Ayvalık'a Bakarken TAYLAN KÖKEN
Zeytin(i) Koruma(k)
A
yvalık ve zeytin ayrılmaz bir bütün. Ayvalık zeytini ve zeytinyağı dünyanın bildiği, kabul ettiği tescilli bir marka. Ülkemizde çiftçi üretiminin gerilemesine, devletten yeterli teşvikleri almamalarına rağmen Ayvalık zeytinciliği direnmeye ve ülkesi için katma değer üretmeye devam ediyor. Ayvalık halkının geçim kaynaklarının başında gelen zeytin ağaçlarını korumakla görevli, önemli bir kurum var: Ayvalık Çiftçi Mallarını Koruma Başkanlığı. Kurum 2 Temmuz 1941 tarihinde kabul edilen, İsveç’ten alınan 4081 nolu ‘Çiftçi Mallarını Koruma Kanunu’ hükümlerini yerine getiriyor. Bazı maddeleri güncelleştirilen kanun halen yürürlükte. Kanun hükümleri köy sınırlarında, belediye sınırlarına giren tarım alanlarında, orman haricinde tüm tarımsal ağaçların korunması için uygulanıyor. Çiftçi Mallarını Koruma Başkanlığı seçimleri, belediye seçimleri sonrasında en geç 40 gün içinde yapılıyor. Belediye, Ticaret Odası ve Ziraat Odası delegeleri toplanarak, genel kurulda oluşan listeleri kapalı olarak oyluyor ve 5 asil, 5 yedek olmak üzere Çiftçi Malları Koruma Meclisi’ni seçiyor. Hemen ardından bu meclisi denetlemek ve onaylamak için Murakabe Heyeti seçimi yapılıyor. Murakabe Heyeti’nin başkanı kaymakam. Koruma Meclisi ise kendi aralarında toplanarak başkan ve yardımcısını seçiyor. Son seçimde Çiftçi Mallarını Koruma Meclisi, Aydın Derinova, Turgay Demirlenk, Murat İbrahim Mühürdaroğlu, Hasan İlker Gültekin ve Suat Kaçak’tan oluşmuştu. Kısa bir dönem başkanlık yapan Aydın Derinova sağlık nedenleriyle görevinden ayrılınca, başkanlığa Suat Kaçak, yedek üyelikten asil üyeliğe geçen Mehmet Özman da başkan yardımcılığına seçildi ve halen görevlerine devam ediyorlar. Yine göreve devam eden Murakabe Heyeti, Mehmet Fahri Onursal, Mustafa Kürşat, Hasan Kunay, Ayhan Kavukçu ve Servet Ertem’den oluşuyor.
(Atlı kır bekçileri fotoğrafları Nilgün Kaya’dan alınmıştır.)
34
Zeytin ağaçlarının korunması ve üreticilerin haklarına sahip çıkılması, koruma tarafından çok uygun fiyatlara yapılıyor. Çok geniş arazileri kontrol eden ve ‘Zeytin Kovboyları’ olarak da anılan asıl kahramanlar, birçok sorunlarına rağmen zeytin meralarını koruyan kır bekçileri... Bekçiler, çiftçilerin yalnız zeytinlerini değil, her türlü tarım araçlarını, tarla içindeki mülklerini, koruma alanındaki yolları, su arklarını, setleri, bentleri, çitleri ve duvarları da korumakla yükümlü. Kır bekçileri 657 nolu kanuna göre hareket ederlerken, ödemelerini yarı resmi bir kurum olan koruma başkanlığından alıyor. Bu durum birçok sorunu da beraberinde getiriyor. Yani kanun olarak devletin memuru sayılıyorlar ama maaşlarını müstahsilden sağlanan ve sandıkta toplanan paradan alıyorlar. Çiftçi ödeme yapmadığında sistem doğal olarak tıkanıyor. Oysa günümüzde her türlü malın sigortası yüksek fiyatlara yapılırken, onca emek verilen zeytin ağaçlarının korunması ve üreticilerin haklarına sahip çıkılması, koruma tarafından çok uygun fiyatlara yapılıyor. Zeytin koruma bekçilerinin başı bu işi uzun yıllardır yapan Daire Amiri Ahmet Omak... Ataları mübadelede Midilli’nin İşlemetopu köyünden Ayvalık’a gelen Omak, Zekibey Mahallesi’nde 1958 yılında doğmuş. İlk öğrenimini Abdülvahit Sağlam İlkokulu’nda, orta ve lise eğitimini Ayvalık Lisesi’nde tamamlamış. Askerlik öncesi ve sonrasında babası Mehmet Omak’ın hurdacı-antikacı dükkânında çalışmış. 1990’lı yılların başında Zeytin Koruma'ya bekçi olarak girmiş. Başarılı çalışmaları nedeniyle kısa sürede daire amirliğine terfi etmiş ve görevini 2000’li yılların başına kadar sürdürmüş. Bu görevinden ayrılan Ahmet Omak, Balıkesir’in Büyükşehir olmasından sonra geçmişte yapmış olduğu başarılı çalışmalarından dolayı tekrar Daire Amiri olarak göreve çağrılmış. Ahmet Omak’ın yanında bir muhasip memur ve iki kişi daha çalışıyor. Korumaya ait bir de arazi aracı mevcut.