HSP

HET TIJDSCHRIFT OVER GEVOELIGE ZAKEN

MAGAZINE

Tjesse: ‘Ik vind het mooi dat ik dingen intenser ervaar’ Leren omgaan met faalangst Interview met schrijfster Susan Marletta Hart

Bas van Vugt over

Hoogsensitief ondernemen HOOGBEGAAFDHEID • SOORTEN HSP’S • REVIEW BOEK • BIJ DE WANDELCOACH • ERVARINGEN Nr. 7 | Zomer 2021 | € 6,95 | www.hspmagazine.nl

PURE CHILD

BAANBREKEND MAGAZINE VOOR OUDERS EN LEERKRACHTEN

PURE CHILD EEN BA ANBREKEND

E VISIE OP OPVOED

ING VOOR KINDEREN

A MAGAZINE DIGITAAL MULTIMEDI NU VAN EN DER KIN VOOR DE JAARGANG 10 NR. 2 april 2021

VAN NU

Van

ANGST

naar VERTROUWEN

PURE CHILD is een multimediaal magazine van 94 pagina’s, dat 5x per jaar een vernieuwende kijk biedt op het begeleiden van kinderen in actuele thema’s. En dit voor € 50,- per jaar (excl. porto) OF lees alle PURE CHILD edities digitaal voor € 25,PURE CHILD is tevens een educatief platform met blogs, video’s en live-events van én voor experten, coaches, ouders, leerkrachten en kinderen.

as te kunnen

✶ 5 manieren om faalangstddeenbade situatie ✶ Begrijp jezelf, je kin T KIND ✶ DE RIJKDOM VAN HES SCHOOLSYSTEEM ✶ DE IMPACT VAN ON t, een LEVENSOPDR ACHT ✶ Natuurlijk evenwich NDEREN leven vaak in angst KI ✶ HOOGBEGA AFDE uit n! zijn unieke eigenschappe van d kin je un ✶ Onderste ren angstige kinde ✶ HAPTOTHERAPIE voor Jaarmmië - deel 4 uwe koningin in Andro Voorleesverhaal: Een nie

abonnement:

DIGITAAL:

PRINT:*

Toegang tot alle edities

5x in je brievenbus

€ 25,- € 50,-

Volg PURE CHILD op:

www.purechild.be/abonneren/

PURE CHILD streeft naar bewustwording bij volwassenen met betrekking tot kinderen. De natuurlijke wijsheid en unieke talenten van kinderen nodigen uit ons mentaal en emotioneel hiervoor open te stellen. Samen groeien we zo tot de beste versie van onszelf. PURE CHILD toont de meerwaarde van natuurlijke gezonde voeding en het belang van de natuur voor onze kinderen en onszelf.

* Ontvang als welkomstgeschenk Het E-Book Gezond Groeien

www.purechild.be

2 | HSP magazine

Boekjes maken Zelfstandig ondernemen kan een uitkomst zijn voor hoogsensitieve mensen. Je bepaalt zelf je werktijden en kunt zelf je werkcondities bepalen. Bijvoorbeeld dat de radio niet de hele dag aanstaat, dat je zelf het raam open of dicht kunt zetten en dat je niet beïnvloed wordt door het gedrag van de collega die tegenover je zit. Zelf ben ik lange tijd zelfstandig grafisch vormgever geweest. Ik werkte

Wat je graag deed als kind, kan ook in je latere leven voor voldoening zorgen

thuis of in een eigen kantoor in een bedrijfsverzamelgebouw. Zo maakte ik reclamecampagnes, raambedrukkingen, rapporten, boeken, websites. Ik vond het fijn om mooie dingen te maken in mijn eentje. Ooit las ik dat hetgeen je graag deed als kind, een aanwijzing kan zijn voor wat je in je latere leven voldoening zal geven. Zelf zat ik vroeger uren op mijn kamer boekjes te maken. Ik schreef verhalen, maakte tekeningen en stuurde de boekjes per post naar mijn ooms en tantes. Mijn moeder had voor mij een groot bureau gemaakt van een deur die ze op twee schragen gezet had. Ik was de koning te rijk met dat grote werkblad en had overal netjes potten met stiften en scharen staan. Nu heb ik weer een mooi bureau in een zonnig kantoor en zit ik weer boekjes te maken. Dat geluk dat ik als kind voelde, herken ik nu ook. Niet dat het alleen maar zonneschijn is. Als je zelf onderneemt, moet je alles zelf regelen. En je hebt geen vast loon iedere maand. Ik sprak over ondernemen voor HSP’s met coach Bas van Vugt. Hij heeft het erover dat veel ondernemers hun uren verkopen, en daarmee nog erg denken vanuit een loondienstbetrekking. Uurtje-factuurtje. Dit is ook wat ik lange tijd gedaan heb. Volgens Bas verzint de echte ondernemer andere manieren om zijn geld te verdienen en investeert daarin. En doet daarbij wat hij echt graag zelf wil, iets waarmee hij zijn bijdrage aan de maatschappij wil leveren. Lees het inspirerende interview op pagina 36. Erg leuk is ook dat we twee nieuwe rubrieken hebben in HSP magazine. In de rubriek ‘Wetenschappelijk onderzoek’ op pagina 48 houdt sociaal-wetenschappelijk onderzoeker Esther Bergsma ons op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Soms heb je een gesprek en denk je naderhand: wat gebeurde hier nu eigenlijk? Coach Dorothea Verhagen geeft zo’n gesprek weer en bekijkt stap voor stap wat er aan de hand was. Bekijk deze nieuwe rubriek op pagina 17. Brigitte Schellens, hoofdredacteur brigitte@hspmagazine.nl

HSP magazine |

inhoud 44 42

‘Hoogsensitieve mensen zijn nodig in dit leven’

Studente Tjesse vertelt over haar hoogsensitiviteit.

Persoonlijk advies

Lezersvragen worden beantwoord door de

psycholoog.

12 Hoogbegaafdheid

De meeste hoogbegaafde mensen zijn ook hoog-

sensitief. We interviewden Josja Koelink erover.

Sensitief in gesprek

Volg een gesprek met een HSP. Wat gebeurt er?

De ene HSP is de andere niet

Hoogsensitiviteit kent vele verschijningsvormen.

Tips en tricks voor HSP’s

Bijvoorbeeld een stille stofzuiger en een HSP-café.

Interview met Susan Marletta Hart

‘We lijden onder stress zolang angst ons leven

beheerst.’

Bij de coach

Esthers arts vermoedt dat ze hoogsensitief is. Ze vindt herkenning bij HSP-coach Luc de Boer.

Column van Patrice Gorissen Overpeinzingen in een kriebelende jurk.

4 | HSP magazine

22 26

Hoogsensitief ondernemen

Bas van Vugt inspireert hooggevoelige ondernemers om geld te verdienen met hun missie.

Column van Danielle van den Os

Danielle leert haar dochter op tijd te voelen

dat ze overprikkeld aan het raken is.

Gezien op YouTube

Leuke filmpjes om even te bekijken.

42 Faalangst

Hoe kun je ermee om leren gaan?

Wetenschappelijk onderzoek

Esther Bergsma over de nieuwste inzichten.

Column van Myrthe Meester

Myrthe deed vroeger op school haar best om in

de pauze een rustig plekje te vinden.

Het verhaal van Indra Winkelier Indra vertelt over de voor- en nadelen

van haar hoogsensitiviteit.

Review boek ‘Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven’ Geschreven door de Deense psychotherapeut Ilse Sand.

54 HSP magazine |

Tekst: Tjesse de Reuver

Hoogsensitieve mensen zijn

nodig

in dit leven

Tjesse de Reuver (23) studeert voor chemischfysisch analist. Ze is hoogsensitief, een onderwerp dat volgens haar op verschillende manieren wordt geïnterpreteerd en waar meer aandacht aan besteed mag worden. Ook is ze kandidaat voor de landelijke MBO ambassadeursverkiezing ‘MBO’ers Pakken Aan’. Verder danst en zingt ze en ze schrijft graag, zoals eigen blogs.

‘A

l van kinds af aan was er

Doordat ik merkte dat anderen dit

aan mij te merken dat ik

vervelend vonden, probeerde ik me in

wat gevoeliger was dan

te houden. Dit lukte soms wel en soms

andere kinderen om me

niet. Ik was in ieder geval niet meer vol-

heen. ‘Jantje huilt, Jantje lacht’, zo be-

ledig mezelf. En dat is iets wat ik nog

schreef mijn moeder mij. Mijn gevoelens

steeds wel moeilijk vind. Niet alleen in

en emoties kunnen zich best extreem

de bovengenoemde situatie maar in

uiten. Dit gaf conflict met mezelf en

veel meer (dagelijkse) situaties.

ook met de mensen om me heen. Mijn

6 | HSP magazine

gevoelens en emoties waren dusdanig

Hoezo hoogsensitief?

extreem dat de sfeer in de ruimte er

Een paar voorbeelden van de uitingen

volledig door opgezogen kon worden.

van mijn hoogsensitiviteit: ik vind

Op plekken waar ik alleen ben kan ik volledig tot rust komen

Foto: Romijn de Reuver | HSP magazine |

enerzijds positief maar levert ook veel stress op. Vrijwel alles kost mij nèt iets meer energie.

Meer zelfvertrouwen De kenmerken van hoogsensitiviteit kunnen gezien worden als té veel, aanstellerij of onbegrijpelijk. Voor ieder hoogsensitief persoon zijn de kenmerken ook nog eens anders waardoor je zelfs een ander hoogsensitief persoon soms niet kan begrijpen. het heerlijk om in de badkamer te zijn en trek me vaak terug in mijn kamer. Op plekken waar

Best lang voelde mijn hoogsensitiviteit voor mij

andere mensen aanwezig zijn lukt het mij

als een last, iets wat mijn leven een tikkeltje

namelijk niet om volledig tot rust te komen.

zwaarder maakt. Maar langzaam maar zeker

Een discussie moet je met mij niet beginnen, er

probeer ik het om te zetten in iets unieks, iets

ligt te veel druk op me en mijn hoofd blokkeert

krachtigs en iets wat mij zelfs verrijkt. Ik vind

daardoor alle gedachten. Ik kan heel moeilijk

het mooi dat ik bepaalde dingen intenser ervaar,

omgaan met veranderingen. Vraag mij op de

dat ik dieper over het leven nadenk en dat ik

dag zelf maar niet of ik wil afspreken. Ook al zou

eigenlijk buiten deze maatschappij val.

ik daar wel zin in hebben, ik kan mijn hoofd niet zo snel instellen op een andere dagindeling.

Ik ben op dit moment kandidaat voor de landelijke MBO ambassadeursverkiezing. Iets wat

Ik kan onwijs overladen raken door verschil-

ik een jaar geleden nog niet voor mogelijk zou

lende geluiden door elkaar heen. Letterlijk

hebben gehouden, maar wat me nu ongelooflijk

álle geluiden neem ik dan op en ik raak van

veel zelfvertrouwen en positieve energie geeft.

slag. Ik presteer slecht wanneer ik beoordeeld

Ik ben niet de doorsnee kandidaat, ook daar val

word of wanneer er tijdsdruk is. Ik kijk eigenlijk

ik een beetje buiten de boot. Maar juist datgene

nooit het nieuws en ook nooit gewelddadige

wat mij anders maakt, kan ervoor zorgen dat ik

of bloederige films omdat ik me daar gewoon

ga winnen.

écht niet fijn bij voel en mijn stemming daar erg door beïnvloed kan raken. Ik kan moeilijk nee

Leefwijze die bij mij past

zeggen en voel me verplicht om al mijn acties

Als HSP kan het soms voelen alsof alles teveel

te verantwoorden. Vervelende gebeurtenissen

is en het je allemaal overdondert. Alsof je niet

kunnen heel lang in mijn hoofd blijven hangen

sterk genoeg of geschikt genoeg bent om te

en ik kan situaties heel lang blijven overdenken.

leven in deze wereld. Uit ervaring weet ik hoe

Mijn perfectionisme en het consciëntieus zijn, is

belangrijk het is dat de mensen om je heen

Ik vind het mooi dat ik bepaalde dingen intenser ervaar, dat ik dieper over het leven nadenk 8 | HSP magazine

Hoogsensitiviteit komt veel voor, maar er is nog niet genoeg aandacht en begrip voor

begrip tonen en je helpen om je beste zelf te zijn met een leefwijze die jou het beste past. Dit begint al van jongs af aan. Hoogsensitiviteit komt eigenlijk heel veel voor, maar toch is er nog niet genoeg aandacht en begrip voor. Onder andere het lezen van het HSP magazine geeft mij een gevoel van saamhorigheid, begrip en liefde. Ook al is hoogsensitiviteit ‘maar’ een

Foto: John Voermans

eigenschap, het heeft een enorme invloed op iemands ‘zijn’ en iemands leven. Een invloed die het leven in deze maatschappij niet heel makkelijk maakt. Maar ondanks míjn hoogsensitiviteit

een optreden. Dit optreden bezorgt me enorm

stap ik meer en meer buiten mijn comfortzone,

veel spanning en zenuwen. Maar wanneer ik

bereik ik dingen waarvan ik dacht het nooit te

eenmaal één keer op het podium heb gestaan,

kunnen bereiken en ben ik misschien wel ster-

straal en geniet ik van oor tot oor! (Wetende dat

ker dan iemand die niet hoogsensitief is.

ik de dag of dagen erna goed moet bijkomen).

Uitlaatklep zoeken

Ik kan meer dan ik denk en zo kan jij ook meer

In oktober 2020 ben ik begonnen met het schrij-

dan je denkt. Het leven wacht op je en het

ven van blogs. Schrijven geeft me rust, ruimte

leven heeft mensen nodig met een andere kijk

in mijn hoofd en plezier. Wanneer ik mijn blogs

en diepere gevoelens en gedachten. Laten we

teruglees kan ik een groots gevoel van geluk en

gaan stralen en de wereld verlichten met ons

trots voelen. De blogs schrijf ik dus voor mezelf,

licht. Laten we gelukkig zijn met alles wat we

maar ik hoop ook een klein beetje voor eenieder

zijn. Laten we ontdekken, onszelf steeds beter

die zich wellicht hetzelfde voelt als ik me voel of

leren kennen. En laten we er vooral ook zijn voor

heb gevoeld. Herkenning kan zóveel doen.

elkaar, herkenning ontvangen en bieden en zo samen groeien.’

En zoals dat schrijven me rust, ruimte in mijn hoofd en plezier geeft, is dat voor dansen en zingen ook het geval. Echter is schrijven meer een uitlaatklep voor zorgen, overdenkingen en diepere gedachten. En dans en zang is een uitlaatklep om even volledig op te gaan in het moment, de muziek te voelen en vrolijk te zijn. Bij de organisatie waar ik dans en zing is er jaarlijks

Lees Tjesses blogs op www.verhaaltjess. com

HSP magazine |

Persoonlijk

advies

Door welk proces ga je?

Is er een proces waar je doorheen gaat als je erachter komt dat je hoogsensitief bent? Zijn er verschillende stadia waar de meeste mensen doorheen gaan? Sylvia Wat een interessante vraag! Ik heb er geen wetenschappelijke literatuur over kunnen vinden, maar ben nagegaan wat ik zoal zie bij mijn cliënten, en waar ik zelf ook doorheen ben gegaan. Het klinkt misschien een beetje gek, maar je kunt het proces een beetje vergelijken met een rouwproces. Dat gebeurt ook in fasen. Eerst is er een soort ‘schok’, met de vraag ‘Is het écht zo?’. Je komt in een soort van ontkenningsfase: je wilt er niet aan dat dit voor jou geldt, of je betwijfelt het nog. Wanneer vervolgens de realiteit onder ogen wordt gezien, komen de emoties. Ook bij de ontdekking dat je hoogsensitief

Hoe vind ik een therapeut? Sinds ruim een jaar ben ik thuis met een burnout. In die periode ben ik er ook achter gekomen dat ik hoogsensitief ben. De huisarts adviseerde mij nu contact te leggen met een psycholoog om uit te zoeken of er iets dwars zit waardoor mijn herstel zo lang duurt, waar ik energie van krijg en blij van word. Maar wat kan een psycholoog dan precies voor mij doen dat ik niet zelf kan? En waar vind ik er een die mij als HSP ook snapt? Ik kom er zelf niet goed uit, kunt u mij adviseren? Jacqueline

bent, ontstaan emoties. Die kunnen variëren van verdriet tot boosheid en angst, maar ook opluchting, trots, blijdschap. Verdriet misschien

Om je eerste vraag te beantwoorden: wat kan een

over alles wat je hebt doorgemaakt vanwege je gevoeligheid, maar ook

psycholoog nog toevoegen aan wat ik zelf al weet?

vanwege het onbegrip vanuit je omgeving. Misschien boosheid, omdat

Een psycholoog (of therapeut, daar kom ik zo nog

je je niet serieus genomen voelt óf omdat je deze eigenschap eigen-

op terug) is er voor opgeleid om te ontdekken waar

lijk niet wilt. Misschien is er verzet in jezelf. Deze fase kan wat langer

jouw blinde vlekken zitten. Hoewel jij degene bent

duren, vooral als je probeert om ervoor te zorgen dat je omgeving

die jezelf uiteindelijk het beste kent, ontkomt geen

zich gaat aanpassen aan jouw gevoeligheid, of als je boos blijft op de

enkel mens aan het hebben van blinde vlekken. Het

samenleving die zo ‘hard’ is. Opluchting kan er in die fase ook al zijn,

woord ‘blind’ zegt het al: je ziet het zelf niet. Dat

omdat dingen op zijn plek vallen. Ineens begríjp je waarom je je altijd

komt doordat jouw patronen, belevingen, gevoelens

zo anders voelde. Trots en blijdschap komen vaak pas wat later, nadat

en gedachten voor jou ‘gewoon’ zijn. Je realiseert je

de moeite die hoogsensitiviteit brengt wat verwerkt is en wanneer je

niet dat het misschien ook anders kan. Een hulp-

verder bent in je acceptatieproces. Dan breekt de volgende fase aan,

verlener kan je helpen om situaties van een andere

waarin de acceptatie plaatsvindt. ‘Het is wat het is’. In de laatste fase

kant te bekijken die je zelf niet kunt bedenken.

kun je je hoogsensitiviteit een goede plek geven in je leven, pas je je

Je tweede vraag is: hoe vind ik iemand die mij snapt?

aan aan je mogelijkheden én kun je het constructief inzetten. Je maakt

Mijn eerste gedachte is: de eerste de beste psycho-

je niet meer druk om wat anderen ervan vinden. In deze fase zou je

loog die je benadert in het ‘reguliere’ circuit, werkt

kunnen zeggen dat alles stabiliseert. Voor jezelf is het gewoon gewor-

met cognitieve gedragstherapie en krijgt op de

den dat je bent zoals je bent en is het niet meer zo’n issue. Dat wil niet

opleiding geen informatie over HSP’s. Dus je moet al

zeggen dat je nooit meer tegen obstakels aanloopt. Af en toe moet je

toevallig iemand treffen die zich daar uit zichzelf in

je omgeving nog wat uitleg geven, of ga je nog eens over je grens, maar

is gaan verdiepen. Dit gebeurt vrijwel altijd wan-

doordat het in jezelf een vanzelfsprekend gegeven is geworden, raak je

neer de psycholoog ontdekt dat hij/zij zelf HSP is.

daardoor niet meer meteen uit balans.

Je zou kunnen beginnen met te googlen op psy-

Ik hoop dat deze fasen herkenbaar voor je zijn.

choloog en HSP. Als je geluk hebt, vind je iemand

10 | HSP magazine

Martine Bleeker studeerde Ontwikkelingspsychologie en Gestalttherapie, heeft een eigen praktijk en is zelf hoogsensitief. Zij heeft haar leven op zo’n manier ingericht dat zij voldoende tijd heeft om alles wat binnen komt, te verwerken. Daarom ontvangt zij bijvoorbeeld maximaal vier cliënten op een dag. Op deze manier kan ze goed haar rust nemen en is ze echt aanwezig op het moment dat dat nodig is. www.de-ont-dekking.nl Heb je ook een vraa g aan Martine over hoog sensitiviteit? Mail ‘m naar: brigitte@hspmag azine.nl redelijk in de buurt die aansluit bij jouw behoefte. Maar: je zult merken dat als je hier naar gaat zoeken, je vooral therapeuten treft in het alternatieve circuit. Vaak zijn dat dan ook geen psychologen, maar een ander soort therapeuten. Hoogsensitieve mensen gaan namelijk vaak op zoek naar iets anders, óók hulpverleners. Ze voelen zich niet thuis in het reguliere. Dus ik denk dat ook jij in het alternatieve circuit meer kans maakt om

Hoe leg ik het uit? Ik vind het vaak moeilijk om uit te leggen wat hoogsensitiviteit precies is. Ik voel me al snel een aansteller of een zweverig type. Ook ben ik bang dat ik er op mijn werk last mee krijg als ik het vertel. Heb jij tips hiervoor? Peter

een passende therapeut te vinden die jou helpt zoeken in ‘de diepere lagen’.

Ja, ik denk dat elke HSP dit herkent! Leg maar eens aan een ander iets uit

Veel cliënten vinden het dan lastig om een keuze

wat hij of zij zelf niet heeft. Ik heb in grote lijnen twee adviezen. De eer-

te maken, want hoe moet je nu beoordelen dat

ste is: probeer er niet voor te zorgen dat de ander het begrijpt. Iemand

iemand betrouwbaar is en wel een gedegen op-

die niet hoogsensitief is, zal nooit werkelijk kunnen begrijpen hoe dat is.

leiding heeft, als hij geen psycholoog is? En dat is

En dat hoeft ook niet. We zijn nu eenmaal allemaal verschillend en we

een terechte vraag. Een paar richtlijnen:

kunnen nooit exact ervaren wat de ander ervaart.

1. Spreekt de website je aan, de taal die geschre-

Het belangrijkste is daarom, dat jij zélf begrijpt wat het voor jóu inhoudt

ven wordt, de foto van de therapeut? Zo nee:

en welke consequenties het heeft voor hoe jij leeft. En dat je dat van je-

verder zoeken! Zo ja? Dan opletten op de volgende

zelf volledig accepteert, en er hopelijk zelfs blij mee bent! Want dán kun

zaken:

je dat in een gesprek ‘gewoon’ vertellen, zonder dat je de ander ergens

2. Is de betreffende therapeut aangesloten bij een

van hoeft te overtuigen. Als jij rustig bent in jezelf, maakt het niet meer

beroepsvereniging?

uit wat de ander daarvan vindt.

3. Zo ja: heeft deze beroepsvereniging een

Mijn tweede tip: Ik vertel regelmatig dat uit wetenschappelijk onderzoek

klachtenprocedure? Een goede therapeut neemt

is gebleken dat 20% van de mensen hoogsensitief is. En dat je dat in de

zichzelf serieus door zich aanspreekbaar te stellen

hersenactiviteit kunt zien. Dat dezelfde prikkels bij hoogsensitieven veel

op zijn handelen. Wanneer je dit niet kunt vinden,

meer hersenactiviteit ten gevolg hebben dan bij niet-hoogsensitieven.

ben je er niet zeker van dat aan de leden van de

En dat er daarom meer tijd en rust nodig is om die prikkels te verwerken.

beroepsvereniging eisen worden gesteld qua

Ik geef dan als voorbeeld dat ik best op zaterdagavond naar een feestje

opleiding, nascholing, intervisie, etc.

kan gaan, maar dat ik vaak wel één van de eersten ben die weg gaat én

4. Wordt de betreffende therapeut vergoed door

dat ik dan niet de volgende dag ook nog naar een verjaardag kan, omdat

de ziektekostenverzekeraars? Dit hangt samen

ik dan maandag niet kan functioneren op mijn werk. Hoe luchtiger ik dat

met het bovenstaande: ziektekostenverzeke-

vertel, des te meer neemt men het van mij aan als een gegeven en wordt

raars vergoeden alternatieve therapeuten uit het

er niet raar gekeken.

aanvullende pakket, wanneer deze voldoen aan

En wat betreft je werkgever: die mag blij zijn wanneer jij goed kunt

bovenstaande eisen. Beroepsverenigingen die

aangeven wat jij nodig hebt om goed te kunnen functioneren en waar je

voldoen aan de eisen zijn o.a. de RBCZ, de NAP en

grenzen liggen. Want dan behoudt hij een gezonde werknemer. Wanneer

de NVPA. Is een therapeut daarbij aangesloten,

men jouw grenzen niet accepteert op het werk, denk ik dat het verstan-

dan zit je goed.

dig is om te zoeken naar een werkplek waar dat wel zo is.

HSP magazine |

W Coach Josja Koelink begeleidt ouders van hoogsensitieve kinderen.

12 | HSP magazine

Wat betekent het om

hoogbegaafd te zijn?

Josja Koelink heeft haar eigen praktijk en begeleidt ouders van hoogsensitieve kinderen. Een van haar expertises is hoogbegaafdheid. Een groot deel van de hoogbegaafden is ook hoogsensitief, een reden om eens wat dieper in dit onderwerp te duiken.

Wat is hoogbegaafdheid?

je dit doen door iemand die in hoogbegaafdheid is

Heel simpel gezegd spreken we van hoogbegaafd-

gespecialiseerd.

heid als er sprake is van een combinatie van een zeer

Persoonlijk vind ik dat je hoogsensitiviteit ook door

hoge intelligentie (IQ boven de 130), een hoge mate

een professional moet laten vaststellen, want het

van creatief denken en een groot doorzettingsver-

vraagt om goede kennis van hoogsensitiviteit om het

mogen.

te kunnen onderscheiden van bijvoorbeeld autisme of ADHD. De zelftest van Elaine Aron geeft vaak een

Voor hoogsensitiviteit kun je de zelftest van Elaine

goede indicatie, maar ook mensen met autisme of

Aron doen, bestaat er voor hoogbegaafdheid ook zo’n

ADHD scoren hier vaak hoog op.

zelftest of moet je dat door een professional laten doen?

Wat is het verband tussen hoogsensitiviteit en

Hoogbegaafdheid laat je door een professional

hoogbegaafdheid?

vaststellen die ook intelligentietesten mag afnemen,

Volgens een onderzoek van professor Elke van Hoof

dat kun je niet zomaar zelf doen. Bij voorkeur laat

is 87% van de hoogbegaafde volwassenen ook

HSP magazine |

hoogsensitief. Andersom is dat niet zo, 10% van de

die zijn zoals jij. En het doet heel veel aan herstel van

hoogsensitieve mensen is ook hoogbegaafd. Dat is

eigenwaarde. Je kunt je als hoogbegaafde eenzaam

wel nog hoger dan onder de landelijke bevolking,

voelen en gaan denken: er is iets mis met mij. Je gaat

want daar is ongeveer 2,5% hoogbegaafd.

het op jezelf betrekken, je denkt: ik spoor schijnbaar niet, want iedereen kan vrienden maken en ik niet.

Wat betekent het voor iemand om hoogbegaafd te

Op het moment dat jij weet waar het vandaan komt,

zijn, wat merk je daarvan en hoe beïnvloedt dat je

dan is dat heel herstellend voor een negatieve eigen-

leven?

waarde en voor je zelfvertrouwen. Je denkt dan: het

Wat je uiteindelijk merkt van hoogbegaafd zijn is heel

komt dus doordat ik juist op de troepen voorloop. Dat

verschillend, omdat hoogbegaafde mensen onder-

ik juist een veel diepere connectie wil maken dan de

ling sterk van elkaar kunnen verschillen. Wat ze met

meeste mensen kunnen.

elkaar delen is dat ze sneller en makkelijker grote hoeveelheden cognitieve informatie weten te verwer-

Als een hoogbegaafd kind naar het gymnasium gaat,

ken dan mensen die niet hoogbegaafd zijn.

vindt hij daar dan niet gelijkgestemden?

Veel hoogbegaafden horen dan ook vaak dat ze ande-

Dat ligt aan de mate van hoogbegaafdheid. Als een

ren niet meenemen in hun denkstappen en dat ze te

jongere een IQ van 130 heeft bijvoorbeeld, dan zal

snel willen.

het daar zeker een aantal gelijkgestemden tegenkomen. Maar is het IQ boven de 143, om dit getal maar

Het is voor hoogbegaafden heel fijn om met gelijkgestemden om te gaan

weer eens te noemen, dan ben je ook hier eenzaam. Ik heb zelf op het gymnasium gezeten en de meesten, waaronder ook ik, waren niet hoogbegaafd. Vaak zeggen hoogbegaafden: ‘Pas toen ik aan het promoveren was op de universiteit had ik het idee dat ik anderen begreep en anderen mij’. Hoe gaan mensen vermoeden dat ze hoogbegaafd

Het kan betekenen dat je steeds het gevoel hebt

zijn? Wat zijn signalen daarvoor?

dat je er niet bij hoort. Zeker als je een IQ hebt dat

Een heel belangrijk signaal vind ik: komt hoogbe-

hoger is dan 143, zie je dat het verschil tussen jou en

gaafdheid voor in de familie? Als dit het geval is,

anderen te groot kan worden om nog goed te kunnen

bijvoorbeeld bij een ander kind van het gezin, of bij

levelen. Dit kan je een heel eenzaam gevoel geven,

één van de ouders, dan is de kans groot dat het kind

een gevoel van ‘anders’ zijn.

dat ik begeleid het ook is.

Als je hoogbegaafd bent is het een ware uitdaging

Ook zien we dat als kinderen hoogstimulatief zijn,

om in balans te komen en blijven. Enerzijds heb je het

dus veel stimulans nodig hebben en zich snel verve-

nodig om mentaal uitgedaagd te worden, misschien

len (de High Sensation Seekers), er vaker sprake is van

ook fysiek. Gebeurt dit niet, dan ga je je vervelen en

hoogbegaafdheid.

minder fijn voelen. Ook heb je contact met gelijkge-

Verder kan het zijn dat het kind een opvallend taalge-

stemden nodig. En anderzijds moet je ervoor zorgen

voel of een groot wiskundig inzicht heeft. Ik begeleid

dat je niet te snel overprikkeld raakt van verwach-

ouders die bijvoorbeeld zeggen: ‘Van mijn oudste

tingen van anderen (waar je aan wil voldoen) en

dochter weet ik wel dat ze intelligent is, maar onze

bijvoorbeeld geluiden.

middelste is het niet. Ze kan wel goed rekenen, maar ze komt op school juist helemaal niet goed mee’.

14 | HSP magazine

Vinden de meeste mensen het fijn om erachter te

Ook dit kan een signaal zijn. Middelste of tweede

komen dat ze hoogbegaafd zijn?

kinderen worden helaas vaak niet herkend als hoog-

Ja, want je voelt je eindelijk begrepen. Eindelijk snap

begaafd.

je wat er met je aan de hand is. Het biedt de moge-

Als een kind heel creatief is in zijn denken en heel

lijkheid om aansluiting te gaan vinden met mensen

kritisch is, is dat ook een signaal. Bij kinderen teken ik

bijvoorbeeld wel eens een vierkantje en dan sluiten de lijntjes niet helemaal aan. Het hoogbegaafde kind pakt een pen en tekent het vierkantje dan even af. Verder zie je dat de angsten vaak forser zijn dan bij gewone hoogsensitieve kinderen. Ze kunnen zich beter voorstellen wat er allemaal mis kan gaan. Ze hebben meer begrip van de wereld en de complexiteit ervan, maar kunnen het nog niet plaatsen of relativeren. Hierdoor worden de angsten groot. Ook kunnen hoogbegaafden vaak slecht voor zichzelf opkomen. Dat heeft ermee te maken dat ze anderen niet willen kwetsen. Maar ook dat ze zo in hun hoofd zitten dat ze hun lijf niet meer waarnemen. Vanochtend had ik een hoogbegaafde jongen in de praktijk, en die had ik gevraagd om een stukje te presenteren. Vooral ook om de verbinding met zijn lijf te maken. Hij was erg aan het wiebelen en zijn moeder ging achter hem staan om hem vast te houden. Toen merkten we dat de jongen helemaal niet voelde dat zijn moeder hem aanraakte. Als ik het zo hoor, valt het nog niet mee om hoogbegaafd te zijn. Nee, het is niet eenvoudig om hoogbegaafd te zijn. Je hebt ook hoogbegaafden die in balans zijn, maar het kan ook anders lopen. Ik sprak laatst met Jaqueline Pama van Hooggevoelig Heel Gewoon, zij begeleiden via het UWV mensen die uitvallen op het werk. Ze vertelde me dat de zwaarst uitgevallen mensen vaak hoogbegaafd zijn. Een deel strandt helaas in het leven en komt in de hulpverlening terecht. Daarom is het zo belangrijk om hoogbegaafdheid op te pikken. Waar moet je op letten op school? Voor een hoogbegaafd kind is het heel belangrijk dat het cognitief wordt uitgedaagd en aansluiting vindt met klasgenoten. Het is echt heel belangrijk dat een school dit kan bieden. Iedere school heeft beleid op hoogbegaafdheid, maar het aanbod verschilt sterk. Als jouw kind graag naar school gaat en het idee heeft dat het er iets leert dan is dat een goed teken. Houd er wel rekening mee dat als je kind zeer hoogbegaafd is, voltijds hoogbegaafdheidsonderwijs vaak beter aansluit. Zeker als je kind weinig echte vrienden in de klas heeft. Dan moet je niet gaan sleutelen aan het kind, maar het zo snel mogelijk bij gelijken plaatsen.

HSP magazine |

Je kunt een hoogbegaafd kind helpen door te onderzoeken welke prikkels hij nodig heeft en welke snel te veel zijn

Sommige middelbare scholen blinken uit in speciale programma’s voor hoogbegaafden. Daar kun je bijvoorbeeld al instromen als je tien jaar bent. Ik kan me voorstellen dat je als ouder terughoudend kunt zijn om je kind het label hoogbegaafdheid te laten geven. Ik maak veel mee dat ouders denken: als je zo slim bent, dan kom je er wel. Dat hoeven we verder niet uit te zoeken, daar ligt het probleem niet. Ik vind het wel relevant om het te toetsen, omdat het juist vaak wél de verklaring is van de problemen die het kind ervaart.

Josja Koelink begeleidt al meer dan 15 jaar ouders van hoogsensitieve kinderen. Naast ouderbegeleiding heeft ze verschillende online programma’s voor ouders ontwikkeld. In 2017 richtte ze de Kerngroep HSP-professionals op. Deze kerngroep organiseert jaarlijks de Week van de HSP. Nieuwsgierig naar meer of benieuwd of jij en je kind hoogsensitief zijn? Ga naar www.demaskerbloem.nl voor testen en meer informatie.

Ook merk ik dat ouders het gevoel hebben dat ze niet geloofd gaan worden als ze op de school van hun kind gaan melden dat ze vermoeden dat hun kind hoogbegaafd is. Want dan zeggen ze: ‘Iedereen vindt zijn kind briljant en wil dat het hoogbegaafd is.’ Het label ‘hoogbegaafd’ kan in de omgeving negatieve reacties oproepen. Zoals ‘Jij bent hoogbegaafd, jij zou dit toch moeten kunnen’. Is dat een reden om niet tegen iedereen te vertellen dat je hoogbegaafd bent? Het is absoluut mijn ervaring dat hoogbegaafdheid een druk oplegt bij een kind om te presteren. Iedere dag, op iedere toets. Een hoogbegaafd kind denkt ook vaak dat het de intelligentie ineens kwijt kan raken en ontwikkelt hierin een fixed mindset. Ook hoogbe-

Lees het blog:

‘8 signalen voor hoogbegaafdheid’

gaafde volwassenen ervaren dit. Heb je nog tips voor het omgaan met hoogbegaafden? Het zou goed zijn als je geregeld vraagt naar wat hen bezighoudt. Naar hoe ze zich voelen. Zoek uit welke prikkels ze nodig hebben om goed te kunnen functioneren en welke prikkels snel te veel zijn. Wees je ook bewust dat ze aan je verwachtingen willen voldoen, snel stress kunnen ervaren en lang niet altijd even goed voor zichzelf opkomen. Help ze met coachende vragen om beter voor zichzelf te zorgen.

16 | HSP magazine

Volwassen hoogbe gaafden kunnen lid worden van Mensa, een internationa le vereniging van zeer intelligen te mensen. www.mensa.nl

sensitief

in gesprek

Inge heeft aangeklopt bij de kamer van haar leiding-

Wat gebeurde er nu concreet? En wat maakt dat Inge

gevende. Ze staat voor zijn bureau en doet een korte

zich niet gehoord voelde in het gesprek met haar

mededeling over een afspraak met een klant. Daarna

leidinggevende? Is dat terecht of is dat haar eigen

haalt ze een hap adem, want ze kwam met nog een

beeld van de situatie? Of had haar leidinggevende het

ander doel.

te druk op dat moment? Hoogsensitieve personen kunnen door eerdere

Inge: ‘Ik wil eigenlijk liever niet meer op de dinsdag-

ervaringen last hebben van afwijzingsgevoeligheid.

ochtend werken.’

Doordat ze in contact met haar leidinggevende afwij-

Leidinggevende: ‘Wat bedoel je? Dat je aanstaande

zing meent te ervaren, gaat Inge zelf haar behoefte,

dinsdag wilt ruilen?’

standpunt, houding en woorden bijstellen om maar

Inge haalt diep adem. ‘Het loopt niet zo lekker en ik

weer harmonie te voelen in het contact met haar

krijg het op het moment niet zo goed gecombineerd

leidinggevende.

met thuis.’ Leidinggevende: ‘Wat bedoel je met: het loopt niet zo goed? Kun je het werk ook niet meer aan?’ Hij kijkt Inge aan. Inge voelt zijn prangende ogen. De opmerking in combinatie met zijn blik doen haar compleet stilvallen.

Inge gaat zelf haar standpunt bijstellen om maar weer harmonie te voelen

Leidinggevende gaat door: ‘Ik kan niet zomaar het rooster aanpassen, dat is al gepland voor zes weken,

De vraag is of er werkelijk een afwijzing bestaat.

dus ik kan nu geen wijziging meer aanbrengen.’

Of is dat een last op de schouders van Inge?

Leidinggevende zucht: ‘Nu Erik ziek thuis is heb ik

Door te benoemen wat er in haar omgaat in het

geen backup. Ik kan geen kracht missen op dinsdag.’

gesprek met de leidinggevende zou er een heel

Haar leidinggevende staat tijdens het gesprek op en

andere wending in het gesprek ontstaan.

loopt al richting deur.

1. Door het feitelijke gedrag te beschrijven;

Inge: ‘Ja, ja, dat begrijp ik wel.’

2. Welk gevoel het bij haar opriep;

Leidinggevende: ‘Fijn, Ik wist wel dat je dat begreep.

3. Wat het gevolg daarvan is voor haar.

Komende dinsdag kan ik je dienst wel wisselen met iemand anders zodat je dinsdag vrij bent.’

Ze hoort dan of het klopt wat ze meende te ervaren.

Inge: ‘Oké... dat is al fijn.’

Of er inderdaad een oordeel bestaat over haar functioneren. Of dat ze zelf een oordeel meent te voelen en

Inge loopt naar buiten. Zodra ze buiten is voelt ze de

dat er geen probleem bestaat. In ieder geval niet over

zwaarte al op zich drukken. Hoe moet ze dit aan haar

haar als persoon.

partner uitleggen? Tenslotte zou ze aangeven dat ze een definitieve roosteraanpassing zou willen. En dat

Inzicht in jezelf als HSP èn concrete communicatie-

hij over haar functioneren begon vond ze spannend.

vaardigheden helpen dit soort situaties te hanteren.

‘Hoezo vraagt hij aan mij of ik het werk wel aankan?

Zo kun je leren zelf regie te nemen in plaats van dat

Zou hij twijfelen over mijn functioneren?’

de uitkomst van het gesprek je overkomt.

Dorothea Verhagen Trainer-Coach HSP & Communicatie met de Gordon® methode HSP magazine |

Tekst: Brigitte Schellens

De ene HSP is de

andere niet We zijn ondertussen zo’n anderhalf jaar bezig met dit tijdschrift over hoogsensitiviteit, en het blijft een boeiend onderwerp. Eén van de redenen waarom het boeiend blijft, is dat het niet zo gemakkelijk is om in een paar woorden uit te leggen wat hoogsensitiviteit is.

18 | HSP magazine

De algemene definitie van hoogsensitiviteit is dat je extra gevoelig bent voor prikkels, dat je die diepgaand verwerkt en dat je er een intense reactie op hebt. Dus waar een niet-HSP in een bepaalde situatie drie signalen ontvangt, ontvangt de hoogsensitieve persoon er tien. Subtielere details worden ook waargenomen en deze starten ook in onze gedachten een heel proces. Herinneringen en associaties komen bovendrijven, verbindingen worden gelegd. Hierdoor wordt de situatie intenser ervaren. Een hoogsensitief persoon vindt iets eerder heel vervelend of juist heel fijn.

Moeilijk vergelijken met een ander Toch is deze definitie ook een beetje vaag. Het is immers relatief: hoe weet je wat een ander precies ervaart? En hoe weet je dat jij meer signalen waarneemt dan een ander? Nu is het wel zo dat met hersenonderzoek is aangetoond dat HSP’s meer hersengebieden gebruiken dan niet-HSP’s in een bepaalde situatie, èn dat de hersengebieden intenser gebruikt worden. Er wordt in dezelfde situatie meer energie gebruikt door de HSP om de situatie gedetailleerder te duiden. Dit is een soort fabrieksinstelling, zo is het zenuwstelsel van hoogsensitieven ingericht.

Er is geen objectieve meting Er is geen objectieve manier om te bepalen of iemand hoogsensitief is. Je kunt het niet meten in het bloed of aan de hand van DNA. Je kunt het vaststellen via een zelftest, of een psycholoog kan bepalen dat je het bent. Maar het blijft een beetje inschatten, er is geen hard bewijs voor. Als iemand het je moeilijk wil maken, is het lastig te bewijzen dat je hoogsensitief bent. Want je kunt jezelf

Kenmerken hoogsensitiviteit Een overzichtje van wat hoogsensitiviteit inhoudt, en hiervan hoeft dus niet alles voor jou van toepassing te zijn. Want er zijn, om het simpel te maken, allerlei soorten hoogsensitieven. - Je bent je sterker bewust van geluiden, fel licht, beweging, temperatuur, luchtstromen e.d. - Je bent eerder moe door sociale gebeurtenissen - Je trekt je graag terug, komt in je eentje het beste tot rust - Je kunt intens genieten van kleine dingen in het leven - Je hebt goed door hoe anderen zich voelen, wat er speelt bij hen - Je neemt de gemoedstoestand van anderen gemakkelijk over (je wordt ook gestrest, verdrietig of uitgelaten) - Je voelt goed aan hoe je een ander het beste kan benaderen, wat de behoeften zijn - Je wil een ander graag tegemoet komen en helpen - Je hebt moeite met nee zeggen en je eigen belang voorop te stellen - Je hebt tijd nodig om een nieuwe situatie te duiden - Je hebt tijd nodig om een gedegen antwoord te formuleren - Je houdt niet van enge verhalen of beelden - Je bent snel gestrest door overprikkeling - Je reageert sterk op afwijzing of compliment - Je merkt subtiele details op, neemt informatie gedetailleerd waar - Je denkt diep na over gebeurtenissen, met veel associaties, veel herinneringen en het leggen van nieuwe verbanden - Je wil van tevoren graag weten wat er gaat gebeuren - Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel - Je wil de beste keuze voor iedereen, het algemene belang is voor jou belangrijk - Je bent creatief - Het kan lang duren voor je een verandering in je leven verwerkt hebt - Je reageert sterk op cafeïne en medicijnen - Je presteert minder goed als op je vingers gekeken wordt - Je hebt liever een-op-eencontact dan een samenzijn in grote groepen.

HSP magazine |

Het gros van de hoogsensitieven is introvert, zoekt graag de rust en stilte op en is meegaand van aard. Maar dit geldt niet voor alle HSP’s. hoogsensitief noemen als je aan een aantal criteria

High Sensation Seekers

uit een lijst voldoet. Dat kan een heel andere set

De High Sensation Seeker (HSS) wil graag nieuwe

zijn dan je buurman die ook hoogsensitief is, maar

dingen ondernemen, terwijl de rustzoeker meer

net aan de andere criteria voldoet dan jij. Zo dacht

van regelmaat en routine houdt. Ongeveer 30%

ik soms bij mensen: jij bent niet hoogsensitief,

van de hoogsensitieven is een HSS. Zij gaan op zoek

want je bent heel anders dan ik. Bijvoorbeeld een

naar fysieke kicks en avontuur, ze willen nieuwe

kennis die heel hard praat, waarom zou je dat doen

ervaringen opdoen en houden van vernieuwing en

als je gevoelige zintuigen hebt? Of een kennis die

verandering. Ze zijn geneigd te kiezen voor ontrem-

vooral over zichzelf wil praten, terwijl HSP’s toch

mende bezigheden zoals feesten, flirten, gamen

juist goed kunnen luisteren en oog hebben voor

en drank- en drugsgebruik. Ze vervelen zich snel en

anderen?

hebben behoefte aan uitdagende prikkels om zich goed te voelen. Op het eerste gezicht zou je niet

Uitleggen wat het is

snel denken dat iemand met deze kenmerken te-

Als ik aan iemand uitleg wat voor werk ik doe, ont-

gelijkertijd hoogsensitief is. Toch hebben zij andere

kom ik er vaak niet aan om uit te leggen wat hoog-

kenmerken gemeen. Zo zorgen ze er bij spannende

sensitiviteit is. En, een beetje afhankelijk van wie

bezigheden wel voor dat het goed voorbereid en

ik voor me heb, dat valt me niet altijd mee. Tegen

veilig is. Ze hebben een groot verantwoordelijk-

de nuchtere werkman bij mij aan de keukentafel

heidsgevoel. En ook de HSS kan overprikkeld raken,

begin ik al gauw de boel een beetje af te zwakken:

dat is een moeilijk evenwicht om te zoeken: moet

dat zijn gewoon gevoelige mensen, net zoals je ook

ik gas geven of op de rem trappen? Bij een HSS is

driftig of zwaarmoedig kunt zijn. En het heeft niet

rust nemen namelijk niet altijd de beste oplossing:

meteen iets te maken met paranormaal begaaf-

er kan ook juist behoefte zijn aan nieuwe, voeden-

den, want dat misverstand steekt ook vaak de

de ervaringen om weer het gevoel te krijgen van ‘ik

kop op: dat hoogsensitieve mensen meer kunnen

leef!’. Toch kan er ook bij hen een behoefte zijn aan

waarnemen tussen hemel en aarde. Ik kan dat niet,

zich terugtrekken, ze kunnen snel gestrest worden

bij mij zijn het kleine dingen zoals lichaamstaal,

door overprikkeling en bekijken vooraf mogelijke

oogopslag, toonhoogte en snelheid van ademhalen

scenario’s voordat ze ergens aan beginnen. Ook zij

die mij iets vertellen over iemand anders.

hebben gevoelige zintuigen, een sterk ontwikkelde empathie en denken diep na. Onder High Sensation Seekers komt hoogbegaafdheid ook meer voor.

Extravert Ongeveer 30% van de hoogsensitieven is extravert. Extraverte mensen zijn graag in de buurt van anderen, daar krijgen ze energie van. Ze hebben

Het gros van de hoogsensitieven is introvert, zoekt graag de rust en stilte op en is meegaand van aard. Maar dit geldt niet voor alle HSP’s

vaak de behoefte om te delen wat er in hen omgaat. Een hoogsensitieve extravert kan heel druk zijn, omdat hij heel veel prikkels binnenkrijgt en dat ook graag wil delen. Dat kan ook vermoeiend voor hemzelf zijn. Extraverten praten graag met iedereen en gaan graag naar grote sociale gelegenheden. Ze durven hun persoonlijkheid bloot te leggen, zijn trots op hun successen en hebben geen

20 | HSP magazine

doordat je mensen mee kunt nemen in je zienswijze. Je inlevingsvermogen helpt je bij moeite met het tonen van hun vaardigheden.

het overtuigen, maar zorgt er ook voor dat je

Daarom kunnen ze zichzelf goed verkopen en

je af en toe rot voelt over je drammerigheid.

klimmen ze ook gemakkelijk op de carrière-

Ben je introvert, hsp en strong-willed dan

ladder. Introverte mensen richten zich minder

doe je je zin, zonder daarbij anderen per se te

op de buitenwereld maar meer op hun eigen

willen overtuigen. Dat maakt je voor anderen

gevoelens en interne belevingswereld.

vaak wat ongrijpbaar. Je houdt niet van de

Elaine Aron in haar boek Hoogsensitieve perso-

confrontatie, dus probeert in harmonie toch

nen: ‘Toch is het voor extraverten ook moeilijk

te doen wat je zelf wilt.’

om met andere bronnen van overprikkeling om te gaan, zoals een lange werkdag of te lang rondlopen in de stad. Overprikkelde extraverte HSP’s mijden het gezelschap van anderen om bij te komen. Dit in tegenstelling tot extraverte niet-HSP’s: zij ontspannen zich juist beter met andere mensen om zich heen.’

Strong-willed

Hoe herken je een

hoogsensitief persoon? heeft tijd nodig om gedegen antwoord te formuleren

Hoewel het grootste deel van de HSP’s meegaand is, zijn er ook strong-willed hoogsensitieve personen. Zij hebben een heel sterke interne koers en een sterk moreel kompas. Waar meegaande HSP’s het risico lopen om door

is creatief, legt nieuwe verbanden

een ander meegetroond te worden, weet de

is gevoelig voor prikkels, denkt daar diep over na en reageert sterk

strong-willed HSP precies wat hij zelf wil. Voor ouders kan het een uitdaging zijn om zo’n kind te hebben, omdat het sterk gelooft in de eigen zienswijze. Aan de andere kant hoef je

wil van tevoren graag weten wat er gaat gebeuren

wil zich bij drukte op een gegeven moment afzonderen

is empathisch, ziet het belang van anderen

minder bang te zijn dat je kind door anderen wordt meegesleurd in onveilige situaties: dit kind vaart zijn eigen koers. Esther Bergsma op www.hoogsensitief.nl: ‘Hoogsensitieve mensen die ook strong-

reageert sterk op afwijzing of compliment

houdt vaak niet van enge verhalen of beelden

willed zijn ervaren vaak een innerlijke strijd. Ze voelen dat ze iets op een bepaalde manier willen, maar kunnen zich ook goed inleven

voelt stemmingen van anderen aan

merkt subtiele details op

in de belangen van anderen. De eigen wil neemt vaak de overhand, maar het inzicht in de ander resulteert soms in schuldgevoelens. Ondanks de stoere buitenkant kunnen deze mensen dan ook zeer kritisch op zichzelf zijn. Als je strong-willed bent, HSP en extravert, zal je heel makkelijk en duidelijk uitkomen voor je standpunten. Je bent ook een leider,

Doe de

HSP-test

tief.nl/test

oogsensi op www.h

HSP magazine |

HET ZIT IN de familie

Hoogsensitiviteit is een aangeboren eigenschap. Er moeten dus in jouw familie meer HSP’s zijn. Wie van jouw directe of andere, verdere familieleden is volgens jou hoogsensitief? Bedenk of hier iemand bij zit met wie je zou willen praten over jullie gevoeligheid en benader deze persoon. Het kan bevrijdend zijn om te ontdekken dat je niet de enige bent met deze bijzondere eigenschap en ervaringen te delen. (Uit de training ‘Hoogsensitiviteit’ van Psychologie magazine.)

22 | HSP magazine

STAAT hij wel aan?

Deze AEG VX82-1-ŐKO stofzuiger is zo stil, dat mensen die hem gekocht hadden zich afvroegen of hij het wel deed. Het kan fijn zijn om bij de aankoop van een nieuwe stofzuiger even op het aantal decibel te letten. Deze heeft 57 decibel en is daarmee de stilste stofzuiger. Hij is gemaakt van gerecycleerde kunstof.

HSP magazine |

HSP café

In Hoorn wordt iedere maand een HSP-café georganiseerd door Hedy van Ophem. Hierbij komen HSP’s samen om te praten over alles wat ze tegenkomen. Het doel is herkenning en erkenning voor hoogsensitiviteit te krijgen. Wil je ook eens gaan kijken of wil je misschien zelf een HSP-café organiseren in jouw woonplaats? Hedy geeft je graag meer info. Kijk op www.groeienmetlef.nl/hsp-cafe.

24 | HSP magazine

BLOGS voor HSP’s

Manuel begon deze website in een zoektocht om met meer plezier en energie te kunnen leven als HSP. Hij is heel eerlijk in zijn verhalen en die zijn daardoor erg herkenbaar. Hij schrijft bijvoorbeeld dat hij graag zou zeggen dat hij van zijn hoogsensitiviteit een superkracht heeft gemaakt, maar dat hij net een beetje is vastgelopen en dat zit er dus even niet in. Kijk op www.hsphacker.nl.

HSP magazine |

TEKST: Judith van der Stelt (www.judithvanderstelt.nl) • FOTO’S: Monique Mulder (www.moniquemulder.com)

‘We lijden onder

stress

zolang angst ons leven beheerst’ Een van de oorzaken van stress is overprikkeling. Wie eerder overprikkeld raakt, ervaart dus meer stress. We zijn in staat om dit mechanisme te keren, maar dan moeten we ons eerst bewust worden van de invloed van onze gedachten. Een gesprek met schrijfster en HSP-coach Susan Marletta Hart over stress, ontspanning en bewustwording.

26 | HSP magazine

Schrijfster en HSP-coach Susan Marletta Hart

Ik leer hooggevoeligen om meer te vertrouwen op hun intuïtie en om assertiever te worden

HSP magazine |

wintig jaar geleden was het begrip

Je baseerde je bij het schrijven ook op jouw eigen

hooggevoeligheid nog volslagen

ervaringen. Kun je daar iets meer over vertellen?

onbekend. Dat veranderde met de

“Jazeker. Mijn hooggevoeligheid is altijd een on-

verschijning van het boek The highly

derwerp in mijn leven geweest, maar ik had er niet

sensitive person van Elaine Aron, met

altijd last van. Ik voelde me wel anders dan anderen,

de veelzeggende ondertitel How to thrive when the

gecompliceerder dan leeftijdsgenoten vooral. In mijn

world overwhelmes you. Susan Marletta Hart las het

studietijd wisselden drukke en vrolijke periodes zich

boek en werd er onmiddellijk door gegrepen. Als eind

af met periodes van somberheid. Toch kon ik daar nog

twintiger had ze de nodige butsen opgelopen door

goed mee omgaan, omdat ik makkelijk leerde en ik

haar hooggevoeligheid, maar tot dan toe had nog

mijn eigen tijd kon indelen. Dat lukte niet meer toen

niemand zo treffend verwoord waar die butsen het

ik eenmaal begon te werken bij het documentaire-

gevolg van waren.

festival IDFA en tijdsdruk een rol ging spelen. Behalve

de lange hectische dagen tijdens zo’n festival, kostte

Susan: “Tijdens het lezen vielen heel veel puzzelstuk-

ook het reizen met de trein me veel energie en het

jes op hun plek en ik wist ook meteen: dit is zo waar-

werken in een team, met veel verschillende mensen

devol en boeiend, daar moeten meer mensen mee

en energieën. Wat ook meespeelde was dat er in de

kennismaken.” HSP-professional en auteur Marian

filmwereld behoorlijk met de ellebogen werd gewerkt, terwijl ik in die tijd nog niet goed voor mezelf

Behalve de lange hectische dagen tijdens mijn werk, kostte ook het reizen met de trein me veel energie en het werken in een team, met veel verschillende mensen en energieën

kon opkomen. Alles bij elkaar was het dus geen ideale plek voor mij als HSP.” Hoor je soortgelijke verhalen van de mensen die je begeleidt? “In mijn coachings- en trainingspraktijk zie ik eigenlijk twee patronen: de HSP die erg in zichzelf gekeerd is en de HSP die buiten zichzelf gaat en zich verliest in de omgeving. Wat ze gemeenschappelijk hebben is hun diepe prikkelverwerking. Dat is namelijk in essentie waar hooggevoeligheid over gaat: de grote

van den Beuken dacht daar hetzelfde over en vroeg

hoeveelheid zintuigelijke prikkels die je opdoet en

Susan om samen het boek van Aron te vertalen en

de verwerking daarvan in de hersenen. Alle andere

op internet te zetten. Tegelijkertijd ging Susan over

bagage van een persoon – denk aan interesses,

het onderwerp schrijven voor het antroposofische

eigenschappen en opvoeding – interfereren met dit

tijdschrift Jonas. Dat artikel kwam in handen van

aspect.”

Christine den Draak, van uitgeverij Ten Have, die ook

28 | HSP magazine

onmiddellijk het belang van het onderwerp inzag. Ze

In 2017 schreef je het boek ‘Hooggevoeligheid en

zocht contact met Susan en vroeg haar of ze er een

stress’. Een van de oorzaken van stress is overprikke-

boek over wilde schrijven. Susan: “Pas toen ik een-

ling. Wie eerder overprikkeld raakt, ervaart dus meer

maal begon te schrijven, realiseerde ik me hoeveel ik

stress. Kun je iets vertellen over de relatie tussen angst

eigenlijk al van het onderwerp afwist. Deels vanuit

en stress?

mijn eigen ervaring en deels vanuit de opleiding zen-

“In het voorwoord bij dat boek schrijf ik: ‘We lijden

shiatsu die ik eind jaren negentig had gevolgd. In die

onder stress zolang angst ons leven beheerst.’ Die

opleiding leerde ik bijvoorbeeld hoe belangrijk het is

uitspraak kun je terugvoeren op het stresssysteem in

om vanuit je hoofd in je lijf te zakken, het zogenaam-

ons lichaam. In feite hebben we een heel eenvoudig

de ‘aarden’. In die tijd had niemand het daar nog

waarschuwingssysteem in ons lijf, dat gebaseerd is

over in Nederland, terwijl het een heel belangrijke

op angst. Op het moment dat er een bedreiging is –

oefening voor hooggevoeligen is.”

of dat nu een werkelijke bedreiging is, of alleen een

dreiging die wij in ons brein als zodanig ervaren – gaan de alarmbellen af en ontstaat er stress. Nou is stress iets van alle tijden, dus dat is niets nieuws, maar in tegenstelling tot vroeger worden we in onze tijd meer dan ooit geleid door ons denken. Zolang je je cellen blijft vertellen dat we in een gevaarlijke

Durf ja te zeggen tegen alles wat belangrijk voor je is, en nee tegen dingen die je niet aanstaan

wereld leven, blijft je lichaam in de stressstand staan. Ga je de cellen vertellen: alles is oké, dan kan het

leer om meer te vertrouwen op hun eigen intuïtie.

lichaam ontspannen.

Daarnaast leer ik ze om assertiever te worden: meer

We zijn in staat om uit die vicieuze cirkel van angst

voor zichzelf gaan staan in de communicatie, meer

en stress te stappen, maar dan moeten we ons wel

het conflict durven aangaan. Hooggevoeligen hebben

eerst bewust worden van dat mechanisme. Nou leven

van nature het verlangen om zich te verbinden met

we op dit moment, met Covid-19, natuurlijk ook

anderen. Dat samen leven vanuit het hart is natuur-

weer in een tijd dat er échte bedreigingen zijn, maar

lijk prachtig, maar er zijn ook nog andere krachten

des te meer is het belangrijk om hard te werken aan

in de wereld en daartoe moeten we ons ook leren

onze geest en die niet alleen te voeden met negatieve

verhouden. Ik leer mensen dus enerzijds om véél zelf-

berichten, maar óók met positieve.”

compassie te hebben – echt van jezelf houden zoals je bent – en anderzijds: gaan staan voor wat je graag

Waar hebben HSP’s die bij jou hulp zoeken het meeste

wil. Daarmee bedoel ik dat je vanuit je eigen kracht ja

last van?

durft te zeggen tegen alles wat belangrijk voor je is,

“De problemen waar mensen tegenaan lopen, liggen

en nee tegen dingen die je niet aanstaan. Authentiek

vaak op het sociale of het maatschappelijke vlak.

durven zijn, daar gaat het om.

Waar ik hooggevoeligen veel in begeleid, is dat ik ze

Wat het maatschappelijke betreft: zoals onze maat-

HSP magazine |

Het is niet genoeg om alleen cognitief te snappen hoe iets zit, het is ook belangrijk om contact te maken met het lichaam schappij nu is ingericht, is het niet echt aangenaam voor een HSP. HSP’s zijn van nature heel fijne mensen, die niet van druk, hardheid en ruzie houden. Verhoog je de druk, dan gaan ze minder functioneren. Ik zou willen dat er veel meer aandacht komt voor de kracht van een HSP en wat hij of zij te bieden heeft. Verder breek ik graag een lans voor het vermogen van de HSP om goed te voelen wat nodig is, in plaats van te denken in ouderwetse, opgelegde structuren. Daarom ben ik nu bezig met een boek over HSP’s op de werkvloer. In de zorg en het onderwijs zie je bijvoorbeeld veel hooggevoeligen, maar ook onder pioniers, kunstenaars en mensen die zeer gedetailleerd en nauwkeurig kunnen werken. Het idee is om per groep te beschrijven wat hun krachten zijn, en daarna in

beweging nodig en een derde doet er goed aan om

kaart te brengen wat ze nodig hebben om hun werk

zich regelmatig te laten masseren. Maar ook bewust-

naar behoren te kunnen doen. Als een HR-manager

wording speelt een belangrijke rol. Stel, je komt uit

bijvoorbeeld wil weten hoe hij iemand moet begelei-

een calvinistisch milieu waarin het motto gold: ‘van

den, dan kunnen die beschrijvingen mooi als handvat

hard werken is nog nooit iemand doodgegaan’. Zo’n

dienen.”

motto werkt onbewust door in de manier waarop jij in het leven staat en tegen je werk aankijkt. Over-

Hoe pak je de begeleiding aan als mensen tegen

spannen worden is dan niet alleen vervelend omdat

sociale of maatschappelijke problemen aanlopen?

je je uitgeput voelt, maar ook omdat je niet voldoet

“Ons lichaam heeft twee systemen, één om te

aan de norm waarmee je bent grootgebracht. Zo’n

ontspannen en één om actief te zijn. In de westerse

stoere houding ervaar je als ‘gewoon’, tot je ervaart

anatomie wordt het systeem om te ontspannen het

dat het niet bij je past. Wil je uit die gewoonte

parasympatisch zenuwstelsel genoemd en het actie-

stappen, dan moet je je eerst bewust worden van de

ve systeem het orthosympatisch zenuwstelsel. Het is

overtuigingen die eraan ten grondslag liggen. Daarna

de kunst om die twee systemen met elkaar in balans

is het belangrijk dat je je verzoent met het verleden

te brengen. Als het actieve systeem overuren draait,

en met de mensen die jou die overtuigingen hebben

wat bij HSP’s vaak het geval is, dan is de balans zoek.

aangeleerd. Vervolgens kun je aan de slag om jezelf

Dat kan zich uiten in fysieke problemen of in somber-

een andere houding aan te leren.”

heid bijvoorbeeld, maar pak je alleen de symptomen aan, dan bereik je meestal niet je doel.”

Waarin verschilt jouw aanpak van coaching in de reguliere zorg?

30 | HSP magazine

Hoe bereik je dat doel dan wel?

“In tegenstelling tot de reguliere zorg werk ik op drie

“Dat is voor iedereen verschillend. De één is gebaat

niveaus: ik werk met het fysieke lichaam, het emo-

bij een rustigere dagindeling, de ander heeft meer

tionele lichaam en het energieveld om een lichaam

Susan reageert op een casus over

Keuzestress heen. Feeling is healing, zeg ik altijd. Daarmee bedoel ik dat het niet genoeg is om alleen cognitief te snappen hoe iets zit. Het is ook belangrijk om contact te maken met het lichaam, het gevoel en het energetische veld. Ik kan mijn cliënten goed begeleiden bij het leggen van dat contact omdat ik helder voelend ben. Dat betekent dat ik meer zie dan wat een cliënt mij vertelt. Ik zet die heldervoelendheid in om mijn cliënten te laten voelen wat het lichaam hun wil vertellen. Daarnaast geef ik ze de mogelijkheid om ook het energetische veld te voelen. Sommige HSP’s kunnen dit heel goed, en voelen zich daarna snel beter. Anderen zitten nog te veel in hun hoofd, of zijn nog te angstig, en hebben meer tijd nodig. Dan zie ik het als mijn taak om hen stapje voor stapje te helpen dichter bij hun gevoel te komen. Cruciaal in mijn begeleiding is de wetenschap dat ‘dé’ HSP niet bestaat. Ik kijk daarom altijd naar de persoon die ik voor me heb en naar de specifieke vraag waarmee iemand bij me komt.” In jouw werk speelt het spirituele een belangrijke rol. Daarin verschil je van Aron, die de koppeling tussen hooggevoeligheid en spiritualiteit niet legt. “Voor mij is spiritualiteit inderdaad superbelangrijk.

Situatie: Een vrouw van 23 blokkeert als zij een keuze moet maken. Dat kan om grote keuzes gaan, maar ook om kleine. Het is dan net alsof ze bevriest. Hoe kan ze hier verandering in brengen? Susan: “Cruciaal is de zin: ‘Het is dan net alsof ze bevriest’. In feite gebeurt dat ook. Keuzes maken is sterk verbonden met ons overlevingsinstinct. Zodra deze vrouw een keuze krijgt voorgelegd, komt ze in de modus van vluchten of vechten terecht. Ik zie dit patroon vaak bij HSP’s in mijn praktijk en de tip die ik op zo’n moment geef is: kom in beweging. Letterlijk. Zorg dat je uit de bevriezing komt. Ga wandelen, sporten, dansen. Daarna kun je afzakken naar een intuïtiever niveau – uit het denken naar het voelen – en de situatie terugbrengen tot de vraag: voel ik een ja of voel ik een nee? Over het algemeen voelen HSP’s sneller een nee, maar we hebben aangeleerd gekregen om dingen toch maar te doen. Die nee durven we dan niet te erkennen en slikken we in. Mijn ervaring is echter, dat hoe vaker je nee durft te zeggen, hoe makkelijker het gaat.”

Wie hooggevoelig is, pakt meer signalen op dan wie minder hooggevoelig is. Bij de één gaat die waarneming verder dan bij de ander, maar het is een wezenlijk onderdeel van die fijnere afstemming. Op mijn website schrijf ik: ‘Van oudsher zijn hooggevoeligen pioniers, waarzeggers, geestelijken, adviseurs, sterrenkijkers. Ze hadden de rol om de groep, de clan of de gemeenschap te waarschuwen voor gevaren. Ook in deze tijd zijn het de hooggevoeligen die ons erop wijzen dat we doordraven en dat het nuttig is

Hoe vaker je nee durft te zeggen, hoe makkelijker het gaat

om stil te staan, terug te keren naar de rust, naar spiritualiteit en naar de natuur.’”

HSP magazine |

Esther (39) had al verschillende hulpverleners gezien voordat ze wist dat ze

coach Bij de

Coach Luc de Boer met Esther www.hspcoaching.nl

In plaats van ‘uren opbouwen’ gaat Esther energie opbouwen. Dat is heel wat anders! 32 | HSP magazine

hoogsensitief was. Eindelijk vond ze herkenning bij HSP-coach Luc de Boer. ESTHER:

‘Het was voor mij een

de beelden, zoals hoge snelheid met

dan onbewust). Uiteindelijk wist ik niet

zoektocht van jaren en jaren. Ik wist

de auto en ook op de fiets langs een

meer hoe ik mezelf overeind moest

elke keer na een antwoord van een arts,

drukke weg. Ik werd er duizelig van. En

houden en heb ik me doodmoe op kan-

psycholoog of coach dat het niet de

daar was mijn antwoord. Er gebeurde

toor ziek gemeld. Na enkele maanden

goede diagnose was. Er is iets waardoor

dus wel degelijk iets in mijn lichaam

thuiszitten, ben ik nog bij een KNO-arts

mijn lichaam uit balans raakt. Na zes

(onbewust werd ik door mijn ogen uit

terechtgekomen in de zoektocht naar

jaar ontdekte ik dat ik de ziekte van

balans gebracht) voordat de paniek

de oorzaak van de duizeligheid. Ik wilde

Lyme had. Ik knapte daarna al een heel

aanval startte.

uitsluiten dat het iets medisch was.

stuk op, maar na twee jaar was ik nog

Helaas wist ik niet precies hoe ik er mee

En hij vertelde mij dat hij dacht dat ik

steeds niet de oude. Autorijden op een

om moest gaan en had ik ondertussen

hoogsensitief ben.

hogere snelheid dan 60 kilometer per

ook paniekaanvallen op treinstati-

In een zoektocht op het internet naar

uur zit er voor mij niet meer in.

ons en op mijn werk. Ik was vaak erg

een coach om me te helpen, kwam

Na enkele psychologen en coaches ge-

misselijk op mijn werk en daar werd ik

ik terecht op de site van Luc de Boer.

zien te hebben voor paniekaanvallen in

erg zenuwachtig van. Dit kon ik wel ver-

Ik mailde ik hem dat ik niet in staat

de auto, op hoogtes en in winkels, wist

klaren door de drukte van een kantoor-

was om te reizen naar zijn praktijk in

ik bij de laatste psycholoog dat de diag-

tuin en het tl-licht dat op een bepaalde

Amsterdam. ‘Dan gaan we samen wan-

nose paniekstoornis niet correct was.

frequentie knippert.

delen. Ergens waar jij wel kunt komen’.

Ik ontdekte dat ik schade aan mijn ogen

Je wordt misselijk als je uit balans bent.

Dat hij respecteerde dat ik beperkt was

heb opgelopen. Ik heb een verstoorde

Denk maar eens aan een kermisattrac-

en daar zonder oordeel mee omging,

fixatie disparatie. Hierdoor word je

tie die heel snel ronddraait, dat gevoel

had voor mij zo’n grote waarde. Vol

uit balans gebracht bij veel bewegen-

veroorzaakten mijn ogen bij mij (maar

vertrouwen ging ik dit traject in.’

COACH

Esther blijkt goed zelf haar richting te

draad is dat ze anders leert omgaan

structureel last van overprikkeling. De

kunnen bepalen. Ze komt in verbin-

met haar energie. Belangrijk idee daar-

coaching wordt door haar werkgever

ding met haar zelfvertrouwen. Naast

bij is, dat Esther ‘uren opbouwen’ gaat

ingezet om haar terugkeer in werk te

grappige voorbeelden (Esther kan goed

zien als ‘energie opbouwen’. Dat is heel

versterken, om ‘werkfit’ te worden. Het

voorspellen of een IKEA-doos in de

wat anders! En het sluit veel beter aan

doel van de coaching is dat Esther meer

kofferbak past) komen we tijdens de

bij het omgaan met hoogsensitiviteit.

vanuit eigen kracht en minder vanuit

wandeling situaties tegen waarbij ze

Gedurende het traject oefent Esther

omgevingsinvloeden gaat functione-

haar vertrouwen en intuïtie meteen

met het doen van activiteiten die bij

ren. We spreken de eerste keer buiten

kan inzetten.

haar passen, met het beheren van haar

af. Ze mag zelf de locatie bepalen. Zo

Zo wordt onze weg versperd door een

gedachtegangen en met het inzetten

wordt ze meteen gestimuleerd om een

sloot. Het pad waar Esther naar toe wil,

van haar gevoel. Ze gaat trouw aan de

keuze vanuit zichzelf te maken. Wat

ligt aan de andere kant van de sloot.

slag met de aangeboden handvatten.

is een prettige plek voor mij? Wat is

Hoe komen we daar? Zal er om de hoek

We gebruiken Skypesessies om haar

haalbaar?

een brug zijn? Durf je verder of wil je

ervaringen en uitwerkingen rustig te

Terwijl we praten over ‘iets willen en

terug? Het is zo mooi om de thema’s

kunnen bespreken.

dat niet kunnen’, nodig ik haar uit om

die spelen letterlijk tegen te komen.

Het lukt Esther om haar energie op te

het pad te kiezen dat het meeste aan-

Na de sessie krijgt Esther een creatie-

bouwen, meer rust in haar hoofd te

trekkingskracht heeft. Het wordt het

ve opdracht mee. Zodat haar hoofd,

krijgen en haar hoogsensitiviteit beter

smalle, kronkelige pad met uitzicht op

hart en handen gaan samenwerken in

te begrijpen. Ze kan weer haar eigen

koeien. Daarna vraag ik waar dat voor

plaats van elkaar tegenwerken. Ook

plek innemen. Net zoals de grote boom

staat. Zo ziet Esther de betekenis van

verzamelt ze voorbeelden voor de vol-

die we een keer in het bos zien staan:

haar keuzes. Ontdekt ze waar energie

gende wandeling. Situaties waarin ze

stevig, geworteld in de grond, kruin

in zit en waar niet.

zit en keuzes die ze moet maken. Rode

omhoog naar de zon!’

LUC:

‘Esther heeft

HSP magazine |

Wind van voren “Het moet geen mevrouwenkapsel worden, toch?” Vanuit de spiegel kijkt mijn kapper me plagend aan. “Ik kan me jou ook niet voorstellen in een mantelpakje”, vervolgt hij grijnzend terwijl hij hier en daar nog wat plukken wegknipt. Hij heeft gelijk, ik ben niet bepaald het type voor mantelpakjes. Ik ben meer van de gemakkelijke kleding waar ik zo mee op de fiets kan springen.

column

Patrice Gorissen

‘Coupe wind van voren’, zo grap ik wel eens als ik weer eens ergens aankom met een verwaaide haardos. Een half uur later voeg ik de daad bij het woord en spring op mijn fiets, bril op mijn neus en de hoorapparaten weer in de oren. Meteen merk ik dat ik gekortwiekt ben, de wind gaat hard tekeer in mijn linker hoorapparaat. Iedere

Geboeid door de uitdagingen van de moderne

zes weken word ik er weer aan herinnerd dat de langere haren blijkbaar als

maatschappij, helpt Patrice mensen deze het

een soort windscherm fungeren. Maar ja, ik wil inderdaad geen langer

hoofd te bieden. Of het nu gaat om het beter

‘mevrouwenkapsel’, dus zit er even niets anders op dan mijn hoorapparaten

omgaan met tijd, informatie of spullen, als

ietsje zachter te zetten en door te trappen.

professional organizer en coach helpt ze om de juiste keuzes te maken.

Op mijn rug voel ik ondertussen ook weer de haartjes kriebelen die ondanks

www.goedgeorganiseerd.nl

de kappersmantel tussen mijn kleren zijn gekropen. Ik vervloek mezelf stilletjes omdat ik toch weer dat leuke jurkje heb aangetrokken dat ik eigenlijk de hele dag wilde dragen. Dat is dus ook zoiets dat ik telkens vergeet, hoezeer ik me ook voorneem om naar de kapper gewoon iets ouds te dragen dat ik, eenmaal thuis, meteen in de was kan kiepen. ‘Straks mezelf even uitkloppen’, bedenk ik, hopende dat er geen haartjes achter zullen blijven als ik de jurk straks weer aantrek na een uitschud-beurt. Geamuseerd schud ik mijn hoofd om mijn eigen onnozelheid. Je zou toch denken dat een redelijk intelligente vrouw van 49 die dit iedere zes weken meemaakt, dit toch zou kunnen onthouden. Maar blijkbaar is mijn geest heel snel in het vergeten van dit soort ongemakjes. Gelukkig maar, denk ik, terwijl ik geniet van het koele briesje dat de rijwind veroorzaakt. Meteen bedenk ik

Op mijn rug voel ik de haartjes kriebelen die bij de kapper tussen mijn kleren zijn gekropen

dat ik in die 49 jaar ook beter ben geworden in het relativeren van mijn eigen stommiteiten. Hoewel ik nog heel af en toe mezelf de wind van voren kan geven als ik iets stoms heb uitgehaald, zie ik steeds meer in dat ik daar eigenlijk niets mee opschiet. Maar ja, als je de lat hoog legt... Gelukkig is dat nu niet zo’n probleem. Want laten we eerlijk zijn, dit zijn natuurlijk futiliteiten, hoe irritant die haartjes ook op mijn rug prikken. Eenmaal thuis trek ik meteen mijn jurkje uit. Bezweet door het fietsen gaat het sowieso in de was. Dan inspecteer ik eindelijk mijn nieuwe kapsel. Ik knik tevreden: inderdaad, coupe wind van voren. Op de goede manier, dan.

34 | HSP magazine

‘Ik ben in 20 jaar niks veranderd. Voor mij was het geen straf om op mijn kamer te moeten zitten vroeger. Zelfs nu ik een eigen huis heb trek ik me regelmatig terug om op de slaapkamer te zitten.’

Bestel Jelma’s boeken op www.jelmadesign.nl

Save the date: 14 t/m 20 juni

Week van de HSP

Goed nieuws: dit jaar wordt voor de tweede keer de Week van de HSP georganiseerd. Tijdens deze week zijn er in het hele land activiteiten waarmee hoogsensitiviteit onder de aandacht gebracht wordt en waar jij aan mee kan doen. Denk bijvoorbeeld aan gratis online HSP-webinars, blogs die je kan lezen, maar ook trainingen speciaal voor HSP-ondernemers, voor HSP-vrouwen, voor ouders van hoogsensitieve kinderen, enzovoorts. Voor iedere HSP is er aanbod. Bekijk de activiteiten bij jou in de buurt op www.weekvandehsp.nl. De Week van de HSP wordt georganiseerd door de Kerngroep HSP-professionals.

www.weekvandehsp.nl HSP magazine |

Hoogsensitief

ondernemen Bas van Vugt (36) coacht hooggevoelige ondernemers. Hij doet dit onder andere via de Succes in Balans ondernemerscommunity. Ook heeft hij twee boeken geschreven. Hij werkt samen met zijn vrouw Mirna en ze hebben vier kinderen. Wat heeft hij te vertellen over hoogsensitief zijn en ondernemen?

Met je bedrijf ‘Hooggevoelig ondernemen’ begeleid je veel

mers hebben.

ondernemers. Wat speelt er bij hen?

Wat ik erg leuk vind, is de aard van de gesprekken die ik

Op dit moment veel zingevingsvragen over hun bedrijf.

met mensen heb. Het gáát ergens over. Het gaat over

Zo merk ik bijvoorbeeld dat veel mensen moeite hebben

zingeving, het gaat over business en financiën. Het diep-

om hun missie in een product te krijgen. Daarnaast is er

gaande contact met mensen en ook het vertrouwen dat

vaak nog een loondienstmentaliteit, en dat zie je terug

mensen in je stellen.

in hun bedrijf: uren worden verkocht voor geld en die tijd krijg je natuurlijk nooit meer terug. Wat wij onderne-

Dus jij zit helemaal op je plek in je werk?

mers willen leren is om vanuit betekenis winstgevend te

Ik heb wel lange tijd gedacht: is dit het wel voor mij?

ondernemen.

Dit is natuurlijk een typische vraag die hoogsensitieve mensen zichzelf vaak stellen. Bij mij komt die vraag voort

Wanneer heb je zelf ontdekt dat je hoogsensitief was?

uit de diepe drijfveer om het maximale uit mijn leven te

Dat was toen ik een jaar of 18 was. Dat maakte wel het

halen én van betekenis te zijn. Een combinatie die voor

een en ander duidelijk. Ik las het boek van Elaine Aron,

mij niet altijd logisch is geweest. En bovenal die veel

maar ik kwam er niet goed doorheen. Ik herkende wel

zoekwerk heeft opgelverd. Ik ben echt heel happy met

dingen, maar hoe HSP’s bijna als slachtoffer werden

mijn bedrijf en de bijdrage die ik kan leveren in het leven

beschreven, dat paste niet bij mij. Als wij bijvoorbeeld

van anderen. En natuurlijk: we zijn ook nieuwe dingen

een seminar doen, draaien we lekker een dansnummer,

aan het ontwikkelen. Waar we eerst alleen een trainings-

niet alleen maar ontspanningsmuziek. Ik vind niet dat

bureau hadden, komt er meer en meer een uitvoerend

je, als je hoogsensitief bent, niet meer meedoet of alles

stuk van de marketing bij. Dus kennis overdragen en óók

anders moet doen. Dat zou onrecht doen aan de enorme

het daadwerkelijk implementeren van de kennis. Anders

kwaliteit die hoogsensitieve mensen en zeker onderne-

blijft het voor mensen vaak zo abstract. Ondanks mijn

36 | HSP magazine

Ik waardeer het diepgaande contact met mensen en ook het vertrouwen dat mensen in me stellen

HSP magazine |

academische opleiding houd ik zaken graag praktisch en toe-

je euro’s? Wij hebben een passief inkomen, maar we rijden

pasbaar. Bovendien kan ik zeggen dat ik niet iemand ben die

gewoon een oude auto en gaan niet fancy doen. We vinden

altijd hetzelfde kan doen, er moet wel beweging zijn.

het wel leuk om lokale goede doelen te ondersteunen en te

Ik vind het in hokjes duwen altijd lastig, ook wat betreft hoog-

investeren in projecten die voor ons belangrijk zijn. Geld zet

sensitiviteit. Ben ik het wel of ben ik het niet? Die vraag krijgen

dingen in werking, ik denk dat we een groep sensitieve miljo-

wij natuurlijk regelmatig gesteld. Voor ons is die vraag niet

nairs nodig hebben om deze ommezwaai te gaan maken.

per se de belangrijkste. Wat wij zien is dat er binnen die zoekende groep van hoogsensitieve mensen behoefte is aan

Je hebt een grote ambitie!

richting rondom die zingeving. Zowel persoonlijk, zakelijk

Tja, misschien is het niet meer dan normaal. Ik ben er wel

als financieel. Ik focus me op het zoeken én geven van zoveel

ingegroeid, in die rol van mensen laten zien dat ze waardevol

mogelijk antwoorden die een bepaalde groep mensen nodig

zijn in hun missie. Bij hoogsensitieve mensen begint het vaak

heeft. Dat is een groep mensen die zingeving zoekt maar ook

al in de kindertijd, dat ze voelen dat ze met anderen mee moe-

zoekt naar bijvoorbeeld een stabiel inkomen. Mensen die

ten doen, dat ze denken: klopt dit wel voor mij? Dan moeten

zoekende zijn in een financieel systeem dat op omvallen staat.

ze opdrachten doen en binnen de lijntjes kleuren. Ze leren

Mensen die dieper invoelen: wat is er aan de hand in de wereld

zich al heel vroeg te conformeren. In latere leeftijd zie je dan

en wat is mijn plek daarin? Ik vind het echt heel mooi om daar

vaak dat ze vast komen te zitten omdat ze dingen doen of een

een rol in te mogen spelen. En tegelijkertijd besef ik: We weten

persoon geworden zijn, die ze eigenlijk niet willen zijn.

nog zó ontzettend weinig dat het vooral de zoektocht is die we met zijn allen aan het maken zijn.

Denk je niet dat veel mensen dat hebben, ook niet-HSP’s? Zeker. Dat is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Ik heb heel sterk het gevoel dat we naar een maatschappij gaan waarbij iedereen vanuit zijn missie leeft en werkt. Dat je iets doet wat echt goed bij je past. Ook bijvoorbeeld de vuilnisman. Als tiener heb ik zelf een tijdje op de vuilniswagen gewerkt en ik zag die mensen dat echt met passie doen. Het

In de nieuwe economie gaan hoogsensitieve mensen het voortouw nemen

is voor iedereen anders, dat is het mooie eraan. Niet beter dan het andere. Gewoon anders. Waarin we elkaars kwaliteiten ten volle kunnen benutten. Je bent heel maatschappelijk betrokken. Hoe saai is een leven dat je alleen voor jezelf leeft? Dat lijkt

Het huidige financiële systeem staat op omvallen?

me een van de verschrikkelijkste dingen die je op je sterfbed

Ja, het bankensysteem staat er slecht voor, de schuldenberg in

kunt denken: het was een leuk leven, maar het was alleen voor

de wereld is veel te groot geworden. Op een gegeven moment

mezelf. Ik ben niet van betekenis geweest voor anderen.

is het klaar. Al drie eeuwen kennen we het huidige bankensys-

Maar ik ben ook wel zo realistisch dat ik vind dat je inkomen

teem en dat is geen eerlijk systeem. Het brengt via rente en in-

moet hebben om een grotere impact te kunnen maken dan

flatie een heel grote groep hardwerkende mensen in situaties

alleen maar vrijwilligerswerk doen.

waarin ze niet vooruit komen. Dat moet echt anders. Minder ongelijkheid, meer missie en compassie erin. In dat opzicht is

Nu zijn er ook best veel hoogsensitieve mensen die zich terug-

het een transformerende tijd. Een tijd waarin we veel aan-

trekken omdat ze al gauw te veel prikkels ervaren. Die zoeken

geleerde zaken mogen loslaten en op zoek mogen gaan naar

rust en relatieve eenzaamheid op.

‘beter’. Niet alleen voor een hele kleine rijke groep, maar vooral

Zeker, dat heb ik ook. Een of twee keer per jaar ga ik een week

voor het totaal van leven op onze planeet.

op retraite voor mezelf bij de Benedictijnen in Zwitserland. Ik

Als ik kijk naar de geschiedenis van hoogsensitieve mensen,

weet nog goed dat ik daar stond toen ik een jaar of twintig

dan eindigden ze vroeger vaak op de brandstapel, ze werden

was en me afvroeg of dit iets was voor de rest van mijn leven.

niet begrepen, ze stonden achteraan en hadden niet zoveel

Heerlijk, tussen die dikke muren, niemand ziet je, je hoeft

met macht. Nu is het tijd om dat om te draaien en ze vooraan

niets te doen, je wordt verzorgd en je zit in een prachtige om-

in een nieuwe economie te profileren. Die economie zit er ook

geving. Het leven is dan heel simpel. Met weinig prikkels. Een

al aan te komen, waarin meer lokaal gedaan wordt en waarin

van de monniken zei: jij hoort niet achter deze muren, jij hoort

een eerlijker verdeling is van de welvaart. Waarin ook de sensi-

midden in de maatschappij om een verandering te maken met

tievere mensen het voortouw gaan nemen.

hoe de wereld ervoor staat.

Geld verdienen is prima, maar wat ga je vervolgens doen met

Ik merk dat ook bij onze trainees, die vinden het vaak uitda-

38 | HSP magazine

gend om met hun missie naar buiten te komen, dus om ergens voor te staan. Want je krijgt kritiek, dat is gewoon zo. De enige manier om geen kritiek te krijgen is nergens voor te staan, niemand te zijn en niks te vinden. Je hebt het druk met je werk en je gezin met vrouw en vier kinderen. Hoe hou jij de balans? Ja, er is altijd wat te doen bij ons. Wat voor mij heel belangrijk is, is dat ik dingen doe vanuit mijn eigen overtuiging, en niet vanwege de verwachtingen van iemand anders. Dat is soms wel eens een dun lijntje. Het hoort er ergens ook wel een beetje bij, om af en toe overprikkeld te zijn. Ik ben die vader

Mensen leren zich al heel vroeg te conformeren, later kunnen ze dan vast komen te zitten

die elke dag bij het schoolplein staat, dat vind ik heerlijk. Dat is waarom we ons leven op deze manier vormgegeven hebben. Maar het komt wel met een prijs, ik pluk niet alleen de vruch-

ook erg geconditioneerd op het thema zekerheid: vaste baan

ten, want ik moet geregeld ’s avonds of in het weekend wat

en pensioen. Ik vind dat zekerheid meer in jezelf zit: dingen

voor mijn werk doen. Ik ben wel heel erg van de natuurwetten:

aankunnen en beseffen dat je waardevol bent.

goed planten en je vruchten goed in de gaten houden. Als ik in

De meeste mensen vinden zzp’er worden ook een onzeker

loondienst zou werken, zou ik niet zes weken weg kunnen met

ding. Zelf heb ik nog nooit in loondienst gewerkt. Ik zou me

de camper. Je moet wel durven om niet een standaard pad te

niet kunnen voorstellen dat iemand anders voor mij zou be-

kiezen maar echt te kijken: hoe wil ik voor mezelf hebben? Als

palen wanneer ik zou moeten werken en wanneer ik bij mijn

ik kijk naar mezelf: ik heb meer tijd voor mezelf nodig, ik plan

gezin zou kunnen zijn. Dat zie ik bijna als vrijheidsberoving.

de meeste van mijn gesprekken in de ochtend en niet in de middag. Het is belangrijk jezelf in de gaten te houden en iets te

Zie jij verschil tussen hoogsensitieve mannen en vrouwen?

doen wat bij jou past. Maar vooral hoogsensitieve mensen vin-

Er staat wel druk op hoogsensitieve mannen. Er is de afgelo-

den dat soms lastig om te bepalen, want ze zeggen dan: ‘Ja, ik

pen 150 jaar een emancipatieslag bezig waarin de man en de

wil wel graag dit en dat’, en dan lopen ze al heel snel ertegen-

vrouw gelijk zouden zijn. Een goed iets natuurlijk waar ik hele-

aan dat ze anders geconditioneerd zijn door de maatschappij.

maal achter sta. Evolutie-technisch gaat dat natuurlijk niet zo-

Ik zou zeggen: breek de ban en kies wat bij jou past.

maar in 150 jaar. Dat is een illusie. Het gevolg hiervan is dat ik veel mannen spreek die zich aan het herbezinnen zijn op hun

Denk jij dat het voor hoogsensitieve mensen handig is om zzp’er

rol in het gezin en in alles. Hoe kan ik het juiste doen, hoe kan

te worden?

ik mezelf zijn, hoe kan ik leiderschap tonen en ook een gevoeli-

Een goede vraag. Ik zie daar wisselende resultaten in. Het

ge man zijn? Ik denk dat er meer mannen zijn die zich afvra-

ondernemerschap heeft erg te maken met het karakter van

gen hoe het moet met zorgtaken en werk. Daar is wellicht iets

een persoon. Dat is misschien wel de allesbepalende factor.

weggelegd voor gevoelig leiderschap, niet zozeer met woorden

Hier moet je gewoon jezelf de vraag stellen of je tijd en geld

maar eerder met daden. Vanuit de evolutie zijn mannen eerder

wilt investeren in de toekomst van jezelf en jouw gezin. Het

gericht op het draaiende houden van het gezin, ook financi-

zaken doen is voor mij net als werken met natuurwetten. Durf

eel gezien. Ze willen kunnen zorgen voor hun nageslacht. We

je die natuurwetten aan te gaan, het planten van zaadjes, het

hebben ineens heel snel een andere taakverdeling gekregen,

grootbrengen van een boompje? Dan zit je vaak wel goed. Wat

misschien wel iets te veel voor het DNA van de mannen. Er zijn

ik vaak zie bij de zzp’er: ik steek er uren in en daar wil ik direct

ineens hele groepen zelfstandige vrouwen waar je niet meer

iets voor terug krijgen. Je neemt je werknemersmentaliteit

voor hoeft te zorgen. Dat is lange tijd je taak geweest als man:

mee naar je bedrijf. Het is de consumptiemaatschappij in

het binnenbrengen van de middelen, en nu willen vrouwen

ondernemersvorm. Je verkoopt jezelf uurtje-factuurtje en je zit

dat stuk zelf regelen. De drang om te zorgen is een belangrijk

daardoor ook een beetje vast. Je inkomsten trek je direct uit je

mannelijk iets, maar veel vrouwen staan dat niet meer toe, dat

bedrijf en er is geen ruimte om nieuwe dingen te ontwikkelen.

is een spagaat voor veel mannen. Het fijnst is jezelf te kunnen

Het voordeel is dat je je eigen tijd kunt indelen en je kunt

zijn èn genoeg geld kunnen verdienen, je gezin een goed leven

kiezen met welke klanten je wel en niet werkt. Maar ik zie vaak

kunnen geven en iets betekenen voor anderen. Op een manier

ondernemers die een hele mooie missie hebben, maar niet

die volledig bij jou past. Met impact voor de wereld.

weten hoe ze de acquisitie moeten aanpakken. Hoe je jezelf kunt laten zien, hoe je op de voorgrond kunt gaan staan. Dat is voor veel HSP’s extra uitdagend. We worden in onze wereld

www.hooggevoeligondernemen.nl

HSP magazine |

Signalen Niet zo lang geleden raakte mijn dochter ontzettend overprikkeld, wat zich uitte in een enorme paniekaanval. Op zo’n moment is ze moeilijk tot niet bereikbaar en het enige wat dan helpt is er zijn voor haar en een knuffel geven, totdat de aanval zakt. Ik heb toen wel een kwartier met haar in mijn armen gestaan totdat ze weer aanspreekbaar was. Op zo’n

column Danielle van den Os

moment moet ik ook niet tegen haar gaan praten, want dat maakt het alleen maar erger. Als de paniekaanval eenmaal is gezakt, kampt ze met ontzettende schuldgevoelens. Niet te vergeten dat ze na zo’n aanval ontzettend moe is en last heeft van enorme hoofdpijn. Na de laatste aanval vertelde ze ook dat ze zelf niet goed aanvoelt wanneer ze overprikkeld raakt.

Danielle van den Os is net als haar puberdochters (12 en 13 jaar) hoogsensititief. Ze

Nu is het zo dat voordat we overprikkeld raken, ons lichaam diverse

neemt je graag mee in de uitdagingen waar

signalen afgeeft. Vaak zijn we niet zo bewust van deze signalen en moet

zij en haar dochters dagelijks mee te maken

je ze leren herkennen voordat ze pas gaan opvallen. In een cursus die

hebben.

ik ooit heb gevolgd zat een oefening met een stoplicht. Deze gebruik ik wel vaker en heb ik nu ook maar ingezet bij mijn dochter. Nadat ik aan haar vroeg ‘Kun je me vertellen wat er gebeurt als jouw stoplicht op rood staat?’, antwoordde ze meteen ‘Dan krijg ik een paniekaanval’. Ik ben toen door gaan vragen: ‘Voel je op zo’n moment ook wat in je lijf? Waar voel je het precies? Wat voel je dan precies? Hoe kunnen wij merken dat je overprikkeld raakt?’ Aan de hand van deze vragen hebben we alle kleuren woorden gegeven, wat haar enorm veel inzicht gaf.

Mijn dochter voelt zich schuldig over haar paniekaanval

Rood betekent bij haar paniekaanval. Ze kan dan niet meer denken, haar hoofd zit zo vol en voelt alsof het explodeert. Bij oranje wordt ze sneller boos, heeft ze een korter lontje, kan ze weinig hebben en wil ze alles onder controle houden. Ze voel dan een drukkend gevoel in haar hoofd en een knoop in haar buik. Groen betekent dat ze blij is en zich lekker in haar vel voelt. Ze heeft geen drukkend gevoel in haar hoofd en alles is ontspannen. Samen met haar ben ik op zoek gegaan naar wat haar helpt om te voorkomen dat ze in rood komt. Dit betekent dus de signalen van oranje op tijd leren herkennen om vervolgens een activiteit te gaan doen die de prikkels op dat moment doen afnemen. Voor haar is dat springen op de trampoline, trappen tegen de bal, boksen tegen de boksbal of een radslag op het gras doen.

40 | HSP magazine

Gezien op

YouTube Veel hoogsensitieve mensen zijn afwijzingsgevoelig, ofwel hebben last van rejection sensitivity. Saskia Klaaysen vertelt erover. Zoek op YouTube > saskia klaaysen rejection sensitivity.

De kracht van hooggevoelig zijn als student: verschillende studenten komen hierover aan het woord. Zoek op YouTube > hooggevoelig student.

Schrijfster Carolina Bont vertelt wat intuïtie precies is, en waarom je intuïtie ontwikkelen jou als HSP kan helpen. Zoek op YouTube > carolina bont intuitie.

HSP magazine |

FAAL angst Iedereen kijkt naar me. Het zou wel heel beschamend zijn als ik het nu niet meer wist. Nu maar hopen dat ik niet ga blozen. Ik ben hier eigenlijk ook helemaal niet geschikt voor. Net wist ik het nog. Zomaar wat gedachten die je kunt hebben op momenten dat het erop aan komt. Je staat even op de voorgrond, maar de grond onder je voeten lijkt wel weg te zakken. Je kunt er compleet van in paniek raken. Faalangst.

42 | HSP magazine

HSP magazine |

Erg gericht zijn op je omgeving kan faalangst in de hand werken

elaas zijn hoogsensitieve mensen extra vatbaar voor faalangst. Dat heeft ermee te maken dat je je van

nature verplaatst in het perspectief van de ander. Je ziet jezelf door de ogen van een ander, en met je kritische aanleg vermoed je al snel een negatieve kijk aan de andere kant. Illustrator Jelma Norbruis zegt op haar instagrampagina ‘hoogsensitief leven’: ‘Ik probeer de laatste tijd wat meer van mezelf te laten zien, ook om mijn faalangst en onzekerheid aan te pakken. Soms voelt dat wel als een dingetje hoor, daar ben ik eerlijk in. Hoe meer mensen mij gaan volgen, hoe meer mensen ‘iets van je denken’. Positief of negatief. Ik hou me vast aan de gedachte dat die onzekerheid het voor mij al waard is als ik ook maar één iemand kan helpen. Ik probeer geregeld iets te doen wat ik spannend vind. Maar dat doe ik alleen als ik het zelf belangrijk vind, niet op aanraden van een ander.’

Je goed kunnen verplaatsen in een ander Wat eigenlijk een positieve eigenschap is - je goed kunnen verplaatsen in een ander - heeft dus ook een schaduwkant. Mensen die zich niets aantrekken van wat een ander vindt, hebben minder last van faalangst. Hoogsensitieve mensen zijn wel erg empathisch, maar moeten dus uitkijken niet in de valkuil van faalangst te stappen. Vaak vermoed je een negatieve kijk bij de ander, maar blijkt dit bij navraag helemaal niet te kloppen. Als iemand strak naar je kijkt, kan dit afkeuring betekenen. Maar het kan ook zijn dat iemand zich concentreert, buikpijn heeft of heel ergens anders is met zijn gedachten. Veel onze-

44 | HSP magazine

Rosanne van Kaathoven, kinderpsycholoog

Denkfouten

bij faalangst

Eén van de dingen die we doen bij het leren omgaan met faalangst, is het onderzoeken van denkfouten die iemand kan maken. Dit zijn overtuigingen die faalangst in de hand kunnen werken. Dit zijn vier voorbeelden daarvan:

De lat te hoog leggen Sommige mensen leggen op voorhand de lat zo hoog, dat ze eigenlijk niets anders kunnen doen dan falen. We gaan dan kijken wat meer realistische doelen zijn, wat meer haalbaar is. Zo boek je succeservaringen en krijg je meer zelfvertrouwen.

Gedachtenlezen Dit komt vooral voor bij mensen die angstig zijn in sociale situaties. Je denkt te weten wat anderen denken. Je leest bijvoorbeeld gezichtsuitdrukkingen en verbindt daar conclusies aan. Maar je kunt nooit zeker weten wat een ander denkt, dat weet je pas als je het gevraagd of gecheckt hebt bij de ander. Dat gaan we testen: echt navragen bij de ander of de gedachte wel klopt.

Negatieve dingen enorm uitvergroten Ook al gebeuren er positieve dingen, als er iets negatiefs gebeurt, heeft dat veel impact op je. De gebeurtenis krijgt onevenredig veel gewicht. We gaan dan proberen in te zien dat het evenwicht zoek is en de impact ervan te verkleinen. We gaan leren te kijken zonder vergrootglas, om dingen in perspectief te zien en op werkelijke waarde te schatten.

Het niet willen zien van positieve dingen Wanneer je een negatieve overtuiging hebt, ben je geneigd om alleen maar negatieve bewijzen te zien die jouw overtuiging bevestigen. Op die manier blijft het in stand. Tegenbewijzen zie je gewoon niet, die zie je over het hoofd. Je selectieve waarneming kun je leren doorbreken door ook de focus te leggen op positieve dingen, waardoor de negatieve overtuiging ontkrachtigd wordt.

HSP magazine |

kerheid is dan gebaseerd op een onjuiste

meest onzeker. Een rare tegenstelling,

aanname. Maar het kan ook voorkomen

waar hoogsensitieve mensen zich

dat je daadwerkelijk negatieve reacties

best wel bewust van mogen worden.

krijgt. Het gekke is, dat als je tien positie-

Anderen hebben vaak niet zo’n hoge

ve en één negatieve reactie krijgt, dat de

standaard als jezelf, het is vaak niet

negatieve reactie veel meer aandacht van

nodig om heel goed te presteren. Het

je krijgt. Tien mensen vinden je goed en

kost ook veel energie.

eentje niet: dan blijf je toch de negatieve reactie veel beter onthouden.

Self-fulfilling prophecy Het stomme met faalangst is, dat het

In één keer goed

self-fulfilling prophecy is. Omdat je

Esther Bergsma heeft onderzoek gedaan

bang bent, gaat het mis. Je vergeet din-

naar hoogsensitieve kinderen. Gewoonlijk

gen, je gaat blozen, het lukt niet meer,

ligt het percentage kinderen met faal-

je stresssysteem slaat op hol. Je kunt

angst rond de 10%, maar bij hoogsensitie-

er dus vreselijk veel last van hebben.

ve kinderen ligt dit op 60%. In haar boek

Zo schrijft Mirjam naar HSP maga-

Hoogsensitieve kinderen zegt ze: ‘Hoog-

zine: ‘Ik wil graag leren omgaan met

sensitieve kinderen hebben een intensere

mijn eigen struggles elke week weer

verwerking. Ze maken een inschatting van

bij de muziekles. Ik ben zenuwachtig

alle risico’s in een situaties. Ze mijden deze

voorafgaand aan de les, tijdens de les

risico’s, omdat ze alles in één keer goed

heb ik eerst trillende vingers en ben ik

willen doen (de optimale-optie-ambitie).

me hyperbewust van de aanwezigheid

De angst om fouten te maken weerhoudt

van mijn muziekleraar naast me. Als

hen ervan (nieuwe) activiteiten te onder-

ik stukken moet voorspelen heb ik er

nemen.’

moeite mee om in de flow te komen.

Dus behalve het grote empathisch vermo-

Sinds kort ben ik me ervan bewust dat

gen dat HSP’s hebben, is ook hun diepe

het wellicht te maken heeft met mijn

verwerking een reden voor faalangst. Ze

hoogsensitiviteit.’

zien meer wat er allemaal mis zou kunnen dat zou kunnen hebben. Ze voelen een

Complimenten werken soms niet

grote druk om het in één keer goed te

Coach Thea Adema zegt over faalangst

doen. Dit in tegenstelling tot niet-HSP’s,

bij kinderen: ‘Als je vroeg in je leven

die minder opmerken en sneller impulsief

al het beeld van jezelf krijgt dat je

handelen.

verlegen bent of nu eenmaal niet zo’n

gaan en ook welke vervelende gevolgen

feestbeest bent, stopt je ontwikkeling

De beste werknemers voelen zich het meest onzeker

op dat gebied. Het kan de rest van je

Het hoort dus gewoon een beetje bij

het helpt als ouders hun kinderen veel

hoogsensitief zijn, om eerder faalangst

complimenten geven: ‘Je bent zo’n

te hebben. Terwijl het blijkt dat hoogsen-

geweldig kind’. Maar op het moment

sitieve mensen bijvoorbeeld in hun werk

dat het kind veel van dat soort dingen

juist erg gewaardeerd worden: ze zijn

hoort, kan het alleen nog maar falen’.

betrouwbaar, geven goed gefundeerde

Het geven van complimenten kan

antwoorden, hebben hun werk op tijd

faalangst dus juist in de hand werken,

af. De beste werknemers voelen zich het

omdat diegene het gevoel heeft dat de

leven beïnvloeden. Je zou denken dat

verwachtingen wel erg hoog liggen.

46 | HSP magazine

Esther Bergsma in Hoogsensitieve kinderen

Vijf aanwijzingen om faalangst te verminderen bij kinderen

12 3 4 5

Heb begrip voor de angst van je kind Als je de angsten wegwuift, voelt je kind zich niet serieus genomen en vertoont het meer weerstand. Begrip voor de faalangst benoemen helpt je kind ook zichzelf te begrijpen.

Praat over wat fout kan gaan en hoe daarmee om te gaan Dit voelt wellicht tegennatuurlijk omdat je je kind niet wilt ‘bezwaren’ met alle risico’s. Echter, dit heeft het allang zelf bedacht. Door erover te praten worden de nadelen minder beangstigend. Bespreek ook wat het kan doen of zeggen.

Leg niet te veel nadruk op prestaties Je kind wil immers alles in één keer goed doen. Het moet juist leren dat het fouten mag maken. Prijs vooral de poging en de manier waarop het alles heeft aangepakt en geef de eerste keer geen kritiek of verbeterpunten.

Benoem ook de voordelen De angst om het niet goed te doen kan de leuke kanten van de activiteit overschaduwen. Beschrijf de voordelen zonder dat het kind dit als dwang ervaart om deel te nemen. Vraag ook wat het kind er zelf leuk aan zou kunnen vinden, zo komt het zelf in een andere gedachtenstroom.

Geef je kind invloed op hoe hij of zij het wil proberen Je kind ervaart meer

controle als het zelf de voorwaarden kan bepalen. Vraag wat het nodig heeft om de nieuwe activiteit toch te proberen. Sommige kinderen willen dat jij erbij blijft, dat de knuffel mee mag of dat ze op elk moment mogen stoppen.

Faalangst

klas

in de

Jeanne Grootjans, begeleider passend onderwijs

‘De meeste scholen hebben een programma voor leerlingen met faalangst. Op onze school hebben we een vragenlijst waarbij het grootste deel van de leerlingen met faalangst wordt gesignaleerd en aangemeld. Maar ook ouders kunnen dit aanvragen via de mentor, en het komt ook voor dat docenten het zelf signaleren bij een leerling. Het gaat om een groepstraining van zes bijeenkomsten. Natuurlijk kan dat spannend zijn voor de

leerlingen, daarom letten we erop dat de sfeer tijdens de training goed is. We bespreken ook veiligheidsregels, zodat de leerlingen zich durven te uiten in de groep. Bij ons krijgen leerlingen in het examenjaar ook de mogelijkheid om individueel een traject in te gaan als het gaat om examenvrees. Er zijn drie soorten faalangst: cognitieve, sociale en motorische angst. Elke vorm van angst heeft zo zijn eigen kenmerken, oorzaken en aanpak nodig.’

HSP magazine |

Wetenschappelijk

onder zoek

HSP’s hebben vaker nachtmerries in de moeilijke periodes van hun leven

l in haar eerste boeken schreef Elaine Aron dat

Fijne dromen zorgen voor een positieve dag

hoogsensitieve personen (HSP’s) levendige dro-

Michelle Carr veronderstelt dat er ook positieve effecten zijn

men hebben, die ze zich vaak goed herinneren.

van de eigenschap hoogsensitiviteit op dromen. In een artikel

In haar Werkboek voor Hoogsensitieve Personen

uit 2017 geeft ze aan dat intense fijne dromen een positief

schreef ze zelfs een droomcursus, omdat ze het onderwerp

effect hebben op het dagelijks leven. Het kan leiden tot een op-

zo belangrijk vindt. Er was echter nog nooit wetenschappelijk

waartse spiraal waarin mensen zich steeds fijner gaan voelen.

onderzocht of HSP’s anders dromen.

Het is nog niet specifiek onderzocht voor HSP’s, maar in onder-

Michelle Carr, werkzaam in het Swansea University Sleep

zoek naar dromen is wel gekeken naar ‘gevoelige mensen’. De

Laboratory, onderzocht de relatie tussen hoogsensitiviteit en

beschrijving die in dat onderzoek gebruikt wordt, lijkt sterk op

nachtmerries. Ze vroeg in 2020 met haar collega’s 137 mensen

hoogsensitiviteit, zo stelt Carr.

naar de mate waarin ze zich hun dromen herinneren, de

Uit die onderzoeken blijkt dat gevoelige mensen meer bizarre

frequentie waarin zij nachtmerries hebben, de mate van stress

dromen hebben, met veel emoties en een grotere levendig-

die ze hierdoor ervaren en hun mentale gezondheid. Daar-

heid. Ook hun dagdromen zijn van die aard. Hiervan profiteren

naast liet ze iedereen de HSP-vragenlijst invullen die door Aron

zij in het dagelijks leven bij het oplossen van problemen, het

ontwikkeld is.

uitvoeren van artistieke projecten en bij esthetische beoordelingen.

Betere herinnering van dromen Hoogsensitieve mensen blijken vaker dan niet-hoogsensitieve

Nare emoties verwerken door nachtmerries

mensen in staat om zich ’s ochtends hun dromen te herinne-

Bij positieve dromen is het dus een voordeel als je levendig en

ren. Ook blijken ze vaker nachtmerries te hebben en bovendien

emotioneel intens droomt. Dat slaat om in een nadeel als je

veel meer stress te ervaren van (de anticipatie op) die angstige

mentaal minder gezond bent. Je verwerkt de nare emoties dan

dromen.

in je dromen en ervaart vaker nachtmerries. Daarom ervaren

Dat verschil is er echter alleen als hoogsensitieve mensen een

HSP’s vaker nachtmerries dan niet-hoogsensitieve mensen en

lage mentale gezondheid hebben. Zoals we uit veel meer on-

hebben ze daar bovendien veel stress van, behalve HSP’s die

derzoeken al weten, blijkt ook hier dat het uitmaakt of HSP’s

lekker in hun vel zitten.

zich in een prettige of vervelende situatie bevinden. Hoogsensitieve mensen die aangeven een lage mentale gezondheid te hebben, ervaren vaker nachtmerries. HSP’s die goed in hun vel sensitieve mensen heeft de mentale gezondheid geen directe invloed op de frequentie van nachtmerries. Ook blijken HSP’s die niet lekker in hun vel zitten veel meer problemen te hebben door hun nachtmerries. Ze zijn bang om te gaan slapen of ervaren veel stress door de negatieve emoties die gepaard gaan met hun nachtmerrie.

48 | HSP magazine

bronnen

zitten hebben daar veel minder vaak last van. Bij niet-hoogCarr, M., Matthews, E., Williams, J., & Blagrove, M. (2020). Testing the theory of Differential Susceptibility to nightmares: The interaction of Sensory Processing Sensitivity with the relationship of low mental wellbeing to nightmare frequency and nightmare distress. Journal of Sleep Research, e13200. Carr, M., & Nielsen, T. (2017). A novel differential susceptibility framework for the study of nightmares: Evidence for trait sensory processing sensitivity. Clinical psychology review, 58, 86-96.

Als sociaalwetenschappelijk onderzoeker verkent drs. Esther Bergsma de eigenschap hoogsensitiviteit. Naast haar eigen (internationale) onderzoeksactiviteiten, bestudeert en analyseert Esther wetenschapsuitkomsten over hoogsensitiviteit uit de hele wereld. Dit verwerkt ze in haar eigen publicaties, zoals boeken (waaronder het standaardwerk Het hoogsensitieve brein) en blogs (onder andere voor het online platform www.hoogsensitief.nl). In deze rubriek bespreekt ze recente feiten uit onderzoek over deze eigenschap.

HSP’s zijn vaker emotioneel uitgeput bij veel werkeisen, maar helpend in een ondersteunende werkomgeving

erkgevers stellen in elke baan eisen aan

Hoogsensitieve mensen die hoge taakeisen ervaren (zoals

medewerkers. Je moet een bepaalde hoe-

hoge werkdruk of emotioneel zwaar werk) hebben vaker last

veelheid werk, van zekere kwaliteit, binnen

van emotionele uitputting dan collega’s die niet hoogsensitief

een bepaalde tijd afronden. Dit worden de

zijn. In zo’n negatieve situatie zijn alle eisen overweldigend

baaneisen (ofwel Job Demands) genoemd. Het zijn fysieke, psy-

voor een HSP en kan hoogsensitiviteit dus als een nadeel

chologische, sociale of organisatorische aspecten van een baan

worden ervaren.

die fysieke, emotionele of mentale inspanning vergen. Deze kunnen daardoor tot een aantasting van de energiereserves

Groter bewustzijn sociale signalen

en op lange termijn zelfs een burn-out leiden. In de literatuur

Als de omstandigheden positief zijn, heeft een organisatie ech-

hierover wordt het zogenoemde Job-Demands-Resources-Mo-

ter juist veel baat bij hoogsensitieve werknemers. Als je veel

del (JDR-Model) vaak gebruikt.

hulpbronnen hebt, zoals autonomie of sociale steun, kan je beter presteren. Vaak doe je dan ook meer voor de organisatie.

Goede hulpbronnen zijn nodig

Dat wordt helpend gedrag genoemd, bijvoorbeeld ondersteu-

Aan de gestelde eisen kan je makkelijker voldoen als je veel

nen van collega’s die hun taken niet af krijgen.

hulpbronnen hebt (Job Resources). Bijvoorbeeld de mogelijk-

Als HSP’s veel hulpbronnen ervaren dan helpen ze hun colle-

heid om je werk volgens je eigen inzichten in te delen (auto-

ga’s veel vaker dan niet-HSP’s doen. Hun groter bewustzijn

nomie), de mogelijkheid om opleidingen te volgen, een goed

van subtiele details en sociale signalen pakt dus goed uit in

salaris, feedback en de mate van sociale steun die je op je werk

een ondersteunende werkomgeving, waardoor het tot meer

ervaart. Het JDR-Model veronderstelt dat medewerkers met

helpend gedrag leidt.

veel energiebronnen meer vitaliteit, toewijding en flow ervaren in hun werk en daardoor betere arbeidsprestaties leveren.

Hoogsensitieven reageren sterker Hoe een organisatie is ingericht heeft dus een essentieel effect.

Reageren HSP’s anders op eisen en hulpbronnen?

Tenminste voor HSP’s. Bij zware eisen hebben HSP’s vaker last

Tinne Vander Elst en collega’s onderzochten of HSP’s anders

van emotionele uitputting, maar bij relatief veel hulpbronnen

reageerden op die eisen en hulpbronnen in hun werkomge-

leveren zij een grotere bijdrage aan het functioneren van het

ving. Ze wilden testen of dit JDR-model anders uitpakt voor

team. Voor organisaties dus alle reden om ervoor te zorgen

hoogsensitieve mensen. Voor hun onderzoek reageerden 1019

dat hoogsensitieve mensen veel ondersteuning krijgen om

werknemers uit negen verschillende organisaties in België op

hun werk volgens de baaneisen uit te voeren. Dan zijn zij goud

verschillende vragenlijsten. De thema’s gingen onder meer

waard.

hoe ze zich voelden op emotioneel gebied (de Utrecht Burnout Scale), hun helpend gedrag op het werk (7-item schaal van Podsakoff) en hoogsensitiviteit (de HSP-vragenlijst).

bron

over de eisen en de hulpbronnen die zij ervoeren op hun werk, Vander Elst, T., Sercu, M., Van den Broeck, A., Van Hoof, E., Baillien, E., & Godderis, L. (2019). Who is more susceptible to job stressors and resources? Sensory-processing sensitivity as a personal resource and vulnerability factor. PloS one, 14(11), e0225103.

HSP magazine |

Onaangepast ‘Er mankeert niets aan uw bril. De sterkte is correct. U zult er gewoon aan moeten wennen.’ Al voor de derde keer ben ik teruggekomen bij mijn opticien, en voor de derde keer krijg ik te horen dat het aan mij ligt: ik heb de bril nog niet lang genoeg gedragen, ik moet doorbijten. Een beetje vertekening hoort erbij. Op den duur zullen mijn hersenen zich wel gaan aanpassen, en tot die tijd moet ik maar proberen de kromme lijnen aan de randen van mijn blikveld te negeren. Terwijl ik verbouwereerd naar huis wankel, probeer ik voorbijgan-

column Myrthe Meester

gers niet te laten merken dat ik dronken ben. Dronken van mijn nieuwe bril. Pauze op de middelbare school. Veel te druk vond ik de aula en het schoolplein, dus trok ik me graag terug in een leeg klaslokaal of in de gebedsruimte, waar ik op een zacht gebedskleed in kleermakerszit mijn hoofd leeg liet worden, onderwijl een broodje naar binnen proppend. De conciërges van mijn scholengemeenschap kenden me inmiddels allemaal, evenals de plekken

Myrthe Meester is afgestudeerd filosofe en

waar ik me graag ophield. Iedere pauze opnieuw was het een ware klop-

publiceert artikelen over kunst, filosofie en

jacht, waarbij ik telkens naar een nieuwe schuilplaats verhuisde, en telkens

klassieke muziek in diverse tijdschriften.

opnieuw werd betrapt. Pauzeren mocht alleen in de aula, zo stelden ook de mentor en decaan waar ik – onverbeterlijke leerling – geregeld op het matje werd geroepen. ‘Maar mijn hoofd ontploft in de aula, ik kan er niet tegen’, sputterde ik. Dat was onzin: de andere vijfhonderd kinderen verbleven daar ook. Er stonden voldoende banken; de ruimte voldeed aan alle voorschriften. Ik moest kunnen wat ook die vijfhonderd anderen konden. Uiteraard bleef ik schuilplaatsen zoeken en werd ik keer op keer opnieuw betrapt; hooguit begon ik me steeds afwijkender te voelen. Blijkbaar was mijn verlangen naar een stille plek iets afkeurenswaardigs en puberaals; een andere verklaring voor mijn gedrag werd me verboden. Een passessie in een hippe kledingwinkel. Mijn moeder en een mollige verkoopster in strakke kleren, met dik beschilderde oogleden en lippen, sleepten kleding aan. Het enige item dat ik zelf uit de rekken had gepakt, een broek met elastiek, werd me met klem afgeraden: dat is voor kinderen of oude men-

Op school vond ik de aula en het schoolplein veel te druk

sen. Je lijkt er dik in. Pas eens zo’n skinny jeans; daarin komt je figuur prachtig uit. En dan een licht doorschijnend T-shirtje erbij, net te kort – waarom niet? Je kunt het hebben! Dat ik het helemaal niet kon hebben om zoveel druk op mijn vel en organen te voelen, en dat ik helemaal geen ogen naar mijn lichaam wilde trekken, leek onbestaanbaar. Maar ik besta. Mijn waarnemingen bestaan, ook als de wereld ze ontkent, negeert of tegenspreekt. Ook hooggevoelige behoeften zijn volwaardig. Dus geef me in vredesnaam die bril zonder vertekening, die stille pauzeplek, die broek met elastiek!

50 | HSP magazine

Oproep

Pauline zoekt contact met hoogsensitieve vrouwen Mail naar brigitte@hspmagazine.nl

Ik ben Pauline en zou graag in contact komen met andere hoogsensitieve vrouwen in de omgeving van Rotterdam. Ik ben zelf 44 jaar, maar leeftijd maakt me niet veel uit. Ik woon alleen en zoek iemand om af en toe mee af te spreken. Als HSP begrijp je elkaar toch beter. Ik hoor graag van je!

HSP: krachtig en energiek voor de klas

roepje ratis op g n e n e ok e kome Wil je o ntact t o c in richtje n om ur je be u t plaatse S ? ’s SP dere H ine.nl. met an magaz p s h @ igitte naar br

2-DAAGSE TRAINING • Hoe zorg je als HSP ervoor dat het werken in het onderwijs jou energie geeft? • Hoe ga jij om met de schaduwkanten voor een HSP in het onderwijs? Meer info op: www.lumencoaching.nl

Je zorgt dat dit niet met je telefoon gebeurt. Waarom laat je het dan wel jezelf overkomen? Leer als HSP om ook te zorgen voor jezelf Kijk voor meer informatie op:

www.triplewin.nl/hoogsensitiviteit HSP

HSP magazine |

Indra (51) heeft een eigen kledingzaak, is getrouwd en heeft drie kinderen. Ze weet al lang dat ze hoogsensitief is, en dat heeft zijn voor- en nadelen.

‘Ik ben creatief en heb oog voor een ander’ 52 | HSP magazine

‘H

oogsensitieve mensen staan heel vaak op scherp en hun gevoel is veel inten-

ser dan bij de gemiddelde mens. Ik vind het fijn dat er steeds meer bekendheid aan de term HSP wordt gegeven. Een HSP mag er gewoon zijn, en dat geeft

Mijn man kijkt niet raar op als ik tijdens een visite abrupt zeg: ‘Kom, we gaan naar huis’.

merkt dat het voor mij beter werkt om te schrijven dan te praten, dus ik schrijf regelmatig brieven. Ik heb dan wel moeite om zo iemand weer los te laten, ik kan écht intens van iemand houden. Maar het gevaar zit erin dat diegene, waar je zo lief voor wilt zijn, het op den duur ervaart als ‘too much’.

rust. Het is geen aanstellerij of onzin. Als je weet wat hoogsensitiviteit in-

Mijn relatie

houdt, begrijp je jezelf beter en kun je

Mijn man is heel geduldig en merkt het

dat ook aan je omgeving uitleggen. Al

op als ik me niet lekker voel. Hij neemt

zijn er natuurlijk vele soorten HSP’s.

dan de tijd om met me te praten en meestal helpt me dat goed. Tenzij ik

1001 ideeën

Rust inplannen

te moe ben om nog te praten, maar

Ik ben creatief en heb altijd 1001

Ik weet dat ik als hoogsensitief per-

ook dat voelt hij dan goed aan. We zijn

ideeën. Zo schrijf ik graag mijn eigen

soon rustmomenten moet inplannen.

bijna dertig jaar getrouwd en ik kan

teksten voor songs, ik zing en ik

Maar dat vind ik heel moeilijk. Er is

helemaal mezelf zijn bij hem. Zo kijkt

schilder graag. Ik ben ook altijd bezig

zoveel dat ik graag doe of waarvan ik

hij niet raar op als we ergens op visite

met iets uit te vinden, ik heb daar

het gevoel heb dat ik het moet doen.

zijn en ik abrupt opsta en zeg: ‘Kom,

een speciaal boekje voor. Ook in mijn

Ook met het coronavirus vond ik het

we gaan naar huis’. Ook al heeft hij

winkel kan ik mijn creativiteit kwijt,

moeilijk om rust te nemen. Er kwamen

net een kop koffie gekregen. Hij weet

bijvoorbeeld door het maken van foto’s

nieuwe kledingcollecties binnen, maar

dat ik me al een tijdje onprettig voel

van de collectie, het aankleden van de

de winkels waren dicht en ik kon niets

voordat ik zoiets zeg. Hij gaat dan met

paspoppen en het verzinnen van acties.

verkopen. Dat was echt zuur. Ik bleef

me mee, maar drinkt eerst wel even

Ik beleef alles heel intens. Dat betekent

vaak naar de winkel gaan om daar toch

zijn koffie op.

ook dat ik veel gedachten heb die door

wat dingen te doen. Ik vind het heel

mijn hoofd razen. Het staat nooit stil.

moeilijk om gas terug te nemen, vaak

Te zacht voor de wereld

Dat kan soms wel vermoeiend zijn,

ga ik te lang door. Soms wil ik gewoon

Soms heb ik het gevoel dat ik te zacht

en omdat ik al tijden niet goed slaap,

oplossen, er even niet zijn: niets waar-

ben voor deze wereld. Zo lijken mensen

word ik soms wel overweldigd door die

nemen en horen.

in de winkel het snel op te merken dat ik niet hard en zakelijk ben. Maar ik wil

drukte in mijn hoofd.

Als kind al gevoelig

Je inleven in een ander

mijn zachte kant niet inleveren omdat

Als HSP kun je veel om iemand geven,

dit verwacht wordt in deze harde we-

Mijn moeder zegt dat ik als kind al

omdat je je goed kunt inleven in een

reld. Ik word niet snel boos.

heel gevoelig was. Zeker op emotio-

ander. Je begrijpt snel wat een ander

Ik zou soms wel wat zekerder van

neel vlak, maar ook als er bijvoorbeeld

meemaakt. Dat vind ik zelf een fijne

mezelf willen zijn. Zo hou ik erg van

een paar haren op mijn hoofd te strak

eigenschap. Ik voel het snel aan als

zingen, maar ik vind het moeilijk om

zaten vastgebonden, of als er nog een

iemand ergens mee zit en ik wil dan

dat uit volle borst te doen. Ik schaam

labeltje in mijn nek zat. Ik wist altijd

graag helpen. Ik probeer dan dicht bij

me snel, ben bang dat ik ga haperen en

het goede moment in te schatten om

deze persoon te blijven, goed op te

sla dicht. Ik ben altijd jaloers op men-

iets te vragen. Ik kan bijna niet op blote

letten wat er speelt en dan met een

sen die als een gek staan te karaoken,

voeten lopen, zelfs een dikke pluis in

oplossing of peptalk te komen.

hartstikke vals maar met een hoop

mijn sok doet zeer. Ik kan ontroerd

Het kan dan wel voorkomen dat ik

plezier.

raken door dingen in de natuur en fel

mezelf voorbij loop, dat ik te lang in

Al met al blijft het zoeken naar balans:

licht of bepaalde geluiden kunnen me

een gesprek blijf hangen terwijl mijn

zorgen dat je niet te veel opgaat in som-

erg storen.

energie eigenlijk al op is. Ik heb ge-

mige zaken en jezelf daarbij vergeet.’

HSP magazine |

Rev iew

Boek ‘Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven’ Dit boek van de Deense psychotherapeut Ilse Sand geeft een intelligente en weloverwogen kijk op het verschijnsel hoogsensitiviteit. Allereerst geeft ze aan dat hoogsensitiviteit iets is waar je mee om moet leren gaan om er de vruchten van te plukken. Accepteren dat je energieniveau lager is en dat je eerder zult moeten rusten is belangrijk.

aarnaast is waardering voor je eigenschap belangrijk: je hebt wellicht minder tijd te besteden voor-

dat de batterij leeg is, maar in die tijd heb je heel waardevolle dingen kunnen doen. Te danken aan je creativiteit, inlevingsvermogen en gewetensvol handelen. Het lezen van dit boek is prettig, op een rustige manier word je weer even doordrongen van het feit dat je een paar hele goede eigenschappen hebt, mits je weet te voorkomen dat je overprikkeld raakt. Want als dat gebeurt, kan de omgang met hoogsensitieven heel lastig zijn.

54 | HSP magazine

Colofon HSP magazine is een kwartaalblad over hoogsensitiviteit. HSP is de afkorting voor hoog-

Laag gevoel van eigenwaarde is niet nodig

je zenuwstelsel voor langere tijd uit

Ze gaat in op de invloed van je denken

en dorst, waar je typisch ook veel meer

Een jaarabonnement kost € 25,-,

op je gevoelens. Veel hoogsensitieven

door wordt beïnvloed dan anderen.

je krijgt dan vier nummers

sensitief persoon.

balans kan raken. Net zoals kou, honger

hebben last van een laag gevoel van

toegestuurd. Voor België zijn de kosten € 30,-.

mee kunnen doen met het merendeel

Adviezen voor dagelijkse situaties

van de mensen. Dit minderwaardig-

Ilse Sand geeft door het hele boek heen

via www.hspmagazine.nl.

heidsgevoel zorgt voor veel vervelende

concrete adviezen voor situaties waar

interne prikkels en een neerwaartse

je als HSP mee te maken krijgt. Wat

Hoofdredacteur

spiraal. Terwijl dit niet nodig is. Hoog-

doe je als iemand te lang op bezoek

Brigitte Schellens

sensitieve mensen zijn juist in staat

blijft? Hoe ga je om met mensen die

brigitte@hspmagazine.nl

om extra goed te functioneren, mits

een monoloog tegen je houden? Hoe

ze een omgeving hebben waarin ze de

verdiep je je relatie en hoe praat je dan

Drukwerk

kans krijgen om te floreren.

concreet met elkaar? Alledaagse situa-

www.flyeralarm.nl

eigenwaarde, omdat ze soms niet goed

Een abonnement bestellen kan

ties worden onder de loep genomen. Ze

Omgaan met prikkels van buitenaf

legt uit hoe je daar als HSP tegenover

Postadres

staat en hoe je het beste kunt reageren

HSP magazine

Daarnaast gaat ze in op externe

om je eigenschap de ruimte te geven

Gasthuis 77

prikkels en daarmee om leren gaan.

die nodig is.

6268NN Bemelen

vaak te horen dat ze zich niet zoveel

Een aanrader

Klantenservice

zorgen moeten maken en alles moeten

Als psychotherapeut heeft Ilse Sand

Vragen over bezorging of

nemen zoals het komt. Maar volgens

een goed inzicht in de menselijke na-

abonnement kun je stellen

Ilse Sand is reflecteren voordat je iets

tuur en weet ze waardevolle adviezen

via Aboland:

doet juist verstandig als HSP. Je hebt

te geven. Ze geeft daarbij ook veel voor-

www.aboland.nl

namelijk te weinig energie over om

beelden van mensen uit haar praktijk.

klantenservice@aboland.nl

fouten te corrigeren, omdat je energie

Het is een mooi boek om in de kast te

Tel: 0251-257 924

grenzen heeft. Onnodige ruzies zijn de

hebben staan en geregeld weer eens

moeite waard om te vermijden, omdat

opnieuw te lezen.

Veel hoogsensitieve mensen krijgen

Adverteren Leuk als je wilt adverteren in HSP magazine. Kijk op de website voor de specificaties. www.hspmagazine.nl

Als psychotherapeut heeft Ilse Sand een goed inzicht in de menselijke natuur en weet ze waardevolle adviezen te geven HSP magazine |

Genoten van HSP magazine? Vond je HSP magazine interessant? Misschien vind je het dan leuk om een abonnement te nemen. Dat kost € 25,- per jaar en je ontvangt dan vier edities van HSP magazine. Je kunt het ook cadeau geven aan iemand. In HSP magazine bekijken we het onderwerp hoogsensitiviteit van alle kanten. Eén op de vijf mensen is hoogsensitief. Beseffen dat je dit bent en dat je je leven daar een beetje op aan moet passen, kan voor veel mensen goed zijn. Maar het leidt ook tot veel vragen. Daar gaan we in dit magazine op in. Met interviews met HSP’s, tips van coaches, artikelen over verschillende onderwerpen zoals HSP’s en werk, liefde en opvoeding. Ga naar www.hspmagazine.nl. Je kunt daar ook losse nummers

Jaarabonnement

€ 25,-

bestellen. HSP magazine is ook in België verkrijgbaar, dan kost het jaarabonnement € 30,-.

www.hspmagazine.nl 56 | HSP magazine

00721

8 719325 841121

Brigitte Schellens

Published on Aug 17, 2021

HSP magazine 7 - het tijdschrift over hoogsensitiviteit

5 min read

‘Hoogsensitieve mensen zijn nodig in dit leven’

8 min read

Hoogbegaafdheid

De meeste hoogbegaafde mensen zijn ook hoog- ########## sensitief. We interviewden Josja Koelink erover.

2 min read

Sensitief in gesprek

Volg een gesprek met een HSP. Wat gebeurt er?

6 min read

De ene HSP is de andere niet

Hoogsensitiviteit kent vele verschijningsvormen.

1 min read

Tips en tricks voor HSP’s

Bijvoorbeeld een stille stofzuiger en een HSP-café.

10 min read

Interview met Susan Marletta Hart

‘We lijden onder stress zolang angst ons leven beheerst.’

4 min read

Bij de coach

Esthers arts vermoedt dat ze hoogsensitief is. Ze vindt herkenning bij HSP-coach Luc de Boer.

2 min read

Column van Patrice Gorissen

Overpeinzingen in een kriebelende jurk.

11 min read

Hoogsensitief ondernemen

Bas van Vugt inspireert hooggevoelige ondernemers om geld te verdienen met hun missie.

2 min read

Column van Danielle van den Os

Danielle leert haar dochter op tijd te voelen dat ze overprikkeld aan het raken is.

6 min read

Faalangst

Hoe kun je ermee om leren gaan?

5 min read

Wetenschappelijk onderzoek

Esther Bergsma over de nieuwste inzichten.

2 min read

Column van Myrthe Meester

Myrthe deed vroeger op school haar best om in de pauze een rustig plekje te vinden.

4 min read

Het verhaal van Indra

Winkelier Indra vertelt over de voor- en nadelen

3 min read

Review boek ‘Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven’

Geschreven door de Deense psychotherapeut Ilse Sand.

5 min read

‘Hoogsensitieve mensen zijn nodig in dit leven’

8 min read

Hoogbegaafdheid

De meeste hoogbegaafde mensen zijn ook hoog- ########## sensitief. We interviewden Josja Koelink erover.

2 min read

Sensitief in gesprek

Volg een gesprek met een HSP. Wat gebeurt er?

6 min read

De ene HSP is de andere niet

Hoogsensitiviteit kent vele verschijningsvormen.

1 min read

Tips en tricks voor HSP’s

Bijvoorbeeld een stille stofzuiger en een HSP-café.

10 min read

Interview met Susan Marletta Hart

‘We lijden onder stress zolang angst ons leven beheerst.’

4 min read

Bij de coach

Esthers arts vermoedt dat ze hoogsensitief is. Ze vindt herkenning bij HSP-coach Luc de Boer.

2 min read

Column van Patrice Gorissen

Overpeinzingen in een kriebelende jurk.

11 min read

Hoogsensitief ondernemen

Bas van Vugt inspireert hooggevoelige ondernemers om geld te verdienen met hun missie.

2 min read

Column van Danielle van den Os

Danielle leert haar dochter op tijd te voelen dat ze overprikkeld aan het raken is.

6 min read

Faalangst

Hoe kun je ermee om leren gaan?

5 min read

Wetenschappelijk onderzoek

Esther Bergsma over de nieuwste inzichten.

2 min read

Column van Myrthe Meester

Myrthe deed vroeger op school haar best om in de pauze een rustig plekje te vinden.

4 min read

Het verhaal van Indra

Winkelier Indra vertelt over de voor- en nadelen

3 min read

Review boek ‘Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven’

Geschreven door de Deense psychotherapeut Ilse Sand.

Go explore