ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ∆ΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΥΤΩΝ Γενικά : Ο καταλύτης αυξάνει την ταχύτητα µιας αντίδρασης, καθώς δηµιουργεί µια νέα πορεία για την πραγµατοποίηση της αντίδρασης, που έχει µικρότερη ενέργεια ενεργοποίησης, όπως φαίνεται στο σχήµα α. Θεωρία ενδιάµεσων προϊόντων: Σύµφωνα µε αυτή, η αντίδραση:
Α+Β → ΑΒ (αργή αντίδραση)
ακολουθεί ένα µηχανισµό δύο βηµάτων (σταδίων): Α+Κ→ ΑΚ
(γρήγορη αντίδραση) και
ΑΚ+Β→ ΑΒ+Κ (γρήγορη αντίδραση) όπου, Κ είναι ο καταλύτης ο οποίος µειώνει την
ενέργεια ενεργοποίησης των δύο
βηµάτων. β. Θεωρία προσρόφησης Σύµφωνα µε τη θεωρία αυτή τα αντιδρώντα µόρια (αέρια ή υγρά) προσροφώνται στα ενεργά κέντρα του στερεού καταλύτη όπου οι δεσµοί των µορίων εξασθενίζουν ή ακόµα διασπώνται, οπότε υποβοηθείται η αντίδραση. Ερµηνεύει: την ετερογενή κατάλυση ΕΝΖΥΜΑ Ή ΒΙΟΚΑΤΑΛΥΤΕΣ Είναι: Τα περισσότερα ένζυµα είναι µεγαλοµόρια πρωτεϊνικής φύσης και έχουν τις βασικές ιδιότητες ενός καταλύτη, δηλαδή επιταχύνουν την αντίδραση µε ελάττωση της ενέργειας ενεργοποίησης. ∆ιαφορές µε ανόργανους καταλύτες: 1.Τα ένζυµα είναι περισσότερα αποτελεσµατικά από τους συνηθισµένους καταλύτες, επιταχύνοντας την αντίδραση 106 έως 108 φορές. 2.Τα περισσότερα ένζυµα έχουν πολύ µεγάλες σχετικές µοριακές µάζες που κυµαίνονται µεταξύ 10.000 και ενός εκατοµµυρίου. 3.Έχουν εξαιρετικά εκλεκτική δράση.
176
∆ηµήτρης Μπαµπίλης – Γιώργος Χουλιάρας