Evolutie van een vakgebied
Het Groene Boekje en de HulK Op 15 oktober is de nieuwe editie van de Woordenlijst Nederlandse Taal verschenen. De Woordenlijst is op verschillende punten aangepast volgens de herziene spellingregels. Een gevolg van die herziening is dat een zo groot mogelijke spellingseenheid kon worden gecreëerd: alle toonaangevende woordenboeken, spellinghandboeken en spellingcheckers zullen vanaf nu één en dezelfde spelling han-
4
teren.
Eurospeech 2005 Congressen hebben de naam verkapte plezierreisjes te zijn. Niet altijd, zo ontdekten de 1300 taal- en spraaktechnologen die zich hadden verzameld in Lissabon. Twee dagen praten over dialogen (SigDial), één dag besteed aan de huidige stand van zaken (Tutorials) en vier hele sessiedagen. Ronduit slopend, maar de resultaten mogen er wezen. Arjan van Hessen doet verslag.
12
De stem van WFH ontrafeld De WFH-portal biedt een grote hoeveelheid informatie over Hermans en zijn schrijven én, uniek voor Nederland, ook de mogelijkheid om gedetailleerd te zoeken in Herman’s gesproken woord: in interviews, lezingen en voorgelezen verhalen. Dat er nog een hoop te verbeteren valt, is duidelijk. Het verbeteren van de mogelijkheden om snel en doeltreffend een spraakherkenningsysteem aan te passen aan de eisen van een willekeurig taakdomein behoort hiertoe. Ook wat betreft zoekopties en de presentatie van de zoekresultaten kan nog het nodige werk worden verzet. Niettemin is duidelijk dat manieren om ook audiovisueel materiaal te ‘googelen’, steeds dichterbij komen.
15
En verder... TST als hulpmiddel voor mensen met communicatieve beperkingen Intelligent Design Taal in Bedrijf TST-centrale actief in Antwerpen NOTaS Nieuws
6 9 10 14 18
Het knusse Team voor Taal heeft plaatsgemaakt voor een professioneler Taal in Bedrijf. Een totaalprogramma met workshops, plenaire zittingen, een informatiemarkt, en een locatie die technologie en onderzoek door zijn betonnen fundamenten heeft stromen (het Evoluon). Waar Team voor Taal een eerste kennismaking bleek van de activiteiten van de diverse NOTaS-leden, daar wil Taal in Bedrijf de vele toepassingen van taalen spraaktechnologie voor het voetlicht werpen. Niet meer voor elkaar, maar voor de buitenwereld. In zekere zin belichaamt de overgang naar Taal in Bedrijf de gestage volwassenwording van het vakgebied TST. Louter onderzoek volstaat niet meer, het gaat mee en meer om praktische en commerciële toepassingen. Zonder NOTaS geen Team voor Taal, en zonder Team voor Taal geen Taal in Bedrijf. Eén van de doelstellingen van NOTaS was en is het vervullen van een brugfunctie tussen onderzoek en toepassing, en tussen toepassing en commercialisering. Tijdens Team voor Taal bleek al snel hoe nodig een dergelijke brug was. Bedrijven en instellingen kenden elkaar wel, maar dan van horen zeggen. Soms, vaker niet dan wel, wist men van elkaar wat men aan het doen was. En wat men voor elkaar kon betekenen. Wat vooral in het oog sprong was dat sommige instellingen bezig waren met onderzoek waar de inbreng van commerciële partijen node gemist werd, terwijl bedrijven worstelden met problemen waar de onderzoekswereld al geruime tijd een oplossing voor had. De tijd leek rijp voor een grote doorbraak: van NOTaS maar zeker ook voor het gehele TST-veld. Leek rijp, want hoewel er veel ten goede is veranderd, is er nog geen sprake van
een kentering. De rituele paringsdans die werd uitgevoerd tijdens Team voor Taal heeft nog niet geleid tot een bijzonder vruchtbaar huwelijk. NOTaS is wel gegroeid, maar het is een teken aan de wand dat de grote spelers zich nog altijd niet hebben aangesloten. De marktrijen zijn kennelijk nog niet gesloten, en dat betekent dat de gehele branche nog altijd niet me één mond spreekt. Of, op termijn veel gevaarlijker, dat de belangen te ver uiteen liggen. Even zorgelijk is de trend dat onderzoeksinstellingen en academische semi-commerciële spin-offs zich te makkelijk laten laven door allerlei subsidies. Een gezonde kenniseconomie krijg je niet door geld te fourneren, en echte innovaties zijn ook al zelden het gevolg van forse subsidieinjecties. Innovatie komt eigenlijk altijd tot stand onder druk van noodzaak, bijvoorbeeld de noodzaak om investeringen in onderzoek en ontwikkeling binnen een bepaalde termijn terug te verdienen (in het volgende nummer van DIXIT zal Norbert Mergen zijn licht over deze zaak laten schijnen; onder de provocerende titel ‘Innovatiesubsidies werken averechts’ gaat hij even op de ondernemersstoel zitten). Genoeg gemijmerd, en zeker ‘gemopperd’. TST is een vakgebied dat meer dan toegevoegde waarde heeft. Zo kunt u verderop lezen hoe TST mensen met communicatieve beperkingen het leven aangenamer maakt. En hoe we met behulp van TST audiovisuele archieven kunnen ontsluiten. Als het congres Taal in Bedrijf de opmaat is voor Taal én Bedrijf, is een terugkeer naar Team voor Taal, maar dan brancheoverkoepelend, voor de hand liggend.
van de redactie
INHOUD
DIXIT Tijdschrift over toegepaste taal- en spraaktechnologie - 3e jaargang, nummer 3- oktober 2005 - Verschijnt 4 x per jaar - DIXIT is een kwartaaluitgave van Dialoog uitgevers b.v. in opdracht van Stichting NOTaS, Postbus 31070, 5503 CB Nijmegen - Tel. 024 - 352 88 88 - Fax 024 - 354 00 90 - www.stichtingnotas.nl Redactie-adres Dialoog uitgevers - Spelderholt 3 - 7361 DA Beekbergen Hoofdredactie Pierre Pieterse - pierre@dialooguitgevers.nl - tel. 033 461 95 54 - Jeannette Groenink (eindredactie) - jeannette@dialooguitgevers.nl - tel. 055 506 35 54 Redactie Arjan van Hessen - Rene Ouendag - Lisanne Teunissen - Khalil Sima’an - Martin Spitholt Art direction en lay-out Marijke Maarleveld Advertenties Dialoog uitgevers b.v. - Gees Wymenga - gees@dialooguitgevers.nl - tel. 055 506 3554 Uitgever Dialoog uitgevers b.v. - Spelderholt 3 - 7361 DA Beekbergen - tel. 055 506 35 54 - fax 055 506 43 70 - info@dialooguitgevers.nl - www.dialooguitgevers.nl - Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Abonnementen Voor een abonnement dient u zich te wenden tot een van de NOTaS-deelnemers (zie www.stichtingnotas.nl). Druk Salland de Lange, Deventer Verantwoording DIXIT is een uitgave van Dialoog uitgevers. Overname van de artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever. © 2005 Dialoog uitgevers. Dialoog uitgevers b.v. en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 1572-6037