magazyn Fundacji Dzieci Niczyje nr 3

Przeczytałeś?

Przekaż dalej

Jak reagować na przemoc wobec dzieci? 3

Nie odwracaj wzroku! Co może zrobić każdy z nas?

Tato, jesteś ważny! 6

Jeśli chcesz być dobrym tatą

12

Witamy

T

ak niedawno skończyły się wakacje, a już za chwilę rozpoczną się ferie zimowe. Wielu

dzieciom czas wolny od szkoły wypełniają podróże i zabawa. W naszej fundacji nie milkną jednak wtedy telefony od najmłodszych potrzebujących wsparcia, a w gabinetach psychologów trwają trudne spotkania z krzywdzonymi dziećmi i ich opiekunami. To oczywiste – przemoc wobec dzieci nie jest przecież problemem sezonowym. Wakacje i ferie mają jednak swoją specyfikę. Słabszy nadzór rodziców na obozach, koloniach czy samodzielnych wyjazdach młodzieży powoduje, że zwiększa się zagrożenie ze strony obcych dorosłych. Dlatego w czerwcu tego roku rozpoczęliśmy ważną kampanię informacyjną „Nie odwracaj wzroku”, której celem jest zwrócenie uwagi na problem wykorzystywania seksualnego dzieci przez dorosłych w kontekście podróży i turystyki. W tym numerze magazynu piszemy więcej o kampanii, zapraszając do informowania o niej, a przede wszystkim do reagowania, gdy kontakty dorosłego z dzieckiem budzą podejrzenia. W ostatnich latach dostrzegliśmy „galerianki”, czyli problem prostytucji dziecięcej. To bulwersujące, trudne zjawisko. Często jednak widzimy je jedynie w kontekście demoralizacji tych nastoletnich dziewczyn i chłopców. Rzeczywiście wymagają oni pomocy i wsparcia. Ale odpowiedzialność za Wydawca – Fundacja Dzieci Niczyje

Zdjęcie na okładce: Tomasz Szklany,

ul. Walecznych 59, 03-926 Warszawa,

wyróżnione w konkursie Fundacji Dzieci

tel. 22 616 02 68, e-mail: fdn@fdn.pl,

Niczyje „Szczęśliwe dzieciństwo”.

kontakty seksualne z dzieckiem zawsze spoczywa na dorosłych – nawet wtedy, gdy nastolatki same prowokują i oferują kontakty seksualne za pieniądze lub prezenty. Te trudne wakacyjne tematy będziemy kontynuować. Chcemy uczyć rodziców, jak od najmłodszych lat wzmacniać w dzieciach asertywność. Pragniemy informować, że mają prawo do intymności i prywatności. I – co najważniejsze – dorośli by potrafili przekazać dzieciom, że chcą wiedzieć o wszystkich ich obawach i kłopotach. Bliskość i otwartość opiekunów pomaga uniknąć problemów, ale też poradzić sobie z nimi, gdy jednak się zdarzą. Liczymy na Wasze wsparcie fundacyjnych działań! Serdecznie pozdrawiam, Prezeska Fundacji Dzieci Niczyje

www.fdn.pl Redakcja i korekta – Maciej Czerwiński Projekt graficzny, skład – Plej Copyright © Fundacja Dzieci Niczyje magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

2

nr 3

dajemy dzieciom siłę „Czterolatek katowany przez matkę mówi: «mamusia bije, ale leciutko»” – mawiała doktor Irena Kornatowska. Dzieci bardzo często nie zdają sobie sprawy, że są krzywdzone. Boją się prosić o pomoc. Dlatego tak ważna jest reakcja ze strony dorosłych. Czasem jednak rozpoznanie przemocy jest trudne. Niepokojący wygląd i zachowanie dziecka mogą przecież nie mieć związku z krzywdzeniem – dzieci są posiniaczone, bo przewracają się podczas zabawy, a kiedy są małe często płaczą. Poniżej wskazujemy, jak rozpoznać, że dziecko doświadcza przemocy i jakie działania można podjąć, aby je ochronić.

Co zrobić, kiedy podejrzewamy, że dziecko jest krzywdzone?

Przemoc fizyczna Jeśli dziecko ma siniaki, złamania, rany i inne obrażenia ciała, których pochodzenie trudno wytłumaczyć zwykłym upadkiem czy uderzeniem się, a ono samo odmawia wyjaśnień, to bardzo możliwe, że doświadcza przemocy fizycznej. Jeżeli oprócz niepokojących obrażeń ciała u dziecka zauważyłaś/eś, że rodzice podają sprzeczne, nieprawdopodobne usprawiedliwienia dotyczące ran

Przemoc emocjonalna

i siniaków (lub w ogóle ich odmawiają) albo poddają

w przedszkolu, ubrane nieodpowiednio do po-

dziecko surowej fizycznej dyscyplinie – reaguj!

gody, brudne, może nieprzyjemnie pachnieć, nie

Przemoc emocjonalna to przede wszystkim

mieć potrzebnych szczepień czy okularów. Zdarza

poniżanie, upokarzanie i ośmieszanie dziecka,

się, że takie dzieci kradną jedzenie lub pieniądze

brak odpowiedniego wsparcia, uwagi i miłości,

Zaniedbywanie Obowiązkiem rodzica lub opiekuna jest za-

kolegom, żebrzą czy popełniają czyny niezgodne

ale także stawianie wymagań, którym nie jest ono

spokajanie podstawowych potrzeb materialnych

z prawem, takie jak akty wandalizmu. Rodzice

w stanie sprostać. Warto zwrócić również uwagę,

i emocjonalnych dziecka. Brak tej opieki to także

dzieci zaniedbywanych bywają często apatyczni,

czy rodzice nie strofują nieustannie dzieci i czy ich

przemoc! Jak rozpoznać, że dziecko jest zanie-

pogrążeni w depresji.

nie obwiniają, czy interesują się ich problemami

dbywane? Często bywa nieobecne w szkole lub

i czy nie faworyzują jednego z rodzeństwa. magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

3

Jak reagować na przemoc? Przemoc seksualna Wykorzystanie seksualne dzieci odnosi się do zachowań związanych z kontaktem fizycznym (np. współżycie z dzieckiem, dotykanie go), ale także bez niego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm). Objawy przemocy seksualnej to np. trudności z chodzeniem lub siadaniem, ból intymnych części ciała, ciąża, choroby przenoszone drogą płciową. Dziecko wykorzystywane seksualnie czasem przejawia nietypowe zachowania seksualne (np. jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie). Czasem boi się przebierania w towarzystwie innych, np. przed zajęciami sportowymi. Niepokojące może być także chwalenie się przez dziecko nagłym przypływem gotówki lub prezentów.

Powtarzające się symptomy Istnieją symptomy, które powtarzają się przy wszystkich rodzajach krzywdzenia. Bardzo niepokojące jest, kiedy dziecko nagle zmienia swoje zachowanie, zachowuje się w sposób nieadekwatny do wieku (zbyt dorosły lub infantylny), ma problemy w kontaktach z rówieśnikami i w nauce, moczy się, zanieczyszcza kałem, samookalecza się, używa alkoholu czy narkotyków lub ucieka z domu. Krzywdzone dziecko może też mieć problemy ze snem, być wycofane, depresyjne. Często boi się rodzica lub opiekuna, a nawet wzdryga się, kiedy podchodzi do niego jakakolwiek osoba dorosła. Rodzice stosujący przemoc często używają w stosunku do dziecka obraźliwych określeń, tj. „idiota”, „głupi”, „gówniarz”. Mogą też paradoksalnie przejawiać nadopiekuńczość w stosunku do dziecka, ograniczać jego kontakty z rówieśni#50575012 – © Mitarart – Fotolia.com

4

kami, nie utrzymywać relacji z osobami spoza rodziny, a także przekraczać dopuszczalne grani-

dajemy dzieciom siłę ce w kontakcie fizycznym (np. podczas zabawy).

dać ulotkę o wychowaniu bez przemocy, a także

Nierzadko nadużywają alkoholu lub narkotyków.

podzielić się własnym doświadczeniem.

Dobrze jest również zawiadomić o przemocy szkołę, w której uczy się dziecko, lub przedszkole, do którego uczęszcza. Najlepiej porozmawiać na ten

Jak reagować? Jeśli podejrzewasz, że dziecko jest krzywdzone, możesz spróbować porozmawiać z jego rodzicami i powiadomić odpowiednie instytucje. Zdarzają się sytuacje, w których masz możliwość zareagować samemu, np. gdy widzisz sąsiada lub znajomego, który w obraźliwy sposób zwraca się

Czasem poziom agresji rodzica jest na tyle wysoki, że sytuacja staje się niebezpieczna. Niezbędny bywa wtedy telefon pod numer 112 – podobnie jak w przypadku innych agresywnych zachowań, których się obawiamy.

temat z psychologiem czy pedagogiem szkolnym. Warto poinformować dziecko o numerze bezpłatnego Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111. Pod tym numerem dzieci mogą anonimowo i bezpłatnie porozmawiać z konsultantami o swoich problemach i wspólnie z nimi poszukać rozwiązań.

do swojego dziecka. Możesz wtedy podjąć trzy kroki. Pierwszy z nich to obniżenie własnego po-

Jeśli czujesz, że niezbędne jest podjęcie inter-

ziomu agresji. Dobrze jest rozpocząć rozmowę na

wencji przez odpowiednią instytucję albo boisz się

neutralny temat, na przykład pytając o godzinę.

o własne bezpieczeństwo – nie wahaj się! Policja,

Następnym krokiem jest zaproponowanie pomocy

prokuratura czy ośrodek pomocy społecznej mają

albo opowiedzenie przykładowej historii z mora-

obowiązek sprawdzić, co dzieje się w domu dziecka

łem, tak aby bez osądzania dać do zrozumienia,

i w razie potrzeby udzielić rodzinie pomocy. Muszą

że masz świadomość, co się dzieje. Trzeci krok to

jednak dostać informację o tym, że dzieje się coś

próba uświadomienia, że bicie czy zaniedbanie

złego. Możesz także wysłać do sądu rodzinnego

szkodzi dziecku. Możesz wtedy polecić książkę lub

pismo – nawet anonimowe – z opisem sytuacji.

Pamiętaj, że każda przemoc niesie za sobą ogromne konsekwencje. Zapobiegając krzywdzeniu dziecka możesz uratować jego życie! tekst: Katarzyna Jankowska

Wzór takiego pisma możesz pobrać z naszej strony.

Co możesz zrobić, aby pomóc dzieciom doświadczającym przemocy? Naucz się zwracać uwagę na objawy przemocy wobec dzieci. Jeśli masz wątpliwości, porozmawiaj z kimś na temat sytuacji, która budzi twoje podejrzenia.

Możesz także wysłać do sądu rodzinnego – nawet anonimowe – pismo z opisem sytuacji. Ważne jest, aby podać w nim dane krzywdzonego dziecka i rodziny, tak aby sąd mógł podjąć interwencję.

Powiadom o swoich podejrzeniach przedszkole lub szkołę, do której uczęszcza dziecko.

Możesz powiadomić policję lub prokuraturę.

Powiedz pedagogowi o swoich podejrzeniach dotyczących sytuacji dziecka.

Poinformuj dzieci o numerze bezpłatnego Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111.

Możesz powiadomić ośrodek pomocy społecznej.

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

5

dajemy dzieciom siłę

Nie odwracaj wzroku

N

a komendzie Policji zadzwonił telefon. Pracownik hotelu z Wrocławia kontaktował się, żeby poinformować o niepokojącej sytuacji, którą zaobserwował. Jeden z gości, wynajmujący jednoosobowy pokój, zaczął pojawiać się w hotelu w towarzystwie nastoletnich chłopców w wieku 13–15 lat. Relacje między nim a dziećmi wydawały się napięte i nienaturalne. Sytuacja wzbudziła czujność pracowników hotelu, którzy zareagowali zgodnie z procedurami wypracowanymi w ramach Kodeksu postępowania na rzecz ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym. Policja przyjechała na miejsce. Funkcjonariusze zatrzymali mężczyznę, który w trakcie dalszego postepowania usłyszał m.in. zarzut posiadania pornografii z udziałem dzieci.

Dzięki szkoleniom dla branży turystycznej, prowadzonym przez Fundację Dzieci Niczyje,

społeczeństwo do reagowania – mówi Gabriela Kühn, koordynator kampanii w FDN.

i reakcji pracowników możemy zapobiegać wykorzystywaniu dzieci. Podejmowane działania są

W wielu krajach powstały strony internetowe

częścią międzynarodowej kampanii przeciwko

umożliwiające zgłaszanie niepokojących sytuacji.

seksturystyce „Nie odwracaj wzroku!”.

Platforma www.reportchildsextourism.eu powstała

Osoby podróżujące i pracownicy branży tury-

dzięki inicjatywie międzynarodowej sieci organizacji

stycznej mogą zaobserwować niepokojące sytuacje,

pozarządowych ECPAT przy wsparciu Europolu

wskazujące na podejrzenie wykorzystywania seksu-

i Interpolu. Zgłoszenia można też wysyłać przez

alnego dziecka. Stworzyliśmy praktyczne narzędzie,

polską stronę www.stopseksturystyce.fdn.pl.

stronę internetową, która ułatwi powiadamianie odpowiednich służb w wielu krajach i zmobilizuje

tekst: Gabriela Kuhn

Co może zrobić każdy z nas? Dowiedz się więcej o problemie z ww. stron internetowych. Bądź odpowiedzialnym turystą – nie odwracaj wzroku i reaguj! Zgłaszaj niepokojące sytuacje przez ww. strony internetowe nawet jeśli podróżujesz za granicą. Zamieść plakat kampanijny lub spot wideo w internecie (dostępne do pobrania z ww. strony) lub wytnij ulotkę z ostatniej strony tej broszury i zawieś w widoczny miejscu – pokaż innym, że bezpieczeństwo dzieci zależy od reakcji każdego z nas! 6

Kampania „Nie odwracaj wzroku!”, prowadzona przez Fundację Dzieci Niczyje i ECPAT International, przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej, łączy działania instytucji publicznych, organizacji pozarządowych i przedstawicieli branży turystycznej w walce z seksturystyką. W Polsce kampanię wspierają, m.in. Komenda Główna Policji, Komenda Główna Straży Granicznej, Silicon Valley Community Foundation, Sabre Accor, Grupa Hotelowa Orbis i organizacje pozarządowe. Kampania została objęta honorowym patronatem Ministra Spraw Wewnętrznych, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka.

dajemy dzieciom siłę

Dziecko

zawsze jest ofiarą

Z

#45648377 – © agencypix – Fotolia.com

a kontakty seksualne dorosłego z dzieckiem odpowiada wyłącznie dorosły. Dziecko jest ofiarą. Zawsze. I to samotne, zagubione, które jest gotowe zapłacić milczeniem i cierpieniem za to, że ktoś okaże mu trochę ciepła i zainteresowania. Ale też to prowokujące, szukające kontaktów seksualnych, a nawet oferujące je za pieniądze lub inne gratyfikacje. Zgoda dziecka w żaden sposób nie znosi odpowiedzialności dorosłego wchodzącego z nim w relacje seksualne. Ten zawsze ma przewagę.

kie wyjątkowe poczucie znaczenia będą gotowe

w internecie czy w umownej „galerii” – nadal są pod

Relacja dorosłego z dzieckiem to zawsze rela-

pójść w ogień za tym wyjątkowym dorosłym, który

ochroną. Nie zmienia tego krótka spódniczka, wy-

cja zależności, władzy lub sprawowania opieki.

obdarzył je uwagą. „Tęskniłam za nim” – opowia-

zywający makijaż czy inne prowokacje. To dorosły

Nie pozostawiają wątpliwości regulacje praw-

da dorosła dziś kobieta, opisując swoje uczucia

zdecyduje, czy skorzysta z ich oferty. Zachowanie

ne – kontakty seksualne z małoletnimi poniżej

z dzieciństwa, gdy przez lata wykorzystujący ją

dziecka może oburzać i wołać o pomstę do nieba.

15 roku życia są bez wyjątku karane. Światowa

seksualnie ksiądz przestał się nią interesować.

A częściej woła o pomoc i bliskość.

Organizacja Zdrowia jednoznacznie uznaje, że na

Dzieci, których rodzice są nieobecni lub niedo-

Jednoznaczność w uznaniu braku odpowie-

kontakty seksualne z dorosłym dziecko nie może

stępni, skonfliktowani ze sobą lub w złych relacjach

dzialności seksualnie wykorzystywanych dzieci

zgodzić się „w prawnie ważny sposób”. Dziecko

z dzieckiem, to główna grupa ryzyka wykorzystywa-

to podstawa przeciwdziałania temu problemowi.

jest dzieckiem. Mniej wie i rozumie, często nie ma

nia seksualnego. Powinny być otoczone szczególną

Jakikolwiek relatywizm sprawia, że norma wyłą-

mocy dojrzałego decydowania o sobie.

troską i uwagą innych bliskich dorosłych. Jeśli

czenia dzieci z kręgu zainteresowań seksualnych

Uwiedzenie to podstawowa strategia pedofilów

zamiast tego padną ofiarą zainteresowania pedo-

dorosłych będzie słaba i kwestionowana. A powin-

– znaleźć się blisko dzieci, zidentyfikować te, które

fila, to ich krzywda jest w dwójnasób głęboka. Po

na wpisać się dekalog – być jednym z moralnych

nie mają wsparcia w rodzinie i bliskich, zaniedbane

raz kolejny zaufały i zostały zdradzone, a trauma

pewników tego świata.

i samotne. Tych nikt nie ochroni. Te mają głębokie

seksualnych kontaktów może zdeterminować całe

deficyty miłości. Dzięki temu, że ktoś je zauważy

ich przyszłe życie.

i powie dobre słowo, zaczynają czuć, że wreszcie

Gdy dzieci szukają kontaktów seksualnych

istnieją, że są ważne i może czegoś warte. Za ta-

z dorosłymi – za pieniądze, komórkę czy bluzkę,

tekst: Monika Sajkowska

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

7

dajemy dzieciom siłę

Uwaga, seksting! P

raca na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w internecie wymaga od nas stałego monitorowania nowych trendów. W ostatnich latach szczególnie istotna w tym względzie stała się popularność społeczności internetowych oraz telefonów komórkowych. Korzystanie z nich wpływa korzystnie na rozwój młodych ludzi – kształci ich umiejętności komunikacyjne, społeczne oraz techniczne. Ze względu na wysoki poziom beztroski młodych ludzi, przy jednoczesnej ich dużej podatności na presję rówieśniczą, korzystanie z nowych mediów wiąże się jednak z zagrożeniami, wśród których coraz częściej wymienia się seksting – zjawisko związane z rejestrowaniem i przesyłaniem osobistych materiałów o charakterze seksualnym za pośrednictwem telefonu i internetu.

8

gdzie się da. Stałem się pośmiewiskiem. Co robić?”.

w aktywnościach o charakterze seksualnym on-

Zwróciła się też do nas o pomoc 14-latka, która

line są podwójne standardy ze względu na płeć

wysłała swoje nagie zdjęcia chłopakowi „w dowód

– chłopcy uczestniczący w sytuacjach określanych

miłości”. Po pewnym czasie pokłócili i dziewczyna

mianem sekstingu są zazwyczaj usprawiedliwiani,

chciała się z nim rozstać. Chłopak zagroził jej, że

podziwiani, wysoko oceniani, podczas gdy aktywne

jeśli to zrobi, to on opublikuje wszystkie jej zdjęcia

seksualnie dziewczyny są oceniane negatywnie,

w internecie.

często przy użyciu wulgarnych epitetów. Niemal

O problemie sekstingu w ostatnich latach do-

wszyscy uczestnicy badań brytyjskich stwierdzili, że

noszą również media, zwracając uwagę na jego

w przypadku problemu związanego z sekstingiem

dotkliwe konsekwencje i powiązanie z innymi pro-

nie szukaliby pomocy u nauczycieli i rodziców

blemami, jak cyberprzemoc. I faktycznie ujawnienie

– głównie z obawy o niezrozumienie i brak wiary

prywatnych materiałów (przesyłanych między

we wsparcie z ich strony!

młodymi ludźmi) o charakterze erotycznym bywa

Problem sekstingu kojarzony jest z szerszym

dramatycznym doświadczeniem. Popularność,

zjawiskiem seksualizacji młodych ludzi w sieci,

jaką zdobywają w sieci, w połączeniu z wulgarnymi

związanym z kształtowaniem ich świadomości

komentarzami i innymi formami przemocy rówie-

seksualnej i relacji społecznych pod wpływem

śniczej potrafią doprowadzić nawet do załamania

powszechnie dostępnych w sieci materiałów o cha-

nerwowego.

rakterze pornograficznym i erotycznym, erotyki

Światowe badania skali problemu pokazują,

w reklamach, teledyskach, filmach oraz (szeroko

że dotyczy on od kilkunastu do nawet 40% dzieci

nagłaśnianych w sieci) zachowań o charakterze

i młodzieży (rozbieżności wynikają z różnic defini-

erotycznym podejmowanych przez gwiazdy show-

Spotykamy się z tym problemem coraz częściej

cyjnych). Wyniki brytyjskich badań jakościowych,

-biznesu.

w zgłoszeniach do naszych telefonów zaufania. Za

bazujących na wywiadach z młodymi ludźmi, po-

W Polsce problem sekstingu nie został rzetelnie

przykład posłużyć może przypadek 17-latka, który

twierdzają, że seksting jest zjawiskiem powszechnie

zbadany, jednak z rozmów z młodymi ludźmi pod-

wysłał MMS-em zdjęcie swojego penisa dziew-

występującym wśród młodzieży. Bywa aktywnością

czas spotkań fundacyjnego panelu młodzieżowego,

czynie, z którą planował spotkanie. Dziewczyna

wymuszoną – towarzyszy mu nękanie, prześlado-

czy przy okazji prowadzonych zajęć profilaktycz-

przesłała to zdjęcie swoim przyjaciółkom a one

wanie i inne formy przemocy rówieśniczej w sieci.

nych należy wnosić, że jest to zjawisko równie

podzieliły się nim w sieci z innymi osobami ze

Najbardziej dotknięte sekstingiem okazują się

popularne jak w innych krajach.

szkoły. Chłopak napisał do nas: „Chciałbym się

dziewczyny nakłaniane do niego przez chłopców.

Obok pomocy telefonicznej przez telefony

zabić. Oni to wszystko komentują i udostępniają,

Wyraźnie obecne w ocenie udziału młodych ludzi

zaufania 800 100 100 oraz 116 111, Fundacja

dajemy dzieciom siłę Dzieci Niczyje od kilku lat podejmuje problem

Wobec coraz większej dostępności nowych

na prowadzenie zajęć profilaktycznych wśród

sekstingu przez edukację dzieci i młodzieży w za-

mediów oraz rosnącej popularności sekstingu

uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych,

kresie ochrony prywatności w sieci ze szczególnym

planujemy wiele nowych działań skoncentrowa-

oraz dostarczą odpowiedniej wiedzy rodzicom

uwzględnieniem kwestii dysponowania intymnymi

nych na tym problemie. Przymierzamy się do

młodych internautów.

zdjęciami czy filmami. Przygotowujemy też analizy

badań sekstingu wśród młodzieży w Polsce. Pod

zjawiska, które prezentujemy m.in. w kwartalniku

koniec roku uruchomimy kampanię społeczną

Dziecko Krzywdzone.

poświęconą temu zjawisku oraz udostępnimy

tekst: Łukasz Wojtasik

pakiet materiałów edukacyjnych, które pozwolą

Historia Amandy Todd Jednym z najczęściej przytaczanych przypadków sekstingu i jego możliwych konsekwencji jest historia kanadyjskiej nastolatki Amandy Todd. W wieku 16 lat dziewczyna poznała na wideoczacie mężczyznę, który namówił ją do pokazania przed kamerą piersi, a następnie szantażował i prześladował – pod groźbą upublicznienia jej nagich zdjęć domagał się kolejnych pokazów. Gdy zdjęcia trafiły do sieci, Amanda stała się obiektem drwin ze strony rówieśników. Przeszła załamanie nerwowe i depresję. Mimo przeprowadzki i zmiany szkoły nie potrafiła odciąć się od historii krążących w sieci zdjęć. Kiedy ktoś na Facebooku założył jej fałszywe konto ilustrowane jej nagą fotografią, podjęła nieudaną próbę samobójczą. Niedługo później opublikowała w serwisie YouTube dziewięciominutowy dramatyczny film, w którym na kolejno pokazywanych kartkach opisała swoją historię. Film zwrócił uwagę mediów i wielu przedstawicieli kanadyjskiego życia publicznego na problem sekstingu i cy-

adresem dziewczyny. Po miesiącu, w październiku 2012 roku, Amanda Todd odebrała siebie życie. Do dzisiaj film z jej udziałem doczekał się dziesiątków milionów odsłon na YouTube i za zgodą rodziny jest wykorzystywany w akcjach na rzecz przeciwdziałania przemocy w sieci.

lub FULL VIDEO: Amanda Todd: Struggling, Bullying, Suicide, Self Harm, Fighting

berprzemocy, ale też nasilił falę nienawiści pod magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

9

Uwaga, seksting! Jak uchronić dziecko przed konsekwencjami sekstingu? 1 Przestrzeż dziecko przed publikowaniem lub przesyłaniem komukolwiek zdjęć o charakterze seksualnym. Zwróć jego uwagę na możliwe konsekwencje takich działań.

2 Naucz dziecko zabezpieczania dostępu do prywatnych zasobów cyfrowych – zwróć jego uwagę na konieczność konfiguracji ustawień prywatności w serwisach społecznościowych, ograniczania dostępu do prywatnych zdjęć i filmów przez udostępnianie ich wybranym osobom, zabezpieczenia hasłem dostępu do telefonu lub innych urządzeń mobilnych.

3 Rozmawiaj z dzieckiem o seksualności i naucz je szacunku do swojego ciała. Przestrzeż je przed dowodami miłości wysyłanymi w postaci materiałów o charakterze seksualnym. Naucz dziecko dystansu do trendów związanych z erotycznym prezentowaniem się w sieci.

4 Naucz dziecko asertywności w kontaktach z rówieśnikami, zwracając szczególną uwagę na prośby o przesłanie materiałów o charakterze erotycznym.

5 Poinformuj dziecko, że zawsze może liczyć na twoje zrozumienie i pomoc w sytuacji problemów online, również tych związanych z publikacją wizerunku w sieci. © Dan Race - Fotolia.com

10

dajemy dzieciom siłę

J

est taki program. Rozrywkowy? Chyba nie. Poradnikowy? Oby nie! Może sensacyjny,

a może misyjny? Trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź oglądając kolejne odcinki „Surowych rodziców”. Od samego początku emisji spotykał się z krytyką widzów, pedagogów, psychologów. Nie zniechęciło to jednak realizatorów – wyprodukowano do tej pory kilka serii programu. W trzeciej niegrzeczność dzieci została mocno podkręcona, a surowość rodziców wyostrzona. Obejrzałam w telewizji dwa odcinki i – porażona wychowawczą wymową programu – uzupełniłam wiedzę na jego temat w internecie. Przyjęłam (może trochę naiwnie), że występujący w show młodzi ludzie są autentyczni, mają realne problemy, a ich biologiczne rodziny są prawdziwie bezradne i zdesperowane. Chcę wierzyć, że Surowi Rodzice, przekonani o swoich wysokich kompetencjach, mają realne sukcesy wychowując własne dzieci. Wiele w moje kompetencje zawodowe i rodzicielskie wniósł ostatni, 13. odcinek. Poznałam w nim dwójkę małolatów dotkniętych wieloma problemami w funkcjonowaniu rodzinnym i społecznym. Dzieciaki mocno wypadły z normalnych nastoletnich ról. Niemal nie chodzą do szkoły, upijają się, nie mają realnego wsparcia w rodzicach, którzy utracili nad nimi kontrolę. Rodzicom zaś przydałaby się kompleksowa opieka psychologiczna, trening umiejętności wychowawczych i wsparcie specjalistów. Cały ich system rodzinny

powinien być przewrócony do góry nogami. Bez

Oglądając kolejne odcinki należy uznać, że

nauki stawiania dzieciom zdrowych granic, kon-

niemal wszyscy Surowi Rodzice przegrali z krete-

sekwencji i determinacji dokonania zmian cała

sem. Okazywali udawaną serdeczność, serwując

ta medialna zabawa nie ma sensu. Nie oddaje

dzieciom fałszywe zapewnienia, np. „mama cię

się przecież dzieci, jak zepsutych zegarków, do

kocha”. Obciążali dzieciaki odpowiedzialnością za

naprawy, samemu nie podejmując refleksji na

bezradność i niedojrzałość ich rodziców: „zrozum

temat tego, co leży po mojej stronie i z mojej

mamę, musisz jej pomagać”, „wybacz jej błędy” itp.

strony wymaga zmiany.

Telewizyjni opiekunowie byli nierzadko po

Ale nie! Tu wyraźnie i jednoznacznie winą

prostu przemocowi: nie dawali jeść, zamykali

obarczono dzieciaki, serwując im informację, że

w pomieszczeniu, ściągali na siłę kołdry, rewidowali

są leniwe, niewdzięczne, mają zamknąć buzię,

rzeczy, zimą otwierali złośliwie okna, wymyślali od

dostaną w mordę czy nie dostaną jeść. Surowa

gówniarzy i buraków, wypychali siłą z pomieszczeń,

mama nawiązała z młodymi relację opartą na

zmuszali do modlitw.

krzyku, szantażu, niedopuszczaniu do głosu, usta-

Format programu wymaga, aby w strasznych

wicznej krytyce, prowokowaniu i bezdusznym

nastolatkach następował cudowny przełom i aby

rozliczaniu. Ukoronowaniem nadzwyczajnych

matki odbierały je już uzdrowione, słysząc od tym-

surowych umiejętności wychowawczych było we-

czasowych opiekunów, że mają cudowne dzieci,

zwanie Policji z zupełnie niejasnych powodów.

które wymagają jedynie dyscypliny i konsekwen-

Chłopak pyskował, nie wykonywał poleceń, mówił

cji. Wszyscy są szczęśliwi, przepełnieni miłością

per „ty” do opiekunów, podobno ich popychał

i pustymi obietnicami zmiany. Surowi Rodzice

(ale tu należy zaufać autorom programu, bo widz

wygłaszają wyuczone formułki wymagane sce-

tego nie ogląda). Proces wychowawczy polegał

nariuszem, a małolaty marzą głównie o tym, żeby

na poniżaniu nastolatka, w tym na zmuszaniu

wrócić w stare wydeptane koleiny.

go do wykonania jakiegoś zadania (np. do mycia

Myśląc o „Surowych Rodzicach” zadaję sobie

brudnego WC – czynności mającej długą historię

pytanie: kto weźmie odpowiedzialność za dalsze

jako metoda łamania charakteru i upokarzania).

losy tych pokiereszowanych, zagubionych, poplą-

Na początku programu nastolatki podpisują

tanych i mocno stygmatyzowanych przez udział

swoisty cyrograf o niepaleniu, oddaniu telefo-

w tym programie dzieciaków? Jak spojrzą na siebie

nów, wzajemnym szacunku i wykonywaniu pole-

za pięć, dziesięć lat? Będą z siebie dumne czy ra-

ceń. Najdalej następnego dnia małolaty łamią te

czej zawstydzone? Czy będą wdzięczne rodzinie

zasady. Surowi Rodzice natomiast szpiegują,

za wątpliwą sławę? A może przez wiele lat nie

podglądają, rewidują rzeczy, szantażują dziecia-

uporają się z całą tą telewizyjną traumą zgotowaną

ki bliżej niekreślonymi konsekwencjami w stylu

im przez bezmyślnych dorosłych?

„zobaczysz, co będzie!”. Energia rodzicielska idzie w idiotyczną zabawę w ciuciubabkę, zamiast w mądrą rozmowę, zajmującą obie strony.

ilustracja: surowirodzice.tvn.pl tekst: Jolanta Zmarzlik magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

11

dajemy dzieciom siłę

tato,

jesteś ważny! T

woje dziecko opowiada o tobie w przedszkolu, rzuca ci się na szyję, gdy wracasz z pracy – wiesz, że jesteś dla niego ważny. To wspaniały czas w byciu tatą… Mijają kolejne lata. Czeka cię jeszcze wiele wy-

zwań. Możesz odczuwać niepokój i zadawać sobie pytanie – „Co takiego trzeba jeszcze zrobić, by być nadal świetnym tatą dla swego 5-, 10-, 18- czy 25-latka?” To pytanie może pojawiać się zwłaszcza wtedy, gdy nie miałeś dobrego wzorca w swoim dzieciństwie. Może pojawiać się też, gdy sam masz wrażenie, że popełniłeś wiele błędów i nie byłeś

Nawet jeśli twoje dziecko jest już duże, bardzo

tarzy, staraj się zrozumieć jego punkt widzenia. To pozwoli twemu dziecku poczuć, że to, co mówi jest dla ciebie istotne, nawet jak się z tym nie zga-

dobrym tatą. Może spędzałeś z dzieckiem za mało

samodzielne i sprawia wrażenie takiego, które

dzasz i masz inne zdanie na ten temat. W takiej

czasu, byłeś bardziej zajęty pracą czy niepewny

nie potrzebuje czułości, okazuj mu uczucia i mów

sytuacji bądź szczery, powiedz, jak to wygląda

w swojej roli? Może zdarzyło ci się przekroczyć

mu, że je kochasz. Dzieci szczególnie potrzebują

z twojej perspektywy, ale nie podważaj sposobu

granice dziecka i nie jesteś z tego dumny? Nie

miłości i poczucia, że są kochane, gdyż pomaga im

rozumowania swego dziecka. Jeśli przekona się, że

obwiniaj się, pamiętaj, że każdy z nas ma prawo

to przejść przez burzliwe czasy dorastania i mło-

ma w tobie wiernego słuchacza, to o kłótni z kole-

do potknięć i pomyłek. Bycie ojciem nie jest łatwe

dości. Słysząc te słowa, dziecko będzie wiedziało,

żanką, zerwaniu z dziewczyną, ostatniej imprezie,

i uczysz się tego nieustannie. Masz jeszcze czas, by

że – niezależnie od tego, jakie ma wyniki w nauce,

na której pojawiły się narkotyki czy o dostaniu

to zmienić. Ważne, by te upadki nie stały się prze-

czym się pasjonuje, jakie ma problemy – jest dla

pracy też ci opowie.

szkodą w kolejnych próbach i zmianach na lepsze.

ciebie ważne.

Co jeszcze możesz zrobić, by wzmacniać relację z dzieckiem w kolejnych latach jego rozwoju?

12

Tato, jeszcze mi dziś nie mówiłeś, że mnie kochasz

Tato, a wiesz, że...

Tato, ufam ci Zaufanie buduje się przez wiele lat. Jeżeli twoje

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem chociaż kilka-

dziecko wielokrotnie doświadczy, że dotrzymałeś

naście minut dziennie. Niech to nie będzie lista

obietnicy, że nie zawiodłeś, że nie okłamałeś – także

pytań detektywa czy monolog, ale prawdziwa

w drobnych sprawach. Jeżeli będziesz obiecywać,

konwersacja. Wsłuchuj się w to, co dziecko mówi

że przyjdziesz na jego występ i dotrzymasz słowa,

do ciebie, nie oceniaj. Powstrzymuj się od komen-

dziecko będzie coraz częściej myślało o tobie, jak

dajemy dzieciom siłę o kimś, kto jest dla niego oparciem w trudnych

z matką dziecka, są wzorcem relacji między ludźmi

się zrozumieć, co stoi za tym zachowaniem. Mów

chwilach i gwarantuje bezpieczeństwo. Jeżeli

w ogóle. Zwracaj się do swoich bliskich z uwagą,

jakie ty masz zdanie, ale pozwalaj swemu dziecku

jednak nie udało ci się zrealizować obietnicy pa-

szacunkiem, staraj się rozwiązywać trudności, a nie

na doświadczanie konsekwencji. Gdy konsekwencje

miętaj, że dziecku zawsze należy się wyjaśnienie.

uciekać od nich. Gdy będziesz szorstki czy ironiczny

wyborów twej pociechy nie będą przyjemne, staraj

Masz również prawo się mylić – nie jesteś przecież

wobec bliskich, to z dużym prawdopodobieństwem

się być blisko, przytul je, wysłuchaj.

supermanem, a przyznanie się do błędu może być

dziecko przejmie te sposoby zachowania. Gdy

bardzo rozwijające i wartościowe.

chcesz, by mówiło prawdę czy dbało o porządek,

Pobaw się ze mną Nigdy nie przestawaj być kompanem do zabawy. Postaraj się wejść w świat fantazji swego

Zainteresuj dziecko ważnymi sprawami, zacie-

w ich przestrzeganiu konsekwentnym. Jeśli tego

kawiaj światem, opowiadaj o nim. Pokazuj i ucz jak

nie będziesz robił, nie oczekuj też tego od swego

jeździć na rowerze, jak rozpalać ognisko. Tłumacz

dziecka.

co się stanie, gdy woda będzie miała 0 stopni,

dziecka, poczuj się jak ono, odgrywaj role, które ci wyznacza. Korzystaj z zabaw fizycznych z dzieckiem: zapasy, turlanie się po trawie, berek. Te zabawy pozwalają na bliskość i budzą wiele radości. Gdy dziecko będzie starsze róbcie wspólnie to, co ono lubi. Majsterkowanie, oglądanie filmów, wycieczka rowerowa czy gra planszowa mogą stać się dużą

Tato, naucz mnie

sam powinieneś wcielać te zasady w życie i być

opowiadaj dowcipy, wyjaśniaj trudne terminy

Gdy pozwolisz dziecku, by i ciebie czegoś nauczyło, będzie niezwykle dumne z siebie i wdzięczne tobie. Nie jestem taki, jak ty Chociaż jest twoim dzieckiem i tak samo jak

informatyczne. Szukaj tego, w czym sam jesteś dobry, ale też zachęcaj, by dziecko samo szukało swego potencjału. Następnie chwal je, nie tylko za osiąganie celów, ale i za same starania. Gdy pozwolisz dziecku, by i ciebie czegoś nauczyło, będzie niezwykle dumne z siebie i wdzięczne tobie.

ty lubi ciasto czekoladowe, towarzystwo i kolor

przyjemnością dla was obojga.

zielony, może mieć jednak inne wyobrażenia na

Jesteś dla mnie wzorem

tekst: Joanna Fejfer-Szpytko

temat tego, kim będzie w przyszłości, jak będzie

Pamiętaj, że dzieci w 90% uczą się przez ob-

żył. Szanuj jego wybory, nawet te najmniejsze,

serwację. Bądź więc uważny, bo twoje zachowania

akceptuj to, że jest inne niż ty. Zamiast katego-

czy nawyki bardzo szybko będą powielane przez

rycznie stwierdzać: „źle postępujesz, musisz się

dziecko. Twoje relacje w rodzinie, a zwłaszcza

zmienić!”, a później wymuszać tę zmianę, postaraj

Jeśli chcesz być dobrym tatą, pamiętaj: 1. Nigdy nie jest za późno, by nim być.

5. Dotrzymuj obietnic i mów prawdę.

2. Kochaj i mów, że kochasz.

6. Sam przestrzegaj zasad i reguł, których chcesz, by dziecko przestrzegało.

3. Wsłuchuj się w swoje dziecko, rozmawiaj z nim. 7. Bądź kompanem do zabawy. 4. Akceptuj uczucia, przekonania, myśli swego dziecka. 8. Pokazuj świat i zachęcaj do poszukiwań. magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

13

Tato, jesteś ważny!

Być tatą…

CZAS SPĘDZANY Z DZIECKIEM PRZEZ OJCA 1-4 godz.

matka i ojciec powinni zajmować się w podobnym stopniu matka i ojciec zajmują się w podobnym stopniu

zabawą z dzieckiem pomocą w nauce kontaktami z nauczycielami opieką w czasie choroby uprawianiem sportu pielęgnacją niemowlęcia

[%] 96 86 89 67 83 58 82 68 78 59 72 53 63 55

przygotowaniem dziecku posiłków

KTO POWINIEN ZAJMOWAĆ SIĘ OPIEKĄ I WYCHOWANIEM NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH ŻYCIA DZIECKA? – OPINIA OJCÓW

ojciec

matka

0%

34%

0%

8%

0%

4%

2%

3%

4% 5%

2% 1%

oboje w podobnym stopniu

65%

91% 95% 94% 93% 91%

do 1. roku

uprawnionych Ojców skorzystało z urlopu ojcowskiego

wiek ponadgimnazjalny

dzień roboczy

dzień wolny

TRUDNOŚCI OJCÓW ZWIĄZANE Z OPIEKĄ I WYCHOWANIEM DZIECKA

66% zmęczenie, brak czasu dla siebie 36% brak cierpliwości wobec dziecka/dzieci 35% różnice zdańz matką dziecka/dzieci, co do ustalenia podziału obowiązków 30% podważanie umiejętności ojca w sprawowaniu opieki nad dzieckiem/dziećmi 24% brak wiedzy nt. opieki i wychowania dziecka 12% brak pozytywnych wzorców rodzicielstwa z własnego dzieciństwa 10% brak wsparcia ze strony rodziny/przyjaciół

BICIE DZIECKA JAKO METODA WYCHOWAWCZA – OPINIA OJCÓW

48%

44%

5%

Może być stosowana, jeśli rodzic uzna, że będzie to skuteczne Nie powinna być stosowana, ale są sytuacje, w których jest to usprawiedliwione Nigdy nie powinna być stosowana Nie wiem / trudno powiedzieć

47% Ojców

32% Ojców

przynajmniej raz uderzyło dziecko ręką

74% Ojców

chwali dziecko co najmniej kilka razy w tygodniu

Infografika prezentuje wybrane wyniki badania przeprowadzonego przez Fundację Dzieci Niczyje w partnerstwie z Millward Brown w maju 2014 roku na ogólnopolskiej próbie (N=502) ojców dzieci w wieku do 18 lat. Szczegółowe wyniki zostaną opublikowane w kwartalniku „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” i będą dostępne na stronie dzieckokrzywdzone.fdn.pl. Badanie zostało zrealizowane w ramach projektu finansowanego przez World Childhood Foundation w ramach projektu „To be a dad”.

14

klaps!

przynajmniej raz dało dziecku klapsa

3%

przedszkole

gimnazjum

22% 69%

5 godz. i więcej

od roku do wieku przedszkolnego

szkoła podstawowa

61% 25%

60%

PARTNERSTWO RODZICÓW W WYCHOWANIU DZIECKA – OPINIA OJCÓW

dajemy dzieciom siłę

Czasem myślę o tym, żeby się pociąć… Ostatnio jakoś dziwnie się czuję. Nie radzę sobie ze swoimi problemami, ciągle jest mi smutno. Chyba nikt nie potrafi mnie zrozumieć. Próbowałam różnych rzeczy, żeby poczuć się lepiej, ale nic nie pomaga. Czasem czuję się taka nieważna. Nie pamiętam, kiedy ostatnio czułam się dobrze i byłam wesoła. Słyszałam o tym, że ludzie się tną, żeby poczuć się lepiej. Pomyślałam, czy to byłby jakiś sposób dla mnie. Coraz częściej o tym myślę. Czy to może pomóc?

Wskazówki

dla rodziców

fragment e-maila nastolatki

Czym jest samookaleczanie się? Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, dlaczego dzieci i nastolatki się samookaleczają. Będąc rodzicem, warto zapoznać się podstawowymi informacjami na ten temat, aby umieć rozpoznać niepokojące sygnały i na nie zareagować. Część nastolatków, którzy kontaktują się z Telefonem

Bycie rodzicem to codzienne podejmowanie decyzji – często w sprawach, w których niekoniecznie mamy szeroką wiedzę.

Zaufania 116 111, pisze lub mówi, że jest to ich sposób na radzenie sobie ze smutkiem, złością, żalem, rozczarowaniem, obniżonym nastrojem, samotnością czy wstydem. Dzieci mówią nam, że nie potrafią w inny sposób uwolnić emocji, które je przytłaczają. Autoagresja jest sposobem na odwrócenie uwagi od przeżywanych trudności, na zapomnienie – choć na chwilę – o przytłaczającej i wrogiej rzeczywistości. Dzieci i młodzież podejmują zachowania autoagresywne, by ukarać same

Nasi specjaliści w swojej codziennej pracy towarzyszą dzieciom w rozwiązywaniu ich problemów. Odpowiadają też na pytania rodziców, kiedy ci nie wiedzą, jak sobie poradzić z wychowywaniem.

siebie, np. za słabość lub porażkę. Chcą poczuć kontrolę, mieć wpływ choć na część swojego życia w przypadku, gdy w domu lub ze strony rówieśników doświadczają przemocy, której nie potrafią przeciwdziałać. Często również jest to sposób naśladowania rówieśników czy celebrytów, których znają z telewizji czy internetu. Dzieci i nastolatki, które się samookaleczają, bardzo często nie zdają sobie sprawy z tego, jak jest to niebezpieczne. Samookaleczenia nie rozwiązują problemów, a poprawa nastroju często jest tylko chwilowa. Mogą być również bardzo niebezpieczne dla zdrowia i silnie uzależniające, dlatego

W Magazynie prezentujemy niektóre z tematy, z którymi stykamy się w codziennej pracy. Mamy nadzieję, że w razie trudnej sytuacji nasze wskazówki okażą się przydatne. Zapraszamy do kontaktu z nami zawsze, kiedy potrzebują Państwo profesjonalnej porady.

bardzo ważne jest, aby dorośli umieli rozpoznawać zachowania autoagresywne, a także wspierać dzieci i młodzież w poszukiwaniu bezpiecznych sposobów radzenia sobie z problemami.

Po czym poznać, że dziecko się samookalecza? Jeden z mitów dotyczących zachowań autoagresywnych głosi, że osoby, które je podejmują, starają się w ten sposób zwrócić na siebie uwagę. To nieprawda. Większość samookaleczających się dzieci i nastolatków bardzo stara się utrzymać to w tajemnicy. Dlatego właśnie tak ważne jest to, żebyśmy umieli rozpoznawać niepokojące sygnały, które mogą świadczyć o podejmowaniu przez dziecko zachowań autoagresywnych. magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

15

DZIECI I RODZICE PYTAJĄ Na co zwrócić uwagę: częste lub trudne do wyjaśnienia rany po skaleczeniach czy przypalaniu

niską samoocenę, brak wiary dziecka we własne możliwości, obwinianie się,

papierosem, rozcięcia skóry, oparzenia, siniaki – najczęściej na nadgarstkach

smutek, zrezygnowanie, płaczliwość, niepodejmowanie wyzwań, odmawianie

, przedramionach, udach, klatce piersiowej, brzuchu, stopach;

przyjmowania prezentów czy nagród (dzieci samookaleczające się często uważają, że nie są w stanie niczego osiągnąć i na nic dobrego nie zasługują);

strój dziecka – czy jest dostosowany do pogody, np. czy dziecko w środku lata nosi długie spodnie i bluzę z długim rękawem, zakryte buty itp.;

unikanie rozmów, ograniczanie kontaktu z domownikami i rówieśnikami;

nadwrażliwość dziecka na dotyk, unikanie dotykania konkretnej części ciała

zmiany w sposobie odżywiania się i spożywania posiłków, gwałtowne wahania

lub jej osłanianie;

masy ciała (samookaleczenia często współwystępują z zaburzeniami odżywiania, a samo ograniczanie jedzenia jest również formą samookaleczania się);

wyrywanie włosów – widoczne przerzedzenie lub całkowity brak włosów na części głowy;

kontakt dziecka z używkami – alkoholem, narkotykami, a także posiadanie leków bez wskazań medycznych, np. leków na kaszel zawierających kodeinę.

Jak reagować na samookaleczenia?

Dla dziecka, które się samookalecza, najważniejsze jest wsparcie i troska.

Wiele osób, które dowiaduje się o tym, że ich dzieci się samookaleczają,

Niezbędne jest odbudowanie jego wiary w świat dorosłych. Staraj się zachować

wpada w panikę, ma wyrzuty sumienia, że wcześniej nie zauważyło proble-

spokój, zachęcaj dziecko do mówienia i słuchaj. Powiedz dziecku, że jest dla

mów dziecka, czuje złość i kompletnie nie wie co zrobić.

ciebie ważne i że dobrze się stało, że dowiedziałeś się o jego problemach.

Nie szukaj winnych i staraj się nie wzbudzać w dziecku poczucia winy. Nie mów „Dlaczego mi nie powiedziałeś/powiedziałaś wcześniej?” – dziecko

Szukaj sprzymierzeńców – dla dziecka i dla siebie. Zarówno twoje dziecko, jak i ty, potrzebujecie wsparcia i pomocy.

słyszy, że po raz kolejny kogoś zawiodło, że przysporzyło komuś problemów.

Moje dziecko ciągle płacze… Moja dwumiesięczna córeczka ciągle płacze. Wydaje mi się, że zadbałam o wszystko – nakarmiłam, zmieniłam pieluszkę, a Dorotka nadal nie może znaleźć ukojenia. Jak mogę pomóc córce? Serce mi się kraje, kiedy słyszę jej płacz… fragment e-maila rodzica Rodzice kochają swoje dzieci. Gdy dzieci się śmieją i są radosne jest

16

rys. Ewa Brejnakowska-Jończyk

dominującą aktywnością może być płacz. Nigdy nie jest to przyjemne ani dla rodzica, ani dla niemowlaka, warto jednak traktować i zaakceptować płacz jako komunikat, tak jak śmiech dziecka.

to sygnał, że wszystkie potrzeby są spełnione – rodzice mają poczucie, że

Wszystkie niemowlaki płaczą, ponieważ chcą przetrwać. W pierwszych

dobrze wypełniają swoją rolę. W początkowych miesiącach życia dziecka,

miesiącach swojego życia jedynie w taki sposób mogą zwrócić uwagę

kiedy maluszek i jego opiekunowie dopiero się poznają, uczą się siebie, jego

opiekuna i zasygnalizować głód, pragnienie czy niewygodę. Małe dzieci

dajemy dzieciom siłę nie płaczą, aby zmanipulować czy zdenerwować

z nim kontakt wzrokowy. Nie okazuj złości, ziry-

rodzica. Maluszki płaczą, bo chcą być blisko mamy,

towania, nie staraj się również wtedy rozmawiać,

taty czy osoby, z którą są najbardziej związane!

tłumaczyć – dziecko w takim momencie potrzebuje

To jest najważniejszy z powodów płaczu. Jeżeli

jedynie twojego zapewnienia, że jesteś obok i jest

przyjrzymy się czynnościom wykonywanym przy maluszku, są one wszystkie związane z bliskością – jest ona równie potrzebna jak kalorie pochodzące z mleka matki. Taki sposób postrzegania płaczu może ułatwić opiekunowi zajmowanie się dzieckiem oraz wpłynąć na obniżenie przeżywanego napięcia, złości, irytacji – naturalnie mogących się pojawiać u dorosłego.

Jakie są inne powody płaczu dziecka? Czasem jest mu zimno lub gorąco, jest za głośno lub za jasno, może się uderzyło lub jest zmęczone, chore czy przestraszone? Rodzice często muszą zgadywać przyczyny płaczu dziecka lub się ich domyślać, jednak z czasem dobrze poznają swoje dzieci i sprawnie odczytują, jak mogą im pomóc. Warto też pamiętać, że dzieci, zanim zaczną płakać, wysyłają sporo sygnałów, takich jak przeciąganie, pochrząkiwanie czy popiskiwanie.

Jak pomóc płaczącemu dziecku i je ukoić? Dziecko jest nakarmione, przewinięte, nie przeszkadzają na przykład cisnące skarpetki czy głośny dźwięk telewizora (tak, czasem maluszkowi może po prostu przeszkadzać nadmiar bodźców) i nadal płacze. Spróbuj niemowlę delikatnie kołysać, przytulać, głaskać. Może pomoże cicha muzyka albo śpiew? Niektóre dzieci potrzebują intensywniejszego kontaktu cielesnego – czasami ciasne owinięcie kocykiem lub pieluszką pomoże ukoić maluszka.

rys. Ewa Brejnakowska-Jończyk

Maluch nadal płacze? U dzieci po drugim tygodniu życia często pojawiają się kolki. Pomasuj brzuszek maluszka, przygotuj ciepłą kąpiel, spróbuj szczelnie go otulić (pamiętaj, że nie wszystkie dzieci będą taką formę uspokajania tolerować). Warto zastanowić się również, czy jakieś czynniki zewnętrzne nie działają na twój sposób funkcjonowania, poruszania się – może przeżywasz troski związane z sytuacją rodzinną, zawodową, finansową? To wszystko może być źródłem dodatkowego stresu i odbijać się w ruchach wykonywanych przy dziecku podczas kołysania, przewijania. Staraj się unikać dymu papierosowego (nikotyna wzmaga skurcze jelit). Przydatne może okazać się prowadzenie dzienniczka, w którym będziesz zapisywać czas i okoliczności płaczu dziecka, aby potem omówić je z pediatrą. Jeżeli dziecko nadal nie znajduje ukojenia i ciągle płacze, po prostu przy nim bądź, zapewniając bliski kontakt cielesny i akceptację. Nigdy nie zostawiaj płaczącego dziecka samego!

Gdy płacze starsze dziecko Starsze dziecko, mimo coraz szerszych kompetencji fizycznych, językowych i społecznych nadal nie zawsze potrafi sobie poradzić w akceptowany przez nas sposób z nadmiarem emocji, bodźców, a nawet ze zwykłymi (z punktu widzenia dorosłego) sytuacjami dnia codziennego. Kiedy płacze, bądź przy nim, przytul jeżeli tego potrzebuje, obserwuj, aby w razie potrzeby dziecka utrzymać

bezpieczne. Pozwól dziecku płakać. Zachęcaj je do podzielenia się przyczyną płaczu dopiero gdy się uspokoi. I choć często nie będzie ono potrafiło wytłumaczyć, o co tak naprawdę chodziło – nigdy nie bagatelizuj przyczyn mówiąc: „przecież nic się nie stało!”. Zapewniaj dziecko, że je kochasz i że będziesz przy nim, dopóki nie poczuje się lepiej. Kiedyś dziecko nauczy się (z twoją pomocą i na twoim przykładzie) szybciej radzić sobie z własnymi emocjami i w inny sposób komunikować swoje potrzeby.

Rodzic równie ważny Wychowywanie dzieci przynosi większości rodziców wiele satysfakcji, chociaż jednocześnie jest postrzegane jako niezwykle trudne zadanie. Oprócz niepewności związanej z opiekowaniem się maluszkiem („czy jestem dobrym rodzicem?”), dorośli muszą sobie radzić z dodatkowymi trudnościami (małżeńskimi, zawodowymi, finansowymi). Zdarza się, że doświadczane sytuacje stresowe przekraczają granice wytrzymałości rodziców i odbijają się na relacji z dzieckiem. Dlatego tak ważne jest dbanie o siebie. Odpoczywaj, dbaj o ciało i rozwijaj swoje zainteresowania. Jeżeli masz taką możliwość, korzystaj ze wsparcia innych osób. Czując narastającą złość lub zniecierpliwienie, lepiej wyjść z pokoju i powierzyć opiekę nad dzieckiem mężowi/ partnerowi czy komuś z rodziny, niż mocniej złapać dziecko i potrząsnąć nim pod wpływem emocji. Przede wszystkim nie obwiniaj się za utrzymujący się płacz dziecka. Słuchaj dziecka, obserwuj je i bądź blisko, a będzie się ono czuło bezpiecznie. magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 3

17

dajemy dzieciom siłę Działania Fundacji są mi znane od wielu lat. Dobrze pamiętam kampanię „Dzieciństwo bez przemocy”, która zwróciła uwagę na problem bicia

Dlaczego warto pomagać?

Z

apraszamy naszych Darczyńców do opowiedzenia, dlaczego zdecydowali się wspierać działania Fundacji.W tym numerze Magazynu zdecydowała się na to Katarzyna Ejdys-Kalwasińska, która od kilku miesięcy należy do naszego Klubu Przyjaciół Dzieci.

dzieci przez rodziców. Sama nie mam dzieci, ale mam siostrzeńców, których bardzo kocham i zawsze staram się patrzeć na ich zachowanie przez pryzmat ich świata. Wiem, że to, co robią, nigdy nie wynika ze złośliwości, ale raczej z niezrozumienia czegoś czy braku umiejętności poradzenia sobie z własnymi emocjami. Szczególnie bliski jest mi więc program FDN „Dobry Rodzic – Dobry Start”. To bardzo ważna inicjatywa, która pomaga rodzicom zrozumieć ich własne pociechy. Dlatego bardzo ucieszyłam się, kiedy dowiedziałam się, że mogę skutecznie i regularnie wspierać działania FDN. Kwota, którą przekazuję nie jest dla mnie wielkim wyrzeczeniem, ale wiem, że dzięki temu, iż jest to wsparcie regularne, Fundacja może planować swoje działania na przykład w obszarze dobrego

18

rodzicielstwa. Klub Przyjaciół Dzieci daje mi też poczucie, że jestem blisko związana z organizacją, która robi wiele dobrego na tak ważnym polu, jak ochrona dzieci.

Kontakt do Opiekuna Darczyńców: przyjaciel@fdn.pl tel. 22 389 52 72

Zaobserwowałeś niepokojącą sytuację? NIE ODWRACAJ WZROKU!

www.stopseksturystyce.fdn.pl www.reportchildsextourism.eu Jeżeli zaobserwowałeś niepokojącą sytuację – reaguj. W sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji zadzwoń na 112 lub 997. W pozostałych sytuacjach wyślij zgłoszenie przez formularz „ZGŁOŚ”. Organizatorzy:

Partners:

20

Finansowanie:

Honorowy patronat: