#04 2020
De coronacrisis raast onvermoeibaar door en zet het socioculturele leven nog maar eens op een lager pitje. De cultuurhuizen en theaters moeten noodgedwongen de deuren sluiten en met name voor jonge makers zijn het onzekere tijden. Dat is ook het team van Het TheaterFestival niet ontgaan. Met de Roel Verniersprijs ondersteunen zij jaarlijks jong, aanstormend talent uit het brede podiumkunstenveld. Theater, dans, slam, performance, spoken word, film: op Het TheaterFestival zijn alle disciplines welkom. Omdat de crisis er stevig op inhakt, komt de organisatie dit jaar met een primeur: maar liefst twee laureaten ontvangen een co-productiebedrag van 6000 euro en een plek op Het TheaterFestival 2021 in Antwerpen. Hiermee krijgen twee jonge, beloftevolle choreografen een extra duwtje in de rug: de uit Congo afkomstige Lucas Katangila en de Costa Ricaans-Nicaraguaanse Mario Barrantes Espinoza. —
T E K S T I N E D U B O I S F O T O @ M I N H _ A R T P H ( L U C A S K ATA N G I L A , L I N K S ) E N AY L I N H A Z E L ( M A R I O B A R R A N T E S E S P I N O Z A , R E C H T S )
DANST — 13
De Roel Verniersprijs: een duwtje in de rug voor jonge makers
DANST — 14
Lucas en Mario, gefeliciteerd met het winnen
manieren worden vormgegeven. Je mocht een
van de Roel Verniersprijs. Hoe kwamen jullie in
geschreven aanvraag indienen, maar je kon
contact met de organisatie?
ook een filmpje opsturen. Ik koos voor de film.
Lucas Een vriendin die danseres is, stuurde
Op die manier kon ik mijn werkwijze laten zien
me informatie over de wedstrijd door. Ik
en kon ik de jury ook een idee geven van de
vond het heel interessant, maar vroeg haar
muziek en de beelden die ik wilde gebruiken. Ik
meteen waarom ze deze kans niet zelf zou
vond het belangrijk om audiovisuele referenties
grijpen. Ze vertelde dat ze in mij geloofde en
mee te geven. Na het insturen van de video,
dat ik mijn kans moest wagen. Waarom niet,
kreeg ik bericht dat ik mijn project persoonlijk
dacht ik. Ik ga altijd graag nieuwe uitdagingen
mocht voorstellen aan de jury. Die jury bestond
aan, dus mijn interesse was meteen gewekt.
echter uit andere mensen dan het team die
Ondanks dat ik in die periode drukbezet was
de inzendingen hadden geselecteerd. Ik moest
met andere dansprojecten in Parijs, besloot ik
dus een groep mensen die mijn film nog niet
ervoorte gaan.
hadden gezien, weten te enthousiasmeren voor
Mario Ook ik leerde de Roel Verniersprijs kennen
mijn project. Daarna kreeg ik bericht dat ik een
via bevriende kunstenaars. Een paar mensen uit
van de winnaars was. Ik vind het fijn dat de
mijn kennissenkring hadden reeds deelgenomen
Roel Verniersprijs deelnemers de mogelijkheid
en spoorden me aan om me aan te melden.
geeft een idee te presenteren dat nog in
Vorige editie nam ik ook deel, maar toen werd
de kinderschoenen staat. Vaak wordt er bij
ik niet uitgekozen. Zoals zoveel dingen in mijn
subsidieaanvragen of andere initiatieven naar
leven, gebeurde ook dit wat per toeval. Ik had
een volledig uitgewerkt concept gevraagd.
niet verwacht dat ik geselecteerd zou worden,
Mede door de coronaperikelen, had ik enkel een
maar toch lukte het. Dat was uiteraard een
artistiek idee. Dat was voor hen voldoende om
geweldig moment!
in mij en mijn project te geloven.
Hoe verliep de aanmeldingsprocedure?
Wat waren de inspiratiebronnen voor jullie
Mario De deelnemers mochten hun artistieke
voorstelling?
ideeĂŤn insturen. Dat idee kon op verschillende
Lucas Mijn familie vormt de grootste inspiratie-
eerste Centraal-Amerikaanse land waar
name mijn grootvader heeft mijn ontwikkeling als
het homohuwelijk werd gelegaliseerd. Dat
kunstenaar sterk beïnvloed. Hij leidde in Congo
is een geweldige overwinning, want er
een dansgezelschap dat traditionele Afrikaanse
wordt al zeventien jaar lang gevochten voor
dans bracht. Als kind zag ik Het epos van Lianja
LGBTQ-rechten. Uiteraard had ik dit graag
op televisie en die film heeft me geïnspireerd
met vrienden gevierd, maar door de lockdown
voor later werk. Later leerde ik van kunstenaars
was dat helaas niet mogelijk. Daarnaast heeft
als Martha Graham, Pina Bausch, Michael Jackson
de coronacrisis voor een verandering in onze
en Maurice Béjart en werd ik beïnvloed door hun
communicatie gezorgd die tot dan toe, zowel
oeuvre. Voor de creatie van deze voorstelling,
in Costa Rica als in de rest van de wereld, niet
startte ik vanuit een persoonlijke anekdote. Ik
vanzelfsprekend was. Zoom meetings, online
wil graag mijn ervaringen delen met de wereld
conferenties en bijscholingen: opeens was het
en met de voorstelling tonen hoe kinderen
mogelijk om lezingen over Centraal-Amerikaanse
uit mijn land worden uitgebuit, hoe zij dag en
kunstuitingen te volgen. In een van die lezingen
nacht moeten werken voor nieuwe westerse
vertelde de spreker over hoe weinig er in de
technologieën en hoe zij ingezet worden als
wereld geweten is over Centraal-Amerikaanse
kindsoldaten in de politieke oorlog die er woedt.
kunst. Er wordt meteen naar Mexicaanse en
Kinderen worden in het leger kadogo genoemd,
Colombiaanse kunst gekeken, maar de zeven
wat vrij vertaald “klein, onbeduidend ding”
Centraal-Amerikaanse landen zijn amper bekend.
betekent. Zo wordt er in Congo met kinderen
Dat herken ik zelf ook. Als ik mensen in Europa
omgegaan. Met deze dansvoorstelling claim ik
vertel dat ik uit Costa Rica kom, komen de
hun mensenrechten en wil ik de politieke leiders
meesten niet verder dan de stereotiepe
van mijn land laten inzien dat het tijd is dat deze
kenmerken als zon, zee, strand. Niemand weet
mishandeling stopt. Het is tijd dat Congo kiest
wat er op politiek of sociocultureel vlak speelt
voor vrede en kinderen naar school stuurt in
in het land, laat staan op kunstzinnig vlak. Daar
plaats van naar het leger.
wil ik met dit project aan bijdragen. Ik hoop dat
Mario Mijn project is geïnspireerd op plancha,
de toeschouwers door mijn voorstelling meer
een muziekgenre en social event dat in Costa
inzicht krijgen in de Centraal-Amerikaanse
Rica populair werd. Deze muziekstroming
LGBTQ-gemeenschap, meer specifiek in die
ontstond rond 2010 en spreekt mij erg aan.
van Costa Rica. Vanuit Europees oogpunt is
Daarnaast komt dit project voort uit twee
een gaybar kunnen binnen stappen een heel
belangrijke socio-culturele gebeurtenissen.
normaal gegeven, maar in Costa Rica is er nog
In mei van dit jaar werd Costa Rica het
een lange weg te gaan in het normaliseren van
DANST — 15
bron. Ik kom uit een grote, artistieke familie. Met
gewoontes rond en het accepteren van de
bepaalde vorm van solidariteit onder de mensen.
LGBTQ-gemeenschap.
Ik heb me ook ingezet voor de kwetsbaren in mijn omgeving. Zo hielp ik oudere mensen en
Hoe zouden jullie je bewegingsmateriaal of
deed ik hun boodschappen. Daarnaast heb ik
artistieke signatuur beschrijven?
ook de tijd genomen voor dingen waar in de
Lucas Ik zou mijn artistieke taal, mijn bewegings-
dagelijkse rompslomp niet altijd tijd voor is. Ik
materiaal omschrijven als een brief, opgedragen
heb veel gelezen en heel wat geschreven rond
aan alle onderdrukte mensen in mijn land:
egocentrisme. Natuurlijk heb ik ook veel gedanst
de kindsoldaat, de onderdrukte vrouw, de
in mijn woonkamer die plots ook de functie van
getraumatiseerde, de zwakke, de gekwetste. Mijn
dansstudio kreeg.
artistieke handtekening is een personificatie van
Mario De coronaperiode was in eerste instantie
mijn voorouders die mij leiden, in elke stap van
een bezinningsmoment voor mij. Ik vroeg me af
mijn ontwikkeling. Zij geven mij de wijsheid en het
wat ik zou doen: naar mijn familie terugkeren of
inzicht om het juiste te doen in een wereld waar
in België blijven. Ik koos voor het laatste omdat
zoveel onrecht plaatsvindt.
ik mijn leven nu hier heb opgebouwd samen met
Mario Deze voorstelling is mijn eerste groter
mijn partner, maar toch kriebelde het om in
opgezet project, dus een doorontwikkelde
moeilijke tijden terug te keren naar mijn roots. Ik
artistieke signatuur heb ik nog niet. Ik weet wel
voelde me opeens weer een immigrant. Ook al
waar mijn interesses liggen en welke theatrale
woon ik al zeven jaar in België, het voelde opeens
vormen ik wil ontdekken en uitwerken. Ik wil graag
niet meer als thuis. Anderzijds net wel omdat
met tekst werken, ook voorgelezen, en kijken
mijn leven zich nu hier afspeelt. Het was een
wat het effect daarvan is op het publiek. Ook
interessante dualiteit. De situatie liet me ook
het polyvalente gebruik van stem, van zingen
reflecteren over mijn positie als kunstenaar, hoe
en praten tot fluisteren en meer experimentele
ik door in België te leven naar Costa Rica kijk als
vormen. Ik ben heel geïnteresseerd in geluid en
buitenstaander. Het was een confronterende
stem en uiteraard komt daar als danser ook het
tijd. Ik dacht opnieuw aan mijn beweegredenen
fysieke aspect bij. De popcultuur in Costa Rica
om naar Europa te trekken, naar de positie die
waar ik mee opgroeide, vormt ook een inspira-
Europa zich aanmatigt in de wereld, naar hoe
tiebron die mijn werk beïnvloedt: de plancha,
dat mij als persoon en als kunstenaar heeft
telenovelles, Costa Ricaanse popmuziek, … Ik hou
veranderd. Deze gedachtestromen werden de
van het goedkope, de kitsch en het populaire
motor van dit project: hoe kan ik die gevoelens
gevoel dat hier bijhoort. Mijn intuïtie vertelt
externaliseren en overdragen naar het publiek? Ik
me dat ik rond deze elementen moet werken.
probeer de kunst die ik breng te decentraliseren
Centraal-Amerika heeft verschillende identiteiten
en te dekolonialiseren. Ik was me niet bewust van
en dat wil ik in deze voorstelling laten zien. Ik ben
mijn eurocentrische opvattingen over kunst, maar
het enige zichtbare “lichaam” op het podium,
nu merk ik dat ik ook bepaalde denkpatronen in
maar ik werk samen met een interdisciplinair team
stand hou. De coronacrisis gaf me deze inzichten
dat mij ondersteunt in licht, geluid, scenografie,
en liet me toe om dieper na te denken over dit
kostuumontwerp, …
project. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar ik blijf verder werken en we zien wel waar
Hoe heeft de huidige situatie jullie artistieke
we uitkomen.
DANST — 16
werk beïnvloedt? Lucas Ik merk dat mijn werk en artistieke leven
Wat zijn jullie toekomstplannen met de
enorm worden beïnvloed. Het is een moeilijke
voorstellling en de steun van de Roel Verniersprijs?
periode voor mij. De tour van een dansproject
Welke plannen, doelen, dromen koesteren jullie?
en heel wat shows werden geannuleerd. Voor mij
Lucas Ik hoop theaters en cultuurhuizen te vinden
betekent dit een groot verlies aan inkomsten,
die geïnteresseerd zijn in het programmeren van
die niet meteen door andere middelen kunnen
mijn voorstelling of co-producenten te engageren
worden gecompenseerd. Toch zijn er ook fijne
die mij verder kunnen helpen. Daarnaast hoop ik
aspecten. Het bracht me mogelijkheden om te
mensen te ontmoeten die veel inspiratie bieden
bezinnen en te mediteren. Er ontstond ook een
en droom ik ervan mijn eigen artistieke visie uit te
kunnen bouwen. Mijn ultieme droom is dat ik via
Mario Als ik naïef zou mogen dromen en dat
kunst de twee werelden die het Westen en Afrika
mag want dromen zijn altijd een beetje naïef,
zijn, samen kan brengen. Met zowel Afrikaanse
(lacht) dan denk ik dat ik het heel leuk zou vinden
als Europese dansers zou ik via de lichamelijke
als er meer kunstenaars zijn die de Centraal-
ervaring van dans bruggen willen bouwen tussen
Amerikaanse kunst promoten en de waarden van
volkeren die nuttig kunnen zijn voor volgende
onze samenleving uitdragen. Ik heb het gevoel
generaties. Een wereld waar gelijkheid is op alle
dat niet veel kunstenaars hiermee bezig zijn en
gebieden, ook op artistiek vlak. Daarnaast zou
ik mis een beetje het samenhorigheidsgevoel.
ik graag workshops opzetten voor kinderen in
Dat gevoel heerst wel tussen de Centraal-
zowel Europa als in Afrika, maar steeds met de
Amerikaanse landen, maar het mag meer aan
dialoog tussen de verschillende werelddelen als
de oppervlakte komen. Als ik wild mag dromen,
uitgangspunt. Ik wil hen meegeven dat dans je
hoop ik dat er via kunst een interesse groeit in
wereld kan verbreden en kan transformeren,
deze regio en dat het publiek de waarde van
net zoals dans dat voor mij heeft gedaan. Met
Costa Ricaanse kunst en bij uitbreiding Centraal-
de financiële steun van de Roel Verniersprijs
Amerikaanse kunst leert kennen en waarderen.
wil ik ook kinderen helpen die door financiële problemen niet naar school kunnen of geen
—
middelen hebben om schoolboeken, kleding
Foto: Rudy Carlier
of eten te kopen.
KOM DANSEN BIJ WISPER! CORONA OF GEEN CORONA, VANAF FEBRUARI STARTEN WIJ ONS VOORJAAR WEER OP. VANAF 11/1 KAN JE OP ONZE WEBSITE KIEZEN UIT DRIE TYPES DANSCURSUSSEN: LIVE, ONLINE OF BLENDED.