GGłos aplikanta Łucja Kobroń WHISTLEBLOWER – STRAŻNIK WARTOŚCI CZY DONOSICIEL? I. Wstęp Przedmiotem niniejszych rozważań nie będzie aksjologiczna ani funkcjonalna, ani też dogmatyczna analiza whistleblowingu, ale będzie to próba nowego spojrzenia na tzw. zjawisko nietypowej formy „etycznego sygnalizowania – donoszenia nieprawidłowości” w miejscu pracy, z uwzględnieniem uregulowań zawartych w polskim systemie prawa. Można się pokusić o stwierdzenie, że pojęcie whistleblowingu znane jest już od średniowiecza, ale najbardziej rozpowszechniło się w takich krajach, jak Stany Zjednoczone, Australia czy Republika Południowej Afryki . Problem whistle blowingu jest niestety bardziej złożony. Jak już wspomniałam, whistleblowing jest najlepiej rozwinięty w krajach common law, gdzie na przestrzeni lat „etyczne donosy”, a także informatorzy, zostali objęci opieką państwa. Ponadto wielki wpływ na pozytywne postrzeganie „etycznego donosiciela” miała historia – całkowicie odmienna np. w Stanach Zjednoczonych od historii Europy, w szczególności krajów postsowieckich, nie pomijając okresu okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. Informatorzy byli postrzegani w krajach totalitarnych przez społeczeństwo w świetle negatywnym, jako „sprzedawczykowie” czy „kapusie”, a wreszcie – jako „zdrajcy narodu”. Granica pomiędzy etycznym informatorem a negatywnym donosicielem jest cienka i rozmywa się w świadomości społeczeństwa. Whistleblowing może być postrzegany pozytywnie także w krajach z totalitarną przeszłością, ale musi zostać spełniony jeden warunek, a mianowicie postrzeganie go przez pryzmat ujawnionych informacji i motywacji informatora . M. Dodge, Whistleblowers, (w:) Encyclopedia of white-collar and corporate crime, L. M. Salinger (red.), Thousand Oaks i in., SAGE Publications 2005, vol. 1 i 2, s. 860. S. Dasgupta, A. Kesharwani, Whistleblowing: A Survey of Literature, (w:) „The IUP Journal of Corporate Governance” 2010, vol. 9, nr 4, s. 57–70.
296