Kto jest bohaterem w dobie kultury narcyzmu?
nież trikster, czyli ktoś o zmieniającym się wyglądzie, problematycznym zachowaniu i nieokreślonej orientacji seksualnej. To kozioł ofiarny, każda bowiem z powyższych cech (czyli wygląd, zachowanie, orientacja seksualna) może być interpretowana jako girardowski znak ofiarniczy (Girard 1982:26-35) lub goffmanowskie piętno (Goffman 2003:31-52). Wreszcie: nieżyjący już dzisiaj Michael Jackson to kandydat na świętego kultury popularnej.9 Warto zwrócić uwagę, że przed śmiercią idola, media wielokrotnie w sposób ironiczny przedstawiały jego osobę, umniejszając zasługi muzyczne, a skupiając się na wyglądzie, szczególnie, na jego twarzy.10 Po śmierci natomiast w komentarzach medialnych na temat Jacksona dominowała powaga, podkreślano muzyczne dokonania i dobroczynność.11 Nastąpiła idealizacja zmarłego. W latach 2003-2005 podczas trwającego procesu Jacksona o seksualne molestowanie dziecka podjęłam się analizy komentarzy użytkowników Internetu na temat idola (Ostaszewska 2009:146-167). Jackson skupiał w nich uwagę przede wszystkim z powodu wyglądu, szczególnym obiektem zainteresowania i licznych komentarzy była twarz idola, a zwłaszcza nos. Przykład idola ujawniła, że współcześnie ciało postrzegane jest jako projekt tożsamościowy, coś, co można projektować, poddawać nieustannej „stylizacji”, wręcz dowolnie kreować12. Michael Jackson jest egzemplifikacją totalnej autokreacji. Przy okazji procesu Jacksona moją uwagę zwróciło również zainteresowanie fanów wszelkimi przedmiotami związanymi ze znaną osobą. Przyjęłam, że świadczy to o potrzebie podziwiającego, by za sprawą przedmiotu – traktowanego jako symboliczna relikwia – posiąść jakąś jego (magiczną) część.13 Wszystko bowiem, co dotyczy podziwianej postaci, nabiera cech wyjątkowości. Wystarczy nadmienić o spopularyzowanych aukcjach internetowych, podczas których wyprzedaje się najróżniejsze przedmioty należące, bądź w jakikolwiek sposób związane, ze sławnymi osobami. Na jednej z takich aukcji w 2005 roku wysta9
Taki wniosek nasuwa się po obejrzeniu uroczystości pożegnania Jacksona w Staples Center w Los Angeles (07.07.2009). Zob. m.in.: Michael Jackson Memorial Service @ Staples Center (b.d.). 10 Zob. m.in. tytuł: Nos Michaela Jacksona wkrótce odpadnie (2009). 11 Zob. m.in.: Michael Jackson: critics review his legacy (2009). 12 Więcej na temat nowoczesnego projektu tożsamościowego, patrz m.in.: Giddens (2002:79-89). 13 Czarnowski (1989:157) zauważa, że bohater będąc wcielenie określonej wartości otaczany jest kultem jako ten, który posiada mana.
281