлу желiлерiнiң белгіленген денгейлерінде сақтау үшін арналған шкафтық орындауларындағы технологиялық құрылғыларының саны; орнатылған есеп құралдарының саны – бұл көппəтерлі тұрғын үйлерде орнатылған жалпы үй есептеуiштерінiң саны. 3. Осы статистикалық нысанда балондағы сұйытылған газ, яғни балондағы газды бөлшек саудада сату жəне балондарды толтыру есепке алынбайды. 4. 1- бөлімде елді мекендердегі (қалада, кенттерде, селолық елді мекенде) газ тəріздес отындарды бөлуді жүзеге асыратын елді мекендер атауын көрсетуі қажет. Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішінің кодтарын статистика органдарының қызметкерлері толтырады. 5. 2 - бөлімде газбен қамтылған қалалар, кенттер жəне селолық елді мекендер атауы көрсетіледі. Кенттерге өнеркəсіп кəсіпорындары, құрылыс жүріп жатқан жердің, темір жол стансасының жəне басқа да экономикалық маңызды объектілер жанындағы адамның саны 3 мыңнан кем емес елді мекендер жатады. Барлық қалған елді мекендер селолыққа жатады. 6. 3 - бөлімінің 1-жолы бойынша желіге жіберілген газдың көлемі кəсіпорынның өз мұқтаждықтарына жұмсалуын жəне ысырап болған газды алып тастағанда, өзі өндірген газ көлемінің деректері мен шеттен алынған (жеткізушілерден) газ көлемінің негізінде анықталады. 7. Егер көше желілері жоқ қондырылған газ сыйымдылығы пайдаланатын болса, (сұйытылған газды тасымалдайтын арнаулы машинамен толтыратын) онда тек 4-бөлімнің 9-жолы толтырылады, яғни 1-8 жолдар тек көшеде газ желісі бар болған жағдайда ғана толтырылады. 11-жолы бойынша жыл соңындағы жерасты сұйытылған табиғи газ сақтайтын сыйымдылығы ыдыстың геометриялық көлемдегі сыйымдылығының текше метр туралы төлқұжат деректерін ескергендегі сұйытылған газды 1 текше метр геометриялық көлемінде белгіленген толу нормасының есебімен анықталады. 3.1 жəне 4.1 – ішкі бөлімдерде елді мекендер бойынша ысырап болған газ жəне тұтынушыларға жіберілген газ көлемі көрсетіледі. 8. 5 - бөлімде көшедегі газ желісінің ұзындығы біркелкі есептеу, яғни бір қатар бойынша ескеріледі. Егер көшеде құбыр екі қатарлы не одан да көп қатарлы болып жүргізілсе, онда газ желісінің ұзындығын анықтау үшін барлық ұзындықтарды қосып есептеу қажет. Газ желісінің көшедегі ұзындығына ішкі орамдық жəне ішкі аулалық жүргізілген желілер ұзындығы қосылмайды. Сұйытылған газ бойынша есептің жекелеген көрсеткіштерін толтыру кезінде: 5-бөлімнің 14-жолында абоненттердің пəтеріне сұйытылған табиғи газды беру үшін арналған жер асты аулалық (орамдық) сыйымдылықтан баспалдақ торларында (үйдің төменгі жағы) орналасқан ажыратқыш құрылғыға дейінгі құбыр желілері көрсетіледі. 5.1 - ішкі бөлімде елді мекендер бөлінісіндегі газ желілерінің ұзындығы көрсетіледі. 9. 7 – бөлімнің 1, 7 жолдары бойынша жіберілген газ үшін тұтынушылар берешегінің жалпы сомасы, оның ішінде есепті жылдан кейінгі 1 қантардағы жағдай бойынша халықтың, кəсіпорындардың, республикалық жəне жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жəне басқа да тұтынушылардың берешегі көрсетіледі. 2, 8 - жолдары бойынша халықтың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет. 3, 9 - жолдары бойынша шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив түрінде құрылуы мүмкін коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет. 4, 10 - жолдары бойынша республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет, 5 - жолы бойынша жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет. 5, 11 - жолдары бойынша қоғамдық бірлестіктер, тұтыну кооперативтері, қоғамдық қорлар, діни бірлестіктер жəне өзге де түрде құрылуы мүмкін коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың, сондай-ақ жоғарыда аталған тұтынушылардың санатына кірмеген басқа да тұлғалардың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет. 6, 12 - жолдары бойынша қоғамдық бірлестіктер, тұтыну кооперативтері, қоғамдық қорлар, діни бірлестіктер жəне өзге де нысанында құрылатын коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың, сондай-ақ жоғарыда аталған тұтынушылардың санатына кірмеген басқа да тұлғалардың жіберілген газ үшін берешегін көрсету қажет. Ескерту: Х – берілген айқындама толтыруға жатпайды. 4. Арифметикалық-логикалық бақылау: 3 - бөлім «Тауарлық табиғи газды бөлу туралы мəліметтер»: 1- баған 1 - жол =2 -жол + 7- жол + 8 - жол; 2 - жол = 3 - жол + 4 - жол + 5- жол + 6 - жол; 1- баған = 2 - баған + 3 - баған (7 жолдан басқа) ; 4 - бөлім «Сұйытылған табиғи газды бөлу туралы мəліметтер»: 3 - жол = 4 - жол + 5 – жол + 6жол + 7 - жол; 1- баған 10 – жол =1 - жол + 2- жол - 3 - жол - 8 - жол - 9 - жол; 1- баған = 2 – баған + 3 – баған барлық жолдар бойынша (8 мен 11 жолдан басқа) ; 5 - бөлім «Газ желісінің ұзындығы»: 2 - жол = 3- жол +4 - жол; 6 - жол = 7- жол +8 - жол; 11 - жол ≥ жолының қосындысына 12 - жол + 13 - жол ; 14 - жол ≥ жолының қосындысына 15 жол + 16 - жол + 17 - жол; 19 - жол = 1 - жол + 2 - жол – 5 – жол - 6 – жол – 9 жол; 1- баған = 2 – баған + 3 – баған барлық жолдар бойынша; 6 - бөлім «Газ реттеуіш пунктілері жəне орнатылған есеп құралдарының саны»: 1 - жол = 2 - жол + 3 - жол (барлық бағандар бойынша); 1 - баған = 2 - баған + 3 – баған (барлық жолдар бойынша); 4 - баған = 5 - баған + 6 - баған (барлық жолдар бойынша); 5) 7 - бөлім «Жіберілген газ үшін тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз»: 1 - жол = 2, 3, 4, 5, 6 - жолдардың ∑; 7 - жол = 8, 9, 10, 11, 12 - жолдардың ∑. Мемлекеттік статистика органдары құпиялылығына Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының кепілдік береді міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 Конфиденциальность гарантируется органами государственбұйрығына 5-қосымша ной статистики Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі Жалпымемлекеттік статистикалық байқау бойынша төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы статистикалық нысан 18 тамыздағы № 223 бұйрығына Статистическая форма по общегосударственному 21-қосымша статистическому наблюдению Приложение 21 к приказу исполняющего обязанности Председателя Агентства Республики Казахстан по статистике от 18 августа 2010 года № 223 Аумақтық органға тапсырылады Представляется территориальному органу Статистикалық нысанды www.stat.gov.kz сайтынан алуға болады Статистическую форму можно получить на сайте www.stat.gov.kz

12 сəуір 2013 жыл

Мемлекеттік статистиканың тиісті органдарына алғашқы статистикалық деректерді тапсырмау, уақтылы тапсырмау жəне дəйексіз деректерді беру «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 381-бабында көзделген əкімшілік құқық бұзушылық болып табылады. Непредставление, несвоевременное представление и предоставление недостоверных первичных статистических данных в соответствующие органы государственной статистики является административным правонарушением, предусмотренным статьей 381 Кодекса Республики Казахстан «Об административных правонарушениях». Статистикалық нысан коды 0281104 Электр станcалары мен қазандықтардың жұмысы Код статистической формы 0281104 туралы есеп

6-ТК Отчет о работе электростанций и котельных 6-ТП Жылдық жыл Есепті кезең Годовая год Отчетный период Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (бұдан əрі - ЭҚЖЖ) 35.1, 35.3 кодтарына сəйкес негізгі немесе қайталама қызмет түрлері «Электр энергиясын өндіру, беру жəне бөлу», «Бу беру жəне ауа баптау жүйелері» болып табылатын барлық заңды тұлғалар жəне (немесе) олардың құрылымдық жəне оқшауланған бөлімшелері ұсынады. Представляют все юридические лица и (или) их структурные и обособленные подразделения с основным или вторичным видами деятельности «Производство, передача и распределение электроэнергии», «Системы подачи пара и кондиционирования воздуха» согласно кодам Общего классификатора видов экономической деятельности (далее - ОКЭД) - 35.1, 35.3. Тапсыру мерзімі - есепті жылдан кейінгі 16 наурыз. Срок представления - 16 марта после отчетного года. БСН коды код БИН

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 1

Жол коды Код строки А 1 2 3 4 5

6 7 8 9

5 6 7 8

Есепті жылы За отчетный год 1

одан жылу жəне бу жүйелерінде из них на тепловых и паровых сетях 4

Есепті жылы За отчетный год 1

Одан: Из них:

ескі желілер ветхие сети 3

ауыстыруды қажет ететіндері нуждаются в замене 4

одан ауыстырылғаны из них заменено 5

6. Электр стансаларының қуатын көрсетіңіз Укажите мощность электростанций Есепті жылы За отчетный год 1

Жол коды Код строки А 1 2 3 4 5

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Жыл аяғына белгіленген жылу қуаты Установленная мощность на конец года Жыл аяғына орналасқан қуаты Располагаемая мощность на конец года Есепті жылғы белгіленген орташа қуаты Средняя за отчетный год установленная мощность Есепті жылғы орташа жұмыс қуаты Средняя за отчетный год рабочая мощность Ең жоғарғы жүктеме Максимум нагрузки

Есепті жылы За отчетный год 1

8. Шартты отынның шығыстарын көрсетіңіз, тонна Укажите расход условного топлива, тонн Жол коды Код строки А 1 2

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Жұмсалған шартты отын Израсходовано условного топлива өндірілген электр энергиясына на выработанную электроэнергию жіберілген жылу энергиясына на отпущенную теплоэнергию электр стансасы бойынша по электростанции қазандық бойынша по котельной

Есепті жылы За отчетный год 1

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Жылумен жабдықтау көздерінде, бу жəне жылу желілерінде апаттардың саны, бірлік Число аварий на источниках теплоснабжения, паровых и тепловых сетях, единиц жылумен жабдықтау көздерінде

источники теплоснабжения бу жəне жылу желілерінде

4 5

10. Электр жəне жылу энергиясы үшін тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз, мың теңге Укажите сумму задолженности потребителей за электрическую и тепловую энергию, тысяч тенге

6 Есепті жылы За отчетный год 1

Есепті жылы За отчетный год 1

паровые и тепловые сети Агрегаттардың апатты жөндеуде бос тұрғаны, сағат Простои агрегатов в аварийном ремонте, часов электр стансалар электростанция қазандықтар котельная

8 9 10

А Электр энергиясы үшін тұтынушылардың берешек сомасы - барлығы Сумма задолженности потребителей за электроэнергию - всего халық население кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет республиканского бюджета жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие Жылу энергиясы үшін тұтынушылардың берешек сомасы - барлығы Сумма задолженности потребителей за тепловую энергию - всего халық население кəсіпорындар предприятия республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет республиканского бюджета

Барлығы Соның ішінде Всего В том числе 2 айдан 1 жылға дейін от 2 месяцев до 1 года 1 2

«Электр стансалары мен қазандықтардың жұмысы туралы есеп» (коды 0281104, индексі 6-ТК, кезеңділігі жылдық) жалпы мемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын толтыру жөніндегі нұсқаулық 1. Осы нұсқаулық «Мемлекеттік статистика туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабы 7) тармақшасына сəйкес əзірленді жəне «Электр стансалары мен қазандықтардың жұмысы туралы есеп» жалпымемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0281104, индексі 6-ТК, кезеңділігі жылдық) толтыруды нақтылайды. 2. Осы статистикалық нысанды толтыру мақсатында келесі анықтамалар қолданылады: жыл аяғында белгіленген электр қуаты - пайдалануға қабылданған барлық бу жəне газ турбиналарының, бу машиналарының, іштен жанатын қозғалтқыштар мен электр генераторларымен байланысты жəне электр энергиясын өндіруге арналған басқа да механикалық қозғалтқыштардың атаулы қуаттарының жиынтығы. Қуаттардың аталған жиынтығына электр стансаның өз мұқтаждарына арналған генераторлардың бастапқы жылу қозғалтқыштарының қуаттары да енеді; жыл аяғына белгіленген жылу қуаты - акт бойынша пайдалануға қабылданған, тұтынушыларға бумен жəне ыстық сумен қоса жылу жіберуге арналған барлық атаулы жылу қуаттарының (зауыттық, қайта маркаланған немесе төменде келтірілген нұсқаулықтарға сəйкес анықталған) жиынтығы. Қазандықтың жыл соңындағы белгіленген қуаты, оған орнатылған жəне акті бойынша пайдалануға қабылданған барлық бу жəне су жылыту қазандарының атаулы (зауыттық немесе қайта маркаланған) жылу қуаттарының жиынтығына тең; жылу энергиясының шығындары – желіге берілген жылу энергиясы көлемі (өндірілген жылу энергиясы мен сырттан алынған жылу энергиясынан өзінің қажеттіліктеріне жұмсалғанын шығарып тастағандағы) мен шетке жіберілген жылу энергиясы көлемінің (тұтынушыларға жəне басқа кəсіпорынға-қайта сатушыға босатылған жылу энергиясының көлемі) арасындағы айырма; ең жоғарғы электр жүктемесі - электр стансасы есепті жылы аз дегенде жарты сағаттан кем емес уақыт бойы жіберген, өлшеуіш құралдармен тіркелген ең жоғарғы жүктеме; ең жоғарғы жылу жүктемесі - есепті жылы аз дегенде жарты сағаттан кем емес уақыт ішінде жабдықтың барлық түрлерімен бір мезгілде жіберілген жылу энергиясының ең жоғарғы көлемі; апат - тұтынушыларға жəне абоненттерге жылытуға жылу энергиясының жəне ыстық сумен жабдықтауды 8 сағаттан көп кезеңге тоқтатуға əкеп соққан жылумен жабдықтау көздері, жүйелері жəне желілері элементтерінің істен шығуы; концессия – концессия шарты бойынша мемлекеттiк меншiк объектiлерiн жақсарту жəне тиiмдi пайдалану мақсатында уақытша иеленуге жəне пайдалануға беру, сондай-ақ мұндай объектiлердi одан əрi пайдалануы үшiн концессионерге оны иелену, пайдалану құқықтарын беру арқылы, сондай-ақ мемлекеттiк қолдауды ұсыну арқылы не онсыз кейiннен мұндай объектiлердi мемлекетке бере отырып, концессионердiң қаражаты есебiнен немесе концеденттiң қоса қаржыландыруы шартымен жаңа объектiлер құру (салу) құқықтарын беру; жалға беру – жекеменшіктің жалға алушыға рентасын төлеу шарты бойынша белгіленген уақытқа пайдалану жəне айрықша иелік ету құқығын беретін келісім, бірақ объектіге жекеменшік құқығын бермейді. Табиғи жəне мүлік объектілерінің (жер, кəсіпорындар жəне тағы басқа), сондай-ақ бастапқы келісім бойынша арнайы төлемге басқа мүліктерді уақытша иелік етуге жəне пайдалануға ұсыну немесе қабылдау; электр энергиясын есепке алатын орнатылған құралдардың саны – бұл көппəтерлі тұрғын үйлердегі орнатылған жалпыүй есептеуіштерінің саны; шартты отын – техникалық-экономикалық есептеулер кезiнде қабылданған, органикалық отынның алуан түрлерiнiң жылу құндылығын салыстыру үшiн қызмет ететiн, нормативтер мен стандарттарда регламенттелетiн бiрлiк. 3. Есеп нақты орналасу жерін көрсете отырып, əрбір электр стансасы немесе қазандық бойынша жеке құрастырылады. 2-бөлімде электр стансалардың өзге де түрлеріне электр энергиясын өндіру бойынша электр генераторлық қондырғылар (соның ішінде өнеркəсіптік кəсіпорындарындағы дербес энергия көздері) жатады. 4. 3-бөлімде электр стансасы немесе энергия кəсіпорны есепті жылы өндірген электр энергиясының мөлшері генератордағы есептеуіштердің көрсеткіштері бойынша анықталады. Есеп электр стансаларының барлық санаттары, жеке тұрған қазандықтар бойынша тапсырады. Есептеуіштердегі тұрақты коэффициенттерден басқа генераторлардағы есептеуіштердің көрсеткіштеріне ешқандай түзетпе коэффициенттер енгізуге жол берілмейді. Электр стансасы немесе біріккен энергия кəсіпорны жіберген электр энергиясының көлемі өндірілген электр энергиясының мөлшері мен электр стансасының электр энергиясын өндіру мен жылу энергиясын жіберу кезіндегі өз қажеттіліктеріне жұмсалған электр энергиясы арасындағы айырма ретінде көрінеді. Электр стансасының өз мұқтаждарына жұмсалған электр энергиясына оның энергия жүйесінен тұтынатын электр энергиясы да кіреді. Сондықтан тек жылу энергиясын жіберіп, анда-санда жұмыс істейтін электр стансалары бойынша электр энергиясын жіберу жекелеген айларда, егер осы айда электр стансасы электр энергиясын мүлде өндірмесе немесе жылуды жіберу үшін энергия жүйесінің энергиясын тұтыну оны өндіруден асып кетсе, теріс көрсеткіш болуы мүмкін. 5. 4-бөлімде стансалардан жіберілген жылу энергиясы деп электр стансасы (қазандық, энергия кəсіпорны) жіберілген барлық жылуды айтады жəне одан электр стансасына өндірістік будың конденсатымен, кері қайтатын желілік сумен, сыртқы тұтынушылардан «езілген бумен» қайтқан жылуды, сондай-ақ қайтпаған конденсат пен желідегі су шығынын толтыратын суық судың жылуы шығарып тасталады. 4.1 – ішкі бөлімнің 2 -бағаны бойынша елді мекендерге (қалаға, кентке, селолық елді мекенге) есепті жылы жіберілген жылу энергиясының көлемі көрсетіледі. 4.1 – ішкі бөлімнің 3 - бағаны бойынша елді мекендерде (қалада, кентте, селолық елді мекенде) жылу энергиясының ысырабы көрсетіледі. 4.1 – ішкі бөлімнің 4 - бағаны бойынша елді мекендердің (қаланың, кенттің, селолық елді мекеннің) жылу жəне бу жүйелеріндегі жылу энергиясының ысырабы көрсетіледі. 6. Желілерді ауыстыру, олардың ерте тозуының алдын алу мақсатында жоспарлы-ескерту жұмыстарын өткізу болып табылады. Жылу желілерінің ұзындығы орнату əдісіне тəуелсіз олардың трассасының ұзындығы бойынша анықталады, екі құбырымен жатқызылған: су желілері, бу құбырларына арналған тура жəне кері жəне бу желілеріне арналған конденсатор құбырлар. Ыстық сумен жабдықтау үшін пайдаланылатын басқа желілердің ұзындығы су желілерінің ұзындығында ескерілуі керек. 5.1 – ішкі бөлімде елді мекендердегі (қалада, кенттерде, селолық елді мекенде) жылу жəне бу желілерінің ұзындығы көрсетіледі. Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішінің (ƏАОЖ) кодтарын статистика органдарының қызметкерлері толтырады. 4-бөлімдегі 7-10 жолдардан басқа жəне 5-бөлімдегі көрсеткіштер жалпы кəсіпорын бойынша толтырылады. 7. Электр стансаның орналасқан электр (жылу) қуаты қуаттың үзілістері шегерілгендегі белгіленген қуатқа тең. Егер электр стансасында жыл ішінде жаңа жабдық іске қосылмаса, ескісі қайтадан монтаждалмаса жəне істеп тұрған жабдық қайта маркаланбаса, есепті жылғы белгіленген орташа қуат есепті жылдың басындағы қуатқа тең. Электр стансаның белгіленген орташа жылдық электр қуатын анықтаған кезде жөндеуде, қайта құруда, резервте, маусымдық жəне ұзақ уақыт тоқтап тұрған турбоагрегаттар мен басқа да механикалық қозғалтқыштардың, сондай-ақ синхрондық компенсатор режимінде жұмыс істейтін генераторлы қозғалтқыштардың қуаттары да есепке алынады. Есепті жылғы орташа жұмыс қуаты пайдаланбай қалған қуат пен жөндеу қуаты шегерілгендегі орналасқан жұмыс қуатына тең. 8. 8-бөлімде электр энергиясы мен жылу энергиясын жіберуге арналған отын шығысына қазандықтағы күрделі жөндеуден кейін қазандарды құрғату, жағу жəне ыстық резерв үшін жұмсалған отындардың барлығы кіреді. Табиғи жұмсалған отынды шартты отынға қайта есептеу мына формула бойынша есептеледі:

мұндағы: В – жұмсалған шартты отын, тонна; Вн – жұмсалған нақты отын, тонна; – нақты отынның жұмыс массасына жану жылуы, килокалория/килограмм;

7. Қазандықтардың жылу қуаттарын көрсетіңіз, Гкал/сағ. Укажите тепловую мощность котельных, Гкал/ч.

4. Жылу энергиясы туралы мəліметтерді көрсетіңіз Укажите сведения о теплоэнергии

ƏАОЖ Екі құбырлық коды есептегі жылу жəне Код КАТО бу желілерінің ұзындығы Протяженность тепловых и паровых сетей в двухтрубном исчислении 1 2

Жол коды Көрсеткіштер атауы Код строки Наименование показателей А Б Жыл аяғына белгіленген қуаты Установленная мощность на конец года электр, кВт 1 электрическая, кВт жылу, Гкал/сағ. 2 тепловая, Гкал/ч. Жыл аяғына орналасқан қуаты Располагаемая мощность на конец года электр, кВт 3 электрическая, кВт жылу, Гкал/сағ. 4 тепловая, Гкал/ч. Есепті жылғы белгіленген орташа қуаты Средняя за отчетный год установленная мощность электр, кВт 5 электрическая, кВт жылу, Гкал/сағ. 6 тепловая, Гкал/ч. Есепті жылғы орташа жұмыс қуаты Средняя за отчетный год рабочая мощность электр, кВт 7 электрическая, кВт жылу, Гкал/сағ. 8 тепловая, Гкал/ч. Ең жоғарғы жүктеме Максимум нагрузки электр, кВт 9 электрическая, кВт жылу, Гкал/сағ. 10 тепловая, Гкал/ч.

ЭЖОА - Электр энергия мен жылу энергиясын өндіру, бөлу жəне тұтыну объектілерінің анықтамалығы СОЭТ - Справочник объектов производства, распределения и потребления электроэнергии и теплоэнергии 2 Мың кВт. сағ. - бұдан əрі мың киловатт-сағат Тысяч кВт. ч. – далее тысяч киловатт-часов

Жіберілген жылу энергиясының ысырабы, Гкал Потери тепловой энергии, Гкал 3

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Екі құбырлық есептегі жылу жəне бу желілерінің ұзындығы Протяженность тепловых и паровых сетей в двухтрубном исчислении 200 мм-ге дейін до 200 мм 201-ден 400 мм-ге дейін от 201 до 400 мм 401-ден 600 мм-ге дейін от 401 до 600 мм 600 мм-ден жоғары свыше 600 мм 1 жолдан: Из строки 1: ескі желілер ветхие сети ауыстыруды қажет ететіндері нуждаются в замене одан ауыстырылғаны из них заменено кəсіпорынның өз қаражаты есебінен за счет собственных средств предприятия

ƏАОЖ бойынша елді мекендер (қала, кент, селолық елді мекен) атауы Наименование населенных пунктов (город, поселок, сельский населенный пункт) по КАТО А

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Өндірілген жылу энергиясы, Гкал4 Выработано тепловой энергии, Гкал оның ішінде жылумен жабдықтау көздерімен, қуаттылығы в том числе источниками теплоснабжения, мощностью 3 Гкал/сағ.5 дейін до 3 Гкал/ч. 3,1-ден 20 Гкал/сағ. дейін от 3,1 до 20 Гкал/ч.

Жол коды Көрсеткіштер атауы Наименование Код строки показателей

_____________________________

Жол коды Код строки А 1

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2010 жылғы «18» тамыздағы № 223 бұйрығына 22-қосымша

5.1. Елді мекендердегі жылу желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность тепловых сетей в населенных пунктах, в километрах

Жол коды Код строки А 1

3. Электр энергиясы жəне орнатылған есепке алу құралдарының саны туралы мəліметтерді көрсетіңіз Укажите сведения об электроэнергии и количестве установленных приборов учета

(Т.А.Ə., қолы)___________________ (Ф.И.О., подпись)_________________ М.О. М.П.

Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі төрағасының міндетін атқарушының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 153 бұйрығына 6-қосымша

5. Жылу желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен Укажите протяженность тепловых сетей, в километрах

Станса түрі ЭЖОА2 сəйкес (статистика органының қызметкері толтырады) Тип станции согласно СОЭТ (заполняется работниками органа статистики)

Жіберілген жылу энергиясы, Гкал Отпущено тепловой энергии, Гкал

_________________________________

Бас бухгалтер Главный бухгалтер ____________________________

9. Апаттардың жəне агрегаттардың апатты жөндеуде бос тұрғандар санын көрсетіңіз Укажите число аварий и простои агрегатов в аварийном ремонте

2. Станса түрін көрсетіңіз - жылу электр стансасы, су электр стансасы, өзге электр станса, қазандық Укажите тип станции - тепловая электростанция, гидроэлектростанция, прочая электростанция, котельная

ƏАОЖ коды Код КАТО

Мекенжайы Адреc__________________________________ ____________________________________

Орындаушының аты-жөні жəне телефоны Фамилия и телефон исполнителя______________________ Телефон ______________ Басшы (Т.А.Ə., қолы) Руководитель _____________________ (Ф.И.О., подпись) _____________

4.1. Елді мекендер бойынша жылу энергиясының жіберілуін жəне ысырабын көрсетіңіз Укажите отпуск и потери тепловой энергии по населенным пунктам

Аумақ коды Əкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішіне сəйкес (бұдан əрi - ƏАОЖ) (статистика органының қызметкері толтырады) Код территории согласно Классификатору административно-территориальных объектов (далее - КАТО) (заполняется работниками органа статистики)

Көрсеткіштер атауы Наименование показателей Б Өндірілген электр энергиясы, мың кВт. сағ.3 Выработано электроэнергии, тысяч кВт. ч. Жіберілген электр энергиясы, мың кВт. сағ. Отпущено электроэнергии, тысяч кВт. ч. Электр стансаның өзінің өндірістік қажеттіліктеріне жұмсағаны, мың кВт. сағ. Расход на собственные производственные нужды электростанции, тысяч кВт. ч. электр энергиясын өндіруге на выработку электроэнергии жылу энергиясын жіберуге на отпуск теплоэнергии өзгелеріне на прочие Қазандық бойынша жұмсалған электр энергиясы, мың кВт. сағ. Расход электроэнергии по котельной, тысяч кВт. ч. Орнатылған электр энергиясын есепке алу құралдарының саны, бірлік Количество установленных приборов учета электроэнергии, единиц

Электрондық мекенжайы Электронный адрес

Гкал/сағ. – бұдан əрі сағатына гигакалория Гкал/ч. – далее гигакалория в час

жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдар организации, содержащиеся за счет местного бюджета басқалар другие

Атауы Наименование_______________________________ _______________________________

Жол коды Код строки А 1

Гкал - бұдан əрі гигакалория Гкал - здесь и далее гигакалория

1. Электр стансасының немесе қазандықтың нақты орналасу орнын көрсетіңіз (тіркелген жеріне қарамастан) - облыс, қала, аудан, елді мекен Укажите фактическое местонахождение электростанции или котельной (независимо от места регистрации) - область, город, район, населенный пункт

1 жылдан 3 жылға дейін от 1 года до 3 лет 3

3 жылдан асатын превышающая 3 года 4

7000 – шартты отынның жану жылуы, килокалория/килограмм Электр жəне жылу энергиясын өндіруге жұмсалатын отын қалдықтарының барлық түрлері: жаңқа, ұнтақ, бұтақ, кокс қоқымы, тағы сол сияқты есепке басқа отын түрлерімен бірдей енгізілуге тиіс. Отын-энергетикалық ресурстардың барлық түрлерін шартты отынға қайта есептеу үшін «Электр стансалары мен қазандықтардың жұмысы туралы есеп» жалпы мемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0281104, индексі 6-ТК, кезеңділігі жылдық) толтыру жөніндегі нұсқаулықтың қосымшасында оларды бірыңғай өлшем бірлігіне келтірудің калориялық коэффициенттері келтірілген. Отынды шартты отынға айналдыру келесідей формула бойынша жүргізіледі: С=D*k мұндағы: C – шартты отынның бір тоннасы; D – отынның 1 тоннасы (мың текше метр, мың киловатт-сағат, гигакалория); k – шартты отынға айналдыру коэффициенті. 9. 10 бөлімнің 1 жəне 7 - жолдарында электр жəне жылу энергиясы үшін есепті жылдың соңына тұтынушылар берешегінің жалпы сомасы, оның ішінде халықтың, кəсіпорындардың, республикалық жəне жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың жəне басқа да тұтынушылардың берешегі көрсетіледі. 10 бөлімнің 2, 8 жолдары бойынша халықтың электр жəне жылу энергиясы үшін берешегі көрсетіледі. 10 бөлімнің 3, 9 жолдары бойынша шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік кооператив түрінде құрылатын коммерциялық ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың электр жəне жылу энергиясы үшін берешегі көрсетіледі. 10 - бөлімнің 4, 10 - жолдары бойынша республикалық бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың электр жəне жылу энергиясы үшін берешегі көрсетіледі. 10 - бөлімнің 5, 11 - жолдары бойынша жергілікті бюджет есебінен ұсталатын ұйымдардың электр жəне жылу энергиясы үшін берешегі көрсетіледі. 10 - бөлімнің 6, 12 - жолдары бойынша қоғамдық бірлестіктер, тұтыну кооперативтері, қоғамдық қорлар, діни бірлестіктер жəне өзге де нысанында құрылатын коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғалардың, сондай-ақ жоғарыда аталған тұтынушылардың санатына кірмеген басқа да тұлғалардың электр жəне жылу энергиясы үшін берешегі көрсетіледі. 10. Арифметикалық-логикалық бақылау: 1) 3-бөлім. «Электр энергиясы жəне орнатылған есепке алатын құралдардың саны туралы мəліметтерді көрсетіңіз»: 3-жол = 4, 5, 6 - жолдардың ∑. 2) 4-бөлім. «Жылу энергиясы туралы мəліметтерді көрсетіңіз»: 1-жол = 2, 3, 4, 5 - жолдардың ∑; 7-жол = 8, 10 - жолдардың ∑; 11-жол = 12, 13, 14, 15 - жолдардың ∑ = 1 –жол + 6 – жол – 16 – жол – 18 - жол; 3) 5-бөлім. «Жылу желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен»: 1 - жол = 2, 3, 4, 5 - жолдардың ∑; 6 - жол ≤ 1 - жол; 7 - жол ≤ 1 - жол; 8 - жол ≤ 7 - жол жəне 1 - жол; 9 - жол ≤ 8 - жол. 4) 5.1-бөлімше. «Елді мекендердегі жылу желілерінің ұзындығын көрсетіңіз, километрмен»: 2 - баған ≥ əр жол үшін 3, 4 - бағандардың ∑; 3 - баған ≤ əр жол үшін 2 - баған; 4 - баған ≤ əр жол үшін 2 - баған; 5 - баған ≤ əр жол үшін 4 - баған жəне 2-баған; 5) 9-бөлімше. «Апаттардың жəне агрегаттардың апатты жөндеуде бос тұрғанын көрсетіңіз»: 1 - жол = 2, 3 - жолдардың ∑. 6) 10 - бөлім «Жіберілген электр жəне жылу энергиясы үшін тұтынушылардың берешек сомасын көрсетіңіз»: 1 - жол = 2, 3, 4, 5, 6 - жолдардың ∑; 7 - жол = 8, 9, 10, 11, 12 - жолдардың ∑. 7) Бөлімдер арасындағы бақылау: 4.1 - бөлімшедегі 2 - бағанның жолдардың ∑ = 4 - бөлімнің 11 - жолы; 4.1 - бөлімшедегі 3 - бағанның жолдардың ∑ = 4 - бөлімнің 16 - жолы; 4.1 - бөлімшедегі 4 - бағанның жолдардың ∑ = 4 - бөлімнің 17 - жолы. 5.1 - бөлімшедегі 2 - бағанның жолдардың ∑ = 5 - бөлімнің 1 - жолы; 5.1 - бөлімшедегі 3 - бағанның жолдардың ∑ = 5 - бөлімнің 6 - жолы; 5.1 - бөлімшедегі 4 - бағанның жолдардың ∑ = 5 - бөлімнің 7 - жолы; 5.1 - бөлімшедегі 5 - бағанның жолдардың ∑ = 5 - бөлімнің 8 - жолы. Электр стансалары мен қазандықтардың жұмысы туралы есеп» жалпы мемлекеттік статистикалық байқаудың статистикалық нысанын (коды 0281104, индексі 6-ТК, кезеңділігі жылдық) толтыру жөніндегі нұсқаулығына қосымша Шартты отынға айналдыру коэффициенттері Отын жəне энергия түрі* Тас көмір Тас көмір брикеттері Өзге де көмірлер Лигнит (қоңыр көмір) Табиғи газ Шикі мұнай Тұрмыстық пеш отыны Отындық мазут Сұйытылған пропан мен бутан

Өлшем бірлігі тонна тонна тонна тонна мың текше метр тонна тонна тонна тонна

Шартты отынның тоннасына айналды-ру коэффициенттері 0,626 0,8 0,642 0,408 1,169 1,234 1,413 1,379 2,209

Көмірсутекті сұйытылған газдар Дизель отыны Ағаш отын Ағаш үгінділері мен қалдықтары Мұнай жəне тақтатас битумдары Пайдаланылған майлар Кокс газы Домна газы Мұнай жəне тақтатас коксы Электр энергиясы Жылу энергиясы

тонна тонна тонна тонна тонна тонна мың текше метр мың текше метр тонна мың кВт. сағ6 Гкал7

1,57 1,45 0,266 0,36 0,544 1,41 0,571 0,143 1,08 0,3445 0,1486

*Ескерту: көмірді маркалары бойынша өндірудің құрылымдық өзгерістеріне байланысты көмірді қайта есептеу коэффициенттері жыл сайын өзгеріп отырады. _________________ 1 Мұнда жəне бұдан əрі - мың текше метрмен Здесь и далее - тысяч кубических метров Бұйрық Қазақстан Республикасының Əділет министрлігінде 2012 жылғы 6 тамызда Нормативтік құқықтық келісімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №7826 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасының Еңбек жəне халықты əлеуметтік қорғау министрлігінің бұйрығы 2012 жылғы 9 қазан

№ 387-ө-м

Астана қаласы

Жұмысшылардың жұмыстары мен кəсіптерінің бірыңғай тарифтікбіліктілік анықтамалығын (26-шығарылым) бекіту туралы (Жалғасы. Басы өткен 103-нөмірде). Параграф 2. Лак пісіру аппаратшысы, 5-разряд 57. Жұмыс сипаттамасы: лак алу, шайыр мен лак негізін синтездеу технологиялық процессінің жекелеген стадияларын жүргізу. Компоненттерді реакторға, араластырғышқа салу үшін уақыты, салмағы, температурасы бойынша қатаң регламенттелген, жүйелі есептеу, мөлшерлеу. Араластырғыштың айналу жылдамдығын реттеу, реакторда, араластырғышта қысым мен вакуум қалыптастыру. Азеотропты əдіспен конденсаттау, полимерлеу, этерификаттау, қайта этерификаттау, модификациялау, бейтараптандыру, жуу, еріту, кептіру, вакуумдеу-кептіру, терең айдау, термоөңдеу, сүзу, үлгі ету, ректификациялау процестерін жүргізу. Соңғы талдауды жүргізу. Процесті бақылау-өлшеу аспаптары мен талдау нəтижесі бойынша басқару тақтасынан жəне тікелей аппараттарда жүргізу жəне реттеу. Ортаның реакциясын, реакциялық массаның жай-күйін, шикізаттың сапасын талдау паспорттары бойынша жəне органолептикалық бақылау. Технологиялық картамен жəне жоспарлы температуралық кестемен танысу. Негізгі жəне қосымша жабдықтарға қызмет көрсету. Технологиялық картаға жазба жазу. Жабдық жұмысындағы ұсақ ақаулықтарды жою, оны жөндеуге дайындау. 58. Білуге тиіс: учаскедегі өндірістің технологиялық схемасы, технологиялық режим жəне процесті реттеу ережесі, шикізаттың, жартылай дайын өнімдер мен дайын өнімдердің физикалық-химиялық жəне технологиялық қасиеттері, жартылай дайын өнімдер мен дайын өнімдердің техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, талдау жүргізу жəне рецептура есептеу əдістері, негізгі жəне қосымша жабдықтардың, тығын арматурасының құрылысы мен жұмысы жəне қызмет көрсетілетін учаскедегі коммуникация схемасы, автоматты басқару жəне реттеу құралдарын пайдалану ережесі. Параграф 3. Лак пісіру аппаратшысы, 6-разряд 59. Жұмыс сипаттамасы: лак алу, шайыр мен лак негізін синтездеу технологиялық процессін жүргізу. Қызмет көрсетілетін учаскедегі жұмысты бақылау жəне үйлестіру. Талдау деректері бойынша технологиялық процестің тиімді режимдерін таңдау. Жұмыс барысында регламенттелетін өлшемдерді бақылау жəне реттеу. Тіркеу аспаптарындағы диаграммаларды ауыстыру жəне өңдеу. Шикізат пен дайын өнімнің жұмсалуын есептеу. Жабдықтарды жөндеуден қабылдау. Біліктілігі анағұрлым төмен аппаратшыларды басқару. 60. Білуге тиіс: лак алудың технологиялық процессі жəне қызмет көрсетілетін учаскедегі ілеспе процестер, технологиялық режим өлшемдері мен процесті реттеу ережесі, негізгі жəне қосымша жабдықтардың, бақылау-өлшеу аспаптарының жəне реттеу аспаптарының құрылысы мен пайдалану ережесі, арматура мен коммуникация схемасы, органикалық химия негіздері. 14. Металмен тозаңдандыру аппаратшысы Параграф 1. Металмен тозаңдандыру аппаратшысы, 5-разряд 61. Жұмыс сипаттамасы: орама пленкаға алюминийді тозаңдандыру процессін жүргізу. Қашықтықтан басқарылатын вакуумдық тозаңдандыру құрылғысын іске қосу. Вакуумды қажетті деңгейге жеткізу. Пленканы орама торапқа толтыру. Алюминий сымын жіберіп тұрған механизм жылдамдығын өзгерту арқылы алюминий қабатын реттеу. Тозаңдандыру барысында отбақыр жұмысын бақылау жəне олар істен шыққан жағдайда ауыстыру. Негізгі жəне қосымша жабдықтарына, бақылау-өлшеу аспаптарына қызмет көрсету. Жабдық жұмысындағы ақаулықтарды анықтау жəне жою. Вакуум камерасын күйе мен алюминий қабатынан тазалау. 62. Білуге тиіс: технологиялық процесс жəне оның режимін реттеу ережесі, құрылғының құрылысы мен электр схемасы, құрылғының барлық тораптарының жұмыс қағидаттары, жоғары вакуум құрылғысында жұмыс істеу ережесі, сұйық азотпен жұмыс жүргізу ережесі, қыздыру құрылғыларымен жұмыс істеу ережесі, алюминий сымға, отбақыр мен пленкаға қойылатын техникалық талаптар. 15. Қоспалауыштар аппаратшысы Параграф 1. Қоспалауыштар аппаратшысы, 3-разряд 63. Жұмыс сипаттамасы: біліктілігі анағұрлым жоғары аппаратшының басшылығымен илеу машинасында пигмент илемесін дайындау процессін жүргізу. Шикізатты машинаға рецептураға сəйкес жеткізу, өлшеу жəне салу. Жабдықтың жұмысын бақылау. Дайын илемдерді бояу үгітетін машиналарға жеткізу. Жабдықтарды тазалау жəне жөндеуге тапсыруға дайындау. 64. Білуге тиіс: илем дайындаудың технологиялық процессінің мəні, қолданылатын жабдықтардың құрылысы, шикізаттың негізгі қасиеттері, шикізатқа қойылатын талаптар. Параграф 2. Қоспалауыштар аппаратшысы, 4-разряд 65. Жұмыс сипаттамасы: пигменттерге арналған илемді илеу машинасында пигмент илемесін дайындау немесе бояу алу үшін қарапайым қоспалауыш-аппараттарда пигменттік пасталарды араластыру процессін жүргізу. Шикізатты дəлме-дəл мөлшерлеу жəне жіберу, салу жəне араластыру процестерін реттеу. Компоненттердің арақатынасты бойынша қоспаның саны мен сапасын бақылау жəне реттеу. Талдау жүргізу үшін сынама алу. Илем машиналарына, қоспалауыштарға, мөлшерлеуіштерге, коммуникацияға, бақылауөлшеу аспаптарына жəне басқа да негізгі жəне қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету. 66. Білуге тиіс: илем, бояу дайындаудың технологиялық процессі, шикізаттың физикалық-химиялық қасиеттері, бақылау-өлшеу аспаптарының, негізгі жəне қосалқы жабдықтардың құрылысы, арматура мен коммуникация схемасы, шикізат пен дайын өнімнің техникалық шарттары, технологиялық режимнің өлшемдері мен процесті реттеу ережесі, сынамаларды іріктеу ережесі. Параграф 3. Қоспалауыштар аппаратшысы, 5-разряд 67. Жұмыс сипаттамасы: бояуларды вакуум қоспалауыштар мен үздіксіз жұмыс істейтін бисер диірмендерде пигменттерді майдалау технологиялық процессін жүргізу (сулау жəне бұрын тартылған пигменттермен біркелкі араластыру). Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматика құралдарының көмегімен жəне талдау нəтижелері бойынша илем дайындау процессін реттеу. Шикізатты жұмсау жəне дайын өнім шығарудың күрделі есептерін жүргізу жəне процесс өлшемдерін түзету. Сынама алу жəне пастаның майдалық дəрежесін айқындау. Диірменнің қапшығына судың берілу жылдамдығын өзгерту арқылы шығатын бояу пастасының температурасын реттеу. Пастаны қоспалауышқа айдау. Бояу алу үшін пигменттерді жылдам жүретін қоспалауыш аппараттарда араластыру процессін жүргізу. Жабдықты ұдайы бөлшектеу, тазалау, жуу, бисерді себу жəне салу. Жазбаны технологиялық картаға жəне ауысым журналына жазу. Жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жəне технологиялық процесс ақаулықтарын пневмоэлектр сигналдық құрылғылары бойынша анықтау жəне жою. 68. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың технологиялық схемасы, бақылау-өлшеу аспаптарының, автоматика жүйесі мен құралдарының құрылысы мен конструкциясы, шикізатты есептеу жəне өнім шығару əдістемесі, майдалылықты жəне əр түрлі аспаптардағы тор қалдықтарын айқындау əдістері, процесті басқарудың компьютерлік жүйесінің тəртібі мен пайдалану ережесі, автоматика мен процесті блоктауды бақылау жүйесі, технологиялық режим жəне процесті реттеу ережесі. 16. Фирнис пісіру аппаратшысы Параграф 1. Фирнис пісіру аппаратшысы, 4-разряд 69. Жұмыс сипаттамасы: фирнисті регламентке сəйкес синтездеу процесін жүргізу. Реакторды жүктеуге дайындау. Технологиялық картаға сəйкес шикізат реакторын дайындау, өлшеу жəне тиеу. Реакторларды қыздыру жəне салқындату. Реактордағы температураны реттеу жəне бақылау-өлшеу аспаптары бойынша пісіру процесіне бақылауды жүзеге асыру. Жабдықтың жұмысын, сору жүйесін тексеру. Талдау жүргізу үшін сынамаларды алу. өнімнің дайындығын анықтау жəне оны ағызу. Технологиялық картаға жазба жүргізу. Жабдықтың ақаулықтарын жою жəне оны қарапайым жөндеу. Жабдықтарды тазалау жəне жуу. 70. Білуге тиіс: фирнистерді жасаудың технологиялық процесі, қолданылатын шикізат пен жартылай дайын өнімдердің негізгі қасиеттері, дайын өнімге қойылатын техникалық талаптар, бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану қағидалары, жабдықтардың құрылысы. 17. Шарлы диірмен аппаратшысы Параграф 1. Шарлы диірмен аппаратшысы, 4-разряд 71. Жұмыс сипаттамасы: мерзімді əрекет ететін шарлы диірменде пигменттерді қайта ұсақтау процесін жүргізу. Технологиялық картаға сəйкес құрамдас бөліктерді өлшеу. Диірменге сұйық құрамдас бөліктерді құю. Тельфер, кранбалканың көмегімен немесе қолмен диірменнің тиеу люгіне құрғақ пигменттерді салу жəне оларды тиеу. Диірменнің жұмысын бақылау. Талдау жүргізу үшін сынамаларды іріктеу. Ауа өткізгіш арқылы жиналған газды мезгіл-мезгіл шығару. Диірменді ағызуға дайындау. Ағызу люгін орнату. Дайын өнімді қоспалауышқа ағызу. Шарлы диірменді тазалау жəне жуу, оған шар толтыру. Технологиялық картаға жазба жүргізу. 72. Білуге тиіс: шарлы диірменде пигменттерді қайта ұсақтаудың технологиялық процесі, қолданылатын құрамдас бөліктердің негізгі қасиеттері, дайын өнімге қойылатын техникалық талаптар, сынамаларды іріктеу қағидалары, тиеу жəне түсіру коммуникацияларын пайдалану қағидалары, жабдықтардың, таразы жəне бақылау-өлшеу аспаптардың құрылысы. Параграф 2. Шарлы диірмен аппаратшысы, 5-разряд 73. Жұмыс сипаттамасы: мерзімді əрекет ететін шарлы диірменде пигменттерді қайта ұсақтау процесін жүргізу. Технологиялық процесс өлшемдерін бақылау жəне реттеу. Сорғы-дозатордың көмегімен жылдам айналатын қоспалауыштан бояу пастасының шарлы диірменге дəлме-дəл мөлшерлемемен үздіксіз берілуі.шарлы диірменнен шығатын бояу пастасының температурасын реттеу. Талдау жүргізу үшін сынамаларды іріктеу жəне бояу пастасының қайта ұсақталу дəрежесін талдау. Дайын пастаны типке жеткізу үшін қоспалауышқа қайта айдау. Жабдықтың жұмысындағы шағын ақаулықтарды түзету. Қабырғалары мен ұсақтаушы элементтерді бөлшектеу, тазалау, тозу дəрежесін тексеру. Сүзгілерді бөлшектеу жəне жинақтау. Технологиялық картаға жазба жүргізу. 74. Білуге тиіс: пигменттерді шарлы диірменде диспергтеудің технологиялық процесі, қолданылатын шикізаттар мен жартылай дайын өнімдердің физикалық-химиялық қасиеттері, шикізат пен дайын өнімге қойылатын техникалық талаптар, сынамаларды іріктеу қағидалары, қайта ұсақтау дəрежесін айқындау əдістемесі, жабдықтардың, таразы жəне бақылау-өлшеу аспаптардың құрылысы жəне оларды пайдалану қағидалары. Параграф 3. Шарлы диірмен аппаратшысы, 6-разряд 75. Жұмыс сипаттамасы: компьютерлік жүйелермен жабдықталған, қашықтықтан басқару пульті бар технологиялық желілерде бояу өндірудің технологиялық процессін жүргізу. Механикалық тиеу жүйелерінің көмегімен сүрлем мен ыдыстарға пигменттер мен басқа да құрамдас бөліктерді тиеу. Компьютерлік жүйеге бағдарламаларды енгізу арқылы басқару пультінде технологиялық процестің тəртібі мен өлшемдерін таңдау. Пигменттер мен басқа да құрамдас бөліктерді тиеу жəне мөлшерлеу жүйелерінің көмегімен өлшеу жəне мөлшерлеу. Жергілікті (қолмен) басқару режимінде аппараттың жұмыс режимін таңдау жəне орнату. Барлық учаскеде технолгиялық жабдық пен бақылау-өлшеу аспаптарының жұмысын бақылау. Технологиялық желіде орнатылған диспергтеу процесін жүргізу. Негізгі жəне қосалқы жабдықтарға қызмет көрсету. Жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды жəне пневмоэлектрлік сигналдық құрылғы арқылы технологиялық процестің бұзылуын анықтау жəне жою. 76. Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін өндірістің технологиялық схемасы, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы мен құрылымы, автоматика жəне жабдық жүйесі, шикізатты есептеу əдістемесі жəне өнімді шығару, процесті басқарудың компьютерлік жүйелерін пайдалану тəртібі мен қағидалары, автоматика жəне процесті бұғаттауды бақылау схемасы, технолгиялық режим жəне процесті реттеу қағидалары. 18. Бондарь-жабушы Параграф 1. Бондарь-жабушы, 3-разряд 77. Жұмыс сипаттамасы: химикаттары мен бояғыштары бар бөшкені ашу, дайын өнім салынған бөшкені жабу. Бөшкелерді жіберу, олардың жарамдылығын бақылау. Бұзылған бөшкелерді қоймадан жұмыс орнына жеткізу жəне оларды жөндеу. Технологиялық жабдықтарды – сыйымдылығы əр түрлі ағаш реакторлар мен чандарды жөндеу. Бондарьлау құралдарын жөндеу жəне қайрау. 78. Білуге тиіс: бөшкелерді ашу жəне жабу тəсілдері, ыдыстарға салынған өнімнің қасиеттері, бөшкелерді жөндеу ережесі, ағаш технологиялық жабдықтарды бөлшектеу, құрастыру жəне жөндеу тəсілдері, бондарьлау құралдарын қайрау ережесі. 19. Бағалы металдар мен люстр препараттарын жасаушы Параграф 1. Бағалы металдар мен люстр препараттарын жасаушы, 2-разряд 79. Жұмыс сипаттамасы: бағалы металдар, люстрлер мен қаптау ерітіндісін жасау технологиялық процестерінің жекелеген операцияларын орындау. Ұнтақ алтын мен шөлмектегі родийді қолмен ысқылау. Препараттарды салуға арналған ыдыстарды сумен жуу. Ыдыстарды кептіргішке салу жəне оны кептіргіштен шығару. Таза ыдыстарды жұмыс орындарына жеткізу. 80. Білуге тиіс: бағалы металдар, люстрлер мен қаптау ерітіндісін жасау технологиялық процестерінің негіздері, шикізаттың физикалық - химиялық қасиеттері, қызмет көрсетілетін жабдықтар мен құрылғылардың мақсаты.

(Жалғасы бар).