Τι νέα
Μετά τις συγκεντρώσεις μας στα «σκαλάκια» της Νομικής, αντί να κατευθυνθώ σε μία από τις δύο εξόδους και στο δόκανο των ασφαλιτών, κλεινόμουνα σε μια τουαλέτα για μισή ώρα και διάβαζα εφημερίδα. Πίσω ακριβώς από το κτίριο της Νομικής, κολλητά σε απόσταση λιγότερο του μισού μέτρου, με είσοδο από την Ακαδημίας, ήταν το νεκροτομείο στο οποίο έκαναν ανατομία οι φοιτητές της Ιατρικής κάποιες ώρες. Είχα ανακαλύψει στο δεύτερο όροφο ένα άνοιγμα της Νομικής που οδηγούσε στο διπλανό κτίριο. Αφού πέρναγε το μισάωρο, πήγαινα στο άνοιγμα και, παρά την υψοφοβία μου, με ένα μικρό άλμα βρισκόμουν στο νεκροτομείο. Κοίταγα κάτω γιατί τα πτώματα στους πάγκους δεν ήταν το καλύτερο θέαμα, έκλεινα τη μύτη μου, γιατί η φορμόλη μού έφερνε αναγούλα, σε μισό λεπτό έβγαινα τρέχοντας στην Ακαδημίας και μην τον είδατε. Μία, δύο, τρεις, πέντε, δέκα φορές το κόλπο δούλεψε, κάποια στιγμή το πήραν είδηση και με περίμεναν στην Ακαδημίας. Μέχρι το Οφθαλμιατρείο έτρεξα καλά, αλλά το σταμάτημα των προπονήσεων είχε τις επιπτώσεις του στη φυσική μου κατάσταση και βρέθηκα στην Ασφάλεια. ΜερίΚεΣ εΜΠείρίεΣ άΠΟ ΤΟ ΚΚε θες να μου διαβάσεις εκείνο το φοβερό κομ-
μάτι που πήγατε να δώσετε τον «ριζοσπάστη κυριακάτικα σε δύο αδερφές; Ναι, άκου: «Ποιος είναι;». «Καλημέρα, μας ανοίγετε; Σας φέραμε τον “Ριζοσπάστη”» είπα γεμάτος αυτοπεποίθηση. Η σιωπή που έπεσε πίσω από την πόρτα ήταν εκκωφαντική. Μόνο μια βαριά ανάσα ακουγόταν. «Σας φέραμε την εφημερίδα σας, τον “Ριζοσπάστη”» επέμενα. Η ανάσα από μέσα έγινε πιο βαριά και πιο γρήγορη, η ηλικιωμένη κυρία από την τρομάρα της είχε ταχυπαλμία και τα χρειάστηκα. «Ώρα είναι να πάθει καμιά συγκοπή» σκέφτηκα και αποφάσισα να εγκαταλείψουμε την πολιορκία. Επειδή όμως έχω τρόπους από το σπίτι μου, θέλησα να την αποχαιρετίσω. «Γεια σας, φεύγουμε τώρα» είπα, και πρόσθεσα: «Θα ξανάρθουμε». Πριν προλάβω να απομακρυνθώ, άκουσα δεύτερες γρήγορες παντόφλες να σέρνονται προς την πόρτα, άλλη μια βαριά ανάσα και μια επίσης γυναικεία φωνή να ρωτάει σιγά όλο αγωνία: «Ποιοι ήταν, Μαρία;». Με απελπισμένη φωνή, η πρώτη απάντησε: «Οι κομμουνιστές». Σιγή ολίγων δευτερολέπτων, με τις δυο –κατά πάσα πιθανότητα αδελφές– να στέκουν ακίνητες πίσω από την πόρτα και να ζουν με τον τρόμο της κομμουνιστικής περικύκλωσης. Και το δράμα κορυφώθηκε, όταν η πρώτη, σχεδόν κλαίγοντας, ενημέρωσε τη δεύτερη: «Είπαν ότι θα ξανάρθουν». γιατί παραλληλίζεις το Φλωράκη με τον Σημίτη; Από την πορεία μου στην Αριστερά και μέσα στο ΠΑΣΟΚ γνώρισα πολλούς ηγέτες και στελέχη πρώτης γραμμής. Δύο ξεχώρισαν, τόσο διαφο-
ρετικοί και ταυτόχρονα τόσο ίδιοι. Ο Φλωράκης και ο Σημίτης. Φιλοσοβιετικός κομμουνιστής ο πρώτος, τυπικός σοσιαλδημοκράτης ο δεύτερος. Αυταρχικός ο πρώτος, συναινετικός ο δεύτερος, άνθρωπος της πιάτσας ο πρώτος, καθηγητής ο δεύτερος. Ούτε ο ένας, ούτε ο άλλος ήταν ρήτορες και οι δυο εχθροί της δημαγωγίας, όμως ο λόγος τους ήταν ζυγισμένος, ευθύβολος και σαφέστατος. Και πάνω από όλα ήταν αποτελεσματικοί στη δουλειά τους, αυτό που κρίνει σε τελευταία ανάλυση την ποιότητα ενός ηγέτη.
Πώς βλέπεις σήμερα την περί περίοδο Σημίτη; Η οκταετία Σημίτη θα μας απασχολεί και στο μέλλον. Είμαι απολύτως βέβαιος για το τι θα γράψει η Ιστορία. Η Ελλάδα άλλαξε ρότα, πέτυχε σπουδαία πράγματα, αλλά προφανώς μπο μπορούσε να πετύχει περισσότερα. Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, όμως, έλεγε ότι «ο χρόνος υπάρχει γιατί δεν μπορούν να γίνουν όλα τα πράγματα σε μια στιγμή».
Πες μου για την αποχώρησή σου από το ΚΚε. Αρχές δεκαετίας του ’80. Ο τελευταίος άνθρωπος με τον οποίο μίλησα ήταν ο Κώστας Τσολάκης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου και υπεύθυνος επαγρύπνησης. Ήταν κοινό μυστικό ότι ήταν η υπηρεσία ασφάλειας του κόμματος και ότι είχε χρηματίσει αξιωματικός του σοβιετικού στρατού. Ανέγνωσε το κατηγορητήριο. «Χτες συναντήθηκες σπίτι σου με τον Κύρκο. Υπάρχουν μάρτυρες, δεν υπάρχει λόγος να το αρνηθείς. Πες μου ποιοι άλλοι ήταν στην συνάντηση». «…Οι διαφωνίες
Ο εΠάγγελΜάΤίάΣ ΠΟλίΤίΚΟΣ Νίκο, πώς είναι να είσαι υποψήφιος βουλευτής στην αχανή Β΄ άθηνών; Επίτρεψέ μου ν’ απαντήσω μ’ ένα κάπως αστείο απόσπασμα από το βιβλίο: «Είχα αποφασίσει να πιω το ποτήρι μέχρι τον πάτο και κάθε βράδυ ξεκίναγα σαν καταδικασμένος να διαβώ το πράσινο μίλι προς το συνήθη τόπο εκτελέσεως των αμέτρητων εθνικοτοπικών εκδηλώσεων. 48 δήμοι επί τρία. Για να τα προλάβεις όλα πρέπει το διάστημα ανάμεσα στις εκλογές να γλεντάς μαζί τους τα βράδια και τα Σαββα-
μου πλέον είναι περισσότερες από τις συμφωνίες. Το ποιοι ήταν στη συνάντηση να σας το πει αυτός που σας ενημέρωσε» του απάντησα και σηκώθηκα να φύγω. Σκύλιασε και μέσα του ενεργοποιήθηκε η δισυπόστατη φύση. Ακριβώς πίσω του στον τοίχο ήταν ένας πολιτικός χάρτης της Ευρώπης. Γύρισε, ακούμπησε τα χέρια του στο σημείο που ο χάρτης έδειχνε Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (αν μπορούσε θα την αγκάλιαζε) και μου είπε: «Αυτό δεν θα σας αφήσουμε να το καταστρέψετε». Ο Τσολάκης δεν ήταν φιλοσοβιετικός, ήταν σοβιετικός. Έκλεισα την πόρτα και άρχισα να κατεβαίνω με τα πόδια την σκάλα. Έξι όροφοι, ήταν η τελευταία μου διαδρομή μέσα στο κόμμα.
τοκύριακα να πηγαίνεις σε γάμους και βαφτίσια. Χώρια οι κηδείες, γιατί ακόμα και οι Πόντιοι, οι Κρητικοί, οι Ηπειρώτες ου μην αλλά και οι Αρκάδες που τους ξέχασα, πεθαίνουν κάποια στιγμή. Το ηπειρώτικο κλαρίνο του Χαλκιά για μια ώρα το χαίρομαι, μετά χτυπάνε τα μηνίγγια μου. Το μακαρίτη τον Μουντάκη με τη λύρα του για μισή ώρα. Ποντιακή λύρα παιγμένη από δεξιοτέχνη του είδους, δεν αντέχω πάνω από λεπτό. Φαντάσου όλα αυτά τα, όπως και να το κάνουμε, μονότονα όργανα, με συγκροτήματα τρίτης διαλογής και ηχητικά της συμφοράς.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟυ ΠάΣΟΚ γράφεις πολλά για το λυκόφως του άνδρέα Παπανδρέου… Ήταν η εποχή που ο όρος «μιμίκος» είχε καταχωρηθεί στο πολιτικό λεξιλόγιο της χώρας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη σκηνή με το μισό και παραπάνω Υπουργικό Συμβούλιο να παρακολουθεί με προσποιητή βαθιά προσοχή τη Δήμητρα Λιάνη-Παπανδρέου να συλλαβίζει ακαταλαβίστικα πράγματα για την «Αποκάλυψη του Ιωάννου». Με αυτό το σκοτεινό κείμενο είχε ασχοληθεί η χώρα και η μισή κυβέρνηση για ένα μήνα, επειδή έτσι ήθελε η πρώτη κυρία και οι διάφοροι φίλοι και μάγοι με τα μαντζούνια, που περιτριγύριζαν το πρωθυπουργικό ζεύγος. Το πρόβλημα, όταν είσαι πρωθυπουργός, είναι ότι ταλαιπωρείται η χώρα. Και η χώρα σερνόταν από νοσοκομείο σε
νοσοκομείο, από κρίση σε κρίση, μέχρι να αρχίσει να ξενυχτάει α απέξω από το Ωνάσειο.
είναι και οι πρωτοχρονιάτικες πίτες... Το μαρτύριο αυτό, ισοδύναμο της ποντιακής λύρας, μέγα εστί και τελείται τας Κυριακάς Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου εκάστου έτους. Την ίδια ώρα έπρεπε να βρίσκεσαι σε δέκα το λιγότερο πίτες. Να προλάβεις να κόψεις ένα κομμάτι, να εκφωνήσεις βαρυσήμαντο δίλεπτο και πρωτότυπο χαιρετισμό, να σφίξεις χέρια, να μαζέψεις αιτήματα για ρουσφέτια και άσπρος από τη ζάχαρη άχνη της πίτας να οδηγείς σαν τρελός στην Αττική Οδό για να βρεθείς στην άλλη άκρη της Αθήνας, στην επόμενη πίτα. Εκεί έπρεπε να χαιρετίσεις εγκάρδια, σαν να είχες μέρες να τους δεις, όσους είχες αφήσει στην προηγούμενη πίτα και, επειδή είχαν πιο γρήγορο αμάξι, πρόλαβαν να φτάσουν πρώτοι. Στη δεύτερη, συνήθως, πίτα ζητούσα πίσω την Κυριακή μου, τη ζωή μου και την αξιοπρέπειά μου – και εγκατέλειπα άδοξα τη μαραθώνια πιτοδρομία. A
Τά ΣίγΚλάΚίά Κώστας Αρκουδέας, εκδ. Απόπειρα, σελ. 186 18 μικρά αυτοτελή κείμενα, που καλύπτουν την πορεία του συγγραφέα στη λογοτεχνία από το 1986 έως σήμερα. Γραμμένα με χιούμορ και τη διάθεση να καυτηριάσει τα κακώς κείμενα. ΤΟ ΔΟγΜά ΤΟυ ΣΟΚ naomi Klein, μτφ. Άγγελος Φιλιππάτος, εκδ. Λιβάνης, σελ. 718 Από τη Χι λή του 1973 μέχρι το σημερινό Ιράκ και από τις ομοιότητες ανάμεσα στις ανακριτικές τεχνικές της ciA και τις εκβιαστικές τεχνικές της Παγκόσμιας Τράπε-
ζας και του ΔΝΤ, όλα συνομολογούν ότι τα περί ειρηνικής επικράτησης του νεοφιλελεύθερου κινήματος δεν είναι παρά ένας μύθος. λάγΟυ Μάλλί Γιάννης Μαριδάκης, εκδ. Εστία, σελ. 95 55 χρόνια στη θάλασσα, άφοβος από κύματα, και τώρα να «προλαβαίνει» να βιώσει την οικονομική κρίση. Με τους φίλους του να τον συνοδεύουν την ύστατη ώρα, εν μέσω των ταραχών και της υπαγωγής της χώρας σε διεθνή επιτήρηση. Η ΦυλάΚίΣΜεΝΗ ΤΗΣ ΤεχεράΝΗΣ Μαρίνα Νεμάτ, μτφ. Φάνη Πανταζή, εκδ. Ψυχογιός, σελ. 368 Η αληθινή ιστορία της Νεμάτ η οποία σε ηλικία 16 ετών, όταν τα μαθήματα άρχισαν να διδάσκονται σύμφωνα με το Κοράνι, βγήκε στους δρόμους. Συνελήφθη, βασανίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο με την κατηγορία της διάπραξης πολιτικού εγκλήματος.
➜ d.fyssas@gmail.com Athens Voice 73