11
SJÓGVUR & FÓLK — #5 MARIA OLSEN
Váðafús altjóða fígging ger okkum ríkari sum land, sigur Johnny í Grótinum, sum var formaður í Nýskipanar nevndini; hann mælir til “ávísar avmarkingar” heldur enn fult forboð fyri útlendskum ognarskapi í fiskivinnuni á sjónum. Johnny í Grótinum, búskaparfrøðingur, var formaður í Nýskipanarnevndini; Frystar fiskavørur verða avskipaðar (niðanfyri).
Í
Búi Tyril
2016 framleiddi ein bólkur av serfrøðingum eina frágreiðing til fiskimála ráðharran um ta ætlaðu fiski vinnunýskipanina, ið skuldi fáa virknað í seinasta lagi frá 1. januar 2018. Formaður í ser frøðingabólkinum var táver andi sjúkrahússtjórin Johnny í Grótinum, sum eisini er útbúgv in búskaparfrøðingur. Nú ið tann nýggja skipanin hevur virkað í hálvtannað ár, hava vit hitt Johnny í Grótin um á máli fyri at diskutera tilráðingar í frágreiðingini og gongdina annars síðani frá greiðingin varð løgd fram á heysti 2016. Eitt av teimum politisku krøvunum til nýskipanina var at fullkomið bann skuldi setast fyri útlendskum ognarskapi í fiskiv innuni á sjónum. ĺ eftir meting í fjør summar ávaraði tó Johnny í Grótinum um negativar avleiðingar av hes um. Men hvat fer sannlíkt at henda, um føroyingar halda fast við ætlanina at avvikla alla n útlendska n ognarlut í føroyska ri fiskiveiði tey kom andi fimm-seks árini, spurdi Sjógvur & Fólk.
Útlendskur peningur ger Føroyar ríkari “Tað mest sjálvsagda er jú at íløgurnar í fiskivinnuni fara at fækka,” svaraði Johnny í Grótinum. “Men tað er eis ini upplagt at íløgurnar í aðrar vinnuf yritøkur fara at fækka tey komandi árini. Hetta tí tey kapitalsterkastu føroysku fel øgini fara at seta pening í hini feløgini innan fiskiveiði—tí har eru teir útlendsku eigarnir noyddir at selja. Hesar íløgur verða við øðrum orðum ikki gjørda r í aðrar vinnugreinar. Her er talan er um milliardir av krónum, hvørs fígging skal finnast aðrastaðni. Úrslitið verðu r, alt annað líka, einar fá t æk a ri Føroyar við færri vinnum øguleikum og færri arbeiðsplássum.” Men fara teir føroysku peningastovnarnir ikki bara at yvirtaka fíggingina frá teimu m útlendsku partaeig arunum, spurdu vit.
“Nei,” svar a ði Johnny í Grótinum, “tað kann eg sum fyrr vera ndi bankamaðu r við vissu tryggja teg um, at tað fara peningastovna rnir ikki. Eitt er at peningastovnarnir í heila tikið ikki eru so váðafúsir at teir ynskja at fíggja so stóran part av fiskivinnuni í Føroyum. Men sjálvt um teir ynsktu tað, hava teir ikki loyvi til tað, tí tær herdu reglurnar ið fylgdu aftan á fíggjarkreppuna í 2008 seta mørk fyri hvussu nógvan pening peningastovnar kunnu læna út til fiskiv innuna sum váðafúsa vinnu og tey einstøku reiðaríini í vinnuni. Teir stóru bankarnir hava longu rakt markið fyri hvussu nógv teir kunnu læna út til f leiri av teimum stóru fiskiv innu fyri tøkunum. Harnæst meldaðu bankarnir eisini greitt út í teirra hoyringssvari til okkum í ser f røði ngab ólkinum, at tann ætlaða nýskipanin fór at viðføra herd krøv og hægri lánirentur vegna størri ótrygg leika í vinnuni.”
til fiskivinnuna frá altjóða kapitalmarknaðinum.” Sjógvur & Fólk: Men hví fingu vit yvirhøvur eina fiski vinnunýskipan, um avleiðing arnar eru so neiligar? “Tann almenna orsøkin til at okka ra politiska skipan í 2007 uppsegði øll fiskiloyvir við atlit til at fáa eina nýggja f iskiv innul ógg ávu, var at vit skuldu fáa staðfest tann almenna ræðisrættin yvir okk ara fiskirættindum. ‘Ogn Før oya fólks’ var eitt hugtak sum fylti nógv í tí samanhanginum. Bakgrundin var eftir øllum at døma, at nakrir skipahandlar vóru farnir fram, har stór virð ir vóru farin úr fiskiv innuni til privatar fyritøku r, og har teir nýggju eiga ra rnir í fleiri førum samstarvaðu við váða fúsar altjóða íleggjarar.” Johnny í Grótinum helt fram: “Tann politiska skipanin óttaðist fyri at ræðisrætturin yv i r fiskivinnuni endaði á útlendsku m hondum, og at vinningurin av teimum sølun um endaði í privatum hondum. ‘KANN LOYSAST SMIDLIGARI’ Hetta varð eisini beinleiðis Búskaparfrøðingurin legði skrivað í viðmerkingarnar til afturat: “Samanumtikið frem ta løgtingslógina sum í 2007 ur tann politiska skipanin segði upp øll fiskiloyvini at í løtuni búskaparliga sjálv fara úr gildi tann 1. januar pínslu—upp á hálsin av tí før 2018.” oyska samfelagnum—við at Lupu politikararnir ikki forða fyri váðafúsari fígging framav í sínum ivri?
“Kanska. Tí trupulleikin við kapitalisering av tilfeingis rentu ni, har vinningurin av framíhjárætti ndu nu m í alla framtíð verður tikin úr vinn uni, kann loysast upp á fleiri máta r. Ein máti er at tann almenni myndugleikin selir rættindini; ein annar máti er at leggja tilfeingisgjald á fiskir ættindini—soleiðis at rættu rin hjá almennu Føroy um vegna alt samfelagið til hendan eykavinning verður framdur í verki. Fyri mær er eingin ivi um, at langtíðar rættindi við hóskandi ásettum tilfeingisg jøldum er skynsam asta loysnin.” Hvussu við útlendskari luttøku í fiskivinnuni—eigur hon ikki at vera loyvd í um leið sama mun sum í eitt nú aliv innuni? Johnny í Grótinum: “Ja, hin trupulleikin við ov stór um útlendskum ræðis r ætti í fiskivinnuni kann eisini loysast meira smidliga enn núv era ndi ætla ni r um full komiliga at banna váðafús um altjóða íløgu m. Eitt nú kunnu myndugleik a rnir leita sær íblástur í aliv innuni, har okka ra myndugleikar hava megnað at sett í verk ávísar avmarkingar fyri útlendskum ræðisrætti uttan tó beinleiðis at forða fyri altjóða íløgum.” []
Kunningar- og kjakblað um fiskivinnu, alivinnu og sjóvinnu.
Published on Aug 19, 2019
Kunningar- og kjakblað um fiskivinnu, alivinnu og sjóvinnu.