Groote Kerk... eenzaam op een eiland
Letterlijk en figuurlijk torent hij er bovenuit; de Groote Kerk. Om verschillende redenen is het een bijzonder godshuis. Niet alleen vanwege de vorm, maar ook door de ligging op het Schanseiland of het kerkeiland, zoals het logischerwijs ook wel wordt genoemd. Bovendien was het een van de eerste protestantse kerken in Nederland.
Het eiland waar de kerk op staat, dateert uit de tijd dat de Spaanse overheersing het in Nederland steeds moeilijker kreeg. De schans die in opdracht van een raadgever van Willem van Oranje in 1571 was opgericht, moest bescherming bieden tegen de Spaanse troepen. Nadat de watergeuzen op 1 april 1572 Den Briel hadden ingenomen, bestond het gevaar dat de Spanjaarden vanuit Maassluis een tegenaanval zouden doen. Om dat te voorkomen werd de oorlogsschans gebouwd. Het mocht niet baten, want Maassluis werd alsnog ingenomen. Zelfs nog voordat de schans was afgebouwd. Voor het eind van de Tachtigjarige Oorlog werd de schans alweer afgebroken. Hierdoor staat de kerk niet in het centrum van de stad, maar buitendijks.
Nadat de Spanjaarden uit Maassluis waren verdreven , werd in 1629 begonnen aan de bouw van de Groote Kerk. De bouw heeft vrij lang geduurd, maar dat was vooral te wijten
historie 9
aan een onderbreking van vijf jaar. Die werd veroorzaakt door de Duinkerker kapers, die een flink aantal vissersschepen buit wisten te maken. De bemanning werd daarbij niet gespaard, die ging overboord. De officiĂŤle opening was op 9 oktober 1639; volgend jaar dus precies 380 jaar geleden. Dominee Fenacolius verzorgde de inwijding.
NAAM
Het lijkt duidelijk hoe de kerk aan zijn naam komt. Dat heeft zonder meer te maken met de niet geringe omvang van het gebouw, maar ook om duidelijk het verschil aan te geven met de kleinere kerk die een kleine anderhalve eeuw eerder was gebouwd. Overigens werden de deuren van die kerk definitief gesloten toen de Groote Kerk in gebruik werd genomen. De haringvangst heeft een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van de Groote Kerk. De kerk is namelijk gefinancierd door heffingen op die haringvangst.