bölümlerin hiç bir önemli eleştiriyle karşılaşmamış olmasıdır. Oysa Hume’daki tutarsızlık sıradan bir kimsenin bile kabul edemeyeceği kadar çarpıcıdır. İnsanların yalnızca çevrelerini seyrederek ve gerekli gördükçe koklama, tatma ve dokunma duyumlarını da kullanarak evrenin bilgisini edinebilecekleri öne sürülüyor. Hume’a karşı çıkılması şöyle dursun, ondan sonra gelen Deneyci düşünürler onun kuramını hem benimsemiş hem de yanlışlığı daha da ileri götürme yolunu tutmuşlardır. Sözgelişi Görgüncüler, duyu-verilerinin nesnelerin bilgisini verdiğini ka bul etmekle yetinmemişler, nesne ve olayların duyu-verilerinden mantıksal olarak kurulabileceğini de öne sürmüşlerdir. Böylece son aşamada bize, yalnızca seslerden, renklerden, gö rüntülerden v.b. oluşan, içinde yaşamanın ve düşünmenin ola naksız olduğu bir dünya imgesi sunulmaktadır. Locke’u izleyen düşünürlerden kimilerinin de, yaşamdan uzaklaşmakta, Hume’un izleyicilerinden geri kalmadıkları gö rülür. Sözgelişi Condillac, insanların bilgiyi bedenleri aracılı ğıyla edindiklerini ve bunun da, dış dünyadaki nesnelerle in sanların duyu-organlan arasındaki etkileşimle gerçekleştiğini öne sürüyordu. Bunu açıklamak için Condillac, tümüyle insan bedeni gibi yapılmış, fakat duyu-organlan kapalı durumda bu lunan bir heykel düşünüyor. Başlangıçta heykelin zihninde hiç bir ide yoktur. Dışanya ilk açılan duyu organı koku alma organı olacaktır. Çünkü Condillac’a göre koku duyumu, dışardaki herhangi bir nesnenin imgesi olarak değil de, zihnin bir değişim biçimi olarak ortaya çıkar. Böylece koku, salt bir algı nesnesi olmanın dışında bir “hoş olma” ya da “hoş olmama” durumunu da içermektedir. Bundan istekler doğacak ve bu yoldan, insanın salt duyumları nın toplamı olarak amlar, yargılar ve çıkarımlar anlığı oluştu racaktır. Oysa yalnızca duyularla donatılmış bu insan, içgüdü lerden de yoksun olduğu için, yaşamda tek bir davranış bile gerçekleştiremeden ve bu yüzden de en küçük bir bilgi kırıntı sı bile edinemeden ölecektir.
109