1. INTRODUCTIE-ESSAY
DE VIJF STERREN VAN DE STERRENSCHOOL
Vijfsterren onderwijs tegen gelijke kosten
5
De school is het hele jaar open De Sterrenschool is het hele jaar open. Ouders kunnen zelf kiezen of ze hun kind vier of vijf dagen per week naar school laten gaan. Ook vakanties en vrije dagen kunnen, binnen grenzen, zelf worden gekozen. Daarom combineert De Sterrenschool makkelijker met werktijden van ouders en het privéleven. 55 Eén adres voor alle kinderdiensten vanaf nul jaar
Het primair onderwijs is al minstens honderd jaar op hoofdlijnen hetzelfde: er zijn juffen en (steeds minder) meesters, klassen en klaslokalen, en deze componenten worden steeds weer gecombineerd tot een standaard onderwijsproces dat zich gedurende een maand of negen per jaar voltrekt. De belangrijkste veranderingen, over zo’n lange periode bekeken, zijn het steeds korter worden van de lesweek, en het steeds kleiner worden van de klassen. In het primair onderwijs heeft de tijd stilgestaan – en als dat overdreven is, dan toch hooguit een klein beetje. Dit kaartenboek is een poging het primair onderwijs (en omgeving) opnieuw te doordenken. Een groep mensen, werkzaam bij organisaties in en om het onderwijs (zie kader: De denktank van De Sterrenschool), is met een schone lei begonnen aan de hoofdvraag: als we vandaag de dag opnieuw mochten beginnen met het primair onderwijs, hoe zouden we dat er dan uit laten zien? Het voordeel van zo’n aanpak is dat de denktank niet te veel gehinderd wordt door de huidige, historisch gegroeide gang van zaken. Bij dit opnieuw doordenken heeft de denktank gebruik gemaakt van een (doodgewoon) model over organisaties (dat verderop in het boek wordt toegelicht). Zo’n model dwingt tot consistentie in het denken. Het begint bij de trends waarmee rekening moet worden gehouden bij het nadenken over de school, en loopt dan via het dienstenaanbod en de formule, via de organisatie, de organisatiecultuur en de mensen vanzelf over in de financiën. Bij dit alles is de denktank goeddeels weggebleven van de pedagogisch-didactische aspecten van onderwijs. Niet omdat dit niet belangrijk zou zijn; dat is het uiteraard wel. Maar het hier gepresenteerde model kan worden gecombineerd met verschillende pedagogisch-didactische opvattingen. De denktank heeft zich dus niet op één opvatting vastgelegd. Hoofdconclusie De hoofdconclusie van deze denkexercitie is dat het primair onderwijs meer kwaliteit dan nu kan leveren tegen grofweg het huidige kostenniveau. Ouders en kinderen kunnen meer waarde krijgen voor de publieke onderwijseuro die nu via de schatkist aan de scholen wordt uitgekeerd. Of, anders geformuleerd: schoolorganisaties kunnen het 4
rendement op de publieke onderwijseuro sterk verhogen. In plaats van het huidige driesterren onderwijs kan voor hetzelfde geld vijfsterren onderwijs worden aangeboden. Om de vijf sterren van De Sterrenschool (zie kader) aan het firmament te laten stralen, is een omslag in het denken nodig. Gechargeerd gesteld zijn scholen in het primair onderwijs nu vooral met zichzelf bezig: met hun eigen organisatie, de bemensing daarvan, en de eigenstandige logica van de sector onderwijs. Het zou enorm helpen als scholen de blik naar buiten zouden richten. Wat zijn de noden van kinderen en ouders eigenlijk? Aan welke diensten hebben zij behoefte? En hoe kunnen scholen daaraan dienstbaar zijn? Het is, kortweg, de omslag van een producentenlogica (bezig met de fabriek) naar een dienstverlenerslogica (bezig met de klant). Scholen hebben twee, samenhangende, groepen primaire klanten: kinderen én ouders. En hun behoeften aan dienstverlening wijken nogal af van het huidige aanbod, is de inschatting van de denktank. Een: kinderen én ouders hebben behoefte aan integrale dienstverlening, van vlak na de geboorte tot en met een soepele overgang naar het voorgezet onderwijs. De huidige versnippering van het diensten aanbod leidt, ten eerste, tot nodeloos gezeul met kinderen (van huis naar school naar opvang naar oppas naar sportclub naar huis) die zich steeds weer moeten aanpassen aan andere regels en regimes. Lastig voor kind en ouders. Twee: het belang van opleiding voor een mensenleven in de 21ste eeuw kan moeilijk worden overschat. De basis van de mogelijkheden van een kind op latere leeftijd wordt gelegd in de eerste jaren. Dat is dan ook het beste moment om eventuele achterstanden (cognitief, in gedrag of in fysieke ontwikkeling) aan te pakken en op te lossen. Voorschoolse educatie hoort daarom bij het dienstenaanbod van De Sterrenschool. Ook bijzondere talenten kunnen het beste zo vroeg mogelijk worden ontdekt en gekoesterd. En voor alle kinderen geldt: vooral de vaardigheden rekenen, lezen en taal zijn beslissend voor de keuze voor het vervolgonderwijs. Hierop moet dus de nadruk liggen. Drie: het moderne leven. Na het tweeverdienersmodel is nu ook het eenouderhuishouden in opkomst: ouders hebben steeds minder tijd. In plaats van ouders te vertellen dat ze meer tijd moeten steken in de opvoeding en ontwikkeling van hun kinderen en dat ze ‘vrijwillig’
De Sterrenschool levert een scala aan diensten voor kinderen vanaf nul jaar: van de crèche voor de kleinsten, via primair onderwijs en kinderopvang tot een soepele overgang naar het voortgezet onderwijs. Alle diensten worden aangeboden binnen hetzelfde klimaat en dezelfde cultuur, waardoor kinderen spelen, leren en opgroeien in een stabiele omgeving. 555Maatwerk voor ieder kind
De Sterrenschool is een sociale school waar veel in groepen wordt gewerkt. Maar leren is ook een individuele aangelegenheid. Tempo, leerstijl, oefenen – kinderen verschillen van elkaar. Daarom werkt De Sterrenschool met individuele leerlijnen en wordt veel gebruik gemaakt van e-learning, in het eigen tempo van de leerling. Omdat kinderen jong op De Sterrenschool komen, worden (leer)achterstanden vroeg ontdekt en opgelost. 5555Uitblinken in rekenen, taal en lezen
Op De Sterrenschool wordt veel gespeeld en gesport. In combinatie met gezond eten en drinken helpen we zo zwaar lijvigheid voorkomen. Ook voor creatieve vakken is er ruimte. Maar de nadruk ligt bij De Sterrenschool op rekenen, taal en lezen. Daar zijn ook academisch geschoolde vakleerkrachten voor. In die vaardigheden ligt de sleutel tot succes in het vervolgonderwijs. Zwakke leerlingen kunnen daarom ook meer uren naar school komen dan anderen. 55555Binding met de buurt
De Sterrenschool heeft een sterke binding met de buurt. De faciliteiten van de school – de mediatheek, de ruimtes, de kopieservice, de maaltijdservice om een paar voorbeelden te noemen – staan open voor gebruik door buurtbewoners. Delen van het curriculum van de school worden vastgesteld na overleg met de belangenhouders in de omgeving.