N M K
K
arijes je multikauzalno oboljenje, a velika učestalost ga ubraja u najčešċe oralne bolesti te postaje veliki socijalno ekonomski i terapijski problem. (1) Prevencija karijesa u ranom dječjem dobu je najznačajniji faktor oralnog zdravlja u kasnijem životnom dobu. Prvi stalni molari su jedni od najznačajnijih stalnih zuba. Prvi stalni molari, ili kako ih mnogi popularno nazivaju “šestice”, su jako podložni karijesu, a s obzirom na višestruk značaj njihova prevencija je jako bitna. Često se griješi misleći da su to mliječni zubi pa neoprezno ponašanje roditelja dovodi do njihovog preranog gubitka koji može dovesti do raznih komplikacija. Prvi stalni molari su specifični zbog njihovog vremena nicanja, položaja u vilici, morfoloških karakteristika i funkcionalnog značaja. Prvi stalni molari niču najčešće u šestoj godini života, mada nicanje može biti između četvrte i sedme godine. Vrijeme njihovog nicanja je karakteristično pošto je u tom periodu mliječna denticija u involuciji, postoji masa karijesnih mliječnih zuba, predstoji ili je u toku fiziološka smjena i sl. Po anatomsko-histološkim karakteristikama prvi stalni molar ima najveċu krunicu koja obiluje morfološkim detaljima, sa najvećim brojem kvržica i veoma razgranatim sistemom fisura.(2) Prvi stalni molari imaju duboke jamice i fisure koje čine okluzalnu površinu pogodnim tlom za nakupljanje i razmnožavanje bakterija unutar njih, što zahtijeva veliku brigu da se spriječi karijes u njima. Prvi stalni molari su ključevi okluzije. Oni svojom interkuspidacijom održavaju vertikalnu dimenziju lica i viličnog zgloba. Visoka karijesna frekvencija prouzrokuje rani gubitak ovog zuba. Ekstrakcija ovog zuba u vrijeme razvoja vilica i postave ostalih stalnih zuba može da dovede do mogobrojnih komplikacija kao što su pomjeranje susjednih zuba, poremeċaj funkcije žvakanja, smetnja u viličnom zglobu i dr.(3) Djeca koja u ranom dobu imaju karijes prvog stalnog molara mogu se svrstati u djecu visokog rizika za razvoj karijesa i na ostalim stalnim zubima. Karijes prvih stalnih molara je prvi pokazatelj stanja karijesa učenika i može se posmatrati kao indikator rada stomatoloških službi po pitanju karijesa tokom inicijalne faze mješovite denticije.(4) Cilj rada Istraživanje je sprovedeno s ciljem da se utvrdi stanje prvog stalnog molara i ispita prevalenca karijesa na ovim zubima kod učenika školskog uzrasta u opštini Kneževo. Materijal i metode Istraživanje je sprovedeno sistematskim pregledom školske djece uzrasta 8, 10 i 12 godina na području opštine Kneževo. Za pregled su korišteni stomatološka sonda i ravno stomatološko ogledalce. 94
UDK
616.314-002-083-053.4(497.6 Kneževo)
Karijes prvih stalnih molara kod učenika Osnovne škole u Kneževu Autori: Ljiljana Markoviċ-Đuriċ, Dom zdravlja Kneževo; Anita Kos-Dragičeviċ, “Pfiser”; Marina Bektaševiċ, Dom zdravlja” Banjaluka
Sažetak: Karijes zuba je jedna od najčešċih hroničnih bolesti djece, a prvi stalni molar je naročito podložan karijesu zbog njegovih morfoloških i funkcionalnih karakteristika. Cilj studije je bio da utvrdi učestalost karijesa prvog stalnog molara kod djece školskog uzrasta u opštini Kneževo. Ispitivanjem je obuhvaćeno 229 djece, uzrasta 8,10 i 12 godina, oba pola. Za procjenu stanja prvih stalnih molara korišten je Klein-Palmerov (KEP) sistem. Rezultati pokazuju da prevalenca karijesa raste sa poveċanjem broja godina djece. KEP djece uzrasta osam godina je 111, djece uzrasta deset godina 216, dok je kod djece od dvanaest godina 307. Vrijednosti KEP-a u odnosu na pol ne pokazuju značajnije razlike (KEP djece muškog pola je 344, a ženskog 290). Karijes je najčešċe lokalizovan na okluzalnim površinama prvih stalnih molara(70%). Zbog toga je neophodno sprovesti zdravstveno-vaspitne i profilaktičke mjere s ciljem smanjenja prevalence karijesa prvog stalnog molara. Ključne riječi: prvi stalni molar, prevalenca, karijes
Utvrđeni su zdravi, karijesni, ekstrahirani i plombirani prvi stalni molari, te dobijeni podaci evidentirani u protokol i statistički obrađeni. Za procjenu stanja prvog stalnog molara je korišten Klein-Palmerov sistem (KEP) u kojem je K - broj karijesnih zuba, E - broj ekstrahiranih zuba i P - broj plombiranih zuba. Karijes je dijagnostikovan ukoliko je vizuelno veċ formirana kariozna šupljina ili su prisutne vidljive demineralizacione promjene u gleđi. Prevalenca karijesa je izražena i statističkim koeficijentom KIZ, kao i indeksom i mjerom prosječnih vrijednosti karijesa (KIP). Uzorak je analiziran prema polu i starosti. Kroz tabele i grafike su prezentovani podaci za pojedine grupe djece, kao i grupni podaci za sve posmatrane grupe. Rezultati Istraživanje je obuhvatilo 229 djece oba pola, uzrasta 8,10 i 12 godina. Deskriptivne karakteristike ispitivane djece su prikazane u Tabeli 1. Analizirajuċi podatke dobijene pregledom djece, a imajuċi u vidu starosnu strukturu, pronađeni su sljedeċi rezultati (Tabela 2).
Tabela1. Karakteristike ispitivane djece prema polu i starosti pol
godine starosti 8
10
12
ukupno
M
26
43
54
123
Ž
33
37
36
106
UKUPNO
59
80
90
229
Tabela 2. Rezultati sistematskog pregleda djece prema starosnim grupama Broj godina djece
8
10
12
Broj pregledane djece
59
80
90
Broj karioznih zuba
76
116
144
Broj ekstrahiranih zuba
6
9
39
Broj plombiranih zuba
29
91
124
Broj zdravih zuba
125
104
53
KEP
111
216
307
KIZ
47‚03%
67‚5%
85‚27%
KIP
1‚8
2‚7
3‚4