Spinoza ve Leibniz
99
de Tann 'nın doğanın dışında bulunamayacağını ortaya koyan bilgimizle ifade edilebilir. Quinton. Spinoza'nın konumu tam olarak budur. Tanrı ve doğa, or todoks din geleneğinde olduğu gibi, bu durumda birbirleri tarafından sınırlanacakları için, müstakil ve ayrı şeyler olarak kavranamazlar. Hal böyle olduğunda, Tnarı, kendi kendisiyle çelişen bir tarzda, yetkinlikten yoksun bir varlık olur. Yaratılmış dünya da, yaratıcısı olan tamlıktan yoksun bir varlık ile birlikte, yetkinl ikten yoksun olmak durumunda kalır. Magee. O bu görüşü benimsediği için, Descartes 'ın yol açtığı hayli önemli bir probleme, yani zihin ile cisim arasındaki, çözümsüz kalmış, etkileşim problemine doğrudan ve gerçek bir çözüm sağlar. Nitekim, Spinoza zihin ile cisim fiilen farklı görünümler altında ortaya çıkan bir ve aynı şey olduğu için -bizim nedensel bağlantı yanılsamasına yol açan düzenlilikler algılamamızın nedeni budur- öngörülen anlamda bir etki leşim olamayacağını söylemiştir. Quinton. Zihinle beden arasındaki ilişki Descartes için kesinlikle özel bir problem yaratmıştı ve o söz konusu probleme, çok tatmin edici olmasa bile, cesur bir çözüm getirdi. Kendisinde hiçbir şekilde fiziki olmayan zihnin sinir sisteminin fiziki akıntılarının yönünü değiştirebi leceğini iddia ediyordu. Descartes 'ın ardıl larından pek çoğu gibi, Spino za'nın da böyle bir düşüncesi olmadı ve o kendi tarzında, Descartes'ın bölmüş olduğunu birleştirecek şekilde i lerledi. Bizim Spinoza'yı en iyi, onu temelde Descartes'ın zihin beden ilişkisi problemiyle meşgul olan biri olarak düşündüğümüz takdirde, anlayabileceğimiz felsefe tarihçi leri tarafından sık sık öne sürülmüştür. Ben şahsen bunun Spinoza'nın yapmaya kalkışmış olduğu şeyle i lgili ol arak oldukça sınırlı bir dü şünce olduğu kanaatindeyim: O gerçekte çok daha büyük bir oyunun içinde, şeylerle ilgili olarak doyurucu, bütünsel bir kavrayışa ulaşmanın peşinde olmuştur. Tek tözün sonsuz olduğu temel kabulünde bulunur ken, sadece bu tek tözün herşeyi içerdiğini, onun dışında kalan hiçbir şey bulunmadığını -ki bu sonsuzluk idcsiyle özdeş olmasa bile, ona yakın bir düşüncedir- değil, fakat tek töz olarak Tanrı ya da Doğanın, var olan herşeyin toplamının bir öznitclikler sonsuzluğuna sahip olduğunu söy ler. Bu şaşırtıcı, kafaları büsbütün karıştıran bir şey gibi gelebilir; şa şırtıcıdır, çünkü bu özniteliklerden yalnızca ikisi bizim için bilinebilir ve anlaşılabilir. Diğerlerinin de varolduklarını sadece varsaymak duru-