PB-PP B- 16197
viermaandelijks: mei, juni, juli, augustus 2022
BELGIE(N) - BELGIQUE
achttiende jaargang nr. 66
Afgiftekantoor: 2400 Mol 1, P 602688 Afz.: “Ons Huis”, Bresserdijk 4, 2400 Mol
1
inhoud
Voorwoord
3
Ons Huis
4
Over armoede
6
Coververhaal: Chantal
14
Kalender
16
Nieuws
26
Varia
28
Colofon
32
2
voorwoord BELLEKE TREK! Wie kent het kinderspel nog? Bij iemand aanbellen zonder Het engagement van vrijwilligersinitiatieven is fantastisch dat je bewoners wil bezoeken of ontmoeten. en noodzakelijk. Ze brengen ‘warme’ hulp die zo belangrijk is. We zijn daarom heel dankbaar voor alle inzet en Aanbellen en dan vlug weglopen om niet ontdekt te engagement. worden. Het is een kindergrapje dat velen van ons wel eens gedaan hebben. Mensen in armoede mogen echter niet afhankelijk zijn van liefdadigheid alleen. Ze moeten ook voldoende beschermd Misschien moeten wij dat kinderspel opnieuw lanceren, worden door de overheid. Daarom blijven we ook ijveren figuurlijk dan wel. We trekken aan de bel en we lopen niet voor structurele oplossingen en roepen we om weg. We laten een boodschap achter. We brengen iets fundamentele ingrepen van de overheid om armoedecijfers onder de aandacht door aan de bel te trekken. te doen dalen. Zo kunnen we bij scholen belleketrek doen om aandacht te Daarom blijven we ‘belleketrek’ doen en we lopen niet vragen voor kinderarmoede. Er bestaan studies en weg!!! handleidingen om armoede te leren herkennen en aan te pakken. Tingelingeling … scholen ga aan de slag ermee! Marc We kunnen zeker ook belleketrek doen bij de overheid om aandacht te vragen voor de wooncrisis in Vlaanderen. Op de Werelddag van Verzet tegen Armoede op 17 oktober trekken we dit jaar aan de bel voor betaalbare en kwaliteitsvolle woningen voor iedereen. Tijdens onze bekommernissendag op donderdag 5 mei 2022 in Postel hebben onze mensen vele hindernissen aangebracht en aanbevelingen gedaan om woningen beter bewoonbaar te maken. We brengen deze concrete voorstellen van onze bezoekers over aan de overheid. Op 17 oktober zal de fakkeltocht in Mol weer doorgaan. We rekenen op een hele grote groep mensen die mee zullen opstappen om aan de bel te trekken voor het recht op goede woningen voor iedereen. Met het enthousiasme van kinderen, met de verontwaardiging van mensen die zich verzetten tegen onrecht! En met het vertrouwen dat we door verbondenheid de toekomst beter kunnen maken voor iedereen. Tot slot wil ik vooruitkijken naar het einde van het jaar. De VRT zal in december opnieuw de Warmste Week organiseren. Dit jaar is het thema kansarmoede. We zijn blij met deze media-aandacht rond armoede. En zo blijft de bel rinkelen om iedereen te laten horen dat alle mensen recht hebben op een waardig leven.
‘Mensen in armoede mogen echter niet afhankelijk zijn van liefdadigheid alleen. Ze moeten ook voldoende beschermd worden door de overheid. ‘ Tingelingeling, 't belleke van Mieke ging. Mieke deed haar deurke open, en ze zag de bengels lopen, wacht zei Mieke " Belleke trek, houdt u moeder voor de gek." Tingelingeling, 't belleke al weerom ging, Mieke speelde nu de dove en trok heel stil naar boven. Ploef, een emmer water neerwaars ging. En de jongens van daaronder, kregen het water op hun donder. He zei Mieke keert ge weer kGiet dan nog een tweede keer.
3
ons huis
DE 6 CRITERIA VOOR VERENIGINGEN WAAR ARMEN HET WOORD NEMEN
in de toekomst gebruikt worden voor de kandidaat huurders van de sociale huisvestingmaatschappijen.
Verenigingen waar armen het woord nemen, werken volgens 6 criteria, die vanuit de verenigingen(en de mensen in armoede)tot stand zijn gekomen. De 6 criteria gelden ook als criterium om erkend te worden door de Vlaamse overheid.
Op 5 mei konden we eindelijk terug naar Postel voor onze bekommernissendag. We waren met 35 deelnemers.
1. Armen verenigingen zich Op 20 juni kwamen de deelnemers van de hobbyclub, de naailessen en de creo samen in Ons Huis om het werkjaar af te sluiten. Dit deden ze met knabbeltjes en babbels. Diezelfde namiddag deelde Lea ook zomerpakketten uit. Deze pakketten werden mogelijk gemaakt door de gulle gift van Vrouw en Maatschappij en Wereldmissiehulp.
2. Armen het woord geven Op de kring van 20 april evalueerden de bezoekers van Ons Huis de werking op basis van de zes criteria. Op 3 mei vergaderden we met SPAAK groot in Mol. We hadden het over de klimaatstem MIA en de verschillende stappen die we verder gaan ondernemen. Ook zullen we vanuit SPAAK met een groep mensen in armoede deelnemen aan de testing van een nieuwe app. Deze app zal
4
We bogen ons over thema’s waarvan we vinden waaraan de gemeente Mol de komende drie jaar nog moet werken. Het was een intensieve, maar vruchtbare dag. Nadien gingen we met z’n allen nog een hapje eten. Gust, onze oud voorzitter die de meesten allicht kennen, werd voor het hapje ook uitgenodigd. Zo konden we hem toch nog feestelijk uitwuiven na twee jaar corona. In mei ging Petra samen met Sofie Bloemen en Roeland Pauwels van het lokaal bestuur langs bij MIN Mol en Actie Min. We luisterden naar waar mensen in armoede van wakker liggen. Thema’s als sociale dienstverlening, wonen en steun kwamen o.a. aan bod. Op 15 juni kwamen Sofie en Roeland naar Ons Huis. Dit was de laatste fase van het participatietraject. De bezoekers van Ons Huis mochten hun stem uitbrengen over thema’s waarvan ze vinden dat het lokaal bestuur van Mol moet op
ons huis
inzetten in de strijd tegen armoede. De top drie vanuit Ons Huis: automatische rechtentoekenning (premies, voordelen, …), communicatie over steunmaatregelen (waar heb ik recht op, waar moet ik zijn voor welke steun, …) en outreachend werken waarbij de hulpverlener naar de cliënt toestapt.
5. Dialoog en vorming
3. Werken aan maatschappelijke emancipatie
In mei kwamen verschillende bezoekers van het inloopcentrum van het CAW op bezoek. Ze maakten kennis met het aanbod van Ons Huis.
Vier leerlingen van de richting sociaal technische wetenschappen van de Rozenberg organiseerden voor hun GIP (geïntrigeerde proef) een kleding ruilbeurs en een modeshow voor de bezoekers van Ons Huis. Onze bezoekers werden in de watten gelegd. Het was een geslaagde namiddag.
Op de openwerkgroep van mei kwam Valerie van het Huis van het Kind uitleggen waarvoor je bij hen terecht kan. Ook maakte zij reclame voor de Dag van de Opvoeding die later in mei doorging op het Zilvermeer.
Op 30 mei gaf Petra een vorming aan de onthaalouders van FERM over armoede en de werking van Ons Huis.
6. Armen blijven zoeken Petra had een gesprek met een kandidaat stagiaire. Edith volgt de opleiding gezinswetenschappen in Brussel. Zij zal in het nieuwe werkjaar stage lopen bij Ons Huis.
4. Werken aan maatschappelijke structuren
Op 18 mei kwamen de twee ervaringsdeskundigen en de maatschappelijk assistent van Kind en Gezin langs in Ons Huis om kennis te maken. Ondertussen werden reeds verschillende mensen doorverwezen naar Ons Huis. Bedankt voor de fijne samenwerking!
Op 19 april gingen Marc en Petra naar het dagelijks bestuur armoedebeleid. We hadden het over het meerjarenplan lokaal bestuur Mol en hoe we de mensen in armoede hierbij gaan betrekken. Maar ook de Uitpas en indexering van de leefgelden werden besproken.
5
over armoede
Geachte mevrouw Vautmans, Ik herinner me nog hoe u, zo’n dertig jaar geleden, als jonge spring in ’t veld in Antwerpen in de hulpverlening kwam werken. Het was in de tijd dat de trajectbegeleiding werd uitgevonden. U behoorde tot de eerste ploeg trajectbegeleiders die ik mocht leren kennen. Ik weet nog dat u mij de raad gaf om, gaandeweg op mijn traject, alle kansen te grijpen die zich voordeden. Voor zover ik uw traject via de dagbladen heb kunnen volgen hebt u die regel ook voor uw eigen traject plichtsbewust gevolgd. Het siert u daarenboven dat u ook altijd anderen voluit kansen hebt gegeven. Nu steunt u ten volle de hardwerkende paardenhandelaars door ervoor te pleiten om de BTW op de verkoop van paarden drastisch te verlagen. Direct zijn er natuurlijk politieke tegenstanders die u op uw paard proberen te krijgen door uw plannen te verketteren. Zij begrijpen niet dat uw plannen verder reiken dan hun kortzichtige zicht. Zij begrijpen niet dat u ons land onafhankelijk wil maken van de import van olie uit oorlogszuchtige landen. Zij zien de opportuniteiten niet van woon-werkverkeer per paard (bedrijfspaarden in plaats van bedrijfswagens!). Zij begrijpen niet dat pakjesleveranciers met paard en kar alle diesellucht uit de steden zullen verjagen. En stel dat de oorlog onze contreien zou bereiken, dan zullen wij tenminste paardenvlees aan verlaagd BTW-tarief eten. Misschien is het mogelijk om tegelijkertijd nog een aantal andere BTW-verfijningen door te voeren. Ik denk bijvoorbeeld aan kwaliteitsvolle merkhorloges. De dragers ervan geraken in de problemen nu ze hun horloges door straatboeven dreigen te verliezen. Verlaag de BTW op die horloges, zo niet gaan de ceo’s die onze economie schragen niet meer weten hoe laat het is.
6
‘Niet alleen het jacht van koning Albert geraakt niet verkocht, maar ook de talrijke jachten van rijke Russen blijven troosteloos aan de kade dobberen.’
Mogelijk kan ook de BTW op luxe-jachten naar beneden. Niet alleen het jacht van koning Albert geraakt niet verkocht, maar ook de talrijke jachten van rijke Russen blijven troosteloos aan de kade dobberen. Verlaag de BTW op die boten en misschien kan onze overheid ze dan aankopen. Er kunnen vluchtelingen in worden ondergebracht en mensen die op de wachtlijsten voor sociale woningen staan. Ondergetekende zou bijvoorbeeld meteen bereid zijn om op een jacht te gaan wonen. Wetend dat u alle kansen benut die zich op uw traject aandienen, groet ik u met meeste Hoogachting, Nog altijd dezelfde Dikke Freddy als in 1993.
over armoede
AAN ALEXANDER DE CROO, PREMIER EN BANKEIGENAAR IN EEN WERELD IN VERANDERING Geachte heer, excellentie, Ik heb vernomen dat de Belfiusbank eigendom is van de Belgische Staat. Als grote baas van die Belgische Staat bent u dus eigenlijk ook de grote baas van dit kroonjuweel van het bankwezen. Ik wil u graag van harte feliciteren met de manier waarop u met uw bank het goede voorbeeld geeft inzake bankieren. Deze bank leeft met de mensen mee!
Bezoekers van de private houses en de wealth houses zullen er het genoegen hebben om te kunnen spreken met echte levende bankbedienden die hen zullen voorthelpen met al hun financiële zorgen en ook met hun vragen over kredieten en verzekeringen. Het gemak en het geluk van de bankklant staat hier terug voorop.
Andere banken zoals bv. Fortis, ING en KBC sluiten het ene kantoor na het andere en drijven op die manier de honderdduizenden burgers die niet genoeg geld, verstand of goesting hebben om hun bankzaken per computer af te handelen tot wanhoop. Zelfs de bankautomaten worden de ene na de andere uitgebroken en vervangen door een spaanderplaat met een reclameslogan erop. Het spreekwoord ‘klant is koning’ dreigt geschrapt te worden uit de woordenboeken.
Voorlopig -alle begin is moeilijk- zijn de private houses alleen toegankelijk voor mensen die een half miljoen euro in hun portemonnee hebben en in de wealth houses kan men alleen terecht met 2,5 miljoen euro op zak, maar omdat de Belfiusbank als staatsbank tenslotte de bank van alle Belgen is, zullen binnenkort ongetwijfeld ook de mensen met minder gevulde en zelfs met lege portemonnees de kans krijgen om hun financiële problemen met echte levende bankbedienden te bespreken. Dit is de wereld in verandering waar ik naar uitkijk!
‘Ik ben u dankbaar voor uw aanvoelen van de zorgen van de gewone man en vrouw in de straat.’ Gelukkig roeit de Belfiusbank moedig tegen de stroom in en opent ze tegen het einde van dit jaar alstublieft 22 nieuwe kantoren onder de wervende namen ‘private houses’ (en nee, daar hangen geen rode neonlichten boven de ramen) en ‘wealth houses’. De bank schuwt het daarbij niet om zich te vestigen in uithoeken van het land zoals Knokke of in voorsteden van Brussel zoals Sint-PietersLeeuw; Conner Rousseau zal zich daar meteen terug in België voelen.
Ik ben u dankbaar voor de ommezwaai die u aan het bankwezen geeft. Ik ben u dankbaar voor uw aanvoelen van de zorgen van de gewone man en vrouw in de straat. Ik groet u dan ook met de meeste Hoogachting, Fr. De Meester, U kent mij als Dikke Freddy.
7
over armoede
FINANCIËLE TEGEMOETKOMINGEN: EEN DOOLHOF VAN MAATREGELEN Als je chronisch ziek bent, heb je vaak hoge medische kosten. Soms moet je tijdelijk of permanent beroep doen op een vervan‐ gingsinkomen. Hierdoor kan je financieel misschien moei‐ lijk rondkomen. De overheid riep dan ook een aantal maatregelen in het leven om de financiële toegankelijk‐ heid van de gezondheidszorg te verbeteren. Het probleem is dat deze maatregelen uit verschillende “hoeken” komen. Elk beleids‐ niveau (Federaal, Vlaams, lokaal) draagt zijn steentje om tege‐ moet te komen aan de financiële noden van chronisch zieken. Het is dan ook niet zo eenvoudig om je weg te vinden in dit doolhof van maatregelen, laat staan om na te gaan op welke maatregelen je recht hebt.
Wat is belangrijk om te weten? Er is een verschil tussen de verplichte en de aanvullende ziekteverzekering.
De verplichte ziekteverzekering:
De aanvullende ziekteverzekering:
• Wordt beheerd door de Federale overheid (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering of RIZIV).
• Is het extra (ledenpakket).
• Het RIZIV besteedt de administratie (uitbetaling) hiervan uit aan de ziekenfondsen. • Is voor iedereen hetzelfde, ongeacht het ziekenfonds, waarbij je aangesloten bent (b.v. remgelden, terugbetaling medicatie).
aanbod
van
het
ziekenfonds
• Kan sterk verschillen tussen de ziekenfondsen (b.v. terugbetaling psychologische / psychotherapeutische zorg). • Wordt gefinancierd met de ledenbijdrage. • Een vergelijking van het aanbod van de verschillende ziekenfondsen vind je terug op de website van de Spaargids. • Bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering hoef je geen ledenbijdrage te betalen, maar je kan dan ook geen beroep doen op extra voordelen.
8
over armoede Hoe pak je dit best aan? We geven je een gouden raad: maak een afspraak met de dienst maatschappelijk werk van je ziekenfonds. Zij kennen je individuele situatie en zijn op de hoogte over de bestaande maatregelen. Samen met jou kunnen ze bekijken op welke maatregelen je recht hebt. Je kan hiervoor niet terecht bij de mensen die aan het loket zitten. Je moet echt een afspraak maken met de betrokken dienst. Ook belangrijk om te weten is dat de maatschappelijk werk(st)er van het ziekenfonds bij je thuis kan komen, indien nodig. Zo kan zij / hij zich een beeld vormen van jouw thuissituatie. Zij / hij kan dan b.v. ook suggesties doen om je woning aan te passen.
De maatregelen in vogelvlucht Maatregelen van de Federale overheid Binnen de Federale overheid voorziet het RIZIV een aantal maatregelen om de gezondheidszorg financieel toegankelijker te maken. Het gaat hier over de Verhoogde Tegemoetkoming (VT), de Derde betalersregeling, de Maximumfactuur en het Statuut Chronische Aandoening. Meer info over deze maatregelen vind je op de website van het RIZIV. Personen met een beperking vanaf 18 jaar kunnen onder bepaalde voorwaarden terecht bij de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid (FOD Sociale Zekerheid) voor een inkomensvervangende en / of integratietegemoetkoming. Ook andere voordelen, zoals de parkeerkaart, kan je bij deze dienst aanvragen. Wil je hierover meer weten? Dan kan je terecht op de website van de FOD Sociale Zekerheid.
Ook als je omwille van je chronische ziekte of beperking een mobiliteitshulpmiddel (b.v. een rolstoel) nodig hebt, dan kan je terecht bij de Vlaamse sociale bescherming. Wil je weten hoe je zo’n zorgbudget of mobiliteitshulpmiddel kan aanvragen? Dan kan je terecht op www.vlaamsesocialebescherming.be. Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) geeft zorg en ondersteuning op maat aan personen met een handicap. Je kan beroep doen op: • Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH) • Je kan een Persoonsvolgend Budget (PVB) aanvragen. Als je vragen hebt over de opstart en het beheer van je budget, kan je terecht bij een bijstandsorganisatie. De gegevens van de bestaande bijstandsorganisaties vind je hier. • Tenslotte kan je ook hulpmiddelen en aanpassingen (b.v. aanpassing van je woning) vragen. Wil je meer weten over wat het VAPH voor jou kan doen? Surf dan naar www.vaph.be.
Wil je meer info over maatregelen, specifiek voor jouw aandoening? Dan kan je terecht bij een patiëntenvereniging, die mensen samenbrengt rond jouw ziekte of aandoening. Een overzicht van de bestaande patiëntenverenigingen vind je op de website van Trefpunt Zelfhulp
Maatregelen van de Vlaamse overheid De Vlaamse overheid biedt een extra bescherming bovenop de Federale sociale zekerheid. Met de Vlaamse sociale bescherming wil men mensen die gedurende lange tijd veel zorg nodig hebben, financieel ondersteunen. Je hebt dan recht op een tegemoetkoming in de vorm van een zorgbudget. Er zijn 3 soorten zorgbudgetten: • Het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden, • Het zorgbudget voor ouderen met een zorgnood en • Het zorgbudget voor mensen met een handicap.
9
over armoede
TWINTIG JAAR WET PATIËNTENRECHTEN: ‘IN DE GEZONDHEIDSZORG BLIJFT TRANSPARANTIE EEN GROOT PROBLEEM’
kan. Verminderd zelfbeschikkingsrecht. Staat zo in het dossier. Ontluisterend detail: de informatie waarop de arts zich baseert is al vijftien jaar achterhaald. Men vergat je dossier te updaten naar je huidige situatie.
Twintig jaar patiëntenrechten
“Voor sommige mensen is dit jammer genoeg de realiteit”, vertelt Else Tambuyzer, de nieuwe directeur van het Vlaams Patiëntenplatform. “Een fout in je dossier kan grote gevolgen hebben. Daarom is een zorgvuldig bijgehouden patiëntendossier één van de acht patiëntenrechten.”
Feit of fictie? Je ligt op spoed voor een dringend medisch probleem. In je patiëntendossier leest men dat je woont in een voorziening binnen de geestelijke gezondheidszorg. Plots staan je lichamelijke klachten in een ander licht. Misschien overdrijf je, of zoek je aandacht? Zorgverleners twijfelen.
‘De Wet op de Patiëntenrechten erkende formeel dat patiënten ook een stem verdienen. Een mijlpaal.’ Finaal krijg je de gepaste behandeling. Maar als je daarna naar huis wilt, vertelt de verantwoordelijke arts dat dit niet
10
In 2022 is de Wet op de Patiëntenrechten twintig jaar oud. Dat vierde het Vlaams Patiëntenplatform op 24 mei met een feestsymposium.
Waarom was een wettelijke verankering van patiëntenrechten belangrijk? “We komen uit een tijd waar zorgverleners, zeker artsen, het laatste woord hadden. Als patiënt had je weinig te zeggen over je zorgtraject, je dossier of de keuze van zorgverlener. De Wet op de Patiëntenrechten erkende formeel dat patiënten ook een stem verdienen. Een mijlpaal.”
over armoede
“Uiteraard hadden mensen vóór 2002 ook rechten. Toch was er een grote nood aan duidelijkheid. Patiënten moeten weten wat ze kunnen verwachten. Omgekeerd moeten zorgverleners weten aan welke minimumvoorwaarden de zorg moet voldoen. Duidelijke afspraken komen de onderlinge communicatie, de zorgrelatie en de zorgkwaliteit ten goede.”
Welke rechten vervat die belangrijke wet? “Het is een uitgebreid pakket. Als zorgvrager heb je recht op kwaliteitsvolle, betaalbare en respectvolle zorg, volledige informatie over je gezondheid en behandeling en vrije keuze van een zorgverlener. Een behandeling mag nooit opgestart worden zonder jouw toestemming. Je hebt het recht op inzage in je dossier en je gezondheidsgegevens moeten worden beschermd. Daarnaast mag je klacht indienen als een van je rechten geschonden is.”
‘Patiënten moeten voldoende regie krijgen over hun zorgtraject.’ “De wet waarborgt dat mensen geïnformeerde beslissingen kunnen nemen die aansluiten bij hun persoonlijke waarden en normen. Ze moeten voldoende regie krijgen over hun zorgtraject en hebben recht op de beste mogelijke zorg. Dat laatste betekent ook: respectvolle communicatie en respect voor de levensdoelen van de patiënt.”
‘We horen veel verhalen rond gebrek aan respect, vriendelijkheid of behulpzaamheid.’ “Onlangs organiseerden we een grootschalige enquête bij onze leden: mensen met een chronische aandoening. Van de bevraagden die hun dossier wilden inkijken, ondervond 24 procent problemen. 15 procent miste informatie over zijn behandeling. 61 procent wist niet hoeveel zijn geplande zorg zou kosten.” “Maar liefst een op vijf stelde dat men zijn rechten niet altijd respecteert. Uit dezelfde enquête blijkt ook dat één op vijf de wet op de patiëntenrechten niet kent. Individuele rechten kennen mensen beter, al weten vier op tien niet dat een zorgverlener toestemming moet vragen om een behandeling op te starten. Dat gebrek aan kennis is een probleem.” “Vaak zitten schendingen ingebakken in vastgeroeste regels en zorgstructuren. De meeste hulpverleners zijn van goede wil, maar in veel zorginstellingen ontbreekt een kader om patiëntenrechten prioritair aan te pakken. Daar zit de hoge werkdruk ook voor iets tussen.” Else Tambuyzer: “Het draait ook om macht. Artsen hadden vroeger bijna de volledige regie in handen. De Wet op de Patiëntenrechten draaide die logica om. Dat creëerde een spanningsveld.”
Zijn kwaliteitsvolle zorg en respect voor de patiënt niet vanzelfsprekend?
Is het ook geen paternalisme, de zorgverlener weet wat “Niet noodzakelijk. We horen veel verhalen rond gebrek aan het beste is voor de patiënt? respect, vriendelijkheid of behulpzaamheid. Maar ook andere rechten worden vaak geschonden. Soms subtiel of onbedoeld, maar met grote impact. Als je na een heupoperatie maximaal 750 meter mag stappen, maar een arts noteert per vergissing 75 meter, heeft dat grote gevolgen voor je revalidatietraject.”
“Zeker. Soms deelt men geen medische informatie omdat de arts denkt dat de patiënt het toch niet begrijpt. Of men roept therapeutische exceptie in. Dan oordeelt de arts dat bepaalde info je gezondheid kan schaden. Maar die inschatting klopt zeker niet altijd. En zelfs als ze wel klopt, moet men achteraf alle informatie alsnog delen.”
“Bovendien mag je foutieve info niet zelf aanpassen in je patiëntendossier. Een persoonlijke notitie waarin je stelt niet akkoord te zijn, kan wel. Zo wordt het snel woord tegen woord. En wat doe je als een arts inzage weigert? Ook dat gebeurt nog regelmatig.”
“Het draait ook om macht. Artsen hadden vroeger bijna de volledige regie in handen. De Wet op de Patiëntenrechten draaide die logica om. Dat creëerde een spanningsveld en maakt een goede samenwerking tussen zorgverlener en patiënt onmisbaar.”
11
over armoede Kennen zorgverleners de patiëntenrechten voldoende?
‘Zorg moet starten vanuit levensdoelen, niet vanuit een medisch aanbod.’ “De doelstelling van patiënten wijkt soms af van medische doelstellingen. Dat moet je erkennen en respecteren. Een arts wil een kapotte knie maximaal herstellen, bijvoorbeeld via een operatie en vervolgens een lange revalidatie. Maar wil de patiënt dat wel? Misschien wil die gewoon weer rustig kunnen wandelen en is daar geen operatie voor nodig. Zorg zou moeten starten vanuit de levensdoelen van de patiënt, niet vanuit een medische doelstelling of aanbod.”
Goede zorg betekent achterhalen wat de patiënt wil: is het echt zo eenvoudig? “Neen, helaas zijn patiëntenrechten geen exacte wetenschap. Dat geldt zeker binnen de geestelijke gezondheidszorg. Zo staat het recht op geïnformeerde toestemming haaks op vrijheidsbeperkende maatregelen. Toch zijn zulke maatregelen soms nodig, bijvoorbeeld als de patiënt een gevaar voor zichzelf betekent.”
‘Gedwongen opname en gedwongen behandeling vallen niet samen.’ “Men mag procedures nooit blind volgen. In tegenstelling tot wat men vaak denkt, vallen gedwongen opname en gedwongen behandeling niet samen. Zelfs als je gedwongen bent opgenomen, mag een zorgverlener je niet zomaar dwangmedicatie toedienen. Hetzelfde geldt voor een verblijf in de afzonderingsruimte. Op veel plaatsen is dat de standaardprocedure maar dat is een flagrante schending van patiëntenrechten.” “Zelfs bij wilsonbekwaamheid mag je als zorgverlener niet helemaal vrij handelen. In dat geval moet je overleggen met iemands bewindvoerder of vertegenwoordiger. Zij verdedigen de belangen van de patiënt en moeten gehoord worden bij belangrijke beslissingen zoals de toediening van dwangmedicatie. Jammer genoeg gebeurt dat te weinig.”
12
“Ik vrees dat men patiëntenrechten soms beschouwt als een extraatje: een campagne met een tijdelijke folder en affiche. Zo heeft de wetgever het nooit bedoeld. We moeten blijven inzetten op betere bekendmaking en concrete ondersteuning van zorgverleners.”
‘Mensen zwijgen soms over hun grieven uit schrik dat de arts hun behandeling zal stopzetten.’ “Heel wat schendingen gebeuren tijdens opnames. Patiënten voelen zich dan kwetsbaar en afhankelijk van anderen. Opkomen voor je rechten kan dan moeilijk zijn. Mensen zwijgen soms over hun grieven uit schrik dat de arts hun behandeling zal stopzetten. Dat zou geen punt mogen zijn. Zelfs als je een andere visie hebt dan je zorgverlener, blijf je recht hebben op kwalitatieve zorg.” “Zorgverleners moeten regelmatiger en proactief afstemmen tijdens het zorgtraject: is dit oké voor je? Begrijp je wat ik nu ga doen? Zijn er zaken die je anders wil?” Else Tambuyzer: “Van de patiënten die klacht indienen, is 70 procent ontevreden over de procedure. Uit die groep ontvangen we wanhopige mails.”
Misschien zijn patiëntenrechten te vrijblijvend? Kan men zorgverleners bijvoorbeeld sanctioneren? “Hier raak je aan een van de toekomstige uitdagingen. Er is geen stok achter de deur. We kunnen patiëntenrechten onvoldoende afdwingen.” “Er zijn wel ombudsdiensten maar die mogen alleen bemiddelen. Als een arts weigert mee te werken, houdt het verhaal op. In algemene ziekenhuizen vind je de ombudsdienst in het ziekenhuis zelf. Die positie roept vragen op. Hoe neutraal kan je zijn in een conflict tussen een patiënt die je niet goed kent en een collega waarmee je ’s middags je boterhammen opeet?”
‘Hoe neutraal kan je zijn in een conflict tussen een patiënt en een collega waarmee je ’s middags je boterhammen opeet?’’
over armoede “Afhankelijk van de plaats waar je zorg krijgt, zijn er maar liefst twaalf verschillende ombudsdiensten. Die hebben allemaal hun eigen logica en werkwijze. Geen wonder dat 55 procent van de patiënten met een klacht niet weet waar ze terecht kan.”
Slechts 8 procent van de patiënten dient klacht in met het oog op een compensatie of schadevergoeding. De meerderheid zoekt erkenning en wil nieuwe fouten voorkomen.”
Dat zijn onrustwekkende cijfers. “Van de patiënten die wel klacht indienen, is 70 procent ontevreden over de procedure. Ze worden van het kastje naar de muur gestuurd. Iedereen wijst naar elkaar. Uit die groep ontvangen we wanhopige mails. Soms zetten mensen letterlijk de halve zorgsector in cc, inclusief de premier en Vlaams minister Wouter Beke. Mensen voelen zich in de steek gelaten en hebben geen idee wat er uiteindelijk met hun klacht zal gebeuren.”
‘Patiënten worden van het kastje naar de muur gestuurd.’ “Transparantie is een groot probleem. Een organisatie als de Orde der artsen verricht goed werk, maar niemand weet precies hoe ze met klachten omgaan. Er is amper terugkoppeling naar de patiënt over maatregelen of sancties. Dat ontmoedigt om nog klacht in te dienen, want het lijkt toch niets uit te halen.” “Ombudsdiensten moeten kunnen werken op neutraal terrein. Een onafhankelijke klachtencommissie moet daarnaast kunnen oordelen over moeilijke dossiers. Een goed klachtenmanagement maakt volgens ons deel uit van een ruimer kwaliteitsbeleid. Daarbij gaan de promotie van patiëntenrechten, bemiddeling en klachtenbehandeling hand in hand.”
Zorgverleners kijken nog altijd verkeerd naar een klacht? “Probeer een klacht te zien als een manier om de zorgkwaliteit te verbeteren. Zoiets veronderstelt echter een veilige meldingscultuur bij zorgmedewerkers.”
‘Ziekenhuizen zijn er als de dood voor dat incidenten hun reputatie schaden.’ “Ziekenhuizen zijn er als de dood voor dat incidenten hun reputatie schaden. Men is ook bang dat een fout erkennen tot problemen met de verzekering zal leiden. Onterecht.
13
coververhaal
COVERVERHAAL - CHANTAL
INTERVIEW ONS HUIS • ISABELLE VANHOUTTE
Eén van de ‘ouwe getrouwen’ van Ons Huis is Chantal. Al meer dan 20 jaar komt ze er over de vloer. Je vindt haar in de Franse les en af en toe in het winkeltje, en vroeger ook vaak bij de Kring. We treffen Chantal in haar huis in een rustige buurt in Mol. Daar woont ze met haar zoon en twee springende hondjes, Dollie en Gasper. We spreken haar op een zomerse dag. In de living hebben we het over haar familie, over wat Ons Huis voor haar betekent en over een leven dat niet altijd loopt zoals je wilt.
Moeilijke jeugd Chantals jeugd was geen rozengeur en maneschijn. ‘Pas sinds kort heb ik bij Ons Huis durven zeggen dat mijn moeder een alcoholieker was. Sinds ik een baby was, was
14
mijn mama een zware drinker. Het hele gezinsbudget ging eraan op. Soms hadden we niets te eten, en moest mijn vader appelen gaan pikken om te bakken als schijfjes in de pan. Waar de brouwer is, kan de bakker niet zijn,’ vertelt Chantal. In een dancing in Beringen ontmoette Chantal een militair waarmee ze trouwde en naar Mol verhuisde. Ze waren nog jong. Het duurde tien jaar voor ze aan kinderen begonnen. ‘Ik had graag mijn vrijheid.’ Samen met de militair kreeg Chantal een zoon en een dochter: Frank woont nog steeds bij Chantal en heeft een zware vorm van autisme en ADHD. Dochter Kimberly heeft drie kindjes: Milan, Lotte en Jolien. ‘De jongste is 3,5 maand oud nu,’ zegt Chantal trots.
coververhaal
Van goed naar slecht
‘Er zat een gezwel van 6,5 cm in mijn buik. Na een zware operatie ben ik gelukkig helemaal hersteld. Sindsdien moet ik elk jaar een coloscopie laten nemen om na te kijken of de kanker niet terugkomt.’
‘Toen ik gescheiden ben van mijn man ben ik van goed naar slecht gegaan. Ik kwam alleen te staan en kreeg een studio van het OCMW. Ik ben dan beginnen te werken als schoonmaakster. Dat heb ik enkele jaren gedaan, tot het noodlot toesloeg. Op een moment kreeg ik pijn in mijn buik. Ik dacht dat het van mijn maagring kwam, maar het bleek darmkanker te zijn. Er zat een gezwel van 6,5 cm in mijn buik. Na een zware operatie ben ik gelukkig helemaal hersteld. Sindsdien moet ik elk jaar een coloscopie laten nemen om na te kijken of de kanker niet terugkomt.’ De eenzaamheid valt soms zwaar. Chantal zegt het kort. ‘Mijn ouders zijn er niet meer, en ik heb geen broers of zussen. Mijn ex-man hertrouwde en verhuisde naar Spanje. Corona was heel ambetant. Altijd dat binnenblijven…’ Sinds enkele dagen is de televisie stuk. Alles geprobeerd, maar niet meer aan de praat te krijgen. Ja, dat is lastig. Dan blijft het soms lang stil. Wandelen met een buurvrouw en met de hondjes is een leuke afleiding. Of een keer gaan zwemmen, of fietsen. ‘Alles wat niet te duur is,’ zegt Chantal.
Het huwelijk duurde 19 jaar. De laatste jaren van het huwelijk werd duidelijk dat de man van Chantal van geslacht wilde veranderen. ‘Dat vond ik heel moeilijk. Ik kon het niet goed begrijpen en ben weggegaan van mijn man. Na de scheiding hertrouwde mijn ex met een man en verhuisden ze naar Spanje. Mijn zoon is hem nooit gaan opzoeken. Mijn dochter wel. Enkele jaren geleden is mijn ex overleden in Spanje.’
15
SEPTEMBER ma
di
OKTOBER wo
do
vr
za
zo
1
2
3
4
9
10
11
ma
di
wo
do
vr
za
zo
1
2
7
8
9
14
15
16
21
22
23
28
29
30
FR
5
6
7
8
3
4
5
ENG
12
13
14
15
ENG
16
17
18
10
11
12
FR
19
20
21
22
27
28
29
13 FR
23
24
25
17
18
19
20 ENG
ENG
26
6
30
24
25
26
FR
27 FR
31 herfstvakantie
LEGENDE Naailes maandag elke 14 dagen van 13.30-16.30 h Christine 0495 20 36 83 Ria 0496 06 99 89 Let op! Vanaf 1 september gaan de lessen door in Ons Huis.
16
Socio-Emotionele Begeleiding (SEB) van jongeren Van 17.00-19.00 h of op afspraak François 0475 59 55 99
Engelse les ENG donderdag elke 14 dagen van 13.30-15.30 h Denise 014 58 77 71 0498 81 19 80
Franse les FR donderdag elke 14 dagen van 13.30-15.30 h Denise 014 58 77 71 0498 81 19 80
Vrijwilligersvergadering start 19 uur
Open werkgroep en de kring woensdag van 9.30-12 h Petra 014 32 04 83 0473 85 48 12
kalender 21/9 17/10 19/10 16/11 30/11 22/12
Energie en energiefacturen door Emmy Verbraeken. 19 uur, Rozenbergschool Fakkeltocht, Robianozaal Bezoek aan het inloopcentrum van het CAW , Sint-Apollonialaan 198, 2400 Mol De Vrijetijdspas wordt de Uitpas. (Sofie Bloemen) Sinterklaasfeest Kerstpakketten
NOVEMBER ma
DECEMBER
di
wo
do
vr
za
zo
1
2
3
4
5
6
ma
di
wo
do
vr
za
zo
1
2
3
4
9
10
11
16
17
18
23
24
25
ENG herfstvakantie
7
8
9
10
11
12
5
13
6
7
8 FR
FR Wapenstilstand (feestdag)
14
15
16
17
18
19
12
20
13
14
ENG
ENG
21
22
23
24
25
26
27
19
20
21
FR
28
29
15
22 FR
26
30
27
28
29
30
kerstvakantie
Computerles
Hobbyclub
Koken
dinsdag van 14-16 h Rob 0487 51 74 13
maandag elke 14 dagen
van 18-20 h 1e donderdag Yolanda 2e dinsdag Lea 3e dinsdag Carla Yolanda 0494 29 76 64 Lea 0474 59 06 76 Carla 0499 22 02 18
van 13-15.30 h Mia
vrijdag van 13-16h Karin 0485 36 18 32
014 58 04 20 0494 16 02 82
Creo Grit
014 58 07 98
Winkeltje: kle‐ ding+speelgoed woensdag van 9.30-12h Tijdens schoolvakanties en feestdagen is ons huis en het winkeltje gesloten.
17
coververhaal ‘Nu kom ik bij Ons Huis om te praten. Als ik me eens alleen voel. Of als ik een keer een moeilijke brief binnenkrijg.’
Oude getrouwe bij Ons Huis ‘De eerste keer dat ik bij Ons Huis kwam is meer dan 20 jaar geleden. Ali, die eerst voorzitter was, heeft mij en mijn toenmalige man bij Ons Huis uitgenodigd. In die tijd gingen we vaak met de bus naar speeltuinen, of naar het Schlagerfestival. Ik herinner me ook de Sinterklaasfeesten uit die tijd.’ ‘Nu kom ik bij Ons Huis om te praten. Als ik me eens alleen voel. Of als ik een keer een moeilijke brief binnenkrijg, die ik niet kan lezen, dan helpt Petra me. Ik volg ook Franse les, al een jaar of drie,’ vertelt Chantal, en ze toont ons haar dikke map met notities. ‘We hebben een goede juf en we lachen vaak eens tijdens de pauze. Ik heb door de jaren heen veel fijne mensen ontmoet bij Ons Huis.’
18
coververhaal
‘’s Woensdags ga ik graag eens langs in het winkeltje. Er komt niet zo vaak kledij binnen in mijn maat, maar de vrijwilligers die me kennen leggen wel eens kledij opzij die mij zou kunnen passen. De zwarte broek die ik nu aan heb, bijvoorbeeld,’ glundert Chantal. ‘Het is wel spijtig dat die uitstappen niet meer gebeuren. Ik denk dat het komt omdat ze te duur zijn. Wat me wel heel fijn lijkt is om meer muziek te horen binnen Ons Huis. Muziekles zou leuk zijn. Ik houd erg van discomuziek. Of dansen. Maar dat zien ze daar niet zitten, denk ik (lacht). Elvis is mijn favoriete artiest.’ Even later komt de man van de televisie langs. De oorzaak wordt snel gevonden: één van de kabels achterin is uit de muur getrokken. Dat moet één van de hondjes gedaan hebben.
‘Ik houd erg van discomuziek. Of dansen. Elvis is mijn favoriete artiest.’
19
over armoede
De gezondheidszorg evolueert razendsnel. Zijn de patiëntenrechten klaar voor revolutionaire genetica, e-health en algoritmes in de zorg? “We vergaren steeds meer kennis over ons lichaam en toekomstige gezondheid. Dat is niet altijd een zegen. Hoe gaan we om met genetische tests die je risico op ziektes accuraat voorspellen? Kunnen patiënten de resultaten van die tests altijd juist interpreteren? Wanneer mag een arts gevoelige info achterhouden vanuit therapeutische exceptie?” “Wat als een test uitwijst dat je risico op kanker 50 procent hoger ligt dan gemiddeld? Dat lijkt dramatisch maar is het niet per se. Als het gemiddelde risico 2 procent bedraagt, dan groeit je individuele risico volgens de test tot 3 procent. Bovendien voorspelt genetica vaak toekomstige gezondheidsrisico’s. Misschien bestaat er wel een goede behandeling tegen het moment dat je effectief ziek wordt.”
‘Hoe meer we weten over onze gezondheid, hoe beter we die info moeten afschermen.’ 20
“Toenemende kennis betekent dat zorgverleners meer duiding en uitleg moeten geven. Iedereen heeft immers het recht om te weten wat hij wil weten, op een begrijpelijke manier. De patiënt moet ook in de toekomst baas blijven over zijn gezondheidsgegevens. Dat principe is heilig voor ons.” “Gegevensbescherming zal nog belangrijker worden dan vandaag. Hoe meer we weten over onze gezondheid, hoe beter we die info moeten afschermen. Bijvoorbeeld van verzekeringsmaatschappijen en potentiële werkgevers.” “Iedereen heeft recht op een goede verzekering. Het is logisch dat verzekeraars kosten en risico’s proberen te beheersen. Maar dat mag niet ten koste van patiënt gaan. Zeker mensen met een chronische aandoening hebben het financieel vaak al moeilijk. Dan weegt elke extra euro voor een polis door.” Else Tambuyzer: “Ik huiver voor dat eigen schuld, dikke bult-verhaal. Solidariteit is en blijft de belangrijkste pijler van onze sociale zekerheid. Dat betekent betaalbare zorg voor iedereen.”
over armoede
“Hoe beter we de consequenties van bepaald gedrag leren kennen, hoe heviger men over de ‘schuldvraag’ zal debatteren. Ik huiver voor dat eigen schuld, dikke bultverhaal. Solidariteit is en blijft de belangrijkste pijler van onze sociale zekerheid. Dat betekent betaalbare zorg voor iedereen.”
Wat met ervaringsdeskundigheid en participatie? Meer van dat in de toekomst?
Is gegevensbescherming haalbaar binnen multidisciplinaire zorgteams die informatie delen? “De Wet op de Patiëntenrechten vertrok nog vanuit een één-op-één zorgrelatie. Maar zorgteams worden inderdaad de regel. En om goede zorg te leveren, hebben verschillende zorgverleners toegang nodig tot je dossier. Maar niet iedereen hoeft alles te weten. Zo hoeft je kinesist niet te weten dat je ooit in behandeling was voor psychische problemen.”
Hoe kan de gezondheidszorg best omgaan met die extra kennis, bijvoorbeeld over de gezondheidsimpact van een bepaalde levensstijl? “Hier schuilt het gevaar voor individualisering van verantwoordelijkheid. Neem een klassiek voorbeeld: roken. Soms hoor je iemand opperen dat rokers meer zouden moeten betalen voor een longkankerbehandeling. Maar zo eenvoudig is het niet. Levensstijl is voor een belangrijk deel het resultaat van je socio-economische achtergrond, veel minder van individuele keuzes.”
“Graag! Patiëntenparticipatie zorgt er in het beste geval voor dat zorg vertrekt vanuit de noden van de patiënt, en niet vanuit een zorgaanbod.” “Maar we moeten opletten voor schijnparticipatie en participerende patiënten ook voldoende ondersteunen. Bij schijnparticipatie zit de patiënt alleen aan tafel om een vakje af te vinken. Goede participatie ondersteunen, betekent investeren in patiëntenverenigingen. ZOPP Limburg is hier een mooi voorbeeld van.”
En wat is de toekomstige opdracht van het Vlaams Patiëntenplatform? “Wij moeten zorgen voor een betere bekendheid en grotere afdwingbaarheid van de huidige patiëntenrechten. Op 24 mei organiseren we ons symposium ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van de wet. Daar zullen we brainstormen over nieuwe zorgevoluties en over de vraag of patiëntenrechten een update verdienen. Maar zonder betere bekendheid en afdwingbaarheid via een efficiënt klachtensysteem wordt dat een theoretische oefening en dus een gemiste kans.
21
over armoede
‘WACHTLIJSTEN ZIJN CYNISCH,
VERNEDEREND EN SCHADELIJK’ (Bron: Sociaal.net) Wachten voor plek op wachtlijst
Staat u ergens op een wachtlijst? Ik sta op geen enkele. Ik vroeg enkele weken geleden aan een groep studenten uit de opleiding Sociaal Werk of ze op stage veel te maken krijgen met wachtlijsten. Hun reactie was overdonderend. We kwamen snel tot een 25-tal wachtlijsten in zorg en welzijn. Een student kreeg zelfs te maken met een wachtlijst om op een wachtlijst te komen.
‘Een student kreeg te maken met een wachtlijst om op een wachtlijst te komen.’ In het Vlaams-Brabantse Haacht is er sinds kort zelfs ‘Het wachthuis’. Het is een volstrekt nieuw, maar gezien de reacties, welkom initiatief dat mensen met een psychische hulpvraag door hun wachttijd wil helpen. En wachten zullen ze: soms meerdere jaren. Er zijn wachtlijsten in de psychische en psychiatrische zorg voor volwassenen, ambulant en residentieel, de jeugdhulp, de schuldbemiddeling, de zorg voor personen met een beperking, het onderwijs, de sociale huisvesting, bij asiel- en migratie en in de daklozenopvang. In het voorjaar bleek uit een PANO-reportage de wanhoop van ouders die wel een kind hebben met een hulpvraag maar geen samenleving met een hulpaanbod, met alle gevolgen vandien. Ik heb geen exacte cijfers maar ik vermoed dat de wachters collectief met honderdduizenden zijn. De vraag lijkt dan ook eerder: Onmiddellijke hulp? Bestaat dat nog?
Een wachtlijst is cynisch, vernederend en schadelijk. Het is cynisch omdat we wel een nood erkennen maar als samenleving daaraan niet de nodige capaciteit aan hulp verbinden. De beloofde hulp wordt aan je debetzijde bijgeschreven. Je lijkt er recht op te hebben maar je kan er nu nog niet aan. Wachtlijsten wijzen op een falende afstemming tussen vraag en aanbod. Tegelijk is er meer. Want wie staat er op een wachtlijst? Wachters hebben met elkaar gemeen dat ze kwetsbaar zijn en vaak onmachtig. Wachters worden onzichtbaar gehouden door ze anoniem te rangschikken. Vaak moeten ze nog onderling concurreren om voorrang of prioriteit. Hoe cynisch kan het worden?
Wachten is schadelijk Ik wacht niet graag en dat deel ik ongetwijfeld met velen. Ik word al opstandig als een dokter me een kwartier laat zitten in de wachtzaal, of als een dienstverlener me in een telefonische wachtrij plaatst. Wachten is immers altijd een klein beetje sterven want het negeert je als waardevol persoon en wijst je op je afhankelijkheid van de andere. De andere is de meester van jouw tijd.
‘Diegene die je kan laten wachten heeft de macht.’ Diegene die je kan laten wachten heeft de macht. Er zit daarom, hoe klein soms ook, altijd een aspect van vernedering aan vast. Je bent niet belangrijk genoeg. Maar voor velen gaat het niet over een wachtzaal of callcenter, maar over essentiële hulpvragen die jaren worden geparkeerd. Wat doet dat met je idee over de samenleving, met je vertrouwen in de zorg en je zelfbeeld?
Massaal in de wacht Mensen die op een wachtlijst staan, hebben hun hulpvraag al geformuleerd. Dat is voor velen vaak een hele stap. We kennen ze dus. Ze hebben een naam en kregen een nummer. En daarna zetten we ze massaal in de wacht.
22
Meervoudig schadelijk Wachten is daarom meervoudig schadelijk. Het maakt dat je vraag niet wordt aangepakt. Bovendien verhoogt de kans dat de nood aan hulp tijdens het wachten nog zal stijgen.
over armoede
Wachtlijsten hebben daarom op persoonlijk en maatschappelijk vlak een grote kost. Het wachten zelf veroorzaakt immers schade die ook weer zal moeten worden aangepakt. Die wachtschade is te vermijden. In elke samenleving hebben mensen nood aan hulp. Dat is onvermijdelijk. Ze laten wachten op die hulp is daarentegen een keuze. Een wachtlijst is er nooit plots. Het is niet iets dat ons overkomt.
‘Een wachtlijst is een onverzadigbare grijpgrage slokop van verloren tijd en levenskwaliteit.’ Een wachtlijst is in feite een eufemisme voor een maatschappelijk in stand gehouden ondercapaciteit. Het is bureaucratisch inventariseren, ordenen en vervolgens soms jaren negeren van noden op belangrijke levensdomeinen. Een wachtlijst is een onverzadigbare grijpgrage slokop van verloren tijd en levenskwaliteit. Voor beleidsmakers is het een ondergronds parkeerterrein met oneindige capaciteit waar ze hulpzoekers en hun familie naar evacueren terwijl ze bovengronds verkondigen dat het probleem wordt aangepakt.
Waarom tolereren we die wachtschade? Wachten op hulp heeft veel te maken heeft met macht en onmacht. Wachten doe je schijnbaar altijd in eenzaamheid terwijl het in werkelijkheid een collectief proces betreft. Een wachtlijst is immers een instrument om je blik op dat collectieve te versluieren.
‘Jongeren met een complexe problematiek moeten te lang wachten op de juiste hulp’ Wachters weten niet met wie ze samen aan het wachten zijn. Sommigen moeten nooit wachten, anderen blijkbaar altijd. Voor mij is wachten geen deel van mijn leven. Voor anderen is wachten heel hun leven. Waarom tolereren we die wachtschade? Wat als we van al die lijsten eens één grote groep van wachters maken? Een lijst is eigenlijk dat: een groep wachtende mensen met een vraag, een leven, een toekomstwens. Van een onmondig en makkelijk te negeren bestand op een computer maken we een zichtbare massa. We halen iedereen uit de parking. Velen zullen schrikken van die gigantische groep.
Waar wachten we nog op? 23
over armoede ZEVEN ADVIEZEN DIE HET LEVEN VAN MENSEN IN ARMOEDE VERBETEREN
We bundelen deze signalen in zeven adviezen. Als beleidsmakers bereid zijn die op te pikken, zal het leven van deze mensen er straks anders en vooral beter uitzien.
1. Focus op inkomensversterkende maatregelen (Bron: Netwerk Tegen Armoede)
Corona verscherpte armoede De coronacrisis verscherpte de gevolgen van armoede. Mensen die in armoede leefden, hadden nog minder middelen om te voorzien in basisbehoeften, die nog duurder werden of gewoonweg onbeschikbaar waren. Mensen konden niet of nauwelijks terecht bij eerstelijnsdiensten en kenden immense stress door een sterk verhoogd isolement. De overlevingsstrijd in te kleine en ongezonde woningen was erg groot
‘Mensen in armoede kunnen ons leren wat armoedecijfers niet vatten.’ Na meer dan twee jaar is de coronacrisis helaas nog niet bezworen. Intussen zijn er ook de energiecrisis en algemene prijsstijgingen door onder meer de oorlog in Oekraïne. De gevolgen op middellange en langere termijn worden duidelijk: de stress van de dagelijkse overlevingsstrijd is alleen maar toegenomen.
Van gesprek naar structurele maatregel Als we niet ingrijpen met meer structurele maatregelen stevenen we af op een grotere ongelijkheid, met stijgende armoedecijfers bij bepaalde groepen zoals alleenstaande ouders. Iedereen verliest als een stijgende groep kinderen in armoede opgroeit. Met verhalen, signalen en aanbevelingen willen we als Netwerk het beleid alert houden en aandacht vragen voor structurele maatregelen. De voelsprieten van de 57 verenigingen waar armen het woord nemen, stonden op scherp. De afgelopen twee jaar zagen ze de hulpvragen exponentieel stijgen. Ze vingen massaal mensen op die niet of zeer moeilijk toegang vonden bij sommige eerstelijnsdiensten. Onze gesprekken met mensen in de verenigingen tonen dat armoede nog sterker dan voorheen ingrijpt in hun leven. Mensen in armoede kunnen ons leren wat armoedecijfers niet vatten. Hun stem geeft een extra dimensie aan de armoedecijfers.
24
Mensen in armoede zagen hun kosten sinds het begin van de pandemie alleen maar stijgen. Het gaat onder meer over de prijs voor energie, huisvesting en voedsel.
‘De beperkte bereikbaarheid van diensten blijft helaas bestaan.’ Het beschikbaar inkomen ging niet evenredig mee omhoog. Mensen ondervonden problemen bij de aanvraag of uitbetaling van uitkeringen en toelagen door sterk beperkte fysieke en telefonische toegankelijkheid van diensten. De financiële impact is groot en mensen nemen hun rechten soms niet op of haken tijdens de aanvraagprocedure af. De beperktere bereikbaarheid van diensten blijft helaas bestaan, ook na het wegvallen van de meeste coronamaatregelen. We vragen de inkomensversterkende maatregelen maximaal toe te kennen aan de financieel meest kwetsbaren. We eisen ook de structurele uitbreiding van het sociaal tarief voor elektriciteit en gas tot iedereen met recht op verhoogde tegemoetkoming. Die uitbreiding wordt telkens maar tijdelijk verlengd, nu tot eind september 2022. Tot dan is het weer bang afwachten voor 500.000 Belgen.
2. Vrije tijd is een grondrecht De coronacrisis heeft duidelijk bevestigd dat vrije tijd belangrijk is. Kunnen ontspannen, is een basisbehoefte en grondrecht van elke mens.
‘Onderschat de kracht van vrije tijd en ontspanning niet.’ Tijdens de pandemie moesten cultuur, sport, vakantie en zelfs vrijwilligerswerk wijken. Veel mensen verloren er hun uitlaatklep door en de gevolgen waren navenant. Met het wegvallen van die kansen tot verbinding raakten mensen geïsoleerd en belandden ze in eenzaamheid. Ze kampten vaker met psychische problemen, verloren perspectief en vergleden in crisissituaties.
over armoede Onderschat de kracht van vrije tijd en ontspanning niet en erken het als een grondrecht. Pas de tijdelijk verhoogde korting van 30 procent naar 65 procent op daguitstappen en vakanties van ‘Iedereen Verdient Vakantie’ structureel toe.
3. Dienstverlening via verschillende kanalen De coronapandemie heeft het proces van digitalisering van de maatschappij versneld. Heel wat diensten sloten fysiek en schakelden over op digitale dienstverlening. Twee jaar later is de fysieke dienstverlening nog niet terug op hetzelfde niveau als voordien. Veel diensten blijven digitaal werken of zijn enkel via telefoon of na afspraak bereikbaar. We pleiten voor dienstverlening via verschillende kanalen, dus ook fysiek, en vragen aandacht voor gebruiksvriendelijke online toepassingen op basis van input van mensen met minder digitale vaardigheden.
4. Investeer in gezondheidHeel wat mensen in armoede hebben doktersbezoeken, behandelingen en onderzoeken uitgesteld, uit angst voor het virus of uit onwetendheid. Mensen hebben vaak te maken gehad met extra stress door de coronacrisis. Door een eerdere afbouw van bedden en begeleiding van patiënten in de psychiatrische zorg is het opvangnet verkleind. Mensen met een psychische kwetsbaarheid worden vaak toegeleid naar onze verenigingen, die de broodnodige ondersteuning en omkadering niet kunnen bieden. Zorg daarom voor meer bedden en begeleiding van patiënten in de psychiatrische zorg.
‘Heel wat mensen in armoede stellen doktersbezoeken uit.’ Aan de ziekenfondsen vragen we om terug te keren naar de vroegere regeling waarbij mensen met achterstallige bijdragen zich binnen de 24 maanden in regel kunnen stellen zodat ze nadien terug gebruik kunnen maken van de ziekteverzekering. Door een nieuwe regeling kunnen sinds 1 januari 2022 die mensen twee jaar geschorst worden van aanvullende ziekteverzekeringen.
5. Maak scholen armoedegevoelig Sommige leerlingen en ouders zijn nog altijd niet digitaal mee. Ook is er nog veel nood aan ondersteuning in digitale vaardigheden. Verenigingen zeggen dat sommige scholen heel creatief omgaan met de uitdagingen waar ze voor staan.
Behoud de positieve veranderingen uit de crisis. Geef ruimte aan verenigingen om hun werk in scholen goed te blijven doen, onder andere via brugfiguren die ouderparticipatie en -communicatie op mensenmaat mogelijk maken. Maak schoolteams armoedegevoelig en zorg voor duurzame, structurele inbedding van een leerlijn ‘omgaan met diversiteit en kansarmoede’ in elke basislerarenopleiding.
6. Woningen, woningen, woningen Voor mensen in armoede waren de lockdowns extra zwaar om te dragen. De coronacrisis heeft de behoefte aan kwaliteitsvolle woningen in een leefbare ruimte pijnlijk blootgelegd. Helaas heeft dat de ambitie van het woonbeleid in Vlaanderen niet verhoogd. De wachtlijst voor sociale woningen wordt jaar na jaar langer, tot 170.000 gezinnen in 2021. De huurprijzen op de private huurmarkt blijven records breken, terwijl de kwaliteit van veel woningen op de sociale en private huurmarkt ontoereikend blijft. Het Vlaamse woonbeleid moet ambitieuzer voor de sociale en de private huurmarkt. Schaf het plafond van 15 procent sociale woningen per gemeente af en leg de voorwaarden van lokale binding zoveel mogelijk op het niveau van het werkingsgebied. Stimuleer woonmaatschappijen, ook financieel, om te huren op de private markt en zo een bijkomend betaalbaar woonaanbod te creëren. Zorg voor een bredere en snellere toekenning van de huurpremie.
7. Ken rechten automatisch toe De OCMW’s vragen veel verantwoording in de aanvragen voor financiële steun. Mensen knappen hierop af en staken hun hulpvraag door een gebrek aan draagkracht. Ze vinden hun weg niet door het administratieve oerwoud. Daardoor kunnen ze hun rechten niet opnemen en moeten ze zich bepaalde zaken ontzeggen. Mensen hebben het gevoel dat er meer controle en verantwoording is dan voorheen. Sommige lokale besturen hebben armoedeorganisaties betrokken in de toekenning van steun en administratieve vereenvoudiging. Andere lokale besturen helaas niet. Onze vraag is: Ken rechten automatisch toe of doe actief aan rechtenverkenning. Informeer mensen over steunmaatregelen en vereenvoudig procedures. Betrek verenigingen die werken met kwetsbare mensen meer bij het lokaal sociaal beleid.
25
nieuws STOOKOLIECHEQUE: HOE KRIJG IK DE TOELAGE VAN 225 EURO? (Bron: FOD Economie) Op 7 juli maakten de FOD Economie en de minister van Economie Pierre-Yves Dermagne de praktische details bekend voor het verkrijgen van de toelage van 225 euro voor wie verwarmt met huisbrandolie (stookolie) en propaan in bulk. De aanvraag kan worden ingediend tot 10 januari 2023. Door de sterke stijging van de energieprijzen heeft de regering een reeks maatregelen genomen om de koopkracht van gezinnen te ondersteunen. Daarbij besliste de regering om gezinnen die verwarmen met huisbrandolie of propaan in bulk een eenmalige forfaitaire toelage van 225 euro toe te kennen. Een verlaging van het BTW-tarief op huisbrandolie en propaan in bulk wordt door Europaniet aanvaard. De terugbetaling van de 225 euro is een alternatief dat toelaat de verwarmingsfactuur van de gezinnen die zich met deze brandstoffen verwarmen, enigszins te verlichten. De tussenkomst wordt evenwel niet automatisch toegekend, maar moet worden aangevraagd bij de FOD Economie, die zal oordelen of de aanvrager aan de voorwaarden voldoet.
Wie kan de toelage aanvragen? Elk gezin aan wie een leverancier tussen 15 november 2021 en 31 december 2022 huisbrandolie (stookolie) of propaan in bulk heeft geleverd voor de verwarming van het hoofdverblijf, kan de toelage van 225 euro netto aanvragen. Die toelage kan slechts eenmaal per gezin worden aangevraagd en wordt zowel toegekend aan gezinnen die in een eengezinswoning wonen als aan gezinnen die in een flatgebouw zijn gehuisvest.
Hoe vraag je de vergoeding aan? De toelage van 225 euro wordt enkel toegekend als je een formulier invult. Dat kan zowel online als op papier. Er bestaan twee soorten formulieren. Welke je moet kiezen hangt af van je woning: • type A formulier: voor een individuele woning (die geen deel uitmaakt van een appartementsgebouw); • type B formulier: voor huisvesting in een medeeigendom of een opbrengsteigendom. Online aanvragen worden sneller verwerkt. In dat geval moet je je digitaal identificeren (bv. met je elektronische identiteitskaart of Itsme). Het papieren formulier kan je downloaden van de website van de FOD Economie of aanvragen bij je leverancier van stookolie of propaan. Het correct ingevulde formulier stuur je aangetekend terug naar FOD Economie Algemene Directie Energie – Cel Verwarmingstoelage 225 euro Koning Albert II-laan 16 1000 Brussel
Tot wanneer kan ik de toelage aanvragen? Je kan tot 10 januari 2023 een aanvraag indienen. De FOD Economie controleert en beslist binnen twee maanden over de geldigheid van je aanvraag. De betaling wordt dan overgemaakt op de bankrekening die je op het formulier invulde.
26
nieuws
VERWARMINGSPREMIE (Bron: FOD Economie) Mocht je de premie uiterlijk op 31/7 uitzonderlijk nog niet hebben ontvangen, dan komt dit wellicht doordat er iets fout is gelopen in de identificatie van je hoofdverblijfplaats op overheidsniveau (indien je je bij ENGIE hebt geregistreerd met een andere naam, voornaam, geboortedatum of adres dan de persoonsgegevens op de identiteitskaart, dan is het niet mogelijk om je contract aan je persoon te koppelen). Je zal dan vanaf 1/8 een online formulier kunnen indienen bij de FOD Economie. Opgelet: deze aanvraag dient te gebeuren vòòr 15 oktober 2022, na die datum is dit niet meer mogelijk. Wordt jouw aanvraag door de FOD Economie goedgekeurd, dan bezorgen ze ons (of de energieleverancier waar je op 31/03/2022 bij was aangesloten) deze informatie zodat dit alsnog verrekend kan worden. Meer informatie hierover kan je vinden op deze webpagina van de FOD Economie. De federale verwarmingspremie geldt ook voor klanten die genieten van het sociaal tarief, inclusief het tijdelijk sociaal tarief, indien deze woning je hoofdverblijfplaats (domicilie) is en je er op 31 maart 2022 een leveringsovereenkomst had voor elektriciteit. Ook als je een budgetmeter hebt, heb je op recht op de federale verwarmingspremie, indien deze woning je hoofdverblijfplaats (domicilie) is en je er op 31 maart 2022 een leveringsovereenkomst had voor elektriciteit.
27
varia
Gosia maakte afgelopen jaar al heel wat zelf tijdens onze naailessen. Trots toont ze haar creaties.
In april hadden we een overleg in Brussel over GBO (geïntegreerd breed onthaal). De trein reed niet dus dronken we een koffietje!
op 30 april was een dag om naar uit te kijken de modeshow het was een dag om in te kaderen dikke pluim voor de leerlingen die het in goede banen leidden je kon ervan genieten het was een warm onthaal je kon kiezen uit zoveel kleren. Er was voor iedereen wel iets ook waren de meisjes heel begaan van het begin tot het einde voor herhaling vatbaar. Dikke pluim —Marie Jeanne
28
varia Vandaag 21 juni de zomer begint iedereen bij want het goede weer komt er aan en in ons huis waar iedereen welkom is gaan we nu stilaan alles weer even rust geven en ieder van ons kan zijn of haar batterij opladen en genieten van de zon. Daarom wou ik iedereen nog eens in de bloemetjes zetten vooral de vrijwilligers en Petra en Mia want zonder hen waren we niets en ook een dikke pluim voor alle mensen die in Ons Huis komen. We vormen een hechte groep. Het is fijn om daar in thuis te horen. Ik wens jullie een fijne vakantie toe en tot in september want dan hoop ik jullie allemaal terug te zien.
MOOIE GEDACHTEN
—Marina
MOPPEN EN GRAPPEN Bart zit aan de ontbijttafel met z'n vader: 'Papa, is het waar dat er aan de kust menseneters wonen?' Vader: 'Maar hoe kom je daarbij, Bart?' Bart: 'Omdat de meester zegt dat men aan de kust vooral leeft van toeristen!'
Mama vraagt aan Jantje om roze nagellak te gaan kopen. Jantje gaat naar de winkel, koopt roze nagellak en loopt op weg naar huis langs het vijvertje in het park. Thuis vraagt zijn mama: “Jantje, waar is de roze nagellak?” Jantje begint te zingen “Alle eendjes hebben roze teentjes …”
Het is klein, oranje, hangt in een boom en roept “Ik ben een appelsien! Ik ben een appelsien!” Wat is het? - Een mandarijntje met een dikke nek.
29
varia BEDANKJES
Bedankt aan SCK-CEN en Lions Mol Geel voor de mooie cheques. Zo kunnen wij onze activiteiten voor mensen in armoede gratis blijven aanbieden.
Een jaar geleden ontvingen we een gift van Lions Atomic Mol. Het was even wachten op onze tuinset, maar deze is eindelijk aangekomen. Met dank aan Ronny om de tuinset in elkaar te zetten.
Bedankt aan Linda van Plus Belle voor de schenking van de nieuwe damesmode. Daar hebben wij heel wat mensen heel erg blij mee kunnen maken!
Bedankt aan de dames van Vrouw en Maatschappij en aan Wereldmissiehulp voor de sponsoring. Zo konden wij voor onze bezoekers een leuk zomerpakket samenstellen. Bedankt aan Marina voor het maken en schenken van de prachtige sleutelhangers!
30
varia
GAZET VAN ANTWERPEN
KEMPEN
17
Woensdag 15 juni 2022
K
Mol Vrouw & Maatschappij stelt verzorgingspakketjes samen voor 120 gezinnen die het moeilijk hebben
“Mensen in armoede willen ook goed voor de dag komen” Met de actie Opgeruimd staat netjes zamelde Vrouw & Maatschappij Mol verzorgings-, poets- en menstruatieproducten in. Daar maakte de vereniging vervolgens geschenkpakketjes mee die werden overhandigd aan de organisaties Ons Huis en MIN Mol. Al een tiental jaren organiseert Vrouw & Maatschappij Mol een inzamelactie waarbij inwoners van Mol hun ongebruikte verzorgings-, poets- en menstruatieproducten kunnen brengen. “De actie heeft een aantal voordelen”, zegt Marjet Schoondermark van Vrouw & Maatschappij Mol. “De ‘gever’ heeft zo weer wat meer ademruimte in eigen huis, de ongebruikte producten krijgen een tweede leven en voor de ‘ontvangers’ is het een leuk extraatje.” Met de ingezamelde producten worden geschenkpakketten gemaakt voor honderdtwintig gezinnen die het moeilijk hebben onze samenleving. Maandag werden zestig pakketten overhandigd aan Ons Huis en zestig pakketten aan MIN Mol. “Naast de donaties van de Molse inwoners gaan we ook langs bij bedrijven die bijvoorbeeld nog overstock hebben of producten die nog goed zijn, maar uit hun assortiment verdwijnen”, vertelt Marjet Schoondermark. Vrouw & Maatschappij overhandigde maandag zestig pakketten aan Ons Huis. FOTO Tommy Maes
Make-up “Zo hebben we bijvoorbeeld in elk pakket iets van een ecologisch merk kunnen steken. Voor Ons Huis hebben we bijvoorbeeld geschenkpakketten met verzorgingsproducten gemaakt. Er zit naast handzeep, douchegel of shampoo, ook iets in van makeup, een lichaamsverzorgingsproduct en een product voor de man. De pakketten voor MIN Mol bevatten naast verzorgingsproducten ook poetsproducten en menstruatieproducten.”
Petra Beyens Coördinator Ons Huis
“Als je keuzes moet maken, vallen producten als make-up, shampoo of handzeep vaak snel van de boodschappenlijst.”
Ons Huis verdeelt de geschenkpakketten volgende week onder de leden. “Maandag hebben we hier onze hobbynamiddag en komen er veel bezoekers langs”, zegt coördinator Petra Beyens. “Onderzoek heeft uitgewezen dat verzorgingsproducten zoals make-up heel belangrijk zijn voor mensen in armoede. Ze willen ook graag goed voor de dag komen, bijvoorbeeld voor een sollicitatie of gewoon om zich goed te voelen. Maar als je keuzes moet
maken, vallen die producten vaak snel van de boodschappenlijst. Daarom zijn we zeer dankbaar voor deze pakketten.”
Budgetbeheer Marina Coomans beaamt dat. Zij is zowel lid van Vrouw & Maatschappij Mol als bezoeker van Ons Huis. Als extra versiering voor de geschenkpakketten maakte ze zelf hangertjes. “Zo’n 27 jaar geleden was ik manischdepressief, waardoor ik niet meer
met geld kon omgaan”, vertelt ze. “Daardoor ben ik in budgetbeheer gegaan. Gaandeweg heb ik kennis gemaakt met organisaties als Ons Huis, die mensen in armoede een stem willen geven. En omdat ik zelf heel mondig was, ben ik later ook bij Vrouw & Maatschappij aangesloten.” Volgend jaar organiseert Vrouw & Maatschappij opnieuw een inzamelactie. Die staat al gepland op zaterdag 25 maart 2023. Tommy Maes
Mol, Balen, Dessel, Retie
Baldemore richt vaccinatiepunt op in ecocentrum De Goren De eerstelijnszone Baldemore (Balen, Dessel, Mol en Retie) stuurt deze week de uitnodigingen voor een tweede boostercoronaprik, voornamelijk
In ecocentrum De Goren op de Postelsesteenweg richt eerstelijnszone Baldemore tijdelijk een kleinschalig vaccinatiepunt in
Ecocentrum De Goren deed eerder al dienst als coronatestcentrum. FOTO Tommy Maes
De uitnodigingen komen deze week digitaal binnen. Een papieren brief volgt de daarop volgende twee weken. Vervolgens kunnen uitgenodigden online of via het callcenter 014.38.90.47 een vaccinatiemoment inboeken. Vaccinatie is geheel vrijwillig. Wie zich niet liet vaccineren, maar dat alsnog wil doen, kan ook contact opnemen met het callcenter 31 om een afspraak te maken. Ecocentrum De Goren ligt op de
WILT U EEN GIFT DOEN? Dat kan op rekeningnummer: BE86 8939 4407 0450. van het Netwerk tegen Armoede met vermelding van ‘projectnummer 206’. Voor giften vanaf 40 euro wordt er een fiscaal attest opgemaakt. Rechtstreekse giften voor Ons Huis, zonder fiscaal attest, kunnen gestort worden op BE16 1030 3442 5974
COLOFON Petra, Marc, Marina,
Redactie
Miek, Nicky, Marie Jeanne xod Drukkerij, Balen
Drukkerij Papier
Cyclus Print
Letter
Tisa Sans Pro Arno Pro 200 stuks
Oplage
Chloë Janssens
Vormgeving
Isabelle Vanhoutte
Interview
Charlotte Struyf
& Fotografie
voor Henri Lejeune.com Contactgegevens ons huis; Bresserdijk 4, 2400 Mol vierdewereldwerking-mol@skynet.be 014/32 04 83 of 0473/ 85 48 12 www.onshuismol.be
Met steun van:
32
