–
–
–
– –
nenit 30 të ligjit dhe rregullores së zhvillimit; transferimit të së drejtës për zhvillim, sipas nenit 31 të ligjit dhe rregullores së zhvillimit; shpërndarjes së drejtë të kostove dhe përfitimeve midis palëve të interesuara, përfshirë autoritetin vendor, të realizuar në një PDV, sipas nenit 22 të ligjit; servitutit publik dhe të drejtës së preferimit, sipas neneve përkatësisht 34 dhe 36 të ligjit dhe rregullores së zhvillimit; zbatimit të programeve BID, TIF dhe SAD të përshkruara më lart; programe të tjera të ngjashme, për sa kohë që gjejnë hapësirë ligjore.
Veç shpronësimit, mënyrat e tjera të krijimit, përdorimit dhe ruajtjes së hapësirës publike (si më sipër) realizohen vetëm përmes programeve përkatëse dhe marrëveshjes së lidhur mes palëve dhe të zbatuar përmes një PDV-je dhe/ ose leje ndërtimi. Edhe për servitutin nevojitet një marrëveshje, por servituti përcaktohet me ligj dhe me plan, sipas një procedure të vendosur ligjërisht. Programet për instrumentet si më sipër dhe marrëveshja e PDV-së janë dy hallka thelbësore në krijimin e hapësirës publike. Programet janë të nevojshme për të kryer zbatimin e instrumenteve, ndërsa marrëveshja e PDV-së është dokumenti ligjor që përcakton rregullat e krijimit të hapësirës, së bashku me detyrimet dhe përfitimet përgjatë procesit/zbatimit të programit. Bazuar në rregulloren për hapësirën publike, programi mund të përmbajë: a qëllimin; b rolet e palëve dhe strategjinë e komunikimit publik; c instrumentet që do të përdoren për krijimin e hapësirës publike, sipas nenit 7 më sipër; ç pjesën e përfitimit të autoritetit vendor nga vlera e rritur e tokës që vjen si rezultat i krijimit të infrastrukturave publike nga vetë autoriteti publik, apo i ndryshimeve
përmirësuese të kushteve zhvillimore; d shpërndarjen e detyrimeve dhe përfitimeve ndërmjet palëve private si dhe mes palës private dhe asaj publike; dh analizë të tregut dhe studim fizibiliteti për zbatimin e programit; e buxhetin, afatin e zbatimit dhe mënyrën / strukturën e administrimit të programit; Programi mund të hartohet para se të ndërmerret PDV-ja dhe sigurisht përpara dhënies së lejeve të ndërtimit. Për shembull, nëse një bashki përcakton në PPV-në e saj se do të ndërmarrë një program TDZH-je dhe po ashtu përcakton edhe zonat dhënëse dhe marrëse, asaj i lind menjëherë e drejta të nisë hartimin e programit për zbatimin e TDZH-së. Pasi harton programin (dhe përgjatë tij) bashkia specifikon edhe cili do të jetë instrumenti ligjor për zbatimin përfundimtar të qëllimit të programit – pra do të jenë PDV-të dhe pastaj lejet e ndërtimit, apo do të veprohet vetëm me leje ndërtimi. Kjo vendimmarrje është deri diku e kushtëzuar nga PPV-ja e cila përcakton nëse pronat do të zhvillohen drejtpërdrejt mbi bazë PPV-je apo përmes një PDV-je. Megjithatë, përgjatë hartimi të programit të TDZH-së, bashkia mund të identifikojë nevojën për të hartuar PDV edhe në raste në të cilat kjo nuk parashikohet në PPV. Një shembull tjetër do të ishte hartimi dhe zbatimi i programit për intensitetin me kushte. Zonat ku mund të zbatohet një program i tillë përcaktohen në PPV. Menjëherë pas miratimit të PPV-së, bashkia mund të nisë hartimin e programit për intensitetin me kushte, sipas pikave të mësipërme. Zbatimi përfundimtar i programit realizohet përmes PDV-së dhe/ose lejeve të ndërtimit, sipas përcaktimit në PPV. Ndërkohë, marrëveshja e PDV-së, sipas rregullores për hapësirën publike, duhet të përmbajë: a detyrimin për financimin dhe kryerjen e punimeve të infrastrukturës dhe hapësirës publike nga subjektet e përfshira;
IV. ZHVILLIMI I TERRITORIT: ZHVILLIM APO RUAJTJE, INFRASTRUKTURË APO NDËRTESA?
187