Jaarverslag Bibliotheken Mar en Fean 2020 by bibliothekenmarenfean

HET JAAR VAN DE TASJES Jaarverslag Bibliotheken Mar en Fean 2020

INHOUDSOPGAVE Een bijzonder jaar

Rixt Heegsma

Het toezicht op bibliotheken Mar en Fean in 2020

8 10

De Ondernemingsraad in 2020

“Mensen sneupen nu op onze website”

Bibliotheken Mar en Fean in cijfers

“De zomer was letterlijk en figuurlijk het lichtpuntje van het jaar”

Cecile Steenwijk blikt terug

Jan, Anneke en Jan Willem zijn er altijd

“Positieve werkmomenten in overvloed”

Wiesje Eppinga over het project Scoor een Boek!

Angela Perdok stelt zich voor

Het jaar van de huismeester

Charis de Chauvigny de Blot over de afhaalservice

Het project dat raak schiet

Nieuwe collega: Lyanne van Westen

“Ik kijk ernaar uit om de bibliotheek op volle toeren te zien draaien”

De Raad van Toezicht

Oog voor het welzijn van ons personeel

“Elke vestiging moet maatwerk bieden”

Betty Wiersma voelt zich helemaal thuis in de bibliotheekwereld

EEN BIJZONDER JAAR

Rixt Heegsma Het jaar 2020 was een bijzonder jaar voor Bibliotheken Mar en Fean. Directeur-bestuurder Sytske Atsma is deze zomer met pensioen gegaan. Door de coronamaatregelen kon het afscheidssymposium op het laatste moment niet doorgaan. Het is natuurlijk erg jammer dat ze voor een volle zaal niet bedankt kon worden voor alles wat ze voor de Bibliotheek heeft betekend. Sytske wilde met haar afscheid eigenlijk niet terugkijken, maar vooruitkijken naar de Bibliotheek van de toekomst. Dat tekent Sytske. Ze heeft de afgelopen jaren gewerkt aan een toekomstbestendige Bibliotheek, die een verandering doormaakte van collectie naar connectie. Onder haar leiding ontstond een maatschappelijke brûsplak vol activiteiten, ontmoetingen en samenwerkingen. Sytske voelde aan wat de samenleving nodig had en bleef vooruitkijken om in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen. Ik heb in dit bijzondere coronajaar het stokje overgenomen als directeur-bestuurder en heb ondervonden hoe divers en dynamisch onze branche is. Al heb ik de Bibliotheek nog niet in haar volle glorie mogen meemaken. Veel activiteiten konden geen doorgang vinden en we hebben op drie momenten in het jaar de deuren van de fysieke vestigingen moeten sluiten. Mensen voor wie de Bibliotheek zo belangrijk is om de taal te leren, wegwijs te worden of om anderen te ontmoeten hebben het dit jaar moeilijk gehad.

Toch zien we dat er door de beperkingen ook nieuwe dingen ontstaan en sommige ontwikkelingen een vlucht krijgen. In mei zijn we gestart met de afhaalservice en konden er dus toch boeken worden geleend. Onze medewerkers vulden tasjes met boeken, zo goed mogelijk rekening houdend met de voorkeur van de leden. Er zijn vast ook andere boeken gekozen die de smaak van onze leners hebben verbreed.

om een Informatiepunt Digitale Overheid. Ook bie-

Kinderen konden maaktasjes afhalen, waardoor

den we gratis computercursussen op verschillende

maakactiviteiten in plaats van in de bieb nu thuis

niveaus. De komende jaren zal digitale inclusie een

konden worden voortgezet. We hebben deze afhaal-

belangrijk speerpunt van de bibliotheken worden,

service aan het eind van het jaar onderzocht. Daaruit

omdat we ernaar streven dat ook in deze steeds meer

bleek dat, naast dat er veel gebruik gemaakt is van

digitale wereld iedereen mee kan doen.

de service, mensen ook erg tevreden waren met deze service. Daar doen we het voor!

Mensen worden er niet gelukkiger op met een leven dat zich thuis en achter een beeldscherm afspeelt.

We zien ook dat het digitale aanbod een vlucht heeft

Vooral ook jongeren hebben een plek nodig om

genomen in dit coronajaar. Er zijn veel meer e-books

samen te komen. We merkten dit in de vestigin-

en luisterboeken geleend dan in vorige jaren. Daar-

gen. Vooral de Bibliotheek in Sneek werd heel druk

naast zijn activiteiten nu meer online aangeboden.

bezocht door jongeren om te studeren aan een toets

Lezingen via livestreams, instructies en activiteiten

of examen en groepjes jongeren werkten met elkaar

via YouTube en podcastgesprekken deden hun intrede.

aan schoolopdrachten. Onze verwachting is dat de

Intern in onze organisatie zijn we inmiddels gewend

Bibliotheek, als ontmoetingsplek om te studeren, te

geraakt om via beeldbellen te vergaderen en te over-

werken, om rustig te kunnen lezen en om anderen

leggen. Het is efficiënt en levert minder reisbewegin-

te ontmoeten de komende jaren steeds belangrijker

gen op.

gaat worden. Zo’n plek zal ook De Tiid in Bolsward worden. In 2020 vonden voorbereidingen plaats voor

Deze digitale revolutie heeft ook een keerzijde. In Ne-

de verhuizing naar deze prachtige locatie. Een huis

derland, en ook in ons werkgebied, is er namelijk een

van verhalen, waar we samenwonen met musea, het

grote groep die geen toegang heeft tot internet of

gemeentearchief, het gemeenteloket en een horeca-

niet voldoende digitaal vaardig is om zichzelf te red-

onderneming om juist deze plek van ontmoeting

den. Voor deze groep is het ook lastig zaken doen met

te creëren. In maart 2021 is de Bibliotheek verhuisd

de overheid. Vanaf 2020 zijn wij als Bibliotheek daar-

naar deze nieuwe plek.

Steeds duidelijker wordt dat de coronacrisis veel

Bibliotheken Mar en Fean heeft het jaar financieel

impact heeft op de jeugd. Er is een grote groep

goed afgesloten. De Bibliotheek wordt voor het

jongeren, die leerachterstanden op heeft gelopen.

grootste deel bekostigd door de gemeentelijke

Daarnaast is er sprake van een ‘leefachterstand’.

subsidies en door scherp aan de wind te varen lukt

Eenzaamheid en psychische klachten nemen toe.

het ons om ook dit jaar binnen de begroting te

Wij maakten ons al zorgen over het leesniveau en

blijven. Het neemt niet weg dat we zien dat de

leesmotivatie van jongeren. Onderzoek wijst uit dat

dreiging van onder andere digitale laagvaardigheid

24% van de Nederlandse jongeren met deze achter-

en laaggeletterdheid voor nu en in de toekomst om

standen laaggeletterd dreigt te worden. We werken

grote investeringen zal vragen.

nauw samen met het onderwijs om dit tegen te gaan. Met De Bibliotheek op School of in andere dienstver-

In dit jaarverslag komen een aantal collega’s aan het

leningsvormen werken we aan leesplezier en lees-

woord die hun ervaringen uit dit bewogen jaar graag

motivatie. Door aandacht te hebben voor wat kin-

delen. Net zoals hen hoop ik dat we zo snel moge-

deren interesseert, een mooie en actuele collectie

lijk weer op volle toeren kunnen draaien en we onze

te bieden die aansluit op deze interesses, samen te

leden en bezoekers in 2021 weer een mooie biblio-

lezen en te praten over boeken zien we leesplezier en

theekervaring kunnen geven!

resultaten op deze scholen significant toenemen. In

Rixt Heegsma

2021 gaan we met een leesoffensief de strijd verder

Directeur-bestuurder Bibliotheken Mar en Fean

aan.

HET TOEZICHT OP BIBLIOTHEKEN MAR EN FEAN IN 2020 De Raad van Toezicht

Ook voor de Raad van Toezicht was het een bewogen

de zorg voor de gezondheid van de medewerkers en

jaar dat zich niet zomaar samen laat vatten. Rick

de bezoekers en de aandacht voor de continuïteit

Steur volgde op 1 januari 2020 Rona Postma op als

besproken.”

voorzitter. Hij vertelt namens de raad over het toezicht op Bibliotheken Mar en Fean in het afgelopen

Sytske Atsma nam halverwege het jaar afscheid als

jaar.

directeur-bestuurder. “Zij was de drijvende kracht achter de fusie waarmee de huidige organisatie is

Als alles anders is: wat betekent dit dan voor het

ontstaan. Om de organisatie financieel gezond te

toezicht? “Wij hebben de ontwikkelingen binnen

maken, mede door teruglopende subsidies, heeft zij

Mar en Fean nauwgezet gevolgd en willen hier

in de beginfase pijnlijke besluiten moeten nemen.

onze bewondering uitspreken voor de inzet van alle

Gelukkig bracht ze de organisatie daarmee de laatste

medewerkers onder moeilijke omstandigheden. Dan

jaren in rustiger vaarwater en ontstond er ruimte

weer dicht en dan weer open; snel omschakelen naar

voor inspirerende vergezichten. We hebben binnen

online dienstverlening en afhaalservice; het lukte

de mogelijkheden afscheid van Sytske genomen; al

allemaal wonderwel en snel. We hopen dat de rest

was het mooier geweest als we het voor haar georga-

van onze bredere dienstverlening zo snel mogelijk

niseerde minisymposium door hadden kunnen laten

weer op gang kan komen.” De Raad van Toezicht is

gaan.”

rondom de coronacrisis in goed contact gebleven met de directeur-bestuurder: “We hebben vooral

Op 1 juni volgde Rixt Heegsma Sytske op: “We hebben

uitgangspunten eind 2020 zijn geformuleerd. “Wij

tijdens de wervings- en selectieprocedure samen

hebben deze ontwikkelingen gesteund en daarbij

opgetrokken met een vertegenwoordiging van het

de verwachting uitgesproken dat we binnen Mar en

managementteam en de ondernemingsraad. Rixt

Fean zowel qua begrotingssystematiek als ook met

haar basis ligt in haar studie Nederlandse taal en

de impactmonitoring van vernieuwingsprojecten

letterkunde. Zij heeft veel met raden van toezicht

vanuit de samenhang met het toegespitste beleid

en bestuurders gewerkt als adviseur en was jaren-

willen gaan werken. Dit biedt ons ook de mogelijk-

lang toezichthouder van een bibliotheekorganisatie.

heid om de ontwikkelingen goed te kunnen beoor-

Ook heeft zij ervaring opgedaan in uiteenlopende

delen.”

advies- en interimopdrachten. Hierbij vallen de nadruk op personeelsbeleid en het aansturen van

Ook de raad zelf wil zich blijven ontwikkelen: “In

grotere organisaties in een complexe context op.

onze interne evaluatie over 2019 hebben we als

Ze is voortvarend van start gegaan in het kennis-

raad geconcludeerd dat we met ons toezicht nieuwe

maken met de organisatie en van daaruit heeft ze de

stappen wilden zetten. Vanuit scholing en dialoog

beleidsambities aangevuld en aangescherpt. Daarbij

willen we onze aangepaste werkwijze vastleggen in

zijn wij als Raad van Toezicht regelmatig klankbord

een toezichtkader met een visie op de meerwaarde

geweest. Als voorzitter heb ik samen met de vicevoor-

van ons toezicht voor het beleid van Mar en Fean.

zitter van de raad ook twee voortgangsgesprekken

De acht principes van de door ons onderschreven

met haar gevoerd.”

Governance Code Cultuur 2019 vormen daarbij het uitgangpunt. Hiermee willen we gelijke tred houden

Het meerjarenbeleidsplan krijgt onder leiding van de

met de beleidsambities van de organisatie voor de

nieuwe directeur-bestuurder meer en meer handen

komende jaren. Corona zat ons hier in de weg: we

en voeten. Dit heeft zich onder andere vertaald in een

hebben de scholing uit moeten stellen van april

toespitsing van de visie op de functie van de Biblio-

tot september. Inmiddels hebben we een gespreks

theek van de toekomst en de investeringen die daar-

notitie gemaakt voor onze dialoog waarin de moge-

voor nodig zijn. Ook past daar een andere organisatie-

lijke contouren van ons toezicht zijn uitgewerkt. We

vorm in de top van Mar en Fean bij, waarvoor de

ronden deze ontwikkeling in 2021 af.”

Samenstelling van de raad De Raad van Toezicht bestond in 2020 uit de volgende personen (in alfabetische volgorde): - De heer ir. S.A.J. Haverkamp, vicevoorzitter en lid remuneratiecommissie - Mevrouw mr. M.M. Spagnoletti, secretaris en lid op voordracht van de OR - De heer drs. H.G.J. Steur, voorzitter en lid remuneratiecommissie - De heer ir. T.J. Westerik, lid auditcommissie - De heer drs. T.J. Wiersma, lid auditcommissie - De heer ir. R. Woering, lid De heren Westerik en Woering zijn met ingang van 2021 aan het einde van hun termijn gestopt. Er zijn eind 2020 na een open procedure twee nieuwe leden benoemd, namelijk: - Mevrouw drs. I.S.A. Hollak-van Eerden, lid auditcommissie - Mevrouw C. van der Meij, MSC, lid

OOG VOOR HET WELZIJN VAN ONS PERSONEEL De Ondernemingsraad in 2020

Wat er ook gebeurt; het werk van de Ondernemings-

sterkte zijn. Het is goed om de gehele breedte van

raad gaat gewoon door. Robert Stokkel, voorzitter

ons werkveld terug te zien in de samenstelling van

van de OR van Bibliotheken Mar en Fean, vertelt over

de Ondernemingsraad.”

het intensieve jaar 2020. Ook in de organisatie is het een en ander gewijzigd. Allereerst is er in de eigen gelederen een en ander

Begin 2020 stemde de OR in met een organisatiewij-

veranderd. “In de zomer verliet Marije Hoogland de

ziging. En zo was Robert, naar aanleiding van de pen-

organisatie en moesten we op zoek naar een nieuwe

sionering van Sytske Atsma, vanuit de OR betrokken

secretaris en het liefst nog een extra lid. Jeroen

bij het werving- en selectieproces van de nieuwe

Grendelman en Kayla Constandse sloten zich per 1

directeur-bestuurder. De eerste overleggen met

september aan bij de OR, waardoor we weer op volle

Rixt Heegsma zijn prettig verlopen. “De kennis-

“We vinden het mooi dat er oog is voor het welzijn van ons personeel”

making verliep plezierig en al snel werd duidelijk dat

geïmplementeerd worden. In dat halve jaar houden

we op één lijn zitten voor wat betreft de rol van de

we intensief contact en evalueren we op regelmatige

OR, transparantie in het overleg en communicatie.”

basis gezamenlijk. Ook de rest van de collega’s worden

Een terugkerend thema het afgelopen jaar was na-

meegenomen in de plannen en kunnen hierin

tuurlijk corona. De maatregelen die de organisatie

inbreng hebben, ook kunnen zij altijd bij de OR

getroffen heeft gaan ook deels over de veiligheid en

terecht. Die manier van werken zie je ook terug in

gezondheid van alle collega’s. “Daarom zijn we als

de werkgroep rondom het MTO. Kayla zit namens de

OR altijd in overleg gebleven over de maatregelen.

OR in deze werkgroep, waarin ook de uitkomsten en

Niet binnen het corona-overleg, maar wel werden we

bevindingen rondom de eerder uitgevoerde werk-

voortdurend op de hoogte gehouden door de direc-

drukgesprekken zijn meegenomen.”

teur-bestuurder en konden we onze input kwijt. We vinden het mooi dat er oog is voor het welzijn van

Naast de directeur-bestuurder overlegt de OR ook

ons personeel.”

met de Raad van Toezicht. “In de Raad van Toezicht is Mirjam Spagnoletti onze personeelsvertegenwoor-

Een ander hoofdonderwerp zijn de toekomstplannen

diger. In april schoof ze aan bij een overleg. Over en

voor onze organisatie. Welke rol heeft de Bibliotheek

weer bleek dit een prima overleg, waar we de rol

in een inclusieve samenleving? “Rixt heeft haar

van beide organen hebben besproken. Een dergelijk

plannen voor een organisatieverandering gepresen-

overleg gaat voortaan een vast onderdeel uitmaken

teerd in een online OR-overleg. Daarbij heeft ze ons

van onze jaarlijkse agenda.” De driehoek directeur-

gevraagd om in te stemmen met het idee van een

-bestuurder/ Raad van Toezicht/ Ondernemingsraad

proefperiode van een half jaar waarin ze een basis

fungeert ten opzichte van elkaar niet uitsluitend als

neer wil leggen om op verder te kunnen bouwen.

formele organen: “Vaak zijn we juist sparringpartner

Daar zijn we in mee gegaan omdat we positief staan

van elkaar en kijken we ook hoe we elkaar kunnen

tegenover de plannen en de manier waarop deze

inspireren.”

Charis de Chauvigny de Blot over de afhaalservice

“We zijn gestart met voorbereidingen voor de

Door het hele land zijn in 2020 allerlei afhaaldien-

boek gemaakt om de afhaalservice goed te laten

sten opgezet. Bijvoorbeeld restaurants en winkels

verlopen voor klant en medewerker. Uiteindelijk

zijn op deze manier creatief omgegaan met de lock-

heeft de afhaalservice in die eerste lockdown iets

down. Ook de Bibliotheek heeft een afhaalservice

meer dan een maand gedraaid. We hadden bijna

opgezet. En daarmee hebben we echt voorzien in een

1900 aanvragen.” Tijdens de eerste lockdown waren

behoefte, zo ziet ook Charis de Chauvigny de Blot,

klanten heel voorzichtig. “Ze dachten dat het niet

coördinator van onze vestiging in Sneek.

lang ging duren.”

afhaalservice omdat de sluiting, die op 16 maart ingezet werd, langer ging duren. Er werd een draai-

De afhaalservice heeft een aantal positieve effecten. Er wordt bijvoorbeeld meer gereserveerd. “Waar klanten de Bibliotheek zelf graag gebruiken als plek

om te sneupen, doen ze dat nu in de online catalogus

“MENSEN SNEUPEN NU OP ONZE WEBSITE”

en aanwinstenlijsten op bmf.nl. En kinderen vinden

is dat onze expeditie nu wél kon rijden, waardoor de

de afhaalservice extra leuk, zo’n tas met je naam

klant ook meer keuze had. Daar waren we echt blij

erop voelt als een cadeautje. Klanten vinden het fijn

mee.”

om gebeld te worden voor een afhaalafspraak. Deze service kan een echt bezoek aan de Bibliotheek niet

Zo’n uitzonderlijk jaar brengt ook mooie momenten

vervangen, maar men waardeert wel het persoonlijke

met zich mee. Er is grote waardering voor de afhaal-

contact met de bibliotheekmedewerker. Onze collega’s

service, en klanten steken dat niet onder stoelen of

in twaalf vestigingen zetten graag een stapje extra

banken. “Bij het ophalen wordt er gezwaaid of men

om elke klant te voorzien van een passende tas.“

steekt een duim op. We hebben veel attenties ontvangen. Mooie tekeningen en knutsels van kinderen,

Medio december moesten de deuren weer sluiten.

bloemen, bedankkaartjes, chocolade, noem maar op.

Voor de tweede keer in 2020 werd er een afhaal-

Ook via mail en telefoon laten klanten weten erg blij

service opgezet. “Toen uitgelekt was dat we gingen

te zijn dat ze weer materialen kunnen lenen. Leuk

sluiten kwamen veel klanten nog snel langs. Iedereen

zijn reacties op formulieren: “Wat een leuke ver-

wilde voldoende leesvoer in huis hebben. In nog geen

rassingstas heb ik twee weken geleden ontvangen!

twee weken hadden we meer dan 1800 aanvragen.

Allemaal boeken van schrijvers die ik niet kende maar

Mensen weten ons echt te vinden. We zijn telefo-

die ik wel met heel veel plezier heb gelezen. Graag

nisch bereikbaar gebleven. Zo konden we de digitaal

ontvang ik nog zo’n tas met leuke boeken”. Daar doe

minder vaardige klanten goed helpen en tasjes voor

je het voor.“

ze klaarzetten. Het verschil met de eerste lockdown

“Hoe leuk is het dat wij als club met de spelers de kinderen mogen aanmoedigen om leesplezier en bewegen te stimuleren”

HET PROJECT DAT RAAK SCHIET Wiesje Eppinga over het project Scoor een Boek!

Een prachtig project dat in 2020 tot wasdom kwam is

MVO-manager van SC Heerenveen: “Als provincieclub

Scoor een Boek!. Wiesje Eppinga, coördinator educatie

voelen wij ons verantwoordelijk voor de maatschap-

bij Bibliotheken Mar en Fean, is hierin een voortrekker

pelijke ontwikkelingen en mogelijkheden in de

en bracht een samenwerking met SC Heerenveen

regio. Scoren kun je overal en vraagt om discipline en

tot stand. Het project verbindt lezen en sport door

training. Hoe leuk is het dat wij als club met de spe-

profvoetballers in te zetten als rolmodellen. Zo zet

lers de kinderen mogen aanmoedigen om leesplezier

men de kracht van voetbal in voor het stimuleren

en bewegen te stimuleren.’’

van leesmotivatie en leesplezier bij leerlingen én gezinnen.

Foppe de Haan gaf op 5 februari 2020 het officiële startschot voor 100 kinderen op OBS Het Slingertouw

Al sinds haar tiende heeft Wiesje een seizoenkaart

in Heerenveen. Vervolgens konden doelman Filip

voor SC Heerenveen. “Sporten en lezen zijn mijn

Bednarek en mascotte Heero het leesproject officieel

grootste hobby’s. Het bevorderen van leesplezier

aftrappen. Alleen al in ons werkgebied scoorden 830

doe ik al jaren. Met dit project kan ik werk en plezier

leerlingen van groep 5 en 6 verspreid over 24 basis-

dus ook heel mooi combineren. Toen we in 2019 SC

scholen meer dan duizend boeken. Naast de aftrap,

Heerenveen benaderden was men meteen enthou-

is er normaliter ook een rustmoment en fluitsignaal.

siast.” Dat wordt beaamd door Margryt Gerritsma,

Tijdens de aftrap hebben de leesconsulenten alle deel-

nemende klassen bezocht voor een boekpromotie en

beschikbaar aan alle groepen. Het liep volgens Wiesje

om boeken te overhandigen. Voor alle kinderen was

echter anders dan gepland: “Op maandagochtend

er een boekenlegger van Jeugdfonds Sport Friesland.

16 maart werden er 15 kratjes fruit afgeleverd bij de Bibliotheek in Heerenveen. Helaas kwam er een lock-

De leerlingen plakken op een schoolposter stickers

down, waardoor het rustmoment kwam te vervallen.

voor elk boek dat ze hebben ‘gescoord’. En dat slaat

Wat te doen met die 15 kratjes fruit? Gelukkig was de

aan, zo zegt ook leerkracht Sido Post van OBS De

Voedselbank heel erg blij met dit verse fruit, zo heeft

Compagnonsschool: “Het concept werkt echt goed. Bij

het toch nog een goede bestemming gekregen.”

alle kinderen, maar vooral bij de jongens die weinig met lezen hebben. De combinatie met voetbal en het

Het project kon door de coronacrisis niet helemaal

competitie-element met het plakken van stickers

uitgevoerd worden. “Maar we hebben de draaiboeken

slaat met name bij hen goed aan.” Voor het rustmo-

klaarliggen.”

ment stelde Jongeren Op Gezond Gewicht kistjes fruit

BIBLIOTHEKEN MAR EN FEAN IN CIJFERS

Personeel FTE’s: 45 Vrijwilligers: 195 Gestart in 2020: 9 1 Directeur-bestuurder 1 Lees-mediaconsulent VO-MBO 7 Bibliotheekmedewerkers

Collectie Boeken: 407.807 E-books: 32.000

Gebruik Totaal leden: 48.806 Waarvan kinderen: 29.310 Percentage van de bevolking: 25,40 % Bezoekers: 405.705 Uitleningen: 755.901 Verlengingen: 133.142

Afhaalbibliotheek Afhaalservice aantal aanvragen: 3.552 in 7 weken Maak/programmeer tasjes: 259 verkocht

Marketing Website pageviews: 466.944 (9% stijging) Facebook vind-ik-leuks: 2.651 (14% stijging) Leden nieuwsbrief: 9.810 Nieuwsbrieven: 22 Gemiddeld openingspercentage nieuwsbrief: 43,23%

Educatie DVA-scholen: 74 basisonderwijs, 17 voortgezet/MBO, 73 voorschools dBos-scholen: 50 basisonderwijs, 4 voortgezet Scholen met een collectie: 73 (52 met uitleensysteem) Uitleningen: 27.144 Bereikte kinderen: 6.755 Nieuwe boeken naar scholen: 7.200 Kinderen die schrijvers hebben ontmoet in de Kinderboekenweek: 1.943 (12 schrijvers) Boekstartcoach op het Consultatiebureau: 7 Boekstartlocaties in de kinderopvang: 48

“Het mooie aan de Bibliotheek is dat het een plek is waar iedereen welkom is en dat het vertrouwd voelt”

“ELKE VESTIGING MOET MAATWERK BIEDEN” Nieuwe collega: Lyanne van Westen

Ook in 2020 hebben we een aantal nieuwe collega’s

“Het mooie aan de Bibliotheek is dat het een plek is

gekregen. Het is altijd weer leuk en goed om te

waar iedereen welkom is en dat het vertrouwd voelt.

ontdekken wie zij zijn en wat hen drijft. Lyanne

Het is belangrijk dat mensen zich hier thuis voelen.

van Westen heeft een achtergrond in de kunst en

Daar wil ik graag aan bijdragen. Naast het bevorderen

cultuur. Ze studeerde Kunsten, Cultuur en Media

van het lezen en het leesplezier ondersteunen we

aan de Rijksuniversiteit Groningen en is een meer

mensen bij hun persoonlijke ontwikkeling en de

dan verdienstelijk violiste. Tijdens haar vorige baan

verbetering van hun maatschappelijke kansen. De

als junior beleidsadviseur cultuur bij de gemeente

hulp die we bieden bij digitale vaardigheden en

kwam ze voor het eerst in aanraking met het biblio-

de e-overheid vind ik een hele mooie stap met het

theekwerk.

oog op de toekomst. Daarnaast is het een prachtige plek om aan de hand van activiteiten mensen uit de

“Ik ontdekte daar hoe veelzijdig de Bibliotheek

omgeving samen te brengen, kennis uit te wisselen

eigenlijk is en wat zij betekent voor de samenleving.

en nieuwe inspiratie op te doen.”

Dit wakkerde mijn enthousiasme over het werken in deze branche enorm aan. Als kind kwam ik wekelijks

Voor de toekomst ziet Lyanne genoeg uitdagingen.

in de Bibliotheek, dus het is voor mij ook geen

“We zijn door alles wat we doen een organisatie die

onbekende plek.”

midden in de samenleving staat. We moeten daarom continu blijven ontwikkelen en doorgroeien, ook op

Haar eerste maanden bij Mar en Fean verliepen door

digitaal gebied. Ik denk dat de grootste uitdaging

de coronamaatregelen heel wisselend. “Na mijn

ligt bij het creëren van goede aansluiting met de

eerste werkweek, eind oktober, moesten de biblio-

lokale gemeenschappen en het bouwen van nieuwe

theken hun deuren voor twee weken sluiten. Vanaf

communities. Bibliotheken Mar en Fean is een

half december gingen we opnieuw dicht, maar

grote organisatie met een uitgestrekt werkgebied.

werd de afhaalservice wél opgestart. Ik vind het

Elke vestiging moet maatwerk bieden om zo verbin-

fijn om op deze manier toch aan de slag te kunnen

ding te zoeken én te houden met de omgeving.“

blijven. Ik merk ook dat ik hierdoor de collectie steeds beter leer kennen. Toch mis ik wel het contact met de bezoekers.” Door alle beperkingen heeft Lyanne de Bibliotheek nog niet op volle kracht zien draaien. Spijt van haar keuze heeft ze echter niet. “Absoluut niet. Het is enorm afwisselend werk, helemaal omdat ik met Heerenveen en Lemmer in twee verschillende vestigingen werk die qua grootte en aanbod heel verschillend zijn.”

“IK KIJK ERNAAR UIT OM DE BIBLIOTHEEK OP VOLLE TOEREN TE ZIEN DRAAIEN” Angela Perdok stelt zich voor

Eén van onze nieuwe collega’s in 2020 vinden we

“Voordat ik bij de Bibliotheek kwam, heb ik meerdere

vooral in Balk en Lemmer. Angela Perdok, 30 jaar,

jaren voor de klas gestaan om lessen Nederlands te

woont samen met haar vriend en haar poes Jip in

verzorgen op het voortgezet onderwijs. Ik heb op

Leeuwarden. Een echt buitenmens; ze maakt graag

meerdere scholen lesgegeven. Ik ben begonnen op de

boswandelingen en is een fervent tuinier. De link

RSG in Sneek, maar ook heb ik een half jaar lesgegeven

met taal is er altijd al geweest.

op Vlieland. Daarnaast heb ik mee mogen werken met het opzetten van de Tienerschool in Sneek.” Toch liep niet alles altijd op rolletjes. “Hoewel ik onderwijs heel erg leuk vind, paste het lesgeven niet bij me, met een flinke burn-out als gevolg. In die periode heb ik dan ook besloten dat het roer om moest. Toen ik mezelf weer goed genoeg voelde om te werken, kwam daar de vacature voor bibliotheekmedewerker.”

Een vacature waar ze dus succesvol op heeft gesollici-

we nog meer mensen met elkaar in contact kunnen

teerd. “Wat ik zo leuk vind aan de Bibliotheek, is dat

brengen, dat we door het delen van onze eigen ver-

het een plek is waar iedereen welkom is. Ik word zelf

halen anderen kunnen inspireren. Door verschillen-

altijd enthousiast van het leren van nieuwe dingen,

de mensen bij elkaar te laten komen, spontaan aan

maar ook om anderen iets nieuws aan te leren. Ik

de leestafel of naar aanleiding van een lezing of

vertel graag verhalen, maar ik hoor ze ook graag.” De

activiteit, en naar elkaars verhalen te luisteren,

Bibliotheek is voor Angela de plek waar dat allemaal

kunnen we zoveel leren.” Door corona heeft ze de

samenkomt: “Natuurlijk door middel van de boeken,

Bibliotheek nog niet op volle toeren zien draaien.

maar ik zou het heel mooi vinden als de Bibliotheek

“Ik kijk daar heel erg naar uit. Voor nu geniet ik

echt een plek wordt waar mensen van elkaar gaan

van de fijne reacties van mensen die zo ontzettend

leren.”

dankbaar zijn voor de boekentasjes.”

De toekomstplannen van Bibliotheken Mar en Fean zorgen voor enthousiasme bij Angela. “Ik denk dat

“DE ZOMER WAS LETTERLIJK EN FIGUURLIJK HET LICHTPUNTJE VAN HET JAAR” Cecile Steenwijk blikt terug

2020 was een bijzonder jaar in alle opzichten, zeker als

De zomer was letterlijk en figuurlijk het lichtpuntje

het om de programmering gaat. Met het aanstellen

van het jaar. “Er leek weer wat meer te mogen en als

van een programmeur in 2019, zou er in 2020 verder

Bibliotheek stonden we te springen om ons te laten

gebouwd worden aan een mooie programmering

zien aan publiek. Rekening houdend met lokale maat-

met enkele bijzondere gebeurtenissen. Met Cecile

regelen, is er samen met lokale bibliotheekmede-

Steenwijk kijken we naar wat er het afgelopen jaar

werkers een mooi programma gerealiseerd voor jong

met een stukje extra creativiteit is gerealiseerd.

en oud, waar we met een goed gevoel op terug kunnen kijken.” Ook voor de Kinderboekenweek, die in het

Op meerdere plekken in het land zou worden stil-

teken stond van geschiedenis, had Bibliotheken Mar

gestaan bij 75 jaar vrijheid. Zo ook in onze bibliothe-

en Fean iets bijzonders in petto. “Naast schrijvers-

ken. Dit werd uiteindelijk echter een van de eerste

bezoeken voor schoolklassen, was er ook een buiten-

activiteitenreeksen die fysiek niet door konden gaan.

schools programma in alle twaalf bibliotheek-

“Dit jaar stond in het teken van de bevrijding van

vestigingen, mooi vormgegeven in een speciaal

Nederland van de Tweede Wereldoorlog, in 2020

programmaboekje. Onder andere de poppenkast-

precies 75 jaar geleden. We hadden hiervoor een

voorstelling ‘Pittige Tijden’ van de enige echte

unieke expositie in elk van de twaalf bibliotheek-

poppenkastspeler op de Dam, over het zware leven

vestigingen gepland, met daarin lokale verhalen.

aan de Zuiderzee, stond op het programma in de

Omdat we hier zoveel aan hadden voorbereid hebben

voormalige Zuiderzeeplaatsen Lemmer, Koudum,

we de expositie samen met onze stagiair Renske

Workum en Makkum.”

Keulen online gehaald. Dit leverde een prachtige alternatieve tentoonstelling op.”

Tot slot benoemt Cecile een bijzondere activiteit in het kader van de Week van Lezen en Schrijven. “Voor

Voor Cecile was de omschakeling van fysieke naar

de laagtaalvaardige doelgroep organiseerden we

online activiteiten een positieve ervaring. “Wij

een heuse Brievenwasserette. Moeilijk te begrijpen

waren de eerste Friese bibliotheekorganisatie die na

brieven,

aankondiging van de eerste lockdown door corona

konden in de bibliotheekvestigingen in de wasmand

een online lezing organiseerde. Dit leverde onder

worden gedaan. Daarna ging een team van taal-

andere de aandacht van Omrop Fryslân op. Suzanna

experts deze door de figuurlijke wasserette halen en

Jansen beet het spits af, waarna Eva Vriend en Eva

– in begrijpelijke taal – aan de lijn hangen. Hiermee

Rovers volgden. Verreweg de meeste kijkers kwamen

lieten we zien, ook richting onze partners, wat wij

echter af op coach Erica Krikke die een lezing gaf over

kunnen betekenen voor deze belangrijke doelgroep.”

positief opvoeden in coronatijd.” De online activiteiten hebben ook andere ideeën aangewakkerd: “Voor de toekomst kan het ook erg interessant zijn om als Bibliotheek podcasts te faciliteren en op te nemen in de collectie.”

bijvoorbeeld

van

overheidsinstanties,

“Wij waren de eerste Friese bibliotheekorganisatie die na aankondiging van de eerste lockdown door corona een online lezing organiseerde” 23

HET JAAR VAN DE HUISMEESTER

Jan, Anneke en Jan Willem zijn er altijd Bibliotheken Mar en Fean heeft drie huismeesters. Anneke Otter werkt in Joure en Jan Willem Musse in Heerenveen. Jan de Vries, hier op de foto, werkt in Súdwest-Fryslân en gaat per 1 september 2021 met prepensioen. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze graag een praatje maken, maar ook in hun werk hebben ze overeenkomsten. “Het moment van het ingaan van de eerste lockdown

Publiek en collega’s werden gemist, het dagelijkse

en de drie weken daarna waren bizar. We moesten

ritme was ineens weg, maar toch zijn er ook licht-

bij wijze van spreken direct alles laten vallen en naar

puntjes geweest het afgelopen jaar. Jan Willem

huis gaan. Ik voelde me die eerste weken nutteloos.

noemt de geboorte van kinderen van directe collega’s,

Het was ook zo abrupt”, zegt Anneke. De andere twee

maar ook grote klussen die aangepakt zijn. “De

herkennen dit. Onze huismeesters hebben veel te

vloerbedekking in de kantoren van Bibliotheek

doen op een dag en hebben ieder een eigen schema

Heerenveen is vervangen en ziet er weer prachtig

met werkzaamheden gedurende de week. Juist het

uit. Daar heb ik zelf ook een goed gevoel bij, vooral

ontbreken van het ritme afgelopen jaar en vooral in

als ik zie dat andere collega’s hier blij van worden.

het begin was erg wennen.

En de muren zijn geschilderd.” Alle drie hebben ze opgeruimd, geschilderd en klussen aangepakt waar

“Dat we per direct moesten sluiten begrepen klanten

ze anders niet aan toe komen. Jan vindt het ergens

ook niet altijd. Vooral de tweede keer niet. We hadden

wel prettig dat dit nu kan. “De boel knapt ervan op.

het zo goed voor elkaar op het vlak van veiligheid”,

En ik kan mezelf goed bezighouden. Maar ik hoop

geeft Jan Willem aan. Hij is als huismeester een

natuurlijk wel dat we snel weer open kunnen.”

bekende in Heerenveen en werd het afgelopen jaar veelvuldig aangesproken op straat. “Er was altijd

Voor Anneke is het videobellen één van de leuke

veel activiteit, zoals bijvoorbeeld ook tijdens het

dingen van 2020. “Na eventjes uitzoeken weet je al

Seniorcafé. Die mensen kom je nu wel eens tegen in

snel hoe ’t werkt. We hebben echt een digitale sprong

de stad, ze missen ’t verschrikkelijk.”

gemaakt. Zo hebben we er heel leuke nieuwe collega’s bij gekregen die ik ook al heb gesproken. En dat

De huismeesters missen het publiek zelf ook. Ze

terwijl je eigenlijk gesloten bent.” Zodra de Biblio-

staan niet alleen klaar voor collega’s, maar juist ook

theek weer open mag is ’t feest, zeker wat betreft

voor het publiek. Gelukkig zijn ze nu weer meer in

Jan Willem: “Ik zorg voor een taartje voor de mensen

de Bibliotheek en openen ze vaak even de deur voor

die bij ons het Seniorcafé bezoeken. Dit heb ik al zo’n

mensen die hulp nodig hebben. Zo kon Anneke een

beetje afgesproken met een van de vrijwilligers. Ik

oudere vrouw helpen: “Ze wist helemaal niet hoe

kijk er erg naar uit ze allemaal weer te verwelkomen.”

het internet werkt en kon dus geen contact met ons krijgen. Natuurlijk heb ik haar geholpen en geregeld dat ook deze mevrouw lekker kon blijven lezen. Dat is niet de enige keer dat dit is gebeurd. Er wordt veel op de ramen en deuren geklopt en natuurlijk helpen we dan.”

“POSITIEVE WERKMOMENTEN IN OVERVLOED” Betty Wiersma voelt zich helemaal thuis in de bibliotheekwereld

“Er zijn nogal wat verschillen. Het grootste verschil is toch wel dat de bank een commercieel bedrijf is. Alles is gericht op winst maken en het uitkeren van dividend. De Bibliotheek heeft een maatschappelijke opdracht en het is haar taak om mensen vooruit te helpen en te ontwikkelen in de breedste zin van het woord. Dit zijn sterk verschillende uitgangspunten. Toch voel ik dat verschil in mijn dagelijkse werk niet zo. Het gaat immers bij beide bedrijven altijd om

Op de fiets naar kantoor kunnen terwijl je ondertussen

mensen. Klantvriendelijkheid en samenwerking met

van de natuur geniet en dan binnen stappen in een

collega’s speelt zowel bij de bank als bij de Bibliotheek

Bibliotheek die spic en span is, om vervolgens met

een grote rol. Wel heb ik bij de Bibliotheek met veel

fijne collega’s aan de slag te kunnen; Betty geniet

meer partijen te maken, zoals de gemeente, welzijns-

enorm van haar werk! Maar hoe is ze hier eigenlijk

organisaties en vluchtelingenwerk.”

beland na 31 jaar bij een bank te hebben gewerkt? Een ander groot verschil dat Betty ziet is werken volgens het clean desk beleid. “Bij de bank is ieder

bureau aan het einde van de dag leeg, dat gaat in de

kan lachen. Het is toch geweldig om de blije gezichten

Bibliotheek net even wat anders. Die overgang was

van klanten te zien wanneer ze na een lockdown weer

wel erg groot. Ik ben aan het opruimen geslagen in

in de Bibliotheek mogen komen of dat je een blinde

ons kantoor in Joure, maar zelfs ik heb nu aan het

mevrouw van 94 blij kunt maken met een Daisy-rom.

eind van de dag wel eens een klein stapeltje papier

Ik voel trots wanneer ik denk aan de promotie-

op mijn bureau. Ik pas me al aan”, zegt Betty met een

filmpjes die we gemaakt hebben over inburgering,

knipoog.

laaggeletterdheid en regenbooggemeente, of als ik me bedenk dat we in korte tijd al 70 man publiek

Ze is erg blij dat ze samen met haar collega’s een

hadden in het Seniorcafé. En wat dacht je van de

bijdrage mag leveren aan een wereld waarin iedereen

schat aan boeken iedere dag, die allemaal gelezen

mee kan en mag doen: “Positieve werkmomenten zijn

moeten worden. Ik wil deze mooie momenten graag

er in overvloed! Ik weet me gewaardeerd en geniet

behouden en uitbreiden, samen met collega’s.”

ervan om dagelijks nieuwe dingen te leren in een organisatie die zich blijft ontwikkelen. Ik word blij als ik zie hoe onze huismeester Anneke met veel passie het gebouw in Joure fris houdt en van inspirerende ideeën van collega’s, met wie ik ook nog eens heel hard

MIJN MOMENT

Het personeel van Bibliotheken Mar en Fean heeft in 2020 veel mooie en bijzondere momenten beleefd. In de rubriek Mijn Moment komen enkele van deze momenten terug.

“De mooie reacties die er kwamen op mijn tekst op de afhaaltasjes in Wommels. Sommige klanten bewaren het tasje zelfs als een aandenken aan deze coronatijd. In een kleinere Bibliotheek heb je veel persoonlijk contact en het is bijzonder dat ik door middel van mijn poëzie de mensen een hart onder de riem kan steken.” - Pieteke “De vele ontzettend goede kandidaten op onze vacatures die met passie bij de Bibliotheek van de toekomst willen werken. Uiteindelijk hebben we meerdere vacatures ingevuld met kandidaten die ieder vanuit hun eigen deskundigheid bijdragen aan de Bibliotheek die we willen zijn!” - Hillie “De nieuwe themalessen die ik op school geef in het kader van boekpromotie. Twee kinderen zijn na zo’n les met het thema hunebedden naar het hunebedcentrum in Drenthe geweest. Dit was het mooiste compliment dat ik in 2020 kon krijgen.” - Jildau “Het bericht dat ik kreeg nadat ik een leescoördinator die corona had uit de brand hielp: “Geweldig Froukje. Dank je wel voor het informeren. Super, dat je dat nu weer direct hebt gedaan.” Een geluksmoment.” - Froukje “Het bezoek van Gouden Griffel-winnares Bette Westera. Zij maakte met de kinderen levende illustraties bij haar boek “Held op sokken”. Dit was ontzettend leuk!” - Marloes “Alle mooie momenten in de Kinderboekenweek, blije koppies. Kinderen die na een boekpromo of een schrijversbezoek naar de Bibliotheek komen om een boek te lenen. En de ouders die blij zijn met de tips die ze krijgen.” - Djûke “In december van 2020 konden we naar vele jaren eindelijk een verhuisdatum in de agenda zetten voor de nieuwe Bibliotheek in Bolsward. We hebben er zin in om in dat prachtige gebouw, een van de pareltjes van Friesland, aan het werk te gaan!” - Els

“De blije gezichten en het enthousiasme van deelnemers en vrijwilligers toen ze elkaar in juni op dinsdagochtend na lange tijd weer ontmoetten in het Digi-Taalhuis Heerenveen.” - Ingrid “De creativiteit waarmee met de situatie werd omgegaan door alternatieven te bieden voor thuis: zoals de afhaalactiviteiten!” - Kayla “Het mooiste vind ik hoe blij de leners zijn, dat ze tijdens de lockdown kunnen blijven lezen. We kregen voor ons klantvriendelijke werk in Makkum zelfs een extra gift van een mevrouw!” - Donna “De leuke reacties van klanten waaronder een klant die om advies vroeg voor haar puberzoon die heel kieskeurig werd wat boeken betreft. ‘Mijn zoon vond de boeken die jij had uitgezocht super.’” - Tjitske “Hoe snel we kunnen schakelen naar een heel andere manier van werken en wat het allerbelangrijkst is, hoe blij de klanten met deze service zijn.” - Paula “Vrijwilliger Margo had haar gitaar meegenomen naar het Digi-Taalhuis en de vrijwilligers en deelnemers uit alle streken van de wereld waren met elkaar aan het zingen. Er werd gedanst ( ja ik deed ook mee) en een jongen uit Syrië vertelde mij in het Engels dat de Bibliotheek zijn ‘Home’ was. Heel ontroerend.” - Jozien “Dat we tijdens de Kinderboekenweek toch nog een heleboel schrijvers naar de Bibliotheek hebben kunnen halen en dat veel kinderen konden genieten van hun prachtige verhalen. Dit werkt toch het beste voor kinderen: schrijvers in levende lijve ontmoeten en dan geïnspireerd raken!” - Ivenka “Dat ik in februari ben gestart als bibliotheekmedewerker jeugd voor de locaties Joure, Lemmer en Balk. Ik ben erg blij met deze leuke baan en het is een welkome vernieuwing en uitdaging in coronatijd.” - Joyce “Dat de verbouwing van het gemeenschappelijke complex Gaasterlânhûs nu voltooid is en dat we onze zeer trouwe lezers en bezoekers weer mogen ontvangen in ons prachtige pand aan De Luts!” - Wilma

Uitgave Maart 2021 Samenstelling Willemijn Schaapman, Jeroen Grendelman Redactie Jeroen Grendelman, Willemijn Schaapman, Irene Algra Fotografie Erikjan Koopmans Vormgeving Studio Captain

Bibliotheken Mar en Fean Wijde Noorderhorne 1 8601 EA Sneek www.bmf.nl