FABRYKA SZTUKI

Trudno tutaj nawet mówić o dystynkcji klasowej – do stwierdzenia takiego fenomenu brak nam danych i potrzebowalibyśmy jeszcze dodatkowych badań. Mamy raczej do czynienia ze swoistą „gospodarką słoikową”, w której finansowe i niematerialne transfery od rodziny czy partnerów umożliwiają przetrwanie w polu sztuki, gdzie za uczestnictwo w projektach płaci się niewiele albo wcale i gdzie kariery obarczone są dużą dozą niepewności. Mamy do czynienia z osobami, które nie weszły jeszcze w dorosłość, jeżeli za takową uznaje się samodzielność finansową oraz zdolność do utrzymania rodziny. Tutaj pojawiają się dwa problemy, które wymagałyby dalszych i pogłębionych badań. Pierwszym jest dostęp do pola i jego powiązania z sytuacją klasową, odziedziczonym kapitałem kulturowym i ekonomicznym. Nasze badanie sugeruje niepokojący obraz, w którym artystami, kuratorami czy nawet asystentkami w polu sztuki są jedynie te osoby, które na to stać ze względu na odziedziczony przywilej i lepszą sytuację materialną. Już samo wejście do tego obiegu wiąże się z koniecznością spędzenia długiego czasu w instytucjach edukacyjnych (znakomita większość osób w polu sztuki jest wysoko wykwalifikowana i wykształcona) oraz długotrwałej i nisko opłacanej pracy na podrzędnych stanowiskach. Na taki „bilet wstępu” mogą sobie pozwolić jedynie nieliczni. Drugim palącym problemem badawczym jest kwestia wspomnianej „ciemnej materii sztuki”. „Ciemna materia” składa się z tych wszystkich, którzy z pola są wykluczeni. Z jednej strony są to osoby, którym nigdy nie było dane wejść do cyrkulacji. Z drugiej strony „ciemną materię” tworzą osoby, które w pewnym w pewnym momencie 75