köşe yazısı / Zeynep Handan Özcebe
Rekabet Kurulu kararları ile verilen idari cezalar Zeynep Handan Özcebe Avukat
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Avrupa Birliği ile yürütülen ilişkiler çerçevesinde, 1994 yılında çıkarılmış, Rekabet Kurulu da 1997 sonu itibariyle çalışmalarına başlamıştır. Ancak gerek adı geçen kanun gerekse bu kanun gereği Rekabet Kurulu’nun aldığı idari yaptırımlar şirketlerce çok bilinmemekte ve hem ihbarla hem de resen yapılan araştırmalarda Rekabet Kurulu çok ciddi boyutlarda idari para cezaları verebilmektedir. Mevcut kanunumuza göre, doğrudan ya da dolaylı olarak rekabeti sınırlama amacı taşıyan veya bu sonucu doğuran açık ya da kapalı her tür anlaşma ve uyumlu eylem, hukuka aykırı ve yasaktır. Bu bağlamda, aralarında anlaşarak fiyatları, kâr ve iskonto oranlarını belirleyen, satış bölgelerini paylaşan, üretim miktarını kısıtlayan veya kotalar koyan, rakip teşebbüslerin piyasaya girişlerini ve faaliyetlerini zorlaştıran, ihalelerde danışıklı hareket eden teşebbüsler, kartel olarak tanımlanmakta ve cezalandırılmaktadır. Bir diğer rekabet ihlali de teşebbüslerin, ülkenin bütününde ya da bir bölümünde ilgili piyasada hakim durumlarını tek başlarına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ile kötüye kullanmalarıdır. Hâkim durumdaki teşebbüslerin, piyasaya girişleri engelleyecek ve rakiplerinin durumunu zorlaştıracak davranışları yasaklanmıştır. Rakipleri piyasa dışına çıkaracak şekilde, maliyetlerin altında fiyat belirlenmesi de hakim güce dayanarak tüketicilerin mağduriyetine yol açan aşırı fiyat uygulamaları da rekabete aykırıdır. Eşit durumdaki alıcılara farklı şartlar ileri sürülerek ayırımcılık yapılması ve bir mal veya hizmetin satışının bir başka mal veya hizmetin alımına bağlanması da yasaklanan faaliyetlerdendir. Yine, belirli piyasalardaki hâkimiyetin başka piyasalardaki rekabeti bozacak şekilde kullanılması, tüketicilerin zararına üretim, satış kararları verilmesi de rekabet hukukuna aykırı görülmüştür. Rekabet Kurumu’nun önemli bir görevi de birleşme ve devralmaların kontrolü olmaktadır. Belli pazar payı ve ciro eşiklerinin üzerinde olan birleşme veya devralma işlemleri Kurul’un iznine tabidir ve bir ya da birden fazla teşebbüsün
50
BOSİAD SİNERJİ / Mayıs - Haziran 2015
hâkim durum yaratmaya veya hâkim durumlarını daha da güçlendirmeye yönelik birleşme veya devralma davranışı içinde olmaları yasaklanmıştır. Önemle belirtmek gerekir ki Rekabet Kurumu, haksız rekabeti önleme ve sonuçlarını ortadan kaldırmakla görevli ve yetkili mercii değildir. “Rekabet Kanunu“ kapsamında ele alınan rekabet ihlalleri ile “haksız rekabet fiilleri” birbirinden farklı olup, haksız rekabete ilişkin iddialar tüketici mahkemeleri ve ticaret mahkemelerinde çözümlenmektedir. Rekabet Kurumu, on üç yıla yakın bir süredir kanundan aldığı yetki çerçevesinde rekabetin korunmasını temin amacıyla, tespit edilen ihlallere ağır idari yaptırımlar uygulamaktadır. Yapılan ihbarlar veya resen yapılacak soruşturmalar sonucunda rekabetin ihlal edildiği sonucuna varılırsa, ilgili teşebbüse kararın verildiği tarihten bir önceki yıl cirosunun yüzde onuna kadar para cezası verilebilmektedir. Kurum’un yürüttüğü inceleme ve soruşturmaların önemli bir bölümünde, ilgili işletmelerin rekabet kurallarını ihlal ettiklerinin farkında olmadıklarını göstermektedir. İşletmelerin “Bu eylemimizin bir rekabet ihlali oluşturduğunu bilmiyorduk” ya da “Bilseydik bu uygulamamıza derhal son verirdik” şeklinde itirazları, işletmeleri ağır idari para cezalarından kurtaramamaktadır. Bu nedenle işletme sahipleri ticari faaliyetlerini sürdürürken, rekabet kanunu çerçevesinde hareket ederek idari para cezası ödeme riskinde kalmamalıdırlar. Keza, ticari faaliyetinizin alanında Rekabet Kanunu’na aykırı davranan işletmeler yüzünden zarar görmekte isenizde, Rekabet Kurulu’na başvurma hakkınızın bulunduğunu bilmelisiniz. Bu konuda bölgemizde yer alan Uluslararası Rekabet ve Teknoloji Birliği (URTEB), gerek birlik merkezinde gerekse internet sayfasından ticari işletmelere Rekabet Kanunu ve Rekabet Kurulu kararlarına ilişkin gerekli her türlü bilgiyi paylaşmaktadır.