JAARVERSLAG 2019 20 maart 2020
JAARVERSLAG 2019 20 maart 2020
Stichting Voorlichters Gezondheid Hillevliet 141B, 3073 KP Rotterdam W: www.voorlichtersgezondheid.nl E: info@voorlichtersgezondheid.nl T: 010-7955353 KVK: 56377649
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4 Taal en Gezondheid 6 Gezond ouder worden 9 Project Hannah 14 Beter Weten Beter Worden 22 Participatieverklaring - Waarden en Normen in Nederland
26
Interculturalisatie trainingen 30 Projecten Gemeente Schiedam 33 Schiedam 1 Algemene Gezondheid 34 Schiedam 2 Perinatale Gezondheid 36 Schiedam 3 Overgewicht en Obesitas 38 Schiedam 4 Seksuele Gezondheid 40 Werkgroep Stop Geweld tegen Vrouwen
43
Empowerment 46 Voorlichtingsbijeenkomsten Zelfredzaamheid 47 Ondersteuningen zorgverleners 49 Basis op Orde 50 Wat gaan we doen in 2020? 52
VOORWOORD Met trots presenteren wij u het jaarverslag van 2019 van de Voorlichters Gezondheid. We blikken terug op de prachtige resultaten die we het afgelopen jaar hebben geboekt. Resultaten die meetellen voor de lange termijn. Een jaar waarin wij onze doelstellingen hebben weten te realiseren. En een jaar waarin wij hard hebben gewerkt om een bijdrage te leveren aan een gezonde, zelfredzame en inclusieve samenleving.
Het bereiken van kwetsbare groepen Onze organisatie heeft zich ook in 2019 ingezet om kwetsbare doelgroepen te bereiken middels diverse activiteiten. Onze uitgangspunt is dat alle mensen moeten kunnen deelnemen aan een gezonde samenleving; ongeacht hoe ze eruitzien, hoe oud ze zijn of wat hun afkomst of seksuele voorkeur is. Zodoende hebben wij met verschillende zorgverleners succesvolle projecten gerealiseerd om deze groepen te bereiken. Zo besteden wij bij jongeren aandacht aan hoe gedragsproblemen en middelengebruik de kans kan verhogen om later niet optimaal mee te kunnen draaien in onze samenleving. Bij nieuwkomers en gezinsmigranten die deelnemen aan onze workshops over de participatiewet wordt de nadruk gelegd op het zo snel mogelijk leren van de Nederlandse taal om de participatie en integratie in Nederland positief te bevorderen. Wie namelijk naar school gaat in Nederland heeft verhoogde kansen op een hogere sociaaleconomisch positie en daarmee meer kans op een goede gezondheid. Ook stimuleren wij deze deelnemers om werk te zoeken en deel te nemen aan verschillende vrijwillige activiteiten. Wat een gunstig effect heeft op de gezondheid van de deelnemers. Daarnaast wijzen wij er in deze lessen op dat wanneer iemand zich niet gezond voelt, hij of zij minder makkelijk werk vindt en ook het risico kan lopen om door lichamelijke ongemakken arbeidsongeschikt te raken.
Zelfredzaamheid Daarnaast streeft Voorlichters Gezondheid gezondheidsverschillen tussen verschillende groepen te verkleinen en de eigen regie van mensen te versterken. Om dit te bereiken leggen wij de nadruk op preventie en kennisoverdracht. Kennis bestrijdt onwetendheid en voorkomen is beter dan genezen. Zo helpen wij mensen om de weg te vinden naar de juiste zorgverlening, hulpverlening en ondersteuning. Om de weg naar zelfredzaamheid te bereiken zijn taal en communicatie belangrijk middellen. Voor ons als voorlichters betekent dit rekening houden met mensen die taalproblemen hebben. Wij doen dit door makkelijke woorden te gebruiken en mensen woorden te laten herhalen. We stellen onszelf altijd de vraag hoe we als zorgverlener zó kunnen communiceren dat iedereen ons begrijpt.
De link tussen taal, gezondheid en participatie Ook hebben wij dit jaar landelijk aandacht kunnen vragen voor de link tussen taal en gezondheid, en voor burgers met beperkte gezondheidsvaardigheden. Dankzij onze opdrachtgevers konden we meer zorgverleners bereiken met onze boodschap over de invloed van taal op de gezondheid van patiënten die laaggeletterd zijn of een taalbarrière hebben. Zo is onze training over taal en gezondheid een verplicht onderdeel geworden in de opleiding van geneeskunde aan het Erasmus MC.
Jaarverslag 2019
4
De voorlichters gezondheid blijft een strijd voeren tegen onwetendheid en zet zich hier dagelijks voor in. Met kennis, taal maar ook zeker met een flinke dosis humor worden onze voorlichtingen gegeven op het gebied van taal en gezondheid, geboortezorg, seksualiteit, diabetes, kanker, enz. Op een makkelijk te begrijpen manier houden de cursisten zich bezig met hun gezondheid. We geloven in kennisoverdracht door middel van spel. Op die manier worden onderwerpen besproken waarover mensen niet willen of durven praten. Geen enkel onderwerp is raar bij ons, dus durven mensen volledig zichzelf te zijn. Als organisatie zijn wij van mening dat volledig meedoen in de maatschappij pas mogelijk is als mensen de taal begrijpen van het land waarin ze wonen. Taal en gezondheid gaan nauw samen, en ook taal en participatie. Als stichting doen wij ook alles stap voor stap. Gedragsverandering gebeurt niet na een nacht slapen maar is een proces. En ook een taal leren gaat niet in één keer. Al in 2018 hebben wij hier aandacht aan besteed. In het jaar 2019 hebben wij dit doorontwikkeld en bieden wij elke vrijdagochtend en maandagochtend vrijwillige taallessen aan cursisten die hier behoefte aan hebben om ze zo beter door te kunnen laten stromen naar de juiste school. Met de Stichting Voorlichters gezondheid zetten wij ons als team in voor activiteiten rondom gezondheidsvoorlichting en het volledig mee kunnen draaien in de maatschappij. Taal is belangrijk in de gezondheidsvoorlichting als mensen de kennis hebben over hun eigen lichaam, dan kunnen ze zich beter uiten. Het kan namelijk gezondheidsproblemen opleveren als mensen niet weten hoe ze iets moeten vragen of uitleggen aan een arts. Als het nodig is, verwijzen de voorlichters door naar de juiste zorg- en hulpverlening. Een taalbarrière, laaggeletterdheid en onwetendheid zijn vaak de oorzaken weinig kennis over gezondheid. Als team werken wij aan het verbeteren van de gezondheidsvaardigheden van onze cursisten en hierin speelt taal een sleutelrol. Taal is een medicijn en het middel om gezondheidsachterstanden van kwetsbare groepen te verkleinen. In 2019 zagen wij dat steeds meer mensen zich hiervan bewust worden, zowel zorgverleners als mensen uit kwetsbare groepen.
De kracht van Voorlichters Gezondheid: Mijn bijzondere team Tot slot wil ik stilstaan bij mijn unieke team. Bedankt lieve meiden voor jullie harde werk om onze doelen te realiseren. Zonder jullie bijdrage zouden we nu niet staan waar we zijn. In 2012 hadden we een droom, die al snel uitkwam, omdat ieder van jullie vanuit sociale waarden wilde werken aan en een bijdrage wilde leveren aan de maatschappij. Jullie motiveren niet alleen elkaar maar ook mij. Als leidinggevende van dit team voel ik me dagelijks bevoorrecht om met jullie samen te werken om veranderingen te brengen in een maatschappij waarin jullie je dagelijks inzetten zodat ieder zichzelf kan zijn. De gezamenlijke activiteiten en het saamhorigheidsgevoel maar zeker ook de verantwoordelijkheid die ieder van jullie op zich neemt om er zorg voor te dragen dat burgers en patiënten hun gezondheid positief kunnen beïnvloeden is inspirerend. Zo ook de vastberadenheid om door te blijven ontwikkelen en het doorzettingsvermogen om onze doelen te bereiken. Als dat betekent dat er overgewerkt wordt, en dat er meer tijd besteed moet worden ergens aan, dan doen jullie dat en vullen jullie elkaar aan als geen ander. Als team laten jullie keer op keer zien dat een team met een gemeenschappelijk doel, een droom kan hebben en samen kan werken om die droom uit te laten komen. De eer van het succes en de goede resultaten van de voorlichters gezondheid komt toe aan jullie, aan ons als team.
ui
ao z z a u o B l e Fadua Jaarverslag 2019
5
TAAL EN GEZONDHEID Laaggeletterd zijn houdt in dat je wel kunt lezen en schrijven, maar dat je taalvaardigheid onvoldoende is om goed te kunnen functioneren in je persoonlijke en maatschappelijke leven en op de arbeidsmarkt. Hiernaast zijn er ook mensen die onvoldoende mondelinge vaardigheden hebben met de Nederlandse taal. Zij verstaan en beheersen de taal onvoldoende Op grond van verschillende onderzoeken kan vastgesteld worden dat de groep laaggeletterden heel divers is en dat laaggeletterd-heid bij zowel autochtonen als allochtonen voorkomt. Zonder meer kan gesteld worden dat laaggeletterdheid een maatschappelijk probleem is. Laaggeletterden hebben meer kans op een slechtere gezondheid dan mensen die niet laaggeletterd zijn. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat zorgverleners in de communicatie met laaggeletterden en patiënten/ cliënten met een taalbarrière knelpunten ervaren. Als gevolg hiervan kunnen patiënten niet therapietrouw zijn. Uit onderzoek blijkt tevens dat de zorgkosten bij deze doelgroepen hoger dan gemiddeld zijn. Maar liefst 18% van de Nederlandse bevolking van 16 jaar en ouder (2,5 miljoen volwassenen) heeft grote moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Zij zijn laaggeletterd. Vaak hebben zij ook moeite met omgaan met een computer (Algemene Rekenkamer, 2016). Ruim één op de drie (36%) Nederlanders van 18 jaar en ouder heeft moeite met het verwerken van informatie over hun gezondheid. Ze hebben moeite informatie te vinden, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij het nemen van beslissingen. Zij zijn beperkt gezondheidsvaardig. Alle laaggeletterden hebben beperkte gezondheidsvaardigheden. Laaggeletterden hebben meer kans op een slechtere gezondheid dan mensen die niet laaggeletterd zijn. Naar schatting bedragen de jaarlijkse zorgkosten voor laaggeletterdheid 127 miljoen euro.Studies laten overwegend een negatief verband zien tussen geletterdheid en verschillende gezondheidsuitkomsten: laaggeletterden hebben een verminderde (ervaren) fysieke en mentale gezondheid, een grotere kans om eerder te sterven, maken vaker gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg, maken minder vaak gebruik van preventieve zorg en nazorg en zijn daarnaast minder goed in staat om zelf-management uit te voeren. Daarnaast stelde men in Nederland vast dat laaggeletterden meer chronische aandoeningen hebben.
Gezondheidsvaardigheden Mensen die laagopgeleid zijn, zijn vaak ook laaggeletterd. Gezondheidsvaardigheden hangen hier nauw mee samen. Gezondheidsvaardigheden zijn de vaardigheden van mensen om informatie over gezondheid te verkrijgen, begrijpen, beoordelen en te gebruiken bij het nemen van gezondheid gerelateerde beslissingen (bron: Gezondheidsraad, 2011). In Nederland heeft 29% van de bevolking van 16 jaar en ouder lage gezondheidsvaardigheden (bron: Pelikan et al., 2012). Iemand die laaggeletterd is, is vaak beperkt gezondheidsvaardig. Dit wil zeggen dat zijn vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en te gebruiken bij het nemen van gezondheid gerelateerde beslissingen, vaak beperkt zijn. De patiënt vindt het bijvoorbeeld lastig om klachten in een chronologische volgorde te plaatsen, om verbanden te leggen (oorzaak-gevolg), evenals eigen doelen te benoemen en deze te realiseren. Kennis en vaardigheden ontwikkelen lukt de patiënt vaak niet zelfstandig. In de moderne zorg, waarin de nadruk steeds meer komt te liggen op zelfmanagement, is dat lastig. Er wordt een toenemend beroep gedaan op de zelfstandigheid en mondigheid van mensen. De groep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden bestaat met name uit mensen met een laag opleidingsniveau en uit groepen niet-westerse migranten. Beschikt men over voldoende gezondheidsvaardigheden, dan kan hij adequaat omgaan met informatie over ziekte, gezondheid en zorg. Hij of zij kan deze informatie verkrijgen, analyseren en toepassen op zijn of haar eigen leven. Voor laaggeletterden is dit meestal niet het geval (bron: Twickler et al., 2009).
Jaarverslag 2019
6
Taal is een medicijn Het aanbieden van een taalcursus aan laaggeletterden biedt enorm veel profijten. Na een taalcursus van vijf maanden zijn deelnemers niet alleen taalvaardiger (70%), maar voelen zij zich zowel fysiek (39%) als psychisch (53%) gezonder. (De Greef et al., 2014) Wanneer zorgverleners dus vaker lees- en schrijfproblemen herkennen en bespreken, helpen zij gezondheidsrisico’s en zorgkosten te beperken. Een andere Nederlandse studie (Nivel) toont aan dat het volgen van een taaltraject in het kader van gezondheid een positief effect kan hebben op de ervaren fysieke gezondheid van laaggeletterden en migranten. Na het volgen van een taaltraject ervoeren 39% van de laaggeletterden hun fysieke gezondheid als beter dan voor deelname aan het traject. Niet alleen de fysieke gezondheid, maar ook de mentale gezondheid verbeterde na het volgen van het traject.
Focuspunten Belangrijke focuspunten op het gebied van laaggeletterdheid en gezondheid zijn preventie en leefstijl, waarbij nagedacht zou moeten worden over effectieve manieren om laaggeletterden of mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden te informeren. Daarnaast is een belangrijk focuspunt het faciliteren van zelfmanagement onder laaggeletterden/mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden met een (chronische) ziekte. Daarvoor zou in de eerste plaats meer inzicht moeten komen in de behoeften van laaggeletterden wat betreft zelfmanagement ondersteuning.
Afstemming informatie Zowel vanuit de kant van zorgverleners als vanuit de kant van laaggeletterden kunnen initiatieven ondernomen worden om gezondheid gerelateerde informatie en de vaardigheden die mensen hebben om deze informatie te begrijpen en te gebruiken, beter op elkaar af te laten stemmen. Vanuit de kant van de zorgverleners kan hierbij bijvoorbeeld gedacht worden aan het toepassen van verschillende tools die de afgelopen jaren ontwikkeld zijn om zorgverleners te ondersteunen bij het informeren van laaggeletterden of mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden. Vanuit de kant van laaggeletterden kan gedacht worden aan het volgen van taalscholing. Uit recent onderzoek blijkt dat taalscholing onder laaggeletterden een positief effect heeft op het ervaren van mentale en fysieke gezondheid.
Training taal en gezondheid voor zorgverleners In 2019 hebben we een toer door Nederland gehouden voor zorgverleners om onze boodschap met betrekking tot taal en gezondheid over te dragen en de invloed van ‘Taal is een medicijn’ op patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. De trainingen zijn gegeven in Den Haag, Almere, Kloetinge (Zeeland) Leiden, Baarn, Vlaardingen, Tilburg, Amsterdam, Koog aan de Zaan, Gorsel , Dordrecht, Arnhem. Leeuwarden en Almelo. Hiernaast hebben we een training voor zorgverleners ontwikkeld om zorgverleners handvaten te geven om effectief met laaggeletterden om te gaan. Met deze training wordt ingezoomd op de volgende vragen:
• • • •
Wat is de invloed van taalachterstanden op gezondheid en zorg? Hoe is het gesteld met de algemene gezondheid van laaggeletterden? Hoe vinden laaggeletterden hun weg in het Nederlandse zorgsysteem? Hoe kiezen zij een juiste zorgverlener?
Vorig jaar hebben we in het kader van taal en gezondheid 801 zorgverleners in de gemeente Rotterdam bereikt. Zoals eerder vermeld is naar aanleiding van de successen en de motivatie van de (toekomstige) zorgverleners de training opgenomen als een verplicht onderdeel voor de vijfdejaars studenten geneeskunde van het Erasmus MC.
Jaarverslag 2019
7
Ook hebben we meer AIOS studenten kunnen bereiken dankzij de bijdrage van een gemotiveerde docent van het Erasmus MC die de meerwaarde zag voor de studenten om meer kennis te krijgen over laaggeletterdheid en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Binnen de hogeschool Rotterdam hebben we samen met een docent een docentenhandleiding mogen maken voor de klinische verloskundige. Dit is een module die voor deze opleiding ingebed wordt. Naast deze successen zien we ook aan de aanvragen voor 2020 dat de bewustwording bij zorgverleners is gerealiseerd. We zijn zeer tevreden met deze successen en zetten deze graag voort in 2020. We worden nu ook door organisaties buiten Nederland benaderd om nascholingen te verzorgen. Zo gaan wij in 2020 een training verzorgen in buurland België. Dit is tot stand gekomen door de mond-op-mond reclame van de zorgverleners die de meerwaarde inzien van de training. Hiernaast hebben wij in 2019 projecten gedraaid met zorgverleners in het kader van taal en gezondheid. Verderop in dit verslag is daarover meer te lezen.
Jaarverslag 2019
8
GEZOND OUDER WORDEN In 2025 verdubbelt het aantal 55-plussers onder niet-Westerse migranten, waarbij het aantal 65-plussers zal stijgen naar ongeveer 196.0001. Niet-Westerse migranten maken een belangrijk deel uit van de groep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Zij hebben weinig kennis van het lichaam, begrijpen de signalen van hun lichaam niet altijd goed en weten vaak ook niet precies hoe ze hun klachten het beste kunnen aanpakken. Astma, COPD, diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en psychische problemen komen bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden beduidend vaker voor. Ook hebben ouderen met beperkte gezondheidsvaardigheden een één tot twee keer hogere kans op voortijdig sterfte dan ouderen met voldoende gezondheidsvaardigheden2. Ook kennis over manieren om gezond ouder te worden ontbreekt vaak bij deze doelgroep. Bij veel oudere migranten nemen familieleden bijvoorbeeld steeds meer zorgen uit handen, zodat de oudere ‘welverdiende rust’ kan krijgen. Dit heeft helaas vaak als resultaat dat de verouderende migrant steeds minder actief is, terwijl fysiek en mentaal actief blijven één van de belangrijkste voorwaarden is om gezond ouder te kunnen worden. Ook worden psychische problemen die met het ouder worden en met het migreren gepaard gaan niet altijd herkend. Ten laatste is de kennis over problematiek in de laatste levensfase (dementie, ongeneeslijk ziek zijn) vaak beperkt, terwijl deze kennis juist binnen deze doelgroep van groot belang is - dementie komt bijvoorbeeld tot vier keer vaker voor bij niet-Westerse migranten dan bij autochtone ouderen3.
Voorlichting gezond ouder worden en blijven Naast grote interesse vanuit de doelgroep, blijkt er ook onder cultuur sensitieve zorgverleners veel vraag te zijn naar goede voorlichting over gezond ouder worden voor hun patiënten. Zowel patiënten als hun familieleden weten vaak niet bij wie ze voor welke zorg moeten aankloppen en welke mogelijkheden er worden aangeboden. Ook maken zij zich zorgen over overbelasting bij mantelzorgers in deze doelgroep. In het tweemaandelijks regionaal ketenoverleg ‘Culturele Dementiezorg Rotterdam’ werd voorlichting zodoende bestempeld als een van de belangrijkste speerpunten. Bij dit ketenoverleg zijn 35 vertegenwoordigers van 12 organisaties betrokken die zich hard maken voor dementiezorg voor migranten, waaronder cultuur sensitieve psychologen, ziekenhuizen met migrantenpoli’s, verpleeghuizen met multiculturele afdelingen en cultuur sensitieve thuiszorgorganisaties. Zodoende hebben de Voorlichters Gezondheid, de Havenpolikliniek en het Alzheimercentrum Erasmus MC met behulp van financiële ondersteuning van de gemeente Rotterdam in 2017 een voorlichtingsproject georganiseerd voor (niet-Westerse) migranten genaamd ‘Gezond ouder worden en zelfstandig blijven; hoe doet u dat?’. De grote interesse voor deelname aan deze voorlichtingsbijeenkomsten, alsmede de positieve behaalde resultaten, hebben aanleiding gegeven tot deze hernieuwde project in het jaar 2019. Laaggeletterden of mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden (waaronder veel oudere migranten) zijn vaak minder goed in staat om zelfmanagement uit te voeren en een gezonde leefstijl na te streven dan hoger geletterden of mensen met betere functionele gezondheidsvaardigheden. Dit resulteert onder andere in hogere zorgkosten: onlangs bleek nog dat de maatschappelijke kosten van laaggeletterdheid €1.13 miljard bedragen, waarvan €257 miljoen gerelateerd is aan hogere zorgkosten bij deze doelgroep4. Het inzetten op preventie en verbeteren van leefstijlfactoren kan een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid, maar een belangrijke voorwaarde hiervoor is dat er effectieve methoden worden gehanteerd om deze doelgroep te informeren.
1
CBS StatLine 2011
2
Pharos 2016 Factsheet laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden.
3
Parlevliet et al. 2016 International Journal of Geriatric Psychiatry 31(9), pp. 1040-1049
4
PricewaterhouseCoopers 2018 Maatschappelijke kosten laaggeletterdheid. https://www.lezenenschrijven.nl/uploads/editor/PwC_-_Rapport_maatschappelijke_kosten_laag-
geletterdheid_-_April_2018_def.pdf
Jaarverslag 2019
9
Het project ‘Gezond ouder worden en zelfstandig blijven’ zet zodoende fors in op reeds effectief gebleken voorlichtingsmethoden voor deze doelgroep. De verbetering van de geletterdheid en gezondheidsvaardigheden die door middel van de lessen wordt bewerkstelligd, kan op verschillende manieren een positieve uitwerking hebben: betere therapietrouw, een tijdige signalering en adequate communicatie van gezondheidsproblemen (waardoor er meer gebruik gemaakt kan worden van preventieve maatregelen), het voorkomen van medische fouten door misverstanden (vanwege een taalbarrière) en een hogere tevredenheid over de zorg.
Focuspunten Het project Gezond ouder worden heeft betrekking op het domein taal, gezondheid en zorg. De cursus draagt bij aan het terugdringen van gezondheidsverschillen en versterking van de eigen regie, waardoor deelnemers de weg naar juiste zorgverlening, hulpverlening en ondersteuning beter weten te vinden. Dit kan uiteindelijk bijdragen aan het verbeteren van de algemene gezondheid en een adequaat gebruik van de gezondheidszorg en preventie. De insteek van dit project was dat deelnemers de zorgverlener beter leren te begrijpen, informatie over ziekte beter weten te vinden, beter weten hoe ze hun medicatie kunnen gebruiken en de juiste vragen leren te stellen aan de zorgverlener. Met de cursus wilden we deelnemers bewustmaken van de zorgverlening in Nederland. De invloed van taal en gezondheid, maar de weg weten te vinden naar de juiste zorgverlening en zelfredzaam worden. Maar ook hoe ze de informatie die ze leren in de praktijk kunnen toepassen en de delen met hun eigen omgeving. Een belangrijk focuspunt is het faciliteren van zelfmanagement/zelfredzaamheid onder deze doelgroep. Het project ‘Gezond ouder worden en zelfstandig blijven’ levert een bijdrage aan het bevorderen van zelfmanagement door middel van het aanleren van benodigde taalvaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Binnen dit project definiëren wij zelfredzaamheid als het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg. Door behoud en/of versterking van zelfredzaamheid kan zorg of intensivering van zorg worden voorkomen of uitgesteld. In de maatschappij en in de zorg wordt het bevorderen van zelfredzaamheid steeds belangrijker. Dit geldt zowel vanuit de kant van de zorgverlener - het thema zelfredzaamheid vraagt van elke zorgverlener specifieke aandacht - als voor patiënten, die graag onafhankelijk van anderen willen zijn en de regie zelf in handen willen houden. Het is de verwachting dat het project via de in deze paragraaf besproken factoren uiteindelijk een kostenbesparende werking zullen hebben op de zorg.
Doelgroepen In deze cursus hebben wij ons gericht op mensen met beperkte taal- en gezondheidsvaardigheden, waarbij de focus ten eerste zal liggen op (toekomstige) mantelzorgers, in het bijzonder vrouwen: uit eerder onderzoek is reeds gebleken dat migranten vaak gebruik maken van informele zorg , een taak die vaak primair wordt gezien als behorend bij vrouwen . Naast de doelgroep (toekomstige) mantelzorgers hebben de gezondheids-en taallessen zich ook gericht op ouderen die een bezoek brengen aan het Alzheimercentrum Erasmus MC, de Havenpolikliniek, of de verschillende samenwerkende organisaties in het ketenoverleg Culturele Dementiezorg Rotterdam. En daarbij is speciale aandacht voor de twee grootste migrantengroepen in Rotterdam: migranten met een Turkse en Marokkaanse achtergrond. Deelnemers uit andere niet-Westerse landen met lage gezondheids- of taalvaardigheden komen eveneens in aanmerking voor deelname. Voor deze doelgroepen is het van belang dat zij tijdig herkennen wat dementie is en de weg weten te vinden naar de juiste zorgverlening in Nederland. Dementie bij ouderen met een migratieachtergrond wordt nog lang niet altijd herkend, erkend en besproken. Het is dan ook hard nodig om deze doelgroepen te bereiken en hun indirecte beïnvloedingsomgeving, zoals hun familie, vrienden en buren. Bij dementie komen ervaringen uit het verleden terug op de voorgrond. Bij deze mensen gaat het vaak om ervaringen en herinneringen uit het land van herkomst.
Jaarverslag 2019
10
De prognose is dat in 2030 het aantal mensen met dementie met 61% zal zijn gestegen ten opzichte van 2015. Onder ouderen met een migratieachtergrond is die stijging 109%! In 2030 telt ons land dus 60.000 mensen met een migratieachtergrond die dementie hebben. Eén op de tien mensen met dementie is migrant. Het aantal migranten met dementie stijgt twee keer zo snel als het aantal autochtonen met dementie. Daarnaast hebben niet-westerse migranten drie tot vier keer zoveel kans op dementie. Voor migranten is dementie een relatief onbekendheid verschijnsel, daarom is het goed om in te spelen op de behoeften en achtergronden van deze groep. Inspelen op de behoeften en achtergrond is eigenlijk niets anders dan persoonsgerichte ondersteuning en zorg bieden. Toch blijkt dat daar in de praktijk extra aandacht voor nodig is. Persoonsgerichte zorg is nog niet vanzelfsprekend.
Samenwerkingspartners Dit project is een samenwerking tussen de volgende partijen: 1. Havenziekenhuis Rotterdam en het Erasmus MC (als samenwerkingspartners in het Alzheimercentrum zuidwest Nederland) 2. Stichting Voorlichters Gezondheid 3. Gemeente Rotterdam
Opkomst, inhoud en verloop De bijeenkomsten in het vorige project konden door de grote vraag vanuit de gemeenschap vlot georganiseerd worden. Dit zagen wij ook terug in 2019. Vanwege de grote vraag hiernaar van de doelgroep konden de groepen na de intake vlot ingepland en georganiseerd worden. Gedurende het traject werd er wederom een verzuim- en aanwezigheidslijst bijgehouden. Wij zijn tevreden met de opkomst en de geringe uitval. Voor het project hebben we op verschillende locaties een cursus aangeboden bestaande uit tien modules. In deze lessen hebben we het gehad over gezonde leefstijl, de werking van het lichaam, het psychische welzijn van ouderen, Alzheimer en palliatieve zorg in Nederland, zoals eerder vermeld werd er ook veel aandacht besteed aan gezondheidsvaardigheden en taalvaardigheden om de zelfredzaamheid van de ouderen te bevorderen. Om gezondheidsachterstanden effectief aan te pakken, moeten activiteiten aansluiten bij de motivaties en mogelijkheden van doelgroepen. Daarvoor moet de doelgroep zo nauwkeurig mogelijk in kaart worden gebracht: leefstijlkenmerken, leefomgeving en culturele kernwaarden. Deze inzichten worden dan vertaald naar passende activiteiten die de deelnemers in hun dagelijkse leven zouden kunnen toepassen.
Jaarverslag 2019
11
Resultaat We kunnen concluderen dat kennisoverdracht tijdens de cursus is bewerkstelligd. Dit kunnen wij niet alleen concluderen op basis van de nul-en nametingen, maar ook door de vragen die tijdens de cursus steeds gerichter werden gesteld. Ook merkten we dat de inhoud van de cursus was gaan leven bij de deelnemers en dat ze ook persoonlijke situaties met ons deelden. De lessen waarbij de neuropsychologen aanwezig waren, leverden ook een grote bijdrage. Tijdens deze les konden de deelnemers ook vragen stellen. Tijdens de lessen over dementie en hoe deze te herkennen kwamen er ook verhalen los. Een voorbeeld hiervan is van een deelneemster die dacht dat haar man bewust dingen vergat om haar te pesten. Door deze lessen heeft ze besloten om voor haar man een afspraak te maken bij de huisarts. Hoewel de kans op dementie bij deze groepen dus groter is, wordt de ziekte bij de migrantengroepen juist minder snel herkend. De diagnose-instrumenten die in Nederland gehanteerd worden, zijn niet altijd even geschikt voor alle culturen. Ook spelen culturele taboes hierin een rol. Tijdens de cursus kwam ook vaak naar voren dat dementie vaak een onbekende ziekte is. Bij de module over dementie en de verschillende fases hiervan merkten wij dat men vergeetachtigheid en andere symptomen vaak zag als normaal kenmerk van ouderdom. Zo vertelde één van de deelnemers: “Mijn moeder vergat wel eens het fornuis uit te zetten. In het begin moest ik hierom lachen en zei ‘mama je wordt oud, laat ons maar voortaan voor je koken’. Zo gezegd, zo gedaan; mijn zus en ik namen alles uit handen en begonnen naast onze huishoudens ook die van mijn ouders te draaien. Mijn vader klaagde veel over mijn moeder en vond dat ze steeds meer dingen vergat en agressief richting hem begon te worden. Nog steeds namen wij dit licht op. Wat voor ons een signaal was om contact op te nemen met de huisarts, was dat wij onze moeder een keer nadat ze boodschappen was gaan doen, heel lang weg bleef terwijl de supermarkt om de hoek was. Later bleek dat mijn moeder niet meer wist waar ze woonde. Ik wou dat ik het veel eerder had herkend. Wat het voor onze familie moeilijk maakt, is dat er dat er door familieleden in landen van herkomst op een negatieve manier over mijn moeder wordt gepraat. Door onwetendheid van bepaalde culturen over dementie heerst hierop een taboe. In het begin schaamden wij ons hiervoor, maar nu niet meer. Ik ben blij dat deze cursussen worden aangeboden, want hierdoor kunnen veel meer mensen hierover leren.”
De toekomst We blikken terug op een succesvol project en we kijken naar de mogelijkheden om dit project verder te ontwikkelen en uit te breiden in 2020. Het was prachtig om te zien hoe sommige deelnemers gedreven en gemotiveerd waren en zelf ook elk klein succes uitbundig vierden. De kritische succesfactoren hebben hieraan een bijdrage geleverd. Wij zijn heel tevreden met de opkomst van de deelnemers en de diversiteit hierin, zowel van ouderen en hun kinderen.
Jaarverslag 2019
12
Deelnemersanalyse Gezond Ouder worden In totaal hebben 102 deelnemers aan de cursus meegedaan. Dit waren allen vrouwen. Onderstaande tabellen geven u inzicht in de afkomst en leeftijden van de deelnemers.
Landen van herkomst Total 80
75
70 60 50 40 Total 30
24
20 10 0
Turkije
Marokko
1
1
1
Dominicaanse Republiek
Irak
Syrië
Zoals de tabel laat zien kwam het meerendeel van de deelnemers uit Turkije, te weten 75 vrouwen.
Leeftijden 20 18 16
18
18 17 15
14 12
11
10
Vrouw 8
8
8
(blank)
6 4
3
3
2 0
1
1956-1960 1976-1980 1971-1975 1981-1985 1966-1970 1961-1965 1951-1955 1946-1950 1986-1990 1991-1995
(blank)
Zoals uit de tabel af te lezen is, zijn de twee grootste groepen deelnemers geboren tussen 1956 - 1960 en 1976 1980. Dit betekent dat de grootste groep deelnemers tussen de 60 - 64 jaar en 40 - 44 jaar oud was. De derde grote groep was tussen de 45 en 49 jaar oud.
Jaarverslag 2019
13
PROJECT HANNAH De opkomst voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij allochtone en laaggeletterde vrouwen in Rotterdam en omgeving is laag en neemt steeds verder af. Dit is een zorgelijke ontwikkeling. Een aantal organisaties heeft de handen ineengeslagen om hier iets aan te doen en dit heeft geresulteerd in ‘Project Sarah’. Project Sarah was een initiatief van het Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC Havenziekenhuis en het Bevolkingsonderzoek Zuid-West en Voorlichters Gezondheid dat in 2015 als pilot in tien postcodegebieden begon. Dit project wilde de opkomst bij het bevolkingsonderzoek borstkanker onder allochtone en laaggeletterde vrouwen verhogen door de kennis over borstkanker(screening) te verbeteren. In 2016 en 2017 intervenieerde dit project in alle Rotterdamse postcodegebieden waar onderzoek naar borstkanker loopt. Door een wijkgerichte aanpak, met behulp van informatiebijeenkomsten door de Voorlichters Gezondheid, wilde Project Sarah de kennis en opkomst voor het bevolkingsonderzoek borstkanker verbeteren. Onze inzet was vooral gericht op kennisbevordering bij allochtone en laaggeletterde vrouwen en vrouwen met een lage sociaaleconomische status. Naar aanleiding van de pilot van Project Sarah merkten wij dat de bestaande behoefte om meer kennis te krijgen van taalvaardigheden en gezondheidsvaardigheden groot is. Hierom hebben wij gekozen voor een bredere aanpak en besloten een project in Rotterdam te starten voor de hoog risicogroepen dat een bijdrage kan leveren op het gebied van taal en gezondheid en taal en integratie: project Hannah.
De opzet van project Hannah Project Hannah heeft de insteek dat vrouwen de zorgverlener beter leren begrijpen, medische informatie leren opzoeken en beter weten hoe ze hun medicatie moeten innemen. Hierdoor zullen de vrouwen in zichzelf geloven en kunnen ze meedraaien en zelfstandig worden. De focus ligt dus op het verbeteren van de gezondheids- en taalvaardigheden. Maar dit allemaal begint bij het kunnen begrijpen en zich kunnen uiten in de Nederlandse Taal. Daarom staat centraal het verbeteren van de taalvaardigheden. Door middel van de cursus worden deelnemers zich bewust van de zorgverlening in Nederland, van de invloed van taal en gezondheid, van het belang van het vinden van de juiste weg naar de juiste zorgverlener en worden zij zelfredzamer. Ook leren ze hoe ze de opgedane informatie in de praktijk kunnen toepassen en kunnen delen met hun eigen omgeving. In project Hannah wordt veel aandacht besteed aan preventieve zorg. Door te focussen op mensen met beperkte taal- en gezondheidsvaardigheden draagt de cursus bij aan het terugdringen van gezondheidsverschillen en het versterken van de eigen regie van deze doelgroepen, zodat zij de weg naar juiste zorgverlening, hulpverlening en ondersteuning weten te vinden. Dit kan uiteindelijk bijdragen aan het verbeteren van de algemene gezondheid en een adequaat gebruik van de gezondheidszorg. Tevens merkten wij in het project dat er een bestaande behoefte aanwezig was om vrouwen te empoweren en zelfredzaam te maken. In project Hannah wordt daarom ook aandacht besteed aan vrouwen die een grote afstand hebben naar de arbeidsmarkt. Vrouwen worden gemotiveerd om hun zelfvertrouwen op te bouwen zodat ze eerder geneigd zullen zijn om een baan te zoeken en een opleiding te volgen. Met het projectplan Project Hannah: Samen leren wij elkaar verstaan, hebben de Havenpoli en het IJssellandziekenhuis een aanvraag ingediend om in het kader van Taal en Gezondheid cursussen te verzorgen voor laaggeletterden in de Gemeente Rotterdam. Als samenwerkende partner is er gekozen voor een samenwerking met de Voorlichters Gezondheid. Vanwege het succes in het jaar 2018 is er besloten deze samenwerking voort te zetten in 2019 en dat is mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Rotterdam. Jaarverslag 2019
14
Project Hannah in 2019 Aan de hand van het project in 2018 is er besloten om in 2019 de modules uit te breiden met twee extra modules. Veel deelnemers gaven aan dat zij ook meer informatie wilden over de overgang en eerste hulp bij kinderen. Samen met dokter J. van Dam zijn deze modules ontwikkeld in het kader van taal en gezondheid. De uitgangpunten van dit project zijn:
•
Vraaggericht (behoeften van de deelnemers zijn leidend waar de cursus onderwerpen op worden afgestemd en de cursus- en verdiepingsrichting wordt bepaald)
• • • •
Aansluitend bij de leefwereld van deelnemers Gedragsverandering (beter gezondheidsgedrag) bewerkstelligen Gezondheidsvaardigheden Verbeteren van taalvaardigheden
In project Hannah wordt ook veel aandacht besteed aan het ziektebeeld kanker. Kanker komt onder verschillende bevolkingsgroepen voor. Sommige niet-westerse migranten hebben te maken met een taboe op kanker. Daarnaast mist een deel van deze groep basisinformatie over risicofactoren, signalen, de aandoening zelf, behandelmogelijkheden en voorzieningen. Daardoor ontstaat het gevaar dat migranten te lang wachten voordat ze meedoen aan bevolkingsonderzoek, naar de huisarts gaan en gebruik maken van thuiszorg of psychosociale ondersteuning. Kanker zal onder migranten met taalbarrière vaker voorkomen. Tegelijk is bekend dat deze groep minder kennis heeft over het verband tussen leefwijze en het risico op kanker, over de ziekte in het algemeen en over behandelmogelijkheden. Ook zijn migranten en laaggeletterden vaak niet op de hoogte van het belang van vroege opsporing. Ze gaan vaak pas in een laat stadium naar de huisarts, waardoor de behandeling laat wordt gestart. Daarbij is de opkomst van deze vrouwen bij bevolkingsonderzoeken laag. Waar mensen met lage gezondheidsvaardigheden en migranten vaker gebruik lijken te maken van huisartsenzorg, ziekenhuiszorg of spoedeisende zorg, maken zij minder gebruik van preventieve zorg, zoals screeningsprogramma’s voor kanker. Jaarverslag 2019
15
We kunnen zeggen dat migranten en laaggeletterden of volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden over het algemeen slechter af zijn wat hun gezondheid betreft. Gegeven het feit dat laaggeletterdheid de afgelopen jaren is toegenomen in plaats van afgenomen, is aandacht voor de gezondheid van deze groep mensen van belang. Zij zijn een kwetsbare groep en bij schaarse middelen in de zorg is dit een groep waar extra aandacht naar uit zou moeten gaan. Het is belangrijk om aan deze groep voorlichting te geven en er zorg voor dragen dat zij gezondheidsvaardigheden krijgen. Ook is het hier van belang dat zij Nederlands leren om zich verstaanbaar te maken bij de zorgverleners. Zij komen dan tot de ontdekking dat het wel anders kan. De voorlichting verandert niet meteen alles, maar verandert wel de gedachten van mensen. Eigenlijk is het al een revolutie dat ze naar de bijeenkomst zijn gekomen. Dat is het begin van de taboe doorbreking. De kennis die wordt gegeven in de voorlichting draagt hieraan bij. Er kwamen dan ook veel vragen vanuit de deelnemers.
Bevolkingsonderzoeken De voorlichting aan burgers is een belangrijk onderdeel binnen ieder bevolkingsonderzoek. Bevolkingsonderzoeken worden immers ongevraagd aangeboden aan mensen die geen klachten hebben. Daarnaast is het belangrijk dat burgers een geïnformeerde keuze kunnen maken. Voorlichtingsmateriaal is begrijpelijk als mensen met verschillende achtergronden en niveaus van gezondheidsvaardigheden de belangrijkste boodschappen kunnen begrijpen en uitleggen. Zeker in Rotterdam is dit hard nodig. Wanneer je naar de landelijke cijfers van de opkomst van de bevolkingsonderzoeken kijkt, dan scoren wij in Rotterdam veel lager dan het landelijk gemiddelde. Uit een onderzoek uit 2009 (Hartman, van den Muijsenbergh & Harneveld) onder Marokkaanse en Turkse vrouwen kwam namelijk naar voren dat deze vrouwen niet meededen aan het bevol-kingsonderzoek omdat ze: een gebrek hadden aan kennis over onderzoek en screening, een gebrek hadden aan kennis en bewustzijn over het belang van preventie, een gebrekkige beheersing hadden van de Nederlandse taal, schaamte en taboe voelden rond kanker en intiem onderzoek en organisatorische problemen hadden om naar de screening te gaan en tot slot dat ze de weg naar de zorgverlening in Nederland niet wisten te vinden. Ook in project Hannah stond het overbrengen van kennis aan de cursisten centraal. Met behulp van verschillende werkvormen is gestreefd dit doel te bereiken. Aan het begin van de cursus hebben alle deelnemers een map ontvangen met informatie over de behandelde onderwerpen waarin ook opdrachten stonden die thuis gemaakt moesten worden na het desbetreffende onderwerp te hebben behandeld in de les. Dit ook om taal onder de aandacht te brengen en het belang van taal voor je gezondheid en je welzijn. Belangrijke focuspunten waren preventie en leefstijl, waarbij nagedacht zou moeten worden over effectieve manieren om migranten en laaggeletterden of mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden te informeren. Daarmee zou onder laaggeletterden de deelname aan preventieve programma’s, zoals screening, en een gezondere leefstijl mogelijk gestimuleerd kunnen worden. Daarnaast is een belangrijk focuspunt het faciliteren van zelfmanagement onder laaggeletterden/mensen met lage functionele gezondheidsvaardigheden met een (chronische) ziekte. De onderwerpen die we tijdens de voorlichtingen behandelden, waren Zorgverlening in Nederland, Wat is kanker, Symptomen van kanker, Gezonde leefstijl. Naast deze onderwerpen, zijn er ook ander onderwerpen ontwikkelt. Er zijn een aantal nieuwe modules ontwikkeld, zoals EHBO bij kinderen en de overgang. In al deze onderwerpen stonden gezondheids- en taalvaardigheden centraal. Deze onderwerpen bleken erg te leven binnen de doelgroep. De methodiek die bedacht is, is om de vrouwen meer inzicht te geven in wat overgang is en hoe ze hier eventueel mee zouden kunnen omgaan. Voor de methodiek EHBO bij kinderen is gedacht aan een zo laagdrempelig mogelijke methodiek over hoe om te gaan met kinderen bij ongelukken, zoals vergiftigingen, verstikkingen of eventuele brandwonden. Het is ook de bedoeling dat ze gaan oefenen, zodat ze bij eventuele ongelukken in actie zouden kunnen komen. Het is zeker ook een meerwaarde dat Jet van Dam bij deze voorlichting en andere voorlichtingen aanwezig was. Dit bood de gelegenheid om het geleerde gelijk in de praktijk te brengen bij een zorgverlener. Jaarverslag 2019
16
De doelgroep voor het ‘Project Hannah Samen gezond en sterk’ bestaat voornamelijk uit laaggeletterde en migranten vrouwen die meer kennis dienen te krijgen over gezondheid en dan in het bijzonder over kanker en gezonde leefstijl. Tevens wordt in dit project de focus gelegd op hun indirecte beïnvloedingsomgeving. Concreet bestaat de doelgroep uit laaggeletterden, voornamelijk van niet-Nederlandse herkomst:
• •
Deelnemers die de weg niet weten te vinden naar de juiste zorgverleners. Deelnemers die laaggeletterd zijn en zelf niet in staat zijn de weg te vinden naar juiste zorgverlening binnen het Nederlandse zorgsysteem.
•
Migrantenvrouwen die de weg niet weten te vinden naar preventieve zorg.
In project Hannah is getracht om zoveel deelnemers te bereiken die in achterstandswijken wonen met een lage sociale economische status. De gezondheid van mensen in lagere sociaaleconomische groepen is over het algemeen slechter dan die van mensen in hogere sociaaleconomische groepen. Mensen met alleen basisschool leven zeven jaar korter dan mensen met een hbo- of universitaire opleiding. Laagopgeleiden hebben over het algemeen ook meer gezondheidsproblemen dan hoogopgeleiden en hun ervaren gezondheid is slechter. Deze verschillen tussen sociaaleconomische groepen zijn de afgelopen tien jaar niet kleiner geworden (bron: www.nationaalkompas.nl). Met Project Hannah wilden we ook bereiken dat vrouwen gaan geloven in hun eigen kracht. Ze moeten leren dat als ze zelfstandig willen worden en mee willen draaien in de maatschappij, dat dit begint bij de Nederlandse taal. In project Hannah zijn de vrouwen getraind om bij succesvolle afronding zelf in de toekomst ook voorlichtingen te kunnen geven aan laaggeletterde en migrantenvrouwen over borstkanker en het bevolkingsonderzoek borstkanker. Van de 150 vrouwen zullen er 50 vrouwen geselecteerd worden. Bij de selectie van deze vrouwen wordt er nauw gekeken naar de taal- en gezondheidsvaardigheden die zijn opgedaan tijdens de cursus en wat de resultaten hiervan waren. In 2020 wordt door dr. van Dam Stichting Hannah opgezet, waarbij de deelnemers die geselecteerd worden, aan zullen sluiten en zo een doorlopende leerlijn ingaan.
Resultaat 2019 We blikken terug op een succesvol traject waarin het bijzonder was om te zien hoe in tien tot vijftien weken tijd bewustwording en gedragsverandering bij de deelnemers tot stand kwamen. Als we kijken naar de resultaten op het gebied van de verbeterde taalvaardigheden en gezondheidsvaardigheden van het overgrote gedeelte van de deelnemers, dan zijn we zeer tevreden met de outcome. In totaal zijn 156 deelnemers met dit project bereikt.
Reflecties van dr J. van Dam In 2019 hebben we, dankzij de gemeente Rotterdam, opnieuw Project Hannah kunnen uitrollen in de wijken van Rotterdam. Zoals in 2018 hebben we in 2019 opnieuw gekozen voor een brede (vrouwvriendelijke) aanpak en hebben een zeer fraai lesprogramma samengesteld waarbij de insteek was om vrouwen te laten geloven in hun eigen kracht en zelfstandigheid en hen mee te laten draaien in de maatschappij. Een belangrijk doel van dit project was om juist voor de hoog risicogroepen een bijdrage te leveren op het gebied van taal en gezondheid en taal en integratie. De basis van project Hannah is een betere beheersing van de Nederlandse taal, kennis over de organisatie van de gezondheidszorg in Nederland, het belang van preventie en de nationale bevolkingsonderzoeken en kennis over herkenning over en behandeling van (borst)kanker. Gezondheidsbesef en het opkomen voor je zelf (empowerment) waren belangrijke uitgangspunten. We hebben lessen gegeven verspreid over Rotterdam, veelal in de ouderkamers van basisscholen. Altijd waren het vrouwen wonende in een achterstandswijk, meestal met een migrantenachtergrond of lage sociaaleconomische status. Jaarverslag 2019
17
Voor mij was opvallend hoe slecht de dames op de hoogte zijn van het belang van diverse preventieve maatregelen zoals de nationale bevolkingsonderzoeken en hoe graag zij daar meer over willen weten. Zo was meestal was niet bekend dat elke vrouw vanaf 30 jaar in aanmerking komen voor periodieke controles van de baarmoederhals. Ook bleek dat zij zeer regelmatig hiervoor geen oproep hadden ontvangen van hun huisarts. De kennisbehoefte over belangrijke keuzes die zij moesten maken was groot; wel of niet laten vaccineren van je dochter op 13-jarige leeftijd tegen het HPV-virus? Er bleken veel misopvattingen te bestaan, voor een groot deel cultureel bepaald. Duidelijk werd dat de huidige informatieverstrekking hierover absoluut niet adequaat is. De behoefte om hier veel meer over te weten en beter geïnformeerd te willen worden over de voor- en nadelen behoeft echt aandacht. Dit jaar hebben we nieuwe onderwerpen aan het cursusmateriaal toegevoegd. Zo was er een les over het verlenen van eerste hulp bij kleine kinderen. Het is belangrijk dat een moeder zich niet machteloos voelt bij huis en tuin ongevallen die zich bij haar kind kunnen voordoen. Wat doe je als je baby zicht verslikt? Wat is een koortsstuip en wat doe je? Wat doe je als je kind iets opdrinkt uit het aanrecht kastje of hoe te handelen bij een brandverwonding door hete thee? De meest voorkomende ongevallen kwamen aan bod en de noodzaak tot wel of geen bezoek aan de huisarts, aan de spoedeisende hulp van een ziekenhuis of zelfs de keuze om wel of niet 112 te bellen werd besproken, ervaringen werden uitgedeeld en op een proefpersoon (een pop!) werd geoefend. Bijzonder inspirerend, leerzaam en vooral leuk. Na deze les zal geen vrouw meer brandwonden insmeren met tandpasta, wordt een koortsstuip herkend en weten de vrouwen hoe te handelen bij een ernstige verslikking. Het allerbelangrijkst is dat de vrouwen zich door de opgedane kennis minder onzeker zullen voelen en weten wanneer een hulpverlener moet worden ingeschakeld en weten zij de ernst van de situatie goed over te brengen aan de hulpverlener. Ook de les over de overgang bleek zeer gewild; klachten werden besproken en herkenbaar gemaakt en tips en tricks werden uitgewisseld. In 2019 hebben we 166 vrouwen les mogen geven waarvan 156 de cursus succesvol hebben behaald. Hoe trots waren zij toen zij hun deelname certificaat kregen. Ik weet zeker dat zij hun kennis over kunnen en zullen brengen naar hun omgeving. Daar gaat het om! Naast de uitreiking van de certificaten, wat altijd als een bijzonder moment was en door de cursisten werd voorzien van hapjes uit alle windstreken, was de praktijktest “een bezoek aan de dokter” een hoogtepunt van de cursus. Zo inspirerend om de groei te zien bij dames die aan het begin van de cursus het woord niet durven te nemen en na afloop kritische vragen stellen aan de hulpverlener! Zelf heb ik opnieuw veel mogen leren van de deelnemers en kan dit in de praktijk gebruiken bij mijn patiënten met een taalbarrière. Als zorgverlener droom je ervan je patiënten altijd te begrijpen om ze goed te kunnen helpen. Beheersing van de Nederlandse taal is hierin zo belangrijk; alleen dan kunnen patiënten mij zelf hun klachten uitleggen zonder tussenkomst van een tolk. Ik ben bijzonder trots dat ik als zorgverlener nu zelf de wijken in ga en hierin wellicht een verschil maak. Zelf heb ik veel geleerd over de verschillende culturen en de perceptie van het hebben van kanker. Project Hannah is voor mij niet afgelopen en ik hoop dat we het project in de komende jaren kunnen continueren. Tenslotte mijn samenwerking met de Stichting Voorlichters Gezondheid: opnieuw een feest. Kernwoorden zijn betrokkenheid, kennis, altruïsme, begaandheid, “niets is teveel” en een ongelofelijke energie en niet te vergeten, keukenprinsessen…. Wat een eer om met hen samen te werken! Jet van Dam, oncologisch chirurg.
Jaarverslag 2019
18
Jaarverslag 2019
19
Deelnemersanalyse Project Hannah In totaal deden 156 deelnemers mee aan de voorlichtingsbijeenkomsten. Dit betrof 155 vrouwen en één man. De meerderheid van de deelnemers, te weten 28%, kwam uit Marokko, gevolgd door 26% Turkse deelnemers en 8% Somalische deelnemers. De deelnemers waren afkomstig uit ten minste 19 landen. Veel landen zijn vertegenwoordigd door slechts enkele deelnemers, zoals Indonesië, Iran, China, Rusland en Angola. Onderstaande grafiek geeft een impressie van de diverse afkomsten van de deelnemers.
Land van herkomst
50
45
44 41
40
35
30
25
20
15
13 10
10
9 6
5
5
5
5 3
3
3
2
1
1
1
1
1
1
1
0
Zoals in de grafieken op de volgende pagina te zien is, vallen drie leeftijdscategorieën en drie nationaliteiten het meeste op:
•
De leeftijdscategorie 1976 - 1980 is met 37 deelnemers de grootste categorie. Deze groep is 39 tot 43 jaar. Een derde hiervan is Marokkaans, te weten 13 deelnemers, gevolgd door 10 deelnemers uit Turkije.
•
De tweede grote groep, 32 deelnemers, valt in de geboortejaren 1981 - 1985, wat betekent dat ze tussen de 38 en 34 jaar oud zijn. Het meerendeel van deze groep is Turks, namelijk 7 deelnemers, gevolgd door 5 Marokkaanse deelnemers en 5 deelnemers van Somalische afkomst.
•
De derde opvallende groep bestaat uit 27 deelnemers die geboren zijn tussen 1971 - 1975 en die vallen in de leeftijdscategorie 44 en 48 jaar. 11 deelnemers waren van Marokkaanse komaf en 9 zijn van Turkse origine.
Jaarverslag 2019
20
Geboortejaar
40 37 35 32 30 27 25
25
20
Man
18
Vrouw 15
9
10
4
5
3
1 0 1976-1980
1981-1985
1971-1975
1966-1970
1986-1990
1961-1965
1956-1960
1991-1995
Land van herkomst afgezet tegen geboortejaar (top 6)
14
13
12
11 10
10
9
8
7 6
6
5
0
Antillen
5
5
Marokko Somalië
4
2
5
6
3
3 2
1
2
2
1 1976-1980
Antillen
1
Marokko
13
Somalië
1
Syrië
3
Turkije
10
2
2
1 1971-1975
Syrië
2 1
1
1
1981-1985
1986-1990
2
1
11
5
5
6
3
2
5
2
1
1
2
2
2
1
7
6
5
2
9
Jaarverslag 2019
1966-1970
2
Turkije
1
1961-1965 1
21
BETER WETEN BETER WORDEN Voor het project Beter weten Beter worden hebben de Voorlichters Gezondheid in opdracht van Zorgcampus zeven groepen geworven om deel te nemen aan de tien-weekse cursus waarin deelnemers zelf regie kunnen nemen in het vinden van de weg naar de juiste zorg. In het project Beter weten Beter worden is het de insteek dat deelnemers de zorgverlener beter leren te begrijpen, informatie over ziekte beter weten te vinden, beter weten hoe ze hun medicatie kunnen gebruiken en de juiste vragen leren te stellen aan de zorgverlener. Tevens leren zij op een tablet digitale vaardigheden om informatie op te zoeken. Met de cursus willen we deelnemers bewust maken van de zorgverlening in Nederland. De invloed van taal en gezondheid, maar de weg weten te vinden naar de juiste zorgverlening en zelfredzaam worden. Maar ook hoe ze de informatie die ze leren in de praktijk kunnen toepassen en de delen met hun eigen omgeving. Het aantal geworven deelnemers stond aan het begin van het traject op 121 inschrijvingen. 112 deelnemers hebben het traject succesvol afgrond. De overige deelnemers waren te vaak niet aanwezig waardoor zij helaas de cursus niet hebben kunnen afronden. 2 deelnemers hiervan hebben zich ingeschreven, maar konden helaas niet op dezelfde tijd als de desbetreffende groepen. Deze deelnemers hebben we doorverwezen naar een ander taaltraject. Onze ervaring met de doelgroep heeft ons geleerd dat persoonlijke aandacht en het geven van voorlichtingen over gezondheid op een laagdrempelige manier basisvoorwaarden zijn voor succes. Met deze elementen is dan ook rekening gehouden bij het door ontwikkelen en het geven van de cursus aan de deelnemers. Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben een voorkeur voor beeldmateriaal en laagdrempelig taalgebruik. Tegelijk bestaat er in het algemeen een voorkeur voor (eenvoudig) geschreven materiaal ten opzichte van digitale bronnen. Veel mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben namelijk moeite met het gebruik van computers en het surfen op het internet. Veel deelnemers die mee hebben gedaan aan de cursus hebben lage gezondheidsvaardigheden: moeite met het verkrijgen, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie over gezondheid, ziekte en zorg. Het belang van een aanpak op maat van gezondheidsvaardigheden wordt inmiddels algemeen erkend. Werken aan betere gezondheidsvaardigheden draagt bij aan het verkleinen van gezondheidsverschillen in Nederland. Er is ook rekening gehouden met succesfactoren uit voorgaande jaren. Eén daarvan is dat bij iedere les ook het empoweren van de vrouwen centraal stond om hun zelfredzaamheid te vergroten. Wij kijken terug op een succesvol traject waarin het bijzonder was om te zien hoe in tien weken tijd bewustwording en gedragsverandering bij de deelnemers tot stand kwamen. Ook bijzonder in dit traject was dat we voor het eerst een groep gemotiveerde mannen hadden. Wat het ook bijzonder maakte, is dat dit buurtvaders zijn die het woord van het belang van taal en gezondheid verder kunnen verspreiden in hun wijken. Bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden kwam naar voren dat zij moeite hebben met de actieve patiënt rol die van hen verwacht wordt. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het zelf contact opnemen met de arts wanneer iets niet goed gaat. Dat vonden de deelnemers lastig. Ook gaven ze aan moeite te hebben met therapietrouw: de deelnemers weten vaak niet wanneer en hoe laat zij hun medicatie moeten innemen. Ook het opvolgen van dieetadviezen is ingewikkeld. Tijdens de cursus proberen we hier aandacht aan te bestreden. En vooral door veel te oefenen met rollenspellen deelnemers hier bewust van de maken. Om een actieve rol in de gezondheidszorg op zich te kunnen nemen, moeten patiënten zich ook de vaardigheden eigen kunnen maken om dit adequaat te doen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zaken als: weten bij wie je terecht kunt voor de vragen die je hebt over je ziekte of behandeling, de voor- en nadelen van verschillende behandelingen tegen elkaar kunnen afwegen, goed weten en duidelijk kunnen maken wat voor jou belangrijk is in het zorgproces of tegen de zorgverlener durven te zeggen dat je niet begrijpt wat hij of zij zegt.
Jaarverslag 2019
22
Bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden is het belangrijk om de doelen en stapjes goed af te stemmen op de mogelijkheden van de persoon zelf. Dit probeerden wij tijdens de 10 weken durende cursus samen met de deelnemers voorop te stellen. Het bereiken van relatief kleine doelen creëert een positief gevoel over het eigen kunnen en stimuleert de motivatie om verder te gaan. Het geeft ze handvatten ondanks dat de doelgroep te weinig basisvaardigheden bezit om zich zelfstandig te kunnen redden. Elke les begon altijd met een herhaling van de voorgaande les om te controleren of de informatie is blijven beklijven. Tevens werd er bij elke les gekeken of deelnemers de geleerde taalvaardigheden ook zelf konden toepassen. Het was prachtig om te zien hoe sommige deelnemers gedreven en gemotiveerd waren en zelf ook elk klein succes uitbundig vierden. De kritische succesfactoren hebben hieraan een bijdrage geleverd. Ongezond gedrag wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Om gezond gedrag met succes te stimuleren is een brede, integrale aanpak nodig. Effectieve preventie van overgewicht is bijvoorbeeld niet alleen gericht op gedrag, maar ook op de omgeving die dit gedrag kan beïnvloeden of bevorderen. Om gezondheidsachterstanden effectief aan te pakken moeten activiteiten aansluiten bij de motivaties en mogelijkheden van doelgroepen. Daarvoor moet de doelgroep zo nauwkeurig mogelijk in kaart worden gebracht: leefstijlkenmerken, leefomgeving en culturele kernwaarden. Deze inzichten worden dan vertaald naar passende activiteiten die de deelnemers in hun dagelijkse leven zouden kunnen toepassen.
Jaarverslag 2019
23
Deelnemersanalyse Beter Weten Beter Worden In totaal deden 112 deelnemers mee aan de voorlichtingsbijeenkomsten. Dit betrof 99 vrouwen en 13 mannen. De meerderheid van de deelnemers kwam uit Marokko, te weten 52%, en Turkije, te weten 23% van de deelnemers. In deelnemers waren uitkomstig uit 12 landen. Veel landen zijn vertegenwoordigd door slechts enkele deelnemers. In onderstaande grafiek zijn de landen opgenomen.
Land van herkomst afgezet tegen geslacht
50
46
45 40 35 30 25
25 20 15
Man
12
Vrouw
10 5
6
5
5
1
3
2
2
1
1
1
1
1
0
Zoals in de grafieken op de volgende pagina te zien is, vallen drie leeftijdscategorieën en twee nationaliteiten het meeste op. De meerderheid van de deelnemers is geboren in 1976 -1980, wat betekent dat ze tussen de 40 en 44 jaar oud zijn. Het meerdendeel van deze groep is van Marokkaanse afkomst, te weten 12 deelnemers. Hiernaast komen ook 7 deelnemers uit deze categorie uit Turkije. De tweede grote groep valt in twee categorieën, te weten 1966 - 1970 en 1981 - 1985. Het gaat in beide gevallen om 18 deelnemers, welke respectievelijk tussen de 50 en 54 jaar en 35 en 39 jaar zijn. Het meerendeel is wederom van Marokkaanse afkomst, gevolgd door Turkse deelnemers.
Jaarverslag 2019
24
Geboortejaar afgezet tegen geslacht
Total 25
23
20
18
18
17
16
15 Total 10
8
5
8
3 1
0
1951-1955
1956-1960
1961-1965
1966-1970
1971-1975
1976-1980
1981-1985
1986-1990
1991-1995
Land van herkomst afgezet tegen geboortejaar (top 5)
14 12 10 8 Afghanistan
6
Angola China
4
Dominicaanse Republiek 2
Irak Marokko
0
1966-1970
1971-1975
1976-1980
1981-1985
Afghanistan Angola
1
China
1
Dominicaanse Republiek
2
2
1
1
12
7
1986-1990
Pakistan
1
Somalië Suriname Syrië
1
Irak
1
Marokko
9
12
Pakistan
Turkije 9 1
Somalië
1
Suriname
1
Syrië
1
Turkije
3
1
4
7
Jaarverslag 2019
1
1
7
3
25
PARTICIPATIEVERKLARINGSTRAJECT: WAARDEN EN NORMEN IN NEDERLAND Voor de Gemeente Rotterdam en de Gemeente Schiedam verzorgen de voorlichters gezondheid de workshops ter voorbereiding van het tekenen van de participatieverklaring van de gezinsmigranten. Moet men inburgeren in Nederland en als onderdeel hiervan dient met ook het Participatieverklaringstraject (PVT) te volgen. Hierin maken gezinsmigranten kennis met de kernwaarden van de Nederlandse samenleving. In 2019 hebben wij opnieuw een reeks workshops voor de Gemeente Rotterdam en de Gemeente Schiedam mogen organiseren om nieuwkomers klaar te stomen voor het tekenen van de participatieverklaring. De workshops van deze periode waren wederom een succes. De opdracht bestond uit het aanbieden van workshops aan gezinsmigranten ter voorbereiding op het tekenen van de Participatieverklaring. Dit omvat onder andere het zorgdragen voor een zo goed mogelijke opkomst en het voeren van een exacte aanwezigheid en verzuimregistratie. Deze workshops moeten aansluiten op de specifieke behoeften van de gezinsmigranten en op het gemeentelijk beleid voor integratie van nieuwkomers. De trainers van de workshops waren tevens aanwezig bij door de gemeente georganiseerde sessies waarin de participatieverklaring getekend werd.
Participatieverklaringstraject Via het participatieverklaringstraject maakt de inburgeraar kennis met de Nederlandse kernwaarden vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit en participatie. U kunt hierbij denken aan gelijke rechten voor mannen en vrouwen, het recht om jezelf te ontplooien door onderwijs, het mogen kiezen van je partner en het recht om je eigen mening te uiten. Het traject wordt afgesloten met het ondertekenen van de participatieverklaring. Hiermee verklaart de inburgeraar dat hij kennis heeft genomen van de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving, dat hij deze respecteert en dat hij actief een bijdrage wil leveren aan de samenleving.
Ondertekenen Participatieverklaring De Participatieverklaring is een verklaring die nieuwkomers die inburgeringsplichtig zijn moeten ondertekenen. Hierin staat dat men kennis heeft genomen van de Nederlandse kernwaarden: vrijheid, gelijkheid, solidariteit en participatie - en dat zij zich hiervoor zullen inzetten. In 2019 hebben de voorlichters gezondheid in de gemeente Rotterdam voor 727 deelnemers de workshops verzorgd. In de gemeente Schiedam waren dat 297 deelnemers. Nederland staat bekend als een tolerant land, “het land waar alles mag”. Het is een land met een multiculturele samenleving, dat wil zeggen dat er verschillende groepen mensen leven met verschillende culturele kenmerken, zoals godsdienst, taal, gebruiken, tradities en gedragsregels. De samenleving verandert continue door de komst en het vertrek van diverse groepen mensen. Ondanks dat de maatschappij constant in beweging is, zorgen de wetten en regels ervoor dat de maatschappij stabiel blijft. Naast de hoge tolerantie kent Nederland ook zijn eigen waarden en normen. Waarden en normen zijn niet voor iedereen gelijk. Veel waarden en normen zijn cultureel bepaald en verschillen in diverse gemeenschappen. Ook onder invloed van nieuwe ideeën en beïnvloedingen van buitenaf verandert de samenleving. Toch zijn er een aantal waarden en normen die door de tijd heen hetzelfde blijven en die we koesteren. Om mee te kunnen draaien in de Nederlandse samenleving is het belangrijk dat nieuwkomers geïnformeerd worden over de waarden en normen in Nederland. Stichting Voorlichters Gezondheid wil hier een bijdrage aan leveren door op een non-formele manier hierover workshops te geven. Jaarverslag 2019
26
Workshops Waarden en normen in Nederland Tijdens de workshops Waarden en normen in Nederland maken de deelnemers kennis met de Nederlandse kernwaarden: vrijheid, solidariteit, gelijkheid en participatie. Hierbij maken wij geen onderscheid in religie, seksuele geaardheid, afkomst en cultuur. Door middel van de Nederlandse taal maakt men tijdens de cursus kennis met de waarden en normen in de Nederlandse samenleving. Dit doen wij door eenvoudige gesprekken, discussies en stellingen over de verschillende ideeën en meningen over waarden en normen, zoals bijvoorbeeld het vrijwillig tolereren van iets waartegen men bezwaar heeft en het bereid zijn om in gesprek te gaan. Op deze manier gaat de inhoud meer leven bij de deelnemers. Met de workshops willen wij op een laagdrempelige manier informatie verstrekken over de sociale regels en grondrechten in Nederland. Zo komen onderwerpen aan bod als democratie, vrijheid van levensstijl, LHBT en het recht op gelijke behandeling. Hiermee levert de cursus ook een bijdrage aan de integratie. De invalshoek van waaruit de Voorlichters Gezondheid werken, is de mogelijkheid creëren om de kernwaarden in Nederland centraal te stellen in het gesprek met de doelgroep. Voorlichters Gezondheid werken dan ook met een persoonlijk ontwikkelplan dat aan deelnemers een positief perspectief biedt in kennis en inzicht over de Nederlandse waarden en normen. De Voorlichters Gezondheid bieden de mogelijkheid aan om met elkaar in gesprek te gaan over verschillende waarden en normen en geven hierin de boodschap door dat ondanks de verschillen, iedereen gelijk is en je elkaar dient te respecteren en verdragen. Bij deze groepen is het van belang om de nodige discussie op gang te brengen. Dit doen we door vragen te stellen en door bij de deelnemers de nadruk te leggen op taboeonderwerpen, zoals LHBT en man-vrouw gelijkheid. Maar ook dat vrijheid, gelijkheid en verdraagzaamheid inhoudt dat hetgeen je voor jezelf wilt, ook dient te gelden voor een ander en dat je iedereen dient te respecteren zoals je zelf gerespecteerd wilt worden. Bewustwording zorgt voor de nodige gedragsverandering. Wij werken met de vraag- en leermethode waarbij gerichte vragen worden gesteld aan de deelnemers, omdat te peilen wat het kennisniveau van de deelnemer is.
Jaarverslag 2019
27
Interculturele aanpak en communicatie Hiernaast wordt er ook aandacht besteed aan de Nederlandse taal door middel van de vraag- en leermethode, waarin het leren van de Nederlandse taal gekoppeld aan de kernwaarden van Nederland centraal staat. Onze voorlichters beheersen verschillende talen en komen uit diverse culturele achtergronden die aansluiten op die van gezinsmigranten. Wij werken met de vraag- en leermethode waarbij gerichte vragen worden gesteld aan de deelnemers, omdat we zo kunnen peilen wat het kennisniveau van de deelnemer is. Hier kan je als trainer vervolgens je workshop op voortbouwen. Onze trainers hebben ruime ervaringen met het geven van workshops aan verschillende doelgroepen en geven ook train-de trainer trainingen aan professionals op het gebied van interculturalisatie. Dit betekent dat de kennisoverdracht afgestemd is op geslacht, opleidingsniveau, belevingswereld, sociale omgeving, cultuur en taal. De voorlichters gezondheid kunnen zich aansluiten op de belevingswereld van deelnemers uit een andere cultuur. Naast verschillen in culturen zijn er natuurlijk ook veel overeenkomsten te vinden en juist die overeenkomsten zijn de aanknopingspunten om een brug te slaan tussen de verschillende culturen en religies, waardoor ‘anders’ niet persé als ‘vreemd’ ervaren hoeft te worden. Deze werkwijze creëert ook gelijk een ingang om waarden en normen van deelnemers bespreekbaar te maken die ver afstaan van de kernwaarden in Nederland. Centraal staat dat alle culturen de regels van onze democratie dienen te respecteren. Door de focus te leggen op de mogelijkheden, groeit het zelfvertrouwen van de deelnemer en is het makkelijker om, parallel en samen met de doelgroep, te werken aan de kansen en belemmeringen die zij ervaren. Wij gaan bij de deelnemers een stap verder dan alleen het aandacht besteden aan het belang van de Nederlandse taal of alleen het overdragen van kennis over de waarden en normen in Nederland. De deelnemers hebben namelijk intensievere aandacht nodig hebben gezien de grote culturele verschillen waarmee zij te maken kunnen krijgen. Wij geven persoonlijke aandacht aan de deelnemers omdat aangetoond is dat dit bevorderend werkt op hun motivatie om te participeren in de Nederlandse maatschappij. Daarnaast blijkt uit onze ervaring dat die persoonlijke aandacht en het geven van workshops over waarden en normen op een laagdrempelige manier een basisvoorwaarde is voor succes en bewustwording. Om mee te kunnen draaien in de Nederlandse samenleving is het belangrijk dat nieuwkomers geïnformeerd worden over de waarden en normen in Nederland. Stichting Voorlichters Gezondheid wil hier een bijdrage aan leveren door op een non-formele manier hierover voorlichting te geven.
Jaarverslag 2019
28
Deelnemersanalyse PVT Workshops De 780 deelnemers zijn afkomstig uit in totaal 85 landen. Van de 780 deelnemers hebben 612 deelnemers de workshops voltooid. Zoals voorgaande tabel laat zien, komt de ruime meerderheid van de deelnemers uit Marokko, te weten 145 deelnemers, wat gelijk staat aan 19%. De tweede grote groep komt uit Suriname. Van de 780 deelnemers waren er 114 van Surinaamse afkomst, wat gelijk staat aan 15%. De derde, doch aanzienlijk minder grote groep, is afkomstig uit China. 7% van de deelnemers, te weten 58 personen, zijn van Chineese afkomst. 68 van de in totaal 85 landen hadden 8 of minder deelnemers. 57 landen hadden 4 of minder deelnemers. 100 90
91
80
73
70 60 50 40
54 41
44 27
30 20 10
14
15
26
25
20
17 10 3
6
2
M
20
2
6
9
6
9
4
9
10 3
V
10 3
2
0
7
8 1
4 5
5 4
4 4
1
7
3 4
5
2
3 3
5
5
2 3
1
4
3 2
5
2
In bovenstaande grafiek zijn landen met 4 of minder deelnemers weggelaten. Het gaat in de grafiek om 663 deelnemers; 460 vrouwen en 203 mannen.
Onderstaande grafiek laat de top 10 van deelnemende landen zien.
Indonesië 4%
India 3%
Total
Filipijnen 4% Brazilië 5%
Marokko 29%
Rusland 6%
Marokko Suriname China Pakistan
Verenigde Staten van Amerika 7%
Verenigde Staten van Amerika Rusland Brazilië Filipijnen Indonesië
Pakistan 8%
India
Suriname 23%
China 11%
Jaarverslag 2019
29
INTERCULTURALISATIE TRAININGEN De Voorlichters Gezondheid verzorgen onderwijs en trainingen voor zorgprofessionals, zoals praktijkondersteuners, huisartsen en kraamverzorgenden. De stichting richtte zich in eerste instantie vooral op perinatale zorg en zwangerschap, later volgden COPD, gezonde leefstijl en diabetes. Inmiddels zien de voorlichters gezondheid verschillende zorgverleners in hun trainingen, van internisten, apothekers, cardiologen tot zorgverleners die op de IC afdeling werken. Mond tot mondreclame brengt de voorlichters in heel Nederland. Op hogescholen en universiteiten worden de trainers regelmatig gevraagd als gastdocenten, bijvoorbeeld bij de verloskunde opleidingen in Rotterdam en Maastricht. Het succes van de voorlichters is de open houding die de medewerkers van de stichting hebben.
Geboorte en kraamtijd in verschillende culturen De Training Interculturalisatie Geboorte en Kraamtijd in Verschillende culturen is een volwaardige training op landelijk niveau waar kraamverzorgsters, verloskundigen en jeugdverpleegkundigen aan deelnemen. Voor kraamverzorgsters en verloskundigen is de training geaccrediteerd en aan accreditatie voor jeugdverpleegkundigen wordt momenteel gewerkt. De nascholing wordt zeer enthousiast ontvangen door deelnemers. Met de training Geboorte en Kraamtijd in verschillende culturen touren wij door heel Nederland om professionals bij te scholen.
Cultuur of religie? In een multiculturele samenleving heb je als professional te maken met allerlei verschillende gewoontes rondom de bevalling en kraamtijd. Zo’n 20 procent van de Nederlandse bevolking is van allochtone afkomst. De kans is dus groot dat je tijdens je werk te maken krijgt met andere culturen. Daar horen andere gebruiken en rituelen bij, ook in en rondom de kraamtijd. In deze training komen de belangrijkste verschillen aan bod tussen rituelen die te maken hebben met de cultuur en rituelen die vanuit een bepaalde religie zijn ontstaan.
Diabetes in verschillende culturen Rondom de behandeling van diabetespatiënten uit andere culturen spelen cultureel en etnisch gerelateerde inzichten een grote rol. Zo zal het gezins- en familienetwerk willen vasthouden aan de etnisch-culturele aspecten. Wanneer een zorgverlener hier meer kennis over heeft, is het makkelijker bepaalde gebruiken en inzichten te herkennen en hierop het zorghandelen en de advisering af te stemmen. In de training is aandacht voor karakteristieken en gebruiken in relatie tot diabetes van de Turkse, Marokkaanse en Surinaams/Hindoestaanse doelgroep.
Risico en advisering Waar lopen de zorgverleners in de dagelijkse praktijk tegenaan waardoor zij zich belemmerd voelen om goede zorg te kunnen geven? Wat zijn risicovolle gewoonten? De zorgverleners die deelnemen, leveren voorafgaand aan de training casussen aan. Aan de hand hiervan wordt risicovol gedrag en/of ritueel geïdentificeerd. De trainers beelden de casus vervolgens uit in een rollenspel. Aan onze training Diabetes in verschillende culturen hebben inmiddels professionals uit heel Nederland deelgenomen.
Jaarverslag 2019
30
Psychiatrie in verschillende culturen In een multiculturele samenleving heb je als hulpverlener te maken met verschillende culturele en religieuze aspecten, ook rondom psychiatrie. Hoe ga je hier als professional mee om? Het beoefenen van psychiatrie bij mensen uit andere culturen, plaatst de hulpverlener voor aparte problemen en knelpunten.
Kanker in verschillende culturen Kanker komt betrekkelijk minder voor bij mensen met een niet-Westerse afkomst. Echter, wordt naarmate het verblijf in een Westers land langer is, het verschil tussen autochtone en migranten uit niet-Westerse landen af. Zodoende neemt kanker onder migranten toe. Deze toename brengt uitdagingen met zich mee. Zoals een taalbarrière of laaggeletterdheid. Maar ook culturele verschillen als het geloof dat kanker een straf van God is of dat kanker een taboe is om over te spreken. Het komt dan ook voor dat familieleden elkaar of de patiënt niet willen inlichten wanneer er sprake is van kanker, om de patiënt of de familie te beschermen.
Training op maat Wij bieden een training op maat aan om inzicht te geven in de culturele en religieuze aspecten die een grote rol spelen rondom psychiatrie binnen verschillende culturen. Ten behoeve van het aangaan van een vertrouwensrelatie, als ook ten behoeve van diagnostiek en behandeling bij migranten, is kennis omtrent de culturele en religieuze achtergrond van belang.
Trainingsmethode Onder andere door middel van casuïstiek en rollenspellen worden mogelijke situaties in kaart gebracht. Deze kennis geeft de hulpverlener een opening om met een patiënt en/of de familie het gesprek aan te gaan over gebruiken en tradities en hiermee het vertrouwen te winnen. Als het vertrouwen eenmaal gewonnen is, kan de hulpverlener mogelijk beter zijn of haar taken uitvoeren en worden haar adviezen eerder opgepakt. De patiënt zelf is en blijft uiteraard de belangrijkste informatiebron voor de wereld waarin hij leeft en waaruit hij komt.
Jaarverslag 2019
31
Jaarverslag 2019
32
PROJECTEN GEMEENTE SCHIEDAM In het jaar 2020 zijn we verdergegaan met onze projecten in de gemeente Schiedam. Dit jaar alleen wel in andere vorm, namelijk Samen Schiedam. De voorlichters gezondheid zijn een onderdeel van de thematafel gezondheid. De thematafel ‘Gezondheid’ zet in op een gezonde leefstijl: Schiedammers zitten lekker in hun vel, voelen zich fit, zijn zich bewust van het belang van een actieve en gezonde leefstijl en bewegen en sporten. Mantelzorgers krijgen de juiste ondersteuning. Ondersteuning op maat (bron: Gemeente Schiedam). Concreet in Schiedam houdt het in:
•
Voorlichting geven aan mensen met een achterstand in kennis over een gezonde leefstijl en over de Nederlandse gezondheidszorg, o.a. aan jongeren op scholen en aan ouders, bijvoorbeeld in ouderkamers op scholen. Onderwerpen zijn onder meer: perinatale gezondheid, overgewicht en obesitas, gezonde voeding, ‘nee’ leren zeggen, taal en gezondheid, seksuele voorlichting, en roken, drugs en alcohol. De lesmaterialen ontwikkelen we zelf.
• •
Trainen van zorgverleners. Ondersteunen van zorgverleners, o.a. door elke week met twee voorlichters gezondheid een inloopspreekuur te draaien bij huisartsengroep Damzicht (huisarts en praktijkondersteuner verwijzen door). Naast gezondheidsvoorlichting geven we sinds dit jaar in Schiedam ook participatieworkshops voor nieuwkomers: lesgeven over normen en waarden in de Nederlandse samenleving, waaronder gelijkheid naar geslacht, geaardheid, etc.
In de gemeente Schiedam zijn we ook dit jaar bezig geweest met de ondersteuning van de gemeente om gezondheidsbevordering in de gemeente Schiedam te realiseren. Steeds meer partijen in de gemeente Schiedam weten de weg te vinden naar een samenwerking met de voorlichters gezondheid. De thematafel gezondheid heeft in 2019 ook voor meer verbindingen gezorgd en meer partijen die de weg naar ons weten te vinden. In de gemeente Schiedam zijn we in het jaar 2019 gestart met 4 projecten die een onderdeel zijn van de thematafel gezondheid, te weten:
• • • •
Algemene Gezondheidsbevordering Preconceptiezorg (Gezonde Zwangerschap) Overgewicht en Obesitas Seksuele gezondheid
Jaarverslag 2019
33
SCHIEDAM 1: ALGEMENE GEZONDHEID In 2019 hebben wij in de voorlichtingsbijeenkomsten over algemene gezondheid de nadruk gelegd op het bevorderen van een gezonde leefstijl. Leefstijl is één van de belangrijkste factoren die de gezondheid beïnvloedt en heeft een grote invloed op de ervaren gezondheid en de (gezonde) levensverwachting. Met een gezonde leefstijl bedoelen we: Voldoende beweging (het halen van de beweegnorm), niet roken en drinken, een gezond gewicht en gezond eten (ontbijten, minder suiker, meer groente/fruit/vis). Een ongezonde leefstijl kan leiden tot chronische ziekten, overgewicht en stress. Mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) hebben vaker een ongezonde leefstijl: ze roken vaker, eten minder vaak groente en fruit en bewegen minder. Een slechtere gezondheid kan echter ook de oorzaak zijn van een lagere SES, bijvoorbeeld doordat deze het volgen van een opleiding of deelname aan het arbeidsproces in de weg staat.
Wat is gezondheidsvoorlichting? Met Voorlichting Gezondheid wordt informatie over leefstijl en gezondheid op maat aangeboden aan de doelgroep. Dit betekent dat de informatieoverdracht afgestemd is op; geslacht, opleidingsniveau, belevingswereld, sociale omgeving, cultuur en taal. In het bijzonder is aandacht voor groepen en individuen die de weg naar de gezondheidszorg niet vanzelfsprekend weten te vinden en onvoldoende op de hoogte zijn van eventuele gezondheidsrisico’s.
Werkwijze gezondheidsvoorlichting Door kennis over gezondheid en een gezonde leefstijl op een laagdrempelige wijze over te brengen op de doelgroep, waarbij extra aandacht is voor groepen en individuen die in een achterstandspositie verkeren, is het de verwachting dat het verhogen van het kennisniveau over gezondheid een positieve gedragsverandering met zich mee zal brengen. Dit kan uiteindelijk bijdragen aan het verbeteren van de algemene gezondheid en een adequaat gebruik van de gezondheidszorg. De voorlichters activeren en enthousiasmeren vrouwen en mannen, jongeren en ouderen die zij met hun activiteiten bereiken om gebruik te maken van de aangeboden zorg en zich open te stellen voor leefstijlaanpassingen die de algemene gezondheid bevorderen. Kenmerken van gezondheidsvoorlichting zijn:
•
Kent of maakt deel uit van het netwerk van de doelgroep die voor reguliere informatiekanalen doorgaans lastig bereikbaar zijn.
• • • • • • • •
Mondelinge informatieoverdracht ondersteund met interactieve methodieken. Aanhaken bij bestaande initiatieven in de wijk. In de wijk, in de ‘veilige’ omgeving. Dicht bij de bewoners. Informeel. Laagdrempelig. Individuele benadering. Brug tussen zorgverlener.
In de gemeente Schiedam werken wij ook actief samen met de zorgverleners om onze doelen te behalen en om zo de gezondheid van de Schiedammers te bevorderen. De gezondheid van Schiedammers blijft achter bij die van Nederlanders in het algemeen. Zo hebben we twee keer in de week een inloopspreekuur binnen twee Schiedamse huisartsenpraktijken. Hierbij geven wij de zorgverleners ondersteuning bij patiënten die extra hulp en informatie nodig hebben. Dit project verloopt zeer naar wens en zoals eerder vermeld, hebben in 2019 meer samenwerkende organisaties de weg weten te vinden naar de themabijeenkomsten van de voorlichters gezondheid. Ook hebben we in het jaar 2019 trainingen voor zorgverleners georganiseerd in het kader van taal en gezondheid. Jaarverslag 2019
34
Deelnemersanalyse
AANTAL BEOOGD TE BEREIKEN DEELNEMERS: 300
AANTAL BEREIKTE DEELNEMERS: 538
Totaal aantal deelnemers naar afkomst 100
91
90 80 70 60 50
61
59
43
40 Man
30
24 23
20 10 0
6
9
13 7
Vrouw 16 15 12 8
15 4
89
12 11 9 77 9 9 54 5 4 5 2 1
6
Jaarverslag 2019
1
4 4
2
2
2 1
1
1 1
35
SCHIEDAM 2:PERINATALE GEZONDHEID De gemeente Schiedam is sinds 2011 één van de (geselecteerde) gemeenten die deelnemen aan het wetenschappelijk onderzoeksproject Healthy Pregnancy 4 All (HP4all). Het project heeft als doel het babysterftecijfer in Nederland te verlagen. In HP4ALL-3 (2019-2020) staat de integratie van een gezonde start in de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden door gemeenten centraal. Een gezonde start vormt de basis voor optimale deelname aan onderwijs, arbeidsmarkt en participatie in de samenleving. Investeren in de gezondheid van toekomstige generaties begint bij het ongeboren kind en ouders. Zelfs al voor de zwangerschap. De kans op een gezonde start is niet gelijk verdeeld; kinderen van vrouwen in achterstandswijken lopen een groter risico op perinatale sterfte, vroeggeboorte en laag geboortegewicht. Niet alleen medische, maar juist ook niet-medische factoren (zoals armoede, schulden, huisvesting, isolement en psychosociale problematiek) spelen een belangrijke rol. Minister de Jonge bezocht Schiedam als inspirerend voorbeeld gezonde start om van betrokkenen te horen hoe dit in de praktijk werkt. Schiedam is één van de 17 gemeenten die met kennis uit het programma Healthy Pregnancy 4all (Erasmus MC), werkt aan een samenhangende aanpak rond gezonde start. Schiedam komt van ver. Liefst één op de vier baby’s had in 2011 kans op overlijden. Niets dan lovende woorden van Hugo de Jonge, minister van Volksgezondheid, voor de strijd van Schiedam tegen babysterfte. Door een nieuwe aanpak is dat aantal daar de afgelopen jaren met 40 procent gedaald. Volgens de vicepremier, die te gast was op het Pronova College, is Schiedam daarmee een voorbeeld voor alle gemeenten in het land. Rondom de voorlichtingen over preconceptiezorg nemen we tegenwoordig ook de trimesters van de zwangerschap mee. Tevens wordt er stilgestaan bij de bevalling en het nut en de noodzaak van de kraamverzorgende. Hiervoor zijn ook werkvormen op maat ontwikkeld. De werkvormen en methodieken van de Voorlichters Gezondheid hebben allemaal als doel de toekomstige ouders bewust te maken van een gezonde zwangerschap en hiertoe ook gedragsverandering tijdens de zwangerschap te bewerkstelligen. De Voorlichters Gezondheid kiezen in dit kader voor actieve werkvormen, waarbij zoveel mogelijk interactie plaatsvindt. De voorlichters werken met een vraag-leer methode, waarbij ze het kennisniveau van de deelnemers over zwangerschap en gezondheid kunnen peilen. Op basis van dit kennisniveau kunnen ze hun verdere training inrichten. Voor de ontwikkelde cursussen over een gezonde zwangerschap wordt dezelfde werkwijze gehanteerd. De voorlichtingsbijeenkomsten in het kader van een gezonde zwangerschap verliepen in 2019 naar tevredenheid. Wij merken aan de samenwerkende organisaties dat zij elk jaar zelf contact opnemen om de voorlichtingen voor perinatale gezondheid in te plannen. Wederom heeft de thematafel voor meer verbindingen gezorgd en zijn de voorlichters gezondheid ook een samenwerking aangegaan met Verloskundigenpraktijk Aleida. Verloskundigenpraktijk Aleida is de enige verloskundige in de gemeente Schiedam. Ook zijn zij aangesloten bij de thematafel gezondheid. Door deze samenwerking zal het bereik van kwetsbare zwangeren een positief effect hebben.
Goed begin voor ieder kind In het jaar 2019 zijn we ook begonnen met het uitrollen van de campagne ‘Een goed begin voor ieder kind’. Voor dit project hebben wij een toolkit ontwikkeld voor organisaties binnen de gemeente Schiedam om er zorg voor te dragen dat ieder kind binnen deze gemeente een goed begin krijgt. De wethouder Patricia van Aaken heeft de toolkit ook overhandigd aan verloskundigenpraktijk Alaida. We zijn tevreden met de geboekte resultaten in 2019 en zullen in 2020 actief verder gaan om zo een bijdrage te leveren aan een goed begin voor ieder kind in de gemeente Schiedam.
Jaarverslag 2019
36
Deelnemersanalyse
AANTAL BEOOGD TE BEREIKEN DEELNEMERS: 200
AANTAL BEREIKTE DEELNEMERS: 367
Totaal aantal deelnemers naar afkomst 60 52 50
40
30
20
10
30
28
30
16
16 9
Man
22
20
17
16 11
9 4
Vrouw
19
9 3
5
4
3
4
3
2
4
2
3
4
22
3
3
3
2
1
11
2
1
1
0
Jaarverslag 2019
37
SCHIEDAM 3: OVERGEWICHT EN OBESITAS Onze activiteiten in het kader van Overgewicht en Obesitas in 2019 verliepen naar wens. Dit was mede te danken aan de samenwerkende organisaties met wie we de afgelopen jaren een duurzame relatie hebben opgebouwd. Omdat zij ons elk jaar terugvragen, kunnen wij onze bijeenkomsten goed inplannen.
Activiteiten De onderwerpen die wij onder de aandacht brengen, zijn:
• • • • • • •
Oorzaken en gevolgen overgewicht Gezonde voeding Voeding en voorkomen van diabetes Koken met een laag budget Beweeglessen voor deelnemers Actieve doorverwijzing naar de juiste zorgverleners Actieve doorverwijzing naar sport- en beweegfaciliteiten in de gemeente Schiedam
Onder onze activiteiten valt ook het continu door ontwikkelen van werkvormen en methodieken in het kader van gezondheidseducatie die aansluiten bij de belevingswereld van de deelnemers. De cursus Overgewicht en obesitas bestaat uit 5 themabijeenkomsten. Wij kiezen voor meerdere bijeenkomsten, omdat wij op deze manier een vertrouwensband met de deelnemers kunnen opbouwen. Zo is het eenvoudiger om kennis over te dragen en een gedragsverandering tot stand te brengen. Tijdens de bijeenkomsten wordt er ook veel aandacht besteedt aan chronische ziekten en overgewicht en het belang van een gezonde leefstijl. Ook wordt er veel aandacht besteed aan het belang van bewegen tijdens de themabijeenkomsten. Gezonde voeding en koken met een laag budget lopen ook zeer naar wens. Armoede speelt ook vaak een rol bij overgewicht en obesitas. Vandaar dat wij ook veel aandacht besteden aan koken met een laag budget. Vaak komen deze groepen ook uit achterstandswijken en hebben zij een lage sociale economische status. Bewustwording en gedragsverandering zijn vaak een begin naar een gezonde leefstijl. De duurzame samenwerkingen met de organisaties in de gemeente Schiedam en de inbedding van de bijeenkomsten op de scholen leveren een bijdrage in het bereiken van de doelgroepen en de resultaten die de voorlichters gezondheid willen behalen. In 2019 zien we ook steeds meer aanvragen binnenkomen door basisscholen in de gemeente Schiedam waarbij wij gastlessen mogen verzorgen voor de kinderen in het kader van gezonde voeding. Wij zijn zeer tevreden met deze ontwikkeling en zien ook dat het voor 2020 zijn vruchten aan het afwerpen is. Het is juist ook een doelgroep die we graag willen bereiken; hoe jonger, hoe beter. De docenten en organisaties geven ook in de evaluatie aan tevreden te zijn en zien de meerwaarde in van de manier van lesgeven van de voorlichters gezondheid.
Jaarverslag 2019
38
Deelnemersanalyse
AANTAL BEOOGD TE BEREIKEN DEELNEMERS: 300
AANTAL BEREIKTE DEELNEMERS: 358
Totaal aantal deelnemers naar afkomst 60
50
49 44
40
36 31
30 25
Man Vrouw
20
20 15
14 10
10 4
7
6 3
8
11
9 5
3
44
44
3
4
33
5 1
3
22
1
2
3
11
11
1
1
1
1
1
1
0
Jaarverslag 2019
39
SCHIEDAM 4: SEKSUELE GEZONDHEID Het project Seksuele Gezondheid verliep zeer naar wens. Net als in voorgaande jaren hebben we ook dit jaar het rooster voor de activiteiten al in 2018 mogen ontvangen van de samenwerkende organisaties. De docenten van sommige organisaties geven ook nadrukkelijk aan dat het voor hun soms onderwerpen zijn die ze moeilijk bespreekbaar kunnen maken. Ook zien ze de meerwaarde ervan in dat een gastdocent deze lessen verzorgd. We zien deze meerwaarde onder andere terug in de netwerkactiviteiten; samenwerkende organisaties hebben hun deuren open staan voor ons en gaan graag i.s.m. de voorlichters aan de slag met seksuele gezondheid binnen hun organisatie. De manier van werken, de openheid en de veilige sfeer die de voorlichters gezondheid creëren tijdens de lessen, door middel van de werkvormen en de werkmethodes, leveren een bijdrage aan deze successen. Ook dit jaar zijn de werkvormen gebaseerd op de vraag- en leermethode. De organisaties geven te kennen dat ze de meerwaarde inzien van de interactieve werkvormen die gebaseerd zijn op deze methode. De methode wordt toegepast om zowel het kennisniveau als de openheid bij de jongeren te testen. Motiveren in plaats van adviseren staat hierbij centraal. Door motivatie is men eerder geneigd om over te gaan op gedragsverandering. Bij jongeren is het van belang dat de voorlichter zich helemaal in kan leven in hun belevingswereld als het gaat om onderwerpen als kennisoverdracht. Ervaring met de vraag- en leermethode leert ons dat dit een succesvolle aanpak is om een veilig gesprek te beginnen met de jongeren. Overigens merken we ook dat deze aanpak goed werkt bij ouderen. Naast het gebruik van de vraag- en leermethode, maken wij tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten ook gebruik van het Model van Balm. Met onze voorlichtingen richten wij ons op specifieke doelgroepen. Wij willen niet alleen onze doelgroep informeren, maar ook activeren en hiermee gedragsverandering tot stand brengen. Wederom kunnen we weer aangegeven dat de Thematafel Gezondheid voor meer verbindingen heeft gezorgd. Voor de onderwerpen rondom seksuele gezondheid hebben we dit jaar ook meerdere aanvragen gekregen van organisaties waarmee de voorlichters gezondheid nog geen samenwerking hadden. Voor 2019 heeft SVG er ook voor gekozen de voorlichtingen in eerste instantie in te plannen bij de contacten die de bestaande behoefte naar themabijeenkomsten over seksuele gezondheid aangegeven hebben. Het project is naar succes verlopen en we hebben onze doelstellingen kunnen behalen. Voor 2020 zijn de aanvragen inmiddels ook binnengekomen. Wij zullen er zorg voor dragen om onze doelstelling ook in het nieuwe jaar te behalen. Voor 2020 hebben we het voornemen om meer aandacht te besteden aan seksuele gezondheid, social media en sexting onder jongeren.
Jaarverslag 2019
40
In mediavormen kunnen leerlingen in aanraking komen met beelden van naakte lichamen. Sommige leerlingen kunnen van deze beelden schrikken of ze vies vinden, terwijl anderen nieuwsgierig zijn en er juist naar op zoek gaan. Zo blijkt uit onderzoek van SIRE en Rutgers WPF uit 2014 dat één op de drie kinderen onder de 10 jaar wel eens porno op internet heeft gezien. Uit ‘Seks onder je 25e’ blijkt dat 78% van de jongens in het afgelopen half jaar wel eens een pornofilmpje of pornofoto heeft bekeken, tegenover een 36% van de meisjes. Ook zegt slechts 54% van de jongeren van 12 tot en met 14 jaar: ‘Seks in porno is niet hetzelfde als echte seks’. Jongens denken vaker dan meisjes dat zij iets kunt leren van porno: 1 op de 5 jongens zegt bijvoorbeeld dat je van porno leert wat seks is, tegenover 1 op de 10 meisjes. Er is nog weinig bekend over de invloed van porno, (half-)naakte lichamen in de media en sekse-stereotiep rolgedrag op het gedrag en schoonheidsidealen van jongeren.
Sexting Sexting is het maken en versturen van naaktfoto’s en -filmpjes. Het is een verschijnsel dat vooral onder jongeren populair is. In 2017 gaf 28% van de jongeren tussen 12 en 24 toe een naaktfoto of filmpje van zichzelf aan een ander verstuurd te hebben. Circa 5% had een filmpje of foto gezien dat voor een ander bedoeld was of had ermee te maken gehad dat zijn of haar filmpje of foto getoond werd aan derden. Ondanks de relatief kleine aantallen kunnen de gevolgen van sexting verstrekkende gevolgen hebben. Zo hebben sommigen achteraf spijt omdat ze onder invloed een filmpje hadden gemaakt en gestuurd. Iemand kan bijvoorbeeld gepest of gechanteerd worden met het beeldmateriaal. Meisjes zijn hiervan meer de dupe dan jongens. Ruim driekwart van de ondervraagde meisjes gaven aan het vervelend te vinden dat er beelden van hen werden gedeeld, tegenover de helft van de jongens. In totaal had 14% van de meisjes en 6% van de jongens een nare ervaring gehad rondom sexting. De emotionele schade en de invloed op het zelfbeeld kan enorm zijn. In het ergste geval kan iemand suïcidale neigingen hebben. Jaarverslag 2019
41
Deelnemersanalyse
AANTAL BEOOGD TE BEREIKEN DEELNEMERS: 450
AANTAL BEREIKTE DEELNEMERS: 460
Totaal aantal deelnemers naar afkomst 80
75
70 60 50
47 42
40
34
30 23 20 10
17
26
Man
25
Vrouw 16 15 14
14 8
7
10 5
6
4
7
6 2
1
44
43
43
33
4
4
4
4
3
3
2
11
2
0
Jaarverslag 2019
42
WERKGROEP STOP GEWELD TEGEN VROUWEN Naar aanleiding van drie incidenten eind 2018 is de werkgroep ‘Stop geweld tegen vrouwen’ gestart. In 2019 werd door deze werkgroep verschillende activiteiten georganiseerd met als doel het gesprek aan te gaan in de stad over dat geweld hier niet thuishoort. De opbrengsten van deze activiteiten worden eind 2019 gebundeld en dan wordt bezien hoe hier in 2020 vervolg aan kan worden gegeven. De werkgroep bestaat uit politie, de hulpverlening Veilig Thuis, gemeenteraadsleden en maatschappelijke organisaties. Bestuurlijk gezien neemt wethouder Bokhove (Jeugd) het voortouw in dit project, maar ook wethouder Wijbenga (Samenleven) is nauw betrokken bij de werkgroep. De Stichting Voorlichters Gezondheid heeft zich ook aangesloten bij de werkgroep, en blijft zich kosteloos en vrijwillig inzetten om een bijdrage te leveren in huiselijk geweld. Daarnaast heeft de stichting een manifest getekend. Huiselijk geweld en kindermishandeling hebben veel invloed op de gezondheid en kwaliteit van leven. Tussen de 5 tot 8 procent van de vrouwen wordt tijdens de zwangerschap mishandeld. Dit is schadelijk voor de zwangere vrouw én het ongeboren kind. Een kind loopt een verhoogde kans op fysieke schade, groeivertraging en/ of vroeggeboorte, maar loopt ook het risico om later zelf mishandeld of verwaarloosd te worden. Als voorlichters gezondheid kaarten we daarom niet alleen het belang van goede voeding en de risico’s van roken aan, maar proberen ook huiselijk geweld bespreekbaar te maken. Naar aanleiding van de werkgroep ontwikkelen we momenteel drie workshops; voor jongeren, vaders en moeders en voor vrouwen. Dit zijn:
• • •
Workshops voor jongeren: ‘Een echte man met ballen is?’ Workshops vaders en moeders: ‘Communiceren met mijn kind over huiselijk geweld’ Workshops vrouwen: ‘Hoe zie jij ( women) empowerment eigenlijk zelf?
Wat uit onze werkzaamheden heel duidelijk naar voren komt: Huiselijk geweld kent geen kleur en cultuur en moet preventief worden aangepakt. Vrouwen zijn immers ook onze moeders. Als geweld tegen vrouwen wordt gestopt, kunnen de toekomstige generaties veel gezonder opgroeien. Deelname aan de werkgroep leverde voor ons verbindingen en mogelijke samenwerkingen voor in de toekomst op, zodat wij met zijn allen preventief aan het werk kunnen. Door de ervaringsverhalen weten we nu dat we meer moeten openstaan voor hulp aan plegers (daders). Daarom willen we ook meer activiteiten organiseren voor jongeren en mannen. Hiernaast zien we als organisatie jaarlijks 600 tot 700 nieuwe gezinsmigranten die in Rotterdam komen wonen. In deze bijeenkomsten schenken wij samen met samenwerkende partijen aandacht aan huiselijk geweld, de weg naar eventuele hulp en rechten van de vrouw en kinderen. Ook verzorgen we kosteloos trainingen voor professionals in het kader van empowerment van vrouwen. Daarnaast schenken wij aandacht aan hoe om te gaan met slachtoffers die geen hulp willen uit angst voor meer problemen en geweld. In verschillende trainingen voor zorgverleners als huisartsen, hun praktijkondersteuners en zorgverleners in de tweede lijn, hebben we een stuk over huiselijk geweld ingebed tijdens de nascholingen. In 2020 beginnen we als pilot ook nog met nieuwe themabijeenkomsten in Rotterdam en Schiedam. Hierbij gaan we in gesprek met vrouwen en jongeren die in kwetsbare situaties zitten. Voor deze pilot hebben we verschillende voorlichtingsmethodieken ontwikkeld.
Jaarverslag 2019
43
Jaarverslag 2019
44
Jaarverslag 2019
45
EMPOWERMENT In veel van onze voorlichtingen en trainingen, zoals Taal en gezondheid, Gezond en Vitaal ouder worden, Waarden en Normen in Nederland, Participatieverklaring en Project Hannah, hechten we veel waarde aan empowerment. Waarom doen we dit en blijven we dit doen? Empowerment is zo’n begrip dat in de mode raakt, verslijt en vervangen wordt door andere begrippen, zoals eigen kracht of zelfregie. Maar hoe je het ook noemt, in de kern gaat het steeds om hetzelfde: het maken van je eigen keuzes en beslissingen, zelfstandig en onafhankelijk zijn. Er kunnen veel redenen zijn waarom mensen zich belemmerd voelen en afhankelijk worden. Een (chronische) ziekte of een beperking, schulden, werkloosheid, een tegenslag in het werk, lage opleiding, hun positie als vluchteling of migrant, afhankelijkheid van een uitkering etc. Ondanks die verschillen in uitgangssituatie, kunnen mensen empowered worden. Empowerment gaat altijd om het versterken van mensen, zodat zij gemotiveerd zijn om (weer) sturing te geven aan hun eigen leven, ondanks hun persoonlijke situatie en belemmeringen. Mensen met empowerment zijn mensen die weten hoe ze zelf de regie over hun leven kunnen hebben. Ze kunnen assertief zijn en voor zichzelf opkomen. Ze weten hoe ze zelf actie kunnen ondernemen en hoe en wanneer ze hun sociale vangnet moeten inzetten. Hierdoor geloven deze mensen in zichzelf en hun eigen kunnen. Ze raken niet snel in paniek en weten hoe ze stap voor stap zelf problemen kunnen oplossen en weten hoe en waar ze aan de juiste informatie moeten komen. Hierdoor hebben ze hun gevoel van eigen waarde vergroot.
Kracht en macht Empowerment gaat zowel over kracht als over macht. Kracht omdat het gaat over het versterken van individuen door hun inzicht te geven in hun kwaliteiten, capaciteiten, eigenschappen, maar ook in hun belemmeringen. Sommige mensen zitten in een negatieve spiraal: ze hebben negatieve ervaringen opgedaan, zijn alleen en voelen zich minderwaardig. Aandacht voor wat ze wél kan leren of wél kan doen is een onderdeel van empowerment. Iedereen moet het gevoel hebben dat ze ertoe doen, dat ze iets te bieden hebben en dat ze gewaardeerd worden. Hierdoor ontwikkel je de kracht om te ervaren dat er keuzemogelijkheden zijn; zelf actief vormgeven aan je leven en leiding nemen over je eigen leven. Empowerment gaat ook over macht in de zin van macht over je eigen leven. Hoe is je leven tot nu toe verlopen? Wat waren de momenten van groei en stilstand? Wat zijn je dromen en verwachtingen? Is er een moment geweest waarop jij die macht over je eigen leven kwijtgeraakt bent? Zo ja, hoe pak je die macht dan nu terug? Om hierachter te komen, moet je jezelf confronteren met je onzekerheden en vaste patronen en je omgeving doorbreken. Je kan nadenken over wie jou hierbij kan helpen. Als je gaat nadenken over je kracht en macht, dan moet je ook stilstaan bij je eigen culturele achtergrond. Zoals de normen en waarden die je vanuit je opvoeding en cultuur hebt meegekregen en wat voor invloed die hebben op je denkwijze en zelfbeeld. Soms betekent het dat je taboes moet zien te doorbreken om de regie over je leven te winnen.
Taalachterstand Het is belangrijk om verder te kijken dan de taalachterstand. Wat is de empowermentreden om niet naar nieuwe plaatsen te gaan, ook al zijn ze voor jou heel belangrijk? Het is belangrijk om te begrijpen waarom je iets niet durft of iets niet doet. Bijvoorbeeld: je bent bang dat je niet begrepen wordt, je kent de regels niet of je wilt geen fouten maken. Als je dit begrijpt, dan kan je kijken naar manier om ermee om te gaan. Je kan gaan oefenen, van anderen leren, ontdekken dat er meer manieren zijn om iets aan te pakken en zien dat iemand zich ook met gebrekkig Nederlands door een oefensituatie heenslaat.
Jaarverslag 2019
46
VOORLICHTINGSBIJEENKOMSTEN ZELFREDZAAMHEID Zelf doen, zelf je keuzes maken, zelf bepalen waar, wanneer en hoe je iets doet. Het klinkt zo van-zelfsprekend, maar dat is het voor velen niet. Wachten tot er iemand komt om je naar het toilet te helpen, je aan te kleden, je eten klaar te maken en ga zo maar door. Niet meer zelfredzaam zijn gooit je leven op zijn kop en maakt je afhankelijk. Letterlijk betekent zelfredzaamheid: jezelf kunnen redden. Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg. Door behoud en/of versterking van zelfredzaamheid kan zorg of intensivering van zorg worden voorkomen of uitgesteld. Bij zelfredzaamheid kan een onderscheid gemaakt worden in:
•
De ‘grote’ zelfredzaamheid: de eigen regie over gezondheid en ziekte. Centraal staat wat heeft iemand nodig om zo gelukkig mogelijk te zijn?
•
De ‘kleine’ zelfredzaamheid: het kunnen uitvoeren van praktische handelingen om zelfstandig te kunnen functioneren.
Bevorderen dat mensen zo lang mogelijk zelfredzaam zijn is dan ook een kerndoelstelling van zorg verlenen. Maar het is ook een zeer complexe doelstelling, want zelfredzaamheid heeft vele kanten. Soms zeer praktische, zoals zelf naar het toilet kunnen, maar soms ook puur gevoelsmatige: zoals jezelf kunnen redden in een groep mensen. De Gezondheidsraad geeft aan dat zelfredzaamheid enorm belangrijk is en steeds belangrijker wordt, maar dat er nog erg veel moet gebeuren juist op dit terrein. In 2019 hebben we veel aandacht besteed aan zelfredzaamheid en hebben onze voorlichtingsbijeenkomsten de nodige resultaten geboekt. Ons doel is dat mensen in Nederland met een chronische aandoening, zoals diabetes, COPD of hart- en vaatziekten, het gezondste uit zichzelf kunnen halen, zodat zij een hoge kwaliteit van leven kunnen behouden en zo veel mogelijk de eigen regie hebben. De training Zelfredzaamheid is opgezet voor patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars om ondersteunde zelfzorg een logisch en integraal onderdeel te maken in het leven voor iedereen met een (chronische) ziekte.
Inhoud training In de training wordt toegelicht wat zelfredzaamheid precies inhoudt en waarom het belangrijk is om hieraan te werken. Zelfmanagement gaat hand in hand met zelfredzaamheid: zelfmanagement gaat niet alleen over goed kunnen omgaan met een ziekte en de gevolgen daarvan, maar vooral ook over een goed leven hebben mét een ziekte. Patiënten kunnen alleen volledig zelfredzaam zijn indien zij hun medicatie juist gebruiken. Helaas zijn veel patiënten niet therapietrouw: gebrekkige therapietrouw komt voor bij 30% tot 40% van de medicijngebruikers. De invloed van gezondheidsvaardigheden op zelfredzaamheid en de herkenning hiervan komt ook aan bod in de training. Gezondheidsvaardigheden zijn de vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij het nemen van gezondheid gerelateerde beslissingen. Een deel van de mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden is tevens laaggeletterd.
Spel Ter ondersteuning van de training hebben we het spel Kom samen werken aan je gezondheid ontwikkeld. Het spel kan bij diverse doelgroepen worden ingezet, zoals patiënten, (eerstelijns) professionals en beleidsmakers, managers en zorgverzekeraars. Inmiddels is het spel dat ontwikkeld is door de voorlichters gezondheid ook in meerdere gemeenten uitgezet. Ook hebben we een train de trainer ontwikkeld, zodat organisaties deze bijeenkomsten zelf kunnen organiseren voor doelgroepen binnen hun eigen organisatie. Jaarverslag 2019
47
Om gedragsverandering te ondersteunen werken patiëntenorganisaties, zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen om zelfredzaamheid een logisch en integraal onderdeel te maken in het leven voor iedereen met een (chronische) ziekte in Nederland. Om deze gedragsverandering te ondersteunen, ontwikkelde de Stichting Voorlichters Gezondheid in samenwerking met Zelfzorg het ‘Kom Verder-spel‘. Dit spel helpt mensen te inspireren anders te gaan denken en handelen én om inzicht te krijgen in aspecten waarin mensen de eigen regie kunnen nemen. Waar de focus binnen het spel op wordt gelegd, is afhankelijk van de deelnemers. Dit kunnen patiënten zijn, beleidsmakers, professionals, studenten, etc. Het Kom Verder-spel helpt om mensen te inspireren anders te gaan denken en handelen én om inzicht te krijgen in:
• • • •
Aspecten waarin mensen de eigen regie kunnen nemen Belemmerende en bevorderende factoren voor een volgende stap Wat iemand zelf kan doen Ondersteuning / concrete handvatten
Resultaat en toekomst In 2019 hebben de voorlichters gezondheid de themabijeenkomsten voornamelijk bij patiënten en doelgroepen gehouden. Tevens hebben we de module ook verwerkt in het project Gezond ouder worden. Het voornemen is om dit in 2020 verder te ontwikkelen. We zullen dit met een nieuwe opdrachtgever vorm gaan geven.
Jaarverslag 2019
48
ONDERSTEUNINGEN ZORGVERLENERS De ondersteuningen aan zorgverleners verliepen in 2019 zeer naar wens. Steeds meer zorgverleners wisten de weg te vinden naar de Voorlichters Gezondheid en er ontstonden steeds meer samenwerkingen. Net als voorgaande jaren hebben we elke dinsdag een inloopspreekuur bij gezondheidscentrum Het Slag in Rotterdam. In de gemeente Schiedam hebben we een nauwe samenwerking met Huisartsenpraktijk Damzicht waarbij elke donderdag een voorlichter aanwezig is om de zorgverleners te ondersteunen. Het blijkt voor patiënten prettig dat de taalhulp plaatsvindt op vertrouwd terrein, namelijk binnen de huisartsenpraktijk. Naast individuele hulp geeft Stichting Voorlichters Gezondheid ook voorlichting in groepsverband, bijvoorbeeld aan patiënten met diabetes. In het afgelopen jaar zijn de volgende interventies ingezet in de huisartsenpraktijk:
•
Taalloket: Elke donderdag aanwezig in de huisartsenpraktijk. Vanaf juli 2016 ook voor doorverwijzingen naar taalcursussen. Hiermee vergroot de patiënt zijn functionele vaardigheden op het gebied van taal en sociale participatie. Gemiddeld zijn er 5 bezoekers per week met een taaldoorverwijzing. Het loket blijft in de huisartsenpraktijk.
•
Spreekuur: Verwijsafspraken met Stichting Voorlichters Gezondheid met voorlichting aan patiënten die door een taalbarrière of cultuurverschillen de informatie over hun ziekte, medicatie of behandeling niet goed begrijpen. Dit spreekuur draait vanaf januari en is niet meer weg te denken voor de zorgverleners. Vooral voor de nieuwkomers is er nu een aanspreekpunt, een intakeprocedure en voorlichting.
Daarnaast zagen we in 2019 ook steeds meer aanvragen binnenkomen van verschillende ziekenhuizen, zoals het Erasmus MC en het Vlietland Ziekenhuis. Ook maakt Vluchtelingenwerk in de gemeente Schiedam steeds meer gebruik van de ondersteuningen van de voorlichters gezondheid bij gezondheid gerelateerde onderwerpen. Gezien het succes van deze werkzaamheden in 2019 willen we dit in 2020 doorpakken en uitbreiden naar meer huisartsenpraktijken.
“Iedere maandagochtend doe ik van 9.00 uur tot 11.00 uur ondersteuningen bij het Centrum voor Huisartsen. Op donderdagochtend van 9.00 uur t/m 11.00 uur doe ik ondersteuningen in huisartsenpraktijk Damzicht. Patiënten worden door de huisartsen doorverwezen naar mij. Mijn ondersteuningen variëren van het geven van voorlichting over diabetes tot het praten met patiënten over de situaties waarin ze zich bevinden. Ik ondersteun ook verschillende partijen die naar mij doorverwijzen, zoals Vluchtelingwerk en gezinscoaches en daarnaast ondersteunen collega’s mij weer bij patiëntenbegeleiding naar het ziekenhuis. Vaak is dit Vlietland ziekenhuis, maar ook de Kansenfabriek verwijst statushouders door naar mij. Bij ondersteuningen is het vaak nodig dat ik één op één voorlichtingen geef aan mensen die laaggeletterd zijn, een taalbarrière hebben en kampen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Nieuwe vluchtelingen die bij de huisartsenpraktijk worden ingeschreven, komen bij mij op het spreekuur voor een intakegesprek. Ik leg onder andere uit hoe de praktijk werkt, ik leg de website uit en neem belangrijke telefoonnummers door. Alle patiënten die bij mij op het spreekuur komen en een taalbarrière hebben of laaggeletterd zijn, motiveer ik om taallessen te gaan volgen. Ik stuur ze dan door naar het Taal Plus Loket. De samenwerking met de zorgverleners en organisaties worden door mij als zeer prettig ervaren.” Jaarverslag 2019
Hoesnia Risouli 49
BASIS OP ORDE Als men in Nederland komt wonen is het goed om snel in aanraking te komen met de Nederlandse taal. De Nederlandse taal kan de basis vormen van de kennismaking met de Nederlandse cultuur. Het biedt de mogelijkheid om de geschreven en ongeschreven regels verder te ontdekken. Hierdoor kan men sneller zijn weg vinden en zich eerder welkom voelen. Bij het inburgeren horen zowel rechten als plichten voor de deelnemers en het is van belang dat men meer kennis hierover krijgt en de juiste begeleiding, zodat men snel kan beginnen met het verbeteren van het taalniveau. De Nederlandse taal is van essentieel belang om optimaal te kunnen participeren en te integreren. Om nieuwkomers te helpen zijn in het kader van de PVT-workshops, in samenwerking met Buurtwerk, workshops gegeven over de normen en waarden in Nederland en over de inburgering en zorgverlening. De voorlichtingsbijeenkomsten houden rekening met het abstractieniveau van de deelnemer en sluiten aan op diens belevingswereld, met aandacht voor ervaringskennis, mogelijkheden, dilemma’s, tips. Zo krijgt de deelnemer op zijn niveau handvatten om het heft in eigen hand te nemen. In de voorlichtingsbijeenkomsten over inburgeren worden de deelnemers op een beeldende manier meegenomen en wordt er stap voor stap uitgelegd wat inburgeren inhoudt en met welke verschillende onderdelen ze te maken krijgen, wat ze kunnen verwachten en wat ze zelf kunnen en moeten doen. De voorlichting over inburgeren is een belangrijk onderdeel voor de gezinsmigranten, omdat ze vaak niet de juiste weg weten te vinden binnen het systeem van DUO. Ook weten ze vaak niet waar ze aan toe zijn. Vaak zijn hun partners ook niet op de hoogte van de stappen die ze dienen te nemen. Tijdens de workshops werd ook veel aandacht besteed aan hoe de deelnemers een school kunnen kiezen via ikwilinburgeren.nl.
Resultaat De workshops waren een verheldering voor de deelnemers, maar wekte ook verschillende vragen op. Voor de deelnemers bleek vrijwel alle informatie nieuw, waaronder de regels en voorwaarden. Ook merkten wij dat vaak maar een enkeling kennis had bijvoorbeeld over de site van DUO. Opmerkelijk was dat deze informatie niet verschaft was in het land van herkomst en bij toetreding van Nederland. De deelnemers dachten dat het inburgeringsexamen volstond als inburgering. Bij het ontvangen van de brief van DUO heerste dan ook veel onwetendheid. Men was niet op de hoogte van de inburgering en het bestaan van deze instantie. Een ander verwonderpunt was de mate van verantwoordelijkheid, die gepaard ging met de inburgering. De deelnemers dienden elk zonder begeleiding informatie te zoeken over het gehele proces en moesten op zoek naar een passende school. Om die reden worden de workshops over de inburgering zeer gewaardeerd. De workshops verschaften de deelnemers informatie over de stappen die genomen moesten worden. Centraal stond dan ook dat het slagen van de integratie in eigen handen ligt en dat grotendeels vanuit eigen initiatief dient te komen De voorlichtingsbijeenkomsten worden zeer positief ontvangen door de deelnemers en geven zij aan dat de voorlichting een meerwaarde heeft en dat ze tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten handvatten ontvangen om zelf aan de slag te gaan. Een ander succes is dat deelnemers te kennen hebben gegeven dat de wijze waarop de voorlichting wordt gegeven over inburgeren hun kennis over inburgeren in Nederland heeft vergroot. De interactieve wijze met beelden en de vraag- en leermethode heeft hieraan een bijdrage geleverd. Wat goed werkt, zijn werkvormen die bij de belevingswereld van de doelgroep aansluiten. Deelnemers dienen aangevuld te worden en men dient het niet voor hen in te vullen. Door het toepassen van het vraag- en leergesprek kwamen wij er tijdens de lessen ook achter waar deelnemers tegenaan lopen als het gaat om inburgeren. Het kennisniveau van de deelnemers over inburgeren was zeer beperkt en we kwamen tijdens de bijeenkomsten erachter dat nieuwkomers vaak niet wisten welke stappen ze dienen te nemen en waaruit de onderdelen van inburgeren bestonden. Hierom is ook besloten om in 2019 hier meer aandacht aan te besteden. Samen met Buurtwerk is er gekeken naar de mogelijkheden om de deelnemers actiever door te verwijzen, zodat ze sneller aangemeld kunnen worden bij een taalschool voor inburgeren. Jaarverslag 2019
50
Succesfactoren bij het lesgeven aan nieuwkomers zijn variërend, maar motivatie staat hierin centraal. Tevens kunnen wij uit ervaringen met deelnemers aangeven dat het geven van lessen die speels en educatief zijn er ook in dit project voor hebben gezorgd dat deelnemers enthousiast waren over de gegeven lessen. De samenwerking met Buurtwerk wordt voortgezet in een uitgebreidere vorm om nieuwkomers in Rotterdam maatschappelijke ondersteuning aan te bieden. Hiermee gaan we in 2020 aan de slag als samenwerkende partner van Buurtwerk.
“Als Surinaamse spreek ik goed Nederlands en ik heb meerdere diploma’s in Suriname behaald. Ik wist niet dat ik vrijstelling kon aanvragen. Na de workshop kwam ik hier achter en ik heb mijn vrijstelling aangevraagd en nu ben ik in afwachting daarvan. Deze informatie dient iedereen eigenlijk direct te krijgen.” “Het is niet makkelijk om de juiste informatie te krijgen. Ook voor mijn partner is veel nieuw en het is veel werk om alles uit te zoeken. De workshops over waarden en normen vind ik belangrijk, maar als ik eerlijk moet zijn, was de workshop over inburgeren voor mij belangrijker.” “Zelf ben ik pas 6 maanden in Nederland. Ik begrijp de Nederlandse taal niet en wist niet hoe ik de informatie kon opzoeken. Ook mijn partner spreekt nog niet goed de Nederlandse taal. Tijdens de voorlichting werd mij duidelijk welke stappen ik moest nemen. Het is toch fijn als men je ook in de eigen taal kan uitleggen hoe belangrijk het is om de Nederlandse taal te leren. Onze juf zei dat in Nederland alles begint met de Nederlandse taal en dat is een feit.” “De informatiebijeenkomst was voor mij zeer waardevol, ik ben al 6 maanden aan het werk in Nederland, dankzij deze bijeenkomst kwam ik erachter dat ik voor ONA vrijstelling kan krijgen.” “Wat ik heel goed vond aan deze workshop, is dat de kosten van de examens worden besproken. Zo weet je ook waar je aan toe bent en hoe je er zelf financieel voor staat om inburgeren zo snel mogelijk te maken voor jezelf.” Jaarverslag 2019
51
WAT GAAN WE DOEN IN 2020? Taal en Gezondheid Binnen Taal en Gezondheid lag de focus vooral op ‘taal op recept’. Om meer resultaten te realiseren, zijn we in oktober 2018 meer de focus gaan leggen op ‘taal is een medicijn’. Dit is als pilot meegenomen in de trainingen en bleek een succes te zijn, waardoor het voornemen is om ‘taal is een medicijn’ een standaard onderdeel te laten worden van deze trainingen. De reden hiervoor is dat er op deze manier meer bewustwording en gedragsverandering tot stand komt bij de zorgverleners tijdens de training. Vanwege de succes in het voorgaande jaar, zullen we in 2020 verder gaan met het uitrollen van ‘taal is een medicijn’.
Palliatieve zorg en migranten Voor het jaar 2020 hebben de voorlichters gezondheid vanwege de bestaande behoefte en aanvragen die binnenkomen een training voor zorgverleners ontwikkeld over Palliatieve zorg en migranten. Het gaat daarbij vooral om persoonsgericht werken. Veel zorgverleners vinden het eng om zich met zoveel culturen bezig te moeten houden. Het gaat echter om respect, inlevingsvermogen en aandacht voor de andere culturen. Zorgverleners moeten helder communiceren en kunnen reflecteren op hun eigen blinde vlekken en inzichten.
Psycho-educatie De Voorlichters Gezondheid starten in 2020 wederom met het geven van bijeenkomsten voor zorgverleners in het kader van psycho-educatie. Op welke wijze kan er concreet gestalte worden gegeven aan psycho-educatie aan vluchtelingen en migranten? Dit is de kernvraag die centraal staat in de deelsessies onder leiding van de trainers van de voorlichters gezondheid.
Voortzetten Samen Schiedam thematafel gezondheid De thematafel ‘Gezondheid’ zet zich in op een gezonde leefstijl: Schiedammers zitten lekker in hun vel, voelen zich fit, zijn zich bewust van het belang van een actieve en gezonde leefstijl en bewegen en sporten.
Nieuw in Rotterdam Nieuw in Rotterdam helpt gezinsmigranten de weg te vinden in de (Rotterdamse) samenleving en begeleidt ze bij het zo snel mogelijk leren spreken van de Nederlandse taal. Het doel van Nieuw in Rotterdam is (gezins-)migranten ondersteunen en begeleiden naar: •
Taal- en/of inburgeringsonderwijs
•
Meedoen in de stad, netwerk vormen
•
Vrijwilligerswerk en/of betaald werk
•
Ondersteuning bij het regelen van praktische zaken
In dit project werken de voorlichters gezondheid samen met Buurtwerk. Ook het participatietraject wordt voortgezet.
Jaarverslag 2019
52
Jaarverslag 2019
53
Jaarverslag 2019
54